IN EVANG. LUCÆ, VI-24. IN EVANG. LUCÆ, VI-24.

comede, bibe, epulare ¹. Et dictum est ei, comede, bibe, epulare ¹. Et dictum est ei, Luc. XII, 20 Stulte, hac nocte animam Luc. XII, 20 Stulte, hac nocte animam tuam repetunt a te: quæ autem parasti, tuam repetunt a te: quæ autem parasti, cujus erunt ? cujus erunt ?

De anxietate dicitur, I ad Timoth. vi, 9: De anxietate dicitur, I ad Timoth. vi, 9: Qui volunt divites fieri, incidunt in ten- Qui volunt divites fieri, incidunt in ten- tationem et in laqueum diaboli, et deside- tationem et in laqueum diaboli, et deside- ria multa inutilia et nociva, quæ mer- ria multa inutilia et nociva, quæ mer- gunt homines in interitum et perditionem. gunt homines in interitum et perditionem.

De brevi consolatione et perpetua de- De brevi consolatione et perpetua de- solatione dicitur simul, Job, xx1, 12 et solatione dicitur simul, Job, xx1, 12 et 13 Tenent tympanum et citharam, et 13 Tenent tympanum et citharam, et gaudent ad sonitum organi. Ducunt in gaudent ad sonitum organi. Ducunt in bonis dies suos, et in puncto ad inferna bonis dies suos, et in puncto ad inferna descendunt. Punctum enim indivisibile descendunt. Punctum enim indivisibile est, et brevem et momentaneam hujus est, et brevem et momentaneam hujus vitæ consolationem significat. vitæ consolationem significat.

« Væ ergo vobis divitibus! >> « Væ ergo vobis divitibus! >>

Propter vestram contra naturam per- Propter vestram contra naturam per- versitatem, propter omnis boni impedi- versitatem, propter omnis boni impedi- mentum a vobis procuratum, propter re- mentum a vobis procuratum, propter re- manens in vobis in æternum innaturale manens in vobis in æternum innaturale desiderium. desiderium.

Perversitas enim contra naturam est, Perversitas enim contra naturam est, amare divitias ut finem in eis ponendo. amare divitias ut finem in eis ponendo. Humanum enim desiderium et naturæ Humanum enim desiderium et naturæ capacitas ad hoc est, quod spiritualia capacitas ad hoc est, quod spiritualia bona ditent, et sufficientes nos faciant: bona ditent, et sufficientes nos faciant: quæ non in cor hominis ascendant, sed quæ non in cor hominis ascendant, sed ad quæ cor hominis ascendit. 1 ad Co- ad quæ cor hominis ascendit. 1 ad Co- rinth. II, 9 Oculus non vidit, nec au- rinth. II, 9 Oculus non vidit, nec au- ris audivit, nec in cor hominis ascendit, ris audivit, nec in cor hominis ascendit, quæ præparavit Deus iis qui diligunt quæ præparavit Deus iis qui diligunt illum. Hoc igitur neque aurum est, ne- illum. Hoc igitur neque aurum est, ne- que argentum, neque temporales divitiæ. que argentum, neque temporales divitiæ. Isa. LXIV, 4 Oculus non vidit, Deus, Isa. LXIV, 4 Oculus non vidit, Deus, absque te, quæ præparasti exspectanti- absque te, quæ præparasti exspectanti- bus te. Unde dicit Augustinus, quod bus te. Unde dicit Augustinus, quod « perversitas humana est frui utendis, « perversitas humana est frui utendis, « et uti fruendis. » Et hoc facit dives. « et uti fruendis. » Et hoc facit dives. De impedimento boni dicitur, Haba- De impedimento boni dicitur, Haba- cuc, II, 6 Væ ei qui multiplicat non cuc, II, 6 Væ ei qui multiplicat non sua! usquequo et aggravat contra se sua! usquequo et aggravat contra se densum lutum ? Divitiæ enim sunt om- densum lutum ? Divitiæ enim sunt om- nis boni impedimentum, quando cor ap- nis boni impedimentum, quando cor ap-

: :

1 Luc. XII, 19. 1 Luc. XII, 19.

419 419

ponitur. Unde Plato pergens ad acade- ponitur. Unde Plato pergens ad acade- miam habens aurum in sinu non potuit miam habens aurum in sinu non potuit philosophari propter occupationem cor- philosophari propter occupationem cor- dis circa aurum, et projecit in mare au- dis circa aurum, et projecit in mare au- rum, dicens: « Melius est perdere au- rum, dicens: « Melius est perdere au- rum, quam cor humanum. » rum, quam cor humanum. »

: :

Habet etiam hoc, quod qui moritur Habet etiam hoc, quod qui moritur in appetitu divitiarum et delectatione, in appetitu divitiarum et delectatione, perpetuo tenebitur illo desiderio et ta- perpetuo tenebitur illo desiderio et ta- men quod desiderat numquam habebit. men quod desiderat numquam habebit. Eccli. x, 10 Nihil est iniquius quam Eccli. x, 10 Nihil est iniquius quam amare pecuniam hic enim et animam amare pecuniam hic enim et animam suam venalem habet,. quoniam in vita suam venalem habet,. quoniam in vita sua projecit intima sua. Ideo dicitur, sua projecit intima sua. Ideo dicitur, Eccli. v, 1 Noli attendere ad possessio- Eccli. v, 1 Noli attendere ad possessio- nes iniquas, et ne dixeris: Est mihi suf- nes iniquas, et ne dixeris: Est mihi suf- ficiens vita nihil enim proderit in tem- ficiens vita nihil enim proderit in tem- pore vindicta et obductionis. pore vindicta et obductionis.

Subjungit autem Subjungit autem nis quando dicit: nis quando dicit:

causam maledictio- causam maledictio-

« Quia habetis consolationem ves- « Quia habetis consolationem ves- tram. » tram. »

Consolans est, quod naturam ex de- Consolans est, quod naturam ex de- fectu reflorere facit. Unde id consolatur fectu reflorere facit. Unde id consolatur in quod natura occurrens undique dif- in quod natura occurrens undique dif- funditur et aperitur et fluit ad ipsum : funditur et aperitur et fluit ad ipsum : ut totum undique capiendo imbibat, et ut totum undique capiendo imbibat, et conjungat intimis omnibus. Tale autem conjungat intimis omnibus. Tale autem consolans hic ponunt sibi divites exte- consolans hic ponunt sibi divites exte- riora fortunæ bona, quæ nec veram ho- riora fortunæ bona, quæ nec veram ho- minis naturam possunt attingere, sed minis naturam possunt attingere, sed extrinsecus sunt, nec naturæ imbibi: extrinsecus sunt, nec naturæ imbibi: neque naturæ sunt connaturalia, sed neque naturæ sunt connaturalia, sed animalitati ad tempus pro necessitate animalitati ad tempus pro necessitate servientia. Perversitas ergo est, in tali- servientia. Perversitas ergo est, in tali- bus consolari. Et ideo dicit, Isa. xxvIII, bus consolari. Et ideo dicit, Isa. xxvIII, 15 Posuimus mendacium spem no- 15 Posuimus mendacium spem no- stram, et mendacio protecti sumus. Divi- stram, et mendacio protecti sumus. Divi- tiæ enim non dant, sed promittentes tiæ enim non dant, sed promittentes mentiuntur sufficientiam Eccle. v, 10: mentiuntur sufficientiam Eccle. v, 10: Quid prodest possessori, nisi quod cernit Quid prodest possessori, nisi quod cernit divitias oculis suis? Quasi dicat: Nihil. divitias oculis suis? Quasi dicat: Nihil. Hic ergo et nunc posuerunt consolatio- Hic ergo et nunc posuerunt consolatio- nem suam et ideo in futuro nihil habe- nem suam et ideo in futuro nihil habe- bunt. Luc. XVI, 25: Fili, recordare quia bunt. Luc. XVI, 25: Fili, recordare quia

5 5

420 420

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

recepisti bona in vita tua, et Lazarus si- recepisti bona in vita tua, et Lazarus si- militer mala: nunc autem hic consola- militer mala: nunc autem hic consola- tur, tu vero cruciaris. tur, tu vero cruciaris.

« Væ vobis qui saturati estis, quia « Væ vobis qui saturati estis, quia esurietis. » esurietis. »

vocat vocat

refe- refe-

Ecce secunda maledictionis intermi- Ecce secunda maledictionis intermi- natio, contrariæ secundæ beatitudini. natio, contrariæ secundæ beatitudini. Vocatur autem hic saturitas, quietatio Vocatur autem hic saturitas, quietatio desiderii in temporali bono, reficiens desiderii in temporali bono, reficiens brutalitatem. Et talem quærunt saturi- brutalitatem. Et talem quærunt saturi- tatem voluptuosi, quos Glossa tatem voluptuosi, quos Glossa epicureos non ideo quod Epicurei phi- epicureos non ideo quod Epicurei phi- losophi his intenderint, sed quia nulla losophi his intenderint, sed quia nulla intellectualia bona vel principia esse di- intellectualia bona vel principia esse di- cebant omnia ad sensibilia, vel simili- cebant omnia ad sensibilia, vel simili- tudines vel rationes sensibilium tudines vel rationes sensibilium rentes. Et ex hoc quidam perversi non rentes. Et ex hoc quidam perversi non nisi voluptates corporeas inquirendas nisi voluptates corporeas inquirendas pro beatitudine prædicaverunt, huma- pro beatitudine prædicaverunt, huma- nam vitam ad vitam pecudum compa- nam vitam ad vitam pecudum compa- rantes sicut et divites de quibus di- rantes sicut et divites de quibus di- ctum est, felicitatem ad bona fortunæ re- ctum est, felicitatem ad bona fortunæ re- tulerunt sicut dicitur, Sapient. xv, tulerunt sicut dicitur, Sapient. xv, 12 Estimaverunt lusum esse vitam 12 Estimaverunt lusum esse vitam nostram, et conversationem vitæ compo- nostram, et conversationem vitæ compo- sitam ad lucrum, et oportere undecum- sitam ad lucrum, et oportere undecum- que etiam ex malo acquirere. Ita isti to- que etiam ex malo acquirere. Ita isti to- tam vitam voluptati adscripserunt, refi- tam vitam voluptati adscripserunt, refi- ciens et beatificans hominem in sensibi- ciens et beatificans hominem in sensibi- libus esse perhibentes. Istis ergo inter- libus esse perhibentes. Istis ergo inter- minatur maledictionem, ponens actum minatur maledictionem, ponens actum mali meriti et causam maledictionis. mali meriti et causam maledictionis. Interminatur Interminatur

cum dicit : cum dicit :

« Væ vobis, » « Væ vobis, »

autem maledictionem autem maledictionem

Confusionis, excæcationis, et æternæ Confusionis, excæcationis, et æternæ damnationis. damnationis.

