IN EVANG. LUCÆ, IV-20, 21. IN EVANG. LUCÆ, IV-20, 21.

Deo nostro. Et hoc terret et inducit timo- Deo nostro. Et hoc terret et inducit timo- rem quia hæc est dies, aut in morte, aut rem quia hæc est dies, aut in morte, aut in universali judicio: quando unicuique in universali judicio: quando unicuique reddetur pro meritis. II ad Corinth. v, reddetur pro meritis. II ad Corinth. v, 10: Omnes nos manifestari oportet ante 10: Omnes nos manifestari oportet ante tribunal Christi, ut referat unusquisque tribunal Christi, ut referat unusquisque propria corporis, prout gessit, sive bo- propria corporis, prout gessit, sive bo- num, sive malum. Isa. LXIII, 4: Dies ul- num, sive malum. Isa. LXIII, 4: Dies ul- tionis in corde meo, annus redemptionis tionis in corde meo, annus redemptionis meæ venit. Deuter. xxxn, 35: Ego retri- meæ venit. Deuter. xxxn, 35: Ego retri- buam in tempore, ut labatur pes eorum ¹. buam in tempore, ut labatur pes eorum ¹.

« Et cum plicuisset librum. » « Et cum plicuisset librum. »

Ecce hic post assumptum coram om- Ecce hic post assumptum coram om- nibus thema, parat se ad docendum. nibus thema, parat se ad docendum.

Tangit autem tria: libri complicatio- Tangit autem tria: libri complicatio- nem ad secretorum velationem: libri nem ad secretorum velationem: libri redditionem ad ministrorum instructio- redditionem ad ministrorum instructio- nem ejus qui legerat sessionem, ut os- nem ejus qui legerat sessionem, ut os- tendat docentis tranquillitatem. tendat docentis tranquillitatem.

Cum enim dicit: « Et cum plicuisset Cum enim dicit: « Et cum plicuisset librum, » quem solus aperuerat, docet librum, » quem solus aperuerat, docet quod liber ad aliud est aperiendus, et ad quod liber ad aliud est aperiendus, et ad aliud plicandus. Aperiendus ad ædificato- aliud plicandus. Aperiendus ad ædificato- ria pro capacitate audientium ut rudia ria pro capacitate audientium ut rudia populo, et sapientiam loquamur inter populo, et sapientiam loquamur inter perfectos. Matth. VII, 6: Nolite san- perfectos. Matth. VII, 6: Nolite san- ctum dare canibus, neque mittatis mar- ctum dare canibus, neque mittatis mar- garitas vestras ante porcos. Aliter et ali- garitas vestras ante porcos. Aliter et ali- ter prædicandum diversis, ut docet Gre- ter prædicandum diversis, ut docet Gre- gorius in Pastorali. Et Dominus hic con- gorius in Pastorali. Et Dominus hic con- firmat. Daniel. x11, 4: Claude sermones, firmat. Daniel. x11, 4: Claude sermones, et signa librum usque ad tempus statu- et signa librum usque ad tempus statu- tum. Propter hoc Dominus, Matth. xxiv, tum. Propter hoc Dominus, Matth. xxiv, 45, et Luc. x11, 36-38, commendat ser- 45, et Luc. x11, 36-38, commendat ser- vum prudentem qui scit quid cui debeat vum prudentem qui scit quid cui debeat ministrare pro tempore. ministrare pro tempore.

Attende autem quod sunt et alii 'libri: Attende autem quod sunt et alii 'libri: sicut Liber vitæ, Libri judicii seu con- sicut Liber vitæ, Libri judicii seu con- scientiarum, et Libri creaturarum. scientiarum, et Libri creaturarum.

Liber vitæ intellectus Dei: in quo no- Liber vitæ intellectus Dei: in quo no- mina prædestinatorum quoad esse, et mina prædestinatorum quoad esse, et gratiam, et gloriam, sunt descripta. gratiam, et gloriam, sunt descripta. Apocal. xx, 12: Alius Liber apertus est, Apocal. xx, 12: Alius Liber apertus est, qui est vitæ. qui est vitæ.

1 Cf. Eccli. xxv, 1 ; ad Roman. xi, 19 1 Cf. Eccli. xxv, 1 ; ad Roman. xi, 19 Hebr. x, 30. Hebr. x, 30.

ad ad

329 329

Libri autem judicii sunt conscientiæ Libri autem judicii sunt conscientiæ Sanctorum, legis et justitiæ Dei depicti Sanctorum, legis et justitiæ Dei depicti codices, secundum quos sententia dabi- codices, secundum quos sententia dabi- tur in die judicii. Apocal. xx, 12: Libri tur in die judicii. Apocal. xx, 12: Libri aperti sunt. Daniel. vi, 10: Libri aperti aperti sunt. Daniel. vi, 10: Libri aperti sunt. Psal. CXLIX, 9: Ut faciant in eis sunt. Psal. CXLIX, 9: Ut faciant in eis judicium conscriptum. judicium conscriptum.

Libri creaturarum sunt in quibus legi- Libri creaturarum sunt in quibus legi- mus Creatorem et suam notitiam. Qui mus Creatorem et suam notitiam. Qui complicabuntur post diem judicii. Isa. complicabuntur post diem judicii. Isa. XXXIV, 4 Complicabuntur sicut liber XXXIV, 4 Complicabuntur sicut liber cæli, et omnis militia eorum defluet. cæli, et omnis militia eorum defluet. Apocal. vi, 14: Cælum recessit sicut li- Apocal. vi, 14: Cælum recessit sicut li- ber involutus. ber involutus.

De talibus autem libris non loquitur De talibus autem libris non loquitur hic sed loquitur de libro hoc, qui est hic sed loquitur de libro hoc, qui est codex Isaiæ ad litteram : et illum com- codex Isaiæ ad litteram : et illum com- plicuit, ut mystica quæ sunt in ipso do- plicuit, ut mystica quæ sunt in ipso do- ceret non adhuc esse revelanda. ceret non adhuc esse revelanda. Sequitur: Sequitur:

« Reddidit eum ministro, » « Reddidit eum ministro, »

: :

Hoc est, custodi sive thesaurario ad Hoc est, custodi sive thesaurario ad reservandum in hoc approbans gradum reservandum in hoc approbans gradum Janitorum et ordinem, quorum officium Janitorum et ordinem, quorum officium est res Ecclesiæ reclusas conservare. Mi- est res Ecclesiæ reclusas conservare. Mi- nister autem libri etiam Doctor est, cui nister autem libri etiam Doctor est, cui Dominus reddidit librum reservandum : Dominus reddidit librum reservandum : qui Doctor Christo porrigit librum ad qui Doctor Christo porrigit librum ad illuminandum: Christus autem reddit illuminandum: Christus autem reddit Doctori ad interpretandum, et custodien- Doctori ad interpretandum, et custodien- dum, et se per studium in illo cibandum. dum, et se per studium in illo cibandum. Ezechiel. II, 1 et 2: Quodcumque inve- Ezechiel. II, 1 et 2: Quodcumque inve- neris, comede: comede volumen istud... neris, comede: comede volumen istud... Et cibavit me volumine. Et cibavit me volumine.

<< Et sedit. »> << Et sedit. »>

In quo notatur quies et tranquillitas In quo notatur quies et tranquillitas docentis cujus est sedere in cathedra, docentis cujus est sedere in cathedra, quæ est sedes catechizantium, hoc est, quæ est sedes catechizantium, hoc est, prædicantium sive docentium. Et tunc prædicantium sive docentium. Et tunc implevit Dominus hoc quod in Psalmo implevit Dominus hoc quod in Psalmo cv1, 32, dictum est de ipso Exaltent cv1, 32, dictum est de ipso Exaltent eum in ecclesia plebis, et in cathedra se- eum in ecclesia plebis, et in cathedra se-

2 I ad Corinth. 11, 6. 2 I ad Corinth. 11, 6.

330 330

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

niorum laudent eum. Luc. 11, 46: Inve- niorum laudent eum. Luc. 11, 46: Inve- nerunt illum in templo sedentem in me- nerunt illum in templo sedentem in me- dio doctorum, audientem illos, et inter- dio doctorum, audientem illos, et inter- rogantem eos. Daniel. xu, 50: Veni, et rogantem eos. Daniel. xu, 50: Veni, et sede in medio nostrum, et indica nobis: sede in medio nostrum, et indica nobis: quia tibi Deus dedit honorem senectutis. quia tibi Deus dedit honorem senectutis. II Reg. XXIII, 8: David sedens in cathe- II Reg. XXIII, 8: David sedens in cathe- dra sapientissimus princeps inter tres, dra sapientissimus princeps inter tres, scilicet Patriarchas, et Legislatores, et scilicet Patriarchas, et Legislatores, et Prophetas. Prophetas.

quæ illuminat omnem hominem venien- quæ illuminat omnem hominem venien- tem in hunc mundum. tem in hunc mundum.

« Hæc Scriptura, » Isaiæ Prophetæ, « Hæc Scriptura, » Isaiæ Prophetæ, « impleta est » per promissionis exhibi- « impleta est » per promissionis exhibi- tionem, « in auribus vestris : » quia me tionem, « in auribus vestris : » quia me missum a Patre in mundum hæc legen- missum a Patre in mundum hæc legen- tem audivistis. Matth. v, 18 Iota unum, tem audivistis. Matth. v, 18 Iota unum, aut unus apex non præteribit a lege. Ec- aut unus apex non præteribit a lege. Ec- cli. XLVIII, 27 et 28: Isaias spiritu ma- cli. XLVIII, 27 et 28: Isaias spiritu ma- gno vidit ultima, et consolatus est lu- gno vidit ultima, et consolatus est lu- gentes in Sion usque in sempiternum. gentes in Sion usque in sempiternum.

« Et omnium in Synagoga oculi, Ostendit futura et abscondita antequam « Et omnium in Synagoga oculi, Ostendit futura et abscondita antequam evenirent. evenirent.

etc. » etc. »

Hic tangit omnium audientium atten- Hic tangit omnium audientium atten- tionem. Et tangit tria: attentionem om- tionem. Et tangit tria: attentionem om- nium quæ fuit ante Scripturæ explana- nium quæ fuit ante Scripturæ explana- tionem, et explanationem, et diversam tionem, et explanationem, et diversam in auditoribus explanationis receptio- in auditoribus explanationis receptio-

nem. nem.

