IN EVANG. LUCÆ, III-23-38. IN EVANG. LUCÆ, III-23-38.

cto. cto.

299 299

quartus. quartus.

cor tuum, et sustine Dominum. Secun- interpretatur. Ad Roman. xiv, 17: Non cor tuum, et sustine Dominum. Secun- interpretatur. Ad Roman. xiv, 17: Non dus actus spei est, tutare et confortare dus actus spei est, tutare et confortare est regnum Dei esca et potus, sed justi- est regnum Dei esca et potus, sed justi- animam sicut dicitur, ad Hebr. VI, 19: tia, et pax, et gaudium in Spiritu san- animam sicut dicitur, ad Hebr. VI, 19: tia, et pax, et gaudium in Spiritu san- Spem sicut anchoram habemus animæ Spem sicut anchoram habemus animæ tutam ac firmam. Et sic confortatur per tutam ac firmam. Et sic confortatur per « Addi, » qui robustus vel violentus in- « Addi, » qui robustus vel violentus in- terpretatur: quia sic robore per conscien- terpretatur: quia sic robore per conscien- tiam meritorum confortat animam, quod tiam meritorum confortat animam, quod non fluctuat. Ad Roman. v, 5: Spes non non fluctuat. Ad Roman. v, 5: Spes non confundit. Psal. xxx1, 10: Sperantem in confundit. Psal. xxx1, 10: Sperantem in Domino misericordia circumdabit. Fides Domino misericordia circumdabit. Fides autem secundum actum habet, quod est autem secundum actum habet, quod est argumentum rerum non apparentium : argumentum rerum non apparentium : et quoad hoc divinat de occultis Dei, et et quoad hoc divinat de occultis Dei, et perficitur per «Cosan, » qui divinans in- perficitur per «Cosan, » qui divinans in- terpretatur. Ad Hebr. x1, 1: Est fides spe- terpretatur. Ad Hebr. x1, 1: Est fides spe- randarum substantia rerum, argumen- randarum substantia rerum, argumen- tum non apparentium. Charitas autem tum non apparentium. Charitas autem secundum actum habet, quod ipsa est secundum actum habet, quod ipsa est mensura meritorum, et sic per « Elma- mensura meritorum, et sic per « Elma- dam » perficitur, qui dimensum interpre- dam » perficitur, qui dimensum interpre- tatur. Luc. vi, 38: Eadem mensura qua tatur. Luc. vi, 38: Eadem mensura qua mensi fueritis, remetietur vobis. Quan- mensi fueritis, remetietur vobis. Quan- tum enim diligis, tantum mercedis ha- tum enim diligis, tantum mercedis ha- bebis. Luc. VII, 47: Remittuntur ei pec- bebis. Luc. VII, 47: Remittuntur ei pec- cata multa, quoniam dilexit multum. cata multa, quoniam dilexit multum. Tertius actus fidei est, vigilare semper Tertius actus fidei est, vigilare semper ad Deum, et contra diabolum, per consi- ad Deum, et contra diabolum, per consi- derationem eorum quæ credidit, et sic derationem eorum quæ credidit, et sic perficitur per « Her, » qui vigilans in- perficitur per « Her, » qui vigilans in- terpretatur. Cantic. v, 2: Ego dormio, terpretatur. Cantic. v, 2: Ego dormio, et cor meum vigilat. Tertius autem actus et cor meum vigilat. Tertius autem actus spei est, salvare per certitudinem exspe- spei est, salvare per certitudinem exspe- ctati et sic perficitur per « Jesum, » ctati et sic perficitur per « Jesum, » qui savaltor interpretatur. Joan. xvi, 33: qui savaltor interpretatur. Joan. xvi, 33: Hæc locutus sum vobis, ut in me pacem Hæc locutus sum vobis, ut in me pacem habeatis. In mundo pressuram habebi habeatis. In mundo pressuram habebi tis sed confidite, ego vici mundum. tis sed confidite, ego vici mundum. Confidere enim est proprium certæ spei. Confidere enim est proprium certæ spei. Tertius autem actus charitatis est, desti- Tertius autem actus charitatis est, desti- tui amore dilecti, et nullo posse jurari tui amore dilecti, et nullo posse jurari nisi Domino, et sic perficitur per « Elie- nisi Domino, et sic perficitur per « Elie- zer, » qui Deus meus adjutor interpre- zer, » qui Deus meus adjutor interpre- tatur. Cantic. v, 8: Nuntiate dilecto, tatur. Cantic. v, 8: Nuntiate dilecto, quia amore langueo. Hos autem omnes quia amore langueo. Hos autem omnes sequitur gaudium in anima de tot bono- sequitur gaudium in anima de tot bono- rum adeptione: quia quasi regnum Chri- rum adeptione: quia quasi regnum Chri- sti in tali anima convaluit: et hoc perfi- sti in tali anima convaluit: et hoc perfi- cit « Jorim, » qui Dominus exsultans cit « Jorim, » qui Dominus exsultans

Sequentes decem qui sunt in quarto Denarius Sequentes decem qui sunt in quarto Denarius denario sunt, Mathat, Levi, Simeon, Ju- denario sunt, Mathat, Levi, Simeon, Ju- da, Joseph, Jona, Eliakim, Melcha, da, Joseph, Jona, Eliakim, Melcha, Menna, Mathatha. Et faciunt ad perfe- Menna, Mathatha. Et faciunt ad perfe- ctionem virtutis consuetudinalis secun- ctionem virtutis consuetudinalis secun- dum suum genus. Hæc enim virtus est, dum suum genus. Hæc enim virtus est, ut dicit Augustinus, bona qualitas men- ut dicit Augustinus, bona qualitas men- tis, qua recte vivitur, qua nemo male tis, qua recte vivitur, qua nemo male utitur, quam Deus operatur in nobis sine utitur, quam Deus operatur in nobis sine nobis. Unde non dicitur consuetudinalis, nobis. Unde non dicitur consuetudinalis, quod consuetudine acquiratur, sed quia quod consuetudine acquiratur, sed quia consuetudine radicatur et confirmatur. consuetudine radicatur et confirmatur. Et sic ex diffinitione sua habet quatuor, Et sic ex diffinitione sua habet quatuor, et quintum habet ex nomine. Ex diffini- et quintum habet ex nomine. Ex diffini- tione enim habet, quod Deus eam sine tione enim habet, quod Deus eam sine nobis per modum doni operatur in no- nobis per modum doni operatur in no- bis. Habet etiam, quod est bona qualitas bis. Habet etiam, quod est bona qualitas menti addita. Et habet, quod ea recte menti addita. Et habet, quod ea recte vivitur. Et habet, quod ea nemo male vivitur. Et habet, quod ea nemo male utitur. Ex nomine autem habet quod utitur. Ex nomine autem habet quod consuetudine crescit, et confirmatur. consuetudine crescit, et confirmatur.

: :

Ex hoc autem, quod Deus operatur Ex hoc autem, quod Deus operatur eam in nobis sine nobis, donatur et per- eam in nobis sine nobis, donatur et per- ficitur per « Mathat, » qui donatio in- ficitur per « Mathat, » qui donatio in- terpretatur. Jacob. 5 Dat omnibus terpretatur. Jacob. 5 Dat omnibus affluenter, et non improperat. Ex hoc affluenter, et non improperat. Ex hoc autem quod est bona qualitas mentis, autem quod est bona qualitas mentis, mentem bonificans, ut ita dicam, perfici- mentem bonificans, ut ita dicam, perfici- tur «Levi, » qui additus interpretatur. tur «Levi, » qui additus interpretatur. Matth. xxv, 29: Omni habenti dabitur, Matth. xxv, 29: Omni habenti dabitur, et abundabit. II Reg. x, 8: Si parva et abundabit. II Reg. x, 8: Si parva sunt ista, adjiciam tibi multo majora. Ex sunt ista, adjiciam tibi multo majora. Ex hoc autem quod ea recte vivitur, quod hoc autem quod ea recte vivitur, quod est gloriosum in exemplo extra, perfici- est gloriosum in exemplo extra, perfici- tur per «Judam, » qui glorificans inter- tur per «Judam, » qui glorificans inter- pretatur. Matth. v, 16: Luceat lux ve- pretatur. Matth. v, 16: Luceat lux ve- stra coram hominibus, ut videant opera stra coram hominibus, ut videant opera vestra bona, et glorificent Patrem ve- vestra bona, et glorificent Patrem ve- strum qui in cælis est. Et per hoc quod strum qui in cælis est. Et per hoc quod ea nemo male uti potest, perficitur per ea nemo male uti potest, perficitur per « Simeon, » qui signum interpretatur. « Simeon, » qui signum interpretatur. Signum enim non potest esse in usu nisi Signum enim non potest esse in usu nisi signati. Joan. III, 33: Qui accepit ejus signati. Joan. III, 33: Qui accepit ejus testimonium, signavit quia Deus verax testimonium, signavit quia Deus verax est. Non enim vincitur virtus in signando est. Non enim vincitur virtus in signando

300 300

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

bonum. In hoc autem quod consuetudine bonum. In hoc autem quod consuetudine confirmatur et radicatur, perficitur per confirmatur et radicatur, perficitur per « Joseph, » qui augmentum interpreta- « Joseph, » qui augmentum interpreta- tur. Ad Hebr. vi, 14 Benedicens bene- tur. Ad Hebr. vi, 14 Benedicens bene- dicam te, et multiplicans multiplicabo dicam te, et multiplicans multiplicabo te ¹. te ¹.