Confusionis quidem, quia magna est Confusionis quidem, quia magna est ignominia honorem imaginis Dei ad bru- ignominia honorem imaginis Dei ad bru- talitatem referre. Ad Philip. 111, 19: talitatem referre. Ad Philip. 111, 19: Quorum Deus venter est, et gloria in Quorum Deus venter est, et gloria in confusione ipsorum. Psal. LXVII, 13: confusione ipsorum. Psal. LXVII, 13: Homo cum in honore esset, non intellexit: Homo cum in honore esset, non intellexit:

comparatus est jumentis insipientibus, comparatus est jumentis insipientibus, et similis factus est illis. et similis factus est illis.

Tales etiam excæcantur mente quod Tales etiam excæcantur mente quod bona spiritualia credere non possunt. bona spiritualia credere non possunt. Unde, Sapient. II, 7, dicunt: Vino pretio- Unde, Sapient. II, 7, dicunt: Vino pretio- so et unguentis nos impleamus. Et infra, so et unguentis nos impleamus. Et infra, y. 9 Nemo nostrum exsors sit luxuriæ y. 9 Nemo nostrum exsors sit luxuriæ nostræ. Ubique relinquamus signa læti- nostræ. Ubique relinquamus signa læti- tiæ, quoniam hæc est pars nostra, et tiæ, quoniam hæc est pars nostra, et hæc est sors. Et in fine capituli dicit, hæc est sors. Et in fine capituli dicit, y. 21: Hæc cogitaverunt, et erraverunt : y. 21: Hæc cogitaverunt, et erraverunt : excæcavit enim illos malitia eorum. excæcavit enim illos malitia eorum.

De damnatione autem æterna sine De damnatione autem æterna sine consolatione, Luc. XVI, 24 Mitte Laza- consolatione, Luc. XVI, 24 Mitte Laza- rum ut intingat extremum digiti sui in rum ut intingat extremum digiti sui in aquam, ut refrigeret linguam meam, aquam, ut refrigeret linguam meam, etc. Nec invenire potuit guttam aquæ in etc. Nec invenire potuit guttam aquæ in consolationem. consolationem.

Qui saturati estis. » Qui saturati estis. »

Toto desiderio quietati, in refectione Toto desiderio quietati, in refectione falsa quiescitis, hoc pro fine vestræ feli- falsa quiescitis, hoc pro fine vestræ feli- citatis et beatitudinis ponentes. I ad Co- citatis et beatitudinis ponentes. I ad Co- rinth. IV, rinth. IV, 8: Jam saturati estis, jam di- 8: Jam saturati estis, jam di- vites facti estis sine nobis regnatis. vites facti estis sine nobis regnatis. Saturitas autem sonat in plenitudi- Saturitas autem sonat in plenitudi- nem, in arctationem, in oppressionem, nem, in arctationem, in oppressionem, in nauseam, in foetidam eructationem, in nauseam, in foetidam eructationem, in vomitum. in vomitum.

Et de plenitudine quidem dicitur, Sa- Et de plenitudine quidem dicitur, Sa- pient. 11, 7: Vino pretioso et unguentis pient. 11, 7: Vino pretioso et unguentis nos impleamus. Psal. LXXVII, 29: Man- nos impleamus. Psal. LXXVII, 29: Man- ducaverunt, et saturati sunt nimis. ducaverunt, et saturati sunt nimis.

De arctatione dicitur, Job, xx, 22: De arctatione dicitur, Job, xx, 22: Cum satiatus fuerit, arctabitur, æstua- Cum satiatus fuerit, arctabitur, æstua- bit, et omnis dolor irruet super eum. bit, et omnis dolor irruet super eum. Arctatus enim saturatus adhuc non ces- Arctatus enim saturatus adhuc non ces- sat. Ita deludit fauces delectabilium sa- sat. Ita deludit fauces delectabilium sa- poribus et ideo arctationem uteri se- poribus et ideo arctationem uteri se- quitur oppressio et gravatio. Luc. xxi, quitur oppressio et gravatio. Luc. xxi, 34 Attendite vobis, ne forte graventur 34 Attendite vobis, ne forte graventur corda vestra in crapula et ebrietate. corda vestra in crapula et ebrietate.

De nausea autem, Numer. XXI, 5: De nausea autem, Numer. XXI, 5: Anima nostra nauseat super cibo isto Anima nostra nauseat super cibo isto levissimo. Numer. xi, 18 et seq. : Det levissimo. Numer. xi, 18 et seq. : Det vobis Dominus carnes, et comedatis, non vobis Dominus carnes, et comedatis, non uno die,, nec duobus, vel quinque aut uno die,, nec duobus, vel quinque aut decem, nec viginti quidem, sed usque ad decem, nec viginti quidem, sed usque ad

IN EVANG. LUCÆ, VI-25. IN EVANG. LUCÆ, VI-25.

mensem dierum, donec exeat per nares mensem dierum, donec exeat per nares vestras, et vertatur in nauseam. vestras, et vertatur in nauseam.

De foetida autem eructatione, Psal. De foetida autem eructatione, Psal. CXLIII, 13 Eructantia ex hoc in illud. CXLIII, 13 Eructantia ex hoc in illud.

De vomitu autem, Isa. xXVII, 8: De vomitu autem, Isa. xXVII, 8: Omnes mensæ repletæ sunt vomitu sor- Omnes mensæ repletæ sunt vomitu sor- diumque, ita ut non esset ultra locus. diumque, ita ut non esset ultra locus.

« Væ ergo vobis qui saturati estis! »> « Væ ergo vobis qui saturati estis! »>

Et propter delicias quibus affluitis, Et propter delicias quibus affluitis, propter duritiam qua pauperibus mendi- propter duritiam qua pauperibus mendi- cis de abundantiis vestris nihil erogatis, cis de abundantiis vestris nihil erogatis, propter loquacitatem quam in conviviis propter loquacitatem quam in conviviis etiam contra Deum extenditis. etiam contra Deum extenditis. De primo horum, Amos, VI, De primo horum, Amos, VI, 4 et seq. : 4 et seq. : Qui comeditis agnum de grege, et vitu- Qui comeditis agnum de grege, et vitu- los de medio armenti. Qui canitis ad los de medio armenti. Qui canitis ad vocem psalterii: sicut David putaverunt vocem psalterii: sicut David putaverunt se habere vasa cantici. Bibentes vinum se habere vasa cantici. Bibentes vinum in phialis, et optimo unguento delibuti. in phialis, et optimo unguento delibuti.

De duritia autem sequitur in eadem De duritia autem sequitur in eadem auctoritate, y. 6 Nihil patiebantur auctoritate, y. 6 Nihil patiebantur super contritione Joseph. Luc. XVI, 20 et super contritione Joseph. Luc. XVI, 20 et 21 Erat quidam mendicus nomine La- 21 Erat quidam mendicus nomine La- zarus, qui jacebat ad januam ejus, sci- zarus, qui jacebat ad januam ejus, sci- licet divitis epulonis, ulceribus plenus, licet divitis epulonis, ulceribus plenus, cupiens saturari de micis quæ cadebant cupiens saturari de micis quæ cadebant de mensa divitis, et nemo illi dabat. de mensa divitis, et nemo illi dabat.

De loquacitate autem, Daniel. V, 4: De loquacitate autem, Daniel. V, 4: Bibebant vinum, et laudabant deos suos Bibebant vinum, et laudabant deos suos aureos, et argenteos, æreos, ferreos. Lo- aureos, et argenteos, æreos, ferreos. Lo- quacitas enim frequenter extenditur in quacitas enim frequenter extenditur in injuriam Creatoris. Non autem laudant injuriam Creatoris. Non autem laudant nisi idola pomparum hujus sæculi: au- nisi idola pomparum hujus sæculi: au- rea quidem in splendore pompæ, argen- rea quidem in splendore pompæ, argen- tea in tinnitu jactantiæ sæcularis, ærea tea in tinnitu jactantiæ sæcularis, ærea autem in sono vanæ laudis, ferrea autem autem in sono vanæ laudis, ferrea autem in potestate tyrannica omnia conterente in potestate tyrannica omnia conterente et domante. et domante.

« Væ ergo vobis qui saturati estis! »> « Væ ergo vobis qui saturati estis! »>

Propter ultra mensuram extensam Propter ultra mensuram extensam voracitatem, propter substantiæ et facul- voracitatem, propter substantiæ et facul- tatum quæ in pauperes esset expendenda tatum quæ in pauperes esset expendenda consumptionem, propter gastrimargiæ consumptionem, propter gastrimargiæ insanam vitæ abbreviationem et corrup- insanam vitæ abbreviationem et corrup- tionem. tionem.

421 421

5: 5:

De voracitate quidem, Daniel. xiv, De voracitate quidem, Daniel. xiv, Non videtur tibi esse Bel vivens Deus? Non videtur tibi esse Bel vivens Deus? venter scilicet. An non vides quanta venter scilicet. An non vides quanta comedat et bibat quotidie ? comedat et bibat quotidie ?

De secundo, Proverb. xxIII, 20 et 21: De secundo, Proverb. xxIII, 20 et 21: Noli esse in conviviis potatorum, nec in Noli esse in conviviis potatorum, nec in comessationibus eorum qui carnes ad comessationibus eorum qui carnes ad vescendum conferunt: quia vacantes po- vescendum conferunt: quia vacantes po- tibus, et dantes symbola consumentur, tibus, et dantes symbola consumentur, secundum facultates ad minus. secundum facultates ad minus.