De attentione dicit : « Et omnium in De attentione dicit : « Et omnium in synagoga oculi erant intendentes in synagoga oculi erant intendentes in eum. » Oculus enim cordis est nuntius: eum. » Oculus enim cordis est nuntius: et directio ad ipsum oculorum, significa- et directio ad ipsum oculorum, significa- bat corda esse directa in eum, ut audi- bat corda esse directa in eum, ut audi- rent quid dicere vellet. Hoc tamen qui- rent quid dicere vellet. Hoc tamen qui- dam devotione, quidam curiositate, et dam devotione, quidam curiositate, et quidam observantes eum, fecerunt, ut quidam observantes eum, fecerunt, ut caperent eum in sermone. Psal. CXLIV, caperent eum in sermone. Psal. CXLIV, 15: Oculi omnium in te sperant, Do- 15: Oculi omnium in te sperant, Do- mine. Psal. xxiv, 15: Oculi mei semper mine. Psal. xxiv, 15: Oculi mei semper ad Dominum. II Paralip. xx, 12: Cum ad Dominum. II Paralip. xx, 12: Cum ignoremus quid agere debeamus, hoc so- ignoremus quid agere debeamus, hoc so- lum habemus residui, ut oculos nostros lum habemus residui, ut oculos nostros dirigamus ad te. dirigamus ad te.

« Coepit autem dicere ad illos. >> « Coepit autem dicere ad illos. >>

Ecce Scripturæ inductæ explanatio. Ecce Scripturæ inductæ explanatio. Nec intelligitur quod ita breviter expla- Nec intelligitur quod ita breviter expla- naverit ut hic dicitur: sed potius sermo- naverit ut hic dicitur: sed potius sermo- cinando plura est prosecutus. Et ideo cinando plura est prosecutus. Et ideo dicit : « Cœpit. » Quasi dicat: Sic cœ- dicit : « Cœpit. » Quasi dicat: Sic cœ- pit sed multa interserens, ista inten- pit sed multa interserens, ista inten- dit. dit.

« Quia hodie, » clara die, lucente ve- « Quia hodie, » clara die, lucente ve- ro lumine. Joan. 1, 9: Erat lux vera ro lumine. Joan. 1, 9: Erat lux vera

Sequitur de differenti verbi effectu in Sequitur de differenti verbi effectu in cordibus auditorum. Et primo tangit ef- cordibus auditorum. Et primo tangit ef- fectum in cordibus simplicium devoto- fectum in cordibus simplicium devoto- rum populi, postea in cordibus Scriba- rum populi, postea in cordibus Scriba- rum et Pharisæorum. rum et Pharisæorum. Dicit igitur: Dicit igitur:

« Et omnes testimonium illi da- « Et omnes testimonium illi da- bant. » bant. »

« Omnes,» inquam, de populo sim- « Omnes,» inquam, de populo sim- plici et devoto, « dabant ei testimo-. plici et devoto, « dabant ei testimo-. nium, » quia ipse esset ille de quo Pro- nium, » quia ipse esset ille de quo Pro- pheta hoc dixerat. Joan. 1, 49: Rabbi, pheta hoc dixerat. Joan. 1, 49: Rabbi, tu es Filius Dei, tu es Rex Israel. Luc. tu es Filius Dei, tu es Rex Israel. Luc. VII, 16: Magnificabant Deum, dicentes : VII, 16: Magnificabant Deum, dicentes : Quia Propheta magnus surrexit in nobis, Quia Propheta magnus surrexit in nobis, et quia Deus visitavit plebem suam 1. et quia Deus visitavit plebem suam 1. Act. 1, 8: Eritis mihi testes in Jerusa- Act. 1, 8: Eritis mihi testes in Jerusa- lem, et in omni Judæa et Samaria, et lem, et in omni Judæa et Samaria, et usque ad ultimum terræ. Sic ergo da- usque ad ultimum terræ. Sic ergo da- bant ei testimonium veritatis prophetiæ. bant ei testimonium veritatis prophetiæ.

In aliis autem dictis ejus, « et mira- In aliis autem dictis ejus, « et mira- bantur » de altitudine dictorum. Esther, bantur » de altitudine dictorum. Esther, xv, 17: Valde mirabilis es, domine, et xv, 17: Valde mirabilis es, domine, et facies tua plena est gratiarum. facies tua plena est gratiarum.

« In verbis gratiæ, » hoc est, efficienti- « In verbis gratiæ, » hoc est, efficienti- bus gratiam in cordibus audientium. bus gratiam in cordibus audientium. Eccli. xx, 13: Sapiens in verbis seipsum Eccli. xx, 13: Sapiens in verbis seipsum amabilem facit: gratiæ autem fatuorum amabilem facit: gratiæ autem fatuorum effundentur. Ad Ephes. iv, 29: Omnis effundentur. Ad Ephes. iv, 29: Omnis sermo malus ex ore vestro non procedat, sermo malus ex ore vestro non procedat, sed si quis bonus ad ædificationem fidei, sed si quis bonus ad ædificationem fidei, ut del gratiam audientibus. ut del gratiam audientibus.

1 Cf. Joan. vi, 14. 1 Cf. Joan. vi, 14.

IN EVANG. LUCÆ, IV-22. IN EVANG. LUCÆ, IV-22.

« Quæ procedebant, » hoc est, ordi- « Quæ procedebant, » hoc est, ordi- nate cedebant et procul in corda: proces- nate cedebant et procul in corda: proces- sio enim ordinata est: « de ore ejus. » sio enim ordinata est: « de ore ejus. » Deuter. xxxII, 2: Concrescat ut pluvia Deuter. xxxII, 2: Concrescat ut pluvia doctrina mea, fluat ut ros eloquium doctrina mea, fluat ut ros eloquium meum, quasi imber super herbam, et meum, quasi imber super herbam, et quasi stillæ super gramina. quasi stillæ super gramina.

Sunt autem quidam qui non habent Sunt autem quidam qui non habent verba gratiæ, sed gratiam verborum lo- verba gratiæ, sed gratiam verborum lo- quendi facete, et oratione lepida multa quendi facete, et oratione lepida multa dicentes, et gratiam in cordibus audito- dicentes, et gratiam in cordibus audito- rum non excitantes, sed contentiones et rum non excitantes, sed contentiones et rixas. I ad Corinth. 11, 1 et 2: Veni non rixas. I ad Corinth. 11, 1 et 2: Veni non in sublimitate sermonis aut sapientiæ, in sublimitate sermonis aut sapientiæ, annuntians vobis testimonium Christi. annuntians vobis testimonium Christi. Non enim judicavi me scire aliquid inter Non enim judicavi me scire aliquid inter vos, nisi Jesum Christum, et hunc cruci- vos, nisi Jesum Christum, et hunc cruci- fixum. Et, ibidem, y. 4: Sermo meus, fixum. Et, ibidem, y. 4: Sermo meus, et prædicatio mea, non in persuasibilibus et prædicatio mea, non in persuasibilibus humanæ sapientiæ verbis, sed in osten- humanæ sapientiæ verbis, sed in osten- sione spiritus et virtutis. Quidam sunt sione spiritus et virtutis. Quidam sunt qui verba projiciunt, de quorum ore non qui verba projiciunt, de quorum ore non procedunt sed jactant ea incaute in spi- procedunt sed jactant ea incaute in spi- ritu indignationis, homines non emen- ritu indignationis, homines non emen- dantes, sed confundentes. Proverb. xxx, dantes, sed confundentes. Proverb. xxx, 14: Est generatio quæ pro dentibus gla- 14: Est generatio quæ pro dentibus gla- dios habet, et commandit molaribus suis, dios habet, et commandit molaribus suis, ut comedat inopes de terra, et pauperes ex ut comedat inopes de terra, et pauperes ex hominibus. Alii sunt etiam quibus verba hominibus. Alii sunt etiam quibus verba cadunt in terram, vel terreno pulvere per cadunt in terram, vel terreno pulvere per inanem gloriam tecti, vel per spem quæ- inanem gloriam tecti, vel per spem quæ- stus terreni obruti: contra quos dicitur stus terreni obruti: contra quos dicitur in Psalmo 1, 3: Folium ejus non defluet, in Psalmo 1, 3: Folium ejus non defluet, et omnia quæcumque faciet, prospera- et omnia quæcumque faciet, prospera- buntur. Folia enim sunt verba. Ezechiel. buntur. Folia enim sunt verba. Ezechiel. XLVII, 12: Folia ejus erunt ad medici- XLVII, 12: Folia ejus erunt ad medici- nam. Verbum enim Domini debet proce- nam. Verbum enim Domini debet proce- dere mature et ordinate, sicut decet ver- dere mature et ordinate, sicut decet ver- bum Dei, et sicut procedit de ore Dei. bum Dei, et sicut procedit de ore Dei. Eccli. xxiv, 5 Ego ex ore Altissimi Eccli. xxiv, 5 Ego ex ore Altissimi prodivi, primogenita ante omnem cre- prodivi, primogenita ante omnem cre-

aturam. aturam.

« Et dicebant: Nonne hic est filius « Et dicebant: Nonne hic est filius Joseph ? » Joseph ? »

Ecce hic secundum Chrysostomum Ecce hic secundum Chrysostomum tangitur effectus Verbi Dei in indevotis tangitur effectus Verbi Dei in indevotis Scribis et Pharisæis. Omnes enim de po- Scribis et Pharisæis. Omnes enim de po-

331 331

pulo sanctificabant eum, et testimonium pulo sanctificabant eum, et testimonium illi dabant. Soli autem Scribæ et Phari- illi dabant. Soli autem Scribæ et Phari- sæi, ut dicit Chrysostomus, similes sunt sæi, ut dicit Chrysostomus, similes sunt terræ arenosæ, quæ quanto plus pluit, terræ arenosæ, quæ quanto plus pluit, tanto magis aret. Et ideo maledicti sunt : tanto magis aret. Et ideo maledicti sunt : sicut dicit Apostolus, ad Hebr. vi, 7 et 8: sicut dicit Apostolus, ad Hebr. vi, 7 et 8: Terra sæpe venientem super se bibens im- Terra sæpe venientem super se bibens im- brem, et generans herbam opportunam brem, et generans herbam opportunam illis a quibus colitur, accipit benedictio- illis a quibus colitur, accipit benedictio- nem a Deo proferens autem spinas ac nem a Deo proferens autem spinas ac tribulos, reproba est, et maledictioni tribulos, reproba est, et maledictioni proxima cujus consummatio in combu- proxima cujus consummatio in combu- stionem ignis. stionem ignis.

