IN EVANG. LUCÆ, II-34, 35. IN EVANG. LUCÆ, II-34, 35.

cum statim apparebit, et apparuit in He- cum statim apparebit, et apparuit in He- rode. «< Positus est, » hoc est, immobili- rode. «< Positus est, » hoc est, immobili- ter fundatus est iste. 1 ad Corinth. 111, ter fundatus est iste. 1 ad Corinth. 111, 11: Fundamentum aliud nemo potest 11: Fundamentum aliud nemo potest ponere præter id quod positum est, quod ponere præter id quod positum est, quod est Christus Jesus. Ad Hebr. xi, 1: Est est Christus Jesus. Ad Hebr. xi, 1: Est autem fides sperandum substantia re- autem fides sperandum substantia re- rum. Matth. XVI, 18: Super hanc pe- rum. Matth. XVI, 18: Super hanc pe- tram ædificabo ecclesiam meam. Isa. tram ædificabo ecclesiam meam. Isa. XXVIII, 16: Ecce ego mittam in funda- XXVIII, 16: Ecce ego mittam in funda- mentis Sion lapidem, lapidem probatum, mentis Sion lapidem, lapidem probatum, angularem, pretiosum, in fundamento angularem, pretiosum, in fundamento fundatum: qui crediderit, non festinet. fundatum: qui crediderit, non festinet.

« Hic » puer, « in ruinam, » hoc est, « Hic » puer, « in ruinam, » hoc est, ruinæ occasionem, quæ sumitur ex ip- ruinæ occasionem, quæ sumitur ex ip- sis, non ex puero: quia puer quantum sis, non ex puero: quia puer quantum est de se, omnes facit resurgere: sed ipsi est de se, omnes facit resurgere: sed ipsi sua infidelitate ruunt. Ruunt autem ad sua infidelitate ruunt. Ruunt autem ad veritatem ipsius infideles. Ad gratiam ip- veritatem ipsius infideles. Ad gratiam ip- sius ruunt mali et peccatores. Isa. 111, 5: sius ruunt mali et peccatores. Isa. 111, 5: Irruet populus, vir ad virum, et unus- Irruet populus, vir ad virum, et unus- quisque ad proximum suum. Isa. vi, quisque ad proximum suum. Isa. vi, 14 et 15 In lapidem offensionis, et in 14 et 15 In lapidem offensionis, et in petram scandali duabus domibus Israel, petram scandali duabus domibus Israel, in laqueum et in ruinam habitantibus in laqueum et in ruinam habitantibus Jerusalem. Et offendent ex eis plurimi, Jerusalem. Et offendent ex eis plurimi, et cadent, et conterentur, et irretientur, et cadent, et conterentur, et irretientur, et capientur. Offendunt enim sine causa et capientur. Offendunt enim sine causa se scandalizantes, cadunt in peccatum se scandalizantes, cadunt in peccatum declinantes, irretientur obstinatione se in declinantes, irretientur obstinatione se in peccato tenentes, et capientur æterna peccato tenentes, et capientur æterna sententia in poenis permanentes. Isa. III, sententia in poenis permanentes. Isa. III, 8: Ruit Jerusalem, et Judas concidit : 8: Ruit Jerusalem, et Judas concidit : quia lingua eorum et adinventiones eo- quia lingua eorum et adinventiones eo- rum contra Dominum, ut provocarent rum contra Dominum, ut provocarent oculos majestatis ejus. oculos majestatis ejus.

His ergo est in ruinam. His ergo est in ruinam.

Et attende, quod ruinæ eorum Chri- Et attende, quod ruinæ eorum Chri- stus nec est causa per se, nec per acci- stus nec est causa per se, nec per acci- dens, nec etiam occasio, quæ minor est dens, nec etiam occasio, quæ minor est quam causa per accidens. Sed ipse est in quam causa per accidens. Sed ipse est in ruinam eorum, sicut sol est in tenebras : ruinam eorum, sicut sol est in tenebras : quia ubi non est lumen solis, est tene- quia ubi non est lumen solis, est tene- bra et tamen quantum est de sole, ubi- bra et tamen quantum est de sole, ubi- que est lumen. Sed id quod interponit que est lumen. Sed id quod interponit se, sine causa solis facit quod sol illuc se, sine causa solis facit quod sol illuc non effundit lumen suum. Job, xxiv, 13: non effundit lumen suum. Job, xxiv, 13:

1 Cf. Psal. CXVII, 22; Matth. xx1, 42; Act. 1x, 1 Cf. Psal. CXVII, 22; Matth. xx1, 42; Act. 1x,

239 239

Ipsi fuerunt rebelles lumini, nescierunt Ipsi fuerunt rebelles lumini, nescierunt vias ejus, nec reversi sunt per semitas vias ejus, nec reversi sunt per semitas ejus. ejus.

« Et in resurrectionem multorum, » « Et in resurrectionem multorum, »

Omnibus videlicet qui fide et moribus Omnibus videlicet qui fide et moribus convertuntur ad ipsum. Et horum resur- convertuntur ad ipsum. Et horum resur- rectionis causa est ipse. Est autem resur- rectionis causa est ipse. Est autem resur- rectio a culpa per gratiam. Resurrexit rectio a culpa per gratiam. Resurrexit propter nostram justificationem. Est propter nostram justificationem. Est etiam resurrectio a pœna per gloriam. etiam resurrectio a pœna per gloriam. Ad Roman. VI, 9 et seq.: Christus re- Ad Roman. VI, 9 et seq.: Christus re- surgens ex mortuis jam non moritur, surgens ex mortuis jam non moritur, mors illi ultra non dominabitur. Quod mors illi ultra non dominabitur. Quod enim mortuus est peccato, mortuus est enim mortuus est peccato, mortuus est semel: quod autem vivit, vivit Deo. Ita semel: quod autem vivit, vivit Deo. Ita et vos, existimate vos mortuos quidem et vos, existimate vos mortuos quidem esse peccato, viventes autem Deo, hoc esse peccato, viventes autem Deo, hoc est, ad Dei similitudinem,, ut de cetero est, ad Dei similitudinem,, ut de cetero non cadatis. Isa. xiv, 29: Ne læteris, non cadatis. Isa. xiv, 29: Ne læteris, Philisthæa omnis tu, quoniam comminu- Philisthæa omnis tu, quoniam comminu- ta est virga percussoris tui. ta est virga percussoris tui.

« Multorum » autem dicit: quia suf- « Multorum » autem dicit: quia suf- ficienter causavit quidem resurrectionem ficienter causavit quidem resurrectionem omnium: efficienter autem non causat omnium: efficienter autem non causat nisi resurrectionem fide et opere devoto- nisi resurrectionem fide et opere devoto-

rum. rum.

« In Israel, » quia illis primitus præ- « In Israel, » quia illis primitus præ- dicavit. Matth. xv, 24: Non sum missus dicavit. Matth. xv, 24: Non sum missus nisi ad oves quæ perierunt domus Is- nisi ad oves quæ perierunt domus Is- rael. Et ex illis quidam crediderunt. rael. Et ex illis quidam crediderunt. Joan. 111, 16 Ut omnis qui credit in Joan. 111, 16 Ut omnis qui credit in eum non pereat, sed habeat vitam æter- eum non pereat, sed habeat vitam æter- nam. Joan. x1, 25: Ego sum resurrectio, nam. Joan. x1, 25: Ego sum resurrectio, et vita qui credit in me, etiam si mor- et vita qui credit in me, etiam si mor- tuus fuerit, vivet. tuus fuerit, vivet.

« In ruinam » autem est eorum qui « In ruinam » autem est eorum qui non credunt. Joan. 111, 18: Qui non cre- non credunt. Joan. 111, 18: Qui non cre- dit, jam judicatus est: quia non credit dit, jam judicatus est: quia non credit in nomine unigeniti Filii Dei. Psal. 1, in nomine unigeniti Filii Dei. Psal. 1, 5: Non resurgent impii in judicio, ne- 5: Non resurgent impii in judicio, ne- que peccatores in concilio justorum. que peccatores in concilio justorum.

« Et in signum cui contradicetur. >> « Et in signum cui contradicetur. >>

Tertio, est in signum : signum quidem Tertio, est in signum : signum quidem 11; Ad Roman. 1x, 33; I Petr. 1, 6. 11; Ad Roman. 1x, 33; I Petr. 1, 6.

240 240

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

sam. sam.

Est tamen Christus multis modis posi- Est tamen Christus multis modis posi- tus in signum. In signum quidem humi- tus in signum. In signum quidem humi- litatis, sanitatis, dominationis sive duca- litatis, sanitatis, dominationis sive duca- tus ducis militiæ, suæ patientiæ, tribula- tus ducis militiæ, suæ patientiæ, tribula- tionis, quietis, et contemplationis sive tionis, quietis, et contemplationis sive absconsionis. Et hoc per sacramenta quæ absconsionis. Et hoc per sacramenta quæ exhibuit in seipso. exhibuit in seipso.

