IN EVANG. LUCÆ, V-2, 3. IN EVANG. LUCÆ, V-2, 3.
niam Hic enim et animam suam vena- niam Hic enim et animam suam vena- lem habet, quoniam in vita sua projicit lem habet, quoniam in vita sua projicit
intima sua. intima sua.
Syrtes autem sunt sectæ et hæreses. Syrtes autem sunt sectæ et hæreses. I ad Corinth. XI, 19: Oportet et hæreses I ad Corinth. XI, 19: Oportet et hæreses esse: ut et qui probati sunt, manifesti esse: ut et qui probati sunt, manifesti fiant in vobis. fiant in vobis. Dithalassus autem est malum longæ Dithalassus autem est malum longæ et irrefrænatæ linguæ. Jacob. III, 8: Lin- et irrefrænatæ linguæ. Jacob. III, 8: Lin- gua inquietum malum, plena veneno gua inquietum malum, plena veneno mortifero. mortifero.
Venti autem sunt motus quatuor pas- Venti autem sunt motus quatuor pas- sionum cor inquietantium gaudium va- sionum cor inquietantium gaudium va- num, timor inutilis, spes inanis, et tristi- num, timor inutilis, spes inanis, et tristi- tia mortifera. Daniel. v, 2: Quatuor tia mortifera. Daniel. v, 2: Quatuor venti coli pugnabant in mari magno. venti coli pugnabant in mari magno.
Præter hæc et post hæc omnia sunt Præter hæc et post hæc omnia sunt complosiones Symplegadum, lapidum complosiones Symplegadum, lapidum scilicet, de montibus hinc et inde præ- scilicet, de montibus hinc et inde præ- ruptis solutorum, et in mari sibi occur- ruptis solutorum, et in mari sibi occur- rentium. Et istæ sunt obdurationes et in- rentium. Et istæ sunt obdurationes et in- durationes cordium, quæ cor non sinunt durationes cordium, quæ cor non sinunt ad amorem emolliri, nec ad timorem ad amorem emolliri, nec ad timorem frangi. Psal. xciv, 8: Nolite obdurare frangi. Psal. xciv, 8: Nolite obdurare corda vestra. Eccli. 111, 27: Cor durum corda vestra. Eccli. 111, 27: Cor durum habebit male in novissimo. habebit male in novissimo.
Inter omnia hæc pericula transeunt Inter omnia hæc pericula transeunt innocentiæ et poenitentiæ naves. Et ideo innocentiæ et poenitentiæ naves. Et ideo semper dubiis et angustiis plenæ. Job, 111, semper dubiis et angustiis plenæ. Job, 111, 24: Antequam comedam suspiro, et tam- 24: Antequam comedam suspiro, et tam- quam inundantes aquæ sic rugitus meus. quam inundantes aquæ sic rugitus meus. Job, 1x, 28 Verebar omnia opera mea, Job, 1x, 28 Verebar omnia opera mea, sciens quod non parceres delinquenti. sciens quod non parceres delinquenti.
« Piscatores autem descenderant. » « Piscatores autem descenderant. »
Ad litteram hic notatur navium deoc- Ad litteram hic notatur navium deoc- cupatio, et notatur innocentia Domini, cupatio, et notatur innocentia Domini, qui occupatis navibus uti nolebat. Omni- qui occupatis navibus uti nolebat. Omni- bus enim prodesse volebat, et nulli bus enim prodesse volebat, et nulli obesse. obesse.
« Et lavabant retia. » « Et lavabant retia. »
Quia sæpe trahuntur retia per limum Quia sæpe trahuntur retia per limum in fundo, qui si adhærens remaneret, ci- in fundo, qui si adhærens remaneret, ci- tius putrescerent. tius putrescerent.
Piscatores autem animarum, Prælati Piscatores autem animarum, Prælati sunt et Prædicatores. Jerem. xvi, 16: sunt et Prædicatores. Jerem. xvi, 16:
359 359
Mittam eis piscatores multos, et pisca- Mittam eis piscatores multos, et pisca- buntur eos. Hi a navibus descendunt, buntur eos. Hi a navibus descendunt, cum ab utilitate proximi cui per curam et cum ab utilitate proximi cui per curam et prædicationem intendunt, ad considera- prædicationem intendunt, ad considera- tionem sui humiliter redeunt. Job, V, tionem sui humiliter redeunt. Job, V, 24: 24: Visitans speciem tuam, non peccabis. Ad Visitans speciem tuam, non peccabis. Ad Galat. vi, 1 Considerans te ipsum, ne Galat. vi, 1 Considerans te ipsum, ne et tu tenteris. Matth. vII, 5: Hypocrita, et tu tenteris. Matth. vII, 5: Hypocrita, ejice primum, trabem de oculo tuo, ejice primum, trabem de oculo tuo, et tunc videbis ejicere festucam de oculo et tunc videbis ejicere festucam de oculo fratris tui. fratris tui.
Retia autem dicuntur quasi retinentia. Retia autem dicuntur quasi retinentia. Composita enim sunt ex filis et maculis. Composita enim sunt ex filis et maculis. Inter quælibet enim quatuor fila, hoc est, Inter quælibet enim quatuor fila, hoc est, quadratum fili, est macula per quam egre- quadratum fili, est macula per quam egre- ditur limosa aqua, et filis retinetur piscis. ditur limosa aqua, et filis retinetur piscis. Job, xvIII, 8: Immisit in rete pedes suos, Job, xvIII, 8: Immisit in rete pedes suos, et in maculis ejus ambulat. Hæc autem et in maculis ejus ambulat. Hæc autem ablutio significat peccatorum (quæ ex ablutio significat peccatorum (quæ ex cura pastorali vel doctrina adhæret) per cura pastorali vel doctrina adhæret) per compunctionem et lacrymas ablutionem. compunctionem et lacrymas ablutionem. Ambrosius « Lacrymæ lavant delictum, Ambrosius « Lacrymæ lavant delictum, « quod voce pudor est confiteri. » Debet « quod voce pudor est confiteri. » Debet autem lotio ista maxime esse de tribus : autem lotio ista maxime esse de tribus : a sermone videlicet adulationis, a limo a sermone videlicet adulationis, a limo turpis quæstus, et a turbatione inanis turpis quæstus, et a turbatione inanis gloriæ. I ad Thessal. 11, 5 et 6: Neque gloriæ. I ad Thessal. 11, 5 et 6: Neque aliquando fuimus in sermone adulatio- aliquando fuimus in sermone adulatio- nis, sicut scitis: neque in occasione ava- nis, sicut scitis: neque in occasione ava- ritiæ, Deus testis est: nec quærentes ab ritiæ, Deus testis est: nec quærentes ab hominibus gloriam. Isa. 1, 16: Lavamini, hominibus gloriam. Isa. 1, 16: Lavamini, mundi estote, auferte malum cogitatio- mundi estote, auferte malum cogitatio- num vestrarum ab oculis meis. Retia num vestrarum ab oculis meis. Retia vero significant sermones ecclesiasticos, vero significant sermones ecclesiasticos, qui compositi sunt ex sermone disputa- qui compositi sunt ex sermone disputa- tionis, quo construitur veritas, et ser- tionis, quo construitur veritas, et ser- mone exhortativo, quo ædificatur in mo- mone exhortativo, quo ædificatur in mo- ribus bonitas. Et sunt quasi duo fines ribus bonitas. Et sunt quasi duo fines illius sagenæ. Medium autem componitur illius sagenæ. Medium autem componitur ex filis auctoritatum et ex maculis ratio- ex filis auctoritatum et ex maculis ratio- num et similitudinum. Matth. xm, 47: num et similitudinum. Matth. xm, 47: Simile est regnum coelorum sagenæ mis- Simile est regnum coelorum sagenæ mis- sæ in mare, et ex omni genere piscium sæ in mare, et ex omni genere piscium congreganti. congreganti.
Sic ergo per considerationem sui de- Sic ergo per considerationem sui de- scendentes, retia lavabant. scendentes, retia lavabant.
« Ascendens autem in unam navim, « Ascendens autem in unam navim,
360 360
D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.
Ecce hic tangitur loci ad docendum Ecce hic tangitur loci ad docendum competentis electio. competentis electio.
Et tanguntur duo: navis ascensio, et Et tanguntur duo: navis ascensio, et navis a terra reductio. navis a terra reductio.
Circa navis ascensionem tanguntur Circa navis ascensionem tanguntur tria motus, navis unitas, et nomen pos- tria motus, navis unitas, et nomen pos- sessoris. sessoris.
quæ erat Simonis, rogavit eum a terra nicationis in bonorum participatione, quæ erat Simonis, rogavit eum a terra nicationis in bonorum participatione, I ad Corinth. XII, 12: Sicut corpus unum I ad Corinth. XII, 12: Sicut corpus unum reducere pusillum. » reducere pusillum. » est, et membra habet multa, omnia au- est, et membra habet multa, omnia au- tem membra corporis cum sint multa, tem membra corporis cum sint multa, unum tamen corpus sunt, ita et Christus.. unum tamen corpus sunt, ita et Christus.. Et, ibidem, . 13: Etenim in uno Spiritu Et, ibidem, . 13: Etenim in uno Spiritu omnes nos in unum corpus baptizati omnes nos in unum corpus baptizati sumus. De unitate connexionis, ad Ephes.. sumus. De unitate connexionis, ad Ephes.. iv, 15 et 16 Crescamus in illo per om- iv, 15 et 16 Crescamus in illo per om- nia, qui est caput Christus: ex quo to- nia, qui est caput Christus: ex quo to- tum corpus compactum, et connexum per tum corpus compactum, et connexum per omnem juncturam subministrationis, omnem juncturam subministrationis, secundum operationem in mensuram secundum operationem in mensuram uniuscujusque membri, augmentum uniuscujusque membri, augmentum corporis facit in ædificationem sui in corporis facit in ædificationem sui in charitate. Sic ergo licet duas visu ap- charitate. Sic ergo licet duas visu ap- probationis viderit, tamen in unam as- probationis viderit, tamen in unam as- cendit, unitatem approbans, et schismata cendit, unitatem approbans, et schismata damnans. damnans.
Motus est ascensionis cum dicit : Motus est ascensionis cum dicit : « Ascendens autem. » Quilibet enim « Ascendens autem. » Quilibet enim Prælatus in consideratione sui debet esse Prælatus in consideratione sui debet esse humilis in regimine autem debet as- humilis in regimine autem debet as- cendere culmen auctoritatis. Unde Au- cendere culmen auctoritatis. Unde Au- gustinus in Regula de communi vita cle- gustinus in Regula de communi vita cle- ricorum «Honore coram nobis Præla- ricorum «Honore coram nobis Præla- << tus sit vobis, timore coram Deo, sub- << tus sit vobis, timore coram Deo, sub- (« stratus sit pedibus vestris. Quo enim (« stratus sit pedibus vestris. Quo enim « altior est in auctoritate, eo debet hu- « altior est in auctoritate, eo debet hu- « milior esse in sui consideratione. As- « milior esse in sui consideratione. As- « cendens in regimine altus ne vilescat, « cendens in regimine altus ne vilescat, « descendens in sui consideratione hu- « descendens in sui consideratione hu- << milis ne intumescat. » Luc. xiv, 10: << milis ne intumescat. » Luc. xiv, 10: Cum vocatus fueris, scilicet ad nuptias, Cum vocatus fueris, scilicet ad nuptias, vade, recumbe in novissimo loco, ut cum vade, recumbe in novissimo loco, ut cum venerit qui te invitavit, dicat tibi: Ami- venerit qui te invitavit, dicat tibi: Ami- ce, ascende superius. ce, ascende superius.
Unitatem autem navis tangit cum Unitatem autem navis tangit cum dicit: dicit:
« In unam navim. » « In unam navim. »
Una est enim Ecclesia, uno Spiritu Una est enim Ecclesia, uno Spiritu sancto vivificata, mota, sensificata, et sancto vivificata, mota, sensificata, et communicata. Cantic. VI, 8: Una est communicata. Cantic. VI, 8: Una est columba mea: una est genitricis suæ columba mea: una est genitricis suæ sapientiæ, vel gratiæ dilecta unitate sapientiæ, vel gratiæ dilecta unitate Spiritus in sanctificatione, unitate cor- Spiritus in sanctificatione, unitate cor- dis in charitate, unitate communicationis dis in charitate, unitate communicationis in bonorum participatione, unitate ani- in bonorum participatione, unitate ani- mæ in sapientiæ sensificatione, unitate mæ in sapientiæ sensificatione, unitate membrorum in connexione. membrorum in connexione.
Et de unitate quidem spiritus dicitur, Et de unitate quidem spiritus dicitur, ad Ephes. IV, 3: Solliciti servare uni- ad Ephes. IV, 3: Solliciti servare uni- tatem Spiritus in vinculo pacis. De tatem Spiritus in vinculo pacis. De unitate cordis et animæ simul, Act. unitate cordis et animæ simul, Act. IV, 32: Multitudinis credentium erat cor IV, 32: Multitudinis credentium erat cor unum et anima una. De unitate commu- unum et anima una. De unitate commu-
« Quæ erat Simonis. >> « Quæ erat Simonis. >>
Ecce possessor unitatis, quem loco sui. Ecce possessor unitatis, quem loco sui. in terris constituere intendit ad cujus in terris constituere intendit ad cujus regimen unum omnes Ecclesiæ particu- regimen unum omnes Ecclesiæ particu- lares referuntur. Omnes enim illæ in lares referuntur. Omnes enim illæ in partem vocantur sollicitudinis: cum ta- partem vocantur sollicitudinis: cum ta- men una sit cura universalis. Simeon men una sit cura universalis. Simeon autem obediens interpretatur: quia ne- autem obediens interpretatur: quia ne- cesse est quod valde sit Deo obediens cesse est quod valde sit Deo obediens qui formam omnibus præbet obedientiæ, qui formam omnibus præbet obedientiæ, qui dicere potest hæc verba Apostoli, I ad qui dicere potest hæc verba Apostoli, I ad Corinth. xi, 1 Imitatores mei estote, sicut Corinth. xi, 1 Imitatores mei estote, sicut et ego Christi. Christus enim obediens est et ego Christi. Christus enim obediens est præ omnibus. De quo dicitur, ad Philip. præ omnibus. De quo dicitur, ad Philip. 11, 8 Christus factus est obediens usque 11, 8 Christus factus est obediens usque ad mortem, mortem autem crucis. Hac ad mortem, mortem autem crucis. Hac ergo de causa, ut eum suum in regimine. ergo de causa, ut eum suum in regimine. vicarium ostenderet, navim suam ascen- vicarium ostenderet, navim suam ascen- dit. Matth. xvi, 19: Tibi dabo claves dit. Matth. xvi, 19: Tibi dabo claves regni cœlorum. regni cœlorum.
