344 344

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

bere qui enim non est adversum vos, bere qui enim non est adversum vos, pro vobis est. pro vobis est.

9 : 9 :

Secundo modo est de his qui vera Secundo modo est de his qui vera prædicant, et cum scandalo malæ vitæ. prædicant, et cum scandalo malæ vitæ. Et illi sunt prohibendi non propter se, Et illi sunt prohibendi non propter se, sed propter scandalum. Eccli. xv, sed propter scandalum. Eccli. xv, Non est speciosa laus in ore peccatoris. Non est speciosa laus in ore peccatoris. Psal. XLIX, 16 Peccatori autem dixit Psal. XLIX, 16 Peccatori autem dixit Deus: Quare tu enarras justitias meas, Deus: Quare tu enarras justitias meas, et assumis testamentum meum per os et assumis testamentum meum per os tuum? tuum?

Tertio modo aliqui vera prædicant qui Tertio modo aliqui vera prædicant qui multa falsa nituntur inserere sub pallio multa falsa nituntur inserere sub pallio quorumdam verorum: sicut hypocrita quorumdam verorum: sicut hypocrita hæreticus. Et ille est omnino compe- hæreticus. Et ille est omnino compe- scendus et præcidendus. Et in hujus rei scendus et præcidendus. Et in hujus rei significationem compescuit Christus dæ- significationem compescuit Christus dæ- mones qui hoc idem intendebant. Dæ- mones qui hoc idem intendebant. Dæ- mon enim est mendax, et pater ejus. mon enim est mendax, et pater ejus. Et hæc est causa, quod licet libri hæreti- Et hæc est causa, quod licet libri hæreti- corum quædam vera contineant et au- corum quædam vera contineant et au- ctoritates Evangelii et aliarum Scriptu- ctoritates Evangelii et aliarum Scriptu- rarum, tamen totum damnatur: quia to- rarum, tamen totum damnatur: quia to- tum et mala intentione, et in perverso tum et mala intentione, et in perverso sensu est inductum. sensu est inductum.

Secundum præceptum est: Secundum præceptum est:

<< Exi ab eo. >> << Exi ab eo. >>

Et hoc est de ejectione. Dicitur autem Et hoc est de ejectione. Dicitur autem exire, quando cessat a vexatione et im- exire, quando cessat a vexatione et im- pedimento operationum et immunda- pedimento operationum et immunda- tione qua immundat hominem. Isa. XLV, tione qua immundat hominem. Isa. XLV, 2 Ego ante te ibo, et gloriosos terræ 2 Ego ante te ibo, et gloriosos terræ humiliabo portas æreas conteram, et humiliabo portas æreas conteram, et vectes ferreos confringam. Juste enim vectes ferreos confringam. Juste enim ejicitur et obmutescit qui injusto dolo ejicitur et obmutescit qui injusto dolo possedit hominem, et per ejus linguam possedit hominem, et per ejus linguam serpentinam mors intravit in mundum. serpentinam mors intravit in mundum. Sapient. xi, 17 Per quæ peccat quis, Sapient. xi, 17 Per quæ peccat quis, per hæc et torquetur. per hæc et torquetur.

« Et cum projecisset illum dæmo- « Et cum projecisset illum dæmo- nium in medium, exiit ab illo, nihil- nium in medium, exiit ab illo, nihil- que illum nocuit. » que illum nocuit. »

Ecce hic tangitur exitus dæmonis. Ecce hic tangitur exitus dæmonis.

4 Cf. Joan. VIII, 44. 4 Cf. Joan. VIII, 44.

Et tria tangit Et tria tangit exitum, et salutem dæmoniaci. exitum, et salutem dæmoniaci.

afflictionem exeuntis, afflictionem exeuntis,

Circa afflictionem dicit duo: ipsam Circa afflictionem dicit duo: ipsam scilicet afflictionem, et afflictionis mani- scilicet afflictionem, et afflictionis mani- festationem. festationem.

De afflictione dicit: « Et cum proje-. De afflictione dicit: « Et cum proje-. cisset illum. » In afflictione autem duo cisset illum. » In afflictione autem duo importantur. Unum quidem propter quod importantur. Unum quidem propter quod Deus afflictionem permisit, quod est pec- Deus afflictionem permisit, quod est pec- catum præcedens dæmonis qui delectatur catum præcedens dæmonis qui delectatur in poenis. Thren. III, 10: Ursus insidians in poenis. Thren. III, 10: Ursus insidians factus est mihi, leo in absconditis. factus est mihi, leo in absconditis.

Publicum autem tangitur in hoc quod Publicum autem tangitur in hoc quod dicit : « In medium, » quia non tantum dicit : « In medium, » quia non tantum punire sicut leo desiderat dæmon, sed punire sicut leo desiderat dæmon, sed etiam etiam

confundere. Jerem. xxxi, 19: confundere. Jerem. xxxi, 19: Confusus sum, et erubui: quoniam sus- Confusus sum, et erubui: quoniam sus- tinui opprobrium adolescentiæ meæ. tinui opprobrium adolescentiæ meæ. Tamen sæpe contingit quod dæmon in- Tamen sæpe contingit quod dæmon in- tendit confundere per infamiam : et cum tendit confundere per infamiam : et cum ille erubescit de infamia, emundat pec- ille erubescit de infamia, emundat pec- catum, et dæmon exit ab eo: sicut hic catum, et dæmon exit ab eo: sicut hic exit a præcipitato in medium coram om- exit a præcipitato in medium coram om- nibus. Psal. LXXXII, 17 Imple facies nibus. Psal. LXXXII, 17 Imple facies eorum ignominia, et quærent nomen eorum ignominia, et quærent nomen tuum, Domine. Mich. iv, 10: Venies us- tuum, Domine. Mich. iv, 10: Venies us- que ad Babylonem, ibi liberaberis. Ec- que ad Babylonem, ibi liberaberis. Ec- cli. IV, 25 Est confusio adducens pec- cli. IV, 25 Est confusio adducens pec-

catum. catum.

« Exiit ab illo. » Reliquit obsidere « Exiit ab illo. » Reliquit obsidere eum. Infra, in eodem, y. 41: Exibant eum. Infra, in eodem, y. 41: Exibant dæmonia a multis. dæmonia a multis.

« Nihilque illum nocuit, » hoc est, « Nihilque illum nocuit, » hoc est, nullum membrum ab eo avulsit: licet nullum membrum ab eo avulsit: licet discerperet eum, sicut dicit Marcus, I, discerperet eum, sicut dicit Marcus, I, 26, sed tamen integram sanitatem rece- 26, sed tamen integram sanitatem rece- pit. Joan. VII, 23: Totum hominem sa- pit. Joan. VII, 23: Totum hominem sa- num feci in sabbato. Joan. v, 14 Ecce num feci in sabbato. Joan. v, 14 Ecce sanus factus es, jam noli peccare, ne de- sanus factus es, jam noli peccare, ne de- terius tibi aliquid contingat. Psal. cii, terius tibi aliquid contingat. Psal. cii, 3: Qui propitiatur omnibus iniquitatibus 3: Qui propitiatur omnibus iniquitatibus tuis, qui sanat omnes infirmitates tuas. tuis, qui sanat omnes infirmitates tuas.

« Et factus est pavor in omnibus, et « Et factus est pavor in omnibus, et colloquebantur ad invicem, dicentes : colloquebantur ad invicem, dicentes :

36 36

37 37

IN EVANG. LUCÆ, IV-36, 37, 38. IN EVANG. LUCÆ, IV-36, 37, 38.

Quod est hoc verbum, quia in potesta- Quod est hoc verbum, quia in potesta- te et virtute imperat immundis spiri- te et virtute imperat immundis spiri- tibus, et exeunt ? tibus, et exeunt ?

Et divulgabatur fama de illo in om- Et divulgabatur fama de illo in om- nem locum regionis. nem locum regionis.

>> >>

Ecce excitatio devotionis ad manifesta- Ecce excitatio devotionis ad manifesta- tionem potestatis. tionem potestatis.

Et dicit duo admirationem apud præ- Et dicit duo admirationem apud præ- sentes, et divulgationem famæ apud ab- sentes, et divulgationem famæ apud ab-

sentes. sentes.

Admirationem autem apud præsentes Admirationem autem apud præsentes magnificat in tribus in pavore stuporis magnificat in tribus in pavore stuporis in corde, in admirationis ad invicem in corde, in admirationis ad invicem collocutione, in causa quæ movet omnes collocutione, in causa quæ movet omnes in pavore et collocutione. in pavore et collocutione.

De admirationis pavore dicit : « Et De admirationis pavore dicit : « Et factus est pavor in omnibus. » Pavor factus est pavor in omnibus. » Pavor scilicet stuporis ex magnitudine facti. scilicet stuporis ex magnitudine facti. Psal. LIV, 6 Timor et tremor venerunt Psal. LIV, 6 Timor et tremor venerunt super me, et contexerunt me tenebræ. super me, et contexerunt me tenebræ. Quia non potui ut silerem, vel causam Quia non potui ut silerem, vel causam in tantis viderem factis. Job, iv, 14 et in tantis viderem factis. Job, iv, 14 et 15 Pavor tenuit me, et tremor... et 15 Pavor tenuit me, et tremor... et cum spiritus me præsente transiret, in- cum spiritus me præsente transiret, in- horruerunt pili carnis meæ. horruerunt pili carnis meæ.

« Et colloquebantur ad invicem, di- « Et colloquebantur ad invicem, di- centes. >> centes. >>

Omnes enim colloquebantur. Et natu- Omnes enim colloquebantur. Et natu- rale est in stupore quod unus ab alio de rale est in stupore quod unus ab alio de visis et auditis quærat exempla. Isa. LXVI, visis et auditis quærat exempla. Isa. LXVI, 8: Quis audivit umquam tale? et quis 8: Quis audivit umquam tale? et quis vidit huic simile? vidit huic simile?