De abbreviatione vitæ et corruptione, De abbreviatione vitæ et corruptione, Proverb. XXIII, 29 et 30: Cui væ? cu- Proverb. XXIII, 29 et 30: Cui væ? cu- jus patri væ? cui rixæ ? cui foveæ ? cui jus patri væ? cui rixæ ? cui foveæ ? cui sine causa vulnera? cui suffusio oculo- sine causa vulnera? cui suffusio oculo- rum? Nonne his qui commorantur in rum? Nonne his qui commorantur in vino, et student calicibus epotandis ? vino, et student calicibus epotandis ?

« Væ ergo vobis qui saturati estis ! » « Væ ergo vobis qui saturati estis ! »

Ideo quia vilis in se gastrimargus, vi- Ideo quia vilis in se gastrimargus, vi- lis in luxuria, vilis in amentia quam sæ- lis in luxuria, vilis in amentia quam sæ- pe incurrit. pe incurrit.

Vilis quidem in se quia totus labor Vilis quidem in se quia totus labor talium est pro ventre: unde et gastri- talium est pro ventre: unde et gastri- des, hoc est, ventrosi vocantur: yasthe, des, hoc est, ventrosi vocantur: yasthe, enim in græco, venter est in latino. Isa. enim in græco, venter est in latino. Isa. XXIX, 4 Erit quasi pythonis de terra XXIX, 4 Erit quasi pythonis de terra vox tua, et de humo eloquium tuum vox tua, et de humo eloquium tuum mussitabit. Python autem idem est mussitabit. Python autem idem est quod ventriloquus pretiosissimum quod ventriloquus pretiosissimum enim talium est venter. Thren. 1, 11: enim talium est venter. Thren. 1, 11: Dederunt pretiosa quæque pro cibo ad Dederunt pretiosa quæque pro cibo ad refocillandam animam. Eccle. 11, 23: refocillandam animam. Eccle. 11, 23: Quis ita devorabit, et deliciis affluet ut Quis ita devorabit, et deliciis affluet ut ego? Verbo est vilis jactantiæ gulæ. ego? Verbo est vilis jactantiæ gulæ.

: :

Vilis etiam est in luxuria, voracitatem Vilis etiam est in luxuria, voracitatem consequente. Propter hoc enim genita- consequente. Propter hoc enim genita- lia connexa sunt ventri, ut dicit Grego- lia connexa sunt ventri, ut dicit Grego- rius quia, ut dicit Hieronymus, « ven- rius quia, ut dicit Hieronymus, « ven- « ter mero æstuans, facile despumat in « ter mero æstuans, facile despumat in « luxuriam. » Et iterum, Hieronymus : « luxuriam. » Et iterum, Hieronymus : «Non Ætnæi montes, non Vulcanei «Non Ætnæi montes, non Vulcanei

«< «<

ignes ita æstuant, ut juveniles medul- ignes ita æstuant, ut juveniles medul- «<læ vino plenæ, et dapibus inflamma- «<læ vino plenæ, et dapibus inflamma- «tæ. » Jerem. v, 7: Saturavi eos, et «tæ. » Jerem. v, 7: Saturavi eos, et machati sunt, et in domo meretricis lu- machati sunt, et in domo meretricis lu- xuriabantur. Psal. cv, 28: Initiati sunt xuriabantur. Psal. cv, 28: Initiati sunt Beelphegor, hoc est, idolo tentiginis. Beelphegor, hoc est, idolo tentiginis.

Vilis etiam est in amentia consequen- Vilis etiam est in amentia consequen-

422 422

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

te quia ita inebriantur et incrassantur te quia ita inebriantur et incrassantur quod amittunt usum bonæ rationis. quod amittunt usum bonæ rationis. Unde etiam gastrimargi vocantur a γαστήρ Unde etiam gastrimargi vocantur a γαστήρ quod est venter: et papyaw-w, quod est quod est venter: et papyaw-w, quod est insanio, insanis quasi ex ventre et pro insanio, insanis quasi ex ventre et pro ventre insanientes. Isa. xxvIII, 7: Præ ventre insanientes. Isa. xxvIII, 7: Præ ebrietate erraverunt sacerdos et pro- ebrietate erraverunt sacerdos et pro- pheta nescierunt præ ebrietate, absorpti pheta nescierunt præ ebrietate, absorpti

sunt a vino. sunt a vino.

« Væ ergo vobis qui saturati estis ! » « Væ ergo vobis qui saturati estis ! »

Saturitas enim præsentium mandatis Saturitas enim præsentium mandatis recalcitrat, contra Deum se armat, futu- recalcitrat, contra Deum se armat, futu- rorum nihil considerat. rorum nihil considerat.

De primo quidem, Deuter. xxx11, 15: De primo quidem, Deuter. xxx11, 15: Incrassatus est dilectus, et recalcitraviť: Incrassatus est dilectus, et recalcitraviť: incrassatus, impinguatus, dilatatus, de- incrassatus, impinguatus, dilatatus, de- reliquit Deum factorem suum, et reces- reliquit Deum factorem suum, et reces- sit a Deo salutari suo. sit a Deo salutari suo.

De secundo, Job, xv, 26 et 27: Cu- De secundo, Job, xv, 26 et 27: Cu- currit adversus eum, scilicet Deum, currit adversus eum, scilicet Deum, erecto collo, et pingui cervice armatus erecto collo, et pingui cervice armatus est. Operuit faciem ejus crassitudo, et est. Operuit faciem ejus crassitudo, et de lateribus ejus arvina dependet. de lateribus ejus arvina dependet.

De tertio, Eccle. 11, 24 Nonne melius De tertio, Eccle. 11, 24 Nonne melius est comedere et bibere, et ostendere ani- est comedere et bibere, et ostendere ani- mæ suæ bona de laboribus suis? Isa. mæ suæ bona de laboribus suis? Isa. XXII, 13 Comedamus et bibamus, cras XXII, 13 Comedamus et bibamus, cras enim moriemur. enim moriemur.

His igitur de causis, His igitur de causis,

De pane dulcedinis divinæ, Sapient. De pane dulcedinis divinæ, Sapient. XVI, 21 Substantia tua dulcedinem XVI, 21 Substantia tua dulcedinem tuam quam in filios habes, ostendebat : tuam quam in filios habes, ostendebat : et deserviens uniuscujusque voluntati, et deserviens uniuscujusque voluntati, ad quod quisque volebat, convertebatur. ad quod quisque volebat, convertebatur. Et hic panis est dulcedo Spiritus sancti Et hic panis est dulcedo Spiritus sancti et virtus. et virtus.

De mensa Dei dicitur, Luc. XXII, 30: De mensa Dei dicitur, Luc. XXII, 30: Ut edatis et bibatis super mensam meam Ut edatis et bibatis super mensam meam in regno meo. in regno meo.

Omnibus his reficiuntur beati, qui esu- Omnibus his reficiuntur beati, qui esu- riunt et privabuntur qui nunc saturan- riunt et privabuntur qui nunc saturan- tur. Privantur etiam convivio de quo tur. Privantur etiam convivio de quo dicitur, Isa. xxv, 6: Faciet Dominus dicitur, Isa. xxv, 6: Faciet Dominus exercituum omnibus populis in monte exercituum omnibus populis in monte hoc convivium pinguium, convivium hoc convivium pinguium, convivium vindemiæ, pinguium medullatorum, vindemiæ, pinguium medullatorum, vindemiæ defæcatæ. Convivium quidem vindemiæ defæcatæ. Convivium quidem pinguium est refectio beatorum in glo- pinguium est refectio beatorum in glo- ria. Convivium vindemiæ, lætitia glorifi- ria. Convivium vindemiæ, lætitia glorifi- catorum. Medullati autem pingues, sunt catorum. Medullati autem pingues, sunt privilegiati sancti et vindemia defæcata privilegiati sancti et vindemia defæcata est privilegium gaudii de sanguine et est privilegium gaudii de sanguine et passione Christi. Et quia omnibus his passione Christi. Et quia omnibus his privabuntur, ideo dicitur, Isa. LXV, 13 : privabuntur, ideo dicitur, Isa. LXV, 13 : Ecce servi mei comedent, et vos esurie- Ecce servi mei comedent, et vos esurie- tis ecce servi mei bibent, et vos sitietis. tis ecce servi mei bibent, et vos sitietis. Modo enim ventrem de siliquis porco- Modo enim ventrem de siliquis porco- rum implestis, et ideo semper esurietis. rum implestis, et ideo semper esurietis. I ad Corinth. VI, 13: Esca ventri, et I ad Corinth. VI, 13: Esca ventri, et venter escis Deus autem et hunc et has venter escis Deus autem et hunc et has destruet. Ideo consulit Christus, Joan. destruet. Ideo consulit Christus, Joan.

« Væ vobis qui saturati estis, quia VI, 27: Operamini non cibum qui perit, « Væ vobis qui saturati estis, quia VI, 27: Operamini non cibum qui perit, esurietis, » esurietis, »

Omni bono intellectus et affectus (quod Omni bono intellectus et affectus (quod vere nutrit et pascit et vegetat) privati. vere nutrit et pascit et vegetat) privati. Iste enim est cibus qui non perit, quo Iste enim est cibus qui non perit, quo vos privabimini, pane supersubstantiali, vos privabimini, pane supersubstantiali, pane Angelorum, pane dulcedinis divi- pane Angelorum, pane dulcedinis divi- næ, mensa Dei. næ, mensa Dei.

De pane quidem supersubstantiali, De pane quidem supersubstantiali, Matth. vi, 11 Panem nostrum super- Matth. vi, 11 Panem nostrum super- substantialem da nobis hodie. Hoc au- substantialem da nobis hodie. Hoc au- tem est nutrimentum substantiæ et veri- tem est nutrimentum substantiæ et veri- tatis divinæ. tatis divinæ.