Habito loco ad docendum opportuno, Habito loco ad docendum opportuno, tangit modum loci ejusdem : tangit modum loci ejusdem :
« Rogavit eum, etc. » « Rogavit eum, etc. »
Tangit duo benignitatem enim in- Tangit duo benignitatem enim in- nuens, rogat eum cui præcipere potuit: nuens, rogat eum cui præcipere potuit: secundo autem a terra rogat paululum secundo autem a terra rogat paululum
IN EVANG. LUCÆ, V-3, 4. IN EVANG. LUCÆ, V-3, 4.
navim reducere. Observat jam Christus navim reducere. Observat jam Christus quod per Apostolum Episcopo præcepit, quod per Apostolum Episcopo præcepit, I ad Timoth. v, 1: Seniorem ne incre- I ad Timoth. v, 1: Seniorem ne incre- paveris, sed obsecra ut patrem. Ita et paveris, sed obsecra ut patrem. Ita et hic rogat quia, sicut dicit Seneca, « ge- hic rogat quia, sicut dicit Seneca, « ge- nerosus est animus hominis, facilius nerosus est animus hominis, facilius ducitur quam trahitur. Precibus enim ducitur quam trahitur. Precibus enim multi faciunt, ad quod præceptis non multi faciunt, ad quod præceptis non inclinarentur. >> inclinarentur. >>
« A terra reducere » navem « pusil- « A terra reducere » navem « pusil- lum, » ut sit aquæ interstitium inter eum lum, » ut sit aquæ interstitium inter eum et turbas, et ita non possint eum com- et turbas, et ita non possint eum com- primere. primere.
Mystice autem doctrina a terra, hoc Mystice autem doctrina a terra, hoc est, a terrenis pusillum reducitur tripli- est, a terrenis pusillum reducitur tripli- citer in sensu verbi, in conversatione citer in sensu verbi, in conversatione audientis, et in affectu verbum capientis. audientis, et in affectu verbum capientis. In sensu quidem verbi: quia novellus In sensu quidem verbi: quia novellus auditor profunda non intelligit, sed ea auditor profunda non intelligit, sed ea quæ juxta terrenas similitudines dicuntur quæ juxta terrenas similitudines dicuntur melius sapit. I ad Corinth. III, 1 et 2 : melius sapit. I ad Corinth. III, 1 et 2 : Non potui vobis loqui quasi spirituali. Non potui vobis loqui quasi spirituali. bus, sed quasi carnalibus tamquam bus, sed quasi carnalibus tamquam parvulis in Christo, lac vobis potum de- parvulis in Christo, lac vobis potum de- di, non escam. di, non escam.
In conversatione autem: quia talibus In conversatione autem: quia talibus non sunt imponenda gravia sed levia, non sunt imponenda gravia sed levia, non multum a conversatione civili elon- non multum a conversatione civili elon- gata et tunc mèlius portant. Act. xv, gata et tunc mèlius portant. Act. xv, 10: Quid tentatis Deum, imponere ju- 10: Quid tentatis Deum, imponere ju- gum super cervices discipulorum, quod gum super cervices discipulorum, quod neque patres nostri neque nos portare neque patres nostri neque nos portare potuimus? Matth. xx111, 4: Imponunt potuimus? Matth. xx111, 4: Imponunt onera gravia super humeros hominum, onera gravia super humeros hominum, digito autem suo nolunt ea movere. digito autem suo nolunt ea movere.
In affectu autem carnali iterum non In affectu autem carnali iterum non longe sunt removendi quin relinquantur longe sunt removendi quin relinquantur eis temporalia, et ordinetur dispensatio. eis temporalia, et ordinetur dispensatio. Proverb. xxx, 8: Mendicitatem, et divi- Proverb. xxx, 8: Mendicitatem, et divi- tias ne dederis mihi: tribue tantum vi- tias ne dederis mihi: tribue tantum vi- ctui meo necessaria. Gregorius: «Divitias ctui meo necessaria. Gregorius: «Divitias « abhorrere pusillanimitatis est, pauper- « abhorrere pusillanimitatis est, pauper- << tatem non posse portare impatientiæ << tatem non posse portare impatientiæ « est. » Et ideo medio modo eundum est « est. » Et ideo medio modo eundum est cum auditoribus. Sed ipse Prædicator in cum auditoribus. Sed ipse Prædicator in omnibus debet esse institutus. Ad Philip. omnibus debet esse institutus. Ad Philip. IV, 11, 12 et 13: Ego didici, in quibus IV, 11, 12 et 13: Ego didici, in quibus sum, sufficiens esse. Scio et humiliari, sum, sufficiens esse. Scio et humiliari, scio et abundare (ubique et in omnibus scio et abundare (ubique et in omnibus
361 361
institutus sum), et satiari, et esurire, et institutus sum), et satiari, et esurire, et abundare, et penuriam pati. Omnia abundare, et penuriam pati. Omnia possum in eo qui me confortat. possum in eo qui me confortat.
Sic ergo reducat a terra pusillum: Sic ergo reducat a terra pusillum: sicut aquila provocans ad volandum sicut aquila provocans ad volandum pullos suos, et super eos volitans: et pullos suos, et super eos volitans: et plus et plus quantum possibile est a ter- plus et plus quantum possibile est a ter- renis et animalitate terrena removens renis et animalitate terrena removens inducat ad spiritum. inducat ad spiritum.
« Et sedens docebat de navicula « Et sedens docebat de navicula turbas. » turbas. »
Ecce doctrinæ beneficium post capta- Ecce doctrinæ beneficium post capta- tum ad docendum locum. tum ad docendum locum.
Tangit autem tria: quietem docentis, Tangit autem tria: quietem docentis, locum doctrinæ, et doctrinam turbarum. locum doctrinæ, et doctrinam turbarum.
Notans enim quietem dicit : « Sedens. » Notans enim quietem dicit : « Sedens. » II Reg. xxII, 8: David sedens in cathedra II Reg. xxII, 8: David sedens in cathedra sapientissimus princeps inter tres, hoc sapientissimus princeps inter tres, hoc est, naturalem legem, et scriptam, et est, naturalem legem, et scriptam, et Prophetas. Eccli. xxiv, 44 : Doctrinam Prophetas. Eccli. xxiv, 44 : Doctrinam quasi ante lucanum illumino omnibus, et quasi ante lucanum illumino omnibus, et enarrabo illam usque ad longinquum. enarrabo illam usque ad longinquum.
Locus autem est : « De navicula, » Locus autem est : « De navicula, » hoc est, de humili Ecclesia, quæ sensum hoc est, de humili Ecclesia, quæ sensum humilem habet quia extra Ecclesiam, humilem habet quia extra Ecclesiam, non doctrina. Eccli. LI, 31: Appropiate non doctrina. Eccli. LI, 31: Appropiate ad me, indocti, et congregate vos in do- ad me, indocti, et congregate vos in do- mum disciplinæ. Extra navem enim mum disciplinæ. Extra navem enim Noe, quæ est arca, non est salus. Aquæ Noe, quæ est arca, non est salus. Aquæ enim doctrinarum aliarum non sunt sa- enim doctrinarum aliarum non sunt sa- lutares. lutares.
Actus doctrinæ est, quia docebat « tur- Actus doctrinæ est, quia docebat « tur- bas, nullum penitus excludens. Luc. bas, nullum penitus excludens. Luc. XI, 33 Nemo lucernam accendit, et in XI, 33 Nemo lucernam accendit, et in abscondito ponit, neque sub medio : sed abscondito ponit, neque sub medio : sed supra candelabrum, ut qui ingrediuntur supra candelabrum, ut qui ingrediuntur
lumen videant. lumen videant.
« Ut autem cessavit loqui, dixit ad « Ut autem cessavit loqui, dixit ad Simonem. »> Simonem. »>
Hic tangitur de perfectione miraculi: Hic tangitur de perfectione miraculi: in quo utilitas regiminis Ecclesiæ con- in quo utilitas regiminis Ecclesiæ con-
struitur. struitur.
Tanguntur autem hic principaliter tria: Tanguntur autem hic principaliter tria: quorum primum est imperium verbi ad quorum primum est imperium verbi ad
362 362
D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.
actum miraculi. Secundum est figura re- actum miraculi. Secundum est figura re- giminis in effectu verbi. Tertium autem giminis in effectu verbi. Tertium autem stupor, et ædificatio fidelium, et instru- stupor, et ædificatio fidelium, et instru- ctio ad intelligendum mysterium. ctio ad intelligendum mysterium.
In primo sunt duo præceptum, et In primo sunt duo præceptum, et humilis excusatio cum devota obedientia. humilis excusatio cum devota obedientia.
Dicit igitur « Ut autem cessavit lo- Dicit igitur « Ut autem cessavit lo- qui, » sermone ad turbas jam perfecto. qui, » sermone ad turbas jam perfecto. Non enim semper loquendum, sed ali- Non enim semper loquendum, sed ali- quando tacendum. Eccle. III, 7: Tempus quando tacendum. Eccle. III, 7: Tempus tacendi, et tempus loquendi. tacendi, et tempus loquendi.
«Dixit ad Simonem, » cui mundi et «Dixit ad Simonem, » cui mundi et maris cura committenda fuit: jam cor- maris cura committenda fuit: jam cor- dibus per auditum verbi sui præparatis : dibus per auditum verbi sui præparatis : quia frustra laborat extra lingua Docto- quia frustra laborat extra lingua Docto- ris, nisi intus adsit gratia Salvatoris. Et ris, nisi intus adsit gratia Salvatoris. Et ideo pisces qui ante sermonem Domini ideo pisces qui ante sermonem Domini reti Simonis se subduxerunt, modo post reti Simonis se subduxerunt, modo post verbum Domini quasi undique certatim verbum Domini quasi undique certatim venientes, reti se certatim injecerunt. venientes, reti se certatim injecerunt. Et hoc notat cum dicit, infra, y. 5 : « In Et hoc notat cum dicit, infra, y. 5 : « In verbo tuo laxabo rete. » Psal. XXXII, 6: verbo tuo laxabo rete. » Psal. XXXII, 6: Verbo Domini cæli, hoc est, Apostoli, Verbo Domini cæli, hoc est, Apostoli, firmati sunt et spiritu oris ejus, qui firmati sunt et spiritu oris ejus, qui vehit verbum, omnis virtus eorum, vehit verbum, omnis virtus eorum, quam habent in captura piscium homi- quam habent in captura piscium homi- num. Præmisso ergo verbo suo, tunc num. Præmisso ergo verbo suo, tunc primum ministerium imponit Simoni : primum ministerium imponit Simoni : ut significaret efficaciam sui verbi. Isa. ut significaret efficaciam sui verbi. Isa. LV, 11: Verbum meum, quod egredietur LV, 11: Verbum meum, quod egredietur de ore meo, non revertetur ad me va- de ore meo, non revertetur ad me va- cuum sed faciet quæcumque volui, et cuum sed faciet quæcumque volui, et prosperabitur in his ad quæ misi illud. prosperabitur in his ad quæ misi illud. Ad hoc ergo sicut ad escam pisces cur- Ad hoc ergo sicut ad escam pisces cur-
runt. runt.
« Duc in altum, et laxate retia ve- « Duc in altum, et laxate retia ve- stra in capturam. » stra in capturam. »
Ecce præceptum tria continens: pisca- Ecce præceptum tria continens: pisca- turæ ordinem, locum in quo pisces ha- turæ ordinem, locum in quo pisces ha- bent habitationem, et retium in captu- bent habitationem, et retium in captu- ram laxationem. ram laxationem.
Piscaturæ ordinem tangit cum dicit: Piscaturæ ordinem tangit cum dicit: « Duc. » Ductura enim motus est ordi- « Duc. » Ductura enim motus est ordi- natus. Fit autem iste ductus tribus ordi- natus. Fit autem iste ductus tribus ordi- nantibus eum, scilicet Spiritu præeunte, nantibus eum, scilicet Spiritu præeunte, auctoritate Scripturæ confirmante, et auctoritate Scripturæ confirmante, et discretione rationis ordinante et propor- discretione rationis ordinante et propor-
tionante, quid, quibus, qualiter, et quan- tionante, quid, quibus, qualiter, et quan- do, et quomodo proponendum sit, et do, et quomodo proponendum sit, et quantum, et ubi. quantum, et ubi.
De Spiritu præeunte, Ezechiel. 1, 21 : De Spiritu præeunte, Ezechiel. 1, 21 : Quocumque ibat spiritus, illuc eunte Quocumque ibat spiritus, illuc eunte spiritu, et rotæ elevabantur sequentes spiritu, et rotæ elevabantur sequentes eum. Spiritus enim vitæ erat in rotis. eum. Spiritus enim vitæ erat in rotis. Psal. CXLII, 10: Spiritus tuus bonus de- Psal. CXLII, 10: Spiritus tuus bonus de- ducet me in terram rectam. Non ergo ducet me in terram rectam. Non ergo quæstus duxit vel gloria. I ad Thresal. quæstus duxit vel gloria. I ad Thresal. 11, 5 et 6: Neque enim aliquando fuimus 11, 5 et 6: Neque enim aliquando fuimus in sermone adulationis, sicut scitis: ne- in sermone adulationis, sicut scitis: ne- que in occasione avaritiæ, Deus testis que in occasione avaritiæ, Deus testis est: nec quærentes ab hominibus gloriam, est: nec quærentes ab hominibus gloriam, neque a vobis, neque ab illis. neque a vobis, neque ab illis.
De auctoritate autem dicta confirmante, De auctoritate autem dicta confirmante, Psal. c, 10 Inter medium montium Psal. c, 10 Inter medium montium pertransibunt aquæ, hoc est, aquæ doc- pertransibunt aquæ, hoc est, aquæ doc- trinæ inter medium duorum testamento- trinæ inter medium duorum testamento- rum. Hoc significatum est, Ezechiel. XLVII, rum. Hoc significatum est, Ezechiel. XLVII, 8 et 9 Sanabuntur aquæ. Et omnis ani- 8 et 9 Sanabuntur aquæ. Et omnis ani- ma vivens, quæ serpit, quocumque venerit ma vivens, quæ serpit, quocumque venerit torrens, vivet. Torrens iste torrore solis torrens, vivet. Torrens iste torrore solis fluens, hoc est, calore charitatis Christi fluens, hoc est, calore charitatis Christi (qui est sapientia Dei) sanat aquas doc- (qui est sapientia Dei) sanat aquas doc- trinæ humanæ. Et anima serpens in de- trinæ humanæ. Et anima serpens in de- liciis, et divitiis, et honoribus vivet, gu- liciis, et divitiis, et honoribus vivet, gu- stans aquas istas. stans aquas istas.