De primo, Supra, 11, 12: Hoc vobis De primo, Supra, 11, 12: Hoc vobis signum: Invenietis infantem pannis in- signum: Invenietis infantem pannis in- volutum. volutum.

significationis suæ voluntatis, ut præmia gnum cui contradicitur secundum Glos- significationis suæ voluntatis, ut præmia gnum cui contradicitur secundum Glos- acquirantur, et pœnæ caveantur per præ- acquirantur, et pœnæ caveantur per præ- dicatum Evangelium. Psal. LIX, 6: De- dicatum Evangelium. Psal. LIX, 6: De- disti metuentibus te significationem, ut disti metuentibus te significationem, ut fugiant a facie arcus, hoc est, percussio- fugiant a facie arcus, hoc est, percussio- nis occultæ, quæ fiet per judicium. Aut nis occultæ, quæ fiet per judicium. Aut in signum miraculi fidem ædificantis. in signum miraculi fidem ædificantis. Omnia enim miracula sunt, et signa, Omnia enim miracula sunt, et signa, quæ fecit. Ad Hebr. 11, 3 et 4 : Quomodo quæ fecit. Ad Hebr. 11, 3 et 4 : Quomodo nos effugiemus, si tantam neglexerimus nos effugiemus, si tantam neglexerimus salutem, quæ cum initium accepisset salutem, quæ cum initium accepisset enarrari per Dominum, ab eis qui au- enarrari per Dominum, ab eis qui au- dierunt, in nos confirmata est, contestante dierunt, in nos confirmata est, contestante Deo signis et portentis, et variis virtuti- Deo signis et portentis, et variis virtuti- bus, et Spiritus sancti distributionibus bus, et Spiritus sancti distributionibus secundum suam voluntatem? Item, in secundum suam voluntatem? Item, in signum quo Christo consignamur, per signum quo Christo consignamur, per signum fidei quod est baptismus, quod signum fidei quod est baptismus, quod est signaculum quo Christo consigna- est signaculum quo Christo consigna- mur. Ezechiel. 1x, 4: Transi per me- mur. Ezechiel. 1x, 4: Transi per me- diam civitatem in medio Jerusalem: diam civitatem in medio Jerusalem: et signa thau super frontes virorum et signa thau super frontes virorum gementium et dolentium super cunctis gementium et dolentium super cunctis abominationibus quæ fiunt in medio abominationibus quæ fiunt in medio

ejus. ejus.

Hic signis contradicitur. Hic signis contradicitur.

De contradictione quidem primi si- De contradictione quidem primi si- gni, Habacuc, 1, 3 et 4 : Factum gni, Habacuc, 1, 3 et 4 : Factum est judicium, scilicet, perversum, et est judicium, scilicet, perversum, et contradictio potentior. Propter hoc la- contradictio potentior. Propter hoc la- cerata est lex. Quidam enim contra- cerata est lex. Quidam enim contra- dicunt verbo, de quibus jam dictum dicunt verbo, de quibus jam dictum est, Act. XXVIII, 22: De secta hac no- est, Act. XXVIII, 22: De secta hac no- tum est vobis quia ubique ei contradi- tum est vobis quia ubique ei contradi- citur. Quidam autem factis, de quibus citur. Quidam autem factis, de quibus dicitur, ad Titum, I, 16: Confitentur se dicitur, ad Titum, I, 16: Confitentur se nosse Deum, factis autem negant. Signo nosse Deum, factis autem negant. Signo etiam miraculorum ejus contradicitur etiam miraculorum ejus contradicitur a magis Pharaonis, hoc est, a defen- a magis Pharaonis, hoc est, a defen- soribus infidelitatis. Psal. XVII, 44: soribus infidelitatis. Psal. XVII, 44: Eripies me de contradictionibus populi: Eripies me de contradictionibus populi: constitues me in caput Gentium. Hæc constitues me in caput Gentium. Hæc verba dicit filius ad patrem. Tertio signo verba dicit filius ad patrem. Tertio signo contradicitur a falsis Christianis, Jerem. contradicitur a falsis Christianis, Jerem. xv, 10 Væ mihi, mater, quare genuisti xv, 10 Væ mihi, mater, quare genuisti me, virum rixæ, virum discordiæ in me, virum rixæ, virum discordiæ in universa terra ?... omnes maledicunt universa terra ?... omnes maledicunt mihi. Alia littera : « Omnes contradicunt mihi. Alia littera : « Omnes contradicunt mihi. » Ecce qualiter positus est in si- mihi. » Ecce qualiter positus est in si-

: :

De secundo, Numer. xxi, 8 Fac ser- De secundo, Numer. xxi, 8 Fac ser- pentem æneum, et pone eum pro signo : pentem æneum, et pone eum pro signo : qui percussus adspexerit eum, vivet. Hu- qui percussus adspexerit eum, vivet. Hu- jusmodi enim signum Christus est in jusmodi enim signum Christus est in sacramentis. sacramentis.

De tertio, Isa. v, 26: Elevabit Domi- De tertio, Isa. v, 26: Elevabit Domi- nus signum in nationibus procul, et si- nus signum in nationibus procul, et si- bilabit ad eum de finibus terræ, scilicet bilabit ad eum de finibus terræ, scilicet sub dominationem et invocationem Fi- sub dominationem et invocationem Fi- lii, et sub victricia signa ejus. lii, et sub victricia signa ejus.

De quarto autem, Thren. 111, 12 : Po- De quarto autem, Thren. 111, 12 : Po- suit me quasi signum ad sagittam. Et suit me quasi signum ad sagittam. Et hoc factum est in cruce quando quilibet hoc factum est in cruce quando quilibet infixit in eum spicula sua, vel operis, infixit in eum spicula sua, vel operis, vel linguæ, vel utriusque. vel linguæ, vel utriusque.

Contemplationis autem et quietis et Contemplationis autem et quietis et absconsionis signum est in sepulcro. absconsionis signum est in sepulcro. Matth. xn, 39: Signum non dabitur ei, Matth. xn, 39: Signum non dabitur ei, scilicet generationi nequam, nisi signum scilicet generationi nequam, nisi signum Jonæ prophetæ. Jonæ prophetæ.

Est autem adhuc Dominus signum red- Est autem adhuc Dominus signum red- emptionis per descensum ad inferos, et emptionis per descensum ad inferos, et signum exaltationis quo fide et conver- signum exaltationis quo fide et conver- satione pergere debeamus per resurre- satione pergere debeamus per resurre- ctionem et ascensionem ad coelos. Isa. vII, ctionem et ascensionem ad coelos. Isa. vII, 11: Pete tibi signum a Domino Deo tuo 11: Pete tibi signum a Domino Deo tuo in profundum inferni, sive in excelsum in profundum inferni, sive in excelsum supra. In spiritualibus autem quotidie supra. In spiritualibus autem quotidie petit se poni signum amoris quo tendat petit se poni signum amoris quo tendat affectio cordis. Cantic. VIII, 6 Pone me affectio cordis. Cantic. VIII, 6 Pone me ut signaculum super cor tuum, ut signa- ut signaculum super cor tuum, ut signa- culum super brachium tuum. Ponit culum super brachium tuum. Ponit etiam se signum veritatis in illuminatione etiam se signum veritatis in illuminatione cordis. Psal. IV, 7: Signatum est super cordis. Psal. IV, 7: Signatum est super nos lumen vultus tui, Domine: dedisti nos lumen vultus tui, Domine: dedisti lætitiam in corde meo. lætitiam in corde meo.

Sic igitur hic positus est « in signum. » Sic igitur hic positus est « in signum. »

IN EVANG. LUCÆ, II-35, 36, 37. IN EVANG. LUCÆ, II-35, 36, 37.

Et puto quod litteraliter intelligitur in Et puto quod litteraliter intelligitur in signum divinæ potestatis. Joan. 111, 2: signum divinæ potestatis. Joan. 111, 2: Nemo potest hæc signa facere quæ tu fa- Nemo potest hæc signa facere quæ tu fa- cis, nisi fuerit Deus cum eo. Joan. 1x, cis, nisi fuerit Deus cum eo. Joan. 1x, 32 et 33: A sæculo non est auditum quia 32 et 33: A sæculo non est auditum quia quis aperuit oculos cæci nati. Nisi esset quis aperuit oculos cæci nati. Nisi esset hic a Deo, non poterat facere quidquam. hic a Deo, non poterat facere quidquam. His tamen signis contradictum est, His tamen signis contradictum est, Matth. x, 24 Non ejecit dæmones nisi Matth. x, 24 Non ejecit dæmones nisi in Beelzebub, principe dæmoniorum. in Beelzebub, principe dæmoniorum. Joan. VII, 48: Nonne bene dicimus nos Joan. VII, 48: Nonne bene dicimus nos quia Samaritanus es tu, et dæmonium quia Samaritanus es tu, et dæmonium habes? habes?

« Et tuam ipsius animam pertrans- « Et tuam ipsius animam pertrans- ibit gladius. » ibit gladius. »

Secunda pars prophetiæ quæ pertinet Secunda pars prophetiæ quæ pertinet ad matrem. Et expositio litteralis hic du- ad matrem. Et expositio litteralis hic du- plex, et tertia est mystica in Glossa. plex, et tertia est mystica in Glossa.

Prima est quam credo veriorem esse, Prima est quam credo veriorem esse, quod possessivum pronomen resolvatur quod possessivum pronomen resolvatur in primitivum. « Tuam, » hoc est, tuiip- in primitivum. « Tuam, » hoc est, tuiip- sius Mariæ, « animam, » non corpus, sius Mariæ, « animam, » non corpus, « pertransibit, » in diversa secando, « pertransibit, » in diversa secando, « gladius, » hoc est, pœna passionis quæ « gladius, » hoc est, pœna passionis quæ in filio tuo est in corpore, perverberat in filio tuo est in corpore, perverberat animam tuam in compassione ut dolo- animam tuam in compassione ut dolo- res quos non habuisti in partu, ut senti- res quos non habuisti in partu, ut senti- res te esse matrem, nunc exsolvas in res te esse matrem, nunc exsolvas in morte, matrem sentiendo te. Et hæc est morte, matrem sentiendo te. Et hæc est expositio Damasceni. Unde in prosa: expositio Damasceni. Unde in prosa:

Nunc exsolvit cum usura Nunc exsolvit cum usura Gemitus quos paritura Gemitus quos paritura

Naturæ detinuit : Naturæ detinuit :

Tempus nacta nunc natura, Tempus nacta nunc natura, Nunc reposcit sua jura, Nunc reposcit sua jura,

Nunc dolores acuit. Nunc dolores acuit.