De pane Angelorum qui est completio De pane Angelorum qui est completio theophaniarum, Psal. LXXVII, 25: Pa- theophaniarum, Psal. LXXVII, 25: Pa- nem Angelorum manducavit homo. nem Angelorum manducavit homo.

sed qui permanet in vitam æternam, sed qui permanet in vitam æternam, quem Filius hominis dabit vobis. quem Filius hominis dabit vobis. Sequitur: Sequitur:

« Væ vobis qui ridetis nunc, quia « Væ vobis qui ridetis nunc, quia lugebitis et flebitis. » lugebitis et flebitis. »

Hic tangit tertiam maledictionis inter- Hic tangit tertiam maledictionis inter- minationem : et sicut antea, tangit tria: minationem : et sicut antea, tangit tria: maledictionem, demeritum, et propriam maledictionem, demeritum, et propriam demeriti poenam. demeriti poenam.

Maledictio est in hoc quod dicit : Maledictio est in hoc quod dicit : « Væ vobis. » Et huic proprium quod « Væ vobis. » Et huic proprium quod dicitur, Job, 111, 8: Maledicant ei qui dicitur, Job, 111, 8: Maledicant ei qui maledicunt diei. Illi enim qui rident, de maledicunt diei. Illi enim qui rident, de luce mundi hujus rident. Et ideo qui luce mundi hujus rident. Et ideo qui

IN EVANG. LUCÆ, VI-25. IN EVANG. LUCÆ, VI-25.

diei mundi maledicunt, ridentibus male- diei mundi maledicunt, ridentibus male- dicunt. Deliciis saturantur, qui saturati dicunt. Deliciis saturantur, qui saturati sunt divitiis. Se beatos dicunt divites. sunt divitiis. Se beatos dicunt divites. Ridentes autem rident de dignitatibus et Ridentes autem rident de dignitatibus et de honoribus vanitatum sæculi, in qui- de honoribus vanitatum sæculi, in qui- bus vane gaudet cor humanum. Et ideo bus vane gaudet cor humanum. Et ideo dicitur, Apocal. vIII, 13: Væ, væ, væ ha- dicitur, Apocal. vIII, 13: Væ, væ, væ ha- bitantibus in terra in divitiis, deliciis, bitantibus in terra in divitiis, deliciis, et vanitate honorum. Talium enim gau- et vanitate honorum. Talium enim gau- dio vano cor abducunt, ut de futura di- dio vano cor abducunt, ut de futura di- gnitate et honore numquam cogitet. gnitate et honore numquam cogitet. Arbitrantur enim tales se jam conversos Arbitrantur enim tales se jam conversos in deitatem ideo rident sibi, et rident in deitatem ideo rident sibi, et rident omnes alios. omnes alios.

« Væ ergo vobis, » quia cor vestrum « Væ ergo vobis, » quia cor vestrum jam deceptum est et abductum, ne de jam deceptum est et abductum, ne de futuris cogitet honoribus. futuris cogitet honoribus.

Maledictionis autem hujus sunt tria Maledictionis autem hujus sunt tria exempla Nabuchodonosor qui in be exempla Nabuchodonosor qui in be stiam conversus est, et mortuus etiam de stiam conversus est, et mortuus etiam de sepulcro ejectus 1. Antiochus qui diro sepulcro ejectus 1. Antiochus qui diro dolore viscerum sibi propter foetorem in- dolore viscerum sibi propter foetorem in- tolerabilis, consumptus exspiravit 2. Et tolerabilis, consumptus exspiravit 2. Et Herodes, qui consumptus a vermibus Herodes, qui consumptus a vermibus exspiravit 3. Omnes isti risum fecerunt : exspiravit 3. Omnes isti risum fecerunt : de aliis ridentes intra se, et in tanto do- de aliis ridentes intra se, et in tanto do- lore et gemitu et confusione vitam fini- lore et gemitu et confusione vitam fini- verunt, etiam præsentem. verunt, etiam præsentem.

« Qui ridetis. » « Qui ridetis. »

Ecce demeritum. Ridere autem in se Ecce demeritum. Ridere autem in se non est peccatum : quia et Sara risit, et non est peccatum : quia et Sara risit, et Sancti sibi corriserunt, et omnis salvatus Sancti sibi corriserunt, et omnis salvatus ridebit in die novissimo *. Sed de subje- ridebit in die novissimo *. Sed de subje- ctione et oppressione aliorum et spolio, ctione et oppressione aliorum et spolio, sibi facere risum, est quod maledictioni sibi facere risum, est quod maledictioni supponitur. Sic enim de fletu multorum supponitur. Sic enim de fletu multorum ridet unus, et de gemitu oppressorum ri- ridet unus, et de gemitu oppressorum ri- det oppressor. det oppressor.

« Væ ergo vobis qui ridetis! » « Væ ergo vobis qui ridetis! »

Nunc de poenis aliorum vobis risum Nunc de poenis aliorum vobis risum facientes, in rebus pessimis exsultantes, facientes, in rebus pessimis exsultantes,

1 Cf. Isa. xiv, 19. 1 Cf. Isa. xiv, 19.

2 Cf. II Machab. ix, 3 et 10. 2 Cf. II Machab. ix, 3 et 10.

423 423

præsentibus ad abusum lætitiæ abuten- præsentibus ad abusum lætitiæ abuten-

tes. tes.

De primo, Job, 1x, 23: Si flagellat, De primo, Job, 1x, 23: Si flagellat, occidat semel, et non de pœnis innocen- occidat semel, et non de pœnis innocen- tum rideat. tum rideat.

De secundo, Proverb. 1, 14: Lætan- De secundo, Proverb. 1, 14: Lætan- tur cum malefecerint, et exsultant in tur cum malefecerint, et exsultant in rebus pessimis. rebus pessimis.

De tertio, Sapient. 11, 9: Nullum pra- De tertio, Sapient. 11, 9: Nullum pra- tum sit quod non pertranseat luxuria tum sit quod non pertranseat luxuria nostra. Nemo nostrum exsors sit luxuriæ nostra. Nemo nostrum exsors sit luxuriæ nostræ. Ubique relinquamus signa læti- nostræ. Ubique relinquamus signa læti- tiæ. tiæ.

«Væ ergo vobis qui ridetis ! » «Væ ergo vobis qui ridetis ! »

Bonos in derisum habentes, cantica de Bonos in derisum habentes, cantica de eis facientes, de probris bonorum vobis eis facientes, de probris bonorum vobis risum facientes. risum facientes.

De primo, Sapient. v, 3: Hi sunt quos De primo, Sapient. v, 3: Hi sunt quos habuimus aliquando in derisum et in habuimus aliquando in derisum et in similitudinem improperii. Psal. xxi, 8 : similitudinem improperii. Psal. xxi, 8 : Omnes videntes me, deriserunt me: locuti Omnes videntes me, deriserunt me: locuti sunt labiis, et moverunt caput. sunt labiis, et moverunt caput.

De secundo, Job, xxx, 9: Nunc in eo- De secundo, Job, xxx, 9: Nunc in eo- rum canticum versus sum, et factus sum rum canticum versus sum, et factus sum eis in proverbium. Psal. LXVIII, 13: In eis in proverbium. Psal. LXVIII, 13: In me psallebant qui bibebant vinum, hoc me psallebant qui bibebant vinum, hoc est, ebrii temporali jucunditate bonos est, ebrii temporali jucunditate bonos habent in psalmo cantici. Thren. 111, 63: habent in psalmo cantici. Thren. 111, 63: Ego sum psalmus eorum. Ego sum psalmus eorum.

De tertio dicitur, Luc. xxII, 63 et 64, De tertio dicitur, Luc. xxII, 63 et 64, quod velabant faciem Domini, et colaphi- quod velabant faciem Domini, et colaphi- zabant eum, facientes sibi ludum et risum. zabant eum, facientes sibi ludum et risum. De probris Domini, Luc. XXIII, 11: De probris Domini, Luc. XXIII, 11: Sprevit autem illum Herodes,... et re- Sprevit autem illum Herodes,... et re- misit ad Pilatum. misit ad Pilatum.

« Væ ergo vobis qui ridetis ! » « Væ ergo vobis qui ridetis ! »

Alto cachinno os dilatatis: vanitatem Alto cachinno os dilatatis: vanitatem cordis, oris inordinata dilatatione pro- cordis, oris inordinata dilatatione pro- mitis et ineptam lætitiam risu dentium mitis et ineptam lætitiam risu dentium in malum exemplum exhibetis. in malum exemplum exhibetis.

De primo, Proverb. xxvII, 14: Qui De primo, Proverb. xxvII, 14: Qui benedicit proximo suo voce grandi, de benedicit proximo suo voce grandi, de

3 Act. x11, 23. 3 Act. x11, 23.

+ Proverb. XXXI, 23. + Proverb. XXXI, 23.

424 424

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

nocte consurgens maledicenti similis erit. nocte consurgens maledicenti similis erit. Benedicens hic proximo suo, est adula- Benedicens hic proximo suo, est adula- tor cachinnis voce grandi extollens ma- tor cachinnis voce grandi extollens ma- los. Et ille non modo similis, sed etiam los. Et ille non modo similis, sed etiam pejor est maledicente. Bonus enim homo pejor est maledicente. Bonus enim homo non cachinnis, sed moderate vix ridet. non cachinnis, sed moderate vix ridet. Eccli. xxi, 23 Fatuus in risu exaltat Eccli. xxi, 23 Fatuus in risu exaltat vocem suam vir autem sapiens vix tacite vocem suam vir autem sapiens vix tacite ridebit. ridebit.

De secundo, Eccli. xix, 27: Risus De secundo, Eccli. xix, 27: Risus dentium, et ingressus hominis enuntiant dentium, et ingressus hominis enuntiant de illo. de illo.