« Quod est hoc verbum? » hoc est, res « Quod est hoc verbum? » hoc est, res de qua est verbum. Joel, 1, 2 et 3: Si de qua est verbum. Joel, 1, 2 et 3: Si factum est verbum istud in diebus vestris, factum est verbum istud in diebus vestris, aut in diebus patrum vestrorum, super aut in diebus patrum vestrorum, super hoc filiis vestris narrate, et filii vestri hoc filiis vestris narrate, et filii vestri filiis suis, et filii eorum generationi al- filiis suis, et filii eorum generationi al-

teræ. teræ.

« Quia in potestate et virtute. » Ecce « Quia in potestate et virtute. » Ecce tangunt causam : quia sine exorcismis et tangunt causam : quia sine exorcismis et adjurationibus, sola voluntatis potestate adjurationibus, sola voluntatis potestate et virtute spiritus, « imperat immundis et virtute spiritus, « imperat immundis spiritibus, et exeunt. » Luc. XI, 20: Si spiritibus, et exeunt. » Luc. XI, 20: Si in digito Dei ejicio dæmonia, profecto in digito Dei ejicio dæmonia, profecto

345 345

pervenit in vos regnum Dei, hoc est, in pervenit in vos regnum Dei, hoc est, in demonstratione potestatis et virtutis. demonstratione potestatis et virtutis. Exod. VII, 19: Digitus Dei est hic. Exod. VII, 19: Digitus Dei est hic.

« Et divulgabatur fama de illo. » « Et divulgabatur fama de illo. »

Psal. xvIII, 5: In omnem terram exivit Psal. xvIII, 5: In omnem terram exivit

sonus eorum. sonus eorum.

Et hoc est «In omnem locum regio- Et hoc est «In omnem locum regio- nis » illius. Isa. LII, 15: Quibus non est nis » illius. Isa. LII, 15: Quibus non est narratum de eo, viderunt: et qui non narratum de eo, viderunt: et qui non audierunt, contemplati sunt. Proverb. audierunt, contemplati sunt. Proverb. 30: Fama bona impinguat ossa. 30: Fama bona impinguat ossa. Hoc igitur est quod dicit de ejectione Hoc igitur est quod dicit de ejectione dæmonis. dæmonis.

XV, XV,

« Surgens autem Jesus de synagoga, « Surgens autem Jesus de synagoga, introivit in domum Simonis: socrus - introivit in domum Simonis: socrus - autem Simonis tenebatur magnis fe- autem Simonis tenebatur magnis fe- bribus, et rogaverunt illum pro ea. » bribus, et rogaverunt illum pro ea. »

Hic agitur de potestate ecclesiastica Hic agitur de potestate ecclesiastica super corpus anima rationali animatum, super corpus anima rationali animatum, cujus infirmitates sæpe causantur a pec- cujus infirmitates sæpe causantur a pec- cato et ad illarum infirmitatum curas cato et ad illarum infirmitatum curas ordinatur potestas ecclesiastica in impo- ordinatur potestas ecclesiastica in impo- sitione manuum, sitione manuum, et in unctione extrema, et in unctione extrema, et in aliis multis ecclesiasticis sacramen- et in aliis multis ecclesiasticis sacramen- tis. tis.

Dicit autem hic quatuor: quorum pri- Dicit autem hic quatuor: quorum pri- mum est visitatio ægrotantis. Secundum, mum est visitatio ægrotantis. Secundum, dispositio infirmæ mulieris. Tertium, de- dispositio infirmæ mulieris. Tertium, de- precatio Sanctorum pro ea rogantium. precatio Sanctorum pro ea rogantium. Quartum autem, sanatio perfecta. Quartum autem, sanatio perfecta.

In primo horum tria dicuntur. Primo, In primo horum tria dicuntur. Primo, præparatio operantis potestatis, quam præparatio operantis potestatis, quam tangit cum dicit: tangit cum dicit:

« Surgens autem Jesus. » « Surgens autem Jesus. »

Surgit enim qui paratus est juvare, et Surgit enim qui paratus est juvare, et erigere jacentem. Psal. XLIII, 23: Exsur- erigere jacentem. Psal. XLIII, 23: Exsur- ge, quare obdormis, Domine? exsurge, ge, quare obdormis, Domine? exsurge, et ne repellas in finem. Et infra, Psalmo et ne repellas in finem. Et infra, Psalmo eodem, y. 26: Exsurge, Domine, ad- eodem, y. 26: Exsurge, Domine, ad- juva nos, et redime nos. Matth. viii, juva nos, et redime nos. Matth. viii,

38 38

346 346

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

26: Surgens Jesus, imperavit ventis et 26: Surgens Jesus, imperavit ventis et mari, et facta est tranquillitas magna. mari, et facta est tranquillitas magna.

« De synagoga. » « De synagoga. »

Ecce secundum, synagogæ (in qua Ecce secundum, synagogæ (in qua prædicaverat) derelictio: quod significat prædicaverat) derelictio: quod significat relictionem indevotorum de circumci- relictionem indevotorum de circumci- sione. Osee, iv, 17 et 18: Particeps ido- sione. Osee, iv, 17 et 18: Particeps ido- lorum Ephraim dimitte eum. Separatum lorum Ephraim dimitte eum. Separatum est convivium eorum. Jerem. XII, 7: Re- est convivium eorum. Jerem. XII, 7: Re- liqui domum meam, dimisi hæredita- liqui domum meam, dimisi hæredita- tem meam. Matth. xxn1, 38: Ecce relin- tem meam. Matth. xxn1, 38: Ecce relin- quetur vobis domus vestra deserta. Sy- quetur vobis domus vestra deserta. Sy- nagoga enim sonat conductionem, quæ nagoga enim sonat conductionem, quæ sicut acervus lapidum conductorum est sicut acervus lapidum conductorum est sine cæmento gratiæ et charitatis. Sic sine cæmento gratiæ et charitatis. Sic est collectio peccantium, vel Judæorum, est collectio peccantium, vel Judæorum, vel aliorum quorumcumque. Michææ, vel aliorum quorumcumque. Michææ, III, 12 Jerusalem quasi acervus lapi- III, 12 Jerusalem quasi acervus lapi- dum erit. Eccli. xx1, 10: Stuppa collecta dum erit. Eccli. xx1, 10: Stuppa collecta synagoga peccantium, et consummatio synagoga peccantium, et consummatio illorum flamma ignis. In tali autem con- illorum flamma ignis. In tali autem con- ductione non est temperamentum liniens ductione non est temperamentum liniens et continens: sed unum inordinate pere- et continens: sed unum inordinate pere- mit, et alterum premitur: et unum tru- mit, et alterum premitur: et unum tru- dit, et alterum truditur et retruditur. Sic dit, et alterum truditur et retruditur. Sic unus supergreditur, et circumvenit, et unus supergreditur, et circumvenit, et supplantat alterum inter eos, qui nulla supplantat alterum inter eos, qui nulla societate charitatis junguntur. I ad Thes- societate charitatis junguntur. I ad Thes- sal. iv, 6: Ne quis supergrediatur, ne- sal. iv, 6: Ne quis supergrediatur, ne- que circumveniat in negotio fratrem que circumveniat in negotio fratrem suum. Ezechiel. XIII, 11: Dic ad eos qui suum. Ezechiel. XIII, 11: Dic ad eos qui liniunt absque temperamento, quod ca- liniunt absque temperamento, quod ca- surus sit. surus sit.

" "

Hos ergo hac de causa dereliquit, et Hos ergo hac de causa dereliquit, et

« Introivit in domum Simonis. » « Introivit in domum Simonis. »

Ubi familia Simonis habitavit, et si- Ubi familia Simonis habitavit, et si- gnificat domum obedientiæ: quia Simon gnificat domum obedientiæ: quia Simon obediens interpretatur, ubi præceptis obediens interpretatur, ubi præceptis Christi et Apostolicis obeditur. Ad Hebr. Christi et Apostolicis obeditur. Ad Hebr. XIII, 17 XIII, 17

Obedite præpositis vestris, et Obedite præpositis vestris, et subjacete eis. Ipsi enim pervigilant quasi subjacete eis. Ipsi enim pervigilant quasi rationem pro animabus vestris reddituri. rationem pro animabus vestris reddituri. Joan. iv, 34 Meus cibus est ut faciam Joan. iv, 34 Meus cibus est ut faciam voluntatem ejus qui misit me, ut perfi- voluntatem ejus qui misit me, ut perfi- ciam opus ejus. ciam opus ejus.