De ordine rationis proportionantis et De ordine rationis proportionantis et examinantis unumquodque dictum, et examinantis unumquodque dictum, et dicendum, et quod, dicitur, Eccli. xxi, dicendum, et quod, dicitur, Eccli. xxi, 29 In ore fatuorum cor illorum, et in 29 In ore fatuorum cor illorum, et in corde sapientium os illorum: quoniam corde sapientium os illorum: quoniam meditatio et rationis ordo præcedit dicta meditatio et rationis ordo præcedit dicta ipsorum. Psal. xxxvi, 30: Os justi me- ipsorum. Psal. xxxvi, 30: Os justi me- ditabitur sapientiam, et lingua ejus lo- ditabitur sapientiam, et lingua ejus lo- quetur judicium. Quando enim sapientia quetur judicium. Quando enim sapientia meditata per frequentem reditum men- meditata per frequentem reditum men- tis super eam est in corde, tunc necesse tis super eam est in corde, tunc necesse est quod lingua nihil loquatur nisi judi- est quod lingua nihil loquatur nisi judi- cium, hoc est, præjudicatum a ratione. cium, hoc est, præjudicatum a ratione. Ideo dicitur, Eccle. x, 12: Verba oris Ideo dicitur, Eccle. x, 12: Verba oris sapientis gratia, et labia insipientis præ- sapientis gratia, et labia insipientis præ- cipitabunt eum. Proverb. xvi, 23 : Cor cipitabunt eum. Proverb. xvi, 23 : Cor sapientis erudiet os ejus, et labiis ejus sapientis erudiet os ejus, et labiis ejus addet gratiam. addet gratiam.
Propter tria dicit : « Duc, » ut Spiri- Propter tria dicit : « Duc, » ut Spiri- tus præcedat, cavens ut nihil propter tus præcedat, cavens ut nihil propter turpe lucrum, vel gloriam fiat: veritas turpe lucrum, vel gloriam fiat: veritas
IN EVANG. LUCÆ, V-4. IN EVANG. LUCÆ, V-4.
oris Dei omne dictum confirmet, et dis- oris Dei omne dictum confirmet, et dis- cretio rationis sapienter ordinet, a fine cretio rationis sapienter ordinet, a fine usque ad finem attingens fortiter, et dis- usque ad finem attingens fortiter, et dis- ponens omnia suaviter 1. ponens omnia suaviter 1.
« In altum. » « In altum. »
Ecce locus habitationis piscium mag- Ecce locus habitationis piscium mag- norum. Quia, sicut dicitur in libro de norum. Quia, sicut dicitur in libro de Animalibus, « magni pisces habitant in Animalibus, « magni pisces habitant in pelago. » Unde, Joan. xxi, 11: Traxit pelago. » Unde, Joan. xxi, 11: Traxit rete in terram, plenum magnis piscibus. rete in terram, plenum magnis piscibus. Tangit autem altum quadruplex in Tangit autem altum quadruplex in quod rete est ducendum altum maris, quod rete est ducendum altum maris, altum intelligentiæ spiritualis, altum altum intelligentiæ spiritualis, altum conversationis, et altum contemplationis. conversationis, et altum contemplationis. In his enim latent pisces magni in qui- In his enim latent pisces magni in qui-
bus est utilitas. bus est utilitas.
: :
Altum maris est altitudo sæcularis dig- Altum maris est altitudo sæcularis dig- nitatis, in qua sunt Reges, Duces, Baro- nitatis, in qua sunt Reges, Duces, Baro- nes, et Principes, qui se reti debent incli- nes, et Principes, qui se reti debent incli- nare. Isa. Lx, 12: Gens et regnum quod nare. Isa. Lx, 12: Gens et regnum quod non servierit tibi, peribit. Et, ibidem, non servierit tibi, peribit. Et, ibidem, . 16 Suges lac gentium, et mamilla . 16 Suges lac gentium, et mamilla regum lactaberis. Istis enim captis, regum lactaberis. Istis enim captis, etiam minores in tractu retis ad terram etiam minores in tractu retis ad terram concluduntur. Utile ergo est quod adju- concluduntur. Utile ergo est quod adju- vante Deo sic ducatur in altum. Sed forte vante Deo sic ducatur in altum. Sed forte aliquis dicet: Veni in altitudinem maris, aliquis dicet: Veni in altitudinem maris, et tempestas, scilicet indignationis prin- et tempestas, scilicet indignationis prin- cipum, demersit me 2. Non enim est tutum cipum, demersit me 2. Non enim est tutum navigare inter conflictus belluarum. Di- navigare inter conflictus belluarum. Di- cat quicumque talis est, illud Tobiæ, cat quicumque talis est, illud Tobiæ, III, 22 Post tempestatem tranquillum III, 22 Post tempestatem tranquillum facis, et post lacrymationem et fletum, facis, et post lacrymationem et fletum, captis aliquando talibus, exsultationem captis aliquando talibus, exsultationem infundis. Tali piscatione capti sunt Con- infundis. Tali piscatione capti sunt Con- stantinus, et alii qui Ecclesias fundave- stantinus, et alii qui Ecclesias fundave- runt. Psal. cxxv, 6: Euntes ibant et runt. Psal. cxxv, 6: Euntes ibant et flebant, mittentes semina sua. Venientes flebant, mittentes semina sua. Venientes autem venient cum exsultatione, portan- autem venient cum exsultatione, portan- tes manipulos suos. tes manipulos suos.
Est etiam altum intelligentiæ spiri- Est etiam altum intelligentiæ spiri- tualis, in quod rete aliquando ducen- tualis, in quod rete aliquando ducen- dum. Eccli. 1, 2 Profundum abyssi dum. Eccli. 1, 2 Profundum abyssi quis dimensus est? supple, nisi sapien- quis dimensus est? supple, nisi sapien-
1 Cf. Sapient. VIII, 1. 1 Cf. Sapient. VIII, 1.
2 Psal. Lxvill, 3. 2 Psal. Lxvill, 3.
363 363
tia Dei. Job, xxvIII, 11: Profunda flu- tia Dei. Job, xxvIII, 11: Profunda flu- viorum scrutatus est, et abscondita in viorum scrutatus est, et abscondita in lucem produxit. Altum autem et profun- lucem produxit. Altum autem et profun- dum est idem, ut dicitur in Prædicamen- dum est idem, ut dicitur in Prædicamen- tis. Hoc est altum sapientiæ, ubi in ab- tis. Hoc est altum sapientiæ, ubi in ab- ditis habitant sapientes, qui Philosophi ditis habitant sapientes, qui Philosophi vocantur qui aliquando capti, multa vocantur qui aliquando capti, multa bona Ecclesiæ contulerunt: sicut Augu- bona Ecclesiæ contulerunt: sicut Augu- stinus, et Ambrosius, et alii. Circa littus stinus, et Ambrosius, et alii. Circa littus autem non habitant nisi ranæ loquacita- autem non habitant nisi ranæ loquacita- tem habentes, et nullam sapientiam. tem habentes, et nullam sapientiam. Eccli. xxiv, 7: Ego, scilicet sapientia, Eccli. xxiv, 7: Ego, scilicet sapientia, in altissimis habitavi, et thronus meus in altissimis habitavi, et thronus meus in columna nubis. Proverb. VIII, 12: in columna nubis. Proverb. VIII, 12: Ego sapientia, habito in consilio, et eru- Ego sapientia, habito in consilio, et eru- ditis intersum cogitationibus. Hic ergo ditis intersum cogitationibus. Hic ergo piscandum est ad capiendos sapientes. piscandum est ad capiendos sapientes. I ad Corinth. 11, 6: Sapientiam loqui- I ad Corinth. 11, 6: Sapientiam loqui- mur inter perfectos. Unde Paulus, cum mur inter perfectos. Unde Paulus, cum esset sapiens, accepto Spiritu, vas ele- esset sapiens, accepto Spiritu, vas ele- ctionis est factus³. Cujus causa est, ut ctionis est factus³. Cujus causa est, ut dicit Hieronymus, quia Scripturarum dicit Hieronymus, quia Scripturarum erat armarium. erat armarium.
Tertium altum est conversationis, in Tertium altum est conversationis, in quo trahens rete piscator capit viros ma- quo trahens rete piscator capit viros ma- gnos virtutis honore sicut fuit Corne- gnos virtutis honore sicut fuit Corne- lius, qui ante cognitionem fidei dicitur lius, qui ante cognitionem fidei dicitur fuisse vir religiosus, et faciens eleemo- fuisse vir religiosus, et faciens eleemo- synas *. Et postea ad informationem alio- synas *. Et postea ad informationem alio- rum, unus talium pro multis computa- rum, unus talium pro multis computa- tur. Eccli. XLIV, 6: Homines divites in tur. Eccli. XLIV, 6: Homines divites in virtute, pulchritudinis studium haben- virtute, pulchritudinis studium haben- tes, pacificantes in domibus suis. Jerem. tes, pacificantes in domibus suis. Jerem. xxx1, 23: Benedicat tibi Dominus, pul- xxx1, 23: Benedicat tibi Dominus, pul- chritudo justitiæ, mons sanctus. Mons chritudo justitiæ, mons sanctus. Mons enim dicitur propter altitudinem. Jerem. enim dicitur propter altitudinem. Jerem. XVI, 16 et 17 Ecce ego mittam pisca- XVI, 16 et 17 Ecce ego mittam pisca- tores multos, et piscabuntur eos et post tores multos, et piscabuntur eos et post hæc mittam eis multos venatores, et ve- hæc mittam eis multos venatores, et ve- nabuntur eos de omni monte, et de omni nabuntur eos de omni monte, et de omni colle, et de cavernis petrarum : quia colle, et de cavernis petrarum : quia oculi mei super omnes vias eorum. Mon- oculi mei super omnes vias eorum. Mon- tes sunt excelsa virtutum culmina : col- tes sunt excelsa virtutum culmina : col- les hi qui sunt status inferioris cavernæ les hi qui sunt status inferioris cavernæ occulta conscientiarum. occulta conscientiarum.
Est item altum contemplationis: quia Est item altum contemplationis: quia
Cf. Act. 1x, 1 et seq. Cf. Act. 1x, 1 et seq. 4 Cf. Act. x, 1 et seq. 4 Cf. Act. x, 1 et seq.
364 364
D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.
quidam sunt qui non desiderant nisi con- quidam sunt qui non desiderant nisi con- templationis statum. Et si illum inve- templationis statum. Et si illum inve- niunt, in verbo Dei capiuntur: si non niunt, in verbo Dei capiuntur: si non inveniunt, avertuntur. In hoc ergo al- inveniunt, avertuntur. In hoc ergo al- tum ducendum aliquando est rete, in tum ducendum aliquando est rete, in profundo sapientiæ divinæ piscando. profundo sapientiæ divinæ piscando. Matth. xv, 4: Domine, bonum est nos Matth. xv, 4: Domine, bonum est nos hic esse, in alto scilicet Thabor, ubi hic esse, in alto scilicet Thabor, ubi transfiguratus cernitur Dominus. Si vis, transfiguratus cernitur Dominus. Si vis, faciamus hic tria tabernacula. Thabor, faciamus hic tria tabernacula. Thabor, venientis lux interpretatur. Psal. LXXV, venientis lux interpretatur. Psal. LXXV, 5 Illuminans tu mirabiliter a monti- 5 Illuminans tu mirabiliter a monti- bus æternis. Mare autem est abyssus di- bus æternis. Mare autem est abyssus di- vini luminis, tamquam quoddam pelagus vini luminis, tamquam quoddam pelagus infinitum. Eccli. xxiv, 6: Ego feci in infinitum. Eccli. xxiv, 6: Ego feci in coelis ut oriretur lumen indeficiens. coelis ut oriretur lumen indeficiens. Sic ergo « duc in altum. » Sic ergo « duc in altum. »
secus littus sedentes, elegerunt bonos in secus littus sedentes, elegerunt bonos in vasa, malos autem foras miserunt. vasa, malos autem foras miserunt.
De secunda laxatione dicitur. Isa. vi, De secunda laxatione dicitur. Isa. vi, 6 et 7 Volavit ad me unus de Sera- 6 et 7 Volavit ad me unus de Sera- phim, et in manu ejus calculus quem phim, et in manu ejus calculus quem forcipe tulerat de altari. Et tetigit os forcipe tulerat de altari. Et tetigit os meum. Calculus enim significat auctori- meum. Calculus enim significat auctori- tatem ignitam in altari Scripturæ Spiri- tatem ignitam in altari Scripturæ Spiri- tus sancti. Forceps autem duorum bra- tus sancti. Forceps autem duorum bra- chiorum clavo confixorum, significat chiorum clavo confixorum, significat rationem, quæ divinis et humanis se ju- rationem, quæ divinis et humanis se ju- vat, secundum quod duas partes habet, vat, secundum quod duas partes habet, superiorem quæ divinis, et inferiorem superiorem quæ divinis, et inferiorem quæ humanis se juvat clavo veritatis af- quæ humanis se juvat clavo veritatis af- fixa. fixa.
De tertia laxatione multa in Evangelio De tertia laxatione multa in Evangelio suppetunt exempla, Matth. XIII, 11: suppetunt exempla, Matth. XIII, 11: Vobis datum est nosse mysteria regni Vobis datum est nosse mysteria regni cælorum, illis autem non est datum, sed cælorum, illis autem non est datum, sed
« Et laxate retia vestra in captu- in parabolis. Psal. LXXVII, 2: Aperiam « Et laxate retia vestra in captu- in parabolis. Psal. LXXVII, 2: Aperiam
ram. » ram. »
Hic dicit de retibus laxatis in captu- Hic dicit de retibus laxatis in captu- ram. Laxatio autem retium, est ordinata ram. Laxatio autem retium, est ordinata retium dilatatio. Et dicit pluraliter de re- retium dilatatio. Et dicit pluraliter de re- tibus quia duo sunt, sermo scilicet sa- tibus quia duo sunt, sermo scilicet sa- cræ prædicationis, et sermo fortissimæ cræ prædicationis, et sermo fortissimæ disputationis. De primo dicitur, II ad disputationis. De primo dicitur, II ad Timoth. iv, 2 Prædica verbum, insta Timoth. iv, 2 Prædica verbum, insta opportune, importune. De sermone dis- opportune, importune. De sermone dis- putationis, Act. ix, 29, Paulus loqueba- putationis, Act. ix, 29, Paulus loqueba- tur Gentibus, et disputabat cum Græcis. tur Gentibus, et disputabat cum Græcis.