De tertio, Eccle. VII, 5: Cor sapien- De tertio, Eccle. VII, 5: Cor sapien- tium ubi tristitia est, et cor stultorum ubi tium ubi tristitia est, et cor stultorum ubi lætitia. Ad ineptas enim lætitias invita- lætitia. Ad ineptas enim lætitias invita- vit stultos. Sapient. xiv, 28: Dum læ- vit stultos. Sapient. xiv, 28: Dum læ- tantur, insaniunt: aut certe vaticinan- tantur, insaniunt: aut certe vaticinan- tur falsa, aut vivunt injuste, aut peje- tur falsa, aut vivunt injuste, aut peje- rant cito. Hæc enim omnia accidunt rant cito. Hæc enim omnia accidunt inepta lætitia ridentibus: quia insaniunt inepta lætitia ridentibus: quia insaniunt mentis abductione, vaticinantur sibi fu- mentis abductione, vaticinantur sibi fu- tura quæ non evenient, extra modum et tura quæ non evenient, extra modum et morem facile pejerant. morem facile pejerant.

« Væ ergo vobis qui ridetis ! » « Væ ergo vobis qui ridetis ! »

Quia ridendo erratis, magis flere de- Quia ridendo erratis, magis flere de- bentes quia risus vester mala conscien- bentes quia risus vester mala conscien- tia est permistus: quia risus vester brevi tia est permistus: quia risus vester brevi fine et dolore concludetur. fine et dolore concludetur.

De primo dicitur, Eccle. n, 2: Risum De primo dicitur, Eccle. n, 2: Risum reputavi errorem, et gaudio dixi: Quid reputavi errorem, et gaudio dixi: Quid frustra deciperis ? frustra deciperis ?

De secundo, Proverb. xiv, 13: Risus De secundo, Proverb. xiv, 13: Risus dolore miscebitur, et extrema gaudii dolore miscebitur, et extrema gaudii luctus occupat. luctus occupat.

De tertio, Job, xxI, 11, 12 et 13: In- De tertio, Job, xxI, 11, 12 et 13: In- fantes eorum exsultant lusibus. Tenent fantes eorum exsultant lusibus. Tenent tympanum et citharam, et gaudent ad tympanum et citharam, et gaudent ad sonitum organi. Ducunt in bonis dies sonitum organi. Ducunt in bonis dies

suos, suos,

et in puncto ad inferna descendunt. et in puncto ad inferna descendunt.

« Væ ergo vobis qui ridetis ! » « Væ ergo vobis qui ridetis ! »

Quia Christo dissimiles, factis Sancto- Quia Christo dissimiles, factis Sancto- rum nihil conforme habetis, et ordinem rum nihil conforme habetis, et ordinem

1 Joan. xv, 20. 1 Joan. xv, 20.

verum pervertitis in eo quod nunc ri- verum pervertitis in eo quod nunc ri- detis. detis.

De primo non legitur quod umquam De primo non legitur quod umquam Dominus riserit, sed flevit civitatis insa- Dominus riserit, sed flevit civitatis insa- næ exsultationem, Luc. xix, 41 et 42: næ exsultationem, Luc. xix, 41 et 42: Videns Dominus civitatem Jerusalem, Videns Dominus civitatem Jerusalem, flevit super illam, dicens: Quia si co- flevit super illam, dicens: Quia si co- gnovisses et tu. gnovisses et tu.

De secundo dicit Dominus de omni- De secundo dicit Dominus de omni- bus sanctis Mundus gaudebit: vos au- bus sanctis Mundus gaudebit: vos au- tem contristabimi 1. De ordine autem: tem contristabimi 1. De ordine autem: quia antea flendum est, et postea gau- quia antea flendum est, et postea gau- dendum, cum dicetur servo fideli: In- dendum, cum dicetur servo fideli: In- tra in gaudium Domini tui 2. Nunc au- tra in gaudium Domini tui 2. Nunc au- tem ordo tenendus est. Psal. cxxv, 6: tem ordo tenendus est. Psal. cxxv, 6: Euntes ibant et flebant, mittentes semina Euntes ibant et flebant, mittentes semina sua. Venientes autem venient cum exsul- sua. Venientes autem venient cum exsul-

tatione, portantes manipulos suos. tatione, portantes manipulos suos. I Petr. 1, 11 Prænuntians eas quæ in I Petr. 1, 11 Prænuntians eas quæ in Christo sunt passiones et posteriores glo- Christo sunt passiones et posteriores glo- rias. Luc. xxiv, 26: Nonne hæc oportuit rias. Luc. xxiv, 26: Nonne hæc oportuit pati Christum, et ita intrare in gloriam pati Christum, et ita intrare in gloriam suam? Unde, Proverb. xxxi, 25, de suam? Unde, Proverb. xxxi, 25, de forti muliere dicitur: Ridebit in die no- forti muliere dicitur: Ridebit in die no- vissimo. Psal. XCIII, 19: Secundum mul- vissimo. Psal. XCIII, 19: Secundum mul- titudinem dolorum meorum in corde titudinem dolorum meorum in corde meo, consolationes tuæ lætificaverunt meo, consolationes tuæ lætificaverunt animam meam. animam meam.

« Væ ergo vobis qui ridetis, quia lu- « Væ ergo vobis qui ridetis, quia lu- gebitis et flebitis. » gebitis et flebitis. »

Luctus quidem in ejulatu, et fletus in Luctus quidem in ejulatu, et fletus in lacrymatione non quod ab impiis in lacrymatione non quod ab impiis in inferno aliquid resolvatur, sed quia dolor inferno aliquid resolvatur, sed quia dolor et constrictio cordis in tristitia, fletus est, et constrictio cordis in tristitia, fletus est, et fletus vocatur. Matth. xII, 42: Ibi et fletus vocatur. Matth. xII, 42: Ibi erit fletus, et stridor dentium. Sicut enim erit fletus, et stridor dentium. Sicut enim in cachinnis inordinate dilataverunt os,ita in cachinnis inordinate dilataverunt os,ita improperium et iniquitas os oppilabunt. improperium et iniquitas os oppilabunt. Improperium quidem in exprobratione Improperium quidem in exprobratione peccati, Isa. LVII, 3 et 4: Vos accedite peccati, Isa. LVII, 3 et 4: Vos accedite huc, filii auguratricis, semen adulteri et huc, filii auguratricis, semen adulteri et fornicaria! Super quem lusistis ? super fornicaria! Super quem lusistis ? super quem dilatatis os, et ejecistis linguam ? quem dilatatis os, et ejecistis linguam ? Ecce dura exprobratio. Psal. cvi, 42: Ecce dura exprobratio. Psal. cvi, 42: Omnis iniquitas oppilabit os suum. Ecce Omnis iniquitas oppilabit os suum. Ecce

2 Matth. xxv, 21 et 23. 2 Matth. xxv, 21 et 23.

26 26

IN EVANG. LUCÆ, VI-25, 26. IN EVANG. LUCÆ, VI-25, 26.

oris oppilatio. I Reg. 11, 9: Impii in oris oppilatio. I Reg. 11, 9: Impii in tenebris conticescent. Filii autem sunt tenebris conticescent. Filii autem sunt auguratricis in vana divinatione, quam auguratricis in vana divinatione, quam sibi de prosperitate divinaverunt. Semen sibi de prosperitate divinaverunt. Semen adulteri, qui ad verum animæ sponsum adulteri, qui ad verum animæ sponsum superduxit alienum diabolum. Semen superduxit alienum diabolum. Semen fornicariæ, quæ nescivit gaudere nisi in fornicariæ, quæ nescivit gaudere nisi in præsenti libidine. præsenti libidine.

Erit autem luctus de absentia omnis Erit autem luctus de absentia omnis gaudii, et de præsentia omnis tristitiæ et gaudii, et de præsentia omnis tristitiæ et erit fletus de incendio et fumo et infelici- erit fletus de incendio et fumo et infelici- tate separationis a consortio beatorum. tate separationis a consortio beatorum.

De luctu, Jerem. VI, 26: Luctum uni- De luctu, Jerem. VI, 26: Luctum uni- geniti fac tibi, planctum amarum, quia geniti fac tibi, planctum amarum, quia repente veniet vastator super vos. repente veniet vastator super vos.

De fletu autem, Isa. xv, 3 et 4: Ulula- De fletu autem, Isa. xv, 3 et 4: Ulula- tus descendit in fletum. Clamavit Hesebon tus descendit in fletum. Clamavit Hesebon et Eleale, usque Jasa audita est vox eo- et Eleale, usque Jasa audita est vox eo- rum. Hesebon interpretatur cingulum tri- rum. Hesebon interpretatur cingulum tri- stitiæ vel cogitatio mæroris, et significat, stitiæ vel cogitatio mæroris, et significat, quia cinguntur moerore, eo quod in præ- quia cinguntur moerore, eo quod in præ- senti vita de moerore futuro nihil cogita- senti vita de moerore futuro nihil cogita- verunt. Eleale interpretatur condescensio, verunt. Eleale interpretatur condescensio, et significat eos qui simul ab altitudine et significat eos qui simul ab altitudine cordis descendunt in foveam perditionis. cordis descendunt in foveam perditionis. Horum clamor pervenit usque Jasa, quod Horum clamor pervenit usque Jasa, quod interpretatur factura mandati, hoc est, interpretatur factura mandati, hoc est, usque ad electos, ad quos clamabunt: usque ad electos, ad quos clamabunt: quia illi mendata perfecerunt, sed tamen quia illi mendata perfecerunt, sed tamen apud eos misericordiam non invenerunt. apud eos misericordiam non invenerunt. Et erit dolor eorum incomparabilis et Et erit dolor eorum incomparabilis et fletus quando fletus perpetuus eis indi- fletus quando fletus perpetuus eis indi- cetur, et sancti consolabuntur : sicut cetur, et sancti consolabuntur : sicut dicitur, Apocal. XXI, 4: Absterget Deus dicitur, Apocal. XXI, 4: Absterget Deus omnem lacrymam ab oculis eorum : et omnem lacrymam ab oculis eorum : et mors ultra non erit, neque luctus, neque mors ultra non erit, neque luctus, neque clamor, neque dolor erit ultra, quia pri- clamor, neque dolor erit ultra, quia pri- ma abierunt. Et hoc est quod dicitur, Isa. ma abierunt. Et hoc est quod dicitur, Isa. LXV, 14 Servi mei lætabuntur, et vos LXV, 14 Servi mei lætabuntur, et vos confundemini ecce servi mei laudabunt confundemini ecce servi mei laudabunt præ exsultatione cordis, et vos clamabi- præ exsultatione cordis, et vos clamabi- tis præ dolore cordis, et præ contritione tis præ dolore cordis, et præ contritione spiritus ululabitis. spiritus ululabitis.