Attende autem, quod tunc fuit sabba- Attende autem, quod tunc fuit sabba- tum, in quo maxime Dominus perfecit tum, in quo maxime Dominus perfecit gratias curationum propter duas causas: gratias curationum propter duas causas: quarum una est, ut se Dominum osten- quarum una est, ut se Dominum osten- deret sabbati, Matth. XII, 8: Dominus deret sabbati, Matth. XII, 8: Dominus est Filius hominis etiam sabbati. Secun- est Filius hominis etiam sabbati. Secun- da est, ut se Patri conformaret. Pater da est, ut se Patri conformaret. Pater enim ab exordio mundi creaturas corpo- enim ab exordio mundi creaturas corpo- rales ad sabbatum terminavit, sanctifica- rales ad sabbatum terminavit, sanctifica- tionem mentis, et quietem in sabbato in- tionem mentis, et quietem in sabbato in- choans. Et ita fecit Christus vetera ter- choans. Et ita fecit Christus vetera ter- minans legalia opera quæ in corporali- minans legalia opera quæ in corporali- bus operibus consistebant, spirituales bus operibus consistebant, spirituales sanctificationes et sanitates a sabbato in- sanctificationes et sanitates a sabbato in- choavit. Joan. v, 17: Pater meus usque choavit. Joan. v, 17: Pater meus usque modo operatur, et ego operor. II ad Co- modo operatur, et ego operor. II ad Co- rinth. v, 17: Si qua in Christo nova rinth. v, 17: Si qua in Christo nova creatura, vetera transierunt, et ecce facta creatura, vetera transierunt, et ecce facta sunt omnia nova. Unde domus Simonis sunt omnia nova. Unde domus Simonis novam de Gentibus et Judæis collectam novam de Gentibus et Judæis collectam significat Ecclesiam. Matth. xv1, 18: Tu significat Ecclesiam. Matth. xv1, 18: Tu es Petrus, et super hanc petram ædifi- es Petrus, et super hanc petram ædifi- cabo Ecclesiam meam. cabo Ecclesiam meam.

« Socrus autem Simonis, » « Socrus autem Simonis, »

Mater suæ uxoris, « tenebatur, » ad im- Mater suæ uxoris, « tenebatur, » ad im- pedimentum virium et operationum, «ma- pedimentum virium et operationum, «ma- gnis, » vehementer æstuantibus « febri- gnis, » vehementer æstuantibus « febri- bus. » Febris est calor extraneus in corde bus. » Febris est calor extraneus in corde inflammatus, et per venas et arterias et inflammatus, et per venas et arterias et spiritum et sanguinem procedens in to- spiritum et sanguinem procedens in to- tum corpus ad impedimentum operatio- tum corpus ad impedimentum operatio- num, et nocumentum substantiæ et vir- num, et nocumentum substantiæ et vir- tutum. Et hæc erat dispositio infirmi. tutum. Et hæc erat dispositio infirmi. Quæ socrus allegorice quidem syna- Quæ socrus allegorice quidem syna- goga. Filia autem uxor Petri est Eccle- goga. Filia autem uxor Petri est Eccle- sia. Moraliter autem est caro contraria sia. Moraliter autem est caro contraria spiritui febris autem ejus concupiscen- spiritui febris autem ejus concupiscen- tia. Unde Glossa dicit, quod vir a dæmo- tia. Unde Glossa dicit, quod vir a dæmo- nio liberatur, cum anima ab immunda nio liberatur, cum anima ab immunda cogitatione purgatur. Fœmina a febribus cogitatione purgatur. Fœmina a febribus curatur, cum caro a concupiscentiæ fer- curatur, cum caro a concupiscentiæ fer- vore refrænatur. Eccli. XXIII, 22: Anima vore refrænatur. Eccli. XXIII, 22: Anima calida quasi ignis ardens non exstingue- calida quasi ignis ardens non exstingue- tur, donec aliquid gluttiat. Osee, vi, 4: tur, donec aliquid gluttiat. Osee, vi, 4: Omnes adulterantes quasi clibanus suc- Omnes adulterantes quasi clibanus suc- census. Deuter. xxx11, 22: Ignis succen- census. Deuter. xxx11, 22: Ignis succen- sus est in furore meo, et ardebit usque sus est in furore meo, et ardebit usque

39 39

IN EVANG. LUCÆ, IV-38, 39, 40. IN EVANG. LUCÆ, IV-38, 39, 40.

ad inferni novissima. Hic calor est ex- ad inferni novissima. Hic calor est ex- traneus concupiscentiæ. Levit. x, 1 et 2, traneus concupiscentiæ. Levit. x, 1 et 2, cum ignem alienum offerrent filii Aaron cum ignem alienum offerrent filii Aaron in conspectu Domini, combusti sunt. in conspectu Domini, combusti sunt. Hæc est ergo infirmi dispositio. Hæc est ergo infirmi dispositio.

« Et rogaverunt eum pro ea. » « Et rogaverunt eum pro ea. »

Ecce deprecatio Sanctorum et inter- Ecce deprecatio Sanctorum et inter- cessio. Quia, ut dicit Gregorius, « quæ cessio. Quia, ut dicit Gregorius, « quæ « prædestinavit Deus facere, frequenter « prædestinavit Deus facere, frequenter « sic prædestinavit ut fiant orationibus « sic prædestinavit ut fiant orationibus « Sanctorum. » Genes. xxv, 21 : Depre- « Sanctorum. » Genes. xxv, 21 : Depre- catus est Isaac Dominum pro uxore sua, catus est Isaac Dominum pro uxore sua, eo quod esset sterilis: qui exaudivit eum, eo quod esset sterilis: qui exaudivit eum, et dedit conceptum Rebecca. Ecce hic fa- et dedit conceptum Rebecca. Ecce hic fa- cit oratione Sanctorum, quod tamen se cit oratione Sanctorum, quod tamen se promiserat facturum, quando dixit, Ge- promiserat facturum, quando dixit, Ge- nes. xxi, 12: In Isaac vocabitur tibi se- nes. xxi, 12: In Isaac vocabitur tibi se- men. Jacob, v, 14 et 15: Inducat pre- men. Jacob, v, 14 et 15: Inducat pre- sbyteros Ecclesiæ, et orent super eum :... sbyteros Ecclesiæ, et orent super eum :... et oratio fidei salvabit infirmum ... et si et oratio fidei salvabit infirmum ... et si in peccatis sit, remittentur ei. Tamen, in peccatis sit, remittentur ei. Tamen, Matth. vi, 15, et Marc. 1, 30 et 31, non Matth. vi, 15, et Marc. 1, 30 et 31, non dicunt, quod aliquis rogaverit eum. Quia, dicunt, quod aliquis rogaverit eum. Quia, ut dicit Glossa, « Salvator modo roga- ut dicit Glossa, « Salvator modo roga- tus, modo non rogatus curat, ostendens tus, modo non rogatus curat, ostendens se contra vitiorum quascumque passio- se contra vitiorum quascumque passio- nes, et precibus fidėlium se semper an- nes, et precibus fidėlium se semper an- nuere et ea nonnumquam quæ ipsi in nuere et ea nonnumquam quæ ipsi in se non intelligunt, et ideo non rogant, se non intelligunt, et ideo non rogant, vel intelligenda dare, vel pie petentibus vel intelligenda dare, vel pie petentibus etiam non intellecta dimittere. » Unde, etiam non intellecta dimittere. » Unde, Psal. xvi, 13 et 14: Delicta quis intelli- Psal. xvi, 13 et 14: Delicta quis intelli- git? Ab ocultis meis munda me, et ab git? Ab ocultis meis munda me, et ab alienis parce servo tuo. alienis parce servo tuo.

« Et stans super illam, imperavit fe- « Et stans super illam, imperavit fe- bri et dimisit illam. Et continuo sur- bri et dimisit illam. Et continuo sur- gens, ministrabat illis. » gens, ministrabat illis. »

Curatio est ægroti. Curatio est ægroti.

Et tangit tria modum curationis, cu- Et tangit tria modum curationis, cu- rationem, et virtutis integram restitutio- rationem, et virtutis integram restitutio-

nem. nem.

Modus curationis est in facto, et in Modus curationis est in facto, et in verbo. verbo.

347 347

illam. » Stando autem ostendit paratum illam. » Stando autem ostendit paratum illi adjutorium, et ostendit servandam illi adjutorium, et ostendit servandam rectitudinem. Psal. CXVIII, 114: Adjutor rectitudinem. Psal. CXVIII, 114: Adjutor et susceptor meus es tu, Domine. De et susceptor meus es tu, Domine. De rectitudine autem, ad Ephes. v, 14: rectitudine autem, ad Ephes. v, 14: Surge qui dormis, et exsurge a mortuis, Surge qui dormis, et exsurge a mortuis, et illuminabit te Christus. Act. ix, 41: et illuminabit te Christus. Act. ix, 41:

Dans illi manum, erexit eam, et cum Dans illi manum, erexit eam, et cum vocasset sanctos et viduas, assignavit vocasset sanctos et viduas, assignavit eam vivam. eam vivam.

De verbo dicit: « Imperavit febri. » De verbo dicit: « Imperavit febri. » Solo enim verbo fugavit, quod est Chri- Solo enim verbo fugavit, quod est Chri- sto proprium. Sancti autem faciunt per sto proprium. Sancti autem faciunt per imprecationes et exorcismos. Unde Chri- imprecationes et exorcismos. Unde Chri- stus non utebatur instrumentis clavium : stus non utebatur instrumentis clavium : quia super talia erat solo imperio sol- quia super talia erat solo imperio sol- vens, et ligans. Psal. xxxII, 9: Ipse di- vens, et ligans. Psal. xxxII, 9: Ipse di- xit, et facta sunt: ipse mandavit, et xit, et facta sunt: ipse mandavit, et

creata sunt. creata sunt.

« Et dimisit illam. » « Et dimisit illam. »

Ecce sanitas perfecta. Sapient. xvi, Ecce sanitas perfecta. Sapient. xvi, 12 Neque herba, neque malagma sana. 12 Neque herba, neque malagma sana. vit eos, sed tuus, Domine, sermo qui sa- vit eos, sed tuus, Domine, sermo qui sa- nat omnia. Act. 111, 16: Nomen ejus, et nat omnia. Act. 111, 16: Nomen ejus, et fides quæ per eum est, dedit integram fides quæ per eum est, dedit integram sanitatem istam in conspectu omnium sanitatem istam in conspectu omnium

vestrum. vestrum.

« Et continuo surgens, » « Et continuo surgens, »

Hoc est, corpore et mente in superiora Hoc est, corpore et mente in superiora se agens. Ad Coloss. III, 2: Quæ sursum se agens. Ad Coloss. III, 2: Quæ sursum sunt sapite, non quæ super terram. sunt sapite, non quæ super terram.

« Ministrabat eis, » hoc est, mensam « Ministrabat eis, » hoc est, mensam parabat et necessaria, in signum restitu- parabat et necessaria, in signum restitu- tionis omnium virium et operationum. tionis omnium virium et operationum. Hoc autem spiritualiter impletur: quan- Hoc autem spiritualiter impletur: quan- do sicut servivimus peccando diabolo, do sicut servivimus peccando diabolo, ita curati servimus Deo. Ad Roman. VI, ita curati servimus Deo. Ad Roman. VI, 19 Sicut exhibuistis membra vestra ser- 19 Sicut exhibuistis membra vestra ser- vire immunditiæ et iniquitati ad iniqui- vire immunditiæ et iniquitati ad iniqui- tatem, ita nunc exhibete membra vestra tatem, ita nunc exhibete membra vestra servire justitiæ in sanctificationem. servire justitiæ in sanctificationem.

« Cum autem sol occidisset, omnes « Cum autem sol occidisset, omnes

In facto quidem, quia « stans super qui habebant infirmos variis languo- In facto quidem, quia « stans super qui habebant infirmos variis languo-

40 40

348 348

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ribus, ducebant illos ad eum. At ille ribus, ducebant illos ad eum. At ille singulis manus imponens, curabat singulis manus imponens, curabat

eos. » eos. »

Idem quod ante de potestate ecclesia- Idem quod ante de potestate ecclesia- stica particulariter ostendit, nunc univer- stica particulariter ostendit, nunc univer- saliter probat tam universalitate infir- saliter probat tam universalitate infir- mantium, quam varietate infirmitatum. mantium, quam varietate infirmitatum. Et tangit tria temporis congruitatem, Et tangit tria temporis congruitatem, infirmorum curationem, et dæmonis infirmorum curationem, et dæmonis ejectionem. ejectionem.

tatum diversitas. Languor autem dicitur tatum diversitas. Languor autem dicitur quasi longus angor: quia etiam chroni- quasi longus angor: quia etiam chroni- cas sanabat infirmitates, et ab inferis re- cas sanabat infirmitates, et ab inferis re- vocabat mortuos. Eccli. x, 11 et 12: vocabat mortuos. Eccli. x, 11 et 12: Languor prolixior gravat medicum: bre- Languor prolixior gravat medicum: bre- vem languorem præcidit medicus. Bre- vem languorem præcidit medicus. Bre- vis autem languor improprie dicitur. vis autem languor improprie dicitur.

Et est oppositio in adjecto: « Duce- Et est oppositio in adjecto: « Duce- bant eos ad eum. » Ducatus sonat mo- bant eos ad eum. » Ducatus sonat mo- tum voluntarium, quia manu ducebant tum voluntarium, quia manu ducebant eos. Propter quod etiam patrini et in- eos. Propter quod etiam patrini et in- structores in Ecclesia vocatur anadochi et structores in Ecclesia vocatur anadochi et

Temporis congruitatem per hoc quod manuduci: quia docendo ducunt, et in- Temporis congruitatem per hoc quod manuduci: quia docendo ducunt, et in- dicit: dicit:

« Cum sol occidisset. » « Cum sol occidisset. »

Quia tota die per totum tempus in Quia tota die per totum tempus in prædicatione secum fuerant. Nocte autem prædicatione secum fuerant. Nocte autem domi, virtutes ipsius vicinis nuntiabant : domi, virtutes ipsius vicinis nuntiabant : et ideo timentes ne in crastinum disce- et ideo timentes ne in crastinum disce- deret, statim ipsa nocte cum infirmis ve- deret, statim ipsa nocte cum infirmis ve- niebant. Spiritualiter autem sol est ipse niebant. Spiritualiter autem sol est ipse Christus, qui sicut dicitur, Joan. 1, 9, Christus, qui sicut dicitur, Joan. 1, 9, solus lucens illuminat omnem hominem solus lucens illuminat omnem hominem venientem in hunc mundum. Malach. IV, venientem in hunc mundum. Malach. IV, 2: Orietur vobis timentibus nomen meum 2: Orietur vobis timentibus nomen meum Sol justitiæ et sanitas in pennis ejus. Sol justitiæ et sanitas in pennis ejus. Hic Sol multos curavit lumine suo, ful- Hic Sol multos curavit lumine suo, ful- gens in vita sed multo plures perfecit gens in vita sed multo plures perfecit sanitates occumbens in morte. Luc. XXIII, sanitates occumbens in morte. Luc. XXIII, 44 et 45: Obscuratus est sol,... et tene- 44 et 45: Obscuratus est sol,... et tene- bræ factæ sunt. Et statim sequitur, bræ factæ sunt. Et statim sequitur, Matth. XXVII, 52: Et multa corpora san- Matth. XXVII, 52: Et multa corpora san- ctorum qui dormierant, surrexerunt. Sta- ctorum qui dormierant, surrexerunt. Sta- tim enim infernus reddidit mortuos suos. tim enim infernus reddidit mortuos suos. Judic. xvi, 30, Samson, qui sol fortis Judic. xvi, 30, Samson, qui sol fortis interpretatur, multo plures Philisthæos interpretatur, multo plures Philisthæos prostravit occumbens quam ante vivens prostravit occumbens quam ante vivens fecerat. Philisthæi autem significant dæ- fecerat. Philisthæi autem significant dæ- mones ægritudines facientes. mones ægritudines facientes.

flectunt ad bonum voluntates eorum. flectunt ad bonum voluntates eorum. Deuter. xxx11, 12: Dominus solus dux Deuter. xxx11, 12: Dominus solus dux ejus fuit, et non erat cum eo Deus alie- ejus fuit, et non erat cum eo Deus alie- nus. Quia etiamsi alius adducat, tamen nus. Quia etiamsi alius adducat, tamen facit in Domino. facit in Domino.

« At ille, etc. >> « At ille, etc. >>

Tangitur sanitatum perfectio. Tangitur sanitatum perfectio. Tanguntur autem duo: modus cura- Tanguntur autem duo: modus cura- tionis, et ipsa cura. tionis, et ipsa cura.

Curationis, quia « singulis manus im- Curationis, quia « singulis manus im- ponens. » Manus autem impositio duo si- ponens. » Manus autem impositio duo si- gnificat: potestatis traductionem, et ma- gnificat: potestatis traductionem, et ma- nuum, hoc est, operum impressionem. nuum, hoc est, operum impressionem. Potestatis traductio significatur per por- Potestatis traductio significatur per por- rectionem manuum. Manuum impressio rectionem manuum. Manuum impressio significatur in impressione vestigiorum significatur in impressione vestigiorum manuum. De traductione, Joan. xx, 22 manuum. De traductione, Joan. xx, 22 et 23: Accipite Spiritum sanctum : quo- et 23: Accipite Spiritum sanctum : quo- rum remiseritis peccata, remittuntur eis. rum remiseritis peccata, remittuntur eis. Manuum impressio, Exod. xxxiv, 29, Manuum impressio, Exod. xxxiv, 29, Moyses portabat tabulas lapideas scriptas Moyses portabat tabulas lapideas scriptas digito Dei. Scriptura enim est vestigium digito Dei. Scriptura enim est vestigium digitorum. Et ita traducit in eos spiritum digitorum. Et ita traducit in eos spiritum in sanctificando, et imprimit digitos in in sanctificando, et imprimit digitos in observatione suorum mandatorum. Ethic observatione suorum mandatorum. Ethic est modus curationis. est modus curationis.

Unde sequitur infallibilis cura: « Cu- Unde sequitur infallibilis cura: « Cu- « Omnes qui habebant infirmos, rabat eos. » In sanctitate enim spiritus, « Omnes qui habebant infirmos, rabat eos. » In sanctitate enim spiritus,

etc. » etc. »

Ecce infirmorum generalitas. Matth. Ecce infirmorum generalitas. Matth. x1, 28: Venite ad me, omnes qui labora- x1, 28: Venite ad me, omnes qui labora-

tis et onerati estis. tis et onerati estis.

« Variis languoribus. » Ecce infirmi- « Variis languoribus. » Ecce infirmi-

et in vestigiis mandatorum non potest et in vestigiis mandatorum non potest esse infirmitas diaboli: sed ejicitur. Luc. esse infirmitas diaboli: sed ejicitur. Luc. x1, 20: Si in digito Dei ejicio dæmonia, x1, 20: Si in digito Dei ejicio dæmonia, profecto pervenit in vos regnum Dei. profecto pervenit in vos regnum Dei.

41 41

IN EVANG. LUCÆ, IV-41, 42, 43, 44. IN EVANG. LUCÆ, IV-41, 42, 43, 44.

« Exibant autem dæmonia a mul- « Exibant autem dæmonia a mul- tis, clamantia et dicentia: Quia tu es tis, clamantia et dicentia: Quia tu es Filius Dei et increpans non sinebat Filius Dei et increpans non sinebat ea loqui, quia sciebant ipsum esse ea loqui, quia sciebant ipsum esse Christum. » Christum. »

Et tangitur hic dæmonum ejectio. Et tangitur hic dæmonum ejectio.

Et tanguntur hic tria: exitus dæmo- Et tanguntur hic tria: exitus dæmo- niorum, veritatis coacta confessio, et niorum, veritatis coacta confessio, et ipsorum a Domino increpatio. ipsorum a Domino increpatio.

Dæmonum ejectio tangitur per hoc Dæmonum ejectio tangitur per hoc quod dixit: « Exibant autem dæmonia a quod dixit: « Exibant autem dæmonia a multis, » quæ causam dederant infirmi- multis, » quæ causam dederant infirmi- tatibus sicut legitur in vita Beati Bar- tatibus sicut legitur in vita Beati Bar- tholomæi, quod inferebant læsiones: et tholomæi, quod inferebant læsiones: et hæc Christus a potestate lædendi ejecit. hæc Christus a potestate lædendi ejecit. Act. x, 38: Pertransiit benefaciendo, et Act. x, 38: Pertransiit benefaciendo, et sanando omnes oppressos a diabolo : quo- sanando omnes oppressos a diabolo : quo- niam Deus erat cum illo. niam Deus erat cum illo.

« Clamantia et dicentia, » in veritatis « Clamantia et dicentia, » in veritatis confessione, sed coacta: quia dæmon confessione, sed coacta: quia dæmon de sua voluntate non loquitur nisi men- de sua voluntate non loquitur nisi men- dacium. Joan. VIII, 44: Cum loquitur dacium. Joan. VIII, 44: Cum loquitur mendacium, ex propriis loquitur: quia mendacium, ex propriis loquitur: quia mendax est, et pater ejus. mendax est, et pater ejus.

« Quia tu es Filius Dei : » « Quia tu es Filius Dei : »

Et ideo tuo imperio compellis nos. Et ideo tuo imperio compellis nos. Hoc autem non scientes dixerunt, sed Hoc autem non scientes dixerunt, sed vehementer opinantes, sicut in præhabi- vehementer opinantes, sicut in præhabi- tis dictum est. Tamen quædam Glossa tis dictum est. Tamen quædam Glossa dicit, quod sciverunt esse Filium Dei: dicit, quod sciverunt esse Filium Dei: sed non credebant, quod sua crucifixione sed non credebant, quod sua crucifixione essent damnandi: et si hoc cognovissent, essent damnandi: et si hoc cognovissent, numquam eum crucifigi persuasissent. numquam eum crucifigi persuasissent. Anterior autem solutio verior est, quod Anterior autem solutio verior est, quod scilicet eum non cognoverunt cognitione scilicet eum non cognoverunt cognitione certa, sed opinabantur vehementer. Sa- certa, sed opinabantur vehementer. Sa- pient. 11, 13, 16 et 17: Filium Dei se pient. 11, 13, 16 et 17: Filium Dei se nominat,... et gloriatur patrem se ha- nominat,... et gloriatur patrem se ha- bere Deum videamus ergo si sermones bere Deum videamus ergo si sermones illius veri sint. illius veri sint.

349 349

sub pallio quorumdam verorum multa sub pallio quorumdam verorum multa falsa intersererent. Matth. XIII, 28 et 29: falsa intersererent. Matth. XIII, 28 et 29: Nonne bonum semen seminasti in agro Nonne bonum semen seminasti in agro tuo? unde ergo habet zizania? Et ait tuo? unde ergo habet zizania? Et ait illis: Inimicus homo hoc fecit. Et de illis: Inimicus homo hoc fecit. Et de his sub veris falsa introducentibus dici- his sub veris falsa introducentibus dici- tur, Isa. 1, 22: Vinum tuum mistum est tur, Isa. 1, 22: Vinum tuum mistum est aqua. Joan. II, 10: Omnis homo primum aqua. Joan. II, 10: Omnis homo primum bonum vinum ponit, et cum inebriati bonum vinum ponit, et cum inebriati fuerint, scilicet homines, tunc id quod fuerint, scilicet homines, tunc id quod deterius est. deterius est.

« Quia sciebant, » hoc est, vehemen- « Quia sciebant, » hoc est, vehemen- ter opinabantur, « ipsum esse Christum. » ter opinabantur, « ipsum esse Christum. » Act. x, 38 Jesum a Nazareth, quo- Act. x, 38 Jesum a Nazareth, quo- modo unxit eum Deus Spiritu sancto et modo unxit eum Deus Spiritu sancto et virtute. Christus enim unctus interpreta- virtute. Christus enim unctus interpreta- tur. Cantic. 1, 2: Oleum effusum nomen tur. Cantic. 1, 2: Oleum effusum nomen

tuum. tuum.

« Facta autem die, egressus ibat « Facta autem die, egressus ibat in desertum locum, et turbæ requi- in desertum locum, et turbæ requi- rebant eum, et venerunt usque ad rebant eum, et venerunt usque ad ipsum et detinebant illum, ne disce- ipsum et detinebant illum, ne disce-

deret ab eis. deret ab eis.

Quibus ille ait: Quia et aliis civitati- Quibus ille ait: Quia et aliis civitati- bus oportet me evangelizare regnum bus oportet me evangelizare regnum Dei: quia ideo missus sum. Dei: quia ideo missus sum.

Et erat prædicans in synagogis Ga- Et erat prædicans in synagogis Ga- lilææ. » lilææ. »

Hinc tangit tertium Ecclesiæ funda- Hinc tangit tertium Ecclesiæ funda- mentum et hoc est doctrina in prædica- mentum et hoc est doctrina in prædica- tione fidei et bonorum morum. tione fidei et bonorum morum.

se- se-

Et tangit quatuor: primum quidem, Et tangit quatuor: primum quidem, Domini a tumultu declinationem : Domini a tumultu declinationem : cundum, audientium eum inquisitionem cundum, audientium eum inquisitionem et devotionem: tertium, ad generalem et devotionem: tertium, ad generalem prædicationem ministrorum obligatio- prædicationem ministrorum obligatio- nem quartum autem, illius officii ad nem quartum autem, illius officii ad quod dicit esse ministros propriam ope- quod dicit esse ministros propriam ope-

rationem. rationem.

De primo dicit: « Facta autem die. » De primo dicit: « Facta autem die. »

« Et increpans non sinebat ea lo- Quia nocte circa curationem infirmorum « Et increpans non sinebat ea lo- Quia nocte circa curationem infirmorum

qui. qui.

» »

Cujus causa jam dicta est, ne scilicet Cujus causa jam dicta est, ne scilicet

erat occupatus: et ideo in die ad deser- erat occupatus: et ideo in die ad deser- tum causa quietis et contemplationis tum causa quietis et contemplationis declinavit. declinavit.

42 42

43 43

44 44

350 350

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

« Egressus ibat in desertum locum. » « Egressus ibat in desertum locum. » Marc. vi, 31 Venite seorsum in deser- Marc. vi, 31 Venite seorsum in deser- tum locum, et requiescite pusillum. Et tum locum, et requiescite pusillum. Et hoc in « die, » hoc est, in claro sapien- hoc in « die, » hoc est, in claro sapien- tiæ lumine. Sapient. VII, 29: Est hæc spe- tiæ lumine. Sapient. VII, 29: Est hæc spe- ciosor sole, et super omnem dispositio- ciosor sole, et super omnem dispositio- nem stellarum luci comparata, inveni- nem stellarum luci comparata, inveni- tur prior. tur prior.

: :

« Et turbæ requirebant eum. » « Et turbæ requirebant eum. »

Ecce devote audientium eum inquisi- Ecce devote audientium eum inquisi- tio. Isa. Lv, 6: Quærite Dominum, dum tio. Isa. Lv, 6: Quærite Dominum, dum inveniri potest: invocate eum, dum inveniri potest: invocate eum, dum prope est. prope est.

« Et venerunt usque ad ipsum. » Tria « Et venerunt usque ad ipsum. » Tria faciunt. Quærunt per devotionem. Ve- faciunt. Quærunt per devotionem. Ve- niunt usque ad ipsum per contemplatio- niunt usque ad ipsum per contemplatio- nem. Joan. 1, 39: Venerunt, et viderunt nem. Joan. 1, 39: Venerunt, et viderunt ubi maneret, et apud eum manserunt. ubi maneret, et apud eum manserunt.

« Et detinebant illum, ne discederet « Et detinebant illum, ne discederet ab eis, » per charitatis fervorem. Cantic. ab eis, » per charitatis fervorem. Cantic. 111, 4 : Tenui eum, nec dimittam. Genes. 111, 4 : Tenui eum, nec dimittam. Genes. XXXII, 26: Non dimittam te, nisi bene- XXXII, 26: Non dimittam te, nisi bene- dixeris mihi. Joan. IV, 40: Cum venis- dixeris mihi. Joan. IV, 40: Cum venis- sent ad illum Samaritani, rogaverunt sent ad illum Samaritani, rogaverunt eum ut ibi maneret. eum ut ibi maneret.

« Quibus ille ait. » « Quibus ille ait. »

Hic tangit ad generalem prædicatio- Hic tangit ad generalem prædicatio- nem ministrorum Ecclesiæ exemplo sui nem ministrorum Ecclesiæ exemplo sui obligationem. obligationem.

Unde dicit Non teneatis me, « quia Unde dicit Non teneatis me, « quia et aliis civitatibus, » et ruribus, et villis, et aliis civitatibus, » et ruribus, et villis, et vicis, et pagis. Omnia enim hæc per et vicis, et pagis. Omnia enim hæc per civitates comprehendit. civitates comprehendit.

« Oportet me, » hoc est, opem portat « Oportet me, » hoc est, opem portat in me, in ministris autem obligatio- in me, in ministris autem obligatio- nem. Ad Roman. 11 14 et 15 Sapien- nem. Ad Roman. 11 14 et 15 Sapien- tibus debitor sum. Ita, quod in me, tibus debitor sum. Ita, quod in me, promptum est et vobis, qui Romæ estis, promptum est et vobis, qui Romæ estis, evangelizare. I ad Corinth. Ix, Omnibus evangelizare. I ad Corinth. Ix, Omnibus omnia factus sum, ut omnes facerem omnia factus sum, ut omnes facerem salvos. Il ad Corinth. VI, 4: In omni- salvos. Il ad Corinth. VI, 4: In omni-

1 Cf. II Machab. iv, 23 et seq. 1 Cf. II Machab. iv, 23 et seq.

bus exhibeamus nosmetipsos sicut Dei bus exhibeamus nosmetipsos sicut Dei ministros. I ad Corinth. IV, 1: Sic nos ministros. I ad Corinth. IV, 1: Sic nos existimet homo ut ministros Christi. existimet homo ut ministros Christi. Act. 1, 8: Eritis mihi testes in Jerusalem, Act. 1, 8: Eritis mihi testes in Jerusalem, et in omni Judæa et Samaria, et usque et in omni Judæa et Samaria, et usque ad ultimum terræ. Reprehenduntur hoc ad ultimum terræ. Reprehenduntur hoc exemplo in uno loco jacentes, non evan- exemplo in uno loco jacentes, non evan- gelizantes, sed comedentes et bibentes ea gelizantes, sed comedentes et bibentes ea quæ per Evangelium sunt acquisita. quæ per Evangelium sunt acquisita. Marc. xvi, 20: Illi autem profecti prædi- Marc. xvi, 20: Illi autem profecti prædi- caverunt ubique, Domino cooperante, etc. caverunt ubique, Domino cooperante, etc. Job, xxxvi, 11: Nubes, hoc est, prædi- Job, xxxvi, 11: Nubes, hoc est, prædi- catores, ubique spargunt lumen suum. catores, ubique spargunt lumen suum.

« Evangelizare, » hoc est, bonum « Evangelizare, » hoc est, bonum nuntium gratiæ, et indulgentiæ manife- nuntium gratiæ, et indulgentiæ manife- stares. Hoc enim est lumen spargere. Isa. stares. Hoc enim est lumen spargere. Isa. XLIX, 6: Parum est ut sis mihi servus XLIX, 6: Parum est ut sis mihi servus ad suscitandas tribus Jacob, et fæces ad suscitandas tribus Jacob, et fæces Israel convertendas: ecce dedi te in lucem Israel convertendas: ecce dedi te in lucem gentium, ut sis salus mea usque ad ex- gentium, ut sis salus mea usque ad ex-

tremum terræ. tremum terræ.

« Regnum Dei. » Matth. vi, 33: Quæ- « Regnum Dei. » Matth. vi, 33: Quæ- rite primum regnum Dei, et justitiam rite primum regnum Dei, et justitiam ejus, et hæc omnia adjicientur vobis. ejus, et hæc omnia adjicientur vobis. Regnum autem Dei quo Deus regnat in Regnum autem Dei quo Deus regnat in nobis, est omnis finis, boni, legis, et or- nobis, est omnis finis, boni, legis, et or- dinis distributio, sicut dicit Dionysius. dinis distributio, sicut dicit Dionysius. Et hoc superius est expositum. Ad Ro- Et hoc superius est expositum. Ad Ro- man. xiv, 17 Non est regnum Dei esca man. xiv, 17 Non est regnum Dei esca et potus, sed justitia, et pax, et gaudium et potus, sed justitia, et pax, et gaudium in Spiritu sancto. Quidam autem hoc in Spiritu sancto. Quidam autem hoc non faciunt, sed fabulas prædicant. Psal. non faciunt, sed fabulas prædicant. Psal. CXVIII, 85: Narraverunt mihi iniqui fa- CXVIII, 85: Narraverunt mihi iniqui fa- bulationes, sed non ut lex tua. bulationes, sed non ut lex tua.

« Quia ideo missus sum. » « Quia ideo missus sum. »

Ecce finis legationis. Abdiæ, y. 1: Au- Ecce finis legationis. Abdiæ, y. 1: Au- ditum audivimus a Domino, et legatum ditum audivimus a Domino, et legatum ad gentes misit. II ad Corinth. v, 20: ad gentes misit. II ad Corinth. v, 20: Pro Christo legatione fungimur, tam- Pro Christo legatione fungimur, tam- quam Deo exhortante per nos. Modo au- quam Deo exhortante per nos. Modo au- tem legati qui veniunt, ad concutiendum tem legati qui veniunt, ad concutiendum et spoliandum terras veniunt: et sunt et spoliandum terras veniunt: et sunt illi legati Antiochi et non Dei ¹. illi legati Antiochi et non Dei ¹.

« Et erat prædicans. » « Et erat prædicans. »

IN EVANG. LUCÆ, IV-44. IN EVANG. LUCÆ, IV-44.

Ecce actus officii ad quem consecran- Ecce actus officii ad quem consecran- tur Episcopi sicut patet in manus im- tur Episcopi sicut patet in manus im- positione Episcoporum. positione Episcoporum.

« In synagogis Galilææ. » Locus ubi « In synagogis Galilææ. » Locus ubi multi confluxerunt. Ad Titum, 1, 9 Am- multi confluxerunt. Ad Titum, 1, 9 Am-

351 351

plectentem eum, qui secundum doctri- plectentem eum, qui secundum doctri- nam est, fidelem sermonem: ut potens nam est, fidelem sermonem: ut potens sit exhortari in doctrina sana, et eos sit exhortari in doctrina sana, et eos qui contradicuni arguere. qui contradicuni arguere.

Hæc est ergo constructio fundamento- Hæc est ergo constructio fundamento- rum Ecclesiæ. rum Ecclesiæ.

352 352

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

CAPUT V. CAPUT V.

Ubi de navicula Petri docuisset, ille laxato ipsius jussu reti, conclusit copio- Ubi de navicula Petri docuisset, ille laxato ipsius jussu reti, conclusit copio- sam piscium multitudinem: curatum leprosum mittit ad sacerdotes: paraly- sam piscium multitudinem: curatum leprosum mittit ad sacerdotes: paraly- tico, remissis primum peccatis, jubet ut lectum suum tollat: discumbens cum tico, remissis primum peccatis, jubet ut lectum suum tollat: discumbens cum Levi, quem ex telonio vocaverat, causam dat murmurantibus Pharisæis, quare Levi, quem ex telonio vocaverat, causam dat murmurantibus Pharisæis, quare cum peccatoribus conversetur, et cur ipsius discipuli non jejunent. cum peccatoribus conversetur, et cur ipsius discipuli non jejunent.

1. Factum est autem, cum turbæ ir- 1. Factum est autem, cum turbæ ir- ruerent in eum ut audirent ver- ruerent in eum ut audirent ver- bum Dei, et ipse stabat secus bum Dei, et ipse stabat secus stagnum Genesareth. stagnum Genesareth.

1 1

2. Et vidit duas naves stantes secus 2. Et vidit duas naves stantes secus stagnum : piscatores autem stagnum : piscatores autem descenderant, et lavabant retia. descenderant, et lavabant retia. 3. Ascendens autem in unam navim, 3. Ascendens autem in unam navim, quæ erat Simonis, rogavit eum quæ erat Simonis, rogavit eum a terra reducere pusillum. Et a terra reducere pusillum. Et sedens docebat de navicula tur- sedens docebat de navicula tur- bas. bas.

4. Ut cessavit autem loqui, dixit ad 4. Ut cessavit autem loqui, dixit ad Simonem Duc in altum, et Simonem Duc in altum, et laxate retia vestra in captu- laxate retia vestra in captu-

ram. ram.

5. Et respondens Simon, dixit illi: 5. Et respondens Simon, dixit illi:

Præceptor, per totam noctem Præceptor, per totam noctem laborantes, nihil cepimus: in laborantes, nihil cepimus: in verbo autem tuo laxabo rete. verbo autem tuo laxabo rete. 6. Et cum hoc fecissent, concluserunt 6. Et cum hoc fecissent, concluserunt piscium multitudinem copio- piscium multitudinem copio- sam rumpebatur autem rete sam rumpebatur autem rete

eorum. eorum.

7. Et annuerunt sociis qui erant in 7. Et annuerunt sociis qui erant in alia navi, ut venirent, et adju- alia navi, ut venirent, et adju- varent eos. Et venerunt, et im- varent eos. Et venerunt, et im- pleverunt ambas naviculas, ita pleverunt ambas naviculas, ita ut pene mergerentur. ut pene mergerentur.

8. Quod cum videret Simon Petrus, 8. Quod cum videret Simon Petrus, procidit ad genua Jesu, dicens: procidit ad genua Jesu, dicens:

1 Matth. IV, 18; Marc. 1, 16. 1 Matth. IV, 18; Marc. 1, 16.

2 Matth. vIII, 2; Marc. 1, 40. 2 Matth. vIII, 2; Marc. 1, 40.

Exi a me, quia homo peccator Exi a me, quia homo peccator sum, Domine. sum, Domine.

9. Stupor enim circumdederat eum, 9. Stupor enim circumdederat eum, et omnes qui cum illo erant, in et omnes qui cum illo erant, in captura piscium quam cepe- captura piscium quam cepe-

rant: rant:

10. Similiter autem Jacobum et Joan- 10. Similiter autem Jacobum et Joan- nem, filios Zebedæi, qui erant nem, filios Zebedæi, qui erant

socii Simonis. Et ait ad Simo- socii Simonis. Et ait ad Simo-

: :

nem Jesus Noli timere, ex hoc nem Jesus Noli timere, ex hoc jam homines eris capiens. jam homines eris capiens. 11. Et subductis ad terram navibus, 11. Et subductis ad terram navibus, relictis omnibus, secuti sunt relictis omnibus, secuti sunt

eum. eum.

12. Et factum est, cum esset in una 12. Et factum est, cum esset in una civitatum, et ecce vir plenus le- civitatum, et ecce vir plenus le- pra, et videns Jesum, et proci- pra, et videns Jesum, et proci- dens in faciem, rogavit eum, dens in faciem, rogavit eum, dicens Domine, si vis, potes dicens Domine, si vis, potes me mundare. me mundare.

13. Et extendens manum, tetigit eum, 13. Et extendens manum, tetigit eum, dicens Volo, mundare. Et con- dicens Volo, mundare. Et con- festim lepra discessit ab illo. festim lepra discessit ab illo. 14. Et ipse præcepit illi ut nemini di- 14. Et ipse præcepit illi ut nemini di- ceretsed: Vade, ostende te ceretsed: Vade, ostende te sacerdoti, et offer pro emunda- sacerdoti, et offer pro emunda- tione tua sicut præcepit Moyses, tione tua sicut præcepit Moyses, in testimonium illis 2. in testimonium illis 2.

15. Perambulabat autem magis sermo 15. Perambulabat autem magis sermo de illo et conveniebant turbæ de illo et conveniebant turbæ multæ ut audirent, et curaren- multæ ut audirent, et curaren- tur ab infirmitatibus suis. tur ab infirmitatibus suis.

3 Levit. XIV, 4. 3 Levit. XIV, 4.

CAP. V LUCÆ. CAP. V LUCÆ.

16. Ipse autem secedebat in deser- 16. Ipse autem secedebat in deser-

tum, et orabat. tum, et orabat.

17. Et factum est in una dierum, et 17. Et factum est in una dierum, et ipse sedebat docens. Et erant ipse sedebat docens. Et erant Pharisæi sedentes, et legis do- Pharisæi sedentes, et legis do- ctores, qui venerant ex omni ca- ctores, qui venerant ex omni ca- stello Galilææ, et Judææ, et Je- stello Galilææ, et Judææ, et Je- rusalem et virtus Domini erat rusalem et virtus Domini erat

ad sanandum eos. ad sanandum eos. 18. Et ecce viri portantes in lecto ho- 18. Et ecce viri portantes in lecto ho- minem qui erat paralyticus': minem qui erat paralyticus': et quærebant eum inferre, et et quærebant eum inferre, et ponere ante eum. ponere ante eum.

19. Et non invenientes qua parte il- 19. Et non invenientes qua parte il- lum inferrent præ turba, as- lum inferrent præ turba, as- cenderunt supra tectum, et cenderunt supra tectum, et per tegulas summiserunt eum per tegulas summiserunt eum cum lecto in medium ante Je- cum lecto in medium ante Je-

sum. sum.

20. Quorum fidem ut vidit, dixit : 20. Quorum fidem ut vidit, dixit : Homo, remittuntur tibi peccata Homo, remittuntur tibi peccata

tua. tua.

21. Et coeperunt cogitare Scribæ et 21. Et coeperunt cogitare Scribæ et Pharisæi, dicentes : Qui est Pharisæi, dicentes : Qui est hic, qui loquitur blasphemias? hic, qui loquitur blasphemias? Quis potest dimittere peccata, Quis potest dimittere peccata, Inisi solus Deus? Inisi solus Deus?

22. Ut cognovit autem Jesus cogita- 22. Ut cognovit autem Jesus cogita-

tiones eorum, respondens, di- tiones eorum, respondens, di-

27. 27.

353 353

ti sunt timore, dicentes: Quia ti sunt timore, dicentes: Quia vidimus mirabilia hodie. vidimus mirabilia hodie. Et post hæc exiit, et vidit publi- Et post hæc exiit, et vidit publi- canum nomine Levi 2, sedentem canum nomine Levi 2, sedentem ad telonium, et ait illi: Sequere ad telonium, et ait illi: Sequere

me. me.

28. Et relictis omnibus, surgens secu- 28. Et relictis omnibus, surgens secu-

tus est eum : tus est eum :

29. Et fecit ei convivium magnum 29. Et fecit ei convivium magnum Levi in domo sua et erat tur- Levi in domo sua et erat tur- ba multa publicanorum, et ba multa publicanorum, et aliorum qui cum illis erant dis- aliorum qui cum illis erant dis- cumbentes. cumbentes.

30. Et murmurabant Pharisæi et Scri- 30. Et murmurabant Pharisæi et Scri- bæ eorum, dicentes ad discipu- bæ eorum, dicentes ad discipu- los ejus Quare cum publicanis los ejus Quare cum publicanis et peccatoribus manducatis et et peccatoribus manducatis et bibitis? bibitis?

31. Et respondens Jesus, dixit ad il- 31. Et respondens Jesus, dixit ad il- los Non egent qui sani sunt los Non egent qui sani sunt medico, sed qui male habent. medico, sed qui male habent. 32. Non veni vocare justos, sed pec- 32. Non veni vocare justos, sed pec- catores ad poenitentiam. catores ad poenitentiam. 33. At illi dixerunt ad eum : Quare 33. At illi dixerunt ad eum : Quare

discipuli Joannis jejunant fre- discipuli Joannis jejunant fre- quenter³, et obsecrationes fa- quenter³, et obsecrationes fa- ciunt similiter et Pharisæo- ciunt similiter et Pharisæo- rum tui autem edunt et bi- rum tui autem edunt et bi- bunt? bunt?

xit ad illos Quid cogitatis in 34. Quibus ipse ait: Numquid pote. xit ad illos Quid cogitatis in 34. Quibus ipse ait: Numquid pote. cordibus vestris ? cordibus vestris ?

23. Quid est facilius dicere: Dimit- 23. Quid est facilius dicere: Dimit- tuntur tibi peccata: an dicere: tuntur tibi peccata: an dicere: Surge, et ambula? Surge, et ambula? 24. Ut autem sciatis quia Filius ho- 24. Ut autem sciatis quia Filius ho- minis habet potestatem in terra minis habet potestatem in terra dimittendi peccata, ait paralyti- dimittendi peccata, ait paralyti- co Tibi dico, surge, tolle le- co Tibi dico, surge, tolle le- ctum tuum, et vade in domum ctum tuum, et vade in domum

tuam. tuam.

25. Et confestim consurgens coram 25. Et confestim consurgens coram illis, tulit lectum in quo jace- illis, tulit lectum in quo jace-

stis filios sponsi, dum cum illis stis filios sponsi, dum cum illis est sponsus, facere jejunare? est sponsus, facere jejunare? 35. Venient autem dies cum ablatus 35. Venient autem dies cum ablatus fuerit ab illis sponsus, tunc je- fuerit ab illis sponsus, tunc je- junebant in illis diebus. junebant in illis diebus. 36. Dicebat autem et similitudinem 36. Dicebat autem et similitudinem ad illos Quia nemo commis- ad illos Quia nemo commis- suram a novo vestimento im- suram a novo vestimento im- mittit in vestimentum vetus: mittit in vestimentum vetus: alioquin et novum rumpit, et alioquin et novum rumpit, et veteri non convenit commissu- veteri non convenit commissu- ra a novo. ra a novo.

bat, et abiit in domum suam, 37. Et nemo mittit vinum novum in bat, et abiit in domum suam, 37. Et nemo mittit vinum novum in

magnificans Deum. magnificans Deum.

26. Et stupor apprehendit omnes, et 26. Et stupor apprehendit omnes, et

magnificabant Deum. Et reple- magnificabant Deum. Et reple-

1 Matth. 1x, 2; Marc. 11, 3. 1 Matth. 1x, 2; Marc. 11, 3.

2 Matth. x, 9; Marc. 11, 14. 2 Matth. x, 9; Marc. 11, 14.

XXII XXII

utres veteres alioquin rumpet utres veteres alioquin rumpet vinum novum utres, et ipsum vinum novum utres, et ipsum effundetur, et utres peribunt. effundetur, et utres peribunt.

3 Marc. 11, 18. 3 Marc. 11, 18.

23 23

354 354

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

38. Sed vinum novum in utres novos 38. Sed vinum novum in utres novos mittendum est, et utraque con- mittendum est, et utraque con- servantur. servantur.

39. Et nemo bibens vetus, statim vult 39. Et nemo bibens vetus, statim vult novum dicit enim: Vetus me- novum dicit enim: Vetus me- lius est. lius est.

IN CAPUT V LUCE IN CAPUT V LUCE

ENARRATIO. ENARRATIO.

« Factum est autem, cum turbæ « Factum est autem, cum turbæ irruerent in eum ut audirent irruerent in eum ut audirent verbum Dei, et ipse stabat secus verbum Dei, et ipse stabat secus stagnum Genesareth. » stagnum Genesareth. »

Constructis ecclesiastici ordinis funda- Constructis ecclesiastici ordinis funda- mentis, tangit Lucas ecclesiasticum or- mentis, tangit Lucas ecclesiasticum or- dinem in eo penes quem est plenitudo dinem in eo penes quem est plenitudo potestatis, et in Episcopis, et Presbyte- potestatis, et in Episcopis, et Presbyte- ris sicut innuit quædam Glossa super ris sicut innuit quædam Glossa super cap. XI. cap. XI.

Et ideo dividitur in tria: in quorum Et ideo dividitur in tria: in quorum primo tangit ordinem capitis, in quo est primo tangit ordinem capitis, in quo est summa potestas ad membra: in secundo summa potestas ad membra: in secundo autem tangit ordinem nobiliorum mem- autem tangit ordinem nobiliorum mem- brorum, in his qui primi ordinis sunt in brorum, in his qui primi ordinis sunt in Ecclesia, et hoc in sequenti capitulo: in Ecclesia, et hoc in sequenti capitulo: in tertio autem tangit ordinem eorum qui tertio autem tangit ordinem eorum qui secundi ordinis sunt in Ecclesia, sicut secundi ordinis sunt in Ecclesia, sicut Presbyterorum, et hoc incipit cap. xi, Presbyterorum, et hoc incipit cap. xi,

infra. infra.

Constructionem autem potestatis ec- Constructionem autem potestatis ec- clesiasticæ in capite tangit in hoc capitulo clesiasticæ in capite tangit in hoc capitulo in quinque, penes quinque quæ sunt de in quinque, penes quinque quæ sunt de officio capitis quorum primum est uni- officio capitis quorum primum est uni- versalitas potestatis in mundo: secundum versalitas potestatis in mundo: secundum est penes usum clavis, et jus oblata re- est penes usum clavis, et jus oblata re- cipiendi, et discernendi de lepra et lepra, cipiendi, et discernendi de lepra et lepra, et mundatione lepræ: tertium est penes et mundatione lepræ: tertium est penes potestatem ligandi et solvendi a pec- potestatem ligandi et solvendi a pec- cato quartum autem est penes auctori- cato quartum autem est penes auctori- tatem vocandi et constituendi et dispo tatem vocandi et constituendi et dispo

nendi gradus ecclesiasticos, et distin- nendi gradus ecclesiasticos, et distin- guendi eosdem quintum autem est guendi eosdem quintum autem est penes potestatem dispensandi et remit- penes potestatem dispensandi et remit- tendi circa eos quos regit. Et hæc per tendi circa eos quos regit. Et hæc per ordinem tanguntur in quinque historiis ordinem tanguntur in quinque historiis hic introductis, scilicet, de piscium con- hic introductis, scilicet, de piscium con- clusione, de leprosi sanatione et obla- clusione, de leprosi sanatione et obla- tione, de peccatorum in paralytico ab- tione, de peccatorum in paralytico ab- solutione, de Matthæi vocatione, de dis- solutione, de Matthæi vocatione, de dis- cipulorum dispensatione, contra quam cipulorum dispensatione, contra quam Pharisæi murmurabant. Et hæc per or- Pharisæi murmurabant. Et hæc per or- dinem patent in littera. dinem patent in littera.

Ex omnibus autem his scitur quod Ex omnibus autem his scitur quod Lucas in historia non sequitur ordinem Lucas in historia non sequitur ordinem temporis, sed inducit omnia, secundum temporis, sed inducit omnia, secundum quem modum probant ecclesiasticum quem modum probant ecclesiasticum ordinem, ut se esse probet vitulum in Dei ordinem, ut se esse probet vitulum in Dei animalibus. animalibus.

Prima autem historia in qua construit Prima autem historia in qua construit universalitatem regiminis esse in uno, universalitatem regiminis esse in uno, habet tres partes: in quarum prima su- habet tres partes: in quarum prima su- mit occasionem veniendi ad propositum: mit occasionem veniendi ad propositum: in secunda, ostendit et construit hoc per in secunda, ostendit et construit hoc per miraculum in tertia autem, omnibus ad miraculum in tertia autem, omnibus ad hoc stupentibus, explanando dicit hoc hoc stupentibus, explanando dicit hoc quod dictum est, esse suum intentum. quod dictum est, esse suum intentum.

Circa primum autem in quo accipit oc- Circa primum autem in quo accipit oc- casionem, sunt quatuor paragraphi. Tan- casionem, sunt quatuor paragraphi. Tan- git primo audiendi ex parte turbæ avi- git primo audiendi ex parte turbæ avi- ditatem, et ex hoc sibi excitari tumul- ditatem, et ex hoc sibi excitari tumul- tuationem, et loci ubi stabat ad tumul- tuationem, et loci ubi stabat ad tumul- tum sustinendum incongruitatem. In tum sustinendum incongruitatem. In secundo, dicit navium de quibus sine secundo, dicit navium de quibus sine tumultu docere posset, considerationem. tumultu docere posset, considerationem. In tertio, dicit unius navis ad tumultum In tertio, dicit unius navis ad tumultum declinandum ascensum. In quarto, dicit declinandum ascensum. In quarto, dicit ex illa turbarum eruditionem et illumi- ex illa turbarum eruditionem et illumi- nationem. Hæc autem per ordinem pa- nationem. Hæc autem per ordinem pa- tent in littera. tent in littera.

In primo horum duo sunt: turbarum In primo horum duo sunt: turbarum ad audiendum tumultus, et ad tumultum ad audiendum tumultus, et ad tumultum portandum importunus locus. portandum importunus locus.

Attende autem istud ante incarcera- Attende autem istud ante incarcera-

IN EVANG. LUCÆ, V-1. IN EVANG. LUCÆ, V-1.

tionem Joannis esse factum. Et ideo præ- tionem Joannis esse factum. Et ideo præ- cedenti immediate secundum ordinem cedenti immediate secundum ordinem temporis non continuatur. Sed hunc or- temporis non continuatur. Sed hunc or- dinem non sequitur Lucas. Secundum or- dinem non sequitur Lucas. Secundum or- dinem autem ecclesiastici gradus optime dinem autem ecclesiastici gradus optime continuatur: quia prius est fundare Ec- continuatur: quia prius est fundare Ec- clesiam, quam constitutio ministrorum. clesiam, quam constitutio ministrorum. Et ad sequens continuatur: quia prius Et ad sequens continuatur: quia prius est disponere caput, postea membra. Et est disponere caput, postea membra. Et inter actus, prius est cura pastoralis inter actus, prius est cura pastoralis universalis regiminis, quam usus clavis. universalis regiminis, quam usus clavis. Et sic patet ordo valde rationabilis. Et sic patet ordo valde rationabilis. Dicit ergo: Dicit ergo:

« Factum est autem. » « Factum est autem. »

Quod ante mundi constitutionem ordi- Quod ante mundi constitutionem ordi- natum est, tunc in exsecutione « factum natum est, tunc in exsecutione « factum est. » Sic enim eum Pater genuit, in quo est. » Sic enim eum Pater genuit, in quo splenderet omnis gradus sanctitatis ab splenderet omnis gradus sanctitatis ab æterno, ab eodem ipso perficiendus in æterno, ab eodem ipso perficiendus in tempore. Psal. CIX, 3: In splendoribus tempore. Psal. CIX, 3: In splendoribus sanctorum, ex utero ante luciferum ge- sanctorum, ex utero ante luciferum ge- nui te. Sic Jerusalem terrestris Ecclesia nui te. Sic Jerusalem terrestris Ecclesia descendit a coelesti quæ est in dispositione descendit a coelesti quæ est in dispositione divina. Apocal. xx1, 2: Vidi civitatem divina. Apocal. xx1, 2: Vidi civitatem sanctam Jerusalem novam descenden- sanctam Jerusalem novam descenden- tem de cœlo a Deo, paratam sicut spon- tem de cœlo a Deo, paratam sicut spon-

sam viro suo. sam viro suo.

Sic ergo, « Factum est, » tali sumpta Sic ergo, « Factum est, » tali sumpta occasione, « cum turbæ, » permixtæ occasione, « cum turbæ, » permixtæ multitudines, « irruerent » tumultuantes multitudines, « irruerent » tumultuantes « in eum, » cupientes audire viam sa- « in eum, » cupientes audire viam sa- lutis, « ut audirent verbum Dei. Matth. lutis, « ut audirent verbum Dei. Matth. XIII, XIII, 2: Congregatæ sunt ad eum turbæ 2: Congregatæ sunt ad eum turbæ multæ, ita ut in naviculam ascendens multæ, ita ut in naviculam ascendens sederet. sederet.

Causa autem audiendi diversa fuit in Causa autem audiendi diversa fuit in diversis. Quidam enim cibum cogitantes diversis. Quidam enim cibum cogitantes qui perit, propterea sequebantur eum ut qui perit, propterea sequebantur eum ut de panibus suis saturarentur: et hi fue- de panibus suis saturarentur: et hi fue- runt carnales, Joan. vi, 26: Quæritis me, runt carnales, Joan. vi, 26: Quæritis me, non quia vidistis signa, sed quia mandu- non quia vidistis signa, sed quia mandu- castis ex panibus. Alii autem sequeban- castis ex panibus. Alii autem sequeban- tur eum ut observarent et caperent eum tur eum ut observarent et caperent eum in sermone, et accusarent eum : et hi in sermone, et accusarent eum : et hi fuerunt invidi, Matth. xxn, 15: Abeun- fuerunt invidi, Matth. xxn, 15: Abeun- tes Pharisæi consilium inierunt ut cape- tes Pharisæi consilium inierunt ut cape-

355 355

rent Jesum in sermone. Alii autem se- rent Jesum in sermone. Alii autem se- quebantur eum ut sanarentur ab ipso quebantur eum ut sanarentur ab ipso infirmi eorum, Joan. vi, 2: Sequebatur infirmi eorum, Joan. vi, 2: Sequebatur eum multitudo magna: quia videbant eum multitudo magna: quia videbant signa quæ faciebat super his qui infir- signa quæ faciebat super his qui infir- mabantur et hi erant providi. Alii au- mabantur et hi erant providi. Alii au- tem sequebantur ut viderent mirabilia et tem sequebantur ut viderent mirabilia et audirent, Luc. v, 26: Vidimus mirabilia audirent, Luc. v, 26: Vidimus mirabilia hodie: et hi sunt curiosi. Alii autem se- hodie: et hi sunt curiosi. Alii autem se- quebantur eum ut de via salutis et ani- quebantur eum ut de via salutis et ani- mæ eruditione instruerentur: et hi erant mæ eruditione instruerentur: et hi erant devoti, Joan. v1, 69: Ad quem ibimus? devoti, Joan. v1, 69: Ad quem ibimus? verba vitæ æternæ habes. verba vitæ æternæ habes.