11 11

404 404

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

operationem. De primo, Psal. xx, 4 : operationem. De primo, Psal. xx, 4 : Innocens manibus et mundo corde. De Innocens manibus et mundo corde. De secundo, Tob. IV, 9: Si multum tibi secundo, Tob. IV, 9: Si multum tibi fuerit, abundanter tribue si exiguum fuerit, abundanter tribue si exiguum tibi fuerit, etiam exiguum libenter im- tibi fuerit, etiam exiguum libenter im- pertiri stude. De tertio, I ad Timoth. pertiri stude. De tertio, I ad Timoth. 11, 8 Volo viros orare in omni loco, 11, 8 Volo viros orare in omni loco, levantes puras manus sine ira et discep- levantes puras manus sine ira et discep- tatione. De quarto, Cantic. v, 14: Ma- tatione. De quarto, Cantic. v, 14: Ma- nus illius tornatiles, aureæ, plenæ hya- nus illius tornatiles, aureæ, plenæ hya- cinthis. Tornatiles quidem propter bonæ cinthis. Tornatiles quidem propter bonæ operationis volubilitatem aureæ prop- operationis volubilitatem aureæ prop- ter divinæ gratiæ splendorem: plenæ ter divinæ gratiæ splendorem: plenæ hyacinthis, qui cœlestis coloris est, prop- hyacinthis, qui cœlestis coloris est, prop- ter bonam in operibus intentionem. ter bonam in operibus intentionem.

« «

Ipsi autem repleti sunt insipien- Ipsi autem repleti sunt insipien- tia, et colloquebantur ad invicem tia, et colloquebantur ad invicem quidnam facerent Jesu. » quidnam facerent Jesu. »

Istud est ultimum in quo ostenditur Istud est ultimum in quo ostenditur mors pessimorum in gustu salutis om- mors pessimorum in gustu salutis om- nium sicut talpa moritur ad solem, et nium sicut talpa moritur ad solem, et venenata ad diffusionem aromatum. venenata ad diffusionem aromatum.

Et hoc est quod dicit: Ipsi autem, » Et hoc est quod dicit: Ipsi autem, » invidi Scribæ et Pharisæi, qui sunt ex invidi Scribæ et Pharisæi, qui sunt ex parte diaboli. Sapient. 11, 24 et 23: In- parte diaboli. Sapient. 11, 24 et 23: In- vidia diaboli mors introivit in orbem vidia diaboli mors introivit in orbem terrarum imitantur autem illum qui terrarum imitantur autem illum qui

sunt ex parte illius. sunt ex parte illius. « Repleti sunt, » repletione premente « Repleti sunt, » repletione premente et stomachante. Invidia enim excæcavit et stomachante. Invidia enim excæcavit eos, et indignatio replevit eos. eos, et indignatio replevit eos.

« Insipientia » autem vocatur quando « Insipientia » autem vocatur quando homines ignorant seipsos, et nesciunt homines ignorant seipsos, et nesciunt suam ipsorum quantitatem. Et hoc acci- suam ipsorum quantitatem. Et hoc acci- dit eis excæcante propria malitia. Sa- dit eis excæcante propria malitia. Sa- pient. 11, 21 et 22: Excæcavit illos mali- pient. 11, 21 et 22: Excæcavit illos mali- tia eorum : et nescierunt sacramenta tia eorum : et nescierunt sacramenta Dei, neque mercedem speraverunt justi- Dei, neque mercedem speraverunt justi- tiæ. tiæ.

« Et colloquebantur ad invicem, » « Et colloquebantur ad invicem, » virus quod habebant in corde, jam tunc virus quod habebant in corde, jam tunc prodentes ad invicem. Psal. v, 11: Se- prodentes ad invicem. Psal. v, 11: Se- pulcrum patens est guttur eorum, lin- pulcrum patens est guttur eorum, lin- guis suis dolose agebant. guis suis dolose agebant.

1 Joan. VII, 30. 1 Joan. VII, 30.

hoc est, hoc est,

« Quidnam facerent Jesu, » « Quidnam facerent Jesu, » qua morte eum interficerent. Vel qua ac- qua morte eum interficerent. Vel qua ac- cusatione damnarent. Joan. x1, 47 et 48: cusatione damnarent. Joan. x1, 47 et 48: Quid facimus, quia hic homo multa si- Quid facimus, quia hic homo multa si- gna facit ? Si dimittimus eum sic, om- gna facit ? Si dimittimus eum sic, om- nes credent in eum. Et infra, y. 53: nes credent in eum. Et infra, y. 53: Ab illo ergo die cogitaverunt ut interfi- Ab illo ergo die cogitaverunt ut interfi- cerent eum, sed perficere non poterant, cerent eum, sed perficere non poterant, quia nondum venerat hora ejus ¹. quia nondum venerat hora ejus ¹.

« Factum est autem in illis diebus, « Factum est autem in illis diebus, exiit in montem orare, et erat perno- exiit in montem orare, et erat perno- ctans in oratione Dei. » ctans in oratione Dei. »

Hic post plenam capitis constructio- Hic post plenam capitis constructio- nem, agit de electione Apostolorum, qui nem, agit de electione Apostolorum, qui sunt loco Episcoporum, qui primæ dig- sunt loco Episcoporum, qui primæ dig- nitatis et ordinis sunt in Ecclesia. nitatis et ordinis sunt in Ecclesia.

Sunt autem in ipsis tria consideranda, Sunt autem in ipsis tria consideranda, quorum primum est electio et electorum quorum primum est electio et electorum informatio. Secundum autem est verbi informatio. Secundum autem est verbi et doctrinæ dispensatio, quæ octavo ca- et doctrinæ dispensatio, quæ octavo ca- pitulo introducitur. Tertium autem est pitulo introducitur. Tertium autem est missio et missorum expeditio, et illa tan- missio et missorum expeditio, et illa tan- gitur nono capitulo. A decimo autem gitur nono capitulo. A decimo autem usque ad Passionem tangit de ordina- usque ad Passionem tangit de ordina- tione eorum qui (sicut presbyteri et dia- tione eorum qui (sicut presbyteri et dia- coni) sunt secundi ordinis in Ecclesia. coni) sunt secundi ordinis in Ecclesia.

In hac ergo prima parte agit de ele- In hac ergo prima parte agit de ele- ctione et informatione Episcoporum : et ctione et informatione Episcoporum : et primum quidem de electione, quæ duo primum quidem de electione, quæ duo continet. Præmittit enim quædam de continet. Præmittit enim quædam de forma electionis præcurrentia, et secun- forma electionis præcurrentia, et secun- do ponit cum suis conditionis ipsam ele- do ponit cum suis conditionis ipsam ele-

ctionem. ctionem.

Præcedentia autem electionem sunt Præcedentia autem electionem sunt duo temporis a Deo præfiniti dispensa- duo temporis a Deo præfiniti dispensa- tio, et præmissa eligentis oratio. tio, et præmissa eligentis oratio.

De dispensatione temporis sic dicit: De dispensatione temporis sic dicit:

« Factum est autem in illis diebus. » « Factum est autem in illis diebus. »

Non enim juxta historiam in illis die- Non enim juxta historiam in illis die- bus factum est: quia ea quæ ante narrata bus factum est: quia ea quæ ante narrata sunt, post istam electionem sunt facta: sunt, post istam electionem sunt facta: sed secundum præfinitionem consilii di sed secundum præfinitionem consilii di

12 12

IN EVANG. LUCÆ, VI- 12. IN EVANG. LUCÆ, VI- 12.

vini ad probationem ordinis ecclesiastici. vini ad probationem ordinis ecclesiastici. Sic enim tempus ab ævo ire jubet, om- Sic enim tempus ab ævo ire jubet, om- nia implens quæ cogitavit perficienda. nia implens quæ cogitavit perficienda. Ideo in Prophetis sæpe dicitur: Ecce Ideo in Prophetis sæpe dicitur: Ecce dies veniunt. Sicut Jerem. xxIII, 5. Da- dies veniunt. Sicut Jerem. xxIII, 5. Da- niel. XII, 4 Claude sermones, et signa niel. XII, 4 Claude sermones, et signa librum usque ad tempus statutum. librum usque ad tempus statutum.

<< Exiit. » << Exiit. »

Tangit hic sex spectantia ad oratio- Tangit hic sex spectantia ad oratio- nem, scilicet, orantis ad solitudinem se- nem, scilicet, orantis ad solitudinem se- gregationem, spiritus orantis elevatio- gregationem, spiritus orantis elevatio- nem, formam quam decet habere oratio- nem, formam quam decet habere oratio- nem, orantis in oratione perseveratio- nem, orantis in oratione perseveratio- nem, tempus quoad orationis et secreti nem, tempus quoad orationis et secreti congruitatem, et orationis finem. congruitatem, et orationis finem.

De segregatione orantis dicit : « Ex- De segregatione orantis dicit : « Ex- iit, » hoc est, a suis intimis et a curis se iit, » hoc est, a suis intimis et a curis se segregavit non quia ipse hoc indigeret, segregavit non quia ipse hoc indigeret, sed ut nobis orantibus formam daret. sed ut nobis orantibus formam daret. Matth. xxvi, 36: Sedete hic, donec va- Matth. xxvi, 36: Sedete hic, donec va- dam illuc et orem. Luc. xx, 41: Ipse dam illuc et orem. Luc. xx, 41: Ipse enim avulsus est ab eis quantum jactus enim avulsus est ab eis quantum jactus est lapidis. Genes. xxII, 5: Exspectate est lapidis. Genes. xxII, 5: Exspectate hic cum asino ego et puer illuc usque hic cum asino ego et puer illuc usque properantes, postquam adoraverimus, properantes, postquam adoraverimus, revertemur ad vos. Hoc dixit Abraham revertemur ad vos. Hoc dixit Abraham servis suis. servis suis.