Sequitur: Sequitur:

: :

« Væ cum benedixerint vobis ho- « Væ cum benedixerint vobis ho- mines secundum hæc enim faciebant mines secundum hæc enim faciebant pseudoprophetis patres eorum. » pseudoprophetis patres eorum. »

425 425

Sicut in præhabitis posuit beatitudi- Sicut in præhabitis posuit beatitudi- nem in hoc, quod a cepto proposito nem in hoc, quod a cepto proposito mali per persecutiones bonos avertere mali per persecutiones bonos avertere non possunt, ita hic per contrarium non possunt, ita hic per contrarium ponit maledictionem, eo quod mali in ponit maledictionem, eo quod mali in malitia per adulationes foventur et blan- malitia per adulationes foventur et blan- ditias. ditias.

Dicit autem tria: maledictionis inter- Dicit autem tria: maledictionis inter- minationem, demeriti speciem, et exem- minationem, demeriti speciem, et exem- plum probans eorum damnationem. plum probans eorum damnationem.

: :

Maledictio quidem in hoc quod dicit: Maledictio quidem in hoc quod dicit: « Væ vobis ! » Æternæ damnationis in- « Væ vobis ! » Æternæ damnationis in- terminatio hæc enim est maledictio. terminatio hæc enim est maledictio. Job, III, 3-10, qui postquam dixit: Per- Job, III, 3-10, qui postquam dixit: Per- eat dies in qua natus sum, et multas eat dies in qua natus sum, et multas iuterminationes illi diei maledictionum iuterminationes illi diei maledictionum inflixit, subjunxit: Quare exceptus geni- inflixit, subjunxit: Quare exceptus geni- bus? Cur lactatus uberibus ? Peccatum bus? Cur lactatus uberibus ? Peccatum enim quasi genibus excipitur, quando enim quasi genibus excipitur, quando favore laudantium sustentatur. Ad ubera favore laudantium sustentatur. Ad ubera autem lactatur, quando blanditiis adula- autem lactatur, quando blanditiis adula- torum fovetur. torum fovetur.

« Væ ergo vobis cum benedixerint « Væ ergo vobis cum benedixerint vobis, » vobis, »

In peccato vos foventes, « homines, » In peccato vos foventes, « homines, » humum sapientes. Quia illi non laudant humum sapientes. Quia illi non laudant nisi similes sibi peccatores. Quia illi non nisi similes sibi peccatores. Quia illi non laudant nisi vituperanda. Quia illis non laudant nisi vituperanda. Quia illis non placent nisi mala. placent nisi mala.

De primo, Psal. x secundum Hebræos, De primo, Psal. x secundum Hebræos, 3: Laudatur peccator in desideriis ani- 3: Laudatur peccator in desideriis ani- mæ suæ, et iniquus benedicitur. mæ suæ, et iniquus benedicitur.

De secundo, Malach. 11, 2: Maledicam De secundo, Malach. 11, 2: Maledicam benedictionibus vestris, et maledicam benedictionibus vestris, et maledicam illis, quoniam non posuistis super cor: illis, quoniam non posuistis super cor: ut scilicet discerneretis quid laudari de- ut scilicet discerneretis quid laudari de- beret, vel vituperari. beret, vel vituperari.

De tertio, Psal. L1, 6: Deus dissipavit De tertio, Psal. L1, 6: Deus dissipavit ossa eorum qui hominibus placent: con- ossa eorum qui hominibus placent: con- fusi sunt, quoniam Deus sprevit eos. fusi sunt, quoniam Deus sprevit eos. Ad Galat. I, 10: Si adhuc hominibus Ad Galat. I, 10: Si adhuc hominibus placerem, Christi servus non essem. placerem, Christi servus non essem.

« Væ igitur vobis cum benedixerint « Væ igitur vobis cum benedixerint vobis homines ! » vobis homines ! »

Quia dicunt bonum malum, et malum Quia dicunt bonum malum, et malum

426 426

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

bonum. Quia benedictionis non habent bonum. Quia benedictionis non habent sacramentum. Quia Dei irrisio est ad be- sacramentum. Quia Dei irrisio est ad be- nedictiones eorum. nedictiones eorum.

De primo, Isa. v, 20: Væ qui dicitis De primo, Isa. v, 20: Væ qui dicitis malum bonum, et bonum malum: po- malum bonum, et bonum malum: po- nentes tenebras lucem, et lucem tenebras: nentes tenebras lucem, et lucem tenebras: ponentes amarum in dulce, et dulce in ponentes amarum in dulce, et dulce in

amarum. amarum.

De secundo, Psal. cvut, 28 et 29: De secundo, Psal. cvut, 28 et 29: Maledicent illi, et tu benedices... In- Maledicent illi, et tu benedices... In- duantur qui detrahunt mihi pudore. duantur qui detrahunt mihi pudore. Quomodo enim habet benedictionis sa- Quomodo enim habet benedictionis sa- cramentum, de quo dicitur, Psal. cvu, cramentum, de quo dicitur, Psal. cvu, 18 Dilexit maledictionem, et veniet ei: 18 Dilexit maledictionem, et veniet ei: et noluit benedictionem, et elongabitur et noluit benedictionem, et elongabitur ab eo. ab eo.

De tertio autem, Proverb. 1, 26: Ego De tertio autem, Proverb. 1, 26: Ego quoque in interitu vestro ridebo, et sub- quoque in interitu vestro ridebo, et sub- sannabo cum vobis id quod timebatis ad- sannabo cum vobis id quod timebatis ad- venerit. Ista est via Balaam qui maledice- venerit. Ista est via Balaam qui maledice- re tentavit illis quibus benedixit Deus, re tentavit illis quibus benedixit Deus, et benedicere illis quibus Deus maledi- et benedicere illis quibus Deus maledi- xit 1. xit 1.

« Væ ergo vobis cum benedixerint « Væ ergo vobis cum benedixerint vobis homines ! » vobis homines ! »

Quia VOS benedicendo, decipiunt. Quia VOS benedicendo, decipiunt. Quia, ne vos ipsos cognoscatis, impe- Quia, ne vos ipsos cognoscatis, impe- diunt. Quia vos ab humano sensu aver- diunt. Quia vos ab humano sensu aver- tunt. tunt.

De primo, Isa. 111, 12: Popule meus, De primo, Isa. 111, 12: Popule meus, qui te beatum dicunt, ipsi te decipiunt, qui te beatum dicunt, ipsi te decipiunt, et viam gressuum tuorum dissipant. et viam gressuum tuorum dissipant.

De secundo, III, Reg. xxi, 22 et seq., De secundo, III, Reg. xxi, 22 et seq., ubi spiritus mendacii non permisit Achab ubi spiritus mendacii non permisit Achab cognoscere seipsum, donec interfectus cognoscere seipsum, donec interfectus est. Isa. xxx, 10 et 11: Loquimini nobis est. Isa. xxx, 10 et 11: Loquimini nobis placentia, videte nobis errores :... cesset placentia, videte nobis errores :... cesset a facie nostra sanctus Israel. a facie nostra sanctus Israel.

De tertio est exemplum Nabuchodo- De tertio est exemplum Nabuchodo- nosor, Daniel. IV, 20, ubi linguæ adula- nosor, Daniel. IV, 20, ubi linguæ adula- torum benedicentium Nabuchodonosor torum benedicentium Nabuchodonosor averterunt eum ab humano sensu, quod averterunt eum ab humano sensu, quod putavit se esse Deum et ideo in bestiam putavit se esse Deum et ideo in bestiam cor ejus commutatum est. cor ejus commutatum est.

1 Cf. Numer. xx et xxIII. 1 Cf. Numer. xx et xxIII.

« Væ ergo vobis cum benedixerint « Væ ergo vobis cum benedixerint vobis homines! » vobis homines! »

Quia non benedicunt nisi his qui sibi Quia non benedicunt nisi his qui sibi benefaciunt. Quia mercede vili illa bene- benefaciunt. Quia mercede vili illa bene- dictio emitur. Quia benedictio illa in dictio emitur. Quia benedictio illa in vilis hominis potestate et voluntate vilis hominis potestate et voluntate collocatur. collocatur.

po- po-

De primo, Mich. III, 5: Seducunt De primo, Mich. III, 5: Seducunt pulum meum, qui mordent dentibus suis, pulum meum, qui mordent dentibus suis, et prædicant pacem et si quis non de- et prædicant pacem et si quis non de- derit in ore eorum quippiam, sanctificant derit in ore eorum quippiam, sanctificant super eum prælium. super eum prælium.

De secundo, Ezechiel. xm, 19: Vio- De secundo, Ezechiel. xm, 19: Vio- labant me ad populum meum propter labant me ad populum meum propter pugillum hordei et fragmen panis, ut pugillum hordei et fragmen panis, ut interficerent animas quæ non moriun- interficerent animas quæ non moriun- tur, et vivificarent animas quæ non vi- tur, et vivificarent animas quæ non vi-

vunt. vunt.

De tertio patet: quia ille benedicit et De tertio patet: quia ille benedicit et laudat si vult. Et si non vult, non bene- laudat si vult. Et si non vult, non bene- dicit sed maledicit. Et ideo dicit Psalmus dicit sed maledicit. Et ideo dicit Psalmus CVIII, 2 Deus, laudem meam ne tacue. CVIII, 2 Deus, laudem meam ne tacue. ris: quia os peccatoris et os dolosi super ris: quia os peccatoris et os dolosi super me apertum est. Quasi dicat: In ore tuo me apertum est. Quasi dicat: In ore tuo tota est laus mea. Os dolosi non vult tota est laus mea. Os dolosi non vult laudare quinimo, pro eo ut me dilige- laudare quinimo, pro eo ut me dilige- rent, detrahebant mihi'. Psal. CI, 9: Qui rent, detrahebant mihi'. Psal. CI, 9: Qui laudabant me, adversum me jurabant. laudabant me, adversum me jurabant. Hodie laudat, et cras in contrarium Hodie laudat, et cras in contrarium jurat. jurat.