Hæc autem retia laxantur, quando ad Hæc autem retia laxantur, quando ad conclusionem omnium pro captu singu- conclusionem omnium pro captu singu- lorum dilatantur. Laxantur quando ab lorum dilatantur. Laxantur quando ab auctoritatibus Scripturæ ad alias doctri- auctoritatibus Scripturæ ad alias doctri- nas sæculares quæ theologiæ ancillan- nas sæculares quæ theologiæ ancillan- tur, extenduntur. Retia iterum laxantur, tur, extenduntur. Retia iterum laxantur, quando ea quæ proponuntur, congruis quando ea quæ proponuntur, congruis similitudinibus declarantur. Retia tan- similitudinibus declarantur. Retia tan- dem laxantur, quando non arcta et stri- dem laxantur, quando non arcta et stri- cta facienda proponuntur, sicut consilia, cta facienda proponuntur, sicut consilia, sed etiam laxa quæ infirmi perficere sed etiam laxa quæ infirmi perficere possunt, injunguntur. possunt, injunguntur.
De prima quidem laxatione dicitur, De prima quidem laxatione dicitur, Matth. XIII, 47 et 48: Simile est reg- Matth. XIII, 47 et 48: Simile est reg- num cælorum sagenæ missæ in mare, num cælorum sagenæ missæ in mare, et ex omni genere piscium congreganti. et ex omni genere piscium congreganti. Quam cum impleta esset educentes, et Quam cum impleta esset educentes, et
in parabolis os meum. Proverb. 1, 6: in parabolis os meum. Proverb. 1, 6: Animadvertet parabolam et interpreta- Animadvertet parabolam et interpreta- tionem, verba sapientum et ænigmata tionem, verba sapientum et ænigmata
eorum. eorum.
De quarta laxatione dicitur, Matth. xi, De quarta laxatione dicitur, Matth. xi, 30 Jugum meum suave est, et onus 30 Jugum meum suave est, et onus meum leve. Joan. v, 3: Mandata ejus meum leve. Joan. v, 3: Mandata ejus gravia non sunt. gravia non sunt.
Sic ergo laxatur rete in piscium, hoc Sic ergo laxatur rete in piscium, hoc est, hominum capturam, quando singu- est, hominum capturam, quando singu- lis prout competit proportionatur. I ad lis prout competit proportionatur. I ad Corinth. IX, Corinth. IX, 22 Omnibus omnia factus 22 Omnibus omnia factus sum, ut omnes facerem salvos. Ibidem, sum, ut omnes facerem salvos. Ibidem, x, 32 et 33: Sine offensione estote Ju- x, 32 et 33: Sine offensione estote Ju- dæis, et Gentibus ... sicut et ego per dæis, et Gentibus ... sicut et ego per omnia omnibus placeo, non quærens omnia omnibus placeo, non quærens quod mihi utile est, sed quod multis, ut quod mihi utile est, sed quod multis, ut salvi fiant. salvi fiant.
« Et respondens Simon, dixit illi : « Et respondens Simon, dixit illi : Præceptor, per totam noctem labo- Præceptor, per totam noctem labo- rantes, nihil cepimus: in verbo au- rantes, nihil cepimus: in verbo au- tem tuo laxabo rete. » tem tuo laxabo rete. »
Ecce humilis injuncti officii excusatio Ecce humilis injuncti officii excusatio cum obedientia devota. Et ideo duo hic cum obedientia devota. Et ideo duo hic dicuntur. dicuntur.
IN EVANG. LUCÆ, V-5. IN EVANG. LUCÆ, V-5.
Excusatio est in hoc quod respondit Excusatio est in hoc quod respondit Simon, et dixit: Præceptor, per totam Simon, et dixit: Præceptor, per totam noctem laborantes nihil cepimus. » noctem laborantes nihil cepimus. »
Tangit autem quatuor. In Christo qui- Tangit autem quatuor. In Christo qui- dem potestatis et auctoritatis ad præci- dem potestatis et auctoritatis ad præci- piendum professionem, cum dicit : piendum professionem, cum dicit : «< Præceptor. » «< Præceptor. »
Tangit etiam congrui ad capiendum Tangit etiam congrui ad capiendum temporis per transitionem, quando di- temporis per transitionem, quando di- cit «Per totam noctem. » cit «Per totam noctem. »
Tangit tertio, laboris insudationem, Tangit tertio, laboris insudationem, cum dicit « Laborantes. » cum dicit « Laborantes. »
Tangit quarto totius studii cassatio- Tangit quarto totius studii cassatio- nem, cum adjungit : « Nihil cepimus. » nem, cum adjungit : « Nihil cepimus. » Attende autem quantum ad expositio- Attende autem quantum ad expositio- nem litteræ, et in commendationem mi- nem litteræ, et in commendationem mi- raculi. Pisces qui non sunt valde parvi raculi. Pisces qui non sunt valde parvi de die latent in profundo, et de nocte de de die latent in profundo, et de nocte de profundo moventur ad ripam, propter profundo moventur ad ripam, propter calorem, et propter pastum: et ideo de calorem, et propter pastum: et ideo de nocte facilius capiuntur quam de die. In nocte facilius capiuntur quam de die. In miraculo autem de die capti sunt, in miraculo autem de die capti sunt, in motu de profundo ad superficiem, et ad motu de profundo ad superficiem, et ad ripam, quod est contra consuetudinem. ripam, quod est contra consuetudinem. Et est ad miraculi commendationem. Et est ad miraculi commendationem.
Inter quatuor quæ hic dicta sunt, pri- Inter quatuor quæ hic dicta sunt, pri- mum est potestatis et auctoritatis profes- mum est potestatis et auctoritatis profes- sio, quod pertinet ad fidem. Est enim sio, quod pertinet ad fidem. Est enim Præceptor, qui præcepta et principia dat Præceptor, qui præcepta et principia dat vivendi. Esther, XIII, 9: Domine rex vivendi. Esther, XIII, 9: Domine rex omnipotens, in ditione tua cuncta sunt omnipotens, in ditione tua cuncta sunt posita, et non est qui possit tuæ resistere posita, et non est qui possit tuæ resistere voluntati. voluntati.
« Per totam noctem. » Quasi dicat: « Per totam noctem. » Quasi dicat: Congruum quidem ad capiendum tem- Congruum quidem ad capiendum tem- pus pertransivit. pus pertransivit.
Moraliter autem nox, est obscuritas Moraliter autem nox, est obscuritas peccati, legis veteris caligo, et umbra peccati, legis veteris caligo, et umbra tribulationis hujus mundi: in quibus tribulationis hujus mundi: in quibus noctibus nihil capitur. noctibus nihil capitur.
De obscuritate peccati dicitur, Job, De obscuritate peccati dicitur, Job, III, 6 et 4 Noctem illam tenebrosus tur- III, 6 et 4 Noctem illam tenebrosus tur- bo possideat,... et, Non illustretur lu- bo possideat,... et, Non illustretur lu- mine. Quod autem nihil capitur fructuo- mine. Quod autem nihil capitur fructuo- sum in ea, ad Roman. vi, 21: Quem sum in ea, ad Roman. vi, 21: Quem fructum habuistis tunc in illis, in qui- fructum habuistis tunc in illis, in qui- bus nunc erubescitis? Nam finis illorum bus nunc erubescitis? Nam finis illorum
mors est. mors est.
De nocte autem quæ est caligo veteris De nocte autem quæ est caligo veteris
365 365
legis, ad Roman. XIII, 12: Nox præces- legis, ad Roman. XIII, 12: Nox præces- sit, dies autem appropinquavit. Abjicia- sit, dies autem appropinquavit. Abjicia- mus ergo opera tenebrarum. Et quod ni- mus ergo opera tenebrarum. Et quod ni- hil captum sit, ad Hebr. vII, 19: Nihil hil captum sit, ad Hebr. vII, 19: Nihil ad perfectum adduxit lex. ad perfectum adduxit lex.
De nocte tribulationis hujus vitæ, Sa- De nocte tribulationis hujus vitæ, Sa- pient. xv, 5 Ignis quidem nulla vis pient. xv, 5 Ignis quidem nulla vis poterat illis lumen præbere, nec siderum poterat illis lumen præbere, nec siderum limpidæ flammæ illuminare poterant no- limpidæ flammæ illuminare poterant no- ctem illam horrendam. Quantumcumque ctem illam horrendam. Quantumcumque boni fiat in tribulationibus hujus mundi, boni fiat in tribulationibus hujus mundi, et quotcumque bona exempla demon- et quotcumque bona exempla demon- strentur, non illuminatur mundus. In strentur, non illuminatur mundus. In ista autem nocte etiam nihil capitur fru- ista autem nocte etiam nihil capitur fru- ctuosum. Psal. Lxxv, 6: Dormierunt ctuosum. Psal. Lxxv, 6: Dormierunt somnum suum, et nihil invenerunt om- somnum suum, et nihil invenerunt om- nes viri divitiarum in manibus suis. nes viri divitiarum in manibus suis. Joan. xxi, 3 Ascenderunt in navim, et Joan. xxi, 3 Ascenderunt in navim, et illa nocte nihil prendiderunt. illa nocte nihil prendiderunt.
Sic igitur de duobus simul dictum. Sic igitur de duobus simul dictum. est, et quia tempus transiit, et quia casso est, et quia tempus transiit, et quia casso labore sudatum est: tamen labor maxi- labore sudatum est: tamen labor maxi- mus impeditur, et ille cum tempore mus impeditur, et ille cum tempore quod utiliter occupandum erat perditur. quod utiliter occupandum erat perditur. Sapient. v, 7: Lassati sumus in via Sapient. v, 7: Lassati sumus in via iniquitatis et perditionis, et ambulavi- iniquitatis et perditionis, et ambulavi- mus per vias difficiles. mus per vias difficiles.
Temporalia enim cum labore vix ta- Temporalia enim cum labore vix ta- men acquiruntur et raro, cum timore et men acquiruntur et raro, cum timore et quasi sine fructu possidentur, cum do- quasi sine fructu possidentur, cum do- lore præter voluntatem quotidie per- lore præter voluntatem quotidie per- duntur. De acquisitione, Eccli. IV, 8: duntur. De acquisitione, Eccli. IV, 8: Unus est, et secundum non habet, non Unus est, et secundum non habet, non filium, non fratrem, et tamen laborare filium, non fratrem, et tamen laborare non cessat, nec satiantur oculi ejus divi- non cessat, nec satiantur oculi ejus divi- tiis. Genes. III, 19 In sudore vultus tui tiis. Genes. III, 19 In sudore vultus tui vesceris pane. Et, lbidem, iv, 12: Cum vesceris pane. Et, lbidem, iv, 12: Cum operatus fueris terram, non dabit tibi operatus fueris terram, non dabit tibi fructus suos. Cum timore etiam possi- fructus suos. Cum timore etiam possi- dentur, Job, xv, 21: Sonitus terroris dentur, Job, xv, 21: Sonitus terroris semper in auribus illius: et cum pax semper in auribus illius: et cum pax sit, ille insidias suspicatur. Levit. xxvi, sit, ille insidias suspicatur. Levit. xxvi, 36 In regionibus hostium terrebit eos 36 In regionibus hostium terrebit eos sonitus folii volantis. Cum dolore etiam sonitus folii volantis. Cum dolore etiam deferuntur, Eccle.v, 12 et 13: Est et alia deferuntur, Eccle.v, 12 et 13: Est et alia infirmitas pessima quam vidi sub sole : infirmitas pessima quam vidi sub sole :
: :
divitiæ conservatæ in malum domini divitiæ conservatæ in malum domini sui. Pereunt enim in afflictione pessima. sui. Pereunt enim in afflictione pessima. Unde minus quam nihil capit, qui in la- Unde minus quam nihil capit, qui in la-
366 366
D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.
bore sudat ut possideat timorem etiam bore sudat ut possideat timorem etiam portat in afflictione. Et ideo dicit Sa- portat in afflictione. Et ideo dicit Sa- piens, Eccle. v, 9: Qui amat divitias, piens, Eccle. v, 9: Qui amat divitias, fructum non capiet ex eis. fructum non capiet ex eis.
« In verbo autem tuo laxabo rete. » « In verbo autem tuo laxabo rete. »
Ecce devota obedientia. Laxandum Ecce devota obedientia. Laxandum enim rete est in verbo Dei: et tunc fru- enim rete est in verbo Dei: et tunc fru- cluosus est labor contra spem: sicut cluosus est labor contra spem: sicut apparet per effectum. apparet per effectum.
Verbum enim Domini omnipotens est Verbum enim Domini omnipotens est secundum posse, lucidum secundum secundum posse, lucidum secundum nosse, optimum secundum velle: et ideo nosse, optimum secundum velle: et ideo efficax est in omni bono fructu, et opere. efficax est in omni bono fructu, et opere. Secundum primum dicitur verbum vir- Secundum primum dicitur verbum vir- tutis, secundum secundum dicitur ver- tutis, secundum secundum dicitur ver- bum veritatis, secundum tertium dicitur bum veritatis, secundum tertium dicitur verbum amoris. Et ideo facit quæcum- verbum amoris. Et ideo facit quæcum- que voluit, et prosperatur in his ad quæ que voluit, et prosperatur in his ad quæ mittitur. De primo, ad Hebr. 1, 3: Por- mittitur. De primo, ad Hebr. 1, 3: Por- tans omnia verbo virtutis suæ. De se- tans omnia verbo virtutis suæ. De se- cundo, Joan. XVII, 17: Sermo tuus ve- cundo, Joan. XVII, 17: Sermo tuus ve- ritas est. De tertio, Psal. CXVII, 140: ritas est. De tertio, Psal. CXVII, 140: Ignitum eloquium tuum vehementer, et Ignitum eloquium tuum vehementer, et servus tuus dilexit illud. servus tuus dilexit illud.
Per primum pisces in rete compellit, Per primum pisces in rete compellit, per secundum in rete viam ostendit, per per secundum in rete viam ostendit, per tertium piscis captus et tractus non re- tertium piscis captus et tractus non re- sistit. De primo dicitur, Jerem. xxIII, sistit. De primo dicitur, Jerem. xxIII, 29: Numquid non verba mea sunt quasi 29: Numquid non verba mea sunt quasi ignis, et quasi malleus conterens pe- ignis, et quasi malleus conterens pe- tram? De secundo, Joan. VII, 46: Num- tram? De secundo, Joan. VII, 46: Num- quam sic locutus est homo, sicut hic ho- quam sic locutus est homo, sicut hic ho- mo. De tertio, Proverb. XVI, 21: Qui mo. De tertio, Proverb. XVI, 21: Qui dulcis eloquio est, majora percipiet. Hoc dulcis eloquio est, majora percipiet. Hoc enim rete incantat pisces, ut in ipso enim rete incantat pisces, ut in ipso sponte se involvant. Sic dictum est, sponte se involvant. Sic dictum est, Joan. xxi, 6 Mittite in dextram navi- Joan. xxi, 6 Mittite in dextram navi- gii rete, et invenietis. Sic enim in verbo gii rete, et invenietis. Sic enim in verbo potenti, sapienti, et dulci, rete in dexte- potenti, sapienti, et dulci, rete in dexte- ram mittitur. ram mittitur.