Et sic exponitur illud Joannis, 11, 4 : Et sic exponitur illud Joannis, 11, 4 : Quid mihi et tibi est, mulier? Nondum Quid mihi et tibi est, mulier? Nondum venit hora mea. Quasi dicat: Ex te non venit hora mea. Quasi dicat: Ex te non habeo quod signa faciam. Nihil ad te de habeo quod signa faciam. Nihil ad te de signis. Tempus veniet passionis cum te signis. Tempus veniet passionis cum te matrem recognoscam, et tu me filium : matrem recognoscam, et tu me filium : cum patiar in eo quod ex te habeo tibi cum patiar in eo quod ex te habeo tibi

commune. commune.

241 241

Secunda expositio est ut pronomen Secunda expositio est ut pronomen tuam sit possessivum, sic: « Tuam, » tuam sit possessivum, sic: « Tuam, » hoc est, filii animam quam diligis ut hoc est, filii animam quam diligis ut tuam, « ipsius animam pertransibit gla- tuam, « ipsius animam pertransibit gla- dius, » quia Christus non est passus dius, » quia Christus non est passus tantum in corpore, sed etiam in anima. tantum in corpore, sed etiam in anima. Thren. 1, 2:0 vos omnes qui transitis Thren. 1, 2:0 vos omnes qui transitis per viam, attendite, et videte si est do- per viam, attendite, et videte si est do- lor sicut dolor meus. lor sicut dolor meus.

Tertia mystica est. Ad Ephes. vi, 17 : Tertia mystica est. Ad Ephes. vi, 17 : Assumite gladium spiritus (quod est Assumite gladium spiritus (quod est verbum Dei). Ad Hebr. iv, 12: Vivus est verbum Dei). Ad Hebr. iv, 12: Vivus est sermo Dei, et efficax, et penetrabilior sermo Dei, et efficax, et penetrabilior omni gladio ancipiti. Hic penetrat ani- omni gladio ancipiti. Hic penetrat ani- mam credentis, quæ est Maria secundum mam credentis, quæ est Maria secundum quod ipsa est imago Ecclesiæ: quia non quod ipsa est imago Ecclesiæ: quia non venit pacem mittere, sed gladium ¹. venit pacem mittere, sed gladium ¹.

« Ut » ex hac pertransitione gladii, « Ut » ex hac pertransitione gladii, « revelentur, » hoc est, palam fiant, « revelentur, » hoc est, palam fiant, « cogitationes, » quæ sunt de Christo, « cogitationes, » quæ sunt de Christo, « ex multis cordibus, » quia multi ex hoc « ex multis cordibus, » quia multi ex hoc cognoscent qualia de Christo cogitant: cognoscent qualia de Christo cogitant: bona quidem in confessione fidei: mala bona quidem in confessione fidei: mala autem in fidei contradictione. Et hoc autem in fidei contradictione. Et hoc non mutatur in omnibus expositionibus, non mutatur in omnibus expositionibus, Job. xxvII, 11 Abscondita in lucem Job. xxvII, 11 Abscondita in lucem produxit. I ad Corinth. 1v, 5: Veniet produxit. I ad Corinth. 1v, 5: Veniet Dominus, qui et illuminabit abscondita Dominus, qui et illuminabit abscondita tenebrarum, et manifestabit consilia cor- tenebrarum, et manifestabit consilia cor- dium et tunc laus erit unicuique a dium et tunc laus erit unicuique a Deo. Deo.

Sic ergo terminatum est testimonium Sic ergo terminatum est testimonium Simeonis Prophetæ. Simeonis Prophetæ.

« Et erat Anna prophetissa, filia « Et erat Anna prophetissa, filia Phanuel, de tribu Aser: hæc processe- Phanuel, de tribu Aser: hæc processe- rat in diebus multis, et vixerat cum rat in diebus multis, et vixerat cum viro suo annis septem a virginitate viro suo annis septem a virginitate

sua. sua.

Et hæc vidua usque ad annos octo- Et hæc vidua usque ad annos octo- ginta quatuor: quæ non discedebat ginta quatuor: quæ non discedebat de templo, jejuniis et obsecrationibus de templo, jejuniis et obsecrationibus serviens nocte ac die. »> serviens nocte ac die. »>

Ne qua professio testimonio Christi Ne qua professio testimonio Christi

36 36

37 37

1 Matth. x, 34. 1 Matth. x, 34.

XXII XXII

16 16

242 242

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

desit aut sexus, post testimonium senis, desit aut sexus, post testimonium senis, inducitur viduæ Annæ testimonium: ut inducitur viduæ Annæ testimonium: ut ex eisdem habeamus et ex tot reparatio- ex eisdem habeamus et ex tot reparatio- nem vitæ, ex quibus et quot habuimus nem vitæ, ex quibus et quot habuimus initium mortis. Vir enim et mulier sibi et initium mortis. Vir enim et mulier sibi et diabolo consentientes, induxerunt mor- diabolo consentientes, induxerunt mor- tem. Sapient. I, 13, 16: Deus mortem tem. Sapient. I, 13, 16: Deus mortem non fecit,... sed impii manibus et verbis non fecit,... sed impii manibus et verbis accersierunt illam. Similiter vir et mu- accersierunt illam. Similiter vir et mu- lier sibi invicem et Deo consentientes lier sibi invicem et Deo consentientes confessione sua adduxerunt vitam: duo confessione sua adduxerunt vitam: duo virgines, Joseph, et Maria: duo conju- virgines, Joseph, et Maria: duo conju- gati, Zacharias, et Elisabeth propheta- gati, Zacharias, et Elisabeth propheta- verunt. Supererat de viduis: et ideo ve- verunt. Supererat de viduis: et ideo ve- nit ad templum Simeon viduus, ut credi- nit ad templum Simeon viduus, ut credi- tur, quia aliter cum uxore venisset. Venit tur, quia aliter cum uxore venisset. Venit Anna vidua, ne aliqua vitæ professio Anna vidua, ne aliqua vitæ professio deesset vel sexus. deesset vel sexus.

Et hoc est: Et hoc est:

« Et erat Anna. » Quia vero, sicut « Et erat Anna. » Quia vero, sicut dicitur, Eccli. xv, 9: Non est speciosa dicitur, Eccli. xv, 9: Non est speciosa laus in ore peccatoris. Et, Psal. XLIX, laus in ore peccatoris. Et, Psal. XLIX, 16 Peccatori dixit Deus : Quare tu 16 Peccatori dixit Deus : Quare tu enarras justitias meas, et assumis testa- enarras justitias meas, et assumis testa- mentum meum per os tuum? Ideo hæc mentum meum per os tuum? Ideo hæc vidua primo a multis commendatur, et vidua primo a multis commendatur, et postea laudans Christum perhibetur. postea laudans Christum perhibetur.

Commendatur autem a nomine, a ge- Commendatur autem a nomine, a ge- nere, a longanimitate, a castitate, et cul- nere, a longanimitate, a castitate, et cul- tus divini devotione. tus divini devotione.

A nomine quidem quando dicitur : A nomine quidem quando dicitur : « Et erat Anna, » quæ gratia ejus in- « Et erat Anna, » quæ gratia ejus in- terpretatur. Proverb. xi, 16: Mulier gra- terpretatur. Proverb. xi, 16: Mulier gra- tiosa inveniet gloriam. Ruth, 11, 10: tiosa inveniet gloriam. Ruth, 11, 10: Unde mihi hoc, ut invenirem gratiam Unde mihi hoc, ut invenirem gratiam ante oculos tuos, et nosse me dignareris ante oculos tuos, et nosse me dignareris peregrinam mulierem. Exod. xxxIII, 12: peregrinam mulierem. Exod. xxxIII, 12: Invenisti gratiam coram me. Invenisti gratiam coram me.

Quinque autem hujus nominis legun- Quinque autem hujus nominis legun- tur excellentis famæ mulieres. I Reg. 1, tur excellentis famæ mulieres. I Reg. 1, 2, legitur Anna, mater Samuelis. Tob. 2, legitur Anna, mater Samuelis. Tob. VII, 2, Anna, uxor Raguelis. Tob. 1, 9, VII, 2, Anna, uxor Raguelis. Tob. 1, 9, Anna, uxor senioris, et mater junioris Anna, uxor senioris, et mater junioris Tobiæ. Non legitur autem in Canone, Tobiæ. Non legitur autem in Canone, sed ab omnibus perhibetur, et in Evan- sed ab omnibus perhibetur, et in Evan- gelio Nazaræorum legitur de Anna, gelio Nazaræorum legitur de Anna, uxore Joachim, matre Beatæ Virginis. uxore Joachim, matre Beatæ Virginis. Hic etiam legitur de Anna, teste Salvato- Hic etiam legitur de Anna, teste Salvato- ris. Prima postulatum a Deo accepit, se- ris. Prima postulatum a Deo accepit, se-

cunda oratione sua dæmonium a filia cunda oratione sua dæmonium a filia compescuit, tertia gaudium de supple- compescuit, tertia gaudium de supple- mentis necessitatum, et curationis infir- mentis necessitatum, et curationis infir- mitatum per Angelum recepit, quarta Fi- mitatum per Angelum recepit, quarta Fi- lium Dei protulit, quinta Christo testimo- lium Dei protulit, quinta Christo testimo- nium perhibuit. nium perhibuit.

Significant spiritualiter, quod gratia Significant spiritualiter, quod gratia Dei hæc quinque in quolibet homine Dei hæc quinque in quolibet homine perficit, orationem scilicet exaudibilem, perficit, orationem scilicet exaudibilem, Joan. Ix, 31 Peccatores Deus non au- Joan. Ix, 31 Peccatores Deus non au- dit sed si quis Dei cultor est, et volun- dit sed si quis Dei cultor est, et volun- tatem ejus facit, hunc exaudit. Secundo, tatem ejus facit, hunc exaudit. Secundo, prævalet diabolo contra tentationem, I ad prævalet diabolo contra tentationem, I ad Corinth. x, 13: Fidelis Deus est, qui non Corinth. x, 13: Fidelis Deus est, qui non patietur vos tentari supra id quod pote- patietur vos tentari supra id quod pote- stis: sed faciet etiam cum tentatione pro- stis: sed faciet etiam cum tentatione pro- ventum, ut possitis sustinere. Facit etiam ventum, ut possitis sustinere. Facit etiam defectus et infirmitatis curationem, Psal. defectus et infirmitatis curationem, Psal. CII, 3 Qui propitiatur omnibus iniquita- CII, 3 Qui propitiatur omnibus iniquita- tibus tuis, qui sanat omnes infirmitates tibus tuis, qui sanat omnes infirmitates tuas. Job, v, 26: Ingredieris in abun- tuas. Job, v, 26: Ingredieris in abun- dantia sepulcrum, sicut infertur acervus dantia sepulcrum, sicut infertur acervus tritici in tempore suo. Facit adhuc par- tritici in tempore suo. Facit adhuc par- tum divinum, qui Deum concipit et pa- tum divinum, qui Deum concipit et pa- rit, Ruth, III, 10: Benedicta es a Domino, rit, Ruth, III, 10: Benedicta es a Domino, filia, et priorem misericordiam posteriore filia, et priorem misericordiam posteriore superasti. Inducit ad laudem gratiæ, II superasti. Inducit ad laudem gratiæ, II ad Corinth. ix, 15 Gratias Deo super ad Corinth. ix, 15 Gratias Deo super inenarrabili dono ejus. inenarrabili dono ejus.

Commendatur a Sanctis, Spiritus re- Commendatur a Sanctis, Spiritus re- velatione. velatione.

« Prophetissa, filia Phanuel, de tribu « Prophetissa, filia Phanuel, de tribu Aser. » Aser. »

Et etiam commendatur a genere. Et Et etiam commendatur a genere. Et quia nobilitas generis decoratur virtute, quia nobilitas generis decoratur virtute, ideo primo laudatur a dono Spiritus, ideo primo laudatur a dono Spiritus, quod in eam a patre quasi hæreditarie quod in eam a patre quasi hæreditarie processit. Hieronymus : « Hoc solum vi- processit. Hieronymus : « Hoc solum vi- « deo in nobilitate generis appetendum, « deo in nobilitate generis appetendum, « quod quasi quadam necessitate adstrin- « quod quasi quadam necessitate adstrin- « guntur ne a majorum nobilitate de- « guntur ne a majorum nobilitate de- « generent. » Secundo commendatur a « generent. » Secundo commendatur a patre, tertio a tribu. patre, tertio a tribu.

A revelatione autem commendatur A revelatione autem commendatur cum dicitur : cum dicitur :

« «

Prophetissa, » cui Spiritus multa Prophetissa, » cui Spiritus multa revelavit, Sapient. VII, 27: Per nationes revelavit, Sapient. VII, 27: Per nationes

IN EVANG. LUCÆ, II-36, 37. IN EVANG. LUCÆ, II-36, 37.

Spiritus sapientiæ in animas sanctas se Spiritus sapientiæ in animas sanctas se transfert, amicos Dei et Prophetas con- transfert, amicos Dei et Prophetas con- stituit. Quatuor autem fæminæ prophe- stituit. Quatuor autem fæminæ prophe- tissæ leguntur, et quatuor aliæ prophe- tissæ leguntur, et quatuor aliæ prophe- tasse. En prophetissæ : prima fuit Maria, tasse. En prophetissæ : prima fuit Maria, soror Moysi secunda fuit Debbora : soror Moysi secunda fuit Debbora : tertia fuit Holda prophetissa 1. Quarta tertia fuit Holda prophetissa 1. Quarta est ista. De quatuor autem prophetanti- est ista. De quatuor autem prophetanti- bus, Act. xx1, 9: Philippo erant quatuor bus, Act. xx1, 9: Philippo erant quatuor filiæ virgines prophetantes. filiæ virgines prophetantes.

Prima, scilicet Maria, canebat canti- Prima, scilicet Maria, canebat canti- cum de redemptione populi, in figura red- cum de redemptione populi, in figura red- emptionis Filii Dei. Exod. xv, 20 et 21: emptionis Filii Dei. Exod. xv, 20 et 21: Sumpsit Maria prophetissa, soror Aaron, Sumpsit Maria prophetissa, soror Aaron, tympanum in manu sua: egressæque sunt tympanum in manu sua: egressæque sunt omnes mulieres post eam cum tympanis omnes mulieres post eam cum tympanis et choris quibus præcinebat. Secunda, et choris quibus præcinebat. Secunda, scilicet Debbora, prudentia sua judicabat scilicet Debbora, prudentia sua judicabat populum, et expugnavit diabolum in figu- populum, et expugnavit diabolum in figu- ra sapientiæ Christi, et victoriæ diaboli, ra sapientiæ Christi, et victoriæ diaboli, Judicum, 1v, 4: Erat Debbora prophetis, Judicum, 1v, 4: Erat Debbora prophetis, uxor Lapidoth, quæ judicabat populum uxor Lapidoth, quæ judicabat populum in illo tempore. Tertia, id est Holda, re- in illo tempore. Tertia, id est Holda, re- missionem indicabat regi Judææ, IV Reg. missionem indicabat regi Judææ, IV Reg. xx11, 18 et 20 Regi Juda, qui misit vos xx11, 18 et 20 Regi Juda, qui misit vos ut consuleretis Dominum, sic dicetis ... ut consuleretis Dominum, sic dicetis ... Colligeris ad sepulcrum tuum in pace. Colligeris ad sepulcrum tuum in pace. Et hoc fuit in figura pacis Christi, in Et hoc fuit in figura pacis Christi, in qua dimitti se rogavit Simeon 2. Quarta qua dimitti se rogavit Simeon 2. Quarta ista propalat ab aliis præfiguratam con- ista propalat ab aliis præfiguratam con- fessionem fidei. fessionem fidei.

Prima, Maria interpretatur amara, Prima, Maria interpretatur amara, signans amaritudinem pœnitentiæ et pas- signans amaritudinem pœnitentiæ et pas- sionis, in qua submerguntur spirituales sionis, in qua submerguntur spirituales Ægyptii. Secunda, Debbora interpretatur Ægyptii. Secunda, Debbora interpretatur apis, in significationem dulcedinis sa- apis, in significationem dulcedinis sa- pientiæ Christi. Psal. CXVIII, 103: Quam pientiæ Christi. Psal. CXVIII, 103: Quam dulcia faucibus meis eloquia tua, super dulcia faucibus meis eloquia tua, super mel ori meo! Tertia, Holda discretio mea mel ori meo! Tertia, Holda discretio mea interpretatur, quia per pacem Christi mali interpretatur, quia per pacem Christi mali a bonis discernuntur : quia, Isa. XLVIII, a bonis discernuntur : quia, Isa. XLVIII, 22, dicitur, quod non est pax impiis, 22, dicitur, quod non est pax impiis, dicit Dominus. Quarta, Anna gratia di- dicit Dominus. Quarta, Anna gratia di- citur, quia gratiæ Dei fert testimonium. citur, quia gratiæ Dei fert testimonium. Joan. 1, 16 De plenitudine ejus nos Joan. 1, 16 De plenitudine ejus nos

1 De Maria, sorore Moysi, cf. Exod. xv, 20: 1 De Maria, sorore Moysi, cf. Exod. xv, 20: de Debbora, Judicum, v, 1 et seq.: de Holda, de Debbora, Judicum, v, 1 et seq.: de Holda, IV Reg. xxII, 14. IV Reg. xxII, 14.

243 243

omnes accepimus, et gratiam pro gra- omnes accepimus, et gratiam pro gra-

tia. tia.

« Filia Phanuel, » Phanuel facies Dei « Filia Phanuel, » Phanuel facies Dei interpretatur: quia ita fuit divinus, ut fa- interpretatur: quia ita fuit divinus, ut fa- cies Dei in ipso resultaret. Unde, Genes. cies Dei in ipso resultaret. Unde, Genes. XXXII, 30 Vocavit nomen loci illius XXXII, 30 Vocavit nomen loci illius Phanuel, dicens: Vidi Deum facie ad Phanuel, dicens: Vidi Deum facie ad faciem, et salva facta est anima mea. faciem, et salva facta est anima mea. I Joan. II, 2: Cum apparuerit, similes I Joan. II, 2: Cum apparuerit, similes ei erimus: quoniam videbimus eum sicuti ei erimus: quoniam videbimus eum sicuti est. Hic ergo tam divinus genuit Annam est. Hic ergo tam divinus genuit Annam Dei gratiam. Dei gratiam.

«< De tribu Aser. » Ecce commendatio «< De tribu Aser. » Ecce commendatio a tribu. Hic autem Aser fuit octavus a tribu. Hic autem Aser fuit octavus filius Jacob, de Zelpha natus, qui ex or- filius Jacob, de Zelpha natus, qui ex or- dine nativitatis ad beatitudinem pertinet: dine nativitatis ad beatitudinem pertinet: quia octo sunt beatitudines per nume- quia octo sunt beatitudines per nume- rum meritorum 3, quamvis sunt septem rum meritorum 3, quamvis sunt septem per numerum præmiorum. Ezechiel. XL, per numerum præmiorum. Ezechiel. XL, 34 et 37: In octo gradibus ascensus 34 et 37: In octo gradibus ascensus ejus, scilicet ascendebatur ad templum. ejus, scilicet ascendebatur ad templum. Et sic pertinet ad testimonium novæ Et sic pertinet ad testimonium novæ gratiæ, quæ per octavam resurrectionis gratiæ, quæ per octavam resurrectionis consecratur, Veteri Testamento in sep- consecratur, Veteri Testamento in sep- tenario terminato. Eccle. x1, 2: Da par- tenario terminato. Eccle. x1, 2: Da par- tem septem necnon et octo. tem septem necnon et octo.

Aser autem interpretatur beatus, di- Aser autem interpretatur beatus, di- cente adoptante eum matre, Genes. xxx, cente adoptante eum matre, Genes. xxx, 13 Hoc pro beatitudine mea: beatam 13 Hoc pro beatitudine mea: beatam quippe me dicent mulieres. Quæ beati- quippe me dicent mulieres. Quæ beati- tudo in hac filia Anna confirmata est, tudo in hac filia Anna confirmata est, quæ beatificanti omnes beatos reddidit quæ beatificanti omnes beatos reddidit testimonium. Supra, 1, 45: Beata quæ testimonium. Supra, 1, 45: Beata quæ credidisti, quoniam perficientur ea quæ credidisti, quoniam perficientur ea quæ dicta sunt tibi a Domino, Deuter. XXXIII, dicta sunt tibi a Domino, Deuter. XXXIII, 24 Benedictus in filiis Aser, sit placens 24 Benedictus in filiis Aser, sit placens fratribus suis. fratribus suis.

« Hæc processerat in diebus mul- « Hæc processerat in diebus mul- tis. » tis. »

Hic commendatur a longanimitate Hic commendatur a longanimitate piæ et sobriæ et devotæ exspectationis piæ et sobriæ et devotæ exspectationis

consolationis istius. consolationis istius.

Et dicit «Processerat, » quia semper Et dicit «Processerat, » quia semper

2 Luc. 11, 29 Nune dimittis servum tuum, Do- 2 Luc. 11, 29 Nune dimittis servum tuum, Do- mine, secundum verbum tuum in pace. mine, secundum verbum tuum in pace.

3 Cf. Matth. v, 3-11. 3 Cf. Matth. v, 3-11.

244 244

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

profecit. Eccli. XVIII, 6 : Cum consum- profecit. Eccli. XVIII, 6 : Cum consum- maverit homo, tunc incipiet. Psal. LXXVI, maverit homo, tunc incipiet. Psal. LXXVI, 11: Dixi: Nunc cœpi: hæc mutatio 11: Dixi: Nunc cœpi: hæc mutatio dexteræ Excelsi. dexteræ Excelsi.

« In diebus » autem ponit, quia om- « In diebus » autem ponit, quia om- nis vita ejus lux fuit virtutis, et nulla nis vita ejus lux fuit virtutis, et nulla nox tenebrarum interposita. Sapient. nox tenebrarum interposita. Sapient. XVIII, 1 Sanctis tuis maxima erit lux. XVIII, 1 Sanctis tuis maxima erit lux. Ad Roman. XIII, 12 et 13: Induamur Ad Roman. XIII, 12 et 13: Induamur arma lucis, sicut in die honeste ambule- arma lucis, sicut in die honeste ambule- mus. Horum dierum multos habuit. mus. Horum dierum multos habuit. Genes. xxiv, 1: Erat autem Abraham Genes. xxiv, 1: Erat autem Abraham senex dierumque multorum et Domi- senex dierumque multorum et Domi- nus in cunctis benedixerat ei. Nondum nus in cunctis benedixerat ei. Nondum autem erat plena dierum, quia hoc do- autem erat plena dierum, quia hoc do- num plenitudinis datur in morte. Genes. num plenitudinis datur in morte. Genes. xxxv, 29 Consumptus ætate mortuus xxxv, 29 Consumptus ætate mortuus est: et appositus est populo suo senex et est: et appositus est populo suo senex et plenus dierum. plenus dierum.

Sic ergo fuit exspectando salutare Dei Sic ergo fuit exspectando salutare Dei promissum. Ad Hebr. vi, 15: Sic lon- promissum. Ad Hebr. vi, 15: Sic lon- ganimiter ferens, adeptus est repromis- ganimiter ferens, adeptus est repromis- sionem. Ad Roman. 11, 4: An divitias sionem. Ad Roman. 11, 4: An divitias bonitatis ejus, et patientiæ,et longanimi- bonitatis ejus, et patientiæ,et longanimi-

tatis contemnis ? tatis contemnis ?

« Et vixerat, etc. » « Et vixerat, etc. »

Commendatur hic ab omni statu ca- Commendatur hic ab omni statu ca- stitatis. Primo quidem a statu castitatis stitatis. Primo quidem a statu castitatis conjugalis: quia vixerat, non mortua conjugalis: quia vixerat, non mortua fuerat concupiscentiis. I ad Timoth. v, fuerat concupiscentiis. I ad Timoth. v, 6 Quæ in deliciis est vivens mortua est. 6 Quæ in deliciis est vivens mortua est.

« Cum viro. » Concordiam notat sub- « Cum viro. » Concordiam notat sub- jectionis. Est enim beneplacitum Deo, jectionis. Est enim beneplacitum Deo, et probatum coram hominibus, vir et et probatum coram hominibus, vir et mulier sibi consentientes'. Notatur etiam mulier sibi consentientes'. Notatur etiam in hoc thori fides quæ suo viro contenta in hoc thori fides quæ suo viro contenta est. Tobiæ, 111, 18: Virum cum timore est. Tobiæ, 111, 18: Virum cum timore tuo, non cum libidine mea consensi sus- tuo, non cum libidine mea consensi sus- cipere. cipere.

« Annis septem, » quasi cum duce suæ « Annis septem, » quasi cum duce suæ virginitatis. Jerem, 111, 4: Dux virgini- virginitatis. Jerem, 111, 4: Dux virgini-

tatis meæ tu es. tatis meæ tu es.

« A virginitate sua » perdita. Et in « A virginitate sua » perdita. Et in hoc notatur laus castitatis virginalis hoc notatur laus castitatis virginalis ante virum suum custodierat. ante virum suum custodierat.

quam quam

* Cf. Eccli. xxv, 1 et 2. * Cf. Eccli. xxv, 1 et 2.

Tobiæ, III, 17 Numquam cum ludenti- Tobiæ, III, 17 Numquam cum ludenti- bus miscui me, neque cum his qui in le- bus miscui me, neque cum his qui in le- vitate ambulant, participem me præ- vitate ambulant, participem me præ- bui. bui.

« Et hæc vidua, etc. » « Et hæc vidua, etc. »

Ecce commendatio a viduitate. Quod Ecce commendatio a viduitate. Quod magnum est, quia dicit Ambrosius, quod magnum est, quia dicit Ambrosius, quod juvenes viduæ plusquam virgines ten- juvenes viduæ plusquam virgines ten- tantur propter recordationem delectatio- tantur propter recordationem delectatio- nis expertæ. Psal. cxxx1, 15: Viduam nis expertæ. Psal. cxxx1, 15: Viduam ejus benedicens benedicam. Judith, xv, ejus benedicens benedicam. Judith, xv, 10 et 11 Tu gloria Jerusalem, tu læti- 10 et 11 Tu gloria Jerusalem, tu læti- tia Israel, tu honorificentia populi no- tia Israel, tu honorificentia populi no- stri: quia fecisti viriliter, et confortatum stri: quia fecisti viriliter, et confortatum est cor tuum, eo quod castitatem ama- est cor tuum, eo quod castitatem ama- veris, et post virum tuum, alterum ne- veris, et post virum tuum, alterum ne- scieris. scieris.

« Usque ad annos octoginta quatuor » « Usque ad annos octoginta quatuor » suæ ætatis, quando hæc facta sunt quæ suæ ætatis, quando hæc facta sunt quæ hic narrantur. Octoginta autem quatuor hic narrantur. Octoginta autem quatuor sunt septies duodecim. Unde quantum sunt septies duodecim. Unde quantum fuit cum viro in deliciis, tantum afflixit fuit cum viro in deliciis, tantum afflixit se jejuniis et viduitatis opprobriis, et pe- se jejuniis et viduitatis opprobriis, et pe- nuriis. Et hoc significatur, Baruch, iv, nuriis. Et hoc significatur, Baruch, iv, 28 Sicut enim fuit sensus vester ut er- 28 Sicut enim fuit sensus vester ut er- raretis a Deo, decies tantum iterum con- raretis a Deo, decies tantum iterum con- vertentes requiretis eum. Hæc autem vertentes requiretis eum. Hæc autem non tantum decies requisivit, sed addidit non tantum decies requisivit, sed addidit ut citius placeret et melius. De licito usu ut citius placeret et melius. De licito usu matrimonii poenitentiam fecit, ut conso- matrimonii poenitentiam fecit, ut conso- lationem divinam facilius inveniret : lationem divinam facilius inveniret : imitata Judith viduam, quæ ex quo mor- imitata Judith viduam, quæ ex quo mor- tuus est vir ejus, secretum cubiculum tuus est vir ejus, secretum cubiculum pro templo fecit in superioribus domus pro templo fecit in superioribus domus suæ, in quo cum puellis suis clausa mo- suæ, in quo cum puellis suis clausa mo- rabatur, et cilicium habuit super lum- rabatur, et cilicium habuit super lum- bos suos 2. Hæc autem duodecies sep- bos suos 2. Hæc autem duodecies sep- tem annis vidua fuerat, quæ octoginta tem annis vidua fuerat, quæ octoginta quatuor faciunt duodecim referens ad quatuor faciunt duodecim referens ad perfectionem evangelicæ gratiæ, et sep- perfectionem evangelicæ gratiæ, et sep- tem ad delicias expertas. Matth. xix, tem ad delicias expertas. Matth. xix, 28 Sedebitis et vos super sedes duode- 28 Sedebitis et vos super sedes duode- cim, judicantes duodecim tribus Israel. cim, judicantes duodecim tribus Israel.

2 Cf. Judith, VIII, 1 et seq. 2 Cf. Judith, VIII, 1 et seq.

IN EVANG. LUCÆ, II-37, 38. IN EVANG. LUCÆ, II-37, 38.

« Quæ non discedebat, etc. » « Quæ non discedebat, etc. »

Laudatur hic a cultu. Et ponit sex : Laudatur hic a cultu. Et ponit sex : instantiam videlicet, cultum, afflictionem instantiam videlicet, cultum, afflictionem corporalem, orationis devotionem, ser- corporalem, orationis devotionem, ser- vitutis obsequium, et obsequii continui- vitutis obsequium, et obsequii continui- tatem indefessam. tatem indefessam.

De instantia dicit : « Quæ non discede- De instantia dicit : « Quæ non discede- bat. » Luc. XVIII, 1 Oportet semper bat. » Luc. XVIII, 1 Oportet semper orare, et non deficere. Ad Roman. XII, orare, et non deficere. Ad Roman. XII, 12 et 13 Orationi instantes, necessita- 12 et 13 Orationi instantes, necessita- tibus Sanctorum communicantes. I ad tibus Sanctorum communicantes. I ad Thessal. v, 17: Sine intermissione orate. Thessal. v, 17: Sine intermissione orate.

Quærit autem Glossa: « Qualiter po- Quærit autem Glossa: « Qualiter po- tuit esse quod non discessit?» Sed ad hoc tuit esse quod non discessit?» Sed ad hoc dicendum, quod non dicitur discedere, dicendum, quod non dicitur discedere, quæ semel se templo devovit, et per quæ semel se templo devovit, et per contrarium actum devotionem illam contrarium actum devotionem illam non revocavit sicut in projectione lapi- non revocavit sicut in projectione lapi- dis, semel ictum facit manus, et hic im- dis, semel ictum facit manus, et hic im- petus durat quamdiu lapis non cadit. Ita petus durat quamdiu lapis non cadit. Ita ergo dicitur quod non discedebat. Ruth, ergo dicitur quod non discedebat. Ruth, 11, 7 De mane usque nunc stat in agro, 11, 7 De mane usque nunc stat in agro, et ne ad momentum quidem domum re- et ne ad momentum quidem domum re-

versa est. versa est.

<< De templo. >>> << De templo. >>>

Ecce tangitur cultus. Ecclesiæ enim Ecce tangitur cultus. Ecclesiæ enim sanctæ sanctæ

debemus terere limina. Psal. debemus terere limina. Psal. LXXXIII, 11 Elegi abjectus esse in domo LXXXIII, 11 Elegi abjectus esse in domo Dei mei, magis quam habitare in taber- Dei mei, magis quam habitare in taber- naculis peccatorum. Psalmo eodem, naculis peccatorum. Psalmo eodem,

. 11: Melior est dies una in atriis tuis . 11: Melior est dies una in atriis tuis super millia. Psalmo eodem, y. 5: Beati super millia. Psalmo eodem, y. 5: Beati qui habitant in domo tua, Domine. qui habitant in domo tua, Domine.

<< Jejuniis. » << Jejuniis. »

Commendatio est ab afflictione corpo- Commendatio est ab afflictione corpo- rali. Apocal. xvII, 7: Quantum glorifi- rali. Apocal. xvII, 7: Quantum glorifi- cavit se et in deliciis fuit, tantum date cavit se et in deliciis fuit, tantum date illi tormentum et luctum. Joel, 11, 12 et illi tormentum et luctum. Joel, 11, 12 et 13 Convertimini ad me in toto corde 13 Convertimini ad me in toto corde vestro, in jejunio, et in fletu, et in plan- vestro, in jejunio, et in fletu, et in plan- ctu, et scindite corda vestra. ctu, et scindite corda vestra.

« Et obsecrationibus. >> « Et obsecrationibus. >>

245 245

Ecce commendatur a devotione ora- Ecce commendatur a devotione ora- tionis. Est autem obsecratio ob sacrum tionis. Est autem obsecratio ob sacrum petitio vel oratio: quia est oratio adju- petitio vel oratio: quia est oratio adju- rans Deum per sacramenta quæ exhi- rans Deum per sacramenta quæ exhi- buit. Ita et ista orabat Deum, contestans buit. Ita et ista orabat Deum, contestans eum per sacramentum suæ veritatis, eum per sacramentum suæ veritatis, quia promisit, Eccli. xxxvi, 18 : Da mer- quia promisit, Eccli. xxxvi, 18 : Da mer- cedem sustinentibus te, ut Prophetæ tui cedem sustinentibus te, ut Prophetæ tui fideles inveniantur. Et illud Psalmi L, fideles inveniantur. Et illud Psalmi L, 6: Justificeris in sermonibus tuis. Daniel. 6: Justificeris in sermonibus tuis. Daniel. IX, 16 Avertatur, obsecro, ira tua, et IX, 16 Avertatur, obsecro, ira tua, et furor tuus a civitate tua Jerusalem. Et, furor tuus a civitate tua Jerusalem. Et, ibidem, v. 18: Propter temetipsum in- ibidem, v. 18: Propter temetipsum in- clina, Deus meus, aurem tuam, et audi: clina, Deus meus, aurem tuam, et audi: aperi oculos, et vide desolationem no- aperi oculos, et vide desolationem no- stram. Sic enim Deum contestando sæpe stram. Sic enim Deum contestando sæpe ista vidua obsecrata est. Tobiæ, XII, 8 : ista vidua obsecrata est. Tobiæ, XII, 8 : Bona est oratio cum jejunio et eleemo- Bona est oratio cum jejunio et eleemo-

syna. syna.

« Serviens nocte et die. ⟫> « Serviens nocte et die. ⟫>

Ecce continuitas. Psal. XLI, 9: In die Ecce continuitas. Psal. XLI, 9: In die mandavit Dominus misericordiam suam, mandavit Dominus misericordiam suam, et nocte canticum ejus. Die enim jejuna- et nocte canticum ejus. Die enim jejuna- bat et operibus insistebat, et nocte ora- bat et operibus insistebat, et nocte ora- bat. Dicitur autem, serviens, propter bat. Dicitur autem, serviens, propter omnium præceptorum Domini sui ob- omnium præceptorum Domini sui ob- servantiam. Psal. 11, 11 Servite Domi- servantiam. Psal. 11, 11 Servite Domi- no in timore, et exsultate ei cum tremo- no in timore, et exsultate ei cum tremo- re. Ad Roman. 1, 9: Testis mihi est re. Ad Roman. 1, 9: Testis mihi est Deus, cui servio spiritu meo in Evan- Deus, cui servio spiritu meo in Evan- gelio Filii ejus. Psal. cxvII, 62: Media gelio Filii ejus. Psal. cxvII, 62: Media nocte surgebam ad confitendum tibi. nocte surgebam ad confitendum tibi. Psal. LX, 7 et 8: Si memor fui tui su- Psal. LX, 7 et 8: Si memor fui tui su- per stratum meum, scilicet in matutinis per stratum meum, scilicet in matutinis memor fui tui super stratum meum: memor fui tui super stratum meum: in matutinis meditabor in te: quia fui- in matutinis meditabor in te: quia fui- sti adjutor meus. Et similiter in die, sti adjutor meus. Et similiter in die, Psal. LIV, 18: Vespere, et mane, et me- Psal. LIV, 18: Vespere, et mane, et me- ridie narrabo et annuntiabo et exau- ridie narrabo et annuntiabo et exau-

diet vocem meam. diet vocem meam.

« Et hæc, ipsa hora superveniens, « Et hæc, ipsa hora superveniens, confitebatur Domino, et loquebatur de confitebatur Domino, et loquebatur de

38 38

246 246

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

illo omnibus qui exspectabant redem- illo omnibus qui exspectabant redem- ptionem Israel. »> ptionem Israel. »>

Hic tangitur accessus ad prophetiam. Hic tangitur accessus ad prophetiam. Et tangit tria instinctum Spiritus Et tangit tria instinctum Spiritus sancti, et confessionem Dei, et ædifica- sancti, et confessionem Dei, et ædifica- tionem proximi. tionem proximi.

Instinctum Spiritus sancti tangit, Instinctum Spiritus sancti tangit, quando dicit « Et hæc, ipsa hora, » quando dicit « Et hæc, ipsa hora, » quando Simeon in ulnas puerum accepit, quando Simeon in ulnas puerum accepit, per instinctum Spiritus sancti, « super- per instinctum Spiritus sancti, « super- veniens, » ad alios. Unde Spiritu venit, veniens, » ad alios. Unde Spiritu venit, non vocata sicut et Simeon. Ezechiel. non vocata sicut et Simeon. Ezechiel. 1, 12: Ubi erat impetus Spiritus illuc 1, 12: Ubi erat impetus Spiritus illuc gradiebantur, nec revertebantur gradiebantur, nec revertebantur ambularent. ambularent.

сит сит

« Confitebatur Domino. » Secundum « Confitebatur Domino. » Secundum est de confessione laudis et gratiarum est de confessione laudis et gratiarum actionis. Psal. CVIII, 30: Confitebor Do- actionis. Psal. CVIII, 30: Confitebor Do- mino nimis in ore meo, et in medio mul- mino nimis in ore meo, et in medio mul- torum laudabo eum. torum laudabo eum.

« Loquebatur de illo. » Ecce ædificatio « Loquebatur de illo. » Ecce ædificatio proximi quia de illo dicens prophetias proximi quia de illo dicens prophetias loquebatur. I ad Corinth. xiv, 12: Qui loquebatur. I ad Corinth. xiv, 12: Qui æmulatores estis spirituum, ad ædifica- æmulatores estis spirituum, ad ædifica- tionem Ecclesiæ quærite ut abundetis. tionem Ecclesiæ quærite ut abundetis.

Et hoc est quod sequitur: « Omnibus Et hoc est quod sequitur: « Omnibus qui exspectabant,» per spem. Luc. xxiv, qui exspectabant,» per spem. Luc. xxiv, 21: Nos sperabamus quia ipse esset red- 21: Nos sperabamus quia ipse esset red- empturus Israel. empturus Israel.

« Redemptionem Jerusalem 1. » Jeru- « Redemptionem Jerusalem 1. » Jeru- salem nominat quia ipsa fuit metropolis : salem nominat quia ipsa fuit metropolis : et ea redempta, tota terra redempta in- et ea redempta, tota terra redempta in- telligitur de manu Herodis, per quem telligitur de manu Herodis, per quem diabolus intelligitur secundum Glossam. diabolus intelligitur secundum Glossam. Act. XII, 11 Nunc scio vere quia misit Act. XII, 11 Nunc scio vere quia misit Dominus Angelum suum, et eripuit me Dominus Angelum suum, et eripuit me de manu Herodis, et de omni exspecta- de manu Herodis, et de omni exspecta- tione plebis Judæorum. Jerem. xxxi, tione plebis Judæorum. Jerem. xxxi, 11 Redemit Dominus Jacob, et libera- 11 Redemit Dominus Jacob, et libera- vit eum de manu potentioris. vit eum de manu potentioris.

: :

« Et ut perfecerunt omnia secun- « Et ut perfecerunt omnia secun- dum legem Domini, reversi sunt in dum legem Domini, reversi sunt in Galilæam in civitatem suam Naza- Galilæam in civitatem suam Naza- reth. » reth. »

1 Vulgata habet, Israel. 1 Vulgata habet, Israel.

Conclusio est istius historiæ de Ipa- Conclusio est istius historiæ de Ipa- panti Domini. panti Domini.

Et attende, quod perfecto obsequio et Et attende, quod perfecto obsequio et testimonio, occulte rediverunt in Naza- testimonio, occulte rediverunt in Naza- reth, ordinantes de re familiari, et im- reth, ordinantes de re familiari, et im- pensas accipientes statim fugerunt in pensas accipientes statim fugerunt in Ægyptum, et non rediverunt ante reve- Ægyptum, et non rediverunt ante reve- lationem Angeli. Et hoc transit Lucas lationem Angeli. Et hoc transit Lucas quasi non factum, quia a Matthæo se- quasi non factum, quia a Matthæo se- cundum historiam et omnem circum- cundum historiam et omnem circum- stantiam ejus sufficienter erat descrip- stantiam ejus sufficienter erat descrip-

tum. tum.

Et hoc est « Ut perfecerunt omnia. » Et hoc est « Ut perfecerunt omnia. » Opera enim sacramentorum Dei perfecta Opera enim sacramentorum Dei perfecta sunt. Deuter. xxx11, 4: Dei perfecta sunt sunt. Deuter. xxx11, 4: Dei perfecta sunt opera. opera.

« Secundum legem Domini, » quæ « Secundum legem Domini, » quæ omnium operum est mensura. Unde, omnium operum est mensura. Unde, Ezechiel. XL, 3 Funiculus mensuræ Ezechiel. XL, 3 Funiculus mensuræ erat in manu mensurantis templum et erat in manu mensurantis templum et ædificia ejus. ædificia ejus.

« Reversi sunt, » occulte, « in Gali- « Reversi sunt, » occulte, « in Gali- læam,» ad obsequium et curam rei fa- læam,» ad obsequium et curam rei fa- miliaris. Genes. xxx, 30: Justum est ut miliaris. Genes. xxx, 30: Justum est ut aliquando provideam etiam domui meæ. aliquando provideam etiam domui meæ. « In civitatem suam Nazareth, » sem- « In civitatem suam Nazareth, » sem- per florentes in divinis, et in privatis, et per florentes in divinis, et in privatis, et familiaribus. familiaribus. Sequitur: Sequitur:

<< Puer autem crescebat, et confor- << Puer autem crescebat, et confor- tabatur plenus sapientia : et gratia tabatur plenus sapientia : et gratia Dei erat in illo. »> Dei erat in illo. »>

Peractis his quæ ad infantiam pertine- Peractis his quæ ad infantiam pertine- bant sacramentis, et miraculis, et testi- bant sacramentis, et miraculis, et testi- moniis, agit Lucas de incremento pueri, moniis, agit Lucas de incremento pueri, et de his quæ ad incrementum perti- et de his quæ ad incrementum perti- nebant ex profectu sapientiæ et obedien- nebant ex profectu sapientiæ et obedien- tiæ. tiæ.

Et ideo continet hæc pars tres parti- Et ideo continet hæc pars tres parti- culas in quarum prima dicit profe- culas in quarum prima dicit profe- ctum in secunda, ostendit per quod- ctum in secunda, ostendit per quod- dam speciale factum in tertia, conclu- dam speciale factum in tertia, conclu- dit sic esse ut dictum est. dit sic esse ut dictum est.

Dicit autem in primo quatuor: corpo- Dicit autem in primo quatuor: corpo-

39 39

IN EVANG. LUCÆ, II-39. IN EVANG. LUCÆ, II-39.

ris incrementum, spiritus confortatio- ris incrementum, spiritus confortatio- nem, intellectus perfectionem, et gratiæ nem, intellectus perfectionem, et gratiæ Dei plenitudinem. Dei plenitudinem.

De primo dicit: « Puer autem. » Vo- De primo dicit: « Puer autem. » Vo- cans jam puerum ab innocentiæ purita- cans jam puerum ab innocentiæ purita- te quia primævam ætatem in omnis te quia primævam ætatem in omnis puritatis demonstratione peregit. Unde, puritatis demonstratione peregit. Unde, Proverb. III, 14 Primi et purissimi fru- Proverb. III, 14 Primi et purissimi fru- ctus ejus. Unde dicit in Psalmo xvi, ctus ejus. Unde dicit in Psalmo xvi, 21 Secundum puritatem manuum mea- 21 Secundum puritatem manuum mea- rum retribuet mihi. Significatur ideo per rum retribuet mihi. Significatur ideo per candelabrum quod erat ex auro purissi- candelabrum quod erat ex auro purissi- mo : quia ipse est candelabrum lumi- mo : quia ipse est candelabrum lumi- nis, totum Ecclesiæ templum illuminans. nis, totum Ecclesiæ templum illuminans.

1 1

Hic ergo puer «< crescebat, » per incre- Hic ergo puer «< crescebat, » per incre- menta corporis, in se per momenta sin- menta corporis, in se per momenta sin- gula capiens augmenta, et in suis per gula capiens augmenta, et in suis per crementa ad virum perfectum accedens. crementa ad virum perfectum accedens. Ad Ephes. Iv, 13 et seq. : Donec occur- Ad Ephes. Iv, 13 et seq. : Donec occur- ramus omnes... in virum perfectum, in ramus omnes... in virum perfectum, in mensuram ætatis plenitudinis Christi. mensuram ætatis plenitudinis Christi. In suis autem crescit incremento virtu- In suis autem crescit incremento virtu- tis in se autem incremento corporis, et tis in se autem incremento corporis, et pervenit ad quantitatem, in qua nihil pervenit ad quantitatem, in qua nihil natura errante addendum erat vel dimi- natura errante addendum erat vel dimi- nuendum. Ad hanc enim suam perfectio- nuendum. Ad hanc enim suam perfectio- nem reformabitur status resurgentium, nem reformabitur status resurgentium, sicut dicunt Sancti. I ad Corinth. XIII, sicut dicunt Sancti. I ad Corinth. XIII, 11 11

Quando factus sum vir, evacuavi Quando factus sum vir, evacuavi quæ erant parvuli. Sic ergo crevit cor- quæ erant parvuli. Sic ergo crevit cor- pore, demonstrans unicuique naturalem pore, demonstrans unicuique naturalem perfectionem. Isa. Lxv, 20 : Non erit ibi perfectionem. Isa. Lxv, 20 : Non erit ibi amplius infans dierum, et senex qui non amplius infans dierum, et senex qui non impleat dies suos. Implere autem dies est impleat dies suos. Implere autem dies est secundum dies perduci ad incrementa. secundum dies perduci ad incrementa.

« Et confortabatur. » « Et confortabatur. »

Secundum est de spiritus confortatio- Secundum est de spiritus confortatio- ne, et hoc dicit Glossa. ne, et hoc dicit Glossa.

Attende autem, quod in Christo duplex Attende autem, quod in Christo duplex fuit et est spiritus: increatus, et creatus. fuit et est spiritus: increatus, et creatus. Increatus quidem numquam confortaba- Increatus quidem numquam confortaba- tur, quia ab instanti conceptionis plenus tur, quia ab instanti conceptionis plenus in eo fuit. Ad Coloss. n, 9: In ipso in- in eo fuit. Ad Coloss. n, 9: In ipso in- habitat omnis plenitudo divinitatis cor- habitat omnis plenitudo divinitatis cor- poraliter. Joan. 1, 14 Plenum gratiæ poraliter. Joan. 1, 14 Plenum gratiæ

1 Exod. xxv, 31. 1 Exod. xxv, 31.

247 247

et veritatis. Corporalis autem spiritus et veritatis. Corporalis autem spiritus creatus est, sive fuerit naturalis, sive vi- creatus est, sive fuerit naturalis, sive vi- talis, sive animalis et ille confortaba- talis, sive animalis et ille confortaba- tur, et maxime secundum partem sui tur, et maxime secundum partem sui quæ dicitur animalis. Confortabatur au- quæ dicitur animalis. Confortabatur au- tem ad formas intellectuum apprehen- tem ad formas intellectuum apprehen- dendas, et apprehensas tenendas, et tentas dendas, et apprehensas tenendas, et tentas dijudicandas, et dijudicatas memoriæ dijudicandas, et dijudicatas memoriæ commendandas, et memoratas explanan- commendandas, et memoratas explanan- das. Et sic intelligitur quod spiritu con- das. Et sic intelligitur quod spiritu con- fortabatur. Et sic intelligitur, Isa. vIII, fortabatur. Et sic intelligitur, Isa. vIII, 4: Antequam sciat puer vocare patrem 4: Antequam sciat puer vocare patrem suum et matrem suam, supple, non spi- suum et matrem suam, supple, non spi- ritu divino, sed suo: auferetur fortitudo ritu divino, sed suo: auferetur fortitudo Damasci. Quidam tamen dicunt quod Damasci. Quidam tamen dicunt quod confortabatur spiritu, quia ad modum confortabatur spiritu, quia ad modum confortati se habuit. Luc. xx11, 43: confortati se habuit. Luc. xx11, 43: Apparuit illi Angelus de cœlo confor- Apparuit illi Angelus de cœlo confor- tans eum. Sed sicut in corpore naturalia tans eum. Sed sicut in corpore naturalia homini ostendit, ita etiam in spiritu hu- homini ostendit, ita etiam in spiritu hu- mano ostendit naturalia. Et ille sic con- mano ostendit naturalia. Et ille sic con- fortatur, ut dictum est. fortatur, ut dictum est.

« Plenus sapientia. « Plenus sapientia.

>> >>

Ecce dicit de intellectus perfectione, Ecce dicit de intellectus perfectione, secundum quem ab instanti conceptionis secundum quem ab instanti conceptionis omni sapientia plenus fuit. Quia sicut omni sapientia plenus fuit. Quia sicut dicit Damascenus, non assumpsit igno- dicit Damascenus, non assumpsit igno- rantiam. Quia licet sit pœna, tamen de- rantiam. Quia licet sit pœna, tamen de- tractibilis, et vituperabilis pœna est igno- tractibilis, et vituperabilis pœna est igno- rantia, et nostræ redemptioni et saluti rantia, et nostræ redemptioni et saluti officiens. Et ideo omnes thesauri sapien- officiens. Et ideo omnes thesauri sapien- tiæ et scientiæ Dei sunt in ipso abscon- tiæ et scientiæ Dei sunt in ipso abscon- diti. Et parum ante, y. 2: In omnes diti. Et parum ante, y. 2: In omnes divitias plenitudinis intellectus, in agni- divitias plenitudinis intellectus, in agni- tionem mysterii Dei Patris et Christi tionem mysterii Dei Patris et Christi Jesu. Tamen secundum experimentalem Jesu. Tamen secundum experimentalem cognitionem, quæ ex sensibus oritur, cognitionem, quæ ex sensibus oritur, Christus profecit: sed per hanc nihil Christus profecit: sed per hanc nihil accepit quod prius multo nobiliori modo accepit quod prius multo nobiliori modo non habuerit. non habuerit.

« Et gratia Dei erat in illo. >> « Et gratia Dei erat in illo. >>

Ab instanti conceptionis, et non per Ab instanti conceptionis, et non per momenta singula crescens. Joan. I. 14: momenta singula crescens. Joan. I. 14:

Ad Coloss. II, 3. Ad Coloss. II, 3.

41 41

248 248

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Vidimus gloriam ejus, gloriam quasi Vidimus gloriam ejus, gloriam quasi Unigeniti a Patre, plenum gratiæ et Unigeniti a Patre, plenum gratiæ et veritatis. Tamen istam ostendebat per veritatis. Tamen istam ostendebat per momenta plus et plus, et tunc proficere momenta plus et plus, et tunc proficere coram hominibus putabatur. Defectus coram hominibus putabatur. Defectus enim gratiæ non est assumptus a Chri- enim gratiæ non est assumptus a Chri- sto quia etiam illa poena vituperabilis sto quia etiam illa poena vituperabilis est, et nostræ non expediens redemptio- est, et nostræ non expediens redemptio- ni. Unde quod diabolus per superbiam ni. Unde quod diabolus per superbiam amisit, Filio Dei secundum veritatem amisit, Filio Dei secundum veritatem conveniens fuit. Ezechiel. xXVIII, 12 et conveniens fuit. Ezechiel. xXVIII, 12 et 13: Plenus sapientia, et perfectus deco- 13: Plenus sapientia, et perfectus deco- re, in deliciis paradisi Dei fuisti: omnis re, in deliciis paradisi Dei fuisti: omnis lapis pretiosus operimentum tuum. In lapis pretiosus operimentum tuum. In sapientia tamen et gratia proficere dici- sapientia tamen et gratia proficere dici- tur quando suos proficere facit. I ad tur quando suos proficere facit. I ad Corinth. III, 7: Neque qui plantat est Corinth. III, 7: Neque qui plantat est aliquid, neque qui rigat, sed qui incre- aliquid, neque qui rigat, sed qui incre- mentum dat, Deus. mentum dat, Deus.

« Et ibant parentes ejus per omnes « Et ibant parentes ejus per omnes annos in Jerusalem, in die solemni annos in Jerusalem, in die solemni Pascha. » Pascha. »

Hic est secundum historiæ hujus, in Hic est secundum historiæ hujus, in quo continetur probatio præmissæ par- quo continetur probatio præmissæ par- tis. tis.

Tanguntur autem hic duo factum Tanguntur autem hic duo factum scilicet, unde occasionatur demonstratio scilicet, unde occasionatur demonstratio profectus et plenitudinis sapientiæ, et profectus et plenitudinis sapientiæ, et ipsa demonstratio. ipsa demonstratio.

Factum autem tangitur cum dicitur: Factum autem tangitur cum dicitur: « Ibant parentes ejus. » Præceptum « Ibant parentes ejus. » Præceptum enim erat, quod tribus vicibus appa- enim erat, quod tribus vicibus appa- rerent non manu vacua in loco quem rerent non manu vacua in loco quem elegisset Dominus: in Pascha videlicet, elegisset Dominus: in Pascha videlicet, in Pentecoste, et Scenopegia : sed pro- in Pentecoste, et Scenopegia : sed pro- pter aliquam occasionem, in duobus fe- pter aliquam occasionem, in duobus fe- stis aliqui excusari poterant, scilicet, in stis aliqui excusari poterant, scilicet, in Pentecoste, et Scenopegia: sed in Pa- Pentecoste, et Scenopegia: sed in Pa- scha nullo modo nisi per infirmitatem, scha nullo modo nisi per infirmitatem, vel urgentem viæ timorem, vel causam vel urgentem viæ timorem, vel causam valde legitimam. Parentes autem Do- valde legitimam. Parentes autem Do- mini cum devoti essent, excusationem mini cum devoti essent, excusationem præcipue non prætendebant in Pascha. præcipue non prætendebant in Pascha.

1 Exod. XXIII, 17 et xxiv, 23. 1 Exod. XXIII, 17 et xxiv, 23.

Et hoc est quod dicit : Et hoc est quod dicit :

« Et ibant, » latenter, ut dicit Augu- « Et ibant, » latenter, ut dicit Augu- stinus, propter Archelai timorem post ab stinus, propter Archelai timorem post ab Ægypto reversionem « parentes ejus, » Ægypto reversionem « parentes ejus, » pater putativus, et mater vera, « per pater putativus, et mater vera, « per omnes annos, » hoc est, singulos annos, omnes annos, » hoc est, singulos annos, religionis amatores, « in Jerusalem, » religionis amatores, « in Jerusalem, » ubi erat locus quem elegit Dominus, ut ubi erat locus quem elegit Dominus, ut cultus suus esset ibi. Psal. cxx1, 4 : cultus suus esset ibi. Psal. cxx1, 4 : Illuc enim ascenderunt tribus, tribus Illuc enim ascenderunt tribus, tribus Domini testimonium Israel ad confi- Domini testimonium Israel ad confi- tendum nomini Domini. tendum nomini Domini.

: :

"In die solemni, » quia illud festum "In die solemni, » quia illud festum erat solemnius aliis, « Paschæ, » id est, erat solemnius aliis, « Paschæ, » id est, transitus quando percussore transeunte transitus quando percussore transeunte per Ægyptum, filii Israel sunt liberati per Ægyptum, filii Israel sunt liberati ab exterminatore 2. Et hæc est expositio ab exterminatore 2. Et hæc est expositio litteralis. litteralis.

Tamen generaliter verum est, quod Tamen generaliter verum est, quod parentes Christi de genere ipsius frequen- parentes Christi de genere ipsius frequen- tant dies festos. Mater quidem in qua tant dies festos. Mater quidem in qua formatur in corde, et frater qui ex eo- formatur in corde, et frater qui ex eo- dem Patre Deo per adoptionem natus dem Patre Deo per adoptionem natus est. Matth. XII, 49: Ecce mater mea, et est. Matth. XII, 49: Ecce mater mea, et fratres mei. Pater autem suus nullus est fratres mei. Pater autem suus nullus est vere quia nullus format eum et generat vere quia nullus format eum et generat de sua substantia nisi Pater cœlestis: et de sua substantia nisi Pater cœlestis: et nullus format in cordibus fidelium nisi nullus format in cordibus fidelium nisi Pater coelestis, qui est Deus Trinitas. Pater coelestis, qui est Deus Trinitas. Matth. vi, 9 Pater noster, qui es in Matth. vi, 9 Pater noster, qui es in colis. Unde, Matth. xxIII, 9 et 10, præ- colis. Unde, Matth. xxIII, 9 et 10, præ- cipit, quod patrem non vocemus nobis cipit, quod patrem non vocemus nobis super terram, sicut nec magistrum : quia super terram, sicut nec magistrum : quia unus est Pater noster et unus Magister, unus est Pater noster et unus Magister, qui in cœlis est. qui in cœlis est.

Dicuntur tamen aliquando patres, qui Dicuntur tamen aliquando patres, qui ad hoc per ministerium operantur ut for- ad hoc per ministerium operantur ut for- metur in cordibus fidelium. I ad Corinth. metur in cordibus fidelium. I ad Corinth. 1v, 15: Nam si decem millia pædagogo- 1v, 15: Nam si decem millia pædagogo- rum habeatis in Christo, sed non multos rum habeatis in Christo, sed non multos patres. Nam in Christo Jesu per Evan- patres. Nam in Christo Jesu per Evan- gelium ego vos genui. Et sic consuevit gelium ego vos genui. Et sic consuevit dici quod septem sunt, quæ faciunt ho- dici quod septem sunt, quæ faciunt ho- minem dici patrem ordo videlicet Sa- minem dici patrem ordo videlicet Sa- cerdotum. Sic sacerdos dicitur pater, cerdotum. Sic sacerdos dicitur pater, Isa. XXII, 21 Erit quasi pater habitan- Isa. XXII, 21 Erit quasi pater habitan- tibus Jerusalem. Beneficium ab aliquo tibus Jerusalem. Beneficium ab aliquo