« In montem. » « In montem. »

In quo significat orantis in spiritu et In quo significat orantis in spiritu et justitia elevationem. Psal. LXIII, 7: Acce- justitia elevationem. Psal. LXIII, 7: Acce- det homo ad cor altum. Jerem. xxxI, 23: det homo ad cor altum. Jerem. xxxI, 23: Benedicat tibi Dominus pulchritudo ju- Benedicat tibi Dominus pulchritudo ju- stitiæ, mons sanctus. Genes. xxII, 14: stitiæ, mons sanctus. Genes. xxII, 14: In monte Dominus videbit, hoc est, in In monte Dominus videbit, hoc est, in altitudine spiritus et veritatis. Joan. altitudine spiritus et veritatis. Joan. 24 Spiritus est Deus et eos qui ado- 24 Spiritus est Deus et eos qui ado- rant eum, in spiritu et veritate oportet rant eum, in spiritu et veritate oportet adorare. Psal. LXVII, 17: Mons in quo adorare. Psal. LXVII, 17: Mons in quo beneplacitum est Deo habitare in eo beneplacitum est Deo habitare in eo etenim Dominus habitabit in finem. etenim Dominus habitabit in finem.

« Orare. » « Orare. »

IV, IV,

: :

In hoc dat formam quam decet habere In hoc dat formam quam decet habere orationem. orationem.

405 405

Intelliguntur autem tres modi et for- Intelliguntur autem tres modi et for- mæ, secundum tres orationis diffinitio- mæ, secundum tres orationis diffinitio- nes. nes.

Prima est quoad ea quæ petuntur ut Prima est quoad ea quæ petuntur ut sint decentia, hoc est, ad salutem perti- sint decentia, hoc est, ad salutem perti- nentia. Unde Damascenus dicit, quia nentia. Unde Damascenus dicit, quia « oratio est petitio decentium a Deo. » « oratio est petitio decentium a Deo. » Matth. vi, 33 Quærite primum regnum Matth. vi, 33 Quærite primum regnum Dei, et justitiam ejus et hæc omnia Dei, et justitiam ejus et hæc omnia adjicientur vobis. adjicientur vobis.

Secunda forma est secundum affectum Secunda forma est secundum affectum orantis, hoc est quod sit devota et pia orantis, hoc est quod sit devota et pia oratio. Unde Augustinus: « Oratio est oratio. Unde Augustinus: « Oratio est « pius affectus mentis in Deum dire- « pius affectus mentis in Deum dire- « ctus. » Pius autem affectus, est li- « ctus. » Pius autem affectus, est li- quescens in Deum ex fervore devotionis quescens in Deum ex fervore devotionis et fluens affectus. Psal. cx1, 2: Diriga- et fluens affectus. Psal. cx1, 2: Diriga- tur oratio mea sicut incensum in con- tur oratio mea sicut incensum in con- spectu tuo. Cantic. 111, 6: Sicut virgula spectu tuo. Cantic. 111, 6: Sicut virgula fumi ex aromatibus myrrhæ, et thuris, fumi ex aromatibus myrrhæ, et thuris, et universi pulveris pigmentarii. et universi pulveris pigmentarii.

Tertia forma est accepta secundum in- Tertia forma est accepta secundum in- tellectum orantis, ut exaltetur intelle- tellectum orantis, ut exaltetur intelle- ctus in veritatem incircumscriptam. Un- ctus in veritatem incircumscriptam. Un- Unde Joannes Damascenus dicit, quod Unde Joannes Damascenus dicit, quod « oratio est ascensus intellectus in « oratio est ascensus intellectus in « Deum. » Et Dionysius dicit, quod « Deum. » Et Dionysius dicit, quod « virtus orationis est in Deum ascendere « virtus orationis est in Deum ascendere

« et Deo appropinquare. » Eccli. xxxv, « et Deo appropinquare. » Eccli. xxxv, 21 Oratio humiliantis se nubes penetra- 21 Oratio humiliantis se nubes penetra- bit et donec propinquet non consolabi- bit et donec propinquet non consolabi- tur et non discedet donec Altissimus tur et non discedet donec Altissimus adspiciat. adspiciat.

Ista ergo est forma orationis. Ista ergo est forma orationis.

« Et erat. » « Et erat. »

Ecce in tempore consignato tangitur Ecce in tempore consignato tangitur orationis instantia cum perseverantia. orationis instantia cum perseverantia. Luc. xvi, 1 Quoniam oportet semper Luc. xvi, 1 Quoniam oportet semper orare, et non deficere. Ad Roman. XII, orare, et non deficere. Ad Roman. XII, 12 et 13: Orationi instantes: necessitati- 12 et 13: Orationi instantes: necessitati- bus sanctorum communicantes. 1 ad bus sanctorum communicantes. 1 ad Thessal. v, 17: Sine intermissione orate. Thessal. v, 17: Sine intermissione orate.

« Pernoctans. « Pernoctans.

Ecce tempus quieti et secreto orationis Ecce tempus quieti et secreto orationis congruum intempestæ noctis silentio. congruum intempestæ noctis silentio.

406 406

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Psal. CXVIII, 62: Media nocte surgebam Psal. CXVIII, 62: Media nocte surgebam ad confitendum tibi. Item, ibidem, y. 55 : ad confitendum tibi. Item, ibidem, y. 55 : Memor fui nocte nominis tui, Domine. Memor fui nocte nominis tui, Domine. Thren. II, 19 Consurge, lauda in Thren. II, 19 Consurge, lauda in nocte, in principio vigiliarum tuarum. nocte, in principio vigiliarum tuarum. Isa. XXVI, Isa. XXVI, 9 Anima mea desideravit te 9 Anima mea desideravit te in nocte, sed et spiritu meo in præcor- in nocte, sed et spiritu meo in præcor- diis meis de mane vigilabo ad te. diis meis de mane vigilabo ad te.

« In oratione Dei. » « In oratione Dei. »

Ecce finis. Dei enim est oratio per Ecce finis. Dei enim est oratio per finem, et non honores, vel divitiæ, vel finem, et non honores, vel divitiæ, vel deliciæ, vel pertinens ad hoc sæculum. deliciæ, vel pertinens ad hoc sæculum. Et ideo dicit Glossa: « Dei, » « non Et ideo dicit Glossa: « Dei, » « non sæculi. » De oratione enim sæculi dici- sæculi. » De oratione enim sæculi dici- tur, II Machab. 1x, 13: Orabat autem tur, II Machab. 1x, 13: Orabat autem hic scelestus Dominum, a quo non esset hic scelestus Dominum, a quo non esset misericordiam consecuturus. Isa. 1, 15: misericordiam consecuturus. Isa. 1, 15: Cum multiplicaveritis orationem, non Cum multiplicaveritis orationem, non exaudiam. Sed Deum petens in oratione exaudiam. Sed Deum petens in oratione auditur, Isa. XXXVIII, 5: Audivi ora- auditur, Isa. XXXVIII, 5: Audivi ora- tionem tuam, et vidi lacrymas tuas. tionem tuam, et vidi lacrymas tuas.

electionis circumstantia, quorum pri- electionis circumstantia, quorum pri- mum est, ut electio sit clara, nihil ha- mum est, ut electio sit clara, nihil ha- bens tenebrarum. Secundum, ut sit in- bens tenebrarum. Secundum, ut sit in- dicta. Tertium, ut sit libera. Quartum, dicta. Tertium, ut sit libera. Quartum, ut sit de vita probata. Quintum, ut sit ut sit de vita probata. Quintum, ut sit divina. Sextum, ut sit rationabiliter cele- divina. Sextum, ut sit rationabiliter cele- brata. Septimum, ut numero congruen- brata. Septimum, ut numero congruen- tissima, una unius, et plures plurium. tissima, una unius, et plures plurium. Octavum est, ut sit de pertinentibus ad Octavum est, ut sit de pertinentibus ad corporis compaginationem. Nonum quod corporis compaginationem. Nonum quod sequitur, est de sic electi potestate. sequitur, est de sic electi potestate. De primo dicit : De primo dicit :

« Cum dies. >> « Cum dies. >>

Non in nocte in latebris celebranda est Non in nocte in latebris celebranda est electio, quando ea quæ fiunt non mani- electio, quando ea quæ fiunt non mani- festantur claro lumine: quia, Joan. i, festantur claro lumine: quia, Joan. i, 20 Qui male agit, odit lucem. Joan. 20 Qui male agit, odit lucem. Joan. VIII, 12 Qui sequitur me, non ambulat VIII, 12 Qui sequitur me, non ambulat in tenebris, sed habebit lumen vitæ. in tenebris, sed habebit lumen vitæ.

13 13

14 14

15 15

16 16

« Et cum dies factus esset, vocavit « Et cum dies factus esset, vocavit discipulos suos et elegit duodecim discipulos suos et elegit duodecim ex ipsis quos et Apostolos nomina- ex ipsis quos et Apostolos nomina- vit: vit:

Simonem, quem cognominavit Pe- Simonem, quem cognominavit Pe- trum, et Andream, fratrem ejus, Jaco- trum, et Andream, fratrem ejus, Jaco- bum et Joannem, Philippum et Bar- bum et Joannem, Philippum et Bar- tholomæum, tholomæum,

Matthæum et Thomam, Jacobum Matthæum et Thomam, Jacobum Alphæi et Simonem, qui vocatur Ze- Alphæi et Simonem, qui vocatur Ze- lotes, lotes,

Et Judam Jacobi, et Judam Iscario- Et Judam Jacobi, et Judam Iscario- tem, qui fuit proditor. » tem, qui fuit proditor. »

Hic tangit electionem. Hic tangit electionem.

Tangit autem duo, quorum primum Tangit autem duo, quorum primum est electionis forma. Secundum autem, est electionis forma. Secundum autem, electorum nomina. electorum nomina.

Circa primum novem innuit formam Circa primum novem innuit formam

1 Cf. Joan. x, 1 et seq. 1 Cf. Joan. x, 1 et seq.

2 II Machab. iv, 7 et seq. 2 II Machab. iv, 7 et seq.

« Factus esset. » « Factus esset. »

Per hoc notatur dies electioni præfi- Per hoc notatur dies electioni præfi- nita et præfixa, ad quam præparati ve- nita et præfixa, ad quam præparati ve- niant omnes ad electionem: quia aliter niant omnes ad electionem: quia aliter furtiva esset electio et ille qui sic intra- furtiva esset electio et ille qui sic intra- ret, fur esset et latro 1, non intrans per ret, fur esset et latro 1, non intrans per ostium notitiæ et approbationis singulo- ostium notitiæ et approbationis singulo- sed ascenderet aliunde. sed ascenderet aliunde.

rum, rum,

« Vocavit. » « Vocavit. »

Ecce libertas electionis. Non intrusit Ecce libertas electionis. Non intrusit violentia vel prece armata, sicut Jason violentia vel prece armata, sicut Jason intrare voluit 2. Nec emit, sicut Simon intrare voluit 2. Nec emit, sicut Simon Magus 3. Nec generoso sanguini possi- Magus 3. Nec generoso sanguini possi- dendas sedes istas dedit, sicut Alcimus dendas sedes istas dedit, sicut Alcimus voluit intrare, sed libera vocantis volun- voluit intrare, sed libera vocantis volun- tate. Ad Hebr. v, 4: Nec quisquam tate. Ad Hebr. v, 4: Nec quisquam sumit sibi honorem, sed qui vocatur a sumit sibi honorem, sed qui vocatur a Deo, tamquam Aaron. Deo, tamquam Aaron.

3 Act. VIII, 18 et 19. 3 Act. VIII, 18 et 19.

4 I Machab. VII, 5 et seq. 4 I Machab. VII, 5 et seq.

<< Discipulos. << Discipulos.

» »

IN EVANG. LUCÆ, VI-13, 14, 15, 16. IN EVANG. LUCÆ, VI-13, 14, 15, 16.

Ecce qualis eligendus, quia discipulus. Ecce qualis eligendus, quia discipulus. Discipulus autem est, disciplinis imbu- Discipulus autem est, disciplinis imbu- tus et si nondum sit imbutus, non est tus et si nondum sit imbutus, non est discipulus, quamvis forte sit de sequen- discipulus, quamvis forte sit de sequen- tibus ipsum. I ad Timoth. II, 6: Non tibus ipsum. I ad Timoth. II, 6: Non neophytum, ne in superbiam elatus, in neophytum, ne in superbiam elatus, in judicium incidat diaboli. judicium incidat diaboli.

Sunt autem quatuor quæ secundum Sunt autem quatuor quæ secundum Chrysostomum faciunt eum discipulum. Chrysostomum faciunt eum discipulum.

Primum quidem legis divinæ professa Primum quidem legis divinæ professa scientia. Isa. VIII, 16: Signa legem in scientia. Isa. VIII, 16: Signa legem in discipulis meis. Et, ad Titum. 1, 9: Am- discipulis meis. Et, ad Titum. 1, 9: Am- plectentem eum, qui secundum doctrinam plectentem eum, qui secundum doctrinam est, fidelem sermonem, ut potens sit ex- est, fidelem sermonem, ut potens sit ex- hortari in doctrina sana, et eos qui con- hortari in doctrina sana, et eos qui con- tradicunt arguere. tradicunt arguere.

Secundum est humilitas quæ necessa- Secundum est humilitas quæ necessa- ria est sedenti in alto. Matth. x1, 29: ria est sedenti in alto. Matth. x1, 29: Discite a me quia mitis sum et humilis Discite a me quia mitis sum et humilis corde. Tob. iv, 14: Superbiam numquam corde. Tob. iv, 14: Superbiam numquam in tuo sensu, aut in tuo verbo, dominari in tuo sensu, aut in tuo verbo, dominari permittas: in ipsa enim initium sumpsit permittas: in ipsa enim initium sumpsit omnis perditio. omnis perditio.

Tertium est mansuetudo, quæ neces- Tertium est mansuetudo, quæ neces- saria est in susceptione subditorum. saria est in susceptione subditorum. Numer. x1, 3: Erat enim Moyses vir Numer. x1, 3: Erat enim Moyses vir mitissimus super omnes homines qui mo- mitissimus super omnes homines qui mo- rabantur in terra. rabantur in terra.

Quartum est dilectio, quæ ex se pro- Quartum est dilectio, quæ ex se pro- ducit zelum animarum. Joan. XIII, 35: ducit zelum animarum. Joan. XIII, 35: In hoc cognoscent omnes quia discipuli In hoc cognoscent omnes quia discipuli mei estis, si dilectionem habueritis ad mei estis, si dilectionem habueritis ad invicem. invicem.

« Suos. >> « Suos. >>

Sui sunt, qui servi sui prudentes et Sui sunt, qui servi sui prudentes et fideles sunt: servi per cultum, et manda- fideles sunt: servi per cultum, et manda- torum custodiam prudentes per bono- torum custodiam prudentes per bono- rum sibi commissorum multiplicatio- rum sibi commissorum multiplicatio- nem, et utilem dispensationem: fideles nem, et utilem dispensationem: fideles autem per fidelissimam custodiam. autem per fidelissimam custodiam.

De primo horum, Psal. cxv, 16: 0 De primo horum, Psal. cxv, 16: 0 Domine, quia ego servus tuus: ego ser- Domine, quia ego servus tuus: ego ser- vus tuus, et filius ancillæ tuæ. Unde vus tuus, et filius ancillæ tuæ. Unde

1 Cf. Luc. XII, 1 Cf. Luc. XII,

42. 42.

407 407

per custodiam mandatorum venitur ad per custodiam mandatorum venitur ad prudentiam. Psal. cxvi, 104: A man- prudentiam. Psal. cxvi, 104: A man- datis tuis intellexi. Psal. cxvi, 125: datis tuis intellexi. Psal. cxvi, 125: Servus tuus ego sum, da mihi intelle- Servus tuus ego sum, da mihi intelle- ctum. Et sic efficitur prudens. Fidelis au- ctum. Et sic efficitur prudens. Fidelis au- tem quando nihil de gloria domus Do- tem quando nihil de gloria domus Do- mini tui manibus tuis adhæret. Matth. mini tui manibus tuis adhæret. Matth. XXIV, 45 Quis, putas, est fidelis servus XXIV, 45 Quis, putas, est fidelis servus et prudens, quem constituit dominus suus et prudens, quem constituit dominus suus super familiam suam, ut det illis cibum super familiam suam, ut det illis cibum in tempore ¹? in tempore ¹?

« «

« Et elegit, » « Et elegit, »

Cum discretione. Quia, ut dicit Da- Cum discretione. Quia, ut dicit Da- mascenus, « eligere, est ex duobus vel mascenus, « eligere, est ex duobus vel « pluribus propositis, unum aliis præ- « pluribus propositis, unum aliis præ- optare. » Cantic. v, 10: Dilectus meus optare. » Cantic. v, 10: Dilectus meus candidus et rubicundus, electus ex milli- candidus et rubicundus, electus ex milli- bus. Bonus enim malo, et melior bono, bus. Bonus enim malo, et melior bono, et optimus meliori, debet in ecclesiasticis et optimus meliori, debet in ecclesiasticis dignitatibus præoptari. Joan. xv, 16: dignitatibus præoptari. Joan. xv, 16: Non vos me elegistis, sed ego elegi vos, Non vos me elegistis, sed ego elegi vos, et posui vos ut eatis et fructum affera- et posui vos ut eatis et fructum affera- tis, et fructus vester maneat. tis, et fructus vester maneat.

« Duodecim ex ipsis. « Duodecim ex ipsis.

>> >>

Ecce numerus sacratus. Tamen scias Ecce numerus sacratus. Tamen scias quod duodecim electi debent habere quod duodecim electi debent habere duodecim electiones, et unus unam. duodecim electiones, et unus unam. Quamvis enim a multis nominetur, ta- Quamvis enim a multis nominetur, ta- men ut una sit electio unius, unum unus men ut una sit electio unius, unum unus præ omnibus elegit unica electione. præ omnibus elegit unica electione. Exod. xvII, 21: Provide de omni plebe Exod. xvII, 21: Provide de omni plebe viros potentes et timentes Deum, in qui- viros potentes et timentes Deum, in qui- bus sit veritas, et qui oderint avaritiam, bus sit veritas, et qui oderint avaritiam, et constitue ex eis tribunos, et centurio- et constitue ex eis tribunos, et centurio- nes, et quinquagenarios, et decanos. nes, et quinquagenarios, et decanos. Dicitur autem hic numerus sacratus: Dicitur autem hic numerus sacratus: quia sacrante primo multiplicante sacra- quia sacrante primo multiplicante sacra- tum primum, surgit hic numerus sa- tum primum, surgit hic numerus sa- crans. Primum est Trinitatis fides. Sa- crans. Primum est Trinitatis fides. Sa- cratum primum quatuor partes orbis, cratum primum quatuor partes orbis, Oriens, et Occidens, Meridies, et Septen- Oriens, et Occidens, Meridies, et Septen- trio. Et ter quatuor sive quater tria sunt trio. Et ter quatuor sive quater tria sunt duodecim. Isti sunt duodecim Patriarchæ duodecim. Isti sunt duodecim Patriarchæ

408 408

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

fidem generantes 1: et benedictiones Is- fidem generantes 1: et benedictiones Is- rael hæreditate possidentes*. Isti sunt rael hæreditate possidentes*. Isti sunt duodecim portæ nominibus Patriarchæ duodecim portæ nominibus Patriarchæ intitulatæ, secundum potestatem clavium intitulatæ, secundum potestatem clavium regnum coelorum fidelibus aperientes ³. regnum coelorum fidelibus aperientes ³. Isti sunt duodecim fundamenta, doctrina Isti sunt duodecim fundamenta, doctrina fidei Ecclesiam sustentantes 4. Isti sunt fidei Ecclesiam sustentantes 4. Isti sunt duodecim principes, ducatu suo Eccle- duodecim principes, ducatu suo Eccle- siam regentes 5. Isti sunt duodecim ex- siam regentes 5. Isti sunt duodecim ex- ploratores viam ad terram promissionis ploratores viam ad terram promissionis sua doctrina præmonstrantes 6. Hi sunt sua doctrina præmonstrantes 6. Hi sunt duodecim fontes, verbo salutis Ecclesiam duodecim fontes, verbo salutis Ecclesiam irrigantes 7. Hi sunt duodecim lapides, irrigantes 7. Hi sunt duodecim lapides, in veste sacerdotali splendore sanctitatis in veste sacerdotali splendore sanctitatis radiantes 8. Isti sunt duodecim panes radiantes 8. Isti sunt duodecim panes propositionis, verbo gratiæ Ecclesiam propositionis, verbo gratiæ Ecclesiam nutrientes. Hi sunt duodecim lapides nutrientes. Hi sunt duodecim lapides altaris, soliditate fidei Dominicam passio- altaris, soliditate fidei Dominicam passio- nem et Dominicum sacrificium prænun- nem et Dominicum sacrificium prænun- tiantes 10. Hi sunt duodecim vituli quos in tiantes 10. Hi sunt duodecim vituli quos in figuram Dominicæ passionis factam, in figuram Dominicæ passionis factam, in mortificatione cujuslibet Apostoli Moyses mortificatione cujuslibet Apostoli Moyses immolavit Domino 1. Hi sunt duodecim immolavit Domino 1. Hi sunt duodecim lapides a Jordane, quos in consimilem lapides a Jordane, quos in consimilem articulorum fidei numerum Apostoli articulorum fidei numerum Apostoli ediderunt, Josue elevavit a Jordane, et ediderunt, Josue elevavit a Jordane, et posuit in ripam 12. Adhuc autem hi duo- posuit in ripam 12. Adhuc autem hi duo- decim snnt boves sub mari æneo, quos in decim snnt boves sub mari æneo, quos in figura baptismi sanguinis Christi, Salo- figura baptismi sanguinis Christi, Salo- mon supposuit mari æneo 13. Hi sunt mon supposuit mari æneo 13. Hi sunt etiam duodecim leones in throno Salo- etiam duodecim leones in throno Salo- monis 14 adversarios fidei fortiter laceran- monis 14 adversarios fidei fortiter laceran- tes, et fidem contra hæreses defendentes. tes, et fidem contra hæreses defendentes. Hi sunt tandem duodecim stellæ in co- Hi sunt tandem duodecim stellæ in co- rona Ecclesiæ præfulgentes 15, splendore rona Ecclesiæ præfulgentes 15, splendore exemplorum bonorum Ecclesiam hone- exemplorum bonorum Ecclesiam hone- stantes et ordinantes. stantes et ordinantes.

Unde etiam omnia quæ in cœlo sunt Unde etiam omnia quæ in cœlo sunt ad duodecim revertuntur: quos si in duo ad duodecim revertuntur: quos si in duo dividas, diagonalem efficies radiationem: dividas, diagonalem efficies radiationem: si in tria, quadratam radiationem de- si in tria, quadratam radiationem de-

1 Cf. Genes. xxv, 16. 1 Cf. Genes. xxv, 16.

2 Cf. Genes. XLIX, 28. 2 Cf. Genes. XLIX, 28.

8 Cf. Ezechiel. XLVIII, 31-34. 8 Cf. Ezechiel. XLVIII, 31-34.

4 Cf. Apocal. x1, 19 et 20. 4 Cf. Apocal. x1, 19 et 20.

5 Cf. Numer. 11, 24-35. 5 Cf. Numer. 11, 24-35.

6 Cf. Numer. x1, 3-16. 6 Cf. Numer. x1, 3-16.

7 Cf. Exod. xv, 27. 7 Cf. Exod. xv, 27.

Cf. Exod. xXVIII, 17-20. Cf. Exod. xXVIII, 17-20.

scribes et si in quatuor, perficies radia- scribes et si in quatuor, perficies radia- tionem trigonam. Nec possunt esse in tionem trigonam. Nec possunt esse in circulo plures radiationes nisi ea quæ circulo plures radiationes nisi ea quæ est conjunctio, quæ accipitur penes est conjunctio, quæ accipitur penes unum et idem. Sicut ergo unum, duo, unum et idem. Sicut ergo unum, duo, tria, quatuor, sex, quæ sunt partes duo- tria, quatuor, sex, quæ sunt partes duo- denarii, omnes perficiunt circuli radia- denarii, omnes perficiunt circuli radia- tionem. Unum autem est unitatis fides. tionem. Unum autem est unitatis fides. Duo autem, duo quæ sunt in Deo dicunt Duo autem, duo quæ sunt in Deo dicunt personam et naturam. Tria autem, tres personam et naturam. Tria autem, tres personas. Quatuor autem, quatuor vir- personas. Quatuor autem, quatuor vir- tutes. Sex autem, dicunt contemplationes tutes. Sex autem, dicunt contemplationes divinas rationis, fidei, doni sapientiæ et divinas rationis, fidei, doni sapientiæ et intellectus, beatitudinis quæ est mundi- intellectus, beatitudinis quæ est mundi- tia cordis, et fructus qui est certitudo in- tia cordis, et fructus qui est certitudo in- visibilium, et sexta quæ est raptus. Isa. visibilium, et sexta quæ est raptus. Isa. VI, 2: Sex alæ uni, et sex alæ alteri. VI, 2: Sex alæ uni, et sex alæ alteri.

« Elegit autem duodecim ex ipsis, » « Elegit autem duodecim ex ipsis, » significans in hoc, ex ipso gremio Eccle- significans in hoc, ex ipso gremio Eccle- siæ esse eligendum. Osee, II, 15: Dabo siæ esse eligendum. Osee, II, 15: Dabo ei vinitores ejus ex eodem loco. Joan. x, ei vinitores ejus ex eodem loco. Joan. x, 3,4 et 5: Proprias oves vocat nominatim 3,4 et 5: Proprias oves vocat nominatim et educit eas. Et cum proprias oves emi- et educit eas. Et cum proprias oves emi- serit, ante eas vadit: et oves illum se- serit, ante eas vadit: et oves illum se- quuntur, quia sciunt vocem ejus. Alie- quuntur, quia sciunt vocem ejus. Alie- num autem non sequuntur, sed fugiunt num autem non sequuntur, sed fugiunt ab eo: quia non noverunt vocem alieno- ab eo: quia non noverunt vocem alieno- rum. Alienus enim nec novit consuetu- rum. Alienus enim nec novit consuetu- dines Ecclesiæ, neque etiam res Ecclesiæ. dines Ecclesiæ, neque etiam res Ecclesiæ.

Quos et Apostolos nominavit. »> Quos et Apostolos nominavit. »>

data data

Ista est potestas consequens Ista est potestas consequens electo quia missi sunt electi a latere electo quia missi sunt electi a latere Domini, vice et potestate sua fungentes. Domini, vice et potestate sua fungentes. II ad Corinth. v, 20 Pro Christo lega- II ad Corinth. v, 20 Pro Christo lega- tione fungimur, tamquam Deo exhor- tione fungimur, tamquam Deo exhor- tante per nos. Luc. x, 16 Qui vos audit, tante per nos. Luc. x, 16 Qui vos audit, me audit et qui vos spernit, me sper- me audit et qui vos spernit, me sper- nit. nit.

9 Cf. Levit. xxiv, 3. 9 Cf. Levit. xxiv, 3.

10 Cf. Exod. XXXIX, 14 et seq. 10 Cf. Exod. XXXIX, 14 et seq.

11 Cf. Exod. XXIV, 5. 11 Cf. Exod. XXIV, 5.

12 Cf. Josue, IV, 3. 12 Cf. Josue, IV, 3.

13 Cf. III Regum, vn, 23. 13 Cf. III Regum, vn, 23.

14 Cf. III Regum, x, 20. 14 Cf. III Regum, x, 20.

15 Cf. Apocal. XII, 1. 15 Cf. Apocal. XII, 1.

« Simonem, etc. » « Simonem, etc. »

IN EVANG. LUCÆ, VI-14, 13, 16. IN EVANG. LUCÆ, VI-14, 13, 16.

Ecce nomina electorum. Ecce nomina electorum.

« Simonem, » quia sic prius vocaba- « Simonem, » quia sic prius vocaba- tur, quod sonat obediens, « quem cogno- tur, quod sonat obediens, « quem cogno- minavit, » id est, cognominandum præ- minavit, » id est, cognominandum præ- figuravit, « Petrum, » a petra : quia sua figuravit, « Petrum, » a petra : quia sua confessio 1 immobilitatem præstat Ec- confessio 1 immobilitatem præstat Ec- clesæ Joannes tamen, 1, 42, vocat eum clesæ Joannes tamen, 1, 42, vocat eum Cephas, quod interpretatur caput: quia Cephas, quod interpretatur caput: quia in caput et verticem Apostolicum eum in caput et verticem Apostolicum eum constituit, non hic, sed Matth. xvi, 18. constituit, non hic, sed Matth. xvi, 18. Dicunt tamen quod Cephas interpretatur Dicunt tamen quod Cephas interpretatur Petrus quod non est verum nisi a con- Petrus quod non est verum nisi a con- sequente proprietate. Per hoc enim quod sequente proprietate. Per hoc enim quod caput est, regens Ecclesiam, fundat eam caput est, regens Ecclesiam, fundat eam immobiliter in confessione perpetuæ ve- immobiliter in confessione perpetuæ ve- ritatis. ritatis.

« Et Andream, » qui virilis vel re- « Et Andream, » qui virilis vel re- spondens pabulo interpretatur. Frater spondens pabulo interpretatur. Frater enim obedientis virilis est: quia vir obe- enim obedientis virilis est: quia vir obe- diens loquetur vitorias 2. diens loquetur vitorias 2.

«Jacobum, scilicet majorem, et Joan- «Jacobum, scilicet majorem, et Joan- nem, » fratrem ejus, filios Zebedæi. nem, » fratrem ejus, filios Zebedæi.

« Philippum, » a Bethsaida civitate « Philippum, » a Bethsaida civitate Andreæ et Petri. Socios ergo et concives Andreæ et Petri. Socios ergo et concives adjungit simul quia in piscatione Si- adjungit simul quia in piscatione Si- mon, et Andreas, et Jacobus, et Joannes mon, et Andreas, et Jacobus, et Joannes socii fuerunt Philippus autem fuit con- socii fuerunt Philippus autem fuit con- civis Andreæ et Petri. civis Andreæ et Petri.

« Et Bartholomæum, » qui interpre- « Et Bartholomæum, » qui interpre- tatur filius suspendentis aquas. Et solus tatur filius suspendentis aquas. Et solus iste, ut dicitur, inter Apostolos et nobi- iste, ut dicitur, inter Apostolos et nobi- lis et philosophus fuit. Et ideo dicunt di- lis et philosophus fuit. Et ideo dicunt di- cere Apostolum, I ad Corinth. 1, 26 et cere Apostolum, I ad Corinth. 1, 26 et seq. Videte vocationem vestram, fra- seq. Videte vocationem vestram, fra- tres quia non multi sapientes secundum tres quia non multi sapientes secundum carnem, non multi potentes, non multi carnem, non multi potentes, non multi nobiles. Sed quæ stulta sunt mundi ele- nobiles. Sed quæ stulta sunt mundi ele- git Deus, ut confundat sapientes : et in- git Deus, ut confundat sapientes : et in- firma mundi elegit Deus, ut confundat firma mundi elegit Deus, ut confundat fortia. Et ignobilia mundi, et contem- fortia. Et ignobilia mundi, et contem- ptibilia mundi elegit Deus, et ea quæ ptibilia mundi elegit Deus, et ea quæ non sunt, ut ea quæ sunt destrueret: non sunt, ut ea quæ sunt destrueret: ut non glorietur omnis caro in conspe- ut non glorietur omnis caro in conspe- ctu ejus. ctu ejus.

1 Matth. xvi, 18. 1 Matth. xvi, 18.

2 Proverb. XXI, 28. 2 Proverb. XXI, 28.

409 409

« Matthæum, » telonearium, « et Tho « Matthæum, » telonearium, « et Tho mam. » Matthæus tamen decimus post- mam. » Matthæus tamen decimus post- ponit se Thomæ propter humilitatem : ponit se Thomæ propter humilitatem : quia de se sentit humilia. I ad Corinth. quia de se sentit humilia. I ad Corinth. XV, 9 Ego sum minimus Apostolo- XV, 9 Ego sum minimus Apostolo- rum. Matthæus additus interpretatur : rum. Matthæus additus interpretatur : quia ex profundo peccatorum Apostolis quia ex profundo peccatorum Apostolis est additus. Thomas autem Didymus, est additus. Thomas autem Didymus, hoc est, dubius, interpretatur abyssus : hoc est, dubius, interpretatur abyssus : quia ex abysso multa judiciorum Dei, quia ex abysso multa judiciorum Dei, fide certificatus fluctuantes certificavit. fide certificatus fluctuantes certificavit. « Jacobum » minorem, « Alphæi »> « Jacobum » minorem, « Alphæi »> filium, qui fugitivus interpretatur vel filium, qui fugitivus interpretatur vel docens. Hic autem Jacobus tam similis docens. Hic autem Jacobus tam similis corpore et religione Domino fuit, quod corpore et religione Domino fuit, quod frater Domini meruit appellari. Et ideo frater Domini meruit appellari. Et ideo defuncto sine prole Domino, successit ei defuncto sine prole Domino, successit ei ducens uxorem Domini Ecclesiam Jero- ducens uxorem Domini Ecclesiam Jero- solymitanam, in qua post Dominum fuit solymitanam, in qua post Dominum fuit episcopus et ideo dispersis scripsit epi- episcopus et ideo dispersis scripsit epi- stolam, quæ prima est inter Canonicas stolam, quæ prima est inter Canonicas septem epistolas. septem epistolas.

« Et Simonem » Cananæum, fratrem « Et Simonem » Cananæum, fratrem Jacobi minoris, « qui vocatur, » cogno- Jacobi minoris, « qui vocatur, » cogno- mine, « Zelotes, » propter zelum boni mine, « Zelotes, » propter zelum boni quem habuit in Christum. quem habuit in Christum.

« «

Judam, » fratrem «Jacobi, » qui Judam, » fratrem «Jacobi, » qui cognominabatur Thaddeus quod inter- cognominabatur Thaddeus quod inter- pretatur corculus, propter cordis purita- pretatur corculus, propter cordis purita- tem. Hi enim tres erant fratres, et quartus tem. Hi enim tres erant fratres, et quartus frater erat Joseph, qui vocabatur Barsa- frater erat Joseph, qui vocabatur Barsa- bas, qui cognominabatur justus, qui bas, qui cognominabatur justus, qui cum Mathia sortes habuit ad Apostola- cum Mathia sortes habuit ad Apostola- tum 3. tum 3.

« Et Judam Iscariotem, » sic a vico « Et Judam Iscariotem, » sic a vico unde natus fuit, dictum. Et ostendit in unde natus fuit, dictum. Et ostendit in hoc Dominus quod præsens justitia con- hoc Dominus quod præsens justitia con- sideranda est in eligendo, et non futuri sideranda est in eligendo, et non futuri casus. Et ideo sequitur. « Qui fuit pro- casus. Et ideo sequitur. « Qui fuit pro- ditor » futurus: quod tamen Dominum ditor » futurus: quod tamen Dominum nostrum Jesum latere non potuit. Sed nostrum Jesum latere non potuit. Sed nobis in hoc, ut dictum est, formam de- nobis in hoc, ut dictum est, formam de- dit. Joan. 11, 25 Opus ei non erat ut dit. Joan. 11, 25 Opus ei non erat ut quis testimonium perhiberet de homine: quis testimonium perhiberet de homine: ipse enim sciebat quid esset in homine. ipse enim sciebat quid esset in homine.

3 Cf. Act. 1, 23. 3 Cf. Act. 1, 23.

17 17

18 18

19 19

410 410

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

« Et descendens cum illis, stetit in « Et descendens cum illis, stetit in loco campestri, et turba discipulorum loco campestri, et turba discipulorum ejus, et multitudo copiosa plebis ab ejus, et multitudo copiosa plebis ab omni Judæa, et Jerusalem, et mariti- omni Judæa, et Jerusalem, et mariti- ma, et Tyri, et Sidonis, ma, et Tyri, et Sidonis,

Qui venerant ut audirent eum, et Qui venerant ut audirent eum, et sanarentur a languoribus suis. Et qui sanarentur a languoribus suis. Et qui vexabantur a spiritibus immundis, vexabantur a spiritibus immundis, curabantur. curabantur.

Et omnis turba quærebat eum tan- Et omnis turba quærebat eum tan- gere, quia virtus de illo exibat, et sa- gere, quia virtus de illo exibat, et sa- nabat omnes. » nabat omnes. »

Hic dat electis formam doctrinæ. Hic dat electis formam doctrinæ. Tangit autem duo, quod scilicet coram Tangit autem duo, quod scilicet coram multitudine docuit, et quid docuit. multitudine docuit, et quid docuit.

Multitudinem autem diversificat penes Multitudinem autem diversificat penes loca unde venit, docens locum in quo loca unde venit, docens locum in quo stans docuit, et quos docuit. stans docuit, et quos docuit.

Dicit ergo quod « descendens сит Dicit ergo quod « descendens сит illis, » hoc est, de supremo montis ver- illis, » hoc est, de supremo montis ver- tice, ubi discipulos in Apostolos elege- tice, ubi discipulos in Apostolos elege- rat, et ubi totum illum sermonem quem rat, et ubi totum illum sermonem quem Matthæus scribit', habuerat, « stetit » Matthæus scribit', habuerat, « stetit » in latere ejusdem montis, « in loco cam- in latere ejusdem montis, « in loco cam- pestri, » hoc est, ubi latus montis in pestri, » hoc est, ubi latus montis in planitiem campi extendebatur. Et tamen planitiem campi extendebatur. Et tamen non in toto pervenit ad campi humilia. non in toto pervenit ad campi humilia. Ibi enim in latere montis resederat tur- Ibi enim in latere montis resederat tur- ba, suprema altitudinis penetrare non ba, suprema altitudinis penetrare non valens. Genes. xix, 19: Nec possum in valens. Genes. xix, 19: Nec possum in monte salvare, ne forte apprehendat me monte salvare, ne forte apprehendat me malum. Unde ibi repetivit quædam hu- malum. Unde ibi repetivit quædam hu- miliora sermonis, capacitati turbæ con- miliora sermonis, capacitati turbæ con- gruentia. I ad Corinth. III, 1 et 2: Ego, gruentia. I ad Corinth. III, 1 et 2: Ego, fratres, non potui vobis loqui quasi spi- fratres, non potui vobis loqui quasi spi- ritualibus, sed quasi carnalibus. Tam- ritualibus, sed quasi carnalibus. Tam- quam parvulis in Christo, lac vobis po- quam parvulis in Christo, lac vobis po- tum dedi, non escam. tum dedi, non escam.

« Et turba discipulorum ejus, « Et turba discipulorum ejus,

Quæ venit ut audiret verbum illius. Quæ venit ut audiret verbum illius. Psal. CII, 20 Potentes virtute, facientes Psal. CII, 20 Potentes virtute, facientes

1 Cf. Matth. v et vi. 1 Cf. Matth. v et vi.

verbum illius, ad audiendam vocem ser- verbum illius, ad audiendam vocem ser- monum ejus. monum ejus.

« Et multitudo copiosa plebis.» Sim- « Et multitudo copiosa plebis.» Sim- plices enim sequuntur Dominum. Psal. plices enim sequuntur Dominum. Psal.

XXIV, 21 Innocentes et recti adhæse- XXIV, 21 Innocentes et recti adhæse- runt mihi. runt mihi.

« Ab omni Judæa, » quæ a Pilato « Ab omni Judæa, » quæ a Pilato procurabatur, et Samaria, qui noverant procurabatur, et Samaria, qui noverant eum ex fama mulieris ad eum venien- eum ex fama mulieris ad eum venien- tis 2. Samaritani autem quinque libros tis 2. Samaritani autem quinque libros Moysi recipiebant: et tamen erant Gen- Moysi recipiebant: et tamen erant Gen-

tiles. tiles.

« Et Jerusalem, » ubi erat summa « Et Jerusalem, » ubi erat summa potestas sacerdotii pariter et regni, « et potestas sacerdotii pariter et regni, « et maritima, » non a mari Galilææ, sed a maritima, » non a mari Galilææ, sed a vicinia maris Magni, quod est mare occi- vicinia maris Magni, quod est mare occi- dentale, dictum Tyrrhenum, propter opu- dentale, dictum Tyrrhenum, propter opu- lentissimam civitatem Tyrum adjacen- lentissimam civitatem Tyrum adjacen- tem. Et hoc est : « Et Tyri, » civitatis tem. Et hoc est : « Et Tyri, » civitatis Gentilium, « et Sidonis » quæ est adja- Gentilium, « et Sidonis » quæ est adja- cens in parte una provincia. Et hæc tan- cens in parte una provincia. Et hæc tan- guntur, ut mirabilis facta sit scientia guntur, ut mirabilis facta sit scientia sermonis Domini, quæ tot, et a tam dis- sermonis Domini, quæ tot, et a tam dis- pari cultu, et de tam remotis ad Domi- pari cultu, et de tam remotis ad Domi- num traxit regionibus. num traxit regionibus.

« Qui venerant, » « Qui venerant, »

Sua relinquentes, « ut audirent eum. » Sua relinquentes, « ut audirent eum. » Eccle. 1, 8 Non saturatur oculus vi- Eccle. 1, 8 Non saturatur oculus vi- su, nec auris auditu impletur. su, nec auris auditu impletur.

« Et sanarentur a languoribus suis. » « Et sanarentur a languoribus suis. » Omnes enim sanabat qui fidem habebant Omnes enim sanabat qui fidem habebant in ipsum. in ipsum.

« Et qui vexabantur a spiritibus « Et qui vexabantur a spiritibus immundis, » immundis, »

Sicut supra patuit, « curabantur, » Sicut supra patuit, « curabantur, » Luc. XI, 20 Si in digito Dei ejicio dæ- Luc. XI, 20 Si in digito Dei ejicio dæ- monia, etc. monia, etc.

« Et omnis turba quærebat eum tan- « Et omnis turba quærebat eum tan- gere, » gere, »

Tactu fidei, et tactu corporis: quia Tactu fidei, et tactu corporis: quia

2 Cf. Joan. IV, 28 et 29. 2 Cf. Joan. IV, 28 et 29.

20 20

IN EVANG. LUCÆ, VI-20. IN EVANG. LUCÆ, VI-20.

tactu sua caro vivifica, statim omnes tactu sua caro vivifica, statim omnes immutavit ad sanitatem. immutavit ad sanitatem.

Quia virtus » deitatis « de illo exi- Quia virtus » deitatis « de illo exi- bat, »in tactu quo tetigit, « et sanabat bat, »in tactu quo tetigit, « et sanabat omnes. » Tangit enim Christus omnes omnes. » Tangit enim Christus omnes quos interiori sanitate confirmat. Luc. quos interiori sanitate confirmat. Luc. VIII, 46 Tetigit me aliquis: nam ego VIII, 46 Tetigit me aliquis: nam ego novi virtutem de me exiisse. Sicut enim novi virtutem de me exiisse. Sicut enim fons aquæ scaturit et fluit aquam, ita fons aquæ scaturit et fluit aquam, ita fons Spiritus emittit indeficienter virtu- fons Spiritus emittit indeficienter virtu- tem sanitatum, dummodo fide et devo- tem sanitatum, dummodo fide et devo- tione tangatur. Non tangentem enim tione tangatur. Non tangentem enim fide, non permittit tangere corpore. fide, non permittit tangere corpore. Joan. xx, 17 Noli me tangere: non- Joan. xx, 17 Noli me tangere: non- dum enim ascendi ad Patrem meum, in dum enim ascendi ad Patrem meum, in fide scilicet cordis tui. fide scilicet cordis tui.

« Et ipse, elevatis oculis in disci- « Et ipse, elevatis oculis in disci- pulos suos, dicebat: »> pulos suos, dicebat: »>

Hic tangit ea quæ pertinent ad doctri- Hic tangit ea quæ pertinent ad doctri- nam electorum. Quamvis enim turbis nam electorum. Quamvis enim turbis loqueretur, tamen specialiter instruit hic loqueretur, tamen specialiter instruit hic discipulos de perfectione. discipulos de perfectione.

Et hoc est quod dicit: « Et ipse, » Et hoc est quod dicit: « Et ipse, » Doctor justitiæ, « elevatis oculis, » ut Doctor justitiæ, « elevatis oculis, » ut elevatio oculorum, devotionem dicentis, elevatio oculorum, devotionem dicentis, et altitudinem indicet dicendorum. Joan. et altitudinem indicet dicendorum. Joan. XI, 41: Elevatis sursum oculis, dixit: XI, 41: Elevatis sursum oculis, dixit: Pater, gratias ago tibi, etc. » Pater, gratias ago tibi, etc. »

Elevans autem oculos direxit in eos Elevans autem oculos direxit in eos quos specialiter dilexit, et quos speciali- quos specialiter dilexit, et quos speciali- ter instruere intendit. Et hoc est : « In dis- ter instruere intendit. Et hoc est : « In dis- cipulos suos, dicebat. » Sapient. IV, cipulos suos, dicebat. » Sapient. IV, 15: 15: Respectus in electos illius. Psal. xxxIII, Respectus in electos illius. Psal. xxxIII, 16: Oculi Domini super justos, et aures 16: Oculi Domini super justos, et aures ejus in preces eorum. Sicut enim extra ejus in preces eorum. Sicut enim extra ad discipulos radium direxit oculorum, ad discipulos radium direxit oculorum, ita interius direxit lumen intelligentiæ, ita interius direxit lumen intelligentiæ, ut intelligerent audita. Joan. 1, 9: Erat ut intelligerent audita. Joan. 1, 9: Erat lux vera, quæ illuminat omnem hominem lux vera, quæ illuminat omnem hominem venientem in hunc mundum. Psal. xvII, venientem in hunc mundum. Psal. xvII, 29 Deus meus, illumina tenebras meas. 29 Deus meus, illumina tenebras meas.

« Beati pauperes, quia vestrum est « Beati pauperes, quia vestrum est regnum Dei. » regnum Dei. »

Hic incipit instructio, et habet duas Hic incipit instructio, et habet duas

411 411

partes. Primo enim elevat intentionem partes. Primo enim elevat intentionem ad beatitudinem, et consequenter docet ad beatitudinem, et consequenter docet viam, qualiter ad beatitudinem perveni- viam, qualiter ad beatitudinem perveni- tur. tur.

Ad beatitudinem autem elevans inten- Ad beatitudinem autem elevans inten- tionem, primo docet beatitudinem, et tionem, primo docet beatitudinem, et meritum ejus, et præmium. Secundo au- meritum ejus, et præmium. Secundo au- tem, sub interminatione maledictionis, tem, sub interminatione maledictionis, ponit beatitudini oppositum. ponit beatitudini oppositum.

Beatitudinem autem commendans, Beatitudinem autem commendans, ponit quadruplex beatitudinis meritum, ponit quadruplex beatitudinis meritum, et quadruplex beatitudinis præmium. et quadruplex beatitudinis præmium. Primum autem horum quatuor sumitur Primum autem horum quatuor sumitur in abdicatione perfecta eorum quæ bea- in abdicatione perfecta eorum quæ bea- titudinem impediunt, quæ sunt bona for- titudinem impediunt, quæ sunt bona for- tunæ. Secunda autem et tertia beatitudo tunæ. Secunda autem et tertia beatitudo consistit in protendendo desiderium ad consistit in protendendo desiderium ad beatificans bonum. Quarta autem in beatificans bonum. Quarta autem in fortissima adhæsione boni beatificantis fortissima adhæsione boni beatificantis jam adepti. Et est ista divisio penes ea jam adepti. Et est ista divisio penes ea sumpta, quæ natura fecit in perficiendo sumpta, quæ natura fecit in perficiendo naturalia. Hæc enim primo removet im- naturalia. Hæc enim primo removet im- pediens contrarium: deinde dat motum pediens contrarium: deinde dat motum ad finem perfectum tertio, confortat ad finem perfectum tertio, confortat hoc ne ab alterantibus iterum destruatur, hoc ne ab alterantibus iterum destruatur, sed resistat et teneat hoc quod jam per- sed resistat et teneat hoc quod jam per- cepit bonum. cepit bonum.

Dicit igitur: Dicit igitur:

« Beati pauperes, etc. » « Beati pauperes, etc. »

Facit autem tria: beatitudinis prædi- Facit autem tria: beatitudinis prædi- cationem, meritum ipsius quoad impe- cationem, meritum ipsius quoad impe- dientium abdicationem, et proprium ejus dientium abdicationem, et proprium ejus præmium quoad illud meritum. præmium quoad illud meritum.

Dicit igitur: «Beati, » nunc spe, et in Dicit igitur: «Beati, » nunc spe, et in futuro re ipsa. « Beati, » inquam, quia futuro re ipsa. « Beati, » inquam, quia operationem habentes secundum perfe- operationem habentes secundum perfe- ctam animi virtutem, si abducentia ani- ctam animi virtutem, si abducentia ani- mum a se abdicabunt. Dicit enim Ari- mum a se abdicabunt. Dicit enim Ari- stoteles, quod beatitudo est actus vel ope- stoteles, quod beatitudo est actus vel ope- ratio non impedita, quæ est secundum ratio non impedita, quæ est secundum perfectam animi virtutem. Perfecta au- perfectam animi virtutem. Perfecta au- tem virtus animi radicata et depurata tem virtus animi radicata et depurata quæ proprie animi est, sicut prudentia, quæ proprie animi est, sicut prudentia, vel sapientia, vel quod melius est utra- vel sapientia, vel quod melius est utra- que. Prudentia quidem in eligendis, et que. Prudentia quidem in eligendis, et sapientia in cognoscendis et saporandis. sapientia in cognoscendis et saporandis. Hæ enim virtutes non habebunt per- Hæ enim virtutes non habebunt per-

412 412

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

fectam operationem, si cor retrahatur fectam operationem, si cor retrahatur exterioribus. Matth. vi, 21: Ubi est the- exterioribus. Matth. vi, 21: Ubi est the- saurus tuus, ibi est et cor tuum. Unde, saurus tuus, ibi est et cor tuum. Unde, Eccli. xxx1, 8 et 9: Beatus dives... qui Eccli. xxx1, 8 et 9: Beatus dives... qui post aurum non abiit, nec speravit in post aurum non abiit, nec speravit in pecunia et thesauris! Quis est hic? et pecunia et thesauris! Quis est hic? et laudabimus eum: fecit enim mirabilia in laudabimus eum: fecit enim mirabilia in vita sua. Hoc igitur modo isti beati sunt vita sua. Hoc igitur modo isti beati sunt secundum veram beatitudinis rationem. secundum veram beatitudinis rationem. Et tangit meritum, dicens: Et tangit meritum, dicens:

<< Pauperes. » << Pauperes. »

Pauper est, ut dicit Augustinus, non Pauper est, ut dicit Augustinus, non sufficiens sibi, et est vere pauper spi- sufficiens sibi, et est vere pauper spi- ritu cujus spiritus sibi causa est pau- ritu cujus spiritus sibi causa est pau- pertatis. Spiritus autem dicitur hic pertatis. Spiritus autem dicitur hic mens vel ratio secundum animi po- mens vel ratio secundum animi po- testatem et habitudinem ad veram ipsius testatem et habitudinem ad veram ipsius perfectionem. Si enim directe illa men- perfectionem. Si enim directe illa men- sura potestatis animi percipiatur, tunc sura potestatis animi percipiatur, tunc animus divinis perficitur, et exterioribus animus divinis perficitur, et exterioribus occupatus impeditur. Cognoscens ergo occupatus impeditur. Cognoscens ergo se sibi esse insufficientem possessione se sibi esse insufficientem possessione exteriorum bonorum, et ideo revocato exteriorum bonorum, et ideo revocato corde ab eis alia esse quærenda, vere corde ab eis alia esse quærenda, vere spiritu pauper est. Unde omnium ditis- spiritu pauper est. Unde omnium ditis- simus rex de se dixit, Psal. xxiv, 16: simus rex de se dixit, Psal. xxiv, 16: Unicus et pauper sum ego, hoc est, sin- Unicus et pauper sum ego, hoc est, sin- gulariter pauper. gulariter pauper.

Est autem hæc paupertas in subjiciendo Est autem hæc paupertas in subjiciendo et in abjiciendo bona. De subjectione, et in abjiciendo bona. De subjectione, Psal. LX1, 11: Divitiæ si affluant, nolite Psal. LX1, 11: Divitiæ si affluant, nolite cor apponere. Tobiæ, iv, 23: Pauperem cor apponere. Tobiæ, iv, 23: Pauperem quidem vitam gerimus, sed multa bona quidem vitam gerimus, sed multa bona habebimus si timuerimus Deum. De habebimus si timuerimus Deum. De abjectione, Matth. vIII, 20: Vulpes foveas abjectione, Matth. vIII, 20: Vulpes foveas habent, et volucres cœli nidos: Filius habent, et volucres cœli nidos: Filius autem hominis non habet ubi caput re- autem hominis non habet ubi caput re- clinet. Matth. xix, 27: Ecce nos reliqui- clinet. Matth. xix, 27: Ecce nos reliqui- mus omnia, et secuti sumus te. Sunt alii mus omnia, et secuti sumus te. Sunt alii pauperes quos necessitas infelicis fortunæ pauperes quos necessitas infelicis fortunæ pauperes facit, de quibus nihil ad præ- pauperes facit, de quibus nihil ad præ- sens. Apocal. I, 17: Miser es, et mise- sens. Apocal. I, 17: Miser es, et mise- rabilis, et pauper, et cæcus, et nudus. rabilis, et pauper, et cæcus, et nudus. Verus enim pauper semper dicit: Suffi- Verus enim pauper semper dicit: Suffi- cientia nostra ex Deo est 1. Nullam au- cientia nostra ex Deo est 1. Nullam au-

1 II ad Corinth. m, 3. 1 II ad Corinth. m, 3.

tem sufficientiam quærit in præsentibus. tem sufficientiam quærit in præsentibus. Et si quærat, quærit in ipsis necessitatis Et si quærat, quærit in ipsis necessitatis sustentationem. Ad Hebr. XIII, 5: Sint sustentationem. Ad Hebr. XIII, 5: Sint mores sine avaritia, contenti præsenti- mores sine avaritia, contenti præsenti- bus. Si autem aliquid ultra necessitatem bus. Si autem aliquid ultra necessitatem invenitur, de hoc instrumentum facit invenitur, de hoc instrumentum facit virtutis per eleemosynas et beneficen- virtutis per eleemosynas et beneficen- tiam. Ad Hebr. XIII, 1 et 2: Charitas tiam. Ad Hebr. XIII, 1 et 2: Charitas fraternitatis maneat in vobis, et hospi- fraternitatis maneat in vobis, et hospi- talitatem nolite oblivisci. Talibus enim talitatem nolite oblivisci. Talibus enim hostiis promeretur Deus. hostiis promeretur Deus.

Ecce hoc est meritum paupertatis. Ecce hoc est meritum paupertatis. Subjungit autem præmium, dicens: Subjungit autem præmium, dicens:

« Quia vestrum est regnum Dei. » « Quia vestrum est regnum Dei. »

Dicit de primo, quid sit, et qualiter Dicit de primo, quid sit, et qualiter habeatur. habeatur.

Est autem regnum, potestas distributa Est autem regnum, potestas distributa proportionaliter in anima finibus, bonis, proportionaliter in anima finibus, bonis, legibus, et ordine. Finibus quidem, ut legibus, et ordine. Finibus quidem, ut unumquodque stet in fine suæ perfectio- unumquodque stet in fine suæ perfectio- nis. Bonis autem, ut unumquodque suum nis. Bonis autem, ut unumquodque suum et connaturale sibi habeat bonum et et connaturale sibi habeat bonum et optimum. Legibus autem, ut unumquod- optimum. Legibus autem, ut unumquod- que jus suum custodiat. Ordinibus, ut que jus suum custodiat. Ordinibus, ut quodlibet gradum suum custodiat posi- quodlibet gradum suum custodiat posi- tionis. Tunc enim nihil deest in anima, tionis. Tunc enim nihil deest in anima, et nihil deest in civitate, si hæc propor- et nihil deest in civitate, si hæc propor- tionaliter sint in civibus. Nihil deest in tionaliter sint in civibus. Nihil deest in gente, si hæc secundum gentis genealo- gente, si hæc secundum gentis genealo- giam serventur a gente. Et hoc est quod giam serventur a gente. Et hoc est quod dicit Dionysius, quod « regnum est omnis dicit Dionysius, quod « regnum est omnis « finis, boni, legis, et ordinis distribu- « finis, boni, legis, et ordinis distribu- « tio. » Matth. vi, 10: Adveniat regnum « tio. » Matth. vi, 10: Adveniat regnum tuum. Apocal. v, 10: Fecisti nos Deo tuum. Apocal. v, 10: Fecisti nos Deo nostro regnum. Sapient. v, 17: Accipient nostro regnum. Sapient. v, 17: Accipient regnum decoris, et diadema speciei de regnum decoris, et diadema speciei de manu Domini. Psal. CXLIV, 13: Regnum manu Domini. Psal. CXLIV, 13: Regnum tuum, regnum omnium sæculorum. Hæc tuum, regnum omnium sæculorum. Hæc enim perfecta est potestas, in qua nihil enim perfecta est potestas, in qua nihil est impotentiæ. Erit enim unumquodque est impotentiæ. Erit enim unumquodque suis finibus perfectum, quodlibet suo suis finibus perfectum, quodlibet suo bono optimum, singula suis legibus bono optimum, singula suis legibus æquissima et rectissima, et suis ordini- æquissima et rectissima, et suis ordini- bus omnibus singula, et singula omni- bus omnibus singula, et singula omni-

IN EVANG. LUCÆ, VI-20, 21. IN EVANG. LUCÆ, VI-20, 21.

bus erunt congruissima. Et ideo hoc re- bus erunt congruissima. Et ideo hoc re- gnum vocatur regnum decoris. gnum vocatur regnum decoris.

Dicitur autem hoc regnum Dei tribus Dicitur autem hoc regnum Dei tribus rationibus. Una quidem, quia primum rationibus. Una quidem, quia primum exemplar ejus Deus est, a quo progredi- exemplar ejus Deus est, a quo progredi- tur. Secunda autem, quia omne quod tur. Secunda autem, quia omne quod perficit et constituit regnum illud, divi- perficit et constituit regnum illud, divi- num est, sive sit finis, sive bonum, sive num est, sive sit finis, sive bonum, sive lex, sive gradus ordinis. Tertia vero, lex, sive gradus ordinis. Tertia vero, quia finis ejus Deus est. Ex Deo enim quia finis ejus Deus est. Ex Deo enim est, et per Deum est, et in ipsum est. Ad est, et per Deum est, et in ipsum est. Ad Roman. xi, 36 Ex ipso, et per ipsum, Roman. xi, 36 Ex ipso, et per ipsum, et in ipso sunt omnia: ipsi gloria in et in ipso sunt omnia: ipsi gloria in sæcula. Et ideo est regnum æternum, sæcula. Et ideo est regnum æternum, quia retorquetur in circulum qui est ætcr- quia retorquetur in circulum qui est ætcr- nus. Ex Deo enim est, et per ipsum, et nus. Ex Deo enim est, et per ipsum, et in ipsum. I ad Corinth. xv, 28: Ut sit in ipsum. I ad Corinth. xv, 28: Ut sit Deus omnia in omnibus. Apocal. xi, Deus omnia in omnibus. Apocal. xi, 10: Facta est salus, et virtus, et regnum 10: Facta est salus, et virtus, et regnum Dei nostri, et potestas Christi ejus. Hoc Dei nostri, et potestas Christi ejus. Hoc regnum regnum

a Matthæo vocatur regnum a Matthæo vocatur regnum cælorum, eo quod hoc regnum jam cælorum, eo quod hoc regnum jam perfecte in cœlis obtinuit. In terra ali- perfecte in cœlis obtinuit. In terra ali- quando nutat turbatum. Matth. XI, 12: quando nutat turbatum. Matth. XI, 12: Regnum coelorum vim patitur, et vio- Regnum coelorum vim patitur, et vio- lenti rapiunt illud. lenti rapiunt illud.

: :

Dicit autem Glossa, quod hæc beati- Dicit autem Glossa, quod hæc beati- tudo est virtutis temperantiæ, quæ facit tudo est virtutis temperantiæ, quæ facit cordis munditiam. Et hoc est non pro- cordis munditiam. Et hoc est non pro- prie dictum sed quia qui (sicut dictum prie dictum sed quia qui (sicut dictum est) pauper est, temperat se a deliciis, est) pauper est, temperat se a deliciis, non utens eis nisi ad necessitatem, eo non utens eis nisi ad necessitatem, eo quod abjicit res mundi, delectationes quod abjicit res mundi, delectationes facientes. Nec enim delectantia abjicit, facientes. Nec enim delectantia abjicit, qui delectari in carnalibus intendit. Et qui delectari in carnalibus intendit. Et quoad hoc loquitur Glossa. quoad hoc loquitur Glossa.

Similiter autem cum se ab exterioribus Similiter autem cum se ab exterioribus impedientibus abstrahit, in hoc munditiæ impedientibus abstrahit, in hoc munditiæ cordis studet: quia turbationum occasio- cordis studet: quia turbationum occasio- nes amputat. Et sic beatitudo munditiæ nes amputat. Et sic beatitudo munditiæ cordis ad istam reduci aliquo modo (im- cordis ad istam reduci aliquo modo (im- proprie tamen) videtur. Lucas enim non proprie tamen) videtur. Lucas enim non intendit unam reducere ad aliam, sicut intendit unam reducere ad aliam, sicut nos inferius explanabimus. nos inferius explanabimus.

Sequitur: Sequitur:

1 Cf. Matth. v, 3, 10, 19, 20 et alibi. 1 Cf. Matth. v, 3, 10, 19, 20 et alibi.

413 413

<< Beati qui nunc esuritis, quia sa- << Beati qui nunc esuritis, quia sa- turabimini. » turabimini. »

Hic sicut in præcedenti tangit altitudi- Hic sicut in præcedenti tangit altitudi- nem meriti, meritum, et præmium. nem meriti, meritum, et præmium.

Altitudinem tangit per hoc quod dicit: Altitudinem tangit per hoc quod dicit: « Beati, » hoc est, actum sive operatio- « Beati, » hoc est, actum sive operatio- nem non impeditam secundum animi nem non impeditam secundum animi perfectam virtutem habentes. Fit autem perfectam virtutem habentes. Fit autem ista operatio quando nihil præsentium ista operatio quando nihil præsentium invenitur, quod desiderio boni, quod est invenitur, quod desiderio boni, quod est in corde, satisfaciat : sed semper æstuans in corde, satisfaciat : sed semper æstuans manet, et intenditur plus et plus de die manet, et intenditur plus et plus de die in diem. Et hoc est quod dicit Psalmus in diem. Et hoc est quod dicit Psalmus LXXII, 25: Quid mihi est in cœlo? et a LXXII, 25: Quid mihi est in cœlo? et a te quid volui super terram? te quid volui super terram?

« Qui nunc esuritis. » « Qui nunc esuritis. »

Psal. LVII, 17 Famem patientur ut Psal. LVII, 17 Famem patientur ut canes, hoc est, insatiabilem: et circui- canes, hoc est, insatiabilem: et circui- bunt civitatem, hoc est, sanctorum ha- bunt civitatem, hoc est, sanctorum ha- bitationem. I ad Corinth. IV, 11: Usque bitationem. I ad Corinth. IV, 11: Usque in hanc horam, esurimus et sitimus. in hanc horam, esurimus et sitimus. Psal. LXI, 2: Sitivit in te anima mea, Psal. LXI, 2: Sitivit in te anima mea, quam multipliciter tibi caro mea! Istud quam multipliciter tibi caro mea! Istud igitur est omni perfectione perfectius de- igitur est omni perfectione perfectius de- siderium, et est perfectæ virtutis et non siderium, et est perfectæ virtutis et non impeditæ, et ideo est beatitudo. impeditæ, et ideo est beatitudo.

Dicit autem, qui nunc, » in præsen- Dicit autem, qui nunc, » in præsen- ti quia fames ista non est nisi nunc. ti quia fames ista non est nisi nunc. Psal. xvi, 15 Satiabor cum apparuerit Psal. xvi, 15 Satiabor cum apparuerit gloria tua. Psal. LXIV, 5: Replebimur in gloria tua. Psal. LXIV, 5: Replebimur in

bonis domus tuæ. bonis domus tuæ.

« Esuritis, » hoc est, esuriem edacem « Esuritis, » hoc est, esuriem edacem et insatiabilem boni habetis. Hæc enim et insatiabilem boni habetis. Hæc enim esuries numquam sinit nos quiescere a esuries numquam sinit nos quiescere a boni inquisitione, numquam satiari in boni inquisitione, numquam satiari in boni refectione, numquam fastidire in boni refectione, numquam fastidire in boni perfectione. De inquisitione, Pro- boni perfectione. De inquisitione, Pro- verb. xxxi, 14: Facta est quasi navis verb. xxxi, 14: Facta est quasi navis institoris, de longe portans panem institoris, de longe portans panem suum. Navis enim institoris semper est suum. Navis enim institoris semper est velis ad ventum exposita: panem ne- velis ad ventum exposita: panem ne- gotiando de longe inquirit. Sic esuriens gotiando de longe inquirit. Sic esuriens bonum semper tendit mentem, intelle- bonum semper tendit mentem, intelle-

414 414

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ctum, et affectum, ad statum sancti ctum, et affectum, ad statum sancti Spiritus, quo advehatur internæ et æter- Spiritus, quo advehatur internæ et æter- næ dulcedini qua reficiatur. De insatia- næ dulcedini qua reficiatur. De insatia- bilitate, Eccli. xxiv, 29: Qui edunt me, bilitate, Eccli. xxiv, 29: Qui edunt me, adhuc esurient: et qui bibunt me, adhuc adhuc esurient: et qui bibunt me, adhuc sitient. De eo quod numquam fastidit, sitient. De eo quod numquam fastidit, Joan. VI, 34 Semper da nobis panem Joan. VI, 34 Semper da nobis panem hunc. Sapient. VIII, 9: Erit allocutio hunc. Sapient. VIII, 9: Erit allocutio cogitationis et tædii mei. cogitationis et tædii mei.

« Quia saturabimini, » « Quia saturabimini, »

Bono scilicet quod omnis boni bonum Bono scilicet quod omnis boni bonum est, quod in hæreditatem accipient. est, quod in hæreditatem accipient.

Saturabuntur autem ad plenitudinem, Saturabuntur autem ad plenitudinem, ad delectationem, et ad eructationem. ad delectationem, et ad eructationem. Ad plenitudinem quidem, Psal. LXIV, 5 : Ad plenitudinem quidem, Psal. LXIV, 5 : Replebimur in bonis domus tuæ : san- Replebimur in bonis domus tuæ : san- ctum est templum tuum. Psal. CXLVII, ctum est templum tuum. Psal. CXLVII, 14 Adipe frumenti satiat te, hoc est, 14 Adipe frumenti satiat te, hoc est, dulcedine grani divini. De delectatione, dulcedine grani divini. De delectatione, 2: Audite, audientes me, et com- 2: Audite, audientes me, et com-