: :

Hæc autem virtus duo sibi præsuppo- Hæc autem virtus duo sibi præsuppo- nit in subjecto: unum autem statim facit nit in subjecto: unum autem statim facit infusa in anima, et per hoc distribuitur infusa in anima, et per hoc distribuitur partibus animæ, et unum relinquit suo partibus animæ, et unum relinquit suo possessori quando in omnibus est per- possessori quando in omnibus est per- fecta. Primum autem quod præexigit in fecta. Primum autem quod præexigit in subjecto, est dolor de bono amisso, et subjecto, est dolor de bono amisso, et quoad hoc perficitur per « Jonam, » qui quoad hoc perficitur per « Jonam, » qui dolens vel columba interpretatur, et si- dolens vel columba interpretatur, et si- gnificat columbinum dolorem, et gemi- gnificat columbinum dolorem, et gemi- tum pro donis columbæ amissis. Psal. tum pro donis columbæ amissis. Psal. LXVIII, 30 Ego sum pauper et dolens : LXVIII, 30 Ego sum pauper et dolens : salus tua, Deus, suscepit me. Secundum salus tua, Deus, suscepit me. Secundum quod præexigit in subjecto, est quod quod præexigit in subjecto, est quod non desperet de acquisitione virtutis, non desperet de acquisitione virtutis, sed mente in altum surgente, sollicite sed mente in altum surgente, sollicite quærat eam, et sic perficitur per « Elia- quærat eam, et sic perficitur per « Elia- kim, » qui resurrectio Domini interpre- kim, » qui resurrectio Domini interpre- tatur. Psal. 11, 6 : Exsurrexi, quia Do- tatur. Psal. 11, 6 : Exsurrexi, quia Do- minus suscepit me. Ad Coloss. 111, 1 : minus suscepit me. Ad Coloss. 111, 1 : Si consurrexistis cum Christo, quæ sur- Si consurrexistis cum Christo, quæ sur- sum sunt quærite, ubi Christus est in sum sunt quærite, ubi Christus est in dextera Dei sedens. Glossa ibidem : dextera Dei sedens. Glossa ibidem : << Sursum sunt virtutes. » Quod autem << Sursum sunt virtutes. » Quod autem facit statim cum infunditur in anima, facit statim cum infunditur in anima, est quod rectificat eam in omnibus, et est quod rectificat eam in omnibus, et sic significatur per « Melea, » qui rex sic significatur per « Melea, » qui rex meus interpretatur. Psal. XLIV, 7: Virga meus interpretatur. Psal. XLIV, 7: Virga directionis virga regni tui. Hæc enim directionis virga regni tui. Hæc enim virga rectitudo est virtutis. Hæc autem virga rectitudo est virtutis. Hæc autem rectitudo distribuitur in omnibus animæ rectitudo distribuitur in omnibus animæ intimis, et sic per « Mennam » significa- intimis, et sic per « Mennam » significa- tur, qui viscera interpretatur. Ezechiel. tur, qui viscera interpretatur. Ezechiel. III, 3 Viscera tua complebuntur vo- III, 3 Viscera tua complebuntur vo- lumine isto, quod ego do tibi : hoc enim lumine isto, quod ego do tibi : hoc enim est, volumine virtutis. Quod autem re- est, volumine virtutis. Quod autem re- linquit possessori, sicut dicit Ambrosius, linquit possessori, sicut dicit Ambrosius, est quod delectat sancta et sincera dele- est quod delectat sancta et sincera dele- ctatione, et sic significatur per « Matha- ctatione, et sic significatur per « Matha- tha, » qui dulcedo saturitatis interpre- tha, » qui dulcedo saturitatis interpre- tatur. Cantic 11, 3: Fructus ejus dulcis tatur. Cantic 11, 3: Fructus ejus dulcis

1 Cf. Genes. XXII, 16 et 17. 1 Cf. Genes. XXII, 16 et 17.

quintus quintus

sext sext

gutturi meo. Ezechiel. III, 3: Factum gutturi meo. Ezechiel. III, 3: Factum est in ore meo sicut mel dulce. est in ore meo sicut mel dulce. Quatuor autem sunt virtutes cardinales, Denar Quatuor autem sunt virtutes cardinales, Denar ad quarum perfectionem referuntur vigin- ad quarum perfectionem referuntur vigin- ti qui sequuntur. Sunt enim quatuor ti qui sequuntur. Sunt enim quatuor præparatoria ad particulares virtutes, et præparatoria ad particulares virtutes, et sunt ipsæ quatuor virtutes, et sunt qua- sunt ipsæ quatuor virtutes, et sunt qua- actus substantiales virtutum, et actus substantiales virtutum, et sunt quatuor propria virtutes illas ha- sunt quatuor propria virtutes illas ha- bentia, et sunt quatuor consequentia il- bentia, et sunt quatuor consequentia il- las virtutes. las virtutes.

tuor tuor

Quatuor quidem præparatoria sunt Quatuor quidem præparatoria sunt quasi causæ earum. Quatuor autem sunt quasi causæ earum. Quatuor autem sunt effecta per illas virtutes, scilicet, actus effecta per illas virtutes, scilicet, actus quatuor sunt quos eliciunt. Et qua- quatuor sunt quos eliciunt. Et qua- tuor propria quæ ex ipsis fluunt. Et tuor propria quæ ex ipsis fluunt. Et quatuor consequentia sunt quæ ipsas quatuor consequentia sunt quæ ipsas semper consequuntur. Et in his est homo semper consequuntur. Et in his est homo perfectus in virtute. perfectus in virtute.

Præparatoria autem sunt ad dona Dei Præparatoria autem sunt ad dona Dei patens et idoneum desiderium, robur patens et idoneum desiderium, robur animæ ad difficile bonum et non esse animæ ad difficile bonum et non esse remissum, fervor cordis ad contenden- remissum, fervor cordis ad contenden- dum ab bonum, et continua perseveran- dum ab bonum, et continua perseveran- tia in bonis operandis. Et quoad primum tia in bonis operandis. Et quoad primum quidem significatur per « Nathan, » qui quidem significatur per « Nathan, » qui donans gratiæ interpretatur. Ad Ephes. donans gratiæ interpretatur. Ad Ephes. IV, 8 Dedit dona hominibus. Quæ non IV, 8 Dedit dona hominibus. Quæ non dat nisi idoneis: qui si etiam daret non dat nisi idoneis: qui si etiam daret non idoneo pigro, auferretur ab eo 2. Quoad idoneo pigro, auferretur ab eo 2. Quoad secundum autem significatur per « Da- secundum autem significatur per « Da- vid, » qui manu fortis interpretatur. vid, » qui manu fortis interpretatur. Josue, 1, 6 Confortare, et esto robu- Josue, 1, 6 Confortare, et esto robu- stus. Quoad tertium significatur per « Jes- stus. Quoad tertium significatur per « Jes- se, » qui interpretatur incendium vel se, » qui interpretatur incendium vel incensum. Psal. xxxvIII, 4: Concaluit incensum. Psal. xxxvIII, 4: Concaluit cor meum intra me, et in meditatione cor meum intra me, et in meditatione mea exardescet ignis. Quoad quartum mea exardescet ignis. Quoad quartum autem significatur per « Obed, » qui autem significatur per « Obed, » qui servitus interpretatur. Servit enim sem- servitus interpretatur. Servit enim sem- per in frequenti opere, ut tandem virtu- per in frequenti opere, ut tandem virtu- tem accipiat in munere. Genes. xxix, tem accipiat in munere. Genes. xxix, 20 20

Videbantur illi pauci dies præ Videbantur illi pauci dies præ amoris magnitudine. amoris magnitudine.

Virtutes autem ipsæ significantur per Virtutes autem ipsæ significantur per quatuor sequentes. Fortitudo enim quæ quatuor sequentes. Fortitudo enim quæ secundum nomen suum prima est, si- secundum nomen suum prima est, si-

2 Matth. xxv, 28. 2 Matth. xxv, 28.

IN EVANG. LUCÆ, III-23-38. IN EVANG. LUCÆ, III-23-38.

gnificatur per « Booz, » qui fortis inter- gnificatur per « Booz, » qui fortis inter- pretatur. Proverb. xxxi, 17: Accinxit pretatur. Proverb. xxxi, 17: Accinxit fortitudine lumbos suos, et roboravit fortitudine lumbos suos, et roboravit brachium suum. Temperantia autem brachium suum. Temperantia autem quæ pax est in delectationibus sensibili- quæ pax est in delectationibus sensibili- bus, significatur per « Salmon, » qui bus, significatur per « Salmon, » qui sensibilis et pacificus interpretatur. Job, sensibilis et pacificus interpretatur. Job,

V, V,

24 et 23 Scies quod pacem habeat 24 et 23 Scies quod pacem habeat tabernaculum tuum, hoc est, corpus tabernaculum tuum, hoc est, corpus tuum,... et bestiæ terræ pacificæ erunt tuum,... et bestiæ terræ pacificæ erunt tibi, hoc est, motus bestialis concupiscen- tibi, hoc est, motus bestialis concupiscen- tiæ in corpore. Prudentia vero quæ ser- tiæ in corpore. Prudentia vero quæ ser- pentium est, significatur per « Naas- pentium est, significatur per « Naas- son, » qui serpentinus interpretatur. son, » qui serpentinus interpretatur. Matth. x, 16 Estote prudentes sicut Matth. x, 16 Estote prudentes sicut serpentes, et simplices sicut columbæ. serpentes, et simplices sicut columbæ. Justitia vero quæ remanet, et libera vo- Justitia vero quæ remanet, et libera vo- luntate reddit unicuique quod suum est, luntate reddit unicuique quod suum est, significatur per « Aminadab, » qui po- significatur per « Aminadab, » qui po- pulus voluntarius interpretatur. I Ma- pulus voluntarius interpretatur. I Ma- chab. 11, 26 et seq., Omnis voluntarius chab. 11, 26 et seq., Omnis voluntarius in lege, et omnes qui fugiebant a malis, in lege, et omnes qui fugiebant a malis, additi sunt Mathathiæ zelatori legis. Vo- additi sunt Mathathiæ zelatori legis. Vo- luntarius autem in lege justus est, quia luntarius autem in lege justus est, quia justitia congruentia legum est. justitia congruentia legum est.

Propria autem opera istarum virtutum Propria autem opera istarum virtutum sunt fortitudinis quidem contra malum sunt fortitudinis quidem contra malum insurgere, temperantiæ autem in dele- insurgere, temperantiæ autem in dele- ctationibus modum et medium tenere, ctationibus modum et medium tenere, prudentiæ autem ea quæ ad vitam confe- prudentiæ autem ea quæ ad vitam confe- runt sagaciter eligere, justitiæ autem se- runt sagaciter eligere, justitiæ autem se- cundum æquale damni et lucri unicui- cundum æquale damni et lucri unicui- que quod suum est distribuere. Actus que quod suum est distribuere. Actus igitur fortitudinis qui est insurgere, si- igitur fortitudinis qui est insurgere, si- gnificatur per « Aram, » qui erectus vel gnificatur per « Aram, » qui erectus vel excelsus interpretatur: quia non insur- excelsus interpretatur: quia non insur- git nisi erectus et excelsus, de robore git nisi erectus et excelsus, de robore fortitudinis confidens. Unde isti parati fortitudinis confidens. Unde isti parati sunt ad suscitandum contra se adversa- sunt ad suscitandum contra se adversa- rium. Job, 111, 8: Qui parati sunt susci- rium. Job, 111, 8: Qui parati sunt susci- tare Leviathan. Proprius autem actus tare Leviathan. Proprius autem actus temperantiæ, est mediare in delectabili- temperantiæ, est mediare in delectabili- bus innatis sicut in his quæ faciunt bus innatis sicut in his quæ faciunt delectationem in cibis et in venereis: et delectationem in cibis et in venereis: et hanc oportet esse valde velocem, ne hanc oportet esse valde velocem, ne præoccupetur a concupiscentia: et quasi præoccupetur a concupiscentia: et quasi sagittam esse convulnerantem concu- sagittam esse convulnerantem concu- piscentiam, ut infra terminos eorum piscentiam, ut infra terminos eorum quæ necessaria sunt et rationabilia et ho- quæ necessaria sunt et rationabilia et ho-

301 301

nesta possit teneri. Semper enim dolosa nesta possit teneri. Semper enim dolosa lingua loquitur concupiscentia, quasi lingua loquitur concupiscentia, quasi sub pallio necessitatis, volens obtinere sub pallio necessitatis, volens obtinere quod necessitatis est. Et ideo significatur quod necessitatis est. Et ideo significatur istud moderamen per « Esron, » qui istud moderamen per « Esron, » qui interpretatur sagitta. Psal. cxix, 3 et 4 : interpretatur sagitta. Psal. cxix, 3 et 4 : Quid detur tibi, aut quid apponatur ti- Quid detur tibi, aut quid apponatur ti- bi ad linguam dolosam? Sagittæ po- bi ad linguam dolosam? Sagittæ po- tentis acutæ, cum carbonibus desolato- tentis acutæ, cum carbonibus desolato- riis. Actus autem prudentiæ qui est eli- riis. Actus autem prudentiæ qui est eli- gere quod utile est ad vitam, significatur gere quod utile est ad vitam, significatur per « Phares, » qui divisio interpreta- per « Phares, » qui divisio interpreta- tur: quia non fit electio nisi per multam tur: quia non fit electio nisi per multam eligendorum divisionem. I ad Corinth. eligendorum divisionem. I ad Corinth. 11, 15 Spiritualis judicat omnia, et ip- 11, 15 Spiritualis judicat omnia, et ip- se u nemine judicatur: quia spirituali- se u nemine judicatur: quia spirituali- ter examinatur, hoc est, examinatio fit ter examinatur, hoc est, examinatio fit et divisio judicandorum per spiritum et divisio judicandorum per spiritum rationis. Actus autem justitiæ proprius, rationis. Actus autem justitiæ proprius, ut dictum est, secundum æquale damni ut dictum est, secundum æquale damni et lucri unicuique quod suum est tribue- et lucri unicuique quod suum est tribue- re quod significatur per « Judam, re quod significatur per « Judam, qui interpretatur confessio: quia in tali qui interpretatur confessio: quia in tali judicio per æquiliberum veritatem confi- judicio per æquiliberum veritatem confi- tetur dans unicuique quod sibi debetur, tetur dans unicuique quod sibi debetur, dignitate propria distributa. Et ideo dignitate propria distributa. Et ideo justitia non sine ratione facit quod facit justitia non sine ratione facit quod facit (Genes. XLIX, 8: Juda, te laudabunt fra- (Genes. XLIX, 8: Juda, te laudabunt fra- tres tui) eo quod unicuique debita dis- tres tui) eo quod unicuique debita dis- tribuit, et injuriam non patitur fieri. tribuit, et injuriam non patitur fieri.

Propria autem harum virtutum sunt Propria autem harum virtutum sunt quæ manant ex ipsis. Fortis enim pro- quæ manant ex ipsis. Fortis enim pro- prium est, confidentem et imperterritum prium est, confidentem et imperterritum esse. Temperati autem proprium est, esse. Temperati autem proprium est, ipsum quidem modestum esse in omni- ipsum quidem modestum esse in omni- bus. Prudentis autem, in his quæ agit bus. Prudentis autem, in his quæ agit circumspectum esse. Justi autem, in circumspectum esse. Justi autem, in omnibus esse directum et rectum. Quæ omnibus esse directum et rectum. Quæ aptissime significantur per quatuor, qui aptissime significantur per quatuor, qui sequuntur. Imperterritus enim et confi- sequuntur. Imperterritus enim et confi- dens est quasi « Jacob » luctator, cui dens est quasi « Jacob » luctator, cui dictum est, Genes. xxxII, 28: Si contra dictum est, Genes. xxxII, 28: Si contra Deum fortuis fuisti, quanto magis con- Deum fortuis fuisti, quanto magis con- tra homines prævalebis ? Modestus au- tra homines prævalebis ? Modestus au- tem cui numquam ex intemperantia in- tem cui numquam ex intemperantia in- geritur tristitia, significatur per « Isaac, » geritur tristitia, significatur per « Isaac, » qui risus vel gaudium interpretatur, di- qui risus vel gaudium interpretatur, di- cente matre in conceptu, Genes. xx1, 6: cente matre in conceptu, Genes. xx1, 6: Risum fecit mihi Deus cum tamen Risum fecit mihi Deus cum tamen

>> >>

302 302

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

omnem voluptatem abominaretur. Unde omnem voluptatem abominaretur. Unde dicit, ibidem, xVIII, 12 Postquam con- dicit, ibidem, xVIII, 12 Postquam con- senui, et Dominus meus vetulus est, vo- senui, et Dominus meus vetulus est, vo- luptati operam dabo ? Quasi dicat: luptati operam dabo ? Quasi dicat: Voluptatem quam in juventute abomi- Voluptatem quam in juventute abomi- in senectute non exercebo. in senectute non exercebo.

nata nata

sum, sum,

Proprium autem justitiæ quæ hic pru- Proprium autem justitiæ quæ hic pru- dentiæ præponitur, significatur per dentiæ præponitur, significatur per « Abraham, » qui pater multarum gen- « Abraham, » qui pater multarum gen- tium interpretatur, inter quas quod ju- tium interpretatur, inter quas quod ju- stum est distribuit. Genes. XVII, 5: Pa- stum est distribuit. Genes. XVII, 5: Pa- trem multarum gentium constitui te, scili- trem multarum gentium constitui te, scili- cet ante Deum cui credidisti. Unde iste est cet ante Deum cui credidisti. Unde iste est qui divisit inter filios liberæ hæreditatem, qui divisit inter filios liberæ hæreditatem, filiis autem concubinarum largitus est filiis autem concubinarum largitus est munera. Proprium autem prudentis munera. Proprium autem prudentis qui hic in ultimo ponitur, per « Thare » qui hic in ultimo ponitur, per « Thare » significatur, qui exploratio interpreta- significatur, qui exploratio interpreta- turquia circumspectus omne quod turquia circumspectus omne quod agendum est, prius explorat si vere sit agendum est, prius explorat si vere sit vel non sit agendum. Unde Josue explo- vel non sit agendum. Unde Josue explo- ratores misit, qui viam et terram quam ratores misit, qui viam et terram quam intraturus erat explorarent 2. intraturus erat explorarent 2.

Consequentia autem harum virtutum Consequentia autem harum virtutum sunt quatuor fortitudinis quidem con- sunt quatuor fortitudinis quidem con- sequens est audacia ex frequentibus sequens est audacia ex frequentibus victoriis. Temperantiæ autem frugalitas victoriis. Temperantiæ autem frugalitas vel parsimonia ex delectabilium absti- vel parsimonia ex delectabilium absti- nentiis. Prudentiæ autem cautela magna nentiis. Prudentiæ autem cautela magna in faciendis. Justitiæ vero indeflexibilis in faciendis. Justitiæ vero indeflexibilis rectitudo veritatis et æquitatis. Et ista rectitudo veritatis et æquitatis. Et ista non eodem ordine quo dicta sunt, signi- non eodem ordine quo dicta sunt, signi- ficantur per quatuor sequentes patres. ficantur per quatuor sequentes patres. Cautela enim prudentiæ significatur per Cautela enim prudentiæ significatur per « Nachor, » qui requievit lux interpreta- « Nachor, » qui requievit lux interpreta- turquia in eo jam lux cautelæ per turquia in eo jam lux cautelæ per multam requievit circumspectionem. multam requievit circumspectionem. Daniel. 1, 4 Eruditos omni sapientia, Daniel. 1, 4 Eruditos omni sapientia, cautos scientia, et doctos disciplina. cautos scientia, et doctos disciplina. Frugalitas autem temperantiæ significa- Frugalitas autem temperantiæ significa- tur per «Sarug, » qui lorum vel corri- tur per «Sarug, » qui lorum vel corri- gia interpretatur, quo concupiscentia gia interpretatur, quo concupiscentia ligatur. Ad Hebr. x11, 16: Ne quis forni- ligatur. Ad Hebr. x11, 16: Ne quis forni- cator, aut profanus ut Esau, qui prop- cator, aut profanus ut Esau, qui prop- ter unam escam vendidit primitiva sua. ter unam escam vendidit primitiva sua. Eccli. xxxi, 10: Utere quasi homo frugi Eccli. xxxi, 10: Utere quasi homo frugi his quæ tibi apponuntur. Audacia autem his quæ tibi apponuntur. Audacia autem

1 Genes. xxv, 6. 1 Genes. xxv, 6.

fortis significatur per « Ragau, » qui fortis significatur per « Ragau, » qui pascens interpretatur: quia dum multis pascens interpretatur: quia dum multis victoriis spolia diripit, spoliis inimicorum victoriis spolia diripit, spoliis inimicorum domesticos pascit, et audaciæ coacuit ex domesticos pascit, et audaciæ coacuit ex sapore spoliorum. Proverb. xxxi, 15, de sapore spoliorum. Proverb. xxxi, 15, de forti muliere: De nocte surrexit, deditque forti muliere: De nocte surrexit, deditque prædam domesticis suis, et cibaria an- prædam domesticis suis, et cibaria an- cillis suis. Inflexibilis autem æquitatis cillis suis. Inflexibilis autem æquitatis rectitudo justitiæ per « Phaleg » signifi- rectitudo justitiæ per « Phaleg » signifi- catur, qui dividens vel divisum interpre- catur, qui dividens vel divisum interpre- tatur. Hæc enim omnia æqui libertate tatur. Hæc enim omnia æqui libertate justitia dividit, et numquam quod re- justitia dividit, et numquam quod re- ctum est dimittit, unicuique dicens illud ctum est dimittit, unicuique dicens illud Matthæi, xx, 14 : Tolle quod tuum est, Matthæi, xx, 14 : Tolle quod tuum est,

et vade. et vade.

Post harum autem omnium virtutum Post harum autem omnium virtutum habitum, sequitur status perfectionis, ad habitum, sequitur status perfectionis, ad quem decem exiguntur, quæ per decem quem decem exiguntur, quæ per decem subsequentes positos patres intelligun- subsequentes positos patres intelligun- tur. Horum autem tria sunt: consideratio tur. Horum autem tria sunt: consideratio præsentis peregrinationis, quæ facit non præsentis peregrinationis, quæ facit non attendere præsentibus. Secundum autem, attendere præsentibus. Secundum autem, sublevatio desiderii in coelestia, quæ fa- sublevatio desiderii in coelestia, quæ fa- cit gustare æterna. Tertium autem, cit gustare æterna. Tertium autem, planctus incolatus præsentis qui quasi planctus incolatus præsentis qui quasi stimulus pungit ad fugiendum de ista stimulus pungit ad fugiendum de ista miseria. Et hæc tria tribus primis signi- miseria. Et hæc tria tribus primis signi- ficantur. Consideratio quidem peregrina- ficantur. Consideratio quidem peregrina- tionis significatur per « Heber, » qui tionis significatur per « Heber, » qui transiens interpretatur. II ad Corinth. v, transiens interpretatur. II ad Corinth. v, 6 et 8 Scientes quoniam dum sumus in 6 et 8 Scientes quoniam dum sumus in corpore, peregrinamur a Domino.... Au- corpore, peregrinamur a Domino.... Au- demus autem, et bonam voluntatem ha- demus autem, et bonam voluntatem ha- bemus magis peregrinari a corpore, et bemus magis peregrinari a corpore, et præsentes esse ad Dominum. Sublevatio præsentes esse ad Dominum. Sublevatio autem desiderii in coelestia significatur autem desiderii in coelestia significatur per «Sale, » qui attollens interpretatur per «Sale, » qui attollens interpretatur Ad Philip. 1, 20 Nostra conversatio Ad Philip. 1, 20 Nostra conversatio in cælis est: unde etiam Salvatorem in cælis est: unde etiam Salvatorem exspectamus. Planctus incolatus præsen- exspectamus. Planctus incolatus præsen- tis per «Cainan » significatur, qui la- tis per «Cainan » significatur, qui la- mentatio interpretatur. Psal. cxix, 5: mentatio interpretatur. Psal. cxix, 5: Heu mihi, quia incolatus meus prolon- Heu mihi, quia incolatus meus prolon- gatus est! gatus est!

Tria alia quæ ad statum perfectionis Tria alia quæ ad statum perfectionis exiguntur, sunt sanare primo omnia quæ exiguntur, sunt sanare primo omnia quæ ante fuerunt saucia: hoc enim exigit pro- ante fuerunt saucia: hoc enim exigit pro-

2 Cf. Josue, II, 1 et seq. 2 Cf. Josue, II, 1 et seq.

Denar Denar

septim septim

IN EVANG. LUCÆ, III-23-38. IN EVANG. LUCÆ, III-23-38.

pinquus finis. Secundum, famositas ex pinquus finis. Secundum, famositas ex nomine sanctitatis. Tertium autem, re- nomine sanctitatis. Tertium autem, re- quies perfecta cordis ex tranquillitate quies perfecta cordis ex tranquillitate conscientiæ proveniens. Et hæc tria per conscientiæ proveniens. Et hæc tria per sequentes tres significantur. Sanatio qui- sequentes tres significantur. Sanatio qui- dem significatur per « Arphaxad, » qui dem significatur per « Arphaxad, » qui sanans interpretatur. Jerem. XVII, 14: sanans interpretatur. Jerem. XVII, 14: Sana me, Domine, et sanabor: salvum Sana me, Domine, et sanabor: salvum me fac, et salvus ero: quoniam laus mea me fac, et salvus ero: quoniam laus mea tu es. Famositas autem sanctitatis longa tu es. Famositas autem sanctitatis longa perfectione acquisita, significatur per perfectione acquisita, significatur per «Sem, » qui famosus vel nominatus in- «Sem, » qui famosus vel nominatus in- terpretatur. Eccli. XLIV, 7: Omnes isti terpretatur. Eccli. XLIV, 7: Omnes isti in generationibus gentis suæ gloriam in generationibus gentis suæ gloriam adepti sunt, et in diebus suis habentur adepti sunt, et in diebus suis habentur in laudibus. Tertium autem quod est in laudibus. Tertium autem quod est conscientiæ requies, significatur per conscientiæ requies, significatur per « Noe, » qui requies interpretatur. Deu- « Noe, » qui requies interpretatur. Deu- ter. xxx, 12: Amantissimus Domini ter. xxx, 12: Amantissimus Domini habitabit confidenter in eo quasi in habitabit confidenter in eo quasi in thalamo tota die morabitur, et inter thalamo tota die morabitur, et inter humeros illius requiescet. Isa. x1, 2 : humeros illius requiescet. Isa. x1, 2 : Requiescet super eum Spiritus Domi- Requiescet super eum Spiritus Domi- ni. ni.

Tres autem alii significant tres virtu- Tres autem alii significant tres virtu- tes jam perfecti et ad plenum consum- tes jam perfecti et ad plenum consum- matiquorum primus, status perfectæ matiquorum primus, status perfectæ humilitatis. Secundus, status perfectæ humilitatis. Secundus, status perfectæ charitatis. Tertius autem, status perfectæ charitatis. Tertius autem, status perfectæ sanctitatis. Perfecta humilitas se sub om- sanctitatis. Perfecta humilitas se sub om- nibus humiliat et hoc per « Lamech » nibus humiliat et hoc per « Lamech » significatur, qui percussus et humiliatus significatur, qui percussus et humiliatus interpretatur. Isa. LIII, 4 Putavimus interpretatur. Isa. LIII, 4 Putavimus eum quasi leprosum, percussum a Deo eum quasi leprosum, percussum a Deo et humiliatum. Status autem perfectæ et humiliatum. Status autem perfectæ charitatis, cum per mortem transitur ad charitatis, cum per mortem transitur ad Christum et hoc per « Mathusalem » Christum et hoc per « Mathusalem » significatur, qui mortis emissio interpre- significatur, qui mortis emissio interpre- tatur. Ad Philip. 1, 23: Desiderium ha- tatur. Ad Philip. 1, 23: Desiderium ha- bens dissolvi, et esse cum Christo. Per- bens dissolvi, et esse cum Christo. Per- fectio autem sanctitatis per « Henoch » fectio autem sanctitatis per « Henoch » significatur, qui dedicatus Deo interpre- significatur, qui dedicatus Deo interpre- tatur. Eccli. xxiv, 16: In plenitudine tatur. Eccli. xxiv, 16: In plenitudine sanctorum detentio mea. sanctorum detentio mea.

Post has novem perfectiones conti- Post has novem perfectiones conti- nentiæ virtus additur, non ea quæ est nentiæ virtus additur, non ea quæ est castitatis, sed illa quam Aristoteles he- castitatis, sed illa quam Aristoteles he- roicam sive dominalem vocat virtutem, roicam sive dominalem vocat virtutem, quæ est idem quod mora in mente, quan- quæ est idem quod mora in mente, quan-

303 303

do nihil penitus humanorum in cogita- do nihil penitus humanorum in cogita- tu vel dicto vel facto evadit, cui mens tu vel dicto vel facto evadit, cui mens non immoretur, et limites imponat ratio-. non immoretur, et limites imponat ratio-. nis et sapientiæ: et hoc significatur per nis et sapientiæ: et hoc significatur per septuagesimum, qui est «<< Jared, » qui septuagesimum, qui est «<< Jared, » qui continens interpretatur. Eccli. xv, 1 et 2: continens interpretatur. Eccli. xv, 1 et 2: Qui continens est justitiæ apprehendet Qui continens est justitiæ apprehendet illam et obviabit illi quasi mater ho- illam et obviabit illi quasi mater ho- norificata. norificata.

Restant autem adhuc soli quinque, qui septenarius. Restant autem adhuc soli quinque, qui septenarius. cum Joseph primo putativo patre, et cum Joseph primo putativo patre, et cum Deo vero Christi patre faciunt sep- cum Deo vero Christi patre faciunt sep- tuaginta septem. Sed Joseph illius genea- tuaginta septem. Sed Joseph illius genea- logiæ principium et truncus : Deus au- logiæ principium et truncus : Deus au- tem Pater est finis, et in quem porrigitur tem Pater est finis, et in quem porrigitur terminus. Hi autem quinque significant terminus. Hi autem quinque significant quinque in quibus vita Sanctorum in quinque in quibus vita Sanctorum in quolibet statu semper agitur, et per quæ quolibet statu semper agitur, et per quæ continuo revolvitur: quæ sunt quatuor continuo revolvitur: quæ sunt quatuor passiones, quæ ordinatæ, semen sunt passiones, quæ ordinatæ, semen sunt virtutis : et inordinatæ, sunt semen virtutis : et inordinatæ, sunt semen vitiorum quæ sunt semen vitiorum : vitiorum quæ sunt semen vitiorum : quæ sunt gaudium, tristitia, spes, et ti- quæ sunt gaudium, tristitia, spes, et ti- mor. Quorum primum quidem, scilicet mor. Quorum primum quidem, scilicet gaudium, significatur per « Malaleel, » gaudium, significatur per « Malaleel, » qui laudans Deum interpretatur: et hoc qui laudans Deum interpretatur: et hoc fit in gaudio cordis. Isa. LXI, 10: Gau- fit in gaudio cordis. Isa. LXI, 10: Gau- dens gaudebo in Domino, et exsultabit dens gaudebo in Domino, et exsultabit anima mea in Deo meo. Est enim quæ- anima mea in Deo meo. Est enim quæ- dam repræsentatio cœlestis patriæ, ala- dam repræsentatio cœlestis patriæ, ala- critas laudantium Deum. Secundum au- critas laudantium Deum. Secundum au- tem quod est tristitia per « Cainan, » tem quod est tristitia per « Cainan, » qui lamentatio interpretatur, significa- qui lamentatio interpretatur, significa- tur. Quia dum seipsum vir factus re- tur. Quia dum seipsum vir factus re- cogitat, continuo lamentatur. Thren. cogitat, continuo lamentatur. Thren. 1, 2 Plorans ploravit in nocte, et la- 1, 2 Plorans ploravit in nocte, et la- crymæ ejus in maxillis ejus : non est crymæ ejus in maxillis ejus : non est qui consoletur eam ex omnibus charis qui consoletur eam ex omnibus charis ejus. Spes autem per « Henos » signi- ejus. Spes autem per « Henos » signi- ficatur, qui desperatus et invocatus in- ficatur, qui desperatus et invocatus in- terpretatur. Ex parte enim sua desperat : terpretatur. Ex parte enim sua desperat : ex parte Dei auxilium invocat quod et ex parte Dei auxilium invocat quod et non invocaret, nisi speraret. Psal. xxxvi, non invocaret, nisi speraret. Psal. xxxvi, 3 et seq. Spera in Domino, et fac boni- 3 et seq. Spera in Domino, et fac boni- tatem, etc. Timor autem qui primum tatem, etc. Timor autem qui primum I semen est bonæ vitæ per « Seth, » qui I semen est bonæ vitæ per « Seth, » qui semen interpretatur, intelligitur. Psal. semen interpretatur, intelligitur. Psal. cx, 10 Initium sapientiæ timor Domi- cx, 10 Initium sapientiæ timor Domi- ni, intellectus bonus omnibus facienti- ni, intellectus bonus omnibus facienti-

304 304

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

bus eum. In his autem passionibus om- bus eum. In his autem passionibus om- nis terrenus homo volvitur : quod per nis terrenus homo volvitur : quod per « Adam » significatur, qui terrenus in- « Adam » significatur, qui terrenus in- terpretatur. terpretatur.

Hæc autem omnia bona a « Joseph » Hæc autem omnia bona a « Joseph » incipiunt, qui pater secundum carnem incipiunt, qui pater secundum carnem Christi est putativus secundum spiritum Christi est putativus secundum spiritum autem incrementum gratiæ significat, autem incrementum gratiæ significat, quæ Christum in corde ut pater format. quæ Christum in corde ut pater format. Ad Galat. IV, 19: Filioli mei, quos ite- Ad Galat. IV, 19: Filioli mei, quos ite- rum parturio, donec formetur Christus rum parturio, donec formetur Christus in vobis. Hæc autem corda sicut funis in in vobis. Hæc autem corda sicut funis in Deum verum Patrem colligata sublevat, Deum verum Patrem colligata sublevat, ut vere Chritus dicat, Joan. xx, 17: ut vere Chritus dicat, Joan. xx, 17: Ascendo ad Patrem meum et Patrem Ascendo ad Patrem meum et Patrem vestrum, Deum meum et Deum vestrum. vestrum, Deum meum et Deum vestrum. Et, illud Osee, x1, 4: In funiculis Adam Et, illud Osee, x1, 4: In funiculis Adam traham eos, in vinculis charitatis. traham eos, in vinculis charitatis.

Hæc igitur sunt quæ de genealogia Hæc igitur sunt quæ de genealogia Christi mystice sunt dicenda. Christi mystice sunt dicenda.

Attende autem, quod quæstio est Au- Attende autem, quod quæstio est Au- gustini in libro de Quæstionibus Veteris gustini in libro de Quæstionibus Veteris et Novi testamenti, Ad quid referatur et Novi testamenti, Ad quid referatur Qui? Et dicit, quod ad Christum in om- Qui? Et dicit, quod ad Christum in om- nibus. Ut sit sensus: Qui Christus fuit nibus. Ut sit sensus: Qui Christus fuit Heli. Qui Christus fuit Mathat. Et sic de Heli. Qui Christus fuit Mathat. Et sic de aliis ubique. Et hoc ideo facit, quia no- aliis ubique. Et hoc ideo facit, quia no- minum ut diximus attendit interpreta- minum ut diximus attendit interpreta- tiones. Non enim secundum legem con- tiones. Non enim secundum legem con- cupiscentiæ a patribus descendit Chri- cupiscentiæ a patribus descendit Chri- stus, sed secundum corpulentam substan- stus, sed secundum corpulentam substan- tiam, perficiens in eis gratiam quam tiam, perficiens in eis gratiam quam nomina præsignant. Alii autem Sancti nomina præsignant. Alii autem Sancti dicunt, quod refertur semper ad proxi- dicunt, quod refertur semper ad proxi- mum, ut sit sensus : Qui Joseph fuit mum, ut sit sensus : Qui Joseph fuit filius Heli. Qui Heli fuit filius Mathat. filius Heli. Qui Heli fuit filius Mathat. Et sic de aliis per totum. Et sic de aliis per totum.

His autem habitis, tota patet littera, His autem habitis, tota patet littera, nisi in hoc quod hic dicitur de Mathusa- nisi in hoc quod hic dicitur de Mathusa- le, quod anni ejus computantur ultra di- le, quod anni ejus computantur ultra di- luvium per duodecim annos. Quod esse luvium per duodecim annos. Quod esse non potest, cum non legatur salvatus in non potest, cum non legatur salvatus in

1 Cf. Genes. x, 17. 1 Cf. Genes. x, 17.

arca. Et ad hoc dicendum, quod in ve- arca. Et ad hoc dicendum, quod in ve- ritate multus error est in computatione ritate multus error est in computatione annorum secundum hebraicam verita- annorum secundum hebraicam verita- tem, et secundum Septuaginta. Et ita tem, et secundum Septuaginta. Et ita credo, quod Mathusale ante diluvium credo, quod Mathusale ante diluvium mortuus est, quia in computatione anno- mortuus est, quia in computatione anno-

rum est erratum. rum est erratum.

Adhuc autem hic dicitur, quod Sale Adhuc autem hic dicitur, quod Sale genuit Cainan. Cainan autem genuit Ar- genuit Cainan. Cainan autem genuit Ar- phaxad. Et hoc non invenitur in Gene- phaxad. Et hoc non invenitur in Gene- sit, neque in I Paralipomenon 2: imo in sit, neque in I Paralipomenon 2: imo in utrisque libris legitur secundum hebrai- utrisque libris legitur secundum hebrai- cam veritatem, quod Sale genuit Arpha- cam veritatem, quod Sale genuit Arpha- xad. Et nulla fit mentio de Cainan. Ad. xad. Et nulla fit mentio de Cainan. Ad. hoc autem dicit Glossa, quod in veritate hoc autem dicit Glossa, quod in veritate in quibusdam exemplaribus antiquis in- in quibusdam exemplaribus antiquis in- veniebatur quod Sale genuit Cainan : veniebatur quod Sale genuit Cainan : Cainan autem Arphaxad. Et ab his trans- Cainan autem Arphaxad. Et ab his trans- tulerunt Septuaginta, et ita posuerunt. tulerunt Septuaginta, et ita posuerunt. Et hos secutus est Lucas. Quædam au- Et hos secutus est Lucas. Quædam au- tem posteriora a quibus transtulit Hie- tem posteriora a quibus transtulit Hie- ronymus, non habuerunt Cainan : sed ronymus, non habuerunt Cainan : sed quod Arphaxad sit filius Sale. Quid au- quod Arphaxad sit filius Sale. Quid au- tem horum sit verius, Deus utique no- tem horum sit verius, Deus utique no- vit. vit.

Quærunt etiam aliqui, Qualiter plures Quærunt etiam aliqui, Qualiter plures ponat Lucas quam Matthæus ? Et dicunt, ponat Lucas quam Matthæus ? Et dicunt, quod potuit esse quod illi quos ponit quod potuit esse quod illi quos ponit Matthæus tardius genuerunt, et diutius Matthæus tardius genuerunt, et diutius vixerunt illi autem quos ponit Lucas vixerunt illi autem quos ponit Lucas citius genuerunt, et citius mortui sunt. citius genuerunt, et citius mortui sunt. Et ita paucorum vita secundum tem- Et ita paucorum vita secundum tem- pus coæquatur vitæ plurium. Sed hoc pus coæquatur vitæ plurium. Sed hoc nihil est: quia vera causa est, quod nihil est: quia vera causa est, quod tam naturales quam multos legales et tam naturales quam multos legales et adoptivos patres ponit Lucas. Et ideo adoptivos patres ponit Lucas. Et ideo multo plures efficiuntur quam Matthæus multo plures efficiuntur quam Matthæus ponat, qui non ponit nisi naturales pa- ponat, qui non ponit nisi naturales pa- tres. Et causa hujus jam ante dicta tres. Et causa hujus jam ante dicta

est. est.

Ex his satis patet littera. Ex his satis patet littera.

2 Cf. I Paralip. 1, 18. 2 Cf. I Paralip. 1, 18.

CAP. IV LUCÆ. CAP. IV LUCÆ.

305 305

CAPUT IV. CAPUT IV.

Jesus post jejunium quadraginta dierum, ac devictas Satanæ tentationes, in sr- Jesus post jejunium quadraginta dierum, ac devictas Satanæ tentationes, in sr- nagoga Nazareth legit factam de se Isaiæ prophetiam; dicitque prophetam nagoga Nazareth legit factam de se Isaiæ prophetiam; dicitque prophetam non esse acceptum in patria propria, quapropter volunt eum de monte præci- non esse acceptum in patria propria, quapropter volunt eum de monte præci- pitare ejicit in Capharnaum dæmonium, sanatque socrum Simonis, et plures pitare ejicit in Capharnaum dæmonium, sanatque socrum Simonis, et plures alios, a variis languoribus, ac dæmonia ejicit. alios, a variis languoribus, ac dæmonia ejicit.

1. Jesus autem,plenus Spiritu sancto, 1. Jesus autem,plenus Spiritu sancto, regressus est a Jordane, et age- regressus est a Jordane, et age- batur a Spiritu in desertum': batur a Spiritu in desertum': 2. Diebus quadraginta, et tentabatur 2. Diebus quadraginta, et tentabatur a diabolo. Et nihil manducavit a diabolo. Et nihil manducavit in diebus illis et consummatis in diebus illis et consummatis illis esuriit. illis esuriit.

3. Dixit autem illi diabolus: Si Fi- 3. Dixit autem illi diabolus: Si Fi- lius Dei es, dic lapidi huic ut lius Dei es, dic lapidi huic ut panis fiat. panis fiat. 4. Et respondit ad illum Jesus : 4. Et respondit ad illum Jesus : Scriptum est Quia non in so- Scriptum est Quia non in so- lo pane vivit homo, sed in om- lo pane vivit homo, sed in om- ni verbo Dei 2. ni verbo Dei 2.

5. Et duxit illum diabolus in mon- 5. Et duxit illum diabolus in mon- tem excelsum, et ostendit illi tem excelsum, et ostendit illi omnia regna orbis terræ in mo- omnia regna orbis terræ in mo- mento temporis, mento temporis,

6. Et ait illi: Tibi dabo potestatem 6. Et ait illi: Tibi dabo potestatem hanc universam et gloriam illo- hanc universam et gloriam illo- rum, quia mihi tradita sunt, et rum, quia mihi tradita sunt, et cui volo do illa. cui volo do illa.

7. Tu ergo si adoraveris coram me, 7. Tu ergo si adoraveris coram me, erunt tua omnia. erunt tua omnia.

8. Et respondens Jesus, dixit illi : 8. Et respondens Jesus, dixit illi : Scriptum est Dominum Deum Scriptum est Dominum Deum tuum adorabis, et illi soli ser- tuum adorabis, et illi soli ser- vies 3. vies 3.

9. Et duxit illum in Jerusalem, et 9. Et duxit illum in Jerusalem, et statuit eum super pinnam tem- statuit eum super pinnam tem- pli, et dixit illi: Si Filius Dei pli, et dixit illi: Si Filius Dei es, mitte te hinc deorsum. es, mitte te hinc deorsum. 10. Scriptum est enim quod angelis 10. Scriptum est enim quod angelis suis mandavit de te, ut conser- suis mandavit de te, ut conser-

vent te: vent te:

11. Et quia in manibus tollent te, ne 11. Et quia in manibus tollent te, ne forte offendas ad lapidem pe- forte offendas ad lapidem pe-

dem tuum. dem tuum.

12. Et respondens Jesus, ait illi: Di- 12. Et respondens Jesus, ait illi: Di- ctum est: Non tentabis Domi- ctum est: Non tentabis Domi- num Deum tuum ³. num Deum tuum ³.

13. Et consummata omni tentatione, 13. Et consummata omni tentatione, diabolus recessit ab illo usque diabolus recessit ab illo usque ad tempus. ad tempus.

14. Et regressus est Jesus in virtute 14. Et regressus est Jesus in virtute Spiritus in Galilæam, et fama Spiritus in Galilæam, et fama exiit per universam regionem exiit per universam regionem de illo. de illo.

15. Et ipse docebat in synagogis eo- 15. Et ipse docebat in synagogis eo- rum, et magnificabatur ab om- rum, et magnificabatur ab om- nibus. nibus.

16. Et venit Nazareth', ubi erat nu- 16. Et venit Nazareth', ubi erat nu- tritus, et intravit secundum tritus, et intravit secundum consuetudinem suam die sab- consuetudinem suam die sab- bati in synagogam, et surrexit bati in synagogam, et surrexit legere. legere.

1 Matth. 1v, 1; Marc. 1, 12. 1 Matth. 1v, 1; Marc. 1, 12.

2 Deuter. vii, 3; Matth. 1v, 4. 2 Deuter. vii, 3; Matth. 1v, 4.

3 Deuter. vi, 13 et x, 20. 3 Deuter. vi, 13 et x, 20.

* Psal. xc, 11. * Psal. xc, 11.

XXII XXII

5 Deuter. vi, 16. 5 Deuter. vi, 16.

6 Math. IV, 12; Marc. 1, 14. 6 Math. IV, 12; Marc. 1, 14.

7 Matth. XIII, 54; Marc. vi, 1 ; Joan. 1, 45. 7 Matth. XIII, 54; Marc. vi, 1 ; Joan. 1, 45.

20 20

306 306

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

17. Et traditus est illi liber Isaiæ pro- 17. Et traditus est illi liber Isaiæ pro-

phetæ. Et ut revolvit librum, phetæ. Et ut revolvit librum, invenit locum ubi scriptum 28. invenit locum ubi scriptum 28.

erat: erat:

18. Spiritus Domini super me': prop- 18. Spiritus Domini super me': prop- ter quod unxit me, evangeli- ter quod unxit me, evangeli- zare pauperibus misit me, sana- zare pauperibus misit me, sana- re contritos corde: re contritos corde:

19. Prædicare captivis remissionem, 19. Prædicare captivis remissionem, et cæcis visum: dimittere con- et cæcis visum: dimittere con- fractos in remissionem prædi- fractos in remissionem prædi- care annum Domini acceptum, care annum Domini acceptum, et diem retributionis. et diem retributionis.

20. Et cum plicuisset librum, reddi- 20. Et cum plicuisset librum, reddi- dit ministro, et sedit. Et om- dit ministro, et sedit. Et om-

nium in synagoga oculi erant nium in synagoga oculi erant intendentes in eum. intendentes in eum.

21. Coepit autem dicere ad illos: Quia 21. Coepit autem dicere ad illos: Quia

29. 29.

30. 30.

31. 31.

eorum mundatus est, nisi Naa- eorum mundatus est, nisi Naa- man Syrus ³. man Syrus ³.

Et repleti sunt omnes in synago- Et repleti sunt omnes in synago- ga ira, hæc audientes. ga ira, hæc audientes. Et surrexerunt, et ejecerunt illum Et surrexerunt, et ejecerunt illum extra civitatem et duxerunt extra civitatem et duxerunt illum usque illum usque ad supercilium ad supercilium

montis super quem civitas illo- montis super quem civitas illo- rum erat ædificata, ut præcipi- rum erat ædificata, ut præcipi-

tarent eum. tarent eum.

Ipse autem transiens per medium Ipse autem transiens per medium illorum, ibat. illorum, ibat.

Et descendit in Capharnaum, civi- Et descendit in Capharnaum, civi-

tatem Galileæ, ibique docebat tatem Galileæ, ibique docebat illos sabbatis. illos sabbatis.

32. Et stupebant in doctrina ejus³, 32. Et stupebant in doctrina ejus³, quia in potestate erat sermo quia in potestate erat sermo ipsius. ipsius.

hodie impleta est hæc scriptura 33. Et in synagoga erat homo habens hodie impleta est hæc scriptura 33. Et in synagoga erat homo habens in auribus vestris. in auribus vestris. dæmonium immundum 6, et ex- dæmonium immundum 6, et ex- clamavit voce magna, clamavit voce magna,

22. Et omnes testimonium illi dabant, 22. Et omnes testimonium illi dabant,

et mirabantur in verbis gratiæ 34. Dicens: Sine, quid nobis et tibi, et mirabantur in verbis gratiæ 34. Dicens: Sine, quid nobis et tibi, quæ procedebant de ore ipsius, quæ procedebant de ore ipsius,

et dicebant: Nonne hic est et dicebant: Nonne hic est filius Joseph? filius Joseph?

23. Et ait illis: Utique dicetis mihi 23. Et ait illis: Utique dicetis mihi

hanc similitudinem: Medice, hanc similitudinem: Medice,

cura teipsum cura teipsum

quanta audivi- quanta audivi-

mus facta in Capharnaum, fac mus facta in Capharnaum, fac

et hic in patria tua. et hic in patria tua.

Jesu Nazarene? venisti perdere Jesu Nazarene? venisti perdere nos? scio te quis sis, Sanctus nos? scio te quis sis, Sanctus Dei. Dei.

35. Et increpavit illum Jesus, di- 35. Et increpavit illum Jesus, di- cens Obmutesce, et exi ab eo. cens Obmutesce, et exi ab eo. Et cum projecisset illum dæmo- Et cum projecisset illum dæmo- nium in medium, exiit ab illo, nium in medium, exiit ab illo, nihilque illum nocuit. nihilque illum nocuit.

24. Ait autem: Amen dico vobis, 36. Et factus est pavor in omnibus, 24. Ait autem: Amen dico vobis, 36. Et factus est pavor in omnibus,

quia nemo propheta acceptus quia nemo propheta acceptus

est in patria sua. est in patria sua.

25. In veritate dico vobis, multæ vi- 25. In veritate dico vobis, multæ vi-

duæ erant in diebus Eliæ in duæ erant in diebus Eliæ in

Israel, quando clausum est cœ- Israel, quando clausum est cœ-

et colloquebantur ad invicem, et colloquebantur ad invicem, dicentes Quod est hoc ver- dicentes Quod est hoc ver- bum, quia in potestate et virtu- bum, quia in potestate et virtu- te imperat immundis spiritibus, te imperat immundis spiritibus,

et exeunt? et exeunt?

lum annis tribus et mensibus 37. Et divulgabatur fama de illo in lum annis tribus et mensibus 37. Et divulgabatur fama de illo in

sex, cum facta esset famės ma sex, cum facta esset famės ma gna in omni terra: gna in omni terra:

26. Et ad nullam illarum missus est 26. Et ad nullam illarum missus est

Elias, nisi in Sarepta Sidoniæ Elias, nisi in Sarepta Sidoniæ

ad mulierem viduam ². ad mulierem viduam ².

27. Et multi leprosi erant in Israel 27. Et multi leprosi erant in Israel

omnem locum regionis. omnem locum regionis.

38. Surgens autem Jesus de synago- 38. Surgens autem Jesus de synago- ga, introivit in domum Simo- ga, introivit in domum Simo- nis nis

socrus autem Simonis te- socrus autem Simonis te- nebatur magnis febribus", et ro- nebatur magnis febribus", et ro- gaverunt illum pro ea. gaverunt illum pro ea.

sub Eliseo propheta: et nemo 39. Et stans super illam, imperavit sub Eliseo propheta: et nemo 39. Et stans super illam, imperavit

1 Isa. LXI, 1. 1 Isa. LXI, 1.

III Reg. xvII, 9. III Reg. xvII, 9.

3 IV Reg. V, 3 IV Reg. V,

14. 14.

4 Matth. IV, 13; Marc. 1, 21. 4 Matth. IV, 13; Marc. 1, 21.

5 Matth. vII, 28. 5 Matth. vII, 28.

6 Marc. 1, 23. 6 Marc. 1, 23.

Matth. v, 14; Marc. 1, 30. Matth. v, 14; Marc. 1, 30.

IN EVANG. LUCÆ, IV, 1. IN EVANG. LUCÆ, IV, 1.

febri et dimisit illam. Et con- febri et dimisit illam. Et con- tinuo surgens ministrabat illis. tinuo surgens ministrabat illis.

40. Cum autem sol occidisset, omnes 40. Cum autem sol occidisset, omnes qui habebant infirmos variis qui habebant infirmos variis languoribus, ducebant illos ad languoribus, ducebant illos ad

307 307

42. Facta autem die, egressus ibat in 42. Facta autem die, egressus ibat in

eum. At ille singulis manus im- 43. eum. At ille singulis manus im- 43. ponens, curabat eos. ponens, curabat eos.

41. Exibant autem dæmonia a multis, 41. Exibant autem dæmonia a multis, clamantia et dicentia: Quia tu clamantia et dicentia: Quia tu

desertum locum, et turbæ re- desertum locum, et turbæ re- quirebant eum, et venerunt us- quirebant eum, et venerunt us- que ad ipsum et detinebant que ad ipsum et detinebant illum, ne discederet ab eis. illum, ne discederet ab eis. Quibus ille ait: Quia et aliis ci- Quibus ille ait: Quia et aliis ci- vitatibus oportet me evangeli- vitatibus oportet me evangeli- zare regnum Dei: quia ideo zare regnum Dei: quia ideo missus sum. missus sum.

es Filius Dei : et increpans 44. Et erat prædicans in synagogis es Filius Dei : et increpans 44. Et erat prædicans in synagogis non sinebat ea loqui, quia scie- non sinebat ea loqui, quia scie- bant ipsum esse Christum. bant ipsum esse Christum.

Galilææ. Galilææ.

IN CAPUT IV LUCÆ IN CAPUT IV LUCÆ

ENARRATIO. ENARRATIO.

« Jesus autem, plenus Spiritu san- « Jesus autem, plenus Spiritu san- cto, regressus est a Jordane, et ageba- cto, regressus est a Jordane, et ageba- tur a Spiritu in desertum tur a Spiritu in desertum

Diebus quadraginta, et tentabatur a Diebus quadraginta, et tentabatur a diabolo. Et nihil manducavit in die- diabolo. Et nihil manducavit in die- bus illis et consummatis illis, esu- bus illis et consummatis illis, esu- riit. » riit. »

: :

Hic agit de victoria Christi super ten- Hic agit de victoria Christi super ten- tatorem ut ostendat quoniam per Spi- tatorem ut ostendat quoniam per Spi- ritum qui datur in baptismo vincitur dia- ritum qui datur in baptismo vincitur dia- bolus et tentationes ejus. bolus et tentationes ejus.

Tangit autem in hac parte duo: op- Tangit autem in hac parte duo: op- portunitatem tentationis ex parte tentati, portunitatem tentationis ex parte tentati, et ipsam tentationem. et ipsam tentationem.

Opportunitatem autem ex parte ten- Opportunitatem autem ex parte ten- tati tangit in opportunitate septem con- tati tangit in opportunitate septem con- currentium. Unum quidem, plenitudinem currentium. Unum quidem, plenitudinem Spiritus. Secundum autem, puritatem Spiritus. Secundum autem, puritatem actus cui erat deditus. Tertium, impe- actus cui erat deditus. Tertium, impe- tum Spiritus sui ad bonum. Quartum, tum Spiritus sui ad bonum. Quartum, loci opportunitatem. Quintum, congrui- loci opportunitatem. Quintum, congrui- tatem temporis ad mysterium. Sextum, tatem temporis ad mysterium. Sextum,

1 Marc. 1, 34. 1 Marc. 1, 34.

permissionem diabolicæ potestatis. Septi- permissionem diabolicæ potestatis. Septi- mum, dispensativam tentati qualitatem mum, dispensativam tentati qualitatem ad tentatorem fallendum. Primum arma ad tentatorem fallendum. Primum arma efficacia exhibet tentato ad se munien- efficacia exhibet tentato ad se munien- dum. Secundum autem attentum facit dum. Secundum autem attentum facit tentatum ad ictum tentatoris præviden- tentatum ad ictum tentatoris præviden- dum. Tertium autem vires administrat dum. Tertium autem vires administrat ad resistendum, et aufert vires tentatori ad resistendum, et aufert vires tentatori ad pugnandum. Quartum subtrahit arma ad pugnandum. Quartum subtrahit arma diaboli ad certandum. Quintum non mo- diaboli ad certandum. Quintum non mo- dicum in tentatione ex consortio bono- dicum in tentatione ex consortio bono- rum adjutorum fert contra hostem præ- rum adjutorum fert contra hostem præ- sidium. Sextum, ut laudabilior sit victo- sidium. Sextum, ut laudabilior sit victo- ria, hostis impugnationibus dat locum. ria, hostis impugnationibus dat locum. Septimum autem super carnem confortat Septimum autem super carnem confortat pugnantem spiritum. pugnantem spiritum.

Hæc autem Christus non propter se, sed Hæc autem Christus non propter se, sed propter nos effecit: quia Christi actio no- propter nos effecit: quia Christi actio no- stra est instructio. Quamvis enim Chri- stra est instructio. Quamvis enim Chri- stus contra se hostem provocaverit,tamen stus contra se hostem provocaverit,tamen nostrum est declinare ubi possumus, et nostrum est declinare ubi possumus, et non vires tentatori subministrare: quia non vires tentatori subministrare: quia nos non sumus adeo fortes sicut Chri- nos non sumus adeo fortes sicut Chri- stus. stus.

Si autem aliquis dicat, quod David Si autem aliquis dicat, quod David petit tentari, dicens, Psal. xxv, 2 : Pro- petit tentari, dicens, Psal. xxv, 2 : Pro- ba me, Domine, et tenta me : ure renes ba me, Domine, et tenta me : ure renes meos et cor meum. Dicendum, quod petit meos et cor meum. Dicendum, quod petit a Deo hic tentationibus purgari, et non a Deo hic tentationibus purgari, et non in inferno, secundum quod dicitur, Sa- in inferno, secundum quod dicitur, Sa- pient. 111, 5: Deus tentavit eos, et inve- pient. 111, 5: Deus tentavit eos, et inve- nit illos dignos se. Sed non petit tentari nit illos dignos se. Sed non petit tentari a diabolo. Sic autem petit purgari tri- a diabolo. Sic autem petit purgari tri-

308 308

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

bulationibus, quod de via iniquitatis de- bulationibus, quod de via iniquitatis de- ducatur in via æterna, et in tentationem ducatur in via æterna, et in tentationem non inducatur. Multa autem de tentatio- non inducatur. Multa autem de tentatio- num generibus et modis et causis et ob- num generibus et modis et causis et ob- jectis notata sunt a nobis': et ideo hic jectis notata sunt a nobis': et ideo hic illa repeti non est necesse. illa repeti non est necesse.

De primo igitur dictorum septem di- De primo igitur dictorum septem di- cit: cit:

« Jesus autem plenus Spiritu san- « Jesus autem plenus Spiritu san-

cto. " cto. "

Hic est fontalis plenitudo exuberans Hic est fontalis plenitudo exuberans et redundans in omnis rationalis creatu- et redundans in omnis rationalis creatu- ræ sanctificationem. Psal. xxxv, 10: Do- ræ sanctificationem. Psal. xxxv, 10: Do- mine, apud te est fons vitæ. Fons autem mine, apud te est fons vitæ. Fons autem vitæ est spiritus, quia vita est spiritus vitæ est spiritus, quia vita est spiritus proprius actus. Joan. vi, 64: Spiritus proprius actus. Joan. vi, 64: Spiritus est qui vivificat. De plenitudine autem est qui vivificat. De plenitudine autem dicitur, Joan. 1, 16: De ejus plenitudine dicitur, Joan. 1, 16: De ejus plenitudine nos omnes accepimus, et gratiam pro nos omnes accepimus, et gratiam pro gratia. Est autem alia plenitudo suffi- gratia. Est autem alia plenitudo suffi- cientiæ Sanctorum, Act. VII, 55: Cum cientiæ Sanctorum, Act. VII, 55: Cum esset Stephanus plenus Spiritu sancto. esset Stephanus plenus Spiritu sancto. Est etiam plenitudo copiæ in quibusdam Est etiam plenitudo copiæ in quibusdam Prælatis sicut, Numer. xi, 16: Aufe- Prælatis sicut, Numer. xi, 16: Aufe- ram de spiritu tuo, tradamque septua- ram de spiritu tuo, tradamque septua- ginta viris. Et hæc est plenitudo gratiæ ginta viris. Et hæc est plenitudo gratiæ Beatæ Virginis, Luc. 1, 28: Gratia ple- Beatæ Virginis, Luc. 1, 28: Gratia ple- na. Et illud, y. 35: Spiritus sanctus su- na. Et illud, y. 35: Spiritus sanctus su- perveniet in te. Sed plenitudo Christi est perveniet in te. Sed plenitudo Christi est excellentiæ et redundantiæ, qui Spiritum excellentiæ et redundantiæ, qui Spiritum sanctificationis spirat in omnes. Eccli. IV, sanctificationis spirat in omnes. Eccli. IV, 12: Sapientia filiis suis vitam inspirat. 12: Sapientia filiis suis vitam inspirat. Plenitudo Sanctorum est ad operationem Plenitudo Sanctorum est ad operationem virtutum. Plenitudo Beatæ Virginis ad virtutum. Plenitudo Beatæ Virginis ad intercessionem peccatorum. Plenitudo intercessionem peccatorum. Plenitudo Prælatorum ad sacramentorum ministe- Prælatorum ad sacramentorum ministe- rium. Plenitudo vero Christi ad omnis rium. Plenitudo vero Christi ad omnis gratiæ in omnes sanctificandos proflu- gratiæ in omnes sanctificandos proflu- vium. Joan. vii, 38 et 39: Flumina de vium. Joan. vii, 38 et 39: Flumina de ventre ejus, scilicet credentis, fluent aquæ ventre ejus, scilicet credentis, fluent aquæ vivæ *. Hoc autem dixit de Spiritu, quem vivæ *. Hoc autem dixit de Spiritu, quem accepturi erant credentes in eum. Hoc accepturi erant credentes in eum. Hoc

1 Cf. Enarrationem in Matthæum, III, 1 et 1 Cf. Enarrationem in Matthæum, III, 1 et seq. Tom. XX hujusce novæ editionis. seq. Tom. XX hujusce novæ editionis.

2. Cf. Isa. XLIV, 3 et LVIII, 11; Joel, 11, 28; 2. Cf. Isa. XLIV, 3 et LVIII, 11; Joel, 11, 28;

igitur Spiritu plenus sit, qui cum tenta- igitur Spiritu plenus sit, qui cum tenta- tore congredi debet. tore congredi debet.

Secundum, scilicet, puritas actus, cui Secundum, scilicet, puritas actus, cui Christus deditus fuit, importatur per hoc Christus deditus fuit, importatur per hoc quod dicit : quod dicit :

« Regressus est a Jordane. » « Regressus est a Jordane. »

Hic enim regressus est reditus a tu- Hic enim regressus est reditus a tu- multu ad suæ considerationis et divinæ multu ad suæ considerationis et divinæ contemplationis secretum. Isa. xxiv, 16: contemplationis secretum. Isa. xxiv, 16: Secretum meum mihi, secretum meum Secretum meum mihi, secretum meum mihi. Sapient. VIII, 16 Intrans in do- mihi. Sapient. VIII, 16 Intrans in do- mum meam, conquiescam cum illa, sci- mum meam, conquiescam cum illa, sci- licet sapientia non enim habet amaritu- licet sapientia non enim habet amaritu- dinem conversatio illius. Qui talibus non dinem conversatio illius. Qui talibus non est deditus, neque sua vulnera conside- est deditus, neque sua vulnera conside- rat, nec ictum ferientis potest prævide- rat, nec ictum ferientis potest prævide- re et ideo incautus vadit ad pugnam. re et ideo incautus vadit ad pugnam. Tertium notatur per hoc quod dicit : Tertium notatur per hoc quod dicit :

« Et agebatur a Spiritu, » « Et agebatur a Spiritu, »

Scilicet suo. Hoc enim significat impe- Scilicet suo. Hoc enim significat impe- tum Spiritus sui ad bonum. Agit enim tum Spiritus sui ad bonum. Agit enim Spiritus cum præit, et rationem illumi- Spiritus cum præit, et rationem illumi- nans, et voluntatem movens, et naturam nans, et voluntatem movens, et naturam ordinans, et concupiscentiæ motus fir- ordinans, et concupiscentiæ motus fir- mans quia tunc solus est actor. Ad Ro- mans quia tunc solus est actor. Ad Ro- man. vin, 14 Quicumque Spiritu Dei man. vin, 14 Quicumque Spiritu Dei aguntur, ii sunt filii Dei. Ezechiel. I, aguntur, ii sunt filii Dei. Ezechiel. I, 12 Ubi erat impetus Spiritus, illuc 12 Ubi erat impetus Spiritus, illuc gradiebantur. Dicit autem Matthæus, gradiebantur. Dicit autem Matthæus, quod ductus est a Spiritu³. Tunc enim quod ductus est a Spiritu³. Tunc enim Spiritus ducit, quando per rationem ope- Spiritus ducit, quando per rationem ope- ris præit. Isa. LXII, 14: Spiritus Do- ris præit. Isa. LXII, 14: Spiritus Do- mini ductor ejus fuit. Psal. CXLII, mini ductor ejus fuit. Psal. CXLII, Spiritus tuus bonus deducet me in terram Spiritus tuus bonus deducet me in terram rectam. Marci autem, 1, 12, dicitur, quod rectam. Marci autem, 1, 12, dicitur, quod Spiritus expulit in desertum. Spiritus au- Spiritus expulit in desertum. Spiritus au- tem cum zelo indignationis contra malum tem cum zelo indignationis contra malum expellit. Isa. LIX, 19: Cum venerit quasi expellit. Isa. LIX, 19: Cum venerit quasi fluvius violentus, quem Spiritus Domini fluvius violentus, quem Spiritus Domini cogit. Cum fervore ergo devotionis Spiri- cogit. Cum fervore ergo devotionis Spiri- tus agit cum ratione persuasionis ducit: tus agit cum ratione persuasionis ducit:

Act. 11, 17. Act. 11, 17.

3 Matth. IV, 1. 3 Matth. IV, 1.

10: 10:

IN EVANG. LUCÆ, IV-1, 2. IN EVANG. LUCÆ, IV-1, 2.

cum zelo autem indignationis contra cum zelo autem indignationis contra malum expellit. malum expellit.

Quartum autem innuit per hoc quod Quartum autem innuit per hoc quod dicit: dicit:

« In desertum. »> « In desertum. »>

Et subtrahit arma diabolo ad pugnan- Et subtrahit arma diabolo ad pugnan- dum. Arma enim diaboli quibus utitur dum. Arma enim diaboli quibus utitur ad impugnandum, sunt quæ ponit, ad impugnandum, sunt quæ ponit, I Joan. II, 16 Omne quod est in mun- I Joan. II, 16 Omne quod est in mun- do, concupiscientia carnis est, et concu- do, concupiscientia carnis est, et concu- piscentia oculorum, et superbia vitæ, hoc piscentia oculorum, et superbia vitæ, hoc est, deliciæ, divitiæ, et honores. Et hæc est, deliciæ, divitiæ, et honores. Et hæc non sunt in deserro, si desertum dicatur non sunt in deserro, si desertum dicatur active a desero, deseris, et passive a de- active a desero, deseris, et passive a de- seror, desereris. Hæc enim deserenda sunt seror, desereris. Hæc enim deserenda sunt potius quam deserant. Et quia hæc tria potius quam deserant. Et quia hæc tria deserenda sunt, ideo dicitur, Exod. III, deserenda sunt, ideo dicitur, Exod. III, 18, et v, 3 Ibimus viam trium dierum 18, et v, 3 Ibimus viam trium dierum in solitudinem ut immolemus Domino in solitudinem ut immolemus Domino Deo nostro. Genes. XXII, 4: Die tertio... Deo nostro. Genes. XXII, 4: Die tertio... Abraham vidit locum procul. Marc. vi, Abraham vidit locum procul. Marc. vi, 31 31

: :

Venite seorsum in desertum locum, Venite seorsum in desertum locum, et requiescite pusillum. Hic ergo pu- et requiescite pusillum. Hic ergo pu- gnandum, et non ubi vires et mundus, gnandum, et non ubi vires et mundus, et caro administrant tentatori. et caro administrant tentatori. De quinto dicit : De quinto dicit :