« Et cum hoc fecissent, concluse- « Et cum hoc fecissent, concluse- runt piscium multitudinem copio- runt piscium multitudinem copio- sam rumpebatur autem rete eorum. sam rumpebatur autem rete eorum. Et annuerunt sociis qui erant in Et annuerunt sociis qui erant in
alia navi, ut venirent, et adjuvarent alia navi, ut venirent, et adjuvarent eos. Et venerunt, et impleverunt am- eos. Et venerunt, et impleverunt am- bas naviculas, ita ut pene mergeren- bas naviculas, ita ut pene mergeren- tur. » tur. »
Ecce hic tangitur miraculi perfectio. Ecce hic tangitur miraculi perfectio. Tanguntur autem hic tria: miraculum, Tanguntur autem hic tria: miraculum, miraculi magnitudo, et stupor viden- miraculi magnitudo, et stupor viden- tium, et præcipue Simonis. tium, et præcipue Simonis.
De miraculo dicit : « Et cum hoc fe- De miraculo dicit : « Et cum hoc fe- cissent, hoc est, ad verbum Domini cissent, hoc est, ad verbum Domini rete laxassent. Luc. xxi, 33: Verba mea rete laxassent. Luc. xxi, 33: Verba mea non transibunt. non transibunt.
« Concluserunt piscium multitudinem « Concluserunt piscium multitudinem copiosam. » Salutaris conclusio ad sa- copiosam. » Salutaris conclusio ad sa- lutem concludi in reti Apostolico. Eccli. lutem concludi in reti Apostolico. Eccli. vi, 25 Injice pedem tuum in compedes vi, 25 Injice pedem tuum in compedes illius, et in torques illius collum tuum. illius, et in torques illius collum tuum. Psal. CXLIX, 8: Ad alligandos reges eo- Psal. CXLIX, 8: Ad alligandos reges eo- rum in compedibus. Isa. XLV, 14: Vin- rum in compedibus. Isa. XLV, 14: Vin- ctis manibus pergent: et te adorabunt, ctis manibus pergent: et te adorabunt, teque deprecabuntur. Copiosa autem est teque deprecabuntur. Copiosa autem est multitudo, quæ exuberat. Sic rete Petri multitudo, quæ exuberat. Sic rete Petri facit usque hodie in captura piscium ad facit usque hodie in captura piscium ad littus æternitatis pertinentium. Joan. littus æternitatis pertinentium. Joan. XXI, 11 : Plenum magnis piscibus. XXI, 11 : Plenum magnis piscibus. Matth. x, 47: Ex omni genere pi- Matth. x, 47: Ex omni genere pi- scium congreganti. Deuter. XXXIII, 19: scium congreganti. Deuter. XXXIII, 19: Inundationem maris quasi lac sugent, Inundationem maris quasi lac sugent, et thesauros absconditos arenarum. Are- et thesauros absconditos arenarum. Are- na enim dimissa, quæ significat frigidos na enim dimissa, quæ significat frigidos et graves et aqua colata, quæ signifi- et graves et aqua colata, quæ signifi- cat frigidam mundi consolationem : cat frigidam mundi consolationem : thesaurum trahit ad littus, hoc est, per- thesaurum trahit ad littus, hoc est, per- tinentes ad regnum Dei trahit in solidum tinentes ad regnum Dei trahit in solidum stabilitatis æternæ. stabilitatis æternæ.
« Rumpebatur autem rete eorum. » « Rumpebatur autem rete eorum. »
Ecce de magnitudine miraculi. Vide- Ecce de magnitudine miraculi. Vide- tur autem contrarium, Joan. xx1, 11: tur autem contrarium, Joan. xx1, 11: Cum tanti essent, non est scissum rete. Cum tanti essent, non est scissum rete. RESPONSIO Rete Petri quoad fidem sem- RESPONSIO Rete Petri quoad fidem sem- per manet, sed quoad trahentes aliquan- per manet, sed quoad trahentes aliquan- do scinditur sicut in circumcisione do scinditur sicut in circumcisione
scissum est quoad trahentes Judæos, qui scissum est quoad trahentes Judæos, qui exiverunt donec in finem, in quo ad rete exiverunt donec in finem, in quo ad rete redibunt, et salvi fient. Et hæc ruptura redibunt, et salvi fient. Et hæc ruptura
IN EVANG. LUCÆ, V-7, 8, 9, 10. IN EVANG. LUCÆ, V-7, 8, 9, 10.
dispensatoria est ut plenitudo Gentium dispensatoria est ut plenitudo Gentium intraret, et sic omnis Israel salvus fieret. intraret, et sic omnis Israel salvus fieret. Isa. x, 21 Reliquiæ convertentur. Ad Isa. x, 21 Reliquiæ convertentur. Ad Roman. xi, 25 et 26: Cæcitas ex parte Roman. xi, 25 et 26: Cæcitas ex parte contingit in Israel, donec plenitudo contingit in Israel, donec plenitudo Gentium intraret et sic omnis Israel Gentium intraret et sic omnis Israel salvus fieret. salvus fieret.
Et hoc est quod dicit, quod « rumpe- Et hoc est quod dicit, quod « rumpe- batur rete eorum » qui in circumcisione batur rete eorum » qui in circumcisione piscabantur. piscabantur. Ideo, Ideo,
« Et annuerunt, » « Et annuerunt, »
Vocando eos, « sociis suis, » qui apo- Vocando eos, « sociis suis, » qui apo- stolatum in Gentes acceperant, « ut ad- stolatum in Gentes acceperant, « ut ad- juvarent eos. » Proverb. xvi, 19: Fra juvarent eos. » Proverb. xvi, 19: Fra ter qui adjuvatur a fratre, quasi civitas ter qui adjuvatur a fratre, quasi civitas firma. Argumentum est hic, quod cum firma. Argumentum est hic, quod cum Prælatus per se rete trahere non valet, Prælatus per se rete trahere non valet, potest vocare alios qui non sunt de navi potest vocare alios qui non sunt de navi eadem, hoc est, de sua Ecclesia, ut ju- eadem, hoc est, de sua Ecclesia, ut ju- vent eum. Ad Galat. 11, 9: Dextras de- vent eum. Ad Galat. 11, 9: Dextras de- derunt mihi, et Barnabæ societatis. derunt mihi, et Barnabæ societatis.
« Ut venirent, » per unitatem fidei, « Ut venirent, » per unitatem fidei, << et adjuvarent eos, » verbo prædicatio- << et adjuvarent eos, » verbo prædicatio- nis, et cura regiminis, et parte sollicitu- nis, et cura regiminis, et parte sollicitu- dinis. II ad Corinth. 1, 7: Sicut socii dinis. II ad Corinth. 1, 7: Sicut socii passionum estis, sic eritis et consolatio- passionum estis, sic eritis et consolatio- nis. I ad Corinth. 111, 9: Dei enim su- nis. I ad Corinth. 111, 9: Dei enim su- mus adjutores. mus adjutores.
« Et venerunt. » « Et venerunt. »
: :
Apocal. xx, 17: Spiritus et sponsa Apocal. xx, 17: Spiritus et sponsa dicunt Veni et qui audit, dicat: Veni. dicunt Veni et qui audit, dicat: Veni. « Et impleverunt ambas naviculas, » « Et impleverunt ambas naviculas, » circumcisionis, et præputii. Vel « ambas circumcisionis, et præputii. Vel « ambas naviculas,» actionis, et contemplatio- naviculas,» actionis, et contemplatio- nis Vel, « ambas naviculas,» geminæ nis Vel, « ambas naviculas,» geminæ charitatis, vel idiotæ, et cleri. charitatis, vel idiotæ, et cleri.
« Ita ut pene mergerentur. » Joan. « Ita ut pene mergerentur. » Joan. XXI, 6: Non valebant illud trahere præ XXI, 6: Non valebant illud trahere præ multitudine piscium. Ezechiel. XLVII, multitudine piscium. Ezechiel. XLVII, 9 Erunt pisces multi satis. 9 Erunt pisces multi satis.
<< Ita ut pene mergerentur. » Non enim << Ita ut pene mergerentur. » Non enim mergitur Petri navicula, licet periclitetur mergitur Petri navicula, licet periclitetur
367 367
aliquando. Matth. x11, 30 : Videns ven- aliquando. Matth. x11, 30 : Videns ven- tum validum, scilicet venientem, ti- tum validum, scilicet venientem, ti- muit: et cum coepisset mergi, clamavit, muit: et cum coepisset mergi, clamavit, dicens: Domine, salvum me fac. Mersio dicens: Domine, salvum me fac. Mersio autem significat persecutionem excita- autem significat persecutionem excita- tam in naviculam circumcisionis, et in tam in naviculam circumcisionis, et in naviculam præputii, et in omnem diver- naviculam præputii, et in omnem diver- sitatem navicularum. Quia, sicut dicit sitatem navicularum. Quia, sicut dicit Apostolus, II ad Timoth. 1, 12: Omnes Apostolus, II ad Timoth. 1, 12: Omnes qui pie volunt vivere in Christo Jesu, qui pie volunt vivere in Christo Jesu, persecutionem patientur. Psal. LXVIII, 2 persecutionem patientur. Psal. LXVIII, 2 et 3: Intraverunt aquæ usque ad ani- et 3: Intraverunt aquæ usque ad ani- mam meam. Infixus sum in limo pro- mam meam. Infixus sum in limo pro- fundi, et non est substantia, etc. fundi, et non est substantia, etc.
« Quod cum videret Simon Petrus, « Quod cum videret Simon Petrus, procedit ad genua Jesu, dicens: Exi procedit ad genua Jesu, dicens: Exi a me, quia homo peccator sum, Do- a me, quia homo peccator sum, Do- mine. mine.
Stupor enim circumdederat eum, et Stupor enim circumdederat eum, et omnes qui cum illo erant, in captura omnes qui cum illo erant, in captura piscium, quam ceperant : piscium, quam ceperant :
Similiter autem Jacobum et Joan- Similiter autem Jacobum et Joan- nem, filios Zebedæi, qui erant socii nem, filios Zebedæi, qui erant socii Simonis. » Simonis. »
Tangitur hic stupor videntium ad Tangitur hic stupor videntium ad fidem ædificans, et maxime Simonis, fidem ædificans, et maxime Simonis, cujus hic universale construitur regimen, cujus hic universale construitur regimen, cum plenitudine suæ potestatis. cum plenitudine suæ potestatis.
Tanguntur autem hic duo admiratio Tanguntur autem hic duo admiratio videlicet, et admirantium instructio. videlicet, et admirantium instructio.
Admiratio autem in Simone et in Admiratio autem in Simone et in adjutoribus Simonis. adjutoribus Simonis.
In Simone quidem tanguntur confes- In Simone quidem tanguntur confes- sio humilitatis, et confusio: et secundo, sio humilitatis, et confusio: et secundo, tangitur causa confusionis, et humilita- tangitur causa confusionis, et humilita- tatis. tatis.
In confusione autem sunt tria: atten- In confusione autem sunt tria: atten- tio facti, reverentia Domini, et confusio tio facti, reverentia Domini, et confusio
sui. sui.
Attentionem notat in hoc quod dicit: Attentionem notat in hoc quod dicit: « Quod cum videret Simon Petrus : » « Quod cum videret Simon Petrus : » qui non adhuc Petrus dicebatur: et ideo qui non adhuc Petrus dicebatur: et ideo nomen adhuc imponendum hic per anti- nomen adhuc imponendum hic per anti- cipationem ponitur. Trinomius enim cipationem ponitur. Trinomius enim erat. Primo enim Simon dicebatur, dein- erat. Primo enim Simon dicebatur, dein-
+ +
10 10
368 368
D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.
de Cephas, quod interpretatur caput, de Cephas, quod interpretatur caput, et tertio dictus est Petrus 2. Per obedien- et tertio dictus est Petrus 2. Per obedien- tiam enim veniendum est, quod aliquis tiam enim veniendum est, quod aliquis ponatur in capite et non in cauda. Per ponatur in capite et non in cauda. Per regimen autem et virtutes capitis in sen- regimen autem et virtutes capitis in sen- su sapientiæ, et motu providentiæ, et su sapientiæ, et motu providentiæ, et gubernationis, veniendum est ad hoc gubernationis, veniendum est ad hoc quod ponatur in fundamento solido fidei quod ponatur in fundamento solido fidei et Ecclesiæ. Sic enim Ecclesia fundatur et Ecclesiæ. Sic enim Ecclesia fundatur in montibus sanctis 3. Visus autem notat in montibus sanctis 3. Visus autem notat miraculi attentionem: quia sua specialis miraculi attentionem: quia sua specialis fuit ista eruditio, sicut patebit in sequen- fuit ista eruditio, sicut patebit in sequen- tibus, et significatum est, Deuter. xxxII, tibus, et significatum est, Deuter. xxxII, 11 Sicut aquila provocans ad volan- 11 Sicut aquila provocans ad volan- dum pullos suos, et super eos volitans. dum pullos suos, et super eos volitans. Ut ex factis potestate Patris instructio- Ut ex factis potestate Patris instructio- nem accipiant, Luc. 1x, 44 Ponite vos nem accipiant, Luc. 1x, 44 Ponite vos in cordibus vertris sermones istos. in cordibus vertris sermones istos.
« Procidit ad genua Jesu. » « Procidit ad genua Jesu. »
Ad Ephes. III, 14 et 15: Flecto genua Ad Ephes. III, 14 et 15: Flecto genua mea ad Patrem,... ex quo omnis paterni- mea ad Patrem,... ex quo omnis paterni- tas in cælis et in terra nominatur. Pro- tas in cælis et in terra nominatur. Pro- cidit enim, est idem quod pronus cecidit. cidit enim, est idem quod pronus cecidit. Tamen quia ad genua procidit, et non ad Tamen quia ad genua procidit, et non ad pedes, fuit iste procubitus genuflexio ex- pedes, fuit iste procubitus genuflexio ex- hibita in signum reverentiæ, et quod ab hibita in signum reverentiæ, et quod ab ipso esset ad altius promovendus. Mich. ipso esset ad altius promovendus. Mich. VI, 6 Quid dignum offeram Domino? VI, 6 Quid dignum offeram Domino? curvabo genu Deo excelso. curvabo genu Deo excelso.
