IN EVANG. LUCÆ, II-12. IN EVANG. LUCÆ, II-12.

tem ad innocentiæ puritatem puritate, et tem ad innocentiæ puritatem puritate, et ad lugendum pro incolatu miseriæ suo ad lugendum pro incolatu miseriæ suo vagitu. De primo quidem in Psalmo vagitu. De primo quidem in Psalmo

XXIV, XXIV,

21: Innocentes et recti adhæserunt 21: Innocentes et recti adhæserunt mihi. De secundo autem in Psalmo cxix, mihi. De secundo autem in Psalmo cxix, 5: Heu mihi, quia incolatus meus pro- 5: Heu mihi, quia incolatus meus pro- longatus est! Adhuc consulit puritate longatus est! Adhuc consulit puritate munditiam cordis, vagitu gemitum com- munditiam cordis, vagitu gemitum com- punctionis. De primo, Matth. v, 8: Beati punctionis. De primo, Matth. v, 8: Beati mundo corde, quoniam ipsi Deum vide- mundo corde, quoniam ipsi Deum vide- bunt. De secundo autem in Psalmo VI, bunt. De secundo autem in Psalmo VI, 7: 7: Lavabo per singulas noctes lectum meum, Lavabo per singulas noctes lectum meum, lacrymis meis stratum meum, rigabo. lacrymis meis stratum meum, rigabo. Erudit etiam puerilem puritatem præ- Erudit etiam puerilem puritatem præ- eligere peccati oblectamentis, et vagitu eligere peccati oblectamentis, et vagitu infantis mala commissa per poenitentiam infantis mala commissa per poenitentiam delere, ad Hebr. xI, 25: Magis eligens delere, ad Hebr. xI, 25: Magis eligens affligi cum populo Dei, quam temporalis affligi cum populo Dei, quam temporalis peccati habere jucunditatem. Ecce pri- peccati habere jucunditatem. Ecce pri- mum. Luc. vII, 38: Stans retro secus pe- mum. Luc. vII, 38: Stans retro secus pe- des Jesu, lacrymis cœpit rigare pedes des Jesu, lacrymis cœpit rigare pedes ejus. Ecce secundum. ejus. Ecce secundum.

Paupertate etiam pannosa consolatur, Paupertate etiam pannosa consolatur, increpat, exhortatur, consulit, et erudit. increpat, exhortatur, consulit, et erudit. Consolatur pauperes spiritu, Matth. v, Consolatur pauperes spiritu, Matth. v, 3: Beati pauperes spiritu, quoniam ipso- 3: Beati pauperes spiritu, quoniam ipso- rum est regnum cœlorum. Increpat divi- rum est regnum cœlorum. Increpat divi- tes, Luc. vi, 24: Væ vobis divitibus, quia tes, Luc. vi, 24: Væ vobis divitibus, quia habetis consolationem vestram! Exhor- habetis consolationem vestram! Exhor- tatur ad paupertatem, Luc. xv1, 22: tatur ad paupertatem, Luc. xv1, 22: Factum est ut moreretur mendicus, et Factum est ut moreretur mendicus, et portaretur ab Angelis in sinum Abrahæ. portaretur ab Angelis in sinum Abrahæ. Consulit paupertatem præeligere divitiis, Consulit paupertatem præeligere divitiis, ad Hebr. xi, 26: Majores divitias æsti- ad Hebr. xi, 26: Majores divitias æsti- mans thesauro Ægyptiorum imprope- mans thesauro Ægyptiorum imprope- rium Christi. Erudit divitias esse spinas, rium Christi. Erudit divitias esse spinas, et paupertatem esse securitatem, Luc. et paupertatem esse securitatem, Luc. VIII, 7 Aliud cecidit inter spinas, et VIII, 7 Aliud cecidit inter spinas, et simul exortæ spinæ suffocaverunt illud. simul exortæ spinæ suffocaverunt illud. De securitate paupertatis, Job, x1, 18: De securitate paupertatis, Job, x1, 18: Defossus securus dormies. Defossus securus dormies.

Humilitate etiam consolatur, increpat, Humilitate etiam consolatur, increpat, exhortatur, consulit, et erudit. Consola- exhortatur, consulit, et erudit. Consola- tur humiles, II ad Corinth. vII, 6: Qui tur humiles, II ad Corinth. vII, 6: Qui consolatur humiles, consolatus est nos, consolatur humiles, consolatus est nos, Deus. Increpat superbos, Psal. cxviii, 21 : Deus. Increpat superbos, Psal. cxviii, 21 : Increpasti superbos, maledicti qui decli- Increpasti superbos, maledicti qui decli- nant a mandatis tuis, quæ tota sunt lex nant a mandatis tuis, quæ tota sunt lex humilitatis. Exhortatur ad humilitatem, humilitatis. Exhortatur ad humilitatem,

XXII XXII

209 209

Matth. x1, 29 Discite a me, quia mitis Matth. x1, 29 Discite a me, quia mitis sum et humilis corde. Consulit humiliari sum et humilis corde. Consulit humiliari etiam homines, Isa. XLVII, 1: Descende, etiam homines, Isa. XLVII, 1: Descende, sede in pulvere, virgo filia Babylon. Luc. sede in pulvere, virgo filia Babylon. Luc. XIV, 10 Recumbe in novissimo loco. XIV, 10 Recumbe in novissimo loco. Erudit humilitatis exaltationem, Luc. Erudit humilitatis exaltationem, Luc. xiv, 11: Qui se humiliat, exaltabitur. xiv, 11: Qui se humiliat, exaltabitur.

