IN EVANG. LUCÆ, III-5, 6. IN EVANG. LUCÆ, III-5, 6.

Dei misericordia, et promissis quod qua- Dei misericordia, et promissis quod qua- cumque die ingemuerit peccator, om- cumque die ingemuerit peccator, om- nium iniquitatum ejus non recordabor 1. nium iniquitatum ejus non recordabor 1. Hoc enim fecit in David, in Manasse 2, Hoc enim fecit in David, in Manasse 2, in Magdalena, et in aliis multis. Et in Magdalena, et in aliis multis. Et tunc vallis impleta est, et fovea. Unde, tunc vallis impleta est, et fovea. Unde, Tob. v, 20, salvatis Tobia et Sara a Tob. v, 20, salvatis Tobia et Sara a dæmone, præcepit Raguel impleri fossas, dæmone, præcepit Raguel impleri fossas, quæ fossæ fuerant. quæ fossæ fuerant.

Deinde tangit duas simul: Deinde tangit duas simul:

269 269

spectu tuo viam meam. Osee, XII, 3: spectu tuo viam meam. Osee, XII, 3: In fortitudine sua directus est cum An- In fortitudine sua directus est cum An- gelo. Multum enim rectificatus est, qui gelo. Multum enim rectificatus est, qui ad Angeli rectitudinem se direxit. ad Angeli rectitudinem se direxit.

« Et aspera in vias planas. » « Et aspera in vias planas. »

Quinta est differentia. Et sunt aspera, Quinta est differentia. Et sunt aspera, lapidibus inæqualiter portionatis com- lapidibus inæqualiter portionatis com- plantata, et scandalosa, et scopulosa: in plantata, et scandalosa, et scopulosa: in quibus undique pes euntis impingit. Et quibus undique pes euntis impingit. Et

« Et omnis mons et collis humilia- significant eos, quorum vita plena est « Et omnis mons et collis humilia- significant eos, quorum vita plena est

bitur. » bitur. »

Montuosa sunt elevata per ambitio- Montuosa sunt elevata per ambitio- nem dignitatum. Colliculosa sunt tumo- nem dignitatum. Colliculosa sunt tumo- rosa per tumores jactantiarum, et ina- rosa per tumores jactantiarum, et ina- nium gloriarum. Et hæc sunt humilian- nium gloriarum. Et hæc sunt humilian- da. Zachar. IV, 7: Quis tu, mons ma- da. Zachar. IV, 7: Quis tu, mons ma- gne, coram Zorobabel? in planum, hoc gne, coram Zorobabel? in planum, hoc est, in planum deduceris per humilita- est, in planum deduceris per humilita- tem. Luc. xiv, 11: Qui se exaltat, hu- tem. Luc. xiv, 11: Qui se exaltat, hu- miliabitur. miliabitur.

De colle, Psal. xiv, 11: Hermoniim a De colle, Psal. xiv, 11: Hermoniim a monte modico. Hermoniim interpretatur monte modico. Hermoniim interpretatur anathema: quia talis tumor cordis ana- anathema: quia talis tumor cordis ana- thema est. Job, xv, 13 : Quid tumet thema est. Job, xv, 13 : Quid tumet contra Deum spiritus tuus? Ezechiel. contra Deum spiritus tuus? Ezechiel. XXXII, 19 Quo pulchrior es, descende. XXXII, 19 Quo pulchrior es, descende. Luc. xiv, 10 Recumbe in novissimo Luc. xiv, 10 Recumbe in novissimo

loco. loco.

Quarta differentia est quod dicit : Quarta differentia est quod dicit :

« Et erunt prava, » « Et erunt prava, »

Hoc est, distorta in moribus. Distor- Hoc est, distorta in moribus. Distor- tum enim nulli recto commensuratur, tum enim nulli recto commensuratur, sed undique in angulo pungens recedit. sed undique in angulo pungens recedit. Ita distorti in moribus, bonis sunt infe- Ita distorti in moribus, bonis sunt infe- sti, et recedunt ab eorum similitudine et sti, et recedunt ab eorum similitudine et quiete sicut spina quæ distorta est, et quiete sicut spina quæ distorta est, et undique acutis angulis secat manum tan- undique acutis angulis secat manum tan- gentis. Cantic. 1, 2: Sicut lilium inter gentis. Cantic. 1, 2: Sicut lilium inter spinas, sic amica mea inter filias. spinas, sic amica mea inter filias.

Hæc igitur erunt « in directa, » hoc Hæc igitur erunt « in directa, » hoc est, rectificata. Psal. v, 9: Dirige in con- est, rectificata. Psal. v, 9: Dirige in con-

1 Cf. Ezechiel. XVIII, 21 et 22. 1 Cf. Ezechiel. XVIII, 21 et 22.

2 Cf. II Paralip. XXIII, 13. 2 Cf. II Paralip. XXIII, 13.

scandalis, apertis scilicet peccatis. Eccli. scandalis, apertis scilicet peccatis. Eccli. XXI, 11 Via peccantium complanata XXI, 11 Via peccantium complanata lapidibus, supple, est, et in fine illorum lapidibus, supple, est, et in fine illorum inferi, et tenebræ, et pænæ. Psal. cxxxix, inferi, et tenebræ, et pænæ. Psal. cxxxix, 6 Juxta iter scandalum posuerunt 6 Juxta iter scandalum posuerunt mihi. Hæc est plananda, ad æqualita- mihi. Hæc est plananda, ad æqualita- tem justitiæ deducenda. Luc. 1,6 : In- tem justitiæ deducenda. Luc. 1,6 : In- cedentes in omnibus mandatis et justi- cedentes in omnibus mandatis et justi- ficationibus Domini sine querela. ficationibus Domini sine querela.

« Et videbit omnis caro salutare « Et videbit omnis caro salutare Dei. » Dei. »

Ecce prædicationis finis, qui contine- Ecce prædicationis finis, qui contine- tur in themate: quia hoc facto, « omnis tur in themate: quia hoc facto, « omnis caro, " hoc est, omnis homo. Isa. XL, caro, " hoc est, omnis homo. Isa. XL, 6 Omnis caro fænum, et omnis gloria 6 Omnis caro fænum, et omnis gloria ejus quasi flos agri. Dicitur autem caro ejus quasi flos agri. Dicitur autem caro homo, quia inter tot partes hominis, homo, quia inter tot partes hominis, quæ actu sunt partes, nulla habet tan- quæ actu sunt partes, nulla habet tan- tum de anima sicut caro, quæ est sensi- tum de anima sicut caro, quæ est sensi- bilis et animata. Hæc igitur caro licet bilis et animata. Hæc igitur caro licet deformalis sit, videbit corporeis oculis. deformalis sit, videbit corporeis oculis. Job, xix, 26: In carne mea videbo Job, xix, 26: In carne mea videbo Deum Salvatorem meum. Et in hoc in- Deum Salvatorem meum. Et in hoc in- nuit, quia Salvator Verbum caro factum nuit, quia Salvator Verbum caro factum est, et habitavit in nobis * : quia aliter est, et habitavit in nobis * : quia aliter corporeis oculis non videretur. Unde se- corporeis oculis non videretur. Unde se- quitur, Joan. 1, 14: Et vidimus gloriam quitur, Joan. 1, 14: Et vidimus gloriam ejus, gloriam quasi Unigeniti a Pa- ejus, gloriam quasi Unigeniti a Pa-

tre. tre.

Et hoc innuit quod dicit : « Salutare Et hoc innuit quod dicit : « Salutare Dei. » Luc. 11, 30 et 31: Viderunt oculi Dei. » Luc. 11, 30 et 31: Viderunt oculi mei salutare tuum, quod parasti ante mei salutare tuum, quod parasti ante

3 Cf. Luc. VII, 48. 3 Cf. Luc. VII, 48.

* Joan. I, 14. * Joan. I, 14.

270 270

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

faciem omnium populorum. Et hoc faciem omnium populorum. Et hoc modo distributio distribuit pro generi- modo distributio distribuit pro generi- bus singulorum, et non pro singulis ge- bus singulorum, et non pro singulis ge- nerum. Videbit enim masculus et fœmi- nerum. Videbit enim masculus et fœmi- na, nobilis et ignobilis, servus et liber, na, nobilis et ignobilis, servus et liber, dives et pauper, Judæus et Gentilis, bo- dives et pauper, Judæus et Gentilis, bo- nus et malus. nus et malus.

: :

Glossa tamen quædam, hæc omnia ex- Glossa tamen quædam, hæc omnia ex- ponit de secundo adventu. Dicit enim ponit de secundo adventu. Dicit enim Hieronymus in libro de Quindecim sig- Hieronymus in libro de Quindecim sig- nis præcedentibus diem judicii, quod nis præcedentibus diem judicii, quod unum illorum signorum erit, quod mon- unum illorum signorum erit, quod mon- tes cadent in valles, et distorta erunt re- tes cadent in valles, et distorta erunt re- cta, et prava erunt plana et tunc omnis cta, et prava erunt plana et tunc omnis homo, bonus et malus, videbit Christum homo, bonus et malus, videbit Christum in majestate sua venientem. Apocal. 1, in majestate sua venientem. Apocal. 1, 7 Ecce venit cum nubibus, et videbit 7 Ecce venit cum nubibus, et videbit eum omnis oculus, et qui eum pupuge- eum omnis oculus, et qui eum pupuge- runt. Sed boni videbunt eum in gloria runt. Sed boni videbunt eum in gloria deitatis cum gaudio: mali autem in eo deitatis cum gaudio: mali autem in eo non videbunt nisi faciem servi, in qua non videbunt nisi faciem servi, in qua crucifixus est. Et hoc est quod dicitur, crucifixus est. Et hoc est quod dicitur, Isa. xxvi, 10 Misereamur impio,... et Isa. xxvi, 10 Misereamur impio,... et non videbit gloriam Domini, hoc est, non non videbit gloriam Domini, hoc est, non videbit eum in forma gloriosa, quia il- videbit eum in forma gloriosa, quia il- lam nemo sine gaudio videre potest, ut lam nemo sine gaudio videre potest, ut dicit Augustinus. dicit Augustinus.

Hæc igitur est expositio thematis Hæc igitur est expositio thematis Joannis. Joannis.

« Dicebat ergo ad turbas quæ ex- « Dicebat ergo ad turbas quæ ex- ibant ut baptizarentur ab ipso: Geni- ibant ut baptizarentur ab ipso: Geni- mina viperarum, quis ostendit vobis mina viperarum, quis ostendit vobis fugere a ventura ira? » fugere a ventura ira? »

Hic incipit ponere processum super Hic incipit ponere processum super thema inductum. Habet autem duas thema inductum. Habet autem duas partes in prima quarum prædicat bap- partes in prima quarum prædicat bap- tismum pœnitentiæ, docens pœnitere: in tismum pœnitentiæ, docens pœnitere: in secunda autem, reddit testimonium Chri- secunda autem, reddit testimonium Chri- sto, dirigens ad baptismum ipsius, in quo sto, dirigens ad baptismum ipsius, in quo gratia remissionis invenitur. gratia remissionis invenitur.

Adhuc autem in prima duo facit: pri- Adhuc autem in prima duo facit: pri- mo enim instruit generaliter turbas, et mo enim instruit generaliter turbas, et

1 I Machab. 11, 42, vocantur synagoga Assi- 1 I Machab. 11, 42, vocantur synagoga Assi-

secundo, specialiter instruit diversas ho- secundo, specialiter instruit diversas ho- minum differentias. minum differentias.

In prima harum ponit quatuor para- In prima harum ponit quatuor para- graphos : malos enim et indevotos acer- graphos : malos enim et indevotos acer- rime increpat : pœnitentibus viam pœni- rime increpat : pœnitentibus viam pœni- tendi parat : quærentibus excusationem, tendi parat : quærentibus excusationem, rationem excusationis amputat: et tan- rationem excusationis amputat: et tan- dem sententiam condemnationis jam im- dem sententiam condemnationis jam im- pendentem et imminentem significat. pendentem et imminentem significat.

In primo horum paragraphorum (quia In primo horum paragraphorum (quia sermones secundum materiam inquiren- sermones secundum materiam inquiren- di sunt) primo ostendit quibus increpa- di sunt) primo ostendit quibus increpa- tiones ponit secundo, ponit increpatio- tiones ponit secundo, ponit increpatio- nem et tertio, judicii cito imminentis nem et tertio, judicii cito imminentis comminationem. comminationem.

De primo dicit sic : De primo dicit sic :

« Dicebat ergo ad turbas. » « Dicebat ergo ad turbas. »

: :

Bene turbas, quia turbata multitudo Bene turbas, quia turbata multitudo fuit coram ipso turbata quidem varie- fuit coram ipso turbata quidem varie- tate cultus, quia Gentiles, et Judæi. Ro- tate cultus, quia Gentiles, et Judæi. Ro- mani enim milites, Gentiles fuerunt, et mani enim milites, Gentiles fuerunt, et alii Judæi. Judæi autem intra se turbati, alii Judæi. Judæi autem intra se turbati, diversitate sectarum: sicut dicitur, Act. diversitate sectarum: sicut dicitur, Act. XXIII, 7 et 8, quidam fuerunt Pharisæi de XXIII, 7 et 8, quidam fuerunt Pharisæi de sua falsa justitia præsumentes: quidam sua falsa justitia præsumentes: quidam Sadducæi, qui resurrectionem dicebant Sadducæi, qui resurrectionem dicebant non esse quidam Essæi 1, nec spiritum non esse quidam Essæi 1, nec spiritum nec Angelum esse dicentes. In moribus nec Angelum esse dicentes. In moribus etiam discrepabant : quidam publicani etiam discrepabant : quidam publicani existentes et quidam peccatores: et existentes et quidam peccatores: et quidam hypocritæ demonstrantes in ve- quidam hypocritæ demonstrantes in ve- stimentis ovium, et intrinsecus erant lupi stimentis ovium, et intrinsecus erant lupi rapaces, potius ad tentandum et explo- rapaces, potius ad tentandum et explo- randum venientes, quam propter devo- randum venientes, quam propter devo- tionem. Quorum omnium, ut dicit Glos- tionem. Quorum omnium, ut dicit Glos- sa, corda non spiritu suo, sed Spiritu sa, corda non spiritu suo, sed Spiritu sancto vidit Joannes. Omnes tamen ve- sancto vidit Joannes. Omnes tamen ve- niebant propter stupendam vitam, quæ niebant propter stupendam vitam, quæ fuit in austeritate Joannis: qui ignotus fuit in austeritate Joannis: qui ignotus omnibus exivit de deserto, novæ gratiæ omnibus exivit de deserto, novæ gratiæ mediator et annuntiator: et ideo omnes mediator et annuntiator: et ideo omnes currebant. Isa. 1, 2 Fluent ad eum currebant. Isa. 1, 2 Fluent ad eum omnes gentes. Isa. Lx, 3: Ambulabunt omnes gentes. Isa. Lx, 3: Ambulabunt gentes in lumine tuo. gentes in lumine tuo.

dæorum. dæorum.

« Quæ exibant, » « Quæ exibant, »

IN EVANG. LUCÆ, III-7. IN EVANG. LUCÆ, III-7.

Relinquentes domicilia propria, avi- Relinquentes domicilia propria, avi- ditate videndi tantum prodigium. Signi- ditate videndi tantum prodigium. Signi- ficat autem iste exitus exitum de amore ficat autem iste exitus exitum de amore sui et suorum, ut veniamus ad viam sui et suorum, ut veniamus ad viam Christi, quam nuntiat prædicator verita- Christi, quam nuntiat prædicator verita- tis et præco. Genes. x1, 1: Egredere de tis et præco. Genes. x1, 1: Egredere de terra tua, et de cognatione tua, et de terra tua, et de cognatione tua, et de domo patris tui, et veni in terram quam domo patris tui, et veni in terram quam monstrabo tibi. Psal. XLIV, 7: Oblivi- monstrabo tibi. Psal. XLIV, 7: Oblivi- scere populum tuum, et domum patris scere populum tuum, et domum patris tui et concupiscet rex decorem tuum. tui et concupiscet rex decorem tuum. Ad Hebr. xin, 13: Exeamus igitur ad Ad Hebr. xin, 13: Exeamus igitur ad eum extra castra, improperium ejus eum extra castra, improperium ejus portantes. Apocal. XVIII, 4 Exite de portantes. Apocal. XVIII, 4 Exite de illa, populus meus, ut ne participes sitis illa, populus meus, ut ne participes sitis delictorum ejus. delictorum ejus.

Sic igitur exitur de mundo. Sic igitur exitur de mundo. Ad quid autem exibant, subjungit di- Ad quid autem exibant, subjungit di-

cens : cens :

« Ut baptizarentur ab eo » « Ut baptizarentur ab eo »

Baptismo, quo non exhibuit nisi offi- Baptismo, quo non exhibuit nisi offi- cium exterius, assuefaciendo ad baptis- cium exterius, assuefaciendo ad baptis- mum Christi. Tamen moraliter loquen- mum Christi. Tamen moraliter loquen- do, volebant baptizari ad emendatio- do, volebant baptizari ad emendatio- nem. Ad hoc enim exeundum est, ut a nem. Ad hoc enim exeundum est, ut a Joanne gratia Dei baptizemur. I ad Co- Joanne gratia Dei baptizemur. I ad Co- rinth. x, 1 et 2: Nolo vos ignorare, fra- rinth. x, 1 et 2: Nolo vos ignorare, fra- tres, quia patres nostri omnes sub nube tres, quia patres nostri omnes sub nube fuerunt, et omnes mare transierunt, et fuerunt, et omnes mare transierunt, et omnes in Moyse baptizati sunt in nube, omnes in Moyse baptizati sunt in nube, et in mari. Act. 11, 38 Pænitentiam et in mari. Act. 11, 38 Pænitentiam agite, et baptizetur unusquisque vestrum agite, et baptizetur unusquisque vestrum in nomine Jesu Christi. in nomine Jesu Christi.

« Genimina viperarum. » « Genimina viperarum. »

Ecce increpatio durissima indevoto- Ecce increpatio durissima indevoto- rum et non credentium. Vipera dicitur vi rum et non credentium. Vipera dicitur vi pariens, et est serpens ad pectus strictus, pariens, et est serpens ad pectus strictus, et inferius ad ventrem amplus: et ideo et inferius ad ventrem amplus: et ideo primo concipit ovum in stricto sub pe- primo concipit ovum in stricto sub pe- ctore, quod descendens ad latiorem ctore, quod descendens ad latiorem

1 Cf. Lib. XXV Animalium, n. 61. Tom. XII. 1 Cf. Lib. XXV Animalium, n. 61. Tom. XII.

: :

271 271

alvum erumpit in animal et tunc ma- alvum erumpit in animal et tunc ma- turato animali parit testam pullum ani- turato animali parit testam pullum ani- malis, quod est serpens. Et ideo dicitur malis, quod est serpens. Et ideo dicitur vi pariens, quod violentia quadam primo vi pariens, quod violentia quadam primo deprimit ovum, et postea enititur et te- deprimit ovum, et postea enititur et te- stam, et animal. Quod autem quidam stam, et animal. Quod autem quidam potius trufatores quam philosophi di- potius trufatores quam philosophi di- cunt, quod in conceptu illius masculus cunt, quod in conceptu illius masculus ponat caput in os fœminæ, et fœmina ponat caput in os fœminæ, et fœmina concipiat ex capite masculi morso: et concipiat ex capite masculi morso: et cum pariat foemina, pulli mordendo la- cum pariat foemina, pulli mordendo la- cerant uterum matris et sic pater in cerant uterum matris et sic pater in conceptu, mater autem in partu moria- conceptu, mater autem in partu moria- tur contra naturam est, et falsum: nec tur contra naturam est, et falsum: nec indiget Deus nostro mendacio, ut pro indiget Deus nostro mendacio, ut pro illius mysteriis fingamus mendacia. Sed illius mysteriis fingamus mendacia. Sed primus modus est verus, et a nobis in primus modus est verus, et a nobis in libris Animalium explanatus '. libris Animalium explanatus '.

: :

Isti ergo venenati venenatorum filii Isti ergo venenati venenatorum filii venerunt ad Joannem Pharisæi, et Sad- venerunt ad Joannem Pharisæi, et Sad- ducæi. Et sic ideo vocantur, Isa. LIX, ducæi. Et sic ideo vocantur, Isa. LIX, 5: Ova aspidum ruperunt, et telas ara- 5: Ova aspidum ruperunt, et telas ara- neæ texuerunt: qui comederit de ovis neæ texuerunt: qui comederit de ovis eorum, morietur et quod confotum est, eorum, morietur et quod confotum est, erumpet in regulum. Isa xiv, 29: De erumpet in regulum. Isa xiv, 29: De radice colubri egredietur regulus, et se- radice colubri egredietur regulus, et se- men ejus absorbens volucrem. Psal. LVII, men ejus absorbens volucrem. Psal. LVII, 5 et 6: Sicut aspidis surdæ et obturan- 5 et 6: Sicut aspidis surdæ et obturan- tis aures suas, quæ non exaudiet vocem tis aures suas, quæ non exaudiet vocem incantantium. Ita enim venerunt ad incantantium. Ita enim venerunt ad

Joannem, non ut incantarentur, hoc est, Joannem, non ut incantarentur, hoc est, converterentur ab ipso, sed ut inficerent converterentur ab ipso, sed ut inficerent credere volentes : et ideo sic increpan- credere volentes : et ideo sic increpan- tur. Deuter. XXXII, 33: Fel draconum tur. Deuter. XXXII, 33: Fel draconum vinum eorum, et venenum aspidum insa- vinum eorum, et venenum aspidum insa- nabile. nabile.

Sic ergo sunt genimina viperarum. Sic ergo sunt genimina viperarum. Excusabant tamen hoc per hypocri- Excusabant tamen hoc per hypocri- sim, loquentes mendacium. Matth. XXIII, sim, loquentes mendacium. Matth. XXIII, 30 et seq. Si fuissemus in tempore pa- 30 et seq. Si fuissemus in tempore pa- trum nostrorum, non essemus socii eo- trum nostrorum, non essemus socii eo- rum in sanguine Prophetarum. Et re- rum in sanguine Prophetarum. Et re- spondet eis Dominus, dicens: Itaque te- spondet eis Dominus, dicens: Itaque te- stimonio estis vobismetipsis, quia filii stimonio estis vobismetipsis, quia filii estis eorum qui Prophetas occiderunt. Et estis eorum qui Prophetas occiderunt. Et vos implete mensuram patrum vestro- vos implete mensuram patrum vestro-

rum. rum.

hujusce novæ editionis. hujusce novæ editionis.

272 272

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Sequitur judicii comminatio : Sequitur judicii comminatio :

« Quis ostendit vobis? »> « Quis ostendit vobis? »>

Quasi dicat Nullus ostendere potest: Quasi dicat Nullus ostendere potest: quia Pharisæi præsumentes de sua justi- quia Pharisæi præsumentes de sua justi- tia, judicium futurum non timebant: et tia, judicium futurum non timebant: et ideo non fugerunt. Sadducæi autem ju- ideo non fugerunt. Sadducæi autem ju- dicium futurum non credebant: et ideo dicium futurum non credebant: et ideo nec illi fugerunt. Istis autem duabus nec illi fugerunt. Istis autem duabus sectis, fere tota innitebatur Synagoga: et sectis, fere tota innitebatur Synagoga: et ideo non fugit, sed incidit in judicium ideo non fugit, sed incidit in judicium excisionis et destructionis totius patriæ, excisionis et destructionis totius patriæ, et perditionis loci. Quod Dominus de- et perditionis loci. Quod Dominus de- scribit, Matth. xxiv, per totum. Et in scribit, Matth. xxiv, per totum. Et in hoc periculum præcipitaverunt eos Pha- hoc periculum præcipitaverunt eos Pha- risæi et Sadducæi. Etenim, cæcus si risæi et Sadducæi. Etenim, cæcus si cæco ducatum præstet, ambo in foveam cæco ducatum præstet, ambo in foveam cadunt. cadunt.

Et hoc est quod dicit: « Quis osten- Et hoc est quod dicit: « Quis osten- dit? » Nullus enim digitus adeo directus dit? » Nullus enim digitus adeo directus est, qui solem ostendere possit oculos est, qui solem ostendere possit oculos non habenti. «Fugere, » hoc est, vos non habenti. «Fugere, » hoc est, vos subducere, « a ventura ira, » subducere, « a ventura ira, » judicii di- judicii di- vini, quam incurritis Christum per fidei vini, quam incurritis Christum per fidei devotionem non suscipiendo: et tempo- devotionem non suscipiendo: et tempo- raliter per Romanos, et æternaliter per raliter per Romanos, et æternaliter per condemnationem Dei. Job, xix, 29: Fu- condemnationem Dei. Job, xix, 29: Fu- gite a facie gladii,... et scitote esse ju- gite a facie gladii,... et scitote esse ju- dicium. Dies autem judicii dicitur dies dicium. Dies autem judicii dicitur dies iræ, quia tunc ut iratus Dominus con- iræ, quia tunc ut iratus Dominus con- demnabit. Isa. x, 3: Ad cujus confugie- demnabit. Isa. x, 3: Ad cujus confugie- tis auxilium? et ubi derelinquetis glo- tis auxilium? et ubi derelinquetis glo- riam vestram ? Joel, II, 11: Magnus riam vestram ? Joel, II, 11: Magnus enim dies Domini, et terribilis valde: et enim dies Domini, et terribilis valde: et quis sustinebit eum? Isa. xxx, 27: Ar- quis sustinebit eum? Isa. xxx, 27: Ar- dens furor ejus, et gravis ad portan- dens furor ejus, et gravis ad portan-

dum. dum.

Ambrosius tamen istud legit, non in- Ambrosius tamen istud legit, non in- crepative, sic: « Genimina viperarum, » crepative, sic: « Genimina viperarum, » supple, estis, non tamen venenati. Et supple, estis, non tamen venenati. Et hoc commendabile, quod filius venenati hoc commendabile, quod filius venenati non sit venenatus, sed sit serpens pru- non sit venenatus, sed sit serpens pru- dentia, non veneno. Matth. x, 16: Es- dentia, non veneno. Matth. x, 16: Es- tote prudentes sicut serpentes, provi- tote prudentes sicut serpentes, provi- dendo judicium imminens futurum. Et dendo judicium imminens futurum. Et

1 Matth. xv, 14. 1 Matth. xv, 14.

2 Cf. Genes. xxxi, 24 et 25. 2 Cf. Genes. xxxi, 24 et 25.

secundum hoc, loquitur devotis qui fue- secundum hoc, loquitur devotis qui fue- runt ante eum: « Quis ostendit vobis runt ante eum: « Quis ostendit vobis fugere a ventura ira? » supple, nisi fugere a ventura ira? » supple, nisi ego, qui a Deo revelationem accepi, ut ego, qui a Deo revelationem accepi, ut vos ad Christum dirigam, qui serpens est vos ad Christum dirigam, qui serpens est non venenatus, sed morsus venenato- non venenatus, sed morsus venenato- rum curans. Numer. xx1, 8: Fac serpen- rum curans. Numer. xx1, 8: Fac serpen- tem æneum, et pone eum pro signo: tem æneum, et pone eum pro signo: qui percussus adspexerit eum, vivet. qui percussus adspexerit eum, vivet. Joan. 111, 14 et 15: Sicut Moyses exalta- Joan. 111, 14 et 15: Sicut Moyses exalta- vit serpentem in deserto, ita exaltari vit serpentem in deserto, ita exaltari oportet Filium hominis, ut omnis qui oportet Filium hominis, ut omnis qui credit in ipsum non pereat, sed habeat credit in ipsum non pereat, sed habeat æternam. Adspicite igitur ad æternam. Adspicite igitur ad ipsum, et curabimini a veneno patrum ipsum, et curabimini a veneno patrum

vitam vitam

venenatorum. venenatorum.

Hoc igitur est quod dicit secundum Hoc igitur est quod dicit secundum Ambrosium. Ambrosium.

Attende autem, quod nullus effugiet Attende autem, quod nullus effugiet judicium futurum, nisi prius fugiat con- judicium futurum, nisi prius fugiat con- sortia venenatorum, et ipsa venena. Ve- sortia venenatorum, et ipsa venena. Ve- nenati sunt peccatores mundi. Jerem. nenati sunt peccatores mundi. Jerem. LI, 6 Fugite de medio Babylonis, et sal- LI, 6 Fugite de medio Babylonis, et sal- vet unusquisque animam suam. Venena vet unusquisque animam suam. Venena autem sunt mundi tentationes per vani- autem sunt mundi tentationes per vani- tates temporalium, per illecebras carna- tates temporalium, per illecebras carna- lium, per divitias temporalium, per de- lium, per divitias temporalium, per de- lectationes rememorationis peccatorum, lectationes rememorationis peccatorum, per turpes circumstantias pessimorum per turpes circumstantias pessimorum actuum. Vanitates temporalium signi- actuum. Vanitates temporalium signi- ficantur per Laban, qui candidatio inter- ficantur per Laban, qui candidatio inter- pretatur: et fuit situs sublimis in illis, pretatur: et fuit situs sublimis in illis, quem fugit Jacob luctator bonus 2. Ille- quem fugit Jacob luctator bonus 2. Ille- cebræ voluptatum carnalium significan- cebræ voluptatum carnalium significan- tur per lascivam mulierem Putiphari, tur per lascivam mulierem Putiphari, quam foras fugit Joseph 3. Eccli. 1x, 8: quam foras fugit Joseph 3. Eccli. 1x, 8: Averte faciem tuam a muliere compta. Averte faciem tuam a muliere compta. Divitiæ autem temporalium a Domino Divitiæ autem temporalium a Domino contemptæ sunt, cum a diabolo ostende- contemptæ sunt, cum a diabolo ostende- rentur, Matth. 1V, 9, et Luc. IV, 6 et 7: rentur, Matth. 1V, 9, et Luc. IV, 6 et 7: Hæc omnia tibi dabo, si cadens adora- Hæc omnia tibi dabo, si cadens adora- veris me. Et ideo, Joan. VI, 15, cum veris me. Et ideo, Joan. VI, 15, cum quæreretur ut constituerent eum regem, quæreretur ut constituerent eum regem, fugit in montem. Delectationes autem fugit in montem. Delectationes autem præteritarum culparum fugiendæ sunt, præteritarum culparum fugiendæ sunt, sicut dicitur, Eccli. xx1, 2: Quasi a fa- sicut dicitur, Eccli. xx1, 2: Quasi a fa-

3 Genes. 3 Genes.

XXXIX, 12. XXXIX, 12.

IN EVANG. LUCÆ, III-8, 9. IN EVANG. LUCÆ, III-8, 9.

cie colubri fuge peccata: et si accesse- cie colubri fuge peccata: et si accesse- ris ad illa, suscipient te. Circumstantiæ ris ad illa, suscipient te. Circumstantiæ etiam fugiendæ sunt, sicut dicitur, Ge- etiam fugiendæ sunt, sicut dicitur, Ge- nes. xix, 17: Non stes in omni circa re- nes. xix, 17: Non stes in omni circa re- gione, sed in monte salvum te fac. gione, sed in monte salvum te fac. Sic ergo effugietis venturam iram. Sic ergo effugietis venturam iram. Sequitur: Sequitur:

273 273

cati erit et plagarum modus. Glossa cati erit et plagarum modus. Glossa Bedæ «Non debet esse par fructus Bedæ «Non debet esse par fructus « boni operis ejus qui nihil vel mi- « boni operis ejus qui nihil vel mi- << nus peccavit, et ejus qui graviter vel << nus peccavit, et ejus qui graviter vel « multum cecidit. » Isa. XXVII, 8: In « multum cecidit. » Isa. XXVII, 8: In mensura contra mensuram, cum abjecta mensura contra mensuram, cum abjecta fuerit, judicabis eam. Apocal. xviii, 7 : fuerit, judicabis eam. Apocal. xviii, 7 : Quantum glorificavit se, et in deliciis Quantum glorificavit se, et in deliciis fuit, tantum date illi tormentum et lu- fuit, tantum date illi tormentum et lu-

« Facite ergo fructus dignos pœni- ctum. Ad Roman. vi, 13: Sed neque ex- « Facite ergo fructus dignos pœni- ctum. Ad Roman. vi, 13: Sed neque ex- tentiæ. » tentiæ. »

Ecce demonstrat modum fugæ per Ecce demonstrat modum fugæ per pœnitentiam, dicens quatuor quæ ad pœ- pœnitentiam, dicens quatuor quæ ad pœ- nitentiam pertinent. nitentiam pertinent.

Primum est opus satisfactionis, quod Primum est opus satisfactionis, quod tangit cum dicit : « Facite » pœniten- tangit cum dicit : « Facite » pœniten- tiam in opere, non in sermone. Act. Ix, tiam in opere, non in sermone. Act. Ix, 8: Ad manus autem illum trahentes, 8: Ad manus autem illum trahentes, introduxerunt Damascum. Ad manus introduxerunt Damascum. Ad manus trahere prostratum, est trahere eum ad trahere prostratum, est trahere eum ad opera satisfactionis: et sic ingreditur ci- opera satisfactionis: et sic ingreditur ci- vitatem, hoc est, ad communionem vitatem, hoc est, ad communionem Sanctorum. Proverb. xxxi, 13: Operata Sanctorum. Proverb. xxxi, 13: Operata est consilio manuum suarum. est consilio manuum suarum.

Secundum est voluntarius et affectatus Secundum est voluntarius et affectatus dolor, et afflictio pœnitentiæ assum- dolor, et afflictio pœnitentiæ assum- ptæ. Unde Augustinus: « Semper do- ptæ. Unde Augustinus: « Semper do- << leat, et de dolore gaudeat : » ita quod << leat, et de dolore gaudeat : » ita quod quasi fruatur dolore, sicut prius frue- quasi fruatur dolore, sicut prius frue- batur peccati delectatione. Et notatur batur peccati delectatione. Et notatur hoc per « fructus: » quia, ut dicit Au- hoc per « fructus: » quia, ut dicit Au- gustinus, « Frui, est cum gaudio uti. » gustinus, « Frui, est cum gaudio uti. » Cantic. 11, 3: Fructus ejus dulcis gut- Cantic. 11, 3: Fructus ejus dulcis gut- turi meo. Et ideo dicitur dolor ille, turi meo. Et ideo dicitur dolor ille, refectio, Psal. LXXIX, 6: Cibabis nos refectio, Psal. LXXIX, 6: Cibabis nos pane lacrymarum, et potum dabis nobis pane lacrymarum, et potum dabis nobis in lacrymis. Iste est panis subcineri- in lacrymis. Iste est panis subcineri- cius, refectio pœnitentiæ, et potus lacry- cius, refectio pœnitentiæ, et potus lacry- marum in cujus fortitudine Elias fugit marum in cujus fortitudine Elias fugit Jezabel, et pervenit ad montem Dei 1. Jezabel, et pervenit ad montem Dei 1.

Tertium est quod sint digni. Et hoc Tertium est quod sint digni. Et hoc notat cum dicit: « Dignos. » Et hoc fit notat cum dicit: « Dignos. » Et hoc fit in confessione, in qua ponderantur affli- in confessione, in qua ponderantur affli- ctiones pœnitentiales, et proportionantur ctiones pœnitentiales, et proportionantur ad species peccatorum, et ad pondus eo- ad species peccatorum, et ad pondus eo- rum. Deuter. xxv, 2: Pro mensura pec- rum. Deuter. xxv, 2: Pro mensura pec-

1 Cf. III Reg. xix, 8. 1 Cf. III Reg. xix, 8.

XXII XXII

hibeatis membra vestra arma iniquitatis hibeatis membra vestra arma iniquitatis peccato, sed exhibete vos Deo, etc. Ba- peccato, sed exhibete vos Deo, etc. Ba- ruch, iv, 28: Sicut fuit sensus vester ut ruch, iv, 28: Sicut fuit sensus vester ut erraretis a Deo, decies tantum iterum erraretis a Deo, decies tantum iterum convertentes requiretis eum. convertentes requiretis eum.

Quartum est quod dicit: « Pœniten- Quartum est quod dicit: « Pœniten- tiæ, » hoc est, pœnæ tenentiæ. Et hoc tiæ, » hoc est, pœnæ tenentiæ. Et hoc notat perseverantiam in cordis compun- notat perseverantiam in cordis compun- ctione. Joel, 11, 13: Scindite corda ve- ctione. Joel, 11, 13: Scindite corda ve- stra, et non vestimenta vestra. Psal. L, 5: stra, et non vestimenta vestra. Psal. L, 5: Iniquitatem meam ego cognosco, et pec- Iniquitatem meam ego cognosco, et pec- catum meum contra me est semper. catum meum contra me est semper.

« Et ne cœperitis dicere: Patrem « Et ne cœperitis dicere: Patrem habemus Abraham. Dico enim vobis, habemus Abraham. Dico enim vobis, quia potest Deus de lapidibus istis sus- quia potest Deus de lapidibus istis sus- citare filios Abrahæ. citare filios Abrahæ.

Jam enim securis ad radicem arbo- Jam enim securis ad radicem arbo- rum posita est. Omnis ergo arbor non rum posita est. Omnis ergo arbor non faciens fructum bonum excidetur, et faciens fructum bonum excidetur, et in ignem mittetur. » in ignem mittetur. »

Exclusio est excusationis. Et habet Exclusio est excusationis. Et habet duo exclusionem excusationis, et ratio- duo exclusionem excusationis, et ratio- nem exclusionis. nem exclusionis.

Exclusionem excusationis dicit: « Et Exclusionem excusationis dicit: « Et ne cœperitis. » Isti enim dicebant, quod ne cœperitis. » Isti enim dicebant, quod propter hoc quod Synagoga radicata est propter hoc quod Synagoga radicata est in Patriarchis dilectissimis, non esset ex- in Patriarchis dilectissimis, non esset ex- stirpanda, nec judicium commendationis stirpanda, nec judicium commendationis immineret ei. Psal. LXXXVIII, 31-35: Si immineret ei. Psal. LXXXVIII, 31-35: Si autem dereliquerint filii ejus legem autem dereliquerint filii ejus legem meam, et in judiciis meis non ambula- meam, et in judiciis meis non ambula- verint, etc,... visitabo in virga peccata verint, etc,... visitabo in virga peccata eorum... misericordiam autem meam eorum... misericordiam autem meam

18 18

274 274

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

non dispergam ab eo. Hujus auctoritate non dispergam ab eo. Hujus auctoritate et similium, dicebant Synagogam num- et similium, dicebant Synagogam num- quam fore exstirpandam, tamquam in quam fore exstirpandam, tamquam in Abraham et Patriarchis radicatam. Abraham et Patriarchis radicatam.

Contra hos dicit : « Ne cœperitis di- Contra hos dicit : « Ne cœperitis di- cere. » Et dicit, cœperitis, quia quod in- cere. » Et dicit, cœperitis, quia quod in- cipit imperfectum est, et inceptio dicti, cipit imperfectum est, et inceptio dicti, in cogitatu est. Quasi dicat: Ne cogitetis in cogitatu est. Quasi dicat: Ne cogitetis quidem, nedum quod perfecte dicatis: quidem, nedum quod perfecte dicatis:

« Patrem habemus Abraham. » « Patrem habemus Abraham. »

Quasi dicat: In patre Abraham sumus Quasi dicat: In patre Abraham sumus radicati, nec evelli possumus. Dictum radicati, nec evelli possumus. Dictum est enim Abrahæ, Genes. xv, 5: Su- est enim Abrahæ, Genes. xv, 5: Su- spice cœlum, et numera stellas, si potes. spice cœlum, et numera stellas, si potes. Et subjunxit: Sic erit semen tuum. Et Et subjunxit: Sic erit semen tuum. Et arguebant ex hoc sic: Sicut stellæ de arguebant ex hoc sic: Sicut stellæ de coelo cadere non possunt, sic Synagoga coelo cadere non possunt, sic Synagoga non potest excidere de promissis patrum. non potest excidere de promissis patrum. Et hoc frivolum est, quia dicitur, ad Et hoc frivolum est, quia dicitur, ad Roman. Ix, 8: Non qui filii carnis, hi Roman. Ix, 8: Non qui filii carnis, hi filii Dei, sed qui filii sunt promissionis, filii Dei, sed qui filii sunt promissionis, æstimantur in semine. Isa. LXIII, æstimantur in semine. Isa. LXIII, Abraham nescivit nos, et Israel ignora- Abraham nescivit nos, et Israel ignora- vit nos. Ad Roman. 1x, 25: Vocabo non vit nos. Ad Roman. 1x, 25: Vocabo non plebem meam, plebem meam : et non di- plebem meam, plebem meam : et non di- lectam, dilectam: et non misericordiam lectam, dilectam: et non misericordiam consecutam, misericordiam consecuta m¹. consecutam, misericordiam consecuta m¹. Et hoc est quod dicit: Et hoc est quod dicit:

« Dico enim vobis, » « Dico enim vobis, »

16: 16:

In veritate Spiritus, a quo revelatio- In veritate Spiritus, a quo revelatio- nem accepi. Ad Roman. ix, 1: Veritatem nem accepi. Ad Roman. ix, 1: Veritatem dico in Christo, non mentior: testimo- dico in Christo, non mentior: testimo- nium mihi perhibente conscientia mea nium mihi perhibente conscientia mea in Spiritu sancto. in Spiritu sancto.

« Quia potest Deus. » Ratio est et « Quia potest Deus. » Ratio est et causa, qua excludit excusationem. Est causa, qua excludit excusationem. Est autem notandum, quod in ripa Jordanis autem notandum, quod in ripa Jordanis jacebant duodecim lapides silices, ac- jacebant duodecim lapides silices, ac- cepti de fluentis Jordanis, cum filii cepti de fluentis Jordanis, cum filii Israel transirent 2. Et hos demonstrabat, Israel transirent 2. Et hos demonstrabat, intelligens per eos Gentiles futuros cre- intelligens per eos Gentiles futuros cre- dentes, dicens: « Quia potest Deus, » de dentes, dicens: « Quia potest Deus, » de potentia disposita per consilium sapien- potentia disposita per consilium sapien-

1. Cf. Osee, II, 24; I Petr. 11, 10. 1. Cf. Osee, II, 24; I Petr. 11, 10.

tiæ æternæ. Potens est, inquam, salva tiæ æternæ. Potens est, inquam, salva veritate promissionis, « suscitare » in veritate promissionis, « suscitare » in populum suum. Jerem. XXIII,5: Suscitabo populum suum. Jerem. XXIII,5: Suscitabo David germen jusium. David germen jusium.

« Filios Abrahæ, » qui filii sunt pro- « Filios Abrahæ, » qui filii sunt pro- missionis, non carnis. Ad Roman. 11, missionis, non carnis. Ad Roman. 11, 28 et 29: Non enim qui in manifesto, 28 et 29: Non enim qui in manifesto, Judæus est: neque quæ in manifesto, in Judæus est: neque quæ in manifesto, in carne, est circumcisio: sed qui in abscon- carne, est circumcisio: sed qui in abscon- dito, Judæus est et circumcisio cordis dito, Judæus est et circumcisio cordis in spiritu, non littera: cujus laus non ex in spiritu, non littera: cujus laus non ex hominibus, sed ex Deo est. hominibus, sed ex Deo est.

« De lapidibus istis. » « De lapidibus istis. »

Attende autem, quod lapides isti silices, Attende autem, quod lapides isti silices, ut dicit Ambrosius, sunt Gentiles: quia ut dicit Ambrosius, sunt Gentiles: quia qui amisso sensu rationis, lapidibus pu- qui amisso sensu rationis, lapidibus pu- tant inesse rationem alicujus divinitatis: tant inesse rationem alicujus divinitatis: ipsi in natura lapidum, non naturæ usu, ipsi in natura lapidum, non naturæ usu, sed mentis habitu, proprietate quadam sed mentis habitu, proprietate quadam similitudinis utuntur. Lapidibus autem similitudinis utuntur. Lapidibus autem comparantur silicibus: quia illi lapides comparantur silicibus: quia illi lapides sunt deformes ad usum, quia formari sunt deformes ad usum, quia formari non possunt, ideo quod dolationem non non possunt, ideo quod dolationem non sustinent. Hi sunt etiam nudi ad orna- sustinent. Hi sunt etiam nudi ad orna- tum, quia etiam ornari non possunt aliquo tum, quia etiam ornari non possunt aliquo decore figuræ steriles ad fructum, quia decore figuræ steriles ad fructum, quia non generant, irrationabiles ad profectum. non generant, irrationabiles ad profectum. Tales enim lapides jacent in aquis, qui Tales enim lapides jacent in aquis, qui silices vocantur. Et quia gentilitas fuit in silices vocantur. Et quia gentilitas fuit in omnibus his proprietatibus, deformis qui- omnibus his proprietatibus, deformis qui- dem ad usum ædificii, nuda ad ornatum dem ad usum ædificii, nuda ad ornatum virtutis, sterilis ad fructum boni operis, virtutis, sterilis ad fructum boni operis, irrationabilis ad profectum intellectualis irrationabilis ad profectum intellectualis contemplationis ideo lapidibus compa- contemplationis ideo lapidibus compa- rantur, et per lapides illos significantur. rantur, et per lapides illos significantur. Et de his lapidibus, salva veritate pro- Et de his lapidibus, salva veritate pro- missionis, missionis,

« Potest Deus suscitare filios Abrahæ, « Potest Deus suscitare filios Abrahæ, qui sunt filii promissionis: sicut jam di- qui sunt filii promissionis: sicut jam di- ximus. Ad Galat. III, 16: Abrahæ dictæ ximus. Ad Galat. III, 16: Abrahæ dictæ sunt promissiones, et semini ejus. Non di- sunt promissiones, et semini ejus. Non di- cit: Et seminibus, quasi in multis : sed cit: Et seminibus, quasi in multis : sed quasi in uno: Et semini tuo, qui est quasi in uno: Et semini tuo, qui est Christus. Multiplex enim est semen carnis, Christus. Multiplex enim est semen carnis, sed promissionis stat in uno, quod est sed promissionis stat in uno, quod est

2 Cf. Josue, iv, 8 et 9. 2 Cf. Josue, iv, 8 et 9.

IN EVANG. LUCÆ, III-8, 9. IN EVANG. LUCÆ, III-8, 9.

Christus. Ad Roman. 111, 27 et 28: Ubi est Christus. Ad Roman. 111, 27 et 28: Ubi est ergo gloriatio tua ? Exclusa est. Per ergo gloriatio tua ? Exclusa est. Per quam legem? Factorum? Non: sed per quam legem? Factorum? Non: sed per legem fidei. Arbitramur enim justificari legem fidei. Arbitramur enim justificari hominem per fidem sine operibus legis. hominem per fidem sine operibus legis. Non ergo dicatis : « Patrem habemus Non ergo dicatis : « Patrem habemus Abraham. Tamen hoc dixerunt, Joan. Abraham. Tamen hoc dixerunt, Joan. VIII, 33: Semen Abrahæ sumus, et nemini VIII, 33: Semen Abrahæ sumus, et nemini servivimus umquam. Simile faciunt illi servivimus umquam. Simile faciunt illi qui gloriantur in Sanctis suis: volentes qui gloriantur in Sanctis suis: volentes ex hoc extolli, vel in Benedicto vel in ex hoc extolli, vel in Benedicto vel in Bernardo, vel in Francisco, vel in Domi- Bernardo, vel in Francisco, vel in Domi- nico, cum non sequantur vestigia eo- nico, cum non sequantur vestigia eo- rum. Quibus dicitur, Joan. vIII, 39: Si rum. Quibus dicitur, Joan. vIII, 39: Si filii Abrahæ estis, opera Abrahæ facite. filii Abrahæ estis, opera Abrahæ facite. Jerem. ix, 24: In hoc glorietur, qui glo- Jerem. ix, 24: In hoc glorietur, qui glo- riatur, scire et nosse me. riatur, scire et nosse me. Sequitur: Sequitur:

« Jam enim securis. » « Jam enim securis. »

Comminatio est sententiæ jam arbori Comminatio est sententiæ jam arbori imminentis. Est autem arbor, Synagoga: imminentis. Est autem arbor, Synagoga: radices ejus, regnum legem regens, et radices ejus, regnum legem regens, et sacerdotium legem docens, et sacra- sacerdotium legem docens, et sacra- menta legis exhibens: securis autem est menta legis exhibens: securis autem est sententia præcisionis facta per Titum et sententia præcisionis facta per Titum et Vespasianum Augustos Romanos. Vel Vespasianum Augustos Romanos. Vel etiam sententia æternæ damnationis. etiam sententia æternæ damnationis.

Continua sic: Ita dico: Facite fructus Continua sic: Ita dico: Facite fructus dignos poenitentiæ. Et ne dicatis, excu- dignos poenitentiæ. Et ne dicatis, excu- sando vos: Patrem habemus Abraham. sando vos: Patrem habemus Abraham. « Enim, » hoc est, quia «jam. » Nota- « Enim, » hoc est, quia «jam. » Nota- tur nunc propinquum præsenti in futuro. tur nunc propinquum præsenti in futuro. « Securis,» hoc est, sententia præcisio- « Securis,» hoc est, sententia præcisio- nis «posita est ad radicem » regni et nis «posita est ad radicem » regni et sacerdotii, ut radicitus evellatur Syna- sacerdotii, ut radicitus evellatur Syna- goga. Daniel. goga. Daniel. 10 et 11: Vigil et san- 10 et 11: Vigil et san- ctus de cœlo descendit. Clamavit fortiter, ctus de cœlo descendit. Clamavit fortiter, et sic ait: Succidite arborem. Ezechiel. et sic ait: Succidite arborem. Ezechiel.

IV, IV,

mone mone

275 275

manubrium humanitatis porri- manubrium humanitatis porri- gente, tulit ferrum de abysso misericordiæ gente, tulit ferrum de abysso misericordiæ propter peccata Synagogæ, et ad siccum propter peccata Synagogæ, et ad siccum iræ Dei redivit : et ideo Synagogam fun- iræ Dei redivit : et ideo Synagogam fun- ditus evertit 2. ditus evertit 2.

Sic igitur securis ad radicem arboris Sic igitur securis ad radicem arboris istius posita est. istius posita est.

Dat autem rationem de proprio actu Dat autem rationem de proprio actu et usu securis sumptam, dicens: et usu securis sumptam, dicens:

« Omnis ergo arbor, » « Omnis ergo arbor, »

Hoc est, quilibet homo, vel quilibet sta- Hoc est, quilibet homo, vel quilibet sta- tus hominum, « non faciens fructum bo- tus hominum, « non faciens fructum bo- num. » Synagoga quidem in suis sacra- num. » Synagoga quidem in suis sacra- mentis et lege in morte Christi mortua mentis et lege in morte Christi mortua fuit, et ideo nullum fructum fecit. Post fuit, et ideo nullum fructum fecit. Post prædicationem enim fidei, non solum mor- prædicationem enim fidei, non solum mor- tua, sed etiam mortifera fuit: et ideo tunc tua, sed etiam mortifera fuit: et ideo tunc fructum malum fecit: et ideo excidetur. fructum malum fecit: et ideo excidetur. Luc. XIII, 7: Ecce anni tres sunt ex quo Luc. XIII, 7: Ecce anni tres sunt ex quo venio, quærens fructum in ficulnea hac, venio, quærens fructum in ficulnea hac, et non invenio: succide ergo illam: ut et non invenio: succide ergo illam: ut quid etiam terram occupat? quid etiam terram occupat?

« Et in ignem mittetur, » tribulatio- « Et in ignem mittetur, » tribulatio- nis per captivitatem, et inferni per con- nis per captivitatem, et inferni per con- demnationem æternam. Joan. xv, 2 et demnationem æternam. Joan. xv, 2 et 6: Omnem palmitem in me non feren- 6: Omnem palmitem in me non feren- tem fructum, tollet eum,... et in ignem tem fructum, tollet eum,... et in ignem mittent, et ardet. Isa. xxx, 33: Præ- mittent, et ardet. Isa. xxx, 33: Præ- parata est enim ab heri Topheth... Nu- parata est enim ab heri Topheth... Nu- trimenta ejus, ignis et ligna multa: trimenta ejus, ignis et ligna multa: flatus Domini sicut torrens sulphuris flatus Domini sicut torrens sulphuris succendens eam. succendens eam.

Est etiam, moraliter loquendo, om- Est etiam, moraliter loquendo, om- nis homo arbor per vitam suam. Psal. 1, nis homo arbor per vitam suam. Psal. 1, 3: Et erit tamquam lignum quod plan- 3: Et erit tamquam lignum quod plan- tatum est secus decursus aquarum. Ra- tatum est secus decursus aquarum. Ra- dix ejus, calor et humor. Jerem. xvii, 8: dix ejus, calor et humor. Jerem. xvii, 8: Erit quasi lignum quod transplantatur Erit quasi lignum quod transplantatur super aquas, quod ad humorem mittit super aquas, quod ad humorem mittit radices suas. Securis, est sententia im- radices suas. Securis, est sententia im- posita, quæ quolibet die dat sectionis posita, quæ quolibet die dat sectionis ictum, quia omni die vitam diminuit. ictum, quia omni die vitam diminuit. Et quando non fert fructum boni ope- Et quando non fert fructum boni ope- ris, exciditur per mortem, et mittitur in ris, exciditur per mortem, et mittitur in per Prophetam potentem in opere et ser- ignem infernalem in æternum. Matth. per Prophetam potentem in opere et ser- ignem infernalem in æternum. Matth.

XVII, 9: Radices ejus evellet, et fructus XVII, 9: Radices ejus evellet, et fructus ejus distringet, et siccabit omnes pal- ejus distringet, et siccabit omnes pal- mites germinis ejus, et arescet. Secu- mites germinis ejus, et arescet. Secu- ris hæc aliquando manubrium effugit, et ris hæc aliquando manubrium effugit, et in profundum aquæ, hoc est, misericor- in profundum aquæ, hoc est, misericor- diæ dissimulantis mersa est. Nunc autem diæ dissimulantis mersa est. Nunc autem

1 Luc. xxiv, 19. 1 Luc. xxiv, 19.

2 Cf. IV Reg. xxv. 2 Cf. IV Reg. xxv.

10 10

11 11

276 276

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

x111, 30: Colligite zizania, et alligate x111, 30: Colligite zizania, et alligate ea in fasciculos ad comburendum. ea in fasciculos ad comburendum.

Attende etiam, qualiter secundum Am- Attende etiam, qualiter secundum Am- brosium primo lapidibus comparavit Gen- brosium primo lapidibus comparavit Gen- tiles, et ita proficiens transit ad metapho- tiles, et ita proficiens transit ad metapho- ram arboris, quæ aptior est in multis ram arboris, quæ aptior est in multis quam lapis. Hæ enim rationabili quodam quam lapis. Hæ enim rationabili quodam naturæ munere, jam sunt decoræ ad naturæ munere, jam sunt decoræ ad usum, venustæ ad adspectum, optimæ ad usum, venustæ ad adspectum, optimæ ad fructum. Decor enim virtutis facit ad fructum. Decor enim virtutis facit ad usum ædificii utiles: pulchritudo facit usum ædificii utiles: pulchritudo facit exemplares fœcunditas verbi facit fru- exemplares fœcunditas verbi facit fru- ctificantes. Surgunt cacuminibus contem- ctificantes. Surgunt cacuminibus contem- plationum, funduntur brachiis bonarum plationum, funduntur brachiis bonarum congregationum, replentur fructibus bo- congregationum, replentur fructibus bo- norum operum, vestiuntur frondibus norum operum, vestiuntur frondibus verborum sanctorum. Dicit enim Glossa verborum sanctorum. Dicit enim Glossa quædam, mystice exponens per allego- quædam, mystice exponens per allego- riam » Non faciens fructum bonum, » riam » Non faciens fructum bonum, » ut Gentiles et hypocritæ, qui nullum : et ut Gentiles et hypocritæ, qui nullum : et hæretici, qui malum. Gentiles enim et hæretici, qui malum. Gentiles enim et hypocritæ non habent dispensare sacra- hypocritæ non habent dispensare sacra- menta et ideo nec in se, nec in alio fru- menta et ideo nec in se, nec in alio fru- ctum aliquem faciunt. Sed hæretici ser- ctum aliquem faciunt. Sed hæretici ser- vantes formam Ecclesiæ, dispensant sa vantes formam Ecclesiæ, dispensant sa cramenta et ideo quamvis in se nullum cramenta et ideo quamvis in se nullum faciant fructum, tamen in aliis fructum faciant fructum, tamen in aliis fructum faciunt, sed malum: quia licet tales ab faciunt, sed malum: quia licet tales ab hæreticis sacramentum recipiant, tamen hæreticis sacramentum recipiant, tamen rem sacramenti non percipiunt, et ideo rem sacramenti non percipiunt, et ideo fructum malum faciunt'. Sapient. 1v, 5 : fructum malum faciunt'. Sapient. 1v, 5 : Fructus illorum inutiles, et acerbi ad Fructus illorum inutiles, et acerbi ad manducandum. Jerem. xxix, 17: Et manducandum. Jerem. xxix, 17: Et ponam eos quasi ficus malas, quæ come- ponam eos quasi ficus malas, quæ come- di non possunt, eo quod pessimæ sint. di non possunt, eo quod pessimæ sint. Matth. v, 18: Non potest arbor mala Matth. v, 18: Non potest arbor mala bonos fructus facere. bonos fructus facere.

Sic ergo Joannes comminatur pœnam Sic ergo Joannes comminatur pœnam sententiæ, quæ est præcisio imminens ex sententiæ, quæ est præcisio imminens ex judicio in proximo futuro per Titum et judicio in proximo futuro per Titum et Vespasianum. Et sic terminatur instru- Vespasianum. Et sic terminatur instru- ctio generalis. ctio generalis.

« Et interrogabant eum turbæ, di- « Et interrogabant eum turbæ, di- centes : Quid ergo faciemus? centes : Quid ergo faciemus? Respondens autem dicebat illis : Qui Respondens autem dicebat illis : Qui

1 Vide IV Sententiarum, Dist. XIII, Art. 30, 1 Vide IV Sententiarum, Dist. XIII, Art. 30,

habet duas tunicas, det non habenti : habet duas tunicas, det non habenti : et qui habet escas, similiter faciat. et qui habet escas, similiter faciat.

Venerunt autem et publicani ut ba- Venerunt autem et publicani ut ba- ptizarentur, et dixerunt ad illum : Ma- ptizarentur, et dixerunt ad illum : Ma- gister, quid faciemus? gister, quid faciemus?

At ille dixit ad eos: Nihil amplius At ille dixit ad eos: Nihil amplius quam quod constitutum est vobis fa- quam quod constitutum est vobis fa- ciatis. ciatis.

Interrogabant eum et milites, di- Interrogabant eum et milites, di- centes Quid faciemus et nos? Et ait centes Quid faciemus et nos? Et ait illis Neminem concutiatis, neque ca- illis Neminem concutiatis, neque ca- lumniam faciatis, et contenti estote lumniam faciatis, et contenti estote stipendiis vestris. » stipendiis vestris. »

Hic, post instructionem generalem, Hic, post instructionem generalem, tangitur specialis instructio secundum di- tangitur specialis instructio secundum di- versitates præsentium. versitates præsentium.

Et primo ponitur instructio simplicium Et primo ponitur instructio simplicium de turba, qui publica officia, vel dignita- de turba, qui publica officia, vel dignita- tes non habebant. Et potest attendi hic tes non habebant. Et potest attendi hic mirabilis efficacia sermonis Joannis, qui mirabilis efficacia sermonis Joannis, qui tot diversitates hominum movebat ad tot diversitates hominum movebat ad pœnitentiam. Et verificatur de eo quod pœnitentiam. Et verificatur de eo quod dictum est de Elia, Eccli. XLVIII, 1: Sur- dictum est de Elia, Eccli. XLVIII, 1: Sur- rexit Elias propheta, quasi ignis, et ver- rexit Elias propheta, quasi ignis, et ver- bum ipsius quasi facula ardebat. Et bum ipsius quasi facula ardebat. Et quod suprà, 1, 16, dixit de eo Angelus : quod suprà, 1, 16, dixit de eo Angelus : Multos filiorum Israel convertet ad Do- Multos filiorum Israel convertet ad Do- minum Deum ipsorum. minum Deum ipsorum.

De simplicibus igitur plebeiis homini- De simplicibus igitur plebeiis homini- bus dicitur : bus dicitur :

« Et interrogabant eum turbæ. » « Et interrogabant eum turbæ. »

Verbis suis concussæ turbæ ad terro- Verbis suis concussæ turbæ ad terro- rem, quærebant effugiendi consilium, rem, quærebant effugiendi consilium, «< dicentes » ad eum : « Quid ergo facie- «< dicentes » ad eum : « Quid ergo facie- mus? » Da consilium quod faciamus di- mus? » Da consilium quod faciamus di- gnos fructus pœnitentiæ. Mich. VI, 6: gnos fructus pœnitentiæ. Mich. VI, 6: Quid dignum offeram Domino? curvabo Quid dignum offeram Domino? curvabo genu Deo excelso. genu Deo excelso.

« Respondens autem, » « Respondens autem, »

Præco pietatis, « dicebat illis, » a mi- Præco pietatis, « dicebat illis, » a mi-

ad objecta. Tom. XXIX hujusce novæ editionis. ad objecta. Tom. XXIX hujusce novæ editionis.

12 12

13 13

14 14

IN EVANG. LUCÆ, III-11, 12, 13, 14. IN EVANG. LUCÆ, III-11, 12, 13, 14.

sericordia incipiens: quia scivit, quod sericordia incipiens: quia scivit, quod judicium sine misericordia fiet illi, qui judicium sine misericordia fiet illi, qui non facit misericordiam : et quod mise- non facit misericordiam : et quod mise- ricordia superexaltat judicium '. Quia ricordia superexaltat judicium '. Quia sicut dicit Glossa: « Misericordia est sicut dicit Glossa: « Misericordia est plenitudo virtutum. » Quidquid enim in plenitudo virtutum. » Quidquid enim in virtutibus deest, per misericordiæ opera virtutibus deest, per misericordiæ opera redimitur et impletur. I ad Timoth. 1v, redimitur et impletur. I ad Timoth. 1v, 8: Pietas ad omnia utilis est, promissio- 8: Pietas ad omnia utilis est, promissio- nem habens vitæ quæ nunc est, et futu- nem habens vitæ quæ nunc est, et futu- ræ. Pietas enim in triplici est apud San- ræ. Pietas enim in triplici est apud San- ctos significatione. Dicit enim Augusti- ctos significatione. Dicit enim Augusti- nus, quod « pietas est zoba, hoc est, nus, quod « pietas est zoba, hoc est, cultus Dei. » Et dicit Tullius, quod « pie- cultus Dei. » Et dicit Tullius, quod « pie- tas est benevolentia in parentes. » Ambro- tas est benevolentia in parentes. » Ambro- sius autem dicit, quod « pietas est bene- sius autem dicit, quod « pietas est bene- volentia in pauperes, Patris nostri spiri- volentia in pauperes, Patris nostri spiri- tualis imaginem habentes. » Et illi sunt tualis imaginem habentes. » Et illi sunt pauperes spiritu. Daniel. iv, 24: Rex, pauperes spiritu. Daniel. iv, 24: Rex, consilium meum placeat tibi, et peccata consilium meum placeat tibi, et peccata tua eleemosynis redime, et iniquitates tua eleemosynis redime, et iniquitates tuas misericordiis pauperum. Luc. XI, tuas misericordiis pauperum. Luc. XI, 41 41

Quod superest, date eleemosynam, Quod superest, date eleemosynam, et ecce omnia munda sunt vobis. Tob. et ecce omnia munda sunt vobis. Tob. IV, 11 Eleemosyna a morte liberat. IV, 11 Eleemosyna a morte liberat. Unde subdit: Unde subdit:

« Qui habet tuas tunicas, etc. »> « Qui habet tuas tunicas, etc. »>

Duæ tunicæ dicuntur hic duorum tu- Duæ tunicæ dicuntur hic duorum tu- nicæ quia tunica unius, duobus non nicæ quia tunica unius, duobus non sufficit. Nec dicitur hic tunica, nisi tegu- sufficit. Nec dicitur hic tunica, nisi tegu- mentum quodcumque. Quia sicut dicit mentum quodcumque. Quia sicut dicit Glossa, « tunica unius si scindatur, ad Glossa, « tunica unius si scindatur, ad inutilitatem deducitur: nec illi valet qui inutilitatem deducitur: nec illi valet qui dividit, nec ei cui porrigitur pars. » Psal. dividit, nec ei cui porrigitur pars. » Psal. xx1, 19 Diviserunt sibi vestimenta, etc. xx1, 19 Diviserunt sibi vestimenta, etc. Tangit autem tunicam quæ interior est, Tangit autem tunicam quæ interior est, et non pallium, quia magis necessaria est et non pallium, quia magis necessaria est tunica innuens, quod etiam de necessa- tunica innuens, quod etiam de necessa- rio aliquid subtrahendum est, et dandum rio aliquid subtrahendum est, et dandum pauperibus. Tob. 1v, 9: Si multum tibi pauperibus. Tob. 1v, 9: Si multum tibi fuerit, abundanter tribue si exiguum fuerit, abundanter tribue si exiguum tibi fuerit, etiam exiguum libenter im- tibi fuerit, etiam exiguum libenter im- pertiri stude. Necessarium ei est retinen- pertiri stude. Necessarium ei est retinen- dum, superfluum largiendum. II ad Co- dum, superfluum largiendum. II ad Co-

1 Jacob. II, 3: Judicium sine misericordia illi 1 Jacob. II, 3: Judicium sine misericordia illi qui non fecit misericordiam: superexaltat autem qui non fecit misericordiam: superexaltat autem

277 277

rinth. VII, 13 et 14 : Non enim ut aliis rinth. VII, 13 et 14 : Non enim ut aliis sit remissio, vobis autem tribulatio, sed sit remissio, vobis autem tribulatio, sed ex æqualitate. In præsenti tempore vestra ex æqualitate. In præsenti tempore vestra abundantia illorum inopiam suppleat : abundantia illorum inopiam suppleat : ut et illorum abundantia vestræ inopiæ ut et illorum abundantia vestræ inopiæ sit supplementum. Proverb. xiv, 21: sit supplementum. Proverb. xiv, 21: Qui credit in Domino, misericordiam di- Qui credit in Domino, misericordiam di- ligit. Proverb. xix, 17: Fœneratur Do- ligit. Proverb. xix, 17: Fœneratur Do- mino qui miseretur pauperis. mino qui miseretur pauperis.

Discretio ergo notatur per hoc quod Discretio ergo notatur per hoc quod dicit : « Duas tunicas. » Hæc enim sunt dicit : « Duas tunicas. » Hæc enim sunt tegumenta duorum, ne aliquis sibi ma- tegumenta duorum, ne aliquis sibi ma- nus injiciat. Altera enim vestis ejusdem nus injiciat. Altera enim vestis ejusdem speciei superfluit. Vestes enim hominis speciei superfluit. Vestes enim hominis diversæ non sunt unius speciei: sed tu- diversæ non sunt unius speciei: sed tu- nica induitur homo, cum supertunicali, nica induitur homo, cum supertunicali, et pallio. Et hujusmodi duæ tunicæ, vel et pallio. Et hujusmodi duæ tunicæ, vel duo pallia, vel hujusmodi sunt mutatoria duo pallia, vel hujusmodi sunt mutatoria vestium, ad superfluitatem et non ad ne- vestium, ad superfluitatem et non ad ne- cessitatem ordinata. I ad Timoth. vi, 8: cessitatem ordinata. I ad Timoth. vi, 8: Habentes alimenta, et quibus tegamur, Habentes alimenta, et quibus tegamur, his contenti sumus. his contenti sumus.

Et subjungit, cui dandum, dicens : Et subjungit, cui dandum, dicens : « Det, » hoc est, unam mutatoriam su- « Det, » hoc est, unam mutatoriam su- perfluam, « non habenti. » Non habenti perfluam, « non habenti. » Non habenti

enim dandum est: et non est dandum ha- enim dandum est: et non est dandum ha- benti. Et in hoc peccant plurimi, qui li- benti. Et in hoc peccant plurimi, qui li- bentius dant habentibus quam non ha- bentius dant habentibus quam non ha- bentibus. Luc. XIV, 13 et 14 Cum facis bentibus. Luc. XIV, 13 et 14 Cum facis convivium, voca pauperes, debiles, clau- convivium, voca pauperes, debiles, clau- dos, et cæcos. Et beatus eris, quia non dos, et cæcos. Et beatus eris, quia non habent retribuere tibi. Est enim eleemo- habent retribuere tibi. Est enim eleemo- syna semen semen autem non projicitur syna semen semen autem non projicitur super agrum seminatum. Psal. cxI, 9: super agrum seminatum. Psal. cxI, 9: Dispersit, dedit pauperibus. Isa. LVIII, 7: Dispersit, dedit pauperibus. Isa. LVIII, 7: Egenos vagosque induc in domum tuam, Egenos vagosque induc in domum tuam, et cum videris nudum, operi eum. et cum videris nudum, operi eum.

« Et qui habet escas, » « Et qui habet escas, »

Duorum vel plurium. Job, xxxı, 17 et Duorum vel plurium. Job, xxxı, 17 et 18 Si comedi buccellam meam solus, et 18 Si comedi buccellam meam solus, et non comedit pupillus ex ea, quia ab in- non comedit pupillus ex ea, quia ab in- fantia crevit mecum miseratio, et de ute- fantia crevit mecum miseratio, et de ute- ro matris meæ egressa est mecum. Isa. ro matris meæ egressa est mecum. Isa. LVII, 7: Frange esurienti panem tuum. LVII, 7: Frange esurienti panem tuum.

misericordia judicium. misericordia judicium.

278 278

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Eccle. xi, 11 Mitte panem tuum super Eccle. xi, 11 Mitte panem tuum super transeuntes aquas, quia post multa tem- transeuntes aquas, quia post multa tem- pora invenies illum. Transeuntes aquæ, pora invenies illum. Transeuntes aquæ, sunt prætereuntes pauperes. Proverb. 111, sunt prætereuntes pauperes. Proverb. 111, 9 et 10 Honora Dominum de tua sub- 9 et 10 Honora Dominum de tua sub- stantia, et de primitiis omnium frugum stantia, et de primitiis omnium frugum tuarum da ei, scilicet pauperi: et imple- tuarum da ei, scilicet pauperi: et imple- buntur horrea tua saturitate, etc. Job, buntur horrea tua saturitate, etc. Job, xx, 21 Non remansit de cibo ejus, et xx, 21 Non remansit de cibo ejus, et propterea nihil permanebit de bonis ejus. propterea nihil permanebit de bonis ejus. Et hoc est quod subditur: « Similiter Et hoc est quod subditur: « Similiter faciat, scilicet, quod det non habenti- faciat, scilicet, quod det non habenti- bus. Nehemiæ, seu II Esdræ, vi, 10: bus. Nehemiæ, seu II Esdræ, vi, 10: Mittite partes his qui non præparaverunt Mittite partes his qui non præparaverunt sibi. Matth. xxv, 35: Esurivi, et dedistis sibi. Matth. xxv, 35: Esurivi, et dedistis mihi manducare: sitivi, et dedistis mihi mihi manducare: sitivi, et dedistis mihi bibere. Isa. xxIII, 18: His qui habitave- bibere. Isa. xxIII, 18: His qui habitave- rint coram Domino, Glossa: rint coram Domino, Glossa: « Veris « Veris pauperibus, » erit negotiatio ejus, scili- pauperibus, » erit negotiatio ejus, scili- cet mercedes ejus, ut manducent in sa- cet mercedes ejus, ut manducent in sa- turitatem, et vestiantur usque ad vetu- turitatem, et vestiantur usque ad vetu- statem. Et præmisit, quod mercedes non statem. Et præmisit, quod mercedes non condentur neque reponentur ¹, sed potius condentur neque reponentur ¹, sed potius in misericordias pauperum expendantur in misericordias pauperum expendantur et mercedes Ecclesiæ. et mercedes Ecclesiæ.

Et attende, quod misericordia habet Et attende, quod misericordia habet tria compassionem, per quam delet tria compassionem, per quam delet peccata cordis et elargitionem, per quam peccata cordis et elargitionem, per quam delet peccata operis et subtractionem delet peccata operis et subtractionem materiæ voluptatis, per quam delet pec- materiæ voluptatis, per quam delet pec- cata concupiscentiæ carnalis. Et ideo de- cata concupiscentiæ carnalis. Et ideo de- let omne peccatum, hoc est, facit ad om- let omne peccatum, hoc est, facit ad om- nis peccati deletionem. Et ideo dicitur, nis peccati deletionem. Et ideo dicitur, quod eleemosyna redimit peccata : quia quod eleemosyna redimit peccata : quia cum in peccato tria sint quæ delectatio- cum in peccato tria sint quæ delectatio- nem afferunt, cor, corpus, et supplemen- nem afferunt, cor, corpus, et supplemen- ta exterius ministrata: eleemosyna, sic- ta exterius ministrata: eleemosyna, sic- ut jam dictum est, aliquid habet contra ut jam dictum est, aliquid habet contra quodlibet istorum : et ideo etiam dicitur, quodlibet istorum : et ideo etiam dicitur, I ad Timoth. IV, 8, quod pietas ad om- I ad Timoth. IV, 8, quod pietas ad om- nia utilis est. Et, Tobiæ, IV, 11, quod nia utilis est. Et, Tobiæ, IV, 11, quod eleemosyna ab omni peccato et a morte eleemosyna ab omni peccato et a morte liberat, et non patietur animam ire in liberat, et non patietur animam ire in tenebras. tenebras.

Hæc ergo est causa, quare taliter a Hæc ergo est causa, quare taliter a

1 Isa. xx, 18: Et erunt negotiationes ejus et 1 Isa. xx, 18: Et erunt negotiationes ejus et mercedes ejus sanctificatæ Domino: non conden- mercedes ejus sanctificatæ Domino: non conden- tur neque reponentur, quia his qui habitaverint tur neque reponentur, quia his qui habitaverint

pietate et misericordia et eleemosynis in- pietate et misericordia et eleemosynis in- cepit Joannes prædicando. cepit Joannes prædicando.

« Venerunt autem, » « Venerunt autem, »

Ex devotione, « et publicani, » qui Ex devotione, « et publicani, » qui præ cæteris peccatores erant. Et quia ex præ cæteris peccatores erant. Et quia ex devotione venerunt, ideo non increpan- devotione venerunt, ideo non increpan- tur, quamvis illicitis lucris dediti essent, tur, quamvis illicitis lucris dediti essent, ut dicit Gregorius. Psal. xxxiii, 12 : ut dicit Gregorius. Psal. xxxiii, 12 : Venite, filii, audite me : timorem Domi- Venite, filii, audite me : timorem Domi- ni docebo vos. Venite autem, dicit acces- ni docebo vos. Venite autem, dicit acces- sum voluntarium, quia non tracti, sed sum voluntarium, quia non tracti, sed per se « venerunt. » Matth. x1, 28: Ve- per se « venerunt. » Matth. x1, 28: Ve- nite ad me, omnes qui laboratis et one- nite ad me, omnes qui laboratis et one- rati estis. rati estis.

Dicitur ad quid venerunt : « Ut, » sub Dicitur ad quid venerunt : « Ut, » sub forma quam prædicavit, quod in ventu- forma quam prædicavit, quod in ventu- rum post se crederent, « baptizarentur rum post se crederent, « baptizarentur ab eo, » et sic eis via pararetur ad Chri- ab eo, » et sic eis via pararetur ad Chri- stum peccati mundatorem. Et hæc est stum peccati mundatorem. Et hæc est secunda differentia post humilem turbam secunda differentia post humilem turbam plebeiam. Et consideratur magna virtus plebeiam. Et consideratur magna virtus sermonis ejus. Jerem. xxiii, 29: Verba sermonis ejus. Jerem. xxiii, 29: Verba mea sunt quasi ignis,... et quasi malleus mea sunt quasi ignis,... et quasi malleus conterens petram. Sunt autem publicani conterens petram. Sunt autem publicani a publicis officiis dicti, quia vectigalia a publicis officiis dicti, quia vectigalia publica sive telonea colligebant, et mer- publica sive telonea colligebant, et mer- ces per terras vectas auctoritate publica ces per terras vectas auctoritate publica conducebant, et vias pacificabant. I ad conducebant, et vias pacificabant. I ad Corinth. 1x, 7 Quis militat suis stipen- Corinth. 1x, 7 Quis militat suis stipen- diis umquam ? Quis plantat vineam, et diis umquam ? Quis plantat vineam, et de fructu ejus non edit? Quis pascit gre- de fructu ejus non edit? Quis pascit gre- gem, et de lacte gregis non manducat? gem, et de lacte gregis non manducat? Unde hoc justum est, quantum ad justi- Unde hoc justum est, quantum ad justi- tiam publicam. tiam publicam.