« Væ ergo vobis cum benedixerint « Væ ergo vobis cum benedixerint vobis omnes homines. » vobis omnes homines. »

« Secundum hæc, » « Secundum hæc, »

Scilicet laudando vituperandos, « fa- Scilicet laudando vituperandos, « fa- ciebant, » benedicendo, « pseudopro- ciebant, » benedicendo, « pseudopro- phetis,» de quibus dicitur, Ezechiel. XIII, phetis,» de quibus dicitur, Ezechiel. XIII, 4 Quasi vulpes in desertis prophetæ 4 Quasi vulpes in desertis prophetæ tui, Israel. Jerem. v, 30 et 31: Stupor tui, Israel. Jerem. v, 30 et 31: Stupor et mirabilia facta sunt in terra: Pro- et mirabilia facta sunt in terra: Pro- phetæ prophetabant mendacium, et sa- phetæ prophetabant mendacium, et sa- cerdotes applaudebant manibus suis : et cerdotes applaudebant manibus suis : et populus meus dilexit talia. Tales enim populus meus dilexit talia. Tales enim prophetæ maxime adulatores fuerunt. prophetæ maxime adulatores fuerunt. Ezechiel. XIII, 18: Væ quæ consuunt Ezechiel. XIII, 18: Væ quæ consuunt

2 Psal. cv, 4. 2 Psal. cv, 4.

27 27

IN EVANG. LUCÆ, VI-27. IN EVANG. LUCÆ, VI-27.

pulvillos sub omni cubito manus, et pulvillos sub omni cubito manus, et faciunt cervicalia sub capite universæ faciunt cervicalia sub capite universæ ætatis ad capiendas animas. Quidam ætatis ad capiendas animas. Quidam enim in peccatis jacent, appodiati ad cu- enim in peccatis jacent, appodiati ad cu- bitum, quorum est aliqua mensura pec- bitum, quorum est aliqua mensura pec- catorum. Quidam autem in peccatis toti catorum. Quidam autem in peccatis toti jacent prostrati et supini. Consuunt au- jacent prostrati et supini. Consuunt au- tem sub cubitu pulvillos, qui mollia tem sub cubitu pulvillos, qui mollia blandientes benedictionibus suis, illos in blandientes benedictionibus suis, illos in peccato detinent. Cervicalia autem sup- peccato detinent. Cervicalia autem sup- ponunt, qui molliter blandiuntur his qui ponunt, qui molliter blandiuntur his qui in profundo jacent peccatorum. in profundo jacent peccatorum.

« Patres eorum, » non tam generatione « Patres eorum, » non tam generatione carnis, quam imitatione adulatoriæ be- carnis, quam imitatione adulatoriæ be- nedictionis. Sapient. iv, 6: Ex iniquis nedictionis. Sapient. iv, 6: Ex iniquis somnis filii qui nascuntur, testes sunt somnis filii qui nascuntur, testes sunt nequitiæ adversus parentes in interroga- nequitiæ adversus parentes in interroga- tione sua. Luc. III, 7: Genimina vipera- tione sua. Luc. III, 7: Genimina vipera- rum. Sapient. xII, 10 et 11: Nequam rum. Sapient. xII, 10 et 11: Nequam est natio eorum, et naturalis malitia ip- est natio eorum, et naturalis malitia ip- sorum, et quoniam non poterat mutari sorum, et quoniam non poterat mutari cogitatio illorum in perpetuum. Semen cogitatio illorum in perpetuum. Semen enim erat maledictum ab initio. enim erat maledictum ab initio.

427 427

modum quo homo ordinatur ad alterum, modum quo homo ordinatur ad alterum, duas ponit vias perfectionum. Est enim duas ponit vias perfectionum. Est enim ordo ad alterum, in perferendo illata ab ordo ad alterum, in perferendo illata ab altero, et est ordo ad alterum secundum altero, et est ordo ad alterum secundum id quod male facit proximus in seipso, in id quod male facit proximus in seipso, in quo alter non potest habere nisi judicium. quo alter non potest habere nisi judicium. Et ideo primo docet tolerare injurias, et Et ideo primo docet tolerare injurias, et secundo docet vitare temeraria judicia. secundo docet vitare temeraria judicia.

In preferendis autem injuriis tangit In preferendis autem injuriis tangit tria. Primo enim ponit præcepta, secundo tria. Primo enim ponit præcepta, secundo præceptorum adhibet rationes, tertio au- præceptorum adhibet rationes, tertio au- tem invitat ad ea per mercedis conside- tem invitat ad ea per mercedis conside- rationem. rationem.

Ubi autem ponit præcepta ordinatio- Ubi autem ponit præcepta ordinatio- nis ad alterum duo facit. Quia enim difſi- nis ad alterum duo facit. Quia enim difſi- cillima dicturus erat, ideo primo excitat cillima dicturus erat, ideo primo excitat ad auditum et deinde promulgat præ- ad auditum et deinde promulgat præ- cepta perfectionis. cepta perfectionis.

Excitans autem ad attentionem dicen- Excitans autem ad attentionem dicen- dorum dicit: dorum dicit:

<< Sed vobis, » << Sed vobis, »

Discipulis et Apostolis ad quos ele- Discipulis et Apostolis ad quos ele- vans oculos direxi a principio, qui disci- vans oculos direxi a principio, qui disci-

« Sed vobis dico, qui auditis Dili- plinis meis quæritis imbui, qui imitatio- « Sed vobis dico, qui auditis Dili- plinis meis quæritis imbui, qui imitatio- gite inimicos vestros. » gite inimicos vestros. »

Positis his quæ a præsentibus elevant Positis his quæ a præsentibus elevant desiderium ad æterna, tangit viam per- desiderium ad æterna, tangit viam per- fectionis ad illa, quæ maxime competunt fectionis ad illa, quæ maxime competunt Apostolis et Apostolicis viris, hoc est, Apostolis et Apostolicis viris, hoc est, Episcopis, et Archiepiscopis, et Patriar- Episcopis, et Archiepiscopis, et Patriar- chis. chis.

Dividitur autem in duo in quorum Dividitur autem in duo in quorum primo ipsam viam docet perfectionis: in primo ipsam viam docet perfectionis: in secundo autem, quia via alta et difficilis secundo autem, quia via alta et difficilis est, per similitudinem ædificantis domum est, per similitudinem ædificantis domum supra petram, ostendit sapientiam ejus supra petram, ostendit sapientiam ejus qui in suis sermonibus permanserit. qui in suis sermonibus permanserit.

Adhuc autem, Ipsa via perfectionis est Adhuc autem, Ipsa via perfectionis est duplex. Est enim in ordine ad alterum, duplex. Est enim in ordine ad alterum, quæ est via difficilior: et est via secun- quæ est via difficilior: et est via secun- dum virtutem, quæ est in seipso, et hæc dum virtutem, quæ est in seipso, et hæc est facilior, et ideo priori postponitur: est facilior, et ideo priori postponitur: et hanc ostendit per similitudinem arbo- et hanc ostendit per similitudinem arbo- ris bonæ vel malæ, in comparatione ad ris bonæ vel malæ, in comparatione ad fructum. fructum.

Adhuc autem, Secundum duplicem Adhuc autem, Secundum duplicem

ne magisterii meos vos probatis esse dis- ne magisterii meos vos probatis esse dis- cipulos, qui dilectione et beneficio ma- cipulos, qui dilectione et beneficio ma- xime discipuli mei esse cognoscimini. xime discipuli mei esse cognoscimini. Vobis, inquam, « dico qui, » hoc est, Vobis, inquam, « dico qui, » hoc est, quia vos « auditis, » hoc est, intus ad quia vos « auditis, » hoc est, intus ad intellectum et affectum meum auditum intellectum et affectum meum auditum quamvis difficilem percipitis. Non enim quamvis difficilem percipitis. Non enim estis idola similia hominibus, qui audi- estis idola similia hominibus, qui audi- tum disciplinalem non habeatis. Psal. tum disciplinalem non habeatis. Psal. CXIII, 6 Aures habent, et non audient. CXIII, 6 Aures habent, et non audient. Tales enim sunt similes hominibus, non Tales enim sunt similes hominibus, non homines, qui auditum disciplinalem non homines, qui auditum disciplinalem non habent. Quia, sicut dicit Aristoteles, habent. Quia, sicut dicit Aristoteles, « auditus sensus est disciplinæ per doc- « auditus sensus est disciplinæ per doc- trinam accipiendæ. » Nec estis de his trinam accipiendæ. » Nec estis de his qui aures aggravant obturando per alie- qui aures aggravant obturando per alie- nas delectationes, ne capiat in eis sermo nas delectationes, ne capiat in eis sermo meus. Isa. vi, 10: Excæca cor populi meus. Isa. vi, 10: Excæca cor populi hujus, et aures ejus aggrava, et oculos hujus, et aures ejus aggrava, et oculos ejus claude: ne forte videat oculis suis, ejus claude: ne forte videat oculis suis, et auribus suis audiat, et corde suo in- et auribus suis audiat, et corde suo in- telligat, et convertatur, et sanem eum. telligat, et convertatur, et sanem eum. Nec estis de his qui quando difficilia au- Nec estis de his qui quando difficilia au-

428 428

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

diunt, excusant, et ad facilia præbent diunt, excusant, et ad facilia præbent auditum. Ad Hebr. xi, 19 Quam qui auditum. Ad Hebr. xi, 19 Quam qui audierunt, excusaverunt se, ne eis fieret audierunt, excusaverunt se, ne eis fieret verbum. Exod. xx, 19; Loquere tu nobis, verbum. Exod. xx, 19; Loquere tu nobis, et audiemus: non loquatur nobis Domi- et audiemus: non loquatur nobis Domi- nus, ne forte moriamur. Sed estis de dis- nus, ne forte moriamur. Sed estis de dis- cipulis, qui aures disciplinæ habetis ad cipulis, qui aures disciplinæ habetis ad audiendum. Matth. x, 9 et 43 Qui audiendum. Matth. x, 9 et 43 Qui habet aures audiendi, audiat. Apocal. habet aures audiendi, audiat. Apocal. 11, 7 Qui habet aurem, audiat quid 11, 7 Qui habet aurem, audiat quid Spiritus dicat ecclesiis 1. Estis autem Spiritus dicat ecclesiis 1. Estis autem de illis, qui aure levi percipitis omne su- de illis, qui aure levi percipitis omne su- surrum perfectionis divinæ. Job, iv, 16: surrum perfectionis divinæ. Job, iv, 16: Vocem quasi auræ lenis audivi. Et ibi- Vocem quasi auræ lenis audivi. Et ibi- dem, supra, y. 12: Quasi furtive susce- dem, supra, y. 12: Quasi furtive susce- pit auris mea venas susurri ejus. Vobis pit auris mea venas susurri ejus. Vobis ergo dico qui auditis et dicitis istud I Reg. ergo dico qui auditis et dicitis istud I Reg. III, 10 Loquere, Domine, quia audit III, 10 Loquere, Domine, quia audit

servus tuus. servus tuus.