His ergo quinque verbis etiam infans His ergo quinque verbis etiam infans loquitur, consolando, increpando, exhor- loquitur, consolando, increpando, exhor- tando, consulendo, et docendo. tando, consulendo, et docendo. Dicit ergo: Dicit ergo:

« Invenietis infantem, » « Invenietis infantem, »

Non loquentem, garrulos reprehen- Non loquentem, garrulos reprehen- dentem de sua laude numquam tacentes : dentem de sua laude numquam tacentes : cum in laude propria homo debet esse cum in laude propria homo debet esse infans. Unde laudet te os alienum et non infans. Unde laudet te os alienum et non tuum. Est autem mirum et inauditum tuum. Est autem mirum et inauditum signum, quod Dei sapientia est infans, signum, quod Dei sapientia est infans, non loquens. Sapient. x, 21: Sapientia non loquens. Sapient. x, 21: Sapientia aperuit os mutorum, et linguas infan- aperuit os mutorum, et linguas infan- tium fecit disertas. Et ideo Psalmista tium fecit disertas. Et ideo Psalmista dicit, Psal. VIII, 3: Ex ore infantium et dicit, Psal. VIII, 3: Ex ore infantium et lactentium perfecisti laudem. Sed nos lactentium perfecisti laudem. Sed nos docuit tacere usque in tempus, Eccli. docuit tacere usque in tempus, Eccli. xx, 7: Homo sapiens tacebit usque ad xx, 7: Homo sapiens tacebit usque ad tempus, lascivus autem et imprudens non tempus, lascivus autem et imprudens non servabunt tempus. servabunt tempus.

« Pannis involutum, » « Pannis involutum, »

Paupertatem et asperitatem præten- Paupertatem et asperitatem præten- dentem, jam nunc divitem purpuratum dentem, jam nunc divitem purpuratum reprehendentem. Propter hoc venit a reprehendentem. Propter hoc venit a regalibus sedibus, ubi nullius pauperta- regalibus sedibus, ubi nullius pauperta- tis indigentia fuit ut paupertatem elige- tis indigentia fuit ut paupertatem elige- ret et pauperes. Jacob. 11, 5: Deus elegit ret et pauperes. Jacob. 11, 5: Deus elegit pauperes in hoc mundo, divites in fide, pauperes in hoc mundo, divites in fide, et hæredes regni quod repromisit Deus et hæredes regni quod repromisit Deus diligentibus se. In quo etiam commen- diligentibus se. In quo etiam commen- dat asperitatem, Psal. LXXXVII, 16: Pau- dat asperitatem, Psal. LXXXVII, 16: Pau- per sum ego, et in laboribus a juven- per sum ego, et in laboribus a juven- tute mea: exaltatus autem, humiliatus tute mea: exaltatus autem, humiliatus sum et conturbatus. sum et conturbatus.

« Et positum in præsepio. « Et positum in præsepio.

» »

Ecce tertium signum humilitatis, in Ecce tertium signum humilitatis, in

14 14

13 13

14 14

210 210

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

quo omnes magi defecerunt Pharaonis quo omnes magi defecerunt Pharaonis superbi turgitu et fastu sæculi inflati. Ecce superbi turgitu et fastu sæculi inflati. Ecce in stabulo ponitur qui continet mun- in stabulo ponitur qui continet mun- dum jacet in præsepio, et super ipsum dum jacet in præsepio, et super ipsum mugiunt animalia, qui in nubibus tonat. mugiunt animalia, qui in nubibus tonat. Mirabile pro certo mysterium videre Re- Mirabile pro certo mysterium videre Re- gem coeli, cui talia famulantur obsequia, gem coeli, cui talia famulantur obsequia, ut dicit Ambrosius. Numquid enim thro- ut dicit Ambrosius. Numquid enim thro- nus præsepium, aula regia stabulum, nus præsepium, aula regia stabulum, panni conscissi et veteres regalis purpu- panni conscissi et veteres regalis purpu- ra, nodi colligationis et involutionis fibu- ra, nodi colligationis et involutionis fibu- la, curiæ regalis frequentia Joseph et la, curiæ regalis frequentia Joseph et Maria? Propter hæc enim invenienda, Maria? Propter hæc enim invenienda, ab altis descendit ad humilia, a regalibus ab altis descendit ad humilia, a regalibus sedibus ad jumentorum stabula. sedibus ad jumentorum stabula.