« Dicens: Exi a me. » « Dicens: Exi a me. »
Non refutat Petrus vicinitatem Domi- Non refutat Petrus vicinitatem Domi- ni, sed se tanto officio, quantum in my- ni, sed se tanto officio, quantum in my- sterio significatur miraculi, reputat indi- sterio significatur miraculi, reputat indi- gnum, et alii injungendum meliori se, gnum, et alii injungendum meliori se, non considerans dispensationem sapien- non considerans dispensationem sapien- tiæ divinæ vocantis. Et sic aliquid hu- tiæ divinæ vocantis. Et sic aliquid hu-
Joan. 1, 42 Tu es Simon, filius Jona: tu vo- Joan. 1, 42 Tu es Simon, filius Jona: tu vo- caberis Cephas (quod interpretatur Petrus). caberis Cephas (quod interpretatur Petrus).
2 Matth. xvi, 18 Et ego dico tibi quia tu es 2 Matth. xvi, 18 Et ego dico tibi quia tu es Petrus, et super hanc petram ædificabo ecclesiam Petrus, et super hanc petram ædificabo ecclesiam meam, etc. meam, etc.
3 Psal. LXXXVI, 1: Fundamenta ejus in monti- 3 Psal. LXXXVI, 1: Fundamenta ejus in monti- bus sanctis. bus sanctis.
manum passus est ex confusione stupo- manum passus est ex confusione stupo- ris. Et ideo a Domino non est reprehen- ris. Et ideo a Domino non est reprehen- sus, sed confortatus: sicut et Moyses *, et sus, sed confortatus: sicut et Moyses *, et Jeremias, et Isaias 6. Sicut enim modo Jeremias, et Isaias 6. Sicut enim modo confusus stupore, non secundum scien- confusus stupore, non secundum scien- tiam locutus est, ita fecit ex deliciis ac- tiam locutus est, ita fecit ex deliciis ac- ceptis in monte se volens subducere la- ceptis in monte se volens subducere la- bori regiminis, quando dixit: Bonum est bori regiminis, quando dixit: Bonum est nos hic esse et faciamus tria tabernacu- nos hic esse et faciamus tria tabernacu- la, etc., nesciens quid diceret 7. Absorpus la, etc., nesciens quid diceret 7. Absorpus etiam charitatis zelo, ad Dominum dixit: etiam charitatis zelo, ad Dominum dixit: Absit a te, Domine: non erit tibi hoc. Absit a te, Domine: non erit tibi hoc. Volens impedire Passionem in dam- Volens impedire Passionem in dam- num redemptionis totius mundi redun- num redemptionis totius mundi redun- dantem. Sic aliquando a Joanne diligen- dantem. Sic aliquando a Joanne diligen- ter ex zelo vindictæ indiscretæ investi- ter ex zelo vindictæ indiscretæ investi- gavit proditorem 9, volens interficere gavit proditorem 9, volens interficere Judam ne prodat Dominum, ad omnibus Judam ne prodat Dominum, ad omnibus utilem passionem. Sed hic indiscrete lo- utilem passionem. Sed hic indiscrete lo- quens est confortatus. In monte autem quens est confortatus. In monte autem loquens indiscrete, est dissimulatum. loquens indiscrete, est dissimulatum. Contra Passionem loquens, est acriter Contra Passionem loquens, est acriter reprehensus. Proditorem autem investi- reprehensus. Proditorem autem investi- gans, proditor remansit occultus non in- gans, proditor remansit occultus non in- dicatus. Percutiens etiam servum ponti- dicatus. Percutiens etiam servum ponti- ficis capientem Dominum, est reprehen- ficis capientem Dominum, est reprehen- sus. Ostendit autem Dominus in hoc hu- sus. Ostendit autem Dominus in hoc hu- militatem et pusillanimitatem esse ad militatem et pusillanimitatem esse ad majora confortandam delicias autem majora confortandam delicias autem spiritus, etsi aliquid ignorantiæ habent, spiritus, etsi aliquid ignorantiæ habent, non esse exstinguendas sed dissimulan- non esse exstinguendas sed dissimulan- das zelum autem vindicta esse repre- das zelum autem vindicta esse repre- hendendum et reprimendum, præcipue hendendum et reprimendum, præcipue in Prælato zelum autem et amorem in Prælato zelum autem et amorem corporalem penitus esse et acriter repre- corporalem penitus esse et acriter repre- hendendum. II ad Corinth.v, 16: Nos ex hendendum. II ad Corinth.v, 16: Nos ex hoc neminem novimus secundum car- hoc neminem novimus secundum car- nem. Et si cognovimus secundum carnem nem. Et si cognovimus secundum carnem Christum, sed nunc jam non novimus. Christum, sed nunc jam non novimus. Confusionis autem subjungit causam Confusionis autem subjungit causam cum dicit : cum dicit :
4 Exod. III, 11 et seq. 4 Exod. III, 11 et seq. Jerem. 1, 6 et seq. Jerem. 1, 6 et seq.
6 Isa. VI, 5 et seq. 6 Isa. VI, 5 et seq.
7 Luc. 1x, 33. 7 Luc. 1x, 33.
* Matth. xvi, 22. * Matth. xvi, 22.
9 Cf. Joan. XIU, 23 et seq. 9 Cf. Joan. XIU, 23 et seq.
IN EVANG. LUCÆ, V-8, 9, 10, 11. IN EVANG. LUCÆ, V-8, 9, 10, 11.
369 369
« Quia homo peccator sum, Domi- rimæ species erunt piscium ejus, sicut « Quia homo peccator sum, Domi- rimæ species erunt piscium ejus, sicut pisces maris magni, multitudinis ni- pisces maris magni, multitudinis ni- miæ. miæ.
ne. » ne. »
Et est indiscretæ sermo humilitatis. Et est indiscretæ sermo humilitatis. Matth. ix, 12 Non est opus valentibus Matth. ix, 12 Non est opus valentibus medicus, sed male habentibus: et ideo medicus, sed male habentibus: et ideo Jesus erat vocandus, non expellendus. Jesus erat vocandus, non expellendus. Luc. v, 37-50, mulier peccatrix accessit Luc. v, 37-50, mulier peccatrix accessit ad Jesum, et dimissa sunt ei peccata. ad Jesum, et dimissa sunt ei peccata. Matth. ix, 21 Si tetigero tantum vesti- Matth. ix, 21 Si tetigero tantum vesti- mentum ejus, salva ero. Sed tamen quia mentum ejus, salva ero. Sed tamen quia humilitatis fuit ista indiscretio, non red- humilitatis fuit ista indiscretio, non red- arguitur. Luc. XVIII, 13 et 14: Publi- arguitur. Luc. XVIII, 13 et 14: Publi- canus a longe stans, nolebat nec oculos canus a longe stans, nolebat nec oculos ad cœlum levare,... et descendit justi- ad cœlum levare,... et descendit justi- ficatus in domum suam. Psal. L, 5: ficatus in domum suam. Psal. L, 5: Iniquitatem meam ego cognosco, et pec- Iniquitatem meam ego cognosco, et pec- catum meum contra me est semper. catum meum contra me est semper.
« «
Stupor enim, etc. » Stupor enim, etc. »
Ponit causam confusionis tam in Si- Ponit causam confusionis tam in Si- mone quam in aliis ministris suis qui se- mone quam in aliis ministris suis qui se- cum erant in captura piscium, quam cum erant in captura piscium, quam etiam in sociis alterius navis et magi- etiam in sociis alterius navis et magi- stris. Est autem stupor cordis insensibili- stris. Est autem stupor cordis insensibili- tas ex magnitudine miraculi exorta. Act. tas ex magnitudine miraculi exorta. Act. IX, 21 Stupebant omnes qui audiebant. IX, 21 Stupebant omnes qui audiebant. Jerem. V, 30 Stupor et mirabilia facta Jerem. V, 30 Stupor et mirabilia facta
sunt in terra. sunt in terra.
Dicitur autem quod « circumdederat Dicitur autem quod « circumdederat eum : » quia, sicut supra diximus, per- eum : » quia, sicut supra diximus, per- strinxit eum intra seipsum undique ma- strinxit eum intra seipsum undique ma- gnitudo miraculi: in præterito conside- gnitudo miraculi: in præterito conside- rans tempus capturæ, in quo nihil ca- rans tempus capturæ, in quo nihil ca- ptum est in eodem loco: supra se consi- ptum est in eodem loco: supra se consi- derans efficaciam sermonis Domini : sub derans efficaciam sermonis Domini : sub se videns obedientem voci ejus creatu- se videns obedientem voci ejus creatu- ram maris a lateribus undique socios ram maris a lateribus undique socios nihil cepisse, sicut nec prius. Et ideo nihil cepisse, sicut nec prius. Et ideo undique surgit admiratio. Isa. LX, 5: undique surgit admiratio. Isa. LX, 5: Tunc videbis, et afflues, et mirabitur Tunc videbis, et afflues, et mirabitur et dilatabitur cor tuum, quando conver- et dilatabitur cor tuum, quando conver- sa fuerit ad te multitudo maris, fortitu- sa fuerit ad te multitudo maris, fortitu- do gentium venerit sibi. do gentium venerit sibi.
« Et omnes qui cum illo erant, » tam- « Et omnes qui cum illo erant, » tam- quam ejusdem navis ministri, « in captu- quam ejusdem navis ministri, « in captu- ra piscium. » Ezechiel. XLVII, 10: Plu- ra piscium. » Ezechiel. XLVII, 10: Plu-
XXII XXII
« Similiter autem Jacobum et Joan- « Similiter autem Jacobum et Joan- nem, filios Zebedæi, » nem, filios Zebedæi, »
Qui etiam postea facti sunt piscatores Qui etiam postea facti sunt piscatores hominum, « qui erant socii Simonis, » hominum, « qui erant socii Simonis, » in captura piscium, et in loco piscatio- in captura piscium, et in loco piscatio- nis quia talem locum habebant vel hæ- nis quia talem locum habebant vel hæ- reditario jure, vel pro censu conduxe- reditario jure, vel pro censu conduxe- rant ad piscandum. Et Petrus et Andreas rant ad piscandum. Et Petrus et Andreas habebant medietatem unam : Zebe- habebant medietatem unam : Zebe- dæus autem cum filiis, Joanne et Jacobo, dæus autem cum filiis, Joanne et Jacobo, habebant partem aliam: pisces ex habebant partem aliam: pisces ex æquo dividentes. Omnes enim illi mira- æquo dividentes. Omnes enim illi mira- ti sunt, et per miraculum ad fidem ædifi- ti sunt, et per miraculum ad fidem ædifi-
cati. cati.
« Et ait ad Simonem Jesus: Noli ti- « Et ait ad Simonem Jesus: Noli ti- mere ex hoc jam homines eris ca- mere ex hoc jam homines eris ca- piens. piens.
Et subductis ad terram navibus, Et subductis ad terram navibus, relictis omnibus secuti sunt eum. » relictis omnibus secuti sunt eum. »
Ecce hic ponitur instructio, propter Ecce hic ponitur instructio, propter quam tota introducitur historia. Adhuc quam tota introducitur historia. Adhuc enim carnales erant Apostoli: et opor- enim carnales erant Apostoli: et opor- tuit quod ex corporalibus quæ noverunt tuit quod ex corporalibus quæ noverunt et quorum usum habuerunt, paulatim ad et quorum usum habuerunt, paulatim ad intellectum spiritualium deducerentur. intellectum spiritualium deducerentur. Et hoc bene significatur in Canticis, VII, Et hoc bene significatur in Canticis, VII, 8, ubi dicitur Dixi: Ascendam in pal- 8, ubi dicitur Dixi: Ascendam in pal- mam, et apprehendam fructus ejus. Qui mam, et apprehendam fructus ejus. Qui enim ascendit, primo inferiora appre- enim ascendit, primo inferiora appre- hendit, quibus ad altius nititur: et post- hendit, quibus ad altius nititur: et post- ea media, et sic per omnia media venit ea media, et sic per omnia media venit ad alta et tandem stat exaltatus in pal- ad alta et tandem stat exaltatus in pal- ma, et decerpit dulcedinis fructum. Et ma, et decerpit dulcedinis fructum. Et sic est de carnalibus ad spiritualia ascen- sic est de carnalibus ad spiritualia ascen- dere. Primo corporalia per similitu- dere. Primo corporalia per similitu- dines ad spiritualia referre, et sic con- dines ad spiritualia referre, et sic con- tinuo studere quousque spiritualia per tinuo studere quousque spiritualia per seipsa possit accipere. Ista est scala Ja- seipsa possit accipere. Ista est scala Ja-
21 21
11 11
370 370
D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.
cob quæ in una parte stat in terra, et cob quæ in una parte stat in terra, et in cacumine tangit cœlum 1. in cacumine tangit cœlum 1.
« Noli timere. » « Noli timere. »
Tria hic dicuntur: confortatio, et in- Tria hic dicuntur: confortatio, et in- structio, et confortationis et instructionis structio, et confortationis et instructionis plenus et intentus effectus. plenus et intentus effectus.
De confortatione dicit : « Noli time- De confortatione dicit : « Noli time- re, » tuam scilicet parvitatem, quia ego re, » tuam scilicet parvitatem, quia ego te faciam magnum tuam indignitatem, te faciam magnum tuam indignitatem, quia te faciam dignum tuam infirmita- quia te faciam dignum tuam infirmita- tem, quia ego te faciam potentissimum: tem, quia ego te faciam potentissimum: tuam rusticitatem, quia ego te faciam tuam rusticitatem, quia ego te faciam eruditum et doctum in omni scientia et eruditum et doctum in omni scientia et sapientia spiritus. sapientia spiritus.
De primo horum, I Reg. 11, 8: Susci- De primo horum, I Reg. 11, 8: Susci- tat de pulvere egenum, et de stercore tat de pulvere egenum, et de stercore elevat pauperem, ut sedeat cum princi- elevat pauperem, ut sedeat cum princi- pibus, et solium gloriæ teneat. II Reg. pibus, et solium gloriæ teneat. II Reg. VII, 9 : Feci tibi nomen grande, juxta VII, 9 : Feci tibi nomen grande, juxta nomen magnorum qui sunt in terra. nomen magnorum qui sunt in terra.
De secundo, Apocal.v, 10: Fecisti De secundo, Apocal.v, 10: Fecisti nos Deo nostro regnum, et sacerdotes. nos Deo nostro regnum, et sacerdotes. Et ita dignos, II ad Corinth. 111, 6: Et ita dignos, II ad Corinth. 111, 6: Idoneos nos fecit ministros Novi Testa- Idoneos nos fecit ministros Novi Testa- menti, non littera, sed spiritu. menti, non littera, sed spiritu.
De tertio, Matth. XVI, 19 et 18: Tibi De tertio, Matth. XVI, 19 et 18: Tibi dabo claves regni cœlorum... et portæ dabo claves regni cœlorum... et portæ inferi non prævalebunt adversus eam, inferi non prævalebunt adversus eam, scilicet Ecclesiam. scilicet Ecclesiam.
De quarto, Matth. x, 20: Non vos De quarto, Matth. x, 20: Non vos estis qui loquimini, sed Spiritus Patris estis qui loquimini, sed Spiritus Patris vestri qui loquitur in vobis. Eccli. xv, vestri qui loquitur in vobis. Eccli. xv, 3 Cibabit illum pane vitæ et intellectus, 3 Cibabit illum pane vitæ et intellectus, et aqua sapientiæ salutaris potabit illum. et aqua sapientiæ salutaris potabit illum.
« Et hoc jam, » « Et hoc jam, »
pro pro
Scilicet tempore, « homines, » Scilicet tempore, « homines, » piscibus « eris, » non es, quia promittit piscibus « eris, » non es, quia promittit in futurum ut ad hoc se disponat, « ca- in futurum ut ad hoc se disponat, « ca- piens,» de profundo amaritudinis mundi, piens,» de profundo amaritudinis mundi, ad siccum solidi bonæ vitæ: ejiciens in ad siccum solidi bonæ vitæ: ejiciens in receptacula mansionum cœlestium con- receptacula mansionum cœlestium con- gregandos. Habacuc, 1, 14: Facies ho- gregandos. Habacuc, 1, 14: Facies ho-
1 Cf. Genes. XXVIII, 12. 1 Cf. Genes. XXVIII, 12.
2 Cf. Joan. 1, 40 et seq. 2 Cf. Joan. 1, 40 et seq.
mines quasi pisces maris. Ezechiel. XLVII, mines quasi pisces maris. Ezechiel. XLVII, 10 Stabunt super illas piscatores, ab 10 Stabunt super illas piscatores, ab Engaddi usque ad Engallim siccatio Engaddi usque ad Engallim siccatio sagenarum erit. Engaddi, fons hædi vel sagenarum erit. Engaddi, fons hædi vel tentationis interpretatur. Et est habitatio tentationis interpretatur. Et est habitatio peccatorum, qui capiendi sunt de aquis peccatorum, qui capiendi sunt de aquis voluptatum. Engallim autem fons mun- voluptatum. Engallim autem fons mun- dantis interpretatur. Et est habitatio eo- dantis interpretatur. Et est habitatio eo- rum qui se sæculari virtute mundos æsti- rum qui se sæculari virtute mundos æsti- mant qui etiam non perfecte justifi- mant qui etiam non perfecte justifi- cantur, nisi in rete Simonis et suorum cantur, nisi in rete Simonis et suorum adjutorum justitiam capiendam retor- adjutorum justitiam capiendam retor- queant. Quia de nostris justitiis dicitur, queant. Quia de nostris justitiis dicitur, Isa. LXIV, 6 Quasi pannus menstruatæ Isa. LXIV, 6 Quasi pannus menstruatæ universæ justitiæ nostræ. Ad Roman. x, universæ justitiæ nostræ. Ad Roman. x, 3 Ignorantes justitiam Dei, et suam 3 Ignorantes justitiam Dei, et suam quærentes statuere, justitiæ Dei non sunt quærentes statuere, justitiæ Dei non sunt subjecti. subjecti.
« Et subductis. » « Et subductis. »
Ecce effectus. « Ad terram navibus, » Ecce effectus. « Ad terram navibus, » et custodiæ traditis eo quod adhuc ani- et custodiæ traditis eo quod adhuc ani- mum habent ad sua redeundi. Tribus mum habent ad sua redeundi. Tribus enim vicibus, et ad tria sunt vocati enim vicibus, et ad tria sunt vocati Apostoli. Primo vocati sunt ad Christi Apostoli. Primo vocati sunt ad Christi notitiam, ubi venerunt et manserunt notitiam, ubi venerunt et manserunt apud eum, acquirentes notitiam ipsius. apud eum, acquirentes notitiam ipsius. Secundo, per miraculum istud hic voca- Secundo, per miraculum istud hic voca- ti sunt in ejus familiaritatem et tunc ti sunt in ejus familiaritatem et tunc adhuc locaverunt naves, animo, redeundi adhuc locaverunt naves, animo, redeundi ad ipsas. Tertio, ad discipulatum et pro- ad ipsas. Tertio, ad discipulatum et pro- missionem apostolatus vocati sunt: et missionem apostolatus vocati sunt: et ex tunc ad sua non redierunt. Matth. ex tunc ad sua non redierunt. Matth. IV, 19 et 20 Venite post me, et faciam IV, 19 et 20 Venite post me, et faciam vos fieri piscatores hominum. At illi con- vos fieri piscatores hominum. At illi con- tinuo, relictis retibus, secuti sunt eum. tinuo, relictis retibus, secuti sunt eum. Unde cum quibusdam redeuntibus, dice- Unde cum quibusdam redeuntibus, dice- ret eis Jesus Numquid et vos vultis abi- ret eis Jesus Numquid et vos vultis abi- re? dicit Petrus: Ad quem ibimus? verba re? dicit Petrus: Ad quem ibimus? verba vitæ æternæ habes. vitæ æternæ habes.
« Relictis omnibus, » nondum ope- « Relictis omnibus, » nondum ope- re, sed proposito. Matth. xix, 27 : re, sed proposito. Matth. xix, 27 : Ecce nos reliquimus omnia. Deuter. Ecce nos reliquimus omnia. Deuter. XXXIII, 9: Qui dixit patri suo et ma- XXXIII, 9: Qui dixit patri suo et ma- tri suæ: Nescio vos et fratribus suis: tri suæ: Nescio vos et fratribus suis:
3 Joan. VI, 68 et seq. 3 Joan. VI, 68 et seq.
IN EVANG. LUCÆ, V-11, 12. IN EVANG. LUCÆ, V-11, 12.
Ignoro vos et nescierunt filios suos. Hi Ignoro vos et nescierunt filios suos. Hi custodierunt eloquium tuum. custodierunt eloquium tuum.
« Secuti sunt eum. » « Secuti sunt eum. »
Eccli. xx, 38: Gloria magna est Eccli. xx, 38: Gloria magna est sequi Dominum. Job, xxi, 11: Vesti- sequi Dominum. Job, xxi, 11: Vesti- gia ejus secutus est pes meus, viam ejus gia ejus secutus est pes meus, viam ejus custodivi. custodivi.
Sequentes autem Dominum omnia re- Sequentes autem Dominum omnia re- linquunt quatuor de causis: quarum una linquunt quatuor de causis: quarum una est, ut ostendant se omnem sufficientiam est, ut ostendant se omnem sufficientiam in eo habere. Tobiæ, x, 5: Omnia si- in eo habere. Tobiæ, x, 5: Omnia si- mul in te uno habentes, te non debuimus mul in te uno habentes, te non debuimus dimittere a nobis. II ad Corinth. 1x,8: Ut dimittere a nobis. II ad Corinth. 1x,8: Ut in omnibus semper omnem sufficientiam in omnibus semper omnem sufficientiam habentes, abundetis in omne opus bo- habentes, abundetis in omne opus bo- num. Augustinus : « Dives est Christia- num. Augustinus : « Dives est Christia- « na religio, quæ in omnium possessore « na religio, quæ in omnium possessore << omnia possidet. » Beatus Bernardus : << omnia possidet. » Beatus Bernardus : « Non est inutilis commutatio, pro Chri- « Non est inutilis commutatio, pro Chri- «sto omnia reliquisse. Nam cum eo om- «sto omnia reliquisse. Nam cum eo om- « nia donantur : et ubi eum apprehen- « nia donantur : et ubi eum apprehen- «< deris, erit unus ipse in omnibus. » «< deris, erit unus ipse in omnibus. » Secunda causa est, ut de nullo nisi de Secunda causa est, ut de nullo nisi de eo curent. Psal. LXXII, 25: Quid enim eo curent. Psal. LXXII, 25: Quid enim mihi est in cœlo, et a te quid volui su- mihi est in cœlo, et a te quid volui su- per terram ? per terram ?
Tertia causa est, quia aliter miles regi, Tertia causa est, quia aliter miles regi, et membrum capiti non conformatur. et membrum capiti non conformatur. Matth. v, 20 Vulpes foveas habent et Matth. v, 20 Vulpes foveas habent et volucres cæli nidos: Filius autem homi- volucres cæli nidos: Filius autem homi- nis non habet ubi caput reclinet. nis non habet ubi caput reclinet.
Quarta causa est, quia ipse sollicitus Quarta causa est, quia ipse sollicitus est pro sequentibus, et ideo non oportet est pro sequentibus, et ideo non oportet eos sollicitos esse de aliquo. I Petr. v, eos sollicitos esse de aliquo. I Petr. v, 7: Omnem sollicitudinem vestram pro- 7: Omnem sollicitudinem vestram pro- jicientes in eum, quoniam ipsi cura est jicientes in eum, quoniam ipsi cura est de vobis. Psal. LIV, 23: Jacta super Do- de vobis. Psal. LIV, 23: Jacta super Do- minum curam tuam, et ipse te enutriet. minum curam tuam, et ipse te enutriet.
Retardantia autem a sequela Domini Retardantia autem a sequela Domini et a dimissione omnium sunt tria: amor et a dimissione omnium sunt tria: amor fruitionis præsentium, et nulla fides, et fruitionis præsentium, et nulla fides, et spes futurorum. Sapient. II, 2 et 6: spes futurorum. Sapient. II, 2 et 6: Ex nihilo nati sumus, et post hoc erimus Ex nihilo nati sumus, et post hoc erimus tamquam non fuerimus.... Venite ergo, tamquam non fuerimus.... Venite ergo, et fruamur bonis quæ sunt, etc. Isa. et fruamur bonis quæ sunt, etc. Isa. XXII, 13 Comedamus, et bibamus: cras XXII, 13 Comedamus, et bibamus: cras enim moriemur. Numer. xXXII, 19: enim moriemur. Numer. xXXII, 19:
371 371
Nec quidquam quæremus trans Jorda- Nec quidquam quæremus trans Jorda- nem: quia jam habemus nostram posses- nem: quia jam habemus nostram posses- sionem in orientali ejus plaga, hoc est, sionem in orientali ejus plaga, hoc est, in præsenti vita. in præsenti vita.
Secundum est amici, et cognati, et car- Secundum est amici, et cognati, et car- nales. Genes. XXIV, 55: Maneat puella nales. Genes. XXIV, 55: Maneat puella saltem decem dies apud nos, et postea saltem decem dies apud nos, et postea proficiscetur. Genes. xxxi, 23 et seq., proficiscetur. Genes. xxxi, 23 et seq., Laban insecutus est Jacob, et quan- Laban insecutus est Jacob, et quan- tum potuit revocavit. Judicum, xix, 4 tum potuit revocavit. Judicum, xix, 4 et 5 Mansit gener in domo soceri tribus et 5 Mansit gener in domo soceri tribus diebus, comedens cum eo et bibens fami- diebus, comedens cum eo et bibens fami- liariter. Die autem quarto, de nocte consur- liariter. Die autem quarto, de nocte consur- gens, proficisci voluit. Quem tenuit socer, gens, proficisci voluit. Quem tenuit socer, et ait ad eum Gusta prius pauxillum et ait ad eum Gusta prius pauxillum panis, et conforta stomachum, et sic pro- panis, et conforta stomachum, et sic pro- ficisceris. Et ideo in via hospitio caruit, ficisceris. Et ideo in via hospitio caruit, et uxor libidine incredibili vexata, mor- et uxor libidine incredibili vexata, mor- tua est. Eccli. xxxv, 7: Noli consiliari tua est. Eccli. xxxv, 7: Noli consiliari cum eo qui tibi insidiatur, et a zelanti- cum eo qui tibi insidiatur, et a zelanti- bus te absconde consilium. bus te absconde consilium.
Tertium autem est vitæ vel sui status Tertium autem est vitæ vel sui status stulta securitas. II Reg. xix, 33 et 37, dixit stulta securitas. II Reg. xix, 33 et 37, dixit David ad Berzellai: Veni mecum, ut re- David ad Berzellai: Veni mecum, ut re- quiescas securus mecum in Jerusalem. quiescas securus mecum in Jerusalem. Et ait Berzellai ad regem: Obsecro ut Et ait Berzellai ad regem: Obsecro ut revertar servus tuus, et moriar in civi- revertar servus tuus, et moriar in civi- tate mea. tate mea.
His igitur non impedientibus retibus His igitur non impedientibus retibus (quasi retinentibus) sed relictis, secuti (quasi retinentibus) sed relictis, secuti
sunt eum. sunt eum.
« Et factum est, cum esset in una « Et factum est, cum esset in una civitatum, et ecce vir plenus lepra, et civitatum, et ecce vir plenus lepra, et videns Jesum, et procidens in faciem, videns Jesum, et procidens in faciem, rogavit eum, dicens: Domine, si vis, rogavit eum, dicens: Domine, si vis, potes me mundare. » potes me mundare. »
Hic post universale regimen et pote- Hic post universale regimen et pote- statis plenitudinem, inducit ordinationem statis plenitudinem, inducit ordinationem potestatis clavium. potestatis clavium.
Et quia sunt duæ claves, quarum una Et quia sunt duæ claves, quarum una prior est potestas discernendi inter le- prior est potestas discernendi inter le- prosum et non leprosum, et lepram et prosum et non leprosum, et lepram et lepram et hanc ordinat primo, quia lepram et hanc ordinat primo, quia prior est. Et secunda est potestas ligandi prior est. Et secunda est potestas ligandi et solvendi a peccato, et hanc ordinat et solvendi a peccato, et hanc ordinat
12 12
372 372
D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.
consequenter in miraculo sequenti. Et sic consequenter in miraculo sequenti. Et sic patet ordo ad præcedens et ad sequens, patet ordo ad præcedens et ad sequens, et penes quid inducuntur miracula et hi- et penes quid inducuntur miracula et hi- storiæ. Matthæus autem inter quatuor storiæ. Matthæus autem inter quatuor inducta primum ponit miraculum de le- inducta primum ponit miraculum de le- proso, et secundo de dæmoniaco, et ter- proso, et secundo de dæmoniaco, et ter- tio de socru Petri, et quarto de paraly- tio de socru Petri, et quarto de paraly- tico. Et innuit quædam Glossa ordinem tico. Et innuit quædam Glossa ordinem penes claritatem miraculorum. Cum enim penes claritatem miraculorum. Cum enim separatio dæmonis sit tamquam separa- separatio dæmonis sit tamquam separa- tio lucis a tenebris, dicit quod hoc se- tio lucis a tenebris, dicit quod hoc se- cundum Lucam refertur ad primam Do- cundum Lucam refertur ad primam Do- mini illuminationem, qua recreavit mini illuminationem, qua recreavit mundum, sicut prima die creans mun- mundum, sicut prima die creans mun- dum separavit lucem a tenebris. Sicut dum separavit lucem a tenebris. Sicut autem in creatione mundi secunda die autem in creatione mundi secunda die firmamentum fecit: ita recreans mun- firmamentum fecit: ita recreans mun- dum, socrum Simonis firmavit. Et sicut dum, socrum Simonis firmavit. Et sicut tertio die congregavit aquas in unum : tertio die congregavit aquas in unum : ita tertio recreando fecit miraculum in ita tertio recreando fecit miraculum in aquis in captura piscium. Et sicut quarta aquis in captura piscium. Et sicut quarta die mundum illuminavit per solem et die mundum illuminavit per solem et stellas ita recreans mundum, clariore stellas ita recreans mundum, clariore miraculo coruscare fecit, recreans mun- miraculo coruscare fecit, recreans mun- dum in sanatione leprosi. Hæc autem dum in sanatione leprosi. Hæc autem Glossa nihil valet sed ratio ordinis est Glossa nihil valet sed ratio ordinis est propria Lucæ, quam diximus, in ordi- propria Lucæ, quam diximus, in ordi- natione potestatis ecclesiasticæ. natione potestatis ecclesiasticæ.
Habet autem hæc pars tres partes: in Habet autem hæc pars tres partes: in quarum prima ponitur locus opportunus quarum prima ponitur locus opportunus miraculo in secunda, ponitur miraculi ex- miraculo in secunda, ponitur miraculi ex- postulatio et in tertia, miraculi perfectio postulatio et in tertia, miraculi perfectio et illuminatio fidelium de potestate clavis et illuminatio fidelium de potestate clavis ecclesiasticæ quam hic adstruere intendit. ecclesiasticæ quam hic adstruere intendit. Dicit ergo: Dicit ergo:
« Et factum est. » « Et factum est. »
Sicut a Deo præfinitum fuerat, ita est Sicut a Deo præfinitum fuerat, ita est perfectum. Act. IV, 28: Convenerunt... perfectum. Act. IV, 28: Convenerunt... facere quæ manus tua et consilium tuum facere quæ manus tua et consilium tuum decreverunt fieri. decreverunt fieri.
« Cum esset in una, » singularis di- « Cum esset in una, » singularis di- gnitatis, « civitatum, » quæ est Caphar- gnitatis, « civitatum, » quæ est Caphar- naum, quæ sua civitas aliquando dici- naum, quæ sua civitas aliquando dici- tur : non quod ibi conceptus vel natus tur : non quod ibi conceptus vel natus vel nutritus sit, sed quia eam pluribus vel nutritus sit, sed quia eam pluribus
1 Cf. Matth. vIII, 1 et seq. 1 Cf. Matth. vIII, 1 et seq.
suis miraculis suam et claram fecerat, et suis miraculis suam et claram fecerat, et in laudem nominis sui comparaverat : in laudem nominis sui comparaverat : sicut et Jerusalem dicitur civitas David: sicut et Jerusalem dicitur civitas David: quia eam expugnaverat, et claram reddi- quia eam expugnaverat, et claram reddi- derat multa sua frequentia, et ædificiis, derat multa sua frequentia, et ædificiis, et habitatione. Videtur autem contrarium et habitatione. Videtur autem contrarium ei quod dicitur, Matth. VIII, 1 et 2, ubi ei quod dicitur, Matth. VIII, 1 et 2, ubi dicitur, quod descendente Jesu de mon- dicitur, quod descendente Jesu de mon- te, ecce leprosus veniens, adorabat eum, te, ecce leprosus veniens, adorabat eum, etc. RESPONSIO. Et mons adjacens et pla- etc. RESPONSIO. Et mons adjacens et pla- na inter civitatem et montem, de terri- na inter civitatem et montem, de terri- torio sunt civitatis: et ideo dicitur esse torio sunt civitatis: et ideo dicitur esse in civitate, quando fuit in territorio inter in civitate, quando fuit in territorio inter suburbana et vicos et pagos et rura et suburbana et vicos et pagos et rura et villas civitatis. villas civitatis.
: :
Hoc ergo est quod dicit : « Cum esset Hoc ergo est quod dicit : « Cum esset in una » singulari « civitatum, » Gali- in una » singulari « civitatum, » Gali- lææ, quæ est Capharnaum. Et forte usque lææ, quæ est Capharnaum. Et forte usque ad occursum leprosi, civitas quoad cives ad occursum leprosi, civitas quoad cives ei exierat obviam. Sicut dicitur, Matth. ei exierat obviam. Sicut dicitur, Matth. XXI, 10 Commota est universa civitas : XXI, 10 Commota est universa civitas : quia cives sunt commoti. Ita hic inter quia cives sunt commoti. Ita hic inter occursantes cives existens in civitate occursantes cives existens in civitate esse dicitur. Ibi autem opportunus locus esse dicitur. Ibi autem opportunus locus erat miraculi ut plures ædificarentur. erat miraculi ut plures ædificarentur. Matth. v, 16 Luceat lux vestra coram Matth. v, 16 Luceat lux vestra coram hominibus, ut videant opera vestra bona, hominibus, ut videant opera vestra bona,
etc. etc.
« Et ecce vir, etc. » « Et ecce vir, etc. »
Ecce miraculi expostulatio. Expostu- Ecce miraculi expostulatio. Expostu- lando autem miraculum facit quatuor: lando autem miraculum facit quatuor: præsentationem, intuitionem, prostra- præsentationem, intuitionem, prostra- tionem, et orationem. tionem, et orationem.
Præsentationem sui significat cum di- Præsentationem sui significat cum di- cit : « Et ecce vir plenus lepra. » Le- cit : « Et ecce vir plenus lepra. » Le- prosus est idem quod plenus lepra : prosus est idem quod plenus lepra : quia nomina in osus desinentia secun- quia nomina in osus desinentia secun- dum Priscianum plenitudinem significant. dum Priscianum plenitudinem significant. Dicitur tamen plenus lepra, quia tam Dicitur tamen plenus lepra, quia tam intus quam extra plenus erat. Quamvis intus quam extra plenus erat. Quamvis enim lepra ab interioribus visceribus ex enim lepra ab interioribus visceribus ex melancholia in exteriores fontes mem- melancholia in exteriores fontes mem- brorum procedat, tamen extra citius et brorum procedat, tamen extra citius et plus apparet propter exteriorum debili- plus apparet propter exteriorum debili- tatem membrorum : quia interiora vitia tatem membrorum : quia interiora vitia
IN EVANG. LUCÆ, V-12. IN EVANG. LUCÆ, V-12.
>> >>
cordi et hepati plus a se expellunt hu- cordi et hepati plus a se expellunt hu- morem quam exteriora. Hic dicitur ple- morem quam exteriora. Hic dicitur ple- nus, quia jam corruptio etiam ad supe- nus, quia jam corruptio etiam ad supe- riora processerat. Et secundum hoc iste riora processerat. Et secundum hoc iste leprosus vicinus fuit morti ex multa leprosus vicinus fuit morti ex multa lepræ infectione. Vel forte, cum quadru- lepræ infectione. Vel forte, cum quadru- plex sit lepra, fuit ista quam dicunt leo- plex sit lepra, fuit ista quam dicunt leo- ninam, quæ est ex melancholia quæ ge- ninam, quæ est ex melancholia quæ ge- neratur ex cholera rubea multum adusta, neratur ex cholera rubea multum adusta, quæ est lepra cum colore croceo cum quæ est lepra cum colore croceo cum nigrore resperso, quæ rodit multa mem- nigrore resperso, quæ rodit multa mem- bra et abscidit usque ad casum a corpo- bra et abscidit usque ad casum a corpo- re. Hæc enim plenissime habet nomen re. Hæc enim plenissime habet nomen lepræ, ut sit sensus : « Plenus lepra, lepræ, ut sit sensus : « Plenus lepra, hoc est, plena ratione lepræ leprosus: hoc est, plena ratione lepræ leprosus: quem etiam alii leprosi abhorrere con- quem etiam alii leprosi abhorrere con- sueverunt. Et ideo fortassis solus venit, sueverunt. Et ideo fortassis solus venit, eo quod raro leprosi soli consueverunt eo quod raro leprosi soli consueverunt ambulare. Isa. LIII, 4: Nos putavimus ambulare. Isa. LIII, 4: Nos putavimus eum quasi leprosum, et percussum eum quasi leprosum, et percussum Deo, et humiliatum. Hic ergo talis non Deo, et humiliatum. Hic ergo talis non abscondens se, desiderio consequendæ abscondens se, desiderio consequendæ sanitatis veniens, coram se præsentavit : sanitatis veniens, coram se præsentavit : sicut dicit Gregorius de Maria peccatri- sicut dicit Gregorius de Maria peccatri- ce, quod « non jussa venit, convivantes ce, quod « non jussa venit, convivantes << non erubuit: » quia enim seipsam gra- << non erubuit: » quia enim seipsam gra- viter erubescebat intus, nihil quod fo- viter erubescebat intus, nihil quod fo- ris erubesceret esse putabat. Unde hic ris erubesceret esse putabat. Unde hic seipsum turbis ingessit, ut se conspectui seipsum turbis ingessit, ut se conspectui Domini posset præsentare. Audierat eos Domini posset præsentare. Audierat eos qui in figura Domini præcesserant le- qui in figura Domini præcesserant le- prosos mundasse, IV Reg. v, 9 et seq., prosos mundasse, IV Reg. v, 9 et seq., in Eliseo qui mundavit Naaman Syrum : in Eliseo qui mundavit Naaman Syrum : et ideo non dubitavit quando sanandus et ideo non dubitavit quando sanandus esset ab ipso Domino Prophetarum, si esset ab ipso Domino Prophetarum, si sibi expediret. sibi expediret.
« Et videns Jesum, » « Et videns Jesum, »
Hoc est, intuitus est eum, ut oculis Hoc est, intuitus est eum, ut oculis miserabilibus et respectu ad misericor- miserabilibus et respectu ad misericor- diam provocaret. Psal. xxiv, 15: Oculi diam provocaret. Psal. xxiv, 15: Oculi mei semper ad Dominum : quoniam ipse mei semper ad Dominum : quoniam ipse evellet de laqueo pedes meos. II Paralip. evellet de laqueo pedes meos. II Paralip. xx, 12 Cum ignoremus quid agere xx, 12 Cum ignoremus quid agere debeamus, hoc solum habemus residui, debeamus, hoc solum habemus residui, ut oculos nostros dirigamus ad te. Act. ut oculos nostros dirigamus ad te. Act.
1 Cf. ad Roman. v, 1 Cf. ad Roman. v,
12 et vi, 23. 12 et vi, 23.
a a
373 373
III, 5 Intendebat in eos, sperans se ali- III, 5 Intendebat in eos, sperans se ali- quid accepturnm ab eis. Et sic iste re- quid accepturnm ab eis. Et sic iste re- spexit ad Jesum, ac si diceret illud Thre- spexit ad Jesum, ac si diceret illud Thre- norum, v, 1 Intuere, et respice oppro- norum, v, 1 Intuere, et respice oppro- brium nostrum. Et illud Numerorum,xii, brium nostrum. Et illud Numerorum,xii, 12: Ecce jam medium carnis ejus de- 12: Ecce jam medium carnis ejus de- voratum est a lepra. voratum est a lepra.
« Et procidens in faciem. » Et ideo « Et procidens in faciem. » Et ideo cecidit in vultum, et vidit ubi caderet, cecidit in vultum, et vidit ubi caderet, quia ante pedes Domini. Psal. cXXXI, 7: quia ante pedes Domini. Psal. cXXXI, 7: Adorabimus in loco ubi steterunt pe- Adorabimus in loco ubi steterunt pe- des ejus. « Quidquid enim patimur, pec- des ejus. « Quidquid enim patimur, pec- « cata nostra meruerunt, » ut dicit Hie- « cata nostra meruerunt, » ut dicit Hie- ronymus. Per peccatum enim intravit ronymus. Per peccatum enim intravit poena in mundum, et mors: et diabolus poena in mundum, et mors: et diabolus auctor est peccati primi'. Et ideo scivit auctor est peccati primi'. Et ideo scivit ante pedes Jesu esse curandum, si curari ante pedes Jesu esse curandum, si curari debuisset quia scriptum est, Habacuc, debuisset quia scriptum est, Habacuc, III, 5: Egredietur diabolus ante pedes III, 5: Egredietur diabolus ante pedes ejus. Et ideo procidit in faciem. I ad ejus. Et ideo procidit in faciem. I ad Corinth. xiv, Corinth. xiv, 25 Cadens in faciem,... 25 Cadens in faciem,... pronuntians quod vere Deus in vobis pronuntians quod vere Deus in vobis
sit. sit.
« Rogavit eum, dicens. » « Rogavit eum, dicens. »
Ecce oratio. Scivit enim aliis brachiis Ecce oratio. Scivit enim aliis brachiis non posse teneri et cogi Deum, nisi non posse teneri et cogi Deum, nisi fletu et oratione et ideo his armatur. fletu et oratione et ideo his armatur. Osee, x1, 4: Flevit, et rogavit eum. Osee, x1, 4: Flevit, et rogavit eum. Sapient. xvIII, 21, Aaron opposuit scu- Sapient. xvIII, 21, Aaron opposuit scu- tum suum orationem. Eccli. xxxv, 21: tum suum orationem. Eccli. xxxv, 21: Oratio humiliantis se nubes penetra- Oratio humiliantis se nubes penetra- bit. bit.
« Domine, si vis. » « Domine, si vis. »
Ecce oratio quæ continet ex fide ma- Ecce oratio quæ continet ex fide ma- jestatis confessionem, ex conditione in- jestatis confessionem, ex conditione in- terposita orationis discretionem, ex visis terposita orationis discretionem, ex visis miraculis potentiæ facilitatem. Cum enim miraculis potentiæ facilitatem. Cum enim Dominus dicat superpositionem, et cau- Dominus dicat superpositionem, et cau- sa superpositionis non sit nisi divitiæ sa superpositionis non sit nisi divitiæ pulchrorum et bonorum, majestatem pulchrorum et bonorum, majestatem plenam confitetur cum dicit : « Domi- plenam confitetur cum dicit : « Domi- ne. » Jerem. x, 6: Non es similis tui, ne. » Jerem. x, 6: Non es similis tui, Domine magnus es tu, et magnum Domine magnus es tu, et magnum