<< Diligite » << Diligite »

Ecce præcepta. Et sunt in quadruplici Ecce præcepta. Et sunt in quadruplici ordine. Quædam enim ordinat ad inimi- ordine. Quædam enim ordinat ad inimi- cos, quædam ad injuriantes per violen- cos, quædam ad injuriantes per violen- tiam, quædam ad simpliciter petentes tiam, quædam ad simpliciter petentes quæ nostra sunt, quædam autem ad eos quæ nostra sunt, quædam autem ad eos qui obsistunt per calumniosum judi- qui obsistunt per calumniosum judi-

cium. cium.

Ad inimicos autem ordinat nos affectu Ad inimicos autem ordinat nos affectu cordis, beneficio operis, et benedictione cordis, beneficio operis, et benedictione et oratione oris. et oratione oris.

De affectu quidem cordis dicit: De affectu quidem cordis dicit:

« Diligite inimicos vestros. » « Diligite inimicos vestros. »

Hoc autem contra naturam esse vide- Hoc autem contra naturam esse vide- tur. Dicit enim in Phedone Plato sub tur. Dicit enim in Phedone Plato sub nomine Socratis, quod de hominis na- nomine Socratis, quod de hominis na- tura et diffinitione est, amicis benefacere, tura et diffinitione est, amicis benefacere, et inimicis male. Si igitur nulla perfectio et inimicis male. Si igitur nulla perfectio contraria est naturæ quam perficit, non contraria est naturæ quam perficit, non potest esse de perfectione hominis inimi- potest esse de perfectione hominis inimi- cos dilegere, et inimicis benefacere. cos dilegere, et inimicis benefacere.

Adhuc autem, Unumquodque natura- Adhuc autem, Unumquodque natura- liter suam appetit conservationem, ergo liter suam appetit conservationem, ergo per contrarium odit id quod est naturam per contrarium odit id quod est naturam

1 Idem habes, Apocal. 11, 11, 17, 29. et 111, 6, 1 Idem habes, Apocal. 11, 11, 17, 29. et 111, 6,

destruens, et conservationem oppugnans. destruens, et conservationem oppugnans. Inimicus autem est destruens naturam et Inimicus autem est destruens naturam et conservationem. Igitur inimici sunt conservationem. Igitur inimici sunt odiendi. odiendi.

Adhuc autem, Non potest esse dilectio Adhuc autem, Non potest esse dilectio nisi boni vel apparentis boni. In inimico nisi boni vel apparentis boni. In inimico autem non est bonum, nec apparens bo- autem non est bonum, nec apparens bo- num: sed malum mere et simpliciter ma- num: sed malum mere et simpliciter ma- lum. Ergo non potest inimicus diligi. Et lum. Ergo non potest inimicus diligi. Et istæ rationes irrefragabiles videntur, et istæ rationes irrefragabiles videntur, et sunt Platonis et Aristotelis. Videntur au- sunt Platonis et Aristotelis. Videntur au- tem contrariari ad ea quæ hic dicuntur. tem contrariari ad ea quæ hic dicuntur. Si forte velis dicere cum Glossa, quod Si forte velis dicere cum Glossa, quod Christus nos hic elevat ad ea quæ sunt Christus nos hic elevat ad ea quæ sunt supra naturam. Hoc nihil est : quia id supra naturam. Hoc nihil est : quia id quod est supra naturam, naturæ non est quod est supra naturam, naturæ non est contrarium. Diligere autem inimicos, di- contrarium. Diligere autem inimicos, di- recte et naturæ et dilectioni probatum recte et naturæ et dilectioni probatum est esse contrarium. est esse contrarium.

Adhuc autem, Cum non sint nisi tria Adhuc autem, Cum non sint nisi tria amicitiarum genera, sicut probant Ari- amicitiarum genera, sicut probant Ari- stoteles et Tullius illa quæ est fundata stoteles et Tullius illa quæ est fundata super utile, et illa quæ est super delecta- super utile, et illa quæ est super delecta- bile, et illa quæ est super honestum : bile, et illa quæ est super honestum : videtur quod nullo genere amicitiæ possit videtur quod nullo genere amicitiæ possit diligi inimicus: quia nec utile, nec dele- diligi inimicus: quia nec utile, nec dele- ctabile, nec honestum cum inimicus ctabile, nec honestum cum inimicus noceat, et tristitiam inferat, et nihil ha- noceat, et tristitiam inferat, et nihil ha- beat honestatis et virtutis. Et quod impe- beat honestatis et virtutis. Et quod impe- retur dilectio quæ nullam causam habet retur dilectio quæ nullam causam habet dilectionis, videtur esse supervacuum in dilectionis, videtur esse supervacuum in præcipiente, et impossibile in eo cui fit præcipiente, et impossibile in eo cui fit præceptum. præceptum.

Ad hæc et similia dicendum, quod in Ad hæc et similia dicendum, quod in veritate is qui inimicus est, duo in se ha- veritate is qui inimicus est, duo in se ha- bet naturam, et vitium inimicitiarum. bet naturam, et vitium inimicitiarum. Natura quidem non est ita depravata Natura quidem non est ita depravata quin aliquid boni habeat, et quin possit quin aliquid boni habeat, et quin possit reparari et ad hoc diligenda est et diri- reparari et ad hoc diligenda est et diri- genda. Vitium autem non potest diligi, genda. Vitium autem non potest diligi, et similiter natura immobiliter stans sub et similiter natura immobiliter stans sub vitio. Et ita procedunt rationes inductæ. vitio. Et ita procedunt rationes inductæ. Unde quando dicitur: « Diligite inimi- Unde quando dicitur: « Diligite inimi- cos vestros, » locutio est duplex: eo quod cos vestros, » locutio est duplex: eo quod transitus verbi, Diligo, potest transire transitus verbi, Diligo, potest transire in accusativos illos inimicos vestros, gra- in accusativos illos inimicos vestros, gra- tia subjecti tantum : sic præcipit eos tia subjecti tantum : sic præcipit eos

13 et 22. 13 et 22.

IN EVANG. LUCÆ, VI-27, 28. IN EVANG. LUCÆ, VI-27, 28.

Dominus diligi quia sic diliguntur, non Dominus diligi quia sic diliguntur, non ad inimicitiam, sed gratiam et bonum. ad inimicitiam, sed gratiam et bonum. Vel potest transire in accusativos gratia Vel potest transire in accusativos gratia subjecti et formæ inimicitiarum et hoc subjecti et formæ inimicitiarum et hoc non intendit Christus: quia sic dilige- non intendit Christus: quia sic dilige- rentur ad hoc quod essent inimici, et ad rentur ad hoc quod essent inimici, et ad vitium quod omnino innaturale est, et vitium quod omnino innaturale est, et pessimum esset, quia sic procedunt in- pessimum esset, quia sic procedunt in- ductæ rationes. ductæ rationes.

Et per hoc patet quod iste est sensus : Et per hoc patet quod iste est sensus : Diligite eos qui sunt, vel fuerunt inimici Diligite eos qui sunt, vel fuerunt inimici vestri ut dilectione invitetis eos ad hoc vestri ut dilectione invitetis eos ad hoc quod convertantur in amicos, et in Deo quod convertantur in amicos, et in Deo lucremini eos. Sic enim impletur illud lucremini eos. Sic enim impletur illud Apostoli, ad Roman. XII, 21: Noli vinci Apostoli, ad Roman. XII, 21: Noli vinci a malo, sed vince in bono malum. Vin- a malo, sed vince in bono malum. Vin- citur enim malo, qui sic irascitur ini- citur enim malo, qui sic irascitur ini- mico quia naturam vult destrui vi- mico quia naturam vult destrui vi- tio. Sed vincit in bono malum, qui bo- tio. Sed vincit in bono malum, qui bo- num naturæ quod est et potest esse in num naturæ quod est et potest esse in natura diligendo per benignitatem, ma- natura diligendo per benignitatem, ma- lum inimicitiarum excludit. Sic dicitur, lum inimicitiarum excludit. Sic dicitur, Exod. XXIII, 5: Si videris asinum odien- Exod. XXIII, 5: Si videris asinum odien- tis te jacere sub onere, non pertrans- tis te jacere sub onere, non pertrans- ibis, sed sublevabis cum eo. Levit. xix, ibis, sed sublevabis cum eo. Levit. xix, 18: Non quæras ultionem, nec memor eris 18: Non quæras ultionem, nec memor eris injuriæ civium tuorum. Eccli. ✗, 6 : injuriæ civium tuorum. Eccli. ✗, 6 : Omnis injuriæ proximi ne memineris, et Omnis injuriæ proximi ne memineris, et nihil agas in operibus injuriæ. Hoc est nihil agas in operibus injuriæ. Hoc est igitur quod dicit. Et in hoc est lex adim- igitur quod dicit. Et in hoc est lex adim- pleta, et concordat cum ratione naturali: pleta, et concordat cum ratione naturali: sicut dictum est. sicut dictum est.