« Et subito facta est cum Angelo « Et subito facta est cum Angelo multitudo militiæ cœlestis, laudan- multitudo militiæ cœlestis, laudan- tium Deum, et dicentium: tium Deum, et dicentium:

Gloria in altissimis Deo, et in terra Gloria in altissimis Deo, et in terra pax hominibus bonæ voluntatis. »> pax hominibus bonæ voluntatis. »>

Ecce gratiarum actio. Ecce gratiarum actio.

Et dicit duo numerum laudantium, et Et dicit duo numerum laudantium, et modum laudis. modum laudis.

De primo dicit quatuor: quam cito De primo dicit quatuor: quam cito surgunt in laudem congratulantes bono, surgunt in laudem congratulantes bono, et non invidiæ oculo despicientes: mul- et non invidiæ oculo despicientes: mul- titudinem laudantium, apparatum eorum titudinem laudantium, apparatum eorum et ordinem. et ordinem.

De primo dicit: « Subito. » Dionysius De primo dicit: « Subito. » Dionysius dicit, quod « Subito est quod est præter dicit, quod « Subito est quod est præter spem. » Et ita est in congratulantibus in spem. » Et ita est in congratulantibus in charitate bonis factis. Statim enim audito charitate bonis factis. Statim enim audito vel viso bono surgunt in laudem. Ideo vel viso bono surgunt in laudem. Ideo enim uno annuntiante, multitudo tota enim uno annuntiante, multitudo tota surgit in gratiarum actionem. Ad Ro- surgit in gratiarum actionem. Ad Ro- man. XII, 15: Gaudere cum gaudentibus. man. XII, 15: Gaudere cum gaudentibus. Beda in Glossa: « Uno evangelizante, Beda in Glossa: « Uno evangelizante, « multitudo in consonam laudem pro- « multitudo in consonam laudem pro- rumpit ut et officium suum Deo im- rumpit ut et officium suum Deo im- « pendat et nos instruat: quoties sacram « pendat et nos instruat: quoties sacram « eruditionem fratris ore audimus, Deo « eruditionem fratris ore audimus, Deo

" "

1 Isa. ix, 14 Disperdet Dominus ab Israel ca- 1 Isa. ix, 14 Disperdet Dominus ab Israel ca- put et caudam, incurvantem et refrænantem, die put et caudam, incurvantem et refrænantem, die

« laudes corde, opere, ore reddamus. » « laudes corde, opere, ore reddamus. » Quod autem subito laudant, signum est Quod autem subito laudant, signum est quod ex optimo affectu procedit laudatio, quod ex optimo affectu procedit laudatio, quasi non per rationem elicita, vel per quasi non per rationem elicita, vel per verecundiam exorta. verecundiam exorta.

« Multitudo » tam multa, ut determi- « Multitudo » tam multa, ut determi- nari nequeat ad certum numerum. Da- nari nequeat ad certum numerum. Da- niel. vi, 10 Millia millium ministra- niel. vi, 10 Millia millium ministra- bant ei, et decies millies centena millia bant ei, et decies millies centena millia assistebant ei. assistebant ei.

« Militiæ. » Ecce apparatus pro nobis « Militiæ. » Ecce apparatus pro nobis ad certamen procedentium. Job, xxv, 3: ad certamen procedentium. Job, xxv, 3: Numquid est numerus militum ejus ? et Numquid est numerus militum ejus ? et super quem non surget lumen illius? super quem non surget lumen illius? Job, vi, 1 Militia est vita hominis su- Job, vi, 1 Militia est vita hominis su- per terram. per terram.

« Cœlestis,» scilicet exercitus. Ecce « Cœlestis,» scilicet exercitus. Ecce ordo quia omnis exercitus ordinatus est ordo quia omnis exercitus ordinatus est in caput et caudam incurvantem et re- in caput et caudam incurvantem et re- frænantem. Et illum quidem habet frænantem. Et illum quidem habet exercitus pugnæ ducem, qui jacebat in exercitus pugnæ ducem, qui jacebat in stabulo trabea carnis indutus, ut dicit stabulo trabea carnis indutus, ut dicit Ambrosius. Et ideo talem habens ducem, Ambrosius. Et ideo talem habens ducem, et tales exercitus, Ecclesia dicitur terribi- et tales exercitus, Ecclesia dicitur terribi- lis ut castrorum acies ordinata 2. Genes. lis ut castrorum acies ordinata 2. Genes. XXXII, 2 Castra Dei sunt hæc. IV Reg. XXXII, 2 Castra Dei sunt hæc. IV Reg. v1, 16: Noli timere: plures enim nobis- v1, 16: Noli timere: plures enim nobis- cum sunt quam cum illis. cum sunt quam cum illis.