Dividitur autem hæc pars in tres par- Dividitur autem hæc pars in tres par- tes in quarum prima Scribarum et Pha- tes in quarum prima Scribarum et Pha- risæorum in paucis verbis innuit con- risæorum in paucis verbis innuit con- temptum: in secunda autem Christus temptum: in secunda autem Christus excludit ipsorum tacitam objectionem excludit ipsorum tacitam objectionem quam fecerunt, populum a fide concepta quam fecerunt, populum a fide concepta volentes avertere: in tertia autem aper- volentes avertere: in tertia autem aper- ta eorum ponitur malignitas, ad quam ta eorum ponitur malignitas, ad quam induxerunt populum, et quam volebant induxerunt populum, et quam volebant Domino violenter inferre. Domino violenter inferre.

Primum horum est valde parvum, sed Primum horum est valde parvum, sed prægnans magna malignitate: prægnans magna malignitate:

<< Et dicebant, » << Et dicebant, »

Supple, Scribæ et Pharisæi ad popu- Supple, Scribæ et Pharisæi ad popu- lum qui jam fidem et devotionem conce- lum qui jam fidem et devotionem conce- perat: « Nonne hic est. » Despectionis perat: « Nonne hic est. » Despectionis nota est demonstratio ejus, quem nomi- nota est demonstratio ejus, quem nomi- nare non sunt dignati. Sapient. 11, 15: nare non sunt dignati. Sapient. 11, 15: Gravis est nobis etiam ad videndum. Gravis est nobis etiam ad videndum. Psal. xv, Psal. xv, 4 Nec memor ero nominum 4 Nec memor ero nominum eorum per labia mea. eorum per labia mea.

« Filius Joseph. »> « Filius Joseph. »>

Minus hic dicit Evangelista quod tam a Minus hic dicit Evangelista quod tam a Matthæo quam a Marco plenius sciverat es- Matthæo quam a Marco plenius sciverat es- se positum. Matth. x111, 55 et 56: Nonne hic se positum. Matth. x111, 55 et 56: Nonne hic est fabri filius? Nonne mater ejus dicitur est fabri filius? Nonne mater ejus dicitur Maria, et fratres ejus, Jacobus, et Joseph, Maria, et fratres ejus, Jacobus, et Joseph, et Simon, et Judas: et sorores ejus, non- et Simon, et Judas: et sorores ejus, non- ne omnes apud nos sunt ? Marc. vi, 3: ne omnes apud nos sunt ? Marc. vi, 3: Nonne hic est faber, filius Mariæ, frater Nonne hic est faber, filius Mariæ, frater Jacobi, et Joseph, et Judæ, et Simonis ? Jacobi, et Joseph, et Judæ, et Simonis ? Hæc omnia despective dicta sunt. Faber Hæc omnia despective dicta sunt. Faber

23 23

332 332

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

enim lignarius dicitur fuisse Joseph, arte enim lignarius dicitur fuisse Joseph, arte et usu manuum victum quærens, et non et usu manuum victum quærens, et non in otio et deliciis panem manducans, sic- in otio et deliciis panem manducans, sic- ut Scribæ et Pharisæi fecerunt. Maria ut Scribæ et Pharisæi fecerunt. Maria etiam quam objiciunt ei quæstuaria fuit, etiam quam objiciunt ei quæstuaria fuit, ut dicit Hieronymus, colo et consilio ut dicit Hieronymus, colo et consilio manuum victum quærens. Fratres autem manuum victum quærens. Fratres autem vocant hic consobrinos ejus, filios sororis vocant hic consobrinos ejus, filios sororis Beatæ Virginis ex Cleopha patre, tres Beatæ Virginis ex Cleopha patre, tres Apostolos Simonem, et Judam, et Jaco- Apostolos Simonem, et Judam, et Jaco- bum minorem. Quartus autem Joseph bum minorem. Quartus autem Joseph fuit qui justus cognominabatur: qui cum fuit qui justus cognominabatur: qui cum Matthia sortes habuit quis eorum in lo- Matthia sortes habuit quis eorum in lo- cum Judæ substitueretur. Et est sensus: cum Judæ substitueretur. Et est sensus: Hic despectæ et pauperrimæ nativitatis Hic despectæ et pauperrimæ nativitatis faber lignarius vocatione, non potest esse faber lignarius vocatione, non potest esse Christus Dominus quem unxit Deus. Et Christus Dominus quem unxit Deus. Et ideo sibi non est credendum tam rustica- ideo sibi non est credendum tam rustica- no et tam vili. no et tam vili.

Faber tamen erat Dominus: quia Pro- Faber tamen erat Dominus: quia Pro- pheta dicit de ipso: Tu fabricatus es au- pheta dicit de ipso: Tu fabricatus es au- roram, et solem 1. Similis modus despe- roram, et solem 1. Similis modus despe- ctivæ locutionis est in I Reg. x, 11, ubi ctivæ locutionis est in I Reg. x, 11, ubi Saul promoto in regnum suum, dixe- Saul promoto in regnum suum, dixe- runt runt

Videntes autem omnes qui nove- Videntes autem omnes qui nove- rant eum heri et nudiustertius, quod es- rant eum heri et nudiustertius, quod es- set cum Prophetis, et prophetaret, dixe- set cum Prophetis, et prophetaret, dixe- runt ad invicem: Quænam res accidit runt ad invicem: Quænam res accidit filio Cis? Num et Saul inter Prophetas filio Cis? Num et Saul inter Prophetas

est ? est ?

nem quam ex cordibus eorum induxit. nem quam ex cordibus eorum induxit. Objectio autem talis fuit, quod dixerunt Objectio autem talis fuit, quod dixerunt contra famam miraculorum quæ in contra famam miraculorum quæ in terram exivit, quod non esset vera. terram exivit, quod non esset vera. Quia si miracula posset facere, magis ex Quia si miracula posset facere, magis ex ordine charitatis fecisset tales curationes ordine charitatis fecisset tales curationes suis quam alienis: sed suis non fecisset: suis quam alienis: sed suis non fecisset: ergo nec alienis. Falsa ergo esset fama ergo nec alienis. Falsa ergo esset fama quæ de eo exivisset. quæ de eo exivisset. Et hoc est: Et hoc est:

<< Et ait illis, << Et ait illis,

» »

Antipophorans ex cogitationibus eo- Antipophorans ex cogitationibus eo- rum: « Utique, » vos famæ miraculorum rum: « Utique, » vos famæ miraculorum contradicentes, « dicetis mihi, » obji- contradicentes, « dicetis mihi, » obji- cientes, « hanc similitudinem, » et me cientes, « hanc similitudinem, » et me arguere putantes per illam : arguere putantes per illam :

« Medice, cura teipsum. » « Medice, cura teipsum. »

Si enim facis curationes verbo, quare Si enim facis curationes verbo, quare latera doles? Tibi enim plus debes quam latera doles? Tibi enim plus debes quam aliis. Denique, Qui sibi nequam, cui bo- aliis. Denique, Qui sibi nequam, cui bo- nus? Eccli. xxx, 24: Miserere animæ nus? Eccli. xxx, 24: Miserere animæ tuæ placens Deo. tuæ placens Deo.

Et explanat quid intendit per similitu- Et explanat quid intendit per similitu- dinem dicens : dinem dicens :

« Quanta audivimus facta in Ca- « Quanta audivimus facta in Ca-

Parva ergo locutio eorum magnum im- pharnaum,» Parva ergo locutio eorum magnum im- pharnaum,» portat despectum. portat despectum.

« Et ait illis Utique dicetis mihi « Et ait illis Utique dicetis mihi hanc similitudinem: Medice, cura te- hanc similitudinem: Medice, cura te- ipsum quanta audivimus facta in Ca- ipsum quanta audivimus facta in Ca- pharnaum, fac et hic in patria tua. » pharnaum, fac et hic in patria tua. »

Apud extraneos. Si habes ordinatam Apud extraneos. Si habes ordinatam charitatem, « fac et hic in patria tua, » charitatem, « fac et hic in patria tua, » circa teipsum. Tui enim quos debes re- circa teipsum. Tui enim quos debes re- putare ut teipsum, multis subjacent de- putare ut teipsum, multis subjacent de- fectibus, et indigent beneficiis tuis. Si fectibus, et indigent beneficiis tuis. Si hæc ergo facis, primo fac circa tuos. Ecce hæc ergo facis, primo fac circa tuos. Ecce objectio. Tamen Dominus vere fuit spi- objectio. Tamen Dominus vere fuit spi- ritualis medicus, et sui discipuli et sa- ritualis medicus, et sui discipuli et sa-

Hic ponitur istorum verborum aptis- cerdotes spirituales sunt medici. Psal. Hic ponitur istorum verborum aptis- cerdotes spirituales sunt medici. Psal. sima responsio. sima responsio.

Et dicit tria. Primo enim ante re- Et dicit tria. Primo enim ante re- sponsionem ponit objectionem cordium sponsionem ponit objectionem cordium ipsorum, quam populo susurrando fe- ipsorum, quam populo susurrando fe- cerunt et secundo, verbis despectivis cerunt et secundo, verbis despectivis respondet et tertio, solvit objectio- respondet et tertio, solvit objectio-

1 Psal. LXXIII, 16. 1 Psal. LXXIII, 16.

LXXXVII, 11: Numquid medici suscita- LXXXVII, 11: Numquid medici suscita- bunt? Eccli. xXXVIII, 1: Honora medi- bunt? Eccli. xXXVIII, 1: Honora medi- cum propter necessitatem etenim illum cum propter necessitatem etenim illum creavit Altissimus. Vasa autem sua me- creavit Altissimus. Vasa autem sua me- dicinalia sunt sacramenta, quibus et hu- dicinalia sunt sacramenta, quibus et hu- mores malos, hoc est, malos mores ex- mores malos, hoc est, malos mores ex-

24 24

IN EVANG. LUCÆ, IV-24. IN EVANG. LUCÆ, IV-24.

pellit, et sanitatem inducit. Jerem. VIII, pellit, et sanitatem inducit. Jerem. VIII, 22: Numquid resina non est in Galaad? 22: Numquid resina non est in Galaad? aut medicus non est ibi ? quare ergo non aut medicus non est ibi ? quare ergo non est obducta cicatrix filiæ populi mei ? Sic est obducta cicatrix filiæ populi mei ? Sic enim purgat. Malach. 111, 3: Purgabit enim purgat. Malach. 111, 3: Purgabit filios Levi,... et erunt Domino offerentes filios Levi,... et erunt Domino offerentes sacrificia in justitia. Sic dicit, Matth. 1x, sacrificia in justitia. Sic dicit, Matth. 1x, 12 Non est opus valentibus medicus, 12 Non est opus valentibus medicus, sed male habentibus. Augustinus : « Ne- sed male habentibus. Augustinus : « Ne- « cesse fuit ut magnus veniret medicus, « cesse fuit ut magnus veniret medicus, « quia magnus ubique jacebat ægrotus. » « quia magnus ubique jacebat ægrotus. »

« Ait autem: Amen dico vobis, quia « Ait autem: Amen dico vobis, quia nemo propheta acceptus est in patria nemo propheta acceptus est in patria

sua. » sua. »

Hæc est pars in qua ponitur responsio. Hæc est pars in qua ponitur responsio. Et sunt duæ responsiones, ut diximus, in Et sunt duæ responsiones, ut diximus, in quarum prima respondet ad verba de- quarum prima respondet ad verba de- spectus in secunda autem ad objectio- spectus in secunda autem ad objectio-

nem. nem.

Ad despectum dicit : « Amen dico vo- Ad despectum dicit : « Amen dico vo- bis, hoc est, vere dico vobis cum con- bis, hoc est, vere dico vobis cum con- firmatione quia omne quod dicit, vere firmatione quia omne quod dicit, vere dicit quia mentiri non poterit. Ad Ro- dicit quia mentiri non poterit. Ad Ro- man. 111, 4: Est autem Deus verax, om- man. 111, 4: Est autem Deus verax, om- nis autem homo mendax. Ad Tit. 1, 2: nis autem homo mendax. Ad Tit. 1, 2: Non mentitur Deus. Non mentitur Deus.

333 333

Hæc ergo est causa ejus quod dixit Do- Hæc ergo est causa ejus quod dixit Do- minus, loquens ut in pluribus, et secun- minus, loquens ut in pluribus, et secun- dum consuetudinem sæcularem. dum consuetudinem sæcularem.

Se autem prophetam hic dicit Domi- Se autem prophetam hic dicit Domi- nus ratione ejus quod dicitur, Deuter. nus ratione ejus quod dicitur, Deuter. XVIII, 15: Prophetam de gente tua et XVIII, 15: Prophetam de gente tua et de fratribus tuis sicut me, suscitabit tibi de fratribus tuis sicut me, suscitabit tibi Dominus Deus tuus: ipsum audies. Est Dominus Deus tuus: ipsum audies. Est autem Propheta ab actu prophetandi, et autem Propheta ab actu prophetandi, et non ab inspiratione prophetica. Ipse non ab inspiratione prophetica. Ipse enim cui omnia per divinitatem nota sunt, enim cui omnia per divinitatem nota sunt, nullam penitus recipit inspirationis reve- nullam penitus recipit inspirationis reve- lationem. Ad Coloss. 11, 3: In quo sunt lationem. Ad Coloss. 11, 3: In quo sunt omnes thesauri sapientiæ et scientiæ, omnes thesauri sapientiæ et scientiæ, scilicet Dei, absconditi. scilicet Dei, absconditi.

Patriam autem suam vocat hic stricte Patriam autem suam vocat hic stricte locum conceptionis et nutritionis, et non locum conceptionis et nutritionis, et non totam provinciam Galilææ : quia Caphar- totam provinciam Galilææ : quia Caphar- naum est etiam in Galilæa ubi pluribus naum est etiam in Galilæa ubi pluribus valde fuit acceptus. Suis autem convi- valde fuit acceptus. Suis autem convi- caneis qui invidia incitabantur ad ipsum, caneis qui invidia incitabantur ad ipsum, non fuit acceptus. Joan. vi, 5: Neque non fuit acceptus. Joan. vi, 5: Neque enim fratres ejus credebant in eum. enim fratres ejus credebant in eum. Hinc, I Reg. xxv, 10: Quis est David? Hinc, I Reg. xxv, 10: Quis est David? et quis est filius Isai? Genes. XXXVII, et quis est filius Isai? Genes. XXXVII, 23 et seq., Joseph in terra sua a suis 23 et seq., Joseph in terra sua a suis affligitur, apud extraneos in exsilio exal- affligitur, apud extraneos in exsilio exal- tatur. Propter hoc dicitur Abrahæ, tatur. Propter hoc dicitur Abrahæ, Genes. XII, 1 et 2: Egredere de terra tua, Genes. XII, 1 et 2: Egredere de terra tua, et de cognatione tua,... faciamque te in et de cognatione tua,... faciamque te in

« Quia nemo propheta acceptus est gentem magnam. Numer. xII, 1 et seq., « Quia nemo propheta acceptus est gentem magnam. Numer. xII, 1 et seq., in patria sua. » in patria sua. »

Non propheta enim in illa, nisi hæc Non propheta enim in illa, nisi hæc exhibens, potest esse acceptus in patria exhibens, potest esse acceptus in patria sua quia per illa est similis omnibus sua quia per illa est similis omnibus compatriotis et quod magnificant in compatriotis et quod magnificant in ipsis, magnificant etiam in illo. Prophe- ipsis, magnificant etiam in illo. Prophe- ta autem quia dissimilis est aliis, æsti- ta autem quia dissimilis est aliis, æsti- matur secundum principia suæ genera- matur secundum principia suæ genera- tionis, aut secundum ea quæ visa sunt tionis, aut secundum ea quæ visa sunt in eo in pueritia : et quando magna quæ in eo in pueritia : et quando magna quæ videntur, parvis comparantur principiis, videntur, parvis comparantur principiis, vilescunt. Alia etiam causa est quæ in vilescunt. Alia etiam causa est quæ in Glossa ponitur, quod quasi naturale est Glossa ponitur, quod quasi naturale est cives civibus sibi invicem invidere et cives civibus sibi invicem invidere et ideo facta sua ubi possunt denigrant. ideo facta sua ubi possunt denigrant.

1 Cf. etiam Genes. XLI, 40 et seq. 1 Cf. etiam Genes. XLI, 40 et seq.

Maria et Aaron contra Moysen jurgan- Maria et Aaron contra Moysen jurgan- tur, cui obedierunt extranei. Numer. tur, cui obedierunt extranei. Numer. XVI, 1 et seq., Dathan et Abiron insur- XVI, 1 et seq., Dathan et Abiron insur- gunt contra Moysen et Aaron, quos alii gunt contra Moysen et Aaron, quos alii cum reverentia sequuntur. cum reverentia sequuntur.

Quod autem dicit quod in patria signa Quod autem dicit quod in patria signa non fecit, Marc. VI, 5, causa redditur, non fecit, Marc. VI, 5, causa redditur, ubi sic dicitur: Non poterat ibi virtu- ubi sic dicitur: Non poterat ibi virtu- tem ullam facere, nisi paucos infirmos tem ullam facere, nisi paucos infirmos impositis manibus curavit. Hæc autem impositis manibus curavit. Hæc autem impotentia, sicut patebit ex sequentibus, impotentia, sicut patebit ex sequentibus, non fuit in Domino, sed in ipsis. Impe- non fuit in Domino, sed in ipsis. Impe- divit enim hoc eorum incredulitas, et in- divit enim hoc eorum incredulitas, et in- devotio quia in fide devote non pete- devotio quia in fide devote non pete- bant. Et ideo quod Dominus poterat de bant. Et ideo quod Dominus poterat de potentia absoluta, non poterat de justi- potentia absoluta, non poterat de justi-

25 25

26 26

27 27

334 334

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD D. ALB. MAG. ORD. PRÆD

tia. «Non enim, ut dicit Augustinus su- tia. «Non enim, ut dicit Augustinus su- per Joannem, aliquem sanabat Dominus per Joannem, aliquem sanabat Dominus in corpore quem prius non sanaret in in corpore quem prius non sanaret in anima. » Et ideo dicitur, Joan. VII, 23, anima. » Et ideo dicitur, Joan. VII, 23, quod totum hominem sanum fecit. Et quod totum hominem sanum fecit. Et quia interius sanari ab ipso noluerunt, quia interius sanari ab ipso noluerunt, ideo indigni fuerunt quod exterior sani- ideo indigni fuerunt quod exterior sani- tas præstaretur eis. Hæc ergo est causa tas præstaretur eis. Hæc ergo est causa quod apud alios etiam Gentiles multas quod apud alios etiam Gentiles multas perfecit sanitates, et paucas apud suos. perfecit sanitates, et paucas apud suos. Hoc autem quod nunc dictum est, Hoc autem quod nunc dictum est, intendit instruere duobus exemplis, di- intendit instruere duobus exemplis, di-

cens: cens:

In veritate dico vobis, multæ viduæ In veritate dico vobis, multæ viduæ erant in diebus Eliæ in Israel, quan- erant in diebus Eliæ in Israel, quan- do clausum est cœlum annis tribus et do clausum est cœlum annis tribus et mensibus sex, cum facta esset fames mensibus sex, cum facta esset fames magna in omni terra : magna in omni terra :

Et ad nullam illarum missus est Et ad nullam illarum missus est Elias, nisi in Sarepta Sidoniæ, ad Elias, nisi in Sarepta Sidoniæ, ad mulierem viduam. mulierem viduam.

Et multi leprosi erant in Israel sub Et multi leprosi erant in Israel sub Eliseo propheta: et nemo eorum mun- Eliseo propheta: et nemo eorum mun- datus est, nisi Naaman Syrus. datus est, nisi Naaman Syrus.

Hic enim incipit respondere inductæ Hic enim incipit respondere inductæ objectioni. Et dividitur in duo: in so- objectioni. Et dividitur in duo: in so- lutionem objectionis, et indignationem lutionem objectionis, et indignationem eorum ortam ex solutione. eorum ortam ex solutione.

Solvit autem per duo exempla. Et hoc Solvit autem per duo exempla. Et hoc habet partes duas. habet partes duas.

Primum est de vidua Sareptana et Primum est de vidua Sareptana et Elia. Elia.

Et circa hoc dicit quatuor. Primum Et circa hoc dicit quatuor. Primum tangit multitudinem viduarum Israeliti- tangit multitudinem viduarum Israeliti- carum indevotarum. Secundum est, ne- carum indevotarum. Secundum est, ne- cessitas Eliæ (quæ omnibus fuit necessa- cessitas Eliæ (quæ omnibus fuit necessa- ria) ex fame omnes æqualiter opprimen- ria) ex fame omnes æqualiter opprimen- te cui fami solus Elias subvenire po- te cui fami solus Elias subvenire po- tuit. Tertium est, de missione Eliæ ad tuit. Tertium est, de missione Eliæ ad subveniendum uni devotæ. Quartum in- subveniendum uni devotæ. Quartum in- nuit devotionem viduæ, hospitio reci- nuit devotionem viduæ, hospitio reci-

1 Vel melius ay 1 r. 1 Vel melius ay 1 r.

pientis Eliam, salvantem eam et filium a pientis Eliam, salvantem eam et filium a famis oppressione. famis oppressione.

De primo ergo dicit: De primo ergo dicit:

« In veritate dico vobis. » « In veritate dico vobis. »

Hoc est idem quod Amen. Sed hic Hoc est idem quod Amen. Sed hic tangit Scripturæ veritatem. Ad Roman. tangit Scripturæ veritatem. Ad Roman. IX, 1 Veritatem dico in Christo, non IX, 1 Veritatem dico in Christo, non mentior. II ad Corinth. I, 18 et 19: mentior. II ad Corinth. I, 18 et 19: Non est in illo: Est, et Non:... sed Est Non est in illo: Est, et Non:... sed Est in illo fuit. in illo fuit.

« Multæ viduæ, » a viris suis viduæ, « Multæ viduæ, » a viris suis viduæ, hoc est, per mortem divisæ, «erant » hoc est, per mortem divisæ, «erant » solatio indigentes, « in diebus Eliæ, » solatio indigentes, « in diebus Eliæ, » quando Elias claruit sermone et operi- quando Elias claruit sermone et operi- bus signorum. Et bene dicit: « In die- bus signorum. Et bene dicit: « In die- bus, » quia omnia erant in luce quæ fecit bus, » quia omnia erant in luce quæ fecit Elias. Sapient. XVIII, 1: Sanctis tuis Elias. Sapient. XVIII, 1: Sanctis tuis maxima erat lux. maxima erat lux.

« In Israel, » doctrinam Dei habentes « In Israel, » doctrinam Dei habentes ex lege, et ex lumine Eliæ illuminatio- ex lege, et ex lumine Eliæ illuminatio- nem doctrinæ et tamen indevotæ ad nem doctrinæ et tamen indevotæ ad Eliam. Eliam.

« Quando clausum est coelum. » « Quando clausum est coelum. »

In hoc tria notantur secundum litte- In hoc tria notantur secundum litte- ram, ram, et unum quartum secundum spiri- et unum quartum secundum spiri- tum. Coelum enim dicitur aereum quod tum. Coelum enim dicitur aereum quod ex vaporibus conceptis et ex mutatione ex vaporibus conceptis et ex mutatione sui in aquam materialiter habet distillare sui in aquam materialiter habet distillare in guttas pluviæ. Psal. LXVII, 9: Terra in guttas pluviæ. Psal. LXVII, 9: Terra mota est etenim cæli distillaverunt. mota est etenim cæli distillaverunt. Isa. xLv, 8 Rorate, cæli, desuper, et Isa. xLv, 8 Rorate, cæli, desuper, et nubes pluant justum aperiatur terra, nubes pluant justum aperiatur terra, et germinet Salvatorem. Alii cœli sunt et germinet Salvatorem. Alii cœli sunt coeli stellarum quæ ortibus suis et occa- coeli stellarum quæ ortibus suis et occa- sibus faciunt pluvias. Job, 1x, 9: Qui sibus faciunt pluvias. Job, 1x, 9: Qui facit Arcturum, et Oriona, et Hyadas, facit Arcturum, et Oriona, et Hyadas, et interiora Austri. Arcturus enim frigi- et interiora Austri. Arcturus enim frigi- ditate constare facit nubes et aerem in ditate constare facit nubes et aerem in aquam. Orion autem tempestatem com- aquam. Orion autem tempestatem com- movet, agitantem nubes. Hyadæ autem movet, agitantem nubes. Hyadæ autem eliciunt pluvias. Et ideo dicuntur hyades eliciunt pluvias. Et ideo dicuntur hyades a græco wp1, quod est humor. Job, a græco wp1, quod est humor. Job, xxxvIII, 31: Numquid conjungere vale- xxxvIII, 31: Numquid conjungere vale-

IN EVANG. LUCÆ, IV-25, 26, 27. IN EVANG. LUCÆ, IV-25, 26, 27.

bis micantes stellas Pleiadas? Grego- bis micantes stellas Pleiadas? Grego- rius: << Pleiades dicuntur quasi pluviales, rius: << Pleiades dicuntur quasi pluviales, « quia pluvias faciunt. » Tertium est « quia pluvias faciunt. » Tertium est cœlum cœli quod est Domini, cujus im- cœlum cœli quod est Domini, cujus im- perium super secundum cœlum quod est perium super secundum cœlum quod est stellatum ut primo vel producat, vel stellatum ut primo vel producat, vel non producat pluvias. Psal. cx, 16: non producat pluvias. Psal. cx, 16: Calum cœli Domino, terram autem de- Calum cœli Domino, terram autem de- dit filiis hominum. Quartum est cœlum dit filiis hominum. Quartum est cœlum gratiæ Dei, quod clauditur ne pluat in gratiæ Dei, quod clauditur ne pluat in corda hominum propter indevotionem corda hominum propter indevotionem eorum. Joan. 1, 51: Videbitis cœlum eorum. Joan. 1, 51: Videbitis cœlum apertum, et Angelos Dei ascendentes et apertum, et Angelos Dei ascendentes et descendentes supra Filium hominis. De descendentes supra Filium hominis. De omnibus his simul dicitur, Job, xxxvIII, omnibus his simul dicitur, Job, xxxvIII, 33 Numquid nosti ordinem cæli, et po- 33 Numquid nosti ordinem cæli, et po- nes rationem ejus in terra ? Ratio enim nes rationem ejus in terra ? Ratio enim cœli in terra ponitur, quando terra per cœli in terra ponitur, quando terra per rationem justam, vel beneficia cœli con- rationem justam, vel beneficia cœli con- sequitur, vel eisdem justitia Dei priva- sequitur, vel eisdem justitia Dei priva- tur. Levit. xxvI, 18 et 19: Si non obe- tur. Levit. xxvI, 18 et 19: Si non obe- dieritis mihi, addam correptiones ve- dieritis mihi, addam correptiones ve- stras septuplum propter peccata vestra, stras septuplum propter peccata vestra, et conteram superbiam duritiæ vestræ. et conteram superbiam duritiæ vestræ. Daboque vobis cœlum desuper sicut fer- Daboque vobis cœlum desuper sicut fer- rum, et terram æneam. Deuter. xxvIII, rum, et terram æneam. Deuter. xxvIII, 23 Sit cælum quod supra te est, æneum, 23 Sit cælum quod supra te est, æneum, et terra quam calcas, ferrea. Sic ergo et terra quam calcas, ferrea. Sic ergo clauditur coelum a stillicidio beneficii clauditur coelum a stillicidio beneficii coelestis propter peccata habitantium in coelestis propter peccata habitantium in

terra. terra.

<< Annis tribus. » << Annis tribus. »

Quia in tanto tempore germen præsens Quia in tanto tempore germen præsens exstinguitur. Clausura enim unius anni exstinguitur. Clausura enim unius anni fructus laboris illius anni destituto hu- fructus laboris illius anni destituto hu- more coelesti, exsiccat: sed annus ex more coelesti, exsiccat: sed annus ex præcedenti fertilitate communiter abun- præcedenti fertilitate communiter abun- dat. Secundus autem annus abundan- dat. Secundus autem annus abundan- tiam pristinam tollit, et devorat: et ter- tiam pristinam tollit, et devorat: et ter- tius pestilentia famis laborat. Genes. XLV, tius pestilentia famis laborat. Genes. XLV, 6 Biennium est enim ex quo fames cœ- 6 Biennium est enim ex quo fames cœ- pit esse. Quasi dicat: Jam consumptum pit esse. Quasi dicat: Jam consumptum est quidquid habebatur de superfluo alio- est quidquid habebatur de superfluo alio-

rum annorum. rum annorum.

Dicit autem : « Et mensibus sex, » Dicit autem : « Et mensibus sex, » quia illi propter intemperiem non valent quia illi propter intemperiem non valent seminationi. Et quidem illi in terris ca- seminationi. Et quidem illi in terris ca-

335 335

lidis, sunt menses æstatis, et autumni in lidis, sunt menses æstatis, et autumni in parte, et veris in parte. Medietas enim parte, et veris in parte. Medietas enim autumni et medietas veris non prosunt autumni et medietas veris non prosunt seminationi. Hæc ergo est causa littera- seminationi. Hæc ergo est causa littera- lis. lis.

Mystice autem sunt tres status qui Mystice autem sunt tres status qui gratiam non stillaverunt. Status videli- gratiam non stillaverunt. Status videli- cet ante diluvium, quando peccatum cet ante diluvium, quando peccatum inundavit : et status Patriarcharum, inundavit : et status Patriarcharum, quando notitia Dei non perfecta fuit in le- quando notitia Dei non perfecta fuit in le- ge naturali: et status legis, quando pec- ge naturali: et status legis, quando pec- catum ostendebatur, sed non curabatur. catum ostendebatur, sed non curabatur. Sex autem menses fuerunt, sex legis re- Sex autem menses fuerunt, sex legis re- volutiones, et imperfectæ illuminationes volutiones, et imperfectæ illuminationes in cæremoniis, sacramentis, judiciis, in cæremoniis, sacramentis, judiciis, moralibus, regno, et sacerdotio: in qui- moralibus, regno, et sacerdotio: in qui- bus nihil gratiæ fundebatur quantum- bus nihil gratiæ fundebatur quantum- cumque tonaret verbis Legislatoris et cumque tonaret verbis Legislatoris et Prophetarum. Isa. v, 6: Nubibus man- Prophetarum. Isa. v, 6: Nubibus man- dabo ne pluant super eam imbrem. Je- dabo ne pluant super eam imbrem. Je- rem. III, 2 et 3 : In malitiis tuis... pro- rem. III, 2 et 3 : In malitiis tuis... pro- hibitæ sunt stillæ pluviarum, et seroti- hibitæ sunt stillæ pluviarum, et seroti- nus imber non fuit. nus imber non fuit.

Tangit autem effectum siccitatis, fa- Tangit autem effectum siccitatis, fa- mem dicens : et tangit famem, et famis mem dicens : et tangit famem, et famis magnitudinem, et famis generalitatem. magnitudinem, et famis generalitatem. De fame dicit: De fame dicit:

« Cum facta esse fames, » « Cum facta esse fames, »

: :

Ex siccitate materiali et spirituali. Ex siccitate materiali et spirituali. Amos, vi, 11 Mittam famem in ter- Amos, vi, 11 Mittam famem in ter- ram, non famem panis, neque sitim ram, non famem panis, neque sitim aquæ, sed audiendi verbum Domini. aquæ, sed audiendi verbum Domini. Thren. IV, 4: Parvuli petierunt panem, Thren. IV, 4: Parvuli petierunt panem, et non erat qui frangeret eis. Magna fa- et non erat qui frangeret eis. Magna fa- mes enim est defectus intellectus verbi mes enim est defectus intellectus verbi Dei. Magna etiam est cum nec verbum Dei. Magna etiam est cum nec verbum Dei habetur sicut nec granum in corti- Dei habetur sicut nec granum in corti- ce. Cum enim deest panis, fames est. ce. Cum enim deest panis, fames est. Cum etiam desunt alia cibaria, magna Cum etiam desunt alia cibaria, magna fames est. Sic in spiritualibus cum de- fames est. Sic in spiritualibus cum de- est mysticus intellectus, fames est: est mysticus intellectus, fames est: quando vero etiam littera deficit, fames quando vero etiam littera deficit, fames magna est. Pulli enim asinorum, hoc magna est. Pulli enim asinorum, hoc est, simplices cibarentur migmate, si est, simplices cibarentur migmate, si granum non haberent. Isa. xxx, 24: granum non haberent. Isa. xxx, 24: Pulli asinorum... commistum migma Pulli asinorum... commistum migma comedent sicut in area ventilatum est. comedent sicut in area ventilatum est.

336 336

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

« In omni terra. » Ecce famis gene- « In omni terra. » Ecce famis gene- ralitas et hæc spiritualiter est, quando ralitas et hæc spiritualiter est, quando apud nullum invenitur pluvia doctrinæ, apud nullum invenitur pluvia doctrinæ, neque prælatum, neque subditum, nec neque prælatum, neque subditum, nec religiosum, neque sæcularem. Jerem. religiosum, neque sæcularem. Jerem. XIV, 2 et 3 : Luxit Judæa, et portæ ejus XIV, 2 et 3 : Luxit Judæa, et portæ ejus corruerunt, et obscuratæ sunt in terra, corruerunt, et obscuratæ sunt in terra, et clamor Jerusalem ascendit. Majores et clamor Jerusalem ascendit. Majores miserunt minores suos ad aquam vene- miserunt minores suos ad aquam vene- runt ad hauriendum, non invenerunt runt ad hauriendum, non invenerunt aquam, reportaverunt vasa sua vacua : aquam, reportaverunt vasa sua vacua : confusi sunt et afflicti, et operuerunt confusi sunt et afflicti, et operuerunt capita sua. Genes. XLVII, 13: Oppresse- capita sua. Genes. XLVII, 13: Oppresse- rat fames terram, maxime Ægypti et rat fames terram, maxime Ægypti et Chanaan, hoc est, sæculares laicos, et Chanaan, hoc est, sæculares laicos, et clericos, qui per Ægyptum et Cha- clericos, qui per Ægyptum et Cha- naan, quæ interpretatur transmutata, naan, quæ interpretatur transmutata, et significat religiosos. et significat religiosos. Sequitur : Sequitur :

« Et ad nullam earum >> « Et ad nullam earum >>

Viduarum quæ fuerunt in Israel, Viduarum quæ fuerunt in Israel, « missus est Elias,» ad salvandum a « missus est Elias,» ad salvandum a fame, quia indignæ fuerunt : « nisi in fame, quia indignæ fuerunt : « nisi in Sareptam, » quæ fuit villa, non in Israel, Sareptam, » quæ fuit villa, non in Israel, sed « Sidoniæ, » quia sic vocabatur pro- sed « Sidoniæ, » quia sic vocabatur pro- vincia in qua fuit Tyrus quasi metro- vincia in qua fuit Tyrus quasi metro- polis. Et ista vidua fuit Gentilis, et signi- polis. Et ista vidua fuit Gentilis, et signi- ficabat transitum Christi ad Gentes. Et ficabat transitum Christi ad Gentes. Et de ista provincia fuit etiam vidua Syro- de ista provincia fuit etiam vidua Syro- phoenissa Chananæa quæ, Matth. xv, phoenissa Chananæa quæ, Matth. xv, 22-28, interpellavit Chritum pro filia, et 22-28, interpellavit Chritum pro filia, et de qua dixit: O mulier, magna est fides de qua dixit: O mulier, magna est fides tua! fiat tibi sicut vis. tua! fiat tibi sicut vis.

Et devotionem hujus viduæ significan- Et devotionem hujus viduæ significan- tis gentilitatem, colligit Glossa ex habi- tis gentilitatem, colligit Glossa ex habi- tatione et actibus ejus. Sarepta enim tatione et actibus ejus. Sarepta enim incendium vel angustia panis interpre- incendium vel angustia panis interpre- tatur: Sidon autem venatio inutilis. tatur: Sidon autem venatio inutilis. Mulier ergo Gentilis in concupiscentia Mulier ergo Gentilis in concupiscentia inflammata Gentilium, et angustia panis inflammata Gentilium, et angustia panis verbi Dei habitans, et dedita venationi verbi Dei habitans, et dedita venationi inutili temporalium lucrorum, hoc devo- inutili temporalium lucrorum, hoc devo- tione promeruit quod Israeliticis nega- tione promeruit quod Israeliticis nega- tum fuit, quarum lex concupiscentiam tum fuit, quarum lex concupiscentiam inhibuit et pabulum verbi habuit. Hæc inhibuit et pabulum verbi habuit. Hæc

1 Cf. III Reg. XVII, 12 et seq. 1 Cf. III Reg. XVII, 12 et seq.

enim duo ligna in modum crucis colle- enim duo ligna in modum crucis colle- git et propheticum desiderium imple- git et propheticum desiderium imple- vit. Et ita æstimate de vobis, quod ego vit. Et ita æstimate de vobis, quod ego sicut et Elias, cives diligo sed indevo- sicut et Elias, cives diligo sed indevo- tio vobis beneficia et stillicidium cœlestis tio vobis beneficia et stillicidium cœlestis gratiæ abstulit, sicut et in diebus Eliæ. gratiæ abstulit, sicut et in diebus Eliæ. Et quod vos repulistis, Gentibus et ex- Et quod vos repulistis, Gentibus et ex- traneis propter devotionem datur. Act. traneis propter devotionem datur. Act. x111, 46 : Vobis oportebat primum loqui x111, 46 : Vobis oportebat primum loqui verbum Dei: sed quoniam repellitis verbum Dei: sed quoniam repellitis illud, et indignos vos judicatis æternæ illud, et indignos vos judicatis æternæ vitæ, ecce convertimur ad Gentes. vitæ, ecce convertimur ad Gentes.

« Et multi leprosi. » « Et multi leprosi. »

Secundum est exemplum de eo qui Secundum est exemplum de eo qui etiam Gentilis fuit, in patria Prophetæ etiam Gentilis fuit, in patria Prophetæ exsul quæsivit Prophetam, et devotione exsul quæsivit Prophetam, et devotione sua sanitatem promeruit: cujus lepra sua sanitatem promeruit: cujus lepra concellaneo et concivi propter indevo- concellaneo et concivi propter indevo- tionem adhæsit 2. tionem adhæsit 2.

Et hoc est quod dicit : « Et multi le- Et hoc est quod dicit : « Et multi le- prosi erant in Israel, » concives Pro- prosi erant in Israel, » concives Pro- phetæ et vicini, « sub Eliseo. » Hoc no- phetæ et vicini, « sub Eliseo. » Hoc no- tat quod virtutem curandi eos bene ha- tat quod virtutem curandi eos bene ha- buit Eliseus. «Et nemo eorum, » lepro- buit Eliseus. «Et nemo eorum, » lepro- sorum Israeliticorum, « mundatus est sorum Israeliticorum, « mundatus est nisi Naaman Syrus, » qui Gentilis fuit: nisi Naaman Syrus, » qui Gentilis fuit: quia sicut dicitur, Matth. vII, 10: Non quia sicut dicitur, Matth. vII, 10: Non inveni tantam fidem in Israel, sicut in inveni tantam fidem in Israel, sicut in Naaman Syro. Naaman Syro.

Attende, quod lepra morbus est de Attende, quod lepra morbus est de hepatis vitio natus, cujus corruptio ad hepatis vitio natus, cujus corruptio ad fontes membrorum pertingit: et ideo fontes membrorum pertingit: et ideo membra deformat, corrumpit, et aliquan- membra deformat, corrumpit, et aliquan- do amputat. Et significat hæresim quæ do amputat. Et significat hæresim quæ ex vitio propriæ voluntatis nascitur, et ex vitio propriæ voluntatis nascitur, et erronei intellectus et pertingit ad fon- erronei intellectus et pertingit ad fon- tes membrorum, qui sunt doctrina et tes membrorum, qui sunt doctrina et prædicatio quibus membra corporis prædicatio quibus membra corporis mystici infunduntur et nutriuntur: et mystici infunduntur et nutriuntur: et ideo membra deformantur, et corrum- ideo membra deformantur, et corrum- puntur, et abrumpuntur. Ezechiel. xxını, puntur, et abrumpuntur. Ezechiel. xxını, 25 Ponam zelum meum in te, quem 25 Ponam zelum meum in te, quem exercebunt tecum in furore, scilicet Chal- exercebunt tecum in furore, scilicet Chal- dæi: nasum tuum et aures tuas præci- dæi: nasum tuum et aures tuas præci- dent. Matth. vIII, 2: Ecce leprosus ve- dent. Matth. vIII, 2: Ecce leprosus ve-

2 Cf. IV Reg v, 1 et seq. 2 Cf. IV Reg v, 1 et seq.

་ ་

28 28

29 29

30 30

IN EVANG. LUCÆ, IV-28, 29, 30. IN EVANG. LUCÆ, IV-28, 29, 30.

niens adorabat eum, dicens: Domine, niens adorabat eum, dicens: Domine, si vis, potes me mundare. Ecce devotio si vis, potes me mundare. Ecce devotio quam cives et Israelitæ non habuerunt. quam cives et Israelitæ non habuerunt.

Significat enim etiam nomine suo Significat enim etiam nomine suo Naaman devotos, qui decorus interpreta- Naaman devotos, qui decorus interpreta- tur. Psal. CI, 1 et 2: Confessionem et tur. Psal. CI, 1 et 2: Confessionem et decorem induisti, amictus lumine sicut decorem induisti, amictus lumine sicut vestimento. Isa. xxxv, 2: Gloria Libani vestimento. Isa. xxxv, 2: Gloria Libani data est ei, decor Carmeli, et Saron. Li- data est ei, decor Carmeli, et Saron. Li- banus candidatio, significat pœnitentiam. banus candidatio, significat pœnitentiam. Carmelus scientia circumcisionis, signi- Carmelus scientia circumcisionis, signi- ficat satisfactionem præcidentem con- ficat satisfactionem præcidentem con- cupiscentiam. Saron princeps mæroris, cupiscentiam. Saron princeps mæroris, significat compunctionis gratiam. significat compunctionis gratiam.

337 337

conculcaverit, et sanguinem testamenti conculcaverit, et sanguinem testamenti pollutum duxerit, in quo sanctificatus pollutum duxerit, in quo sanctificatus est, et spiritui gratiæ contumeliam fece- est, et spiritui gratiæ contumeliam fece-

rit ? rit ?

Tangitur etiam communitas eorum, Tangitur etiam communitas eorum, cum dicitur: « Omnes in synagoga. » cum dicitur: « Omnes in synagoga. » Psal. x111, 3: Omnes declinaverunt, si- Psal. x111, 3: Omnes declinaverunt, si- mul inutiles facti sunt: non est qui faciat mul inutiles facti sunt: non est qui faciat bonum, non est usque ad unum. Isa. 1, 6: bonum, non est usque ad unum. Isa. 1, 6: A planta pedis usque ad verticem non A planta pedis usque ad verticem non

est in eo sanitas. est in eo sanitas.

« Ira. » Ira est vindictæ appetitus ex « Ira. » Ira est vindictæ appetitus ex exasperatione fellis, ut dicit Damascenus. exasperatione fellis, ut dicit Damascenus. Deuter. xxxII, 33: Fel draconum vinum Deuter. xxxII, 33: Fel draconum vinum eorum, et venenum aspidum insanabile. eorum, et venenum aspidum insanabile. Matth. XXVII, 34 Dederunt ei vinum bi- Matth. XXVII, 34 Dederunt ei vinum bi-

: :

« Et repleti sunt omnes in synagoga bere cum felle mistum. « Et repleti sunt omnes in synagoga bere cum felle mistum. ira, hæc audientes. ira, hæc audientes.

Et surrexerunt, et ejecerunt illum Et surrexerunt, et ejecerunt illum extra civitatem et duxerunt illum extra civitatem et duxerunt illum usque ad supercilium montis supra usque ad supercilium montis supra quem civitas illorum erat ædificata, quem civitas illorum erat ædificata, ut præcipitarent eum. ut præcipitarent eum.

Ipse autem transiens per medium Ipse autem transiens per medium illorum, ibat. » illorum, ibat. »

Hic tangitur ex solutione proposita, Hic tangitur ex solutione proposita, ostensio indevotionis per quam indigni ostensio indevotionis per quam indigni sunt ad curationes sanitatum. Et dicun- sunt ad curationes sanitatum. Et dicun- tur tria indevotionis indignatio, pericu- tur tria indevotionis indignatio, pericu- li intentatio, et Jesu Christi liberatio. li intentatio, et Jesu Christi liberatio.

Indevotionis indignatio tangitur cum Indevotionis indignatio tangitur cum dicit: «Repleti sunt omnes in synagoga dicit: «Repleti sunt omnes in synagoga ira, hæc audientes. » ira, hæc audientes. »

Tanguntur autem tria. Primum, quod Tanguntur autem tria. Primum, quod repleti sunt indignatione. Repletio autem repleti sunt indignatione. Repletio autem sonat impletionem pectus prementem: sonat impletionem pectus prementem: sic enim malitia et indignatio replevit sic enim malitia et indignatio replevit eos, quod pectus sic pressit, quod conti- eos, quod pectus sic pressit, quod conti- nere non poterant ex multa amaritudine nere non poterant ex multa amaritudine fellis. Act. vin, 23: In felle amaritudi- fellis. Act. vin, 23: In felle amaritudi- nis, et obligatione iniquitatis video te nis, et obligatione iniquitatis video te esse. Indignationem habebant contra esse. Indignationem habebant contra eum quem contemptui habebant. Ad eum quem contemptui habebant. Ad Hebr. x, 29 Quanto magis putatis de- Hebr. x, 29 Quanto magis putatis de- teriora mereri supplicia, qui Filium Dei teriora mereri supplicia, qui Filium Dei

1 Matth. xxvII, 26, et Luc. XXIII, 26. 1 Matth. xxvII, 26, et Luc. XXIII, 26.

XXII XXII

« Hæc audientes. » Ecce tertium in « Hæc audientes. » Ecce tertium in quo ex verbis vitæ mortem concipiunt. quo ex verbis vitæ mortem concipiunt. Proverb. xv, 12: Non amat pestilens Proverb. xv, 12: Non amat pestilens eum qui se corripit. Tullius in libro de eum qui se corripit. Tullius in libro de Amicitia: «Veritas odium parit. >> E Amicitia: «Veritas odium parit. >> E contra dicitur, Eccli. xx, 24: Quam contra dicitur, Eccli. xx, 24: Quam bonum est correptum manifestare pœni- bonum est correptum manifestare pœni- tentiam! sic enim effugies voluntarium tentiam! sic enim effugies voluntarium peccatum. peccatum.

« Et surrexerunt, et ejecerunt il- « Et surrexerunt, et ejecerunt il- lum. » lum. »

Ecce periculi intentatio. Et tangit tria: Ecce periculi intentatio. Et tangit tria: ejectionem, ad supercilium deductionem, ejectionem, ad supercilium deductionem, et præcipitationis suæ malam intentio- et præcipitationis suæ malam intentio-

nem. nem.

De ejectione dicit: « Et ejecerunt il- De ejectione dicit: « Et ejecerunt il- lum extra civitatem, » tamquam immun- lum extra civitatem, » tamquam immun- dum quo civitas eorum pollui non debe- dum quo civitas eorum pollui non debe- ret. Act. VII, 58: Ejicientes eum extra ret. Act. VII, 58: Ejicientes eum extra civitatem, lapidabant. Luc. vi, 22 et 23: civitatem, lapidabant. Luc. vi, 22 et 23: Beati eritis cum vos oderint homines, et Beati eritis cum vos oderint homines, et cum separaverint vos, et exprobraverint, cum separaverint vos, et exprobraverint, et ejecerint nomen vestrum tamquam et ejecerint nomen vestrum tamquam malum propter Filium hominis: gaude- malum propter Filium hominis: gaude- te in illa die, et exsultate. te in illa die, et exsultate.

« Et duxerunt illum, » tamquam ma- « Et duxerunt illum, » tamquam ma- lefactorem. « Et duxerunt. » Modo fla- lefactorem. « Et duxerunt. » Modo fla- gellatum ducent ad crucifigendum ' : hic gellatum ducent ad crucifigendum ' : hic

22 22

338 338

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

autem ad præcipitandum: « ad superci- autem ad præcipitandum: « ad superci- lium montis » prærupti in rupe alta, lium montis » prærupti in rupe alta, « super quem » montem, « civitas illo- « super quem » montem, « civitas illo- rum erat ædificata. » In monte etiam rum erat ædificata. » In monte etiam superbiæ diaboli ædificaverant isti. Ab- superbiæ diaboli ædificaverant isti. Ab- diæ, y. 3: Superbia cordis tui extulit te, diæ, y. 3: Superbia cordis tui extulit te, habitantem in scissuris petrarum, exal- habitantem in scissuris petrarum, exal- tantem solium tuum. tantem solium tuum.

« Ut præcipitarent eum. » Ecce inten- « Ut præcipitarent eum. » Ecce inten- tio pessimæ voluntatis. Pejores in hoc tio pessimæ voluntatis. Pejores in hoc dæmone. Dæmon enim dixit Mitte te dæmone. Dæmon enim dixit Mitte te hinc deorsum 1, et manum non extendit. hinc deorsum 1, et manum non extendit. Sed isti sacrilegas manus extenderunt in Sed isti sacrilegas manus extenderunt in Christum Domini. Psal. cIv, 15: Nolite Christum Domini. Psal. cIv, 15: Nolite tangere christos meos, et in prophetis tangere christos meos, et in prophetis meis nolite malignari. Ne enim in eum meis nolite malignari. Ne enim in eum manum extenderet diabolus, præcipit, manum extenderet diabolus, præcipit, Job, 1, 12 Tantum in eum ne extendas Job, 1, 12 Tantum in eum ne extendas

manum tuam. manum tuam.

« Ipse autem transiens. » « Ipse autem transiens. »

Ecce liberatio quia nec hoc genus Ecce liberatio quia nec hoc genus mortis elegerat, nec hoc tempus. De ge- mortis elegerat, nec hoc tempus. De ge- nere mortis, Joan. x1, 32: Ego si exal- nere mortis, Joan. x1, 32: Ego si exal- tatus fuero a terra. De tempore, Joan. tatus fuero a terra. De tempore, Joan. 4 Nondum venit hora mea. Joan. 4 Nondum venit hora mea. Joan. 6 Tempus meum nondum advenit. 6 Tempus meum nondum advenit. «Per medium illorum ibat, » invisi- «Per medium illorum ibat, » invisi- bilis eis. Percussi enim sunt acrisia, sic- bilis eis. Percussi enim sunt acrisia, sic- ut Sodomitæ circa ostium Lot 2. ut Sodomitæ circa ostium Lot 2.

11, 11,

VII, VII,

Dicitur autem, quod de monte descen- Dicitur autem, quod de monte descen- dens, mons cedens sinum fecit, et eum dens, mons cedens sinum fecit, et eum in se recepit ita quod usque hodie ve- in se recepit ita quod usque hodie ve- stigia vestimentorum et pedum apparent stigia vestimentorum et pedum apparent in lapide. Proverb. XII, 13: Effugiet ju- in lapide. Proverb. XII, 13: Effugiet ju- stus de angustia. Simile, Joan. VIII, 59: stus de angustia. Simile, Joan. VIII, 59: Jesus abscondit se, et exivit de templo. Jesus abscondit se, et exivit de templo. Psal. xxxvi, 15: Factus sum sicut ho- Psal. xxxvi, 15: Factus sum sicut ho- mo non audiens, et non habens in ore mo non audiens, et non habens in ore suo redargutiones. Sic hodie multi Je- suo redargutiones. Sic hodie multi Je- sum in supercilium montis per dignita- sum in supercilium montis per dignita- tem adeptam præcipitant: quia de eo non tem adeptam præcipitant: quia de eo non curant, sed contemnunt. Ad Hebr. vi, curant, sed contemnunt. Ad Hebr. vi, 6 Rursum crucifigentes sibimetipsis 6 Rursum crucifigentes sibimetipsis Filium Dei, et ostentui habentes. Filium Dei, et ostentui habentes.

• Supra, 7. 9. • Supra, 7. 9.

2 Cf. Genes. xix, 11. 2 Cf. Genes. xix, 11.

« Et descendit in Capharnaum, ci- « Et descendit in Capharnaum, ci- vitatem Galilææ, ibique docebat illos vitatem Galilææ, ibique docebat illos sabbatis. sabbatis.

Et stupebant in doctrina ejus, quia Et stupebant in doctrina ejus, quia in potestate erat sermo ipsius. » in potestate erat sermo ipsius. »

Post constructionem veritatis ecclesia- Post constructionem veritatis ecclesia- sticæ, tangit constructionem potestatis sticæ, tangit constructionem potestatis ejusdem Ecclesiæ. Et hoc facit universa- ejusdem Ecclesiæ. Et hoc facit universa- liter, et particulariter. Particulariter au- liter, et particulariter. Particulariter au- tem duobus modis, tam super spiritua- tem duobus modis, tam super spiritua- lem creaturam, quam super corpora- lem creaturam, quam super corpora- lem. lem.

Et hæc per ordinem in tribus verbis Et hæc per ordinem in tribus verbis historicis jacent in littera, et sic etiam historicis jacent in littera, et sic etiam ista miracula introducuntur, et non se- ista miracula introducuntur, et non se- cundum ordinem temporis, quem Mat- cundum ordinem temporis, quem Mat- thæus determinat 3. Ista autem Lucas thæus determinat 3. Ista autem Lucas hic tangit secundum quod faciunt ad hic tangit secundum quod faciunt ad probationem potestatis ecclesiasticæ. probationem potestatis ecclesiasticæ.

Tangit igitur primo potestatem eccle- Tangit igitur primo potestatem eccle- siasticam super creaturam spiritualem, siasticam super creaturam spiritualem, et tangit tria primo enim potestatis et tangit tria primo enim potestatis ostensionem: secundo, ejusdem pote- ostensionem: secundo, ejusdem pote- statis efficaciam super dæmonis ejectio- statis efficaciam super dæmonis ejectio- nem tertio, fidelium ex hoc ad devotio- nem tertio, fidelium ex hoc ad devotio- nis excitationem. nis excitationem.

Circa primum tria dicit. Primum est. Circa primum tria dicit. Primum est. potestatis ostensio per verbi propositio- potestatis ostensio per verbi propositio- nem. Secundum est stupor audientium nem. Secundum est stupor audientium per eam quæ fuit ad verbum auditum per eam quæ fuit ad verbum auditum devotionem. Tertium autem est quod devotionem. Tertium autem est quod publice ecclesiasticam et divinam profi- publice ecclesiasticam et divinam profi- tentur potestatem. tentur potestatem.

In primo horum dicit sex. Quorum In primo horum dicit sex. Quorum primum est quod « descendit, » non primum est quod « descendit, » non quidem immediate a Nazareth, sed a Ju- quidem immediate a Nazareth, sed a Ju- dæa ad quam a Nazareth ascenderat. dæa ad quam a Nazareth ascenderat. Nunc autem de Judæa in Galilæam de- Nunc autem de Judæa in Galilæam de- scendit iterum. Et hæc descensio suæ scendit iterum. Et hæc descensio suæ humilitatis significat condescensionem. humilitatis significat condescensionem. Isa. LXIV, 1 Utinam dirumperes cœlos, Isa. LXIV, 1 Utinam dirumperes cœlos, et descenderes, hoc est, ad nostra humi- et descenderes, hoc est, ad nostra humi- lia te inclinares. Matth. VIII, 1: Cum de- lia te inclinares. Matth. VIII, 1: Cum de- scendisset Jesus de monte, secutæ sunt scendisset Jesus de monte, secutæ sunt

Cf. Matth. 1x, 1 et seq. Cf. Matth. 1x, 1 et seq.

IN EVANG. LUCÆ, IV-31, 32. IN EVANG. LUCÆ, IV-31, 32.

eum turbæ multæ, quæ, sicut dicit Chry- eum turbæ multæ, quæ, sicut dicit Chry- sostomus, montem eminentiæ intellectus sostomus, montem eminentiæ intellectus sui ascendere non valebant. sui ascendere non valebant.

Descendit autem Descendit autem

« Capharnaum, « Capharnaum,

>> >>

Quæ villa pulchritudinis, et villa pin- Quæ villa pulchritudinis, et villa pin- guedinis interpretatur. Pulchritudinis guedinis interpretatur. Pulchritudinis quidem in actione, et pinguedinis in quidem in actione, et pinguedinis in contemplatione. Pulchritudinem habet contemplatione. Pulchritudinem habet immaculationis per peccati immunita- immaculationis per peccati immunita- tem. Cantic. iv, 7: Tota pulchra es, tem. Cantic. iv, 7: Tota pulchra es, amica mea, et macula non est in te. Pul- amica mea, et macula non est in te. Pul- chritudinem etiam habet conversationis chritudinem etiam habet conversationis in virtute. Psal. XLIV, 5: Specie tua et in virtute. Psal. XLIV, 5: Specie tua et pulchritudine tua intende, prospere pro- pulchritudine tua intende, prospere pro- cede, et regna. Adhuc autem pulchritu- cede, et regna. Adhuc autem pulchritu- dinem splendoris in exempli ostensione, dinem splendoris in exempli ostensione, Judith, x, 4 Cui etiam Dominus con- Judith, x, 4 Cui etiam Dominus con- tulit splendorem: quoniam omnis ista tulit splendorem: quoniam omnis ista compositio non ex libidine, sed ex virtu- compositio non ex libidine, sed ex virtu- te pendebat. Matth. v, 16: Luceat lux te pendebat. Matth. v, 16: Luceat lux vestra coram hominibus. Habet autem vestra coram hominibus. Habet autem pinguedinem in orationis devotione, pinguedinem in orationis devotione, Psal. LXII, Psal. LXII, 6 Sicut adipe et pinguedine 6 Sicut adipe et pinguedine repleatur anima mea. Habet pinguedi- repleatur anima mea. Habet pinguedi- nem in sui spiritus quotidiana oblatione, nem in sui spiritus quotidiana oblatione, Psal. xix, 4 : Holocaustum tuum pingue Psal. xix, 4 : Holocaustum tuum pingue fiat. Eccli. xxxvi, 11: Impingua obla- fiat. Eccli. xxxvi, 11: Impingua obla- tionem. Habet pinguedinem in sacra- tionem. Habet pinguedinem in sacra- menti susceptione, Genes. XLIX, 20 : menti susceptione, Genes. XLIX, 20 : Aser, pinguis panis ejus. Habet pingue- Aser, pinguis panis ejus. Habet pingue- dinem in sancti Spiritus consolatione, dinem in sancti Spiritus consolatione, Jerem. xxxi, 14 Inebriabo animam Jerem. xxxi, 14 Inebriabo animam sacerdotum pinguedine. sacerdotum pinguedine.