« Laudantium. » Laus est præconium « Laudantium. » Laus est præconium virtutis. Nec est laudabile bonum nisi virtutis. Nec est laudabile bonum nisi virtus, vel simile virtuti, vel opus ejus. virtus, vel simile virtuti, vel opus ejus.

« Et dicentium: Gloria in altissimis « Et dicentium: Gloria in altissimis Deo. » Deo. »

Ecce modus laudis: ut Deo gloria, Ecce modus laudis: ut Deo gloria, nobis autem pax conferatur. Isa. XLVIII, nobis autem pax conferatur. Isa. XLVIII, 11 Gloriam meam alteri non dabo. De- 11 Gloriam meam alteri non dabo. De- tur ergo gloria Deo. Est autem gloria, tur ergo gloria Deo. Est autem gloria, late patens præconium, vel ore multorum late patens præconium, vel ore multorum prædicata laudatio, ut dicit Tullius in prædicata laudatio, ut dicit Tullius in fine primæ Rhetoricæ. Vel sicut dicit Au- fine primæ Rhetoricæ. Vel sicut dicit Au- gustinus, « Clara cum laude notitia. » gustinus, « Clara cum laude notitia. »

: :

Late quidem patens præconium per Late quidem patens præconium per totum mundum est dilatatum. Isa. xii, 5 totum mundum est dilatatum. Isa. xii, 5 Cantate Domino, quoniam magnifice Cantate Domino, quoniam magnifice

una. una.

2 Cantic. VI, 3. 2 Cantic. VI, 3.

IN EVANG. LUCÆ, II- 14. IN EVANG. LUCÆ, II- 14.

fecit: annuntiate hoc in universa terra. fecit: annuntiate hoc in universa terra. Similiter ore multorum prædicata lauda- Similiter ore multorum prædicata lauda- tio soli Deo convenit. Psal. xXXIII, 2: tio soli Deo convenit. Psal. xXXIII, 2: Semper laus ejus in ore meo. Clara Semper laus ejus in ore meo. Clara etiam cum laude notitia soli Deo conve- etiam cum laude notitia soli Deo conve- nit, qui solus in propria laude omnibus nit, qui solus in propria laude omnibus innotescit. I ad Timoth. 1, 17: Soli Deo innotescit. I ad Timoth. 1, 17: Soli Deo honor et gloria. Ideo gloria propria est honor et gloria. Ideo gloria propria est Deo, quam alteri non cupit : quæ etiam Deo, quam alteri non cupit : quæ etiam alii non competit. Unde, Genes. xxxix, alii non competit. Unde, Genes. xxxix, 8 et 9 Ecce dominus meus, omnibus 8 et 9 Ecce dominus meus, omnibus mihi traditis, ignorat quid habeat in do- mihi traditis, ignorat quid habeat in do- mo sua: nec quidquam est quod non in mo sua: nec quidquam est quod non in mea sit potestate, vel non tradiderit mi- mea sit potestate, vel non tradiderit mi- hi, præter te, quæ uxor ejus es. I ad Co- hi, præter te, quæ uxor ejus es. I ad Co- rinth. x1, 7 Mulier gloria viri est. Et rinth. x1, 7 Mulier gloria viri est. Et ideo servus fidelis in hanc Domini sui ideo servus fidelis in hanc Domini sui uxorem manum non extendit. uxorem manum non extendit.

Deo igitur sit gloria, et habeat eam Deo igitur sit gloria, et habeat eam solus, quia etiam torcular passionis in solus, quia etiam torcular passionis in pugna calcavit solus, et de gentibus non pugna calcavit solus, et de gentibus non est vir secum 1. est vir secum 1.

« Et in terra pax hominibus. » « Et in terra pax hominibus. »

Pax enim in terra necessaria, quia in Pax enim in terra necessaria, quia in terra surgunt bella. Est autem terra surgunt bella. Est autem inter inter pax pax hominem et Deum, inter hominem et hominem et Deum, inter hominem et Angelum, inter hominem et hominem, Angelum, inter hominem et hominem, inter spiritum et carnem. inter spiritum et carnem.

Inter hominem quidem et Deum, Inter hominem quidem et Deum, bellum fecit præcepti prævaricatio. Isa. bellum fecit præcepti prævaricatio. Isa. XLVIII, 18: Utinam attendisses mandata XLVIII, 18: Utinam attendisses mandata mea, facta fuisset sicut flumen pax tua. mea, facta fuisset sicut flumen pax tua. Psal. CXVIII, 165: Pax multa diligenti- Psal. CXVIII, 165: Pax multa diligenti- bus legem tuam. Satisfecit autem Filius bus legem tuam. Satisfecit autem Filius Patri pro homine, factus obediens Patri Patri pro homine, factus obediens Patri usque ad mortem 2. Et facta est pax, Isa. usque ad mortem 2. Et facta est pax, Isa. XXVII, 5 Faciet pacem mihi, pacem fa- XXVII, 5 Faciet pacem mihi, pacem fa- ciet mihi. Et sic est Christus mediator ciet mihi. Et sic est Christus mediator Dei et hominum ³. Dei et hominum ³.

Bellum autem inter hominem et Ange- Bellum autem inter hominem et Ange- lum fecit, Adæ et Hevæ de paradiso per lum fecit, Adæ et Hevæ de paradiso per romphæam Angeli ejectio. Quod Chri- romphæam Angeli ejectio. Quod Chri- stus pacificavit quia ruinam angelicam stus pacificavit quia ruinam angelicam

1 Cf. Isa. LXIII, 3. 1 Cf. Isa. LXIII, 3.

2 Ad Philip. i, 8. 2 Ad Philip. i, 8.

31 ad Timoth. 11, 5. 31 ad Timoth. 11, 5.

211 211

ex hominibus reparavit. Psal. L, 20: ex hominibus reparavit. Psal. L, 20: Benigne fac, Domine, in bona voluntate Benigne fac, Domine, in bona voluntate tua Sion, ut ædificentur muri Jerusa- tua Sion, ut ædificentur muri Jerusa- lem. De hac pace dicitur, Isa. LVII, 2: lem. De hac pace dicitur, Isa. LVII, 2: Veniat pax, requiescat in cubili suo qui Veniat pax, requiescat in cubili suo qui ambulavit in directione sua. Et secundum ambulavit in directione sua. Et secundum hoc dicitur Hic est Salomon pacificus. hoc dicitur Hic est Salomon pacificus.

Bellum inter hominem et hominem, Bellum inter hominem et hominem, Gentilem et Judæum, fecit diversarum Gentilem et Judæum, fecit diversarum legum æmulatio. Christus autem fecit pa- legum æmulatio. Christus autem fecit pa- cem in unam Ecclesiam utrumque con- cem in unam Ecclesiam utrumque con- gregando. Joan. x, 16: Alias oves habeo gregando. Joan. x, 16: Alias oves habeo quæ non sunt ex hoc ovili, et illas opor- quæ non sunt ex hoc ovili, et illas opor- tet me adducere, et vocem meam au- tet me adducere, et vocem meam au- dient, et fiet unum ovile, et unus pastor. dient, et fiet unum ovile, et unus pastor. Isa. LVII, 19: Creavi fructum labiorum Isa. LVII, 19: Creavi fructum labiorum pacem, pacem ei qui longe est, et qui pacem, pacem ei qui longe est, et qui prope, hoc est, Gentili qui longe est, et prope, hoc est, Gentili qui longe est, et Judæo qui prope est. Et secundum hoc Judæo qui prope est. Et secundum hoc dicitur lapis angularis, qui facit utraque dicitur lapis angularis, qui facit utraque

unum 4. unum 4.

Bellum autem inter carnem et spiri- Bellum autem inter carnem et spiri- tum fecit, quod primo spiritus corrupit tum fecit, quod primo spiritus corrupit carnem, caro autem corrupta ex tunc carnem, caro autem corrupta ex tunc corrumpit spiritum. Ad Galat. v, 17: Ca- corrumpit spiritum. Ad Galat. v, 17: Ca- ro concupiscit adversus spiritum, spiritus ro concupiscit adversus spiritum, spiritus autem adversus carnem : hæc enim sibi autem adversus carnem : hæc enim sibi invicem adversantur, ut non quæcumque invicem adversantur, ut non quæcumque vultis, illa faciatis. Christus autem as- vultis, illa faciatis. Christus autem as- sumens utrumque, fecit pacem in se. sumens utrumque, fecit pacem in se. Psal. Lxxv, 3: Factus est in pace locus Psal. Lxxv, 3: Factus est in pace locus ejus. Et speramus quod etiam erit pax ejus. Et speramus quod etiam erit pax in nobis. Ad Ephes. 11, 14 et 15: Me- in nobis. Ad Ephes. 11, 14 et 15: Me- dium parietem maceriæ solvens, inimici- dium parietem maceriæ solvens, inimici- tias in carne sua: legem mandatorum tias in carne sua: legem mandatorum decretis evacuans, ut duos condat, spi- decretis evacuans, ut duos condat, spi- ritum scilicet et carnem, in semetipso ritum scilicet et carnem, in semetipso in unum novum hominem, faciens pa- in unum novum hominem, faciens pa- cem. Et secundum hanc pacem dicitur cem. Et secundum hanc pacem dicitur Emmanuel *. Emmanuel *.

Et sic plena facta est pax Et sic plena facta est pax

« Hominibus bonæ voluntatis, » « Hominibus bonæ voluntatis, »

Hoc est, voluntatem in bonum diri- Hoc est, voluntatem in bonum diri-

4 Ad Ephes. 11, 14: Ipse Jesus est pax nostra: 4 Ad Ephes. 11, 14: Ipse Jesus est pax nostra: qui fecit utraque unum, etc. qui fecit utraque unum, etc.

5 Isa. VII, 14. 5 Isa. VII, 14.

15 15

212 212

: :

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

gentibus quia, Isa. LVII, 21 et 20, dici- gentibus quia, Isa. LVII, 21 et 20, dici- tur, quod non est pax impiis, dicit Do- tur, quod non est pax impiis, dicit Do- minus Deus sed, Cor impii quasi mare minus Deus sed, Cor impii quasi mare fervens, quod quiescere non potest. Et fervens, quod quiescere non potest. Et quidem sic plena est pax. Et hoc est quidem sic plena est pax. Et hoc est quod dicit Glossa: « Quando peccando quod dicit Glossa: « Quando peccando extranei eramus a Deo, extraneos repu- extranei eramus a Deo, extraneos repu- tabant nos Angeli: sed quando cognovi- tabant nos Angeli: sed quando cognovi- mus Regem nostrum, recognoverunt nos mus Regem nostrum, recognoverunt nos Angeli cives suos. Et timet Angelus Angeli cives suos. Et timet Angelus adorari ab humana natura ¹ quam in suo adorari ab humana natura ¹ quam in suo Rege considerat. » Item, alia Glossa: Rege considerat. » Item, alia Glossa: « Quia Deus et homo nascitur, homini- « Quia Deus et homo nascitur, homini- bus pax cum ipsis Angelis: Deo canitur bus pax cum ipsis Angelis: Deo canitur gloria, qui ab Angelis pro nostra redem- gloria, qui ab Angelis pro nostra redem- ptione glorificatur. » ptione glorificatur. »

1 1

Attende autem, quod residuum ejus Attende autem, quod residuum ejus quod additur ad Gloria in excelsis, dici- quod additur ad Gloria in excelsis, dici- tur a Beato Hilario compositum. Et quia tur a Beato Hilario compositum. Et quia Angeli primo hymnum istum in terra Angeli primo hymnum istum in terra decantaverunt, ideo Telesphorus papa decantaverunt, ideo Telesphorus papa instituit, quod non nisi ab Episcopo in- instituit, quod non nisi ab Episcopo in- choaretur. Postea vero Symmachus papa choaretur. Postea vero Symmachus papa attendens, quod sacerdos quilibet Ange- attendens, quod sacerdos quilibet Ange- lus Domini dicitur 2, instituit, quod etiam lus Domini dicitur 2, instituit, quod etiam ab aliis sacerdotibus inciperetur. ab aliis sacerdotibus inciperetur.

« Et factum est, ut discesserunt ab « Et factum est, ut discesserunt ab eis Angeli in cœlum, pastores loque- eis Angeli in cœlum, pastores loque- bantur ad invicem: Transeamus usque bantur ad invicem: Transeamus usque Bethlehem, et videamus hoc verbum Bethlehem, et videamus hoc verbum quod factum est, quod Dominus os- quod factum est, quod Dominus os- tendit nobis. » tendit nobis. »

Quid est quod fuit? ipsum quod futu- Quid est quod fuit? ipsum quod futu- rum est. Quid est quod factum est? ip- rum est. Quid est quod factum est? ip- sum quod faciendum est. sum quod faciendum est.

nem nem

« Ut discesserunt ab eis Angeli in « Ut discesserunt ab eis Angeli in colum. » Adventus Angelorum allatio- colum. » Adventus Angelorum allatio- illuminationis eorum significat: illuminationis eorum significat: quæ duo facit: purgat enim ignorantiam, quæ duo facit: purgat enim ignorantiam, et veritatis infundit scientiam: quod per et veritatis infundit scientiam: quod per claritatem Dei, quæ circumfulsit eos, de- claritatem Dei, quæ circumfulsit eos, de- signatum est. Recessus autem in cœlum, signatum est. Recessus autem in cœlum, significat reductionem illuminati cordis significat reductionem illuminati cordis in Deum. Hæc enim, ut dicit Dionysius in Deum. Hæc enim, ut dicit Dionysius in Cœlesti hierarchia, sunt tria Angelo - in Cœlesti hierarchia, sunt tria Angelo - rum opera purgare, illuminare, et per- rum opera purgare, illuminare, et per- ficere. Purgant enim, cum ignorantiam ficere. Purgant enim, cum ignorantiam abstergunt illuminant, cum lumen veri- abstergunt illuminant, cum lumen veri- tatis infundunt: perficiunt, cum cor illu- tatis infundunt: perficiunt, cum cor illu- minatum ad fontem luminis convertunt: minatum ad fontem luminis convertunt: et ideo discedendo se subtrahunt, ne cor et ideo discedendo se subtrahunt, ne cor illuminati in ipsis stet, sed ad Deum con- illuminati in ipsis stet, sed ad Deum con- vertatur. Et hoc innuentes discedunt in vertatur. Et hoc innuentes discedunt in cœlum, ad Patrem luminum, qui in cœ- cœlum, ad Patrem luminum, qui in cœ- lis est, dirigentes. Hoc significatum est, lis est, dirigentes. Hoc significatum est, Genes. xxvIII, 12 et 13, ubi Angeli de- Genes. xxvIII, 12 et 13, ubi Angeli de- scendunt et ascendunt in scala Jacob: et scendunt et ascendunt in scala Jacob: et Dominus innixus est scalæ desuper. De- Dominus innixus est scalæ desuper. De- scendentes enim fuerunt illuminatores, scendentes enim fuerunt illuminatores, ascendentes dirigunt illuminatos ad eum ascendentes dirigunt illuminatos ad eum qui scalæ innititur. Matth. xvIII, 10: qui scalæ innititur. Matth. xvIII, 10: Angeli eorum in cælis semper vident fa- Angeli eorum in cælis semper vident fa- ciem Patris mei qui in cælis est. Ideo ciem Patris mei qui in cælis est. Ideo nostri sunt, quia nos illuminant: ideo nostri sunt, quia nos illuminant: ideo vident faciem Patris, ut nos ad ipsam vident faciem Patris, ut nos ad ipsam faciem dirigant. faciem dirigant.

Et hoc est quod sequitur: quia statim Et hoc est quod sequitur: quia statim pastores ad id convertuntur quod Angeli pastores ad id convertuntur quod Angeli

Hic tangitur experimentalis cognitio annuntiabant. Unde Hic tangitur experimentalis cognitio annuntiabant. Unde dictorum ab Angelis. dictorum ab Angelis.

Et dicit duo: consensum scilicet ad Et dicit duo: consensum scilicet ad experiendum, et ipsum experimentum. experiendum, et ipsum experimentum.

De consensu ad experiendum tangit De consensu ad experiendum tangit duo. Primo enim Evangelista continuat duo. Primo enim Evangelista continuat historiam, et deinde ad experiendum po- historiam, et deinde ad experiendum po-

nit consensum. nit consensum.

Historiam continuando dicit: « Et Historiam continuando dicit: « Et factum est. » Omnia enim ista in præfi- factum est. » Omnia enim ista in præfi- nitione Dei jam facta sunt. Eccle. 1, 9: nitione Dei jam facta sunt. Eccle. 1, 9:

1 Cf. Apocal. XXII, 9. 1 Cf. Apocal. XXII, 9.

« Pastores loquebantur ad invi- « Pastores loquebantur ad invi-

cem. » cem. »

Ecce consensus pastorum ad experien- Ecce consensus pastorum ad experien- dum. Sunt autem tria notanda : pasto- dum. Sunt autem tria notanda : pasto- rum in unum consensus, exhortatio mu- rum in unum consensus, exhortatio mu- tua ad illud, et quid velint experiri. tua ad illud, et quid velint experiri.

In idem consensus notatur per hoc In idem consensus notatur per hoc quod pluraliter dicit : « Pastores, » in quod pluraliter dicit : « Pastores, » in

2 Malach. 11, 7. 2 Malach. 11, 7.

IN EVANG. LUCÆ, II-15. IN EVANG. LUCÆ, II-15.

communi, quod nullus contradixit. Psal. communi, quod nullus contradixit. Psal. LXVII, 7: Inhabitare facit unius moris in LXVII, 7: Inhabitare facit unius moris in domo. Psal. cxxx11, 1: Ecce quam bonum domo. Psal. cxxx11, 1: Ecce quam bonum et quam jucundum, habitare fratres in et quam jucundum, habitare fratres in unum. Aristoteles : « Pravus socius est, unum. Aristoteles : « Pravus socius est, qui impedit commune opus. » Ad Hebr. qui impedit commune opus. » Ad Hebr. x, 25 Non deserentes collectionem no- x, 25 Non deserentes collectionem no- stram. I ad Corinth. 1, 10: Idipsum dica- stram. I ad Corinth. 1, 10: Idipsum dica- tis omnes, ut non sint in vobis schismata. tis omnes, ut non sint in vobis schismata.

« Loquebantur ad invicem. » Ecce ex- « Loquebantur ad invicem. » Ecce ex- hortatio mutua. Apocal. xxi, 17: Spi- hortatio mutua. Apocal. xxi, 17: Spi- ritus et sponsa dicunt: Veni. Et qui au- ritus et sponsa dicunt: Veni. Et qui au- dit, dicat: Veni. Psal. xciv, 1 et 2: Ve- dit, dicat: Veni. Psal. xciv, 1 et 2: Ve- nite, exsultemus Domino, jubilemus Deo nite, exsultemus Domino, jubilemus Deo salutari nostro præoccupemus faciem salutari nostro præoccupemus faciem ejus in confessione. Isa. 11, 3: Venite, et ejus in confessione. Isa. 11, 3: Venite, et ascendamus ad montem Domini. Et post ascendamus ad montem Domini. Et post modicum, y. 5: Domus Jacob, venite, et modicum, y. 5: Domus Jacob, venite, et ambulemus in lumine Domini. ambulemus in lumine Domini.

Adhortantes autem se invicem dicunt: Adhortantes autem se invicem dicunt:

« Transeamus usque Bethlehem. » « Transeamus usque Bethlehem. »

Hic notantur quinque transitus pasto- Hic notantur quinque transitus pasto- rum. A consideratione enim gregum rum. A consideratione enim gregum transiverunt ad seipsos, de auditis ab An- transiverunt ad seipsos, de auditis ab An- gelo conferentes. De seipsis transierunt gelo conferentes. De seipsis transierunt «< Bethlehem, » domum Christi Domini «< Bethlehem, » domum Christi Domini quærentes. De domo transiverunt ad fa- quærentes. De domo transiverunt ad fa- miliam Christi, Beatam Virginem et Jo- miliam Christi, Beatam Virginem et Jo- seph invenientes. De familia transiverunt seph invenientes. De familia transiverunt ad infantem Christum, in præsepio co- ad infantem Christum, in præsepio co- gnoscentes. De Christo autem iterum ad gnoscentes. De Christo autem iterum ad gregem, curam gregi impendentes. Et gregem, curam gregi impendentes. Et primus quidem transitus est mundano- primus quidem transitus est mundano- rum ad cordis notitiam. Secundus au- rum ad cordis notitiam. Secundus au- tem est sui ad cœlestem sanctorum habi- tem est sui ad cœlestem sanctorum habi- tationem conversio. Tertius autem est si- tationem conversio. Tertius autem est si- millimorum, vel familiarium Deo et pro- millimorum, vel familiarium Deo et pro- pinquiorum perlustratio. Quartus autem pinquiorum perlustratio. Quartus autem est Dei inventio. Quintus est ejus quod est Dei inventio. Quintus est ejus quod sic inventum est proximi communicatio. sic inventum est proximi communicatio.

De primo dicitur, Isa. XLIII, 2 et 3 : De primo dicitur, Isa. XLIII, 2 et 3 : Cum transieris per aquas, tecum ero, et Cum transieris per aquas, tecum ero, et flumina non operient te: cum ambula- flumina non operient te: cum ambula- veris in igne, non combureris, et flamma veris in igne, non combureris, et flamma non ardebit in te. Quia ego Dominus non ardebit in te. Quia ego Dominus Deus tuus, Sanctus Israel, salvator tuus, Deus tuus, Sanctus Israel, salvator tuus, etc. Aqua, insipidam et frigidam mundi etc. Aqua, insipidam et frigidam mundi

213 213

consolationem significat, quæ non operit consolationem significat, quæ non operit ad Deum transeuntem. Ignis autem si- ad Deum transeuntem. Ignis autem si- gnificat tribulationem ferventem, quæ gnificat tribulationem ferventem, quæ etiam comburere non potest eum, qui etiam comburere non potest eum, qui passu consideratæ mentis ad Deum per- passu consideratæ mentis ad Deum per- transit. II ad Corinth. IV, 17 et 18: Id transit. II ad Corinth. IV, 17 et 18: Id quod in præsenti est momentaneum et quod in præsenti est momentaneum et leve tribulationis nostræ, supra modum leve tribulationis nostræ, supra modum in sublimitate æternum gloriæ pondus in sublimitate æternum gloriæ pondus operatur in nobis, non contemplantibus operatur in nobis, non contemplantibus nobis qих videntur, sed quæ non viden- nobis qих videntur, sed quæ non viden- tur. Psal. LXV, 12: Transivimus per ignem tur. Psal. LXV, 12: Transivimus per ignem et aquam, et eduxisti nos in refrigerium. et aquam, et eduxisti nos in refrigerium.

De secundo transitu, qui est a conside- De secundo transitu, qui est a conside- ratione ad domum Dei, in Psalmo. XLI, ratione ad domum Dei, in Psalmo. XLI, 5 Transibo in locum tabernaculi admi- 5 Transibo in locum tabernaculi admi- rabilis, usque ad domum Dei, cœlestem rabilis, usque ad domum Dei, cœlestem scilicet patriam. Cantic. III, 1 et 2: In scilicet patriam. Cantic. III, 1 et 2: In lectulo meo, propriæ scilicet conscientiæ, lectulo meo, propriæ scilicet conscientiæ, per noctes quæsivi quem diligit anima per noctes quæsivi quem diligit anima mea quæsivi illum, scilicet in corde mea quæsivi illum, scilicet in corde tenebroso, et non inveni. Surgam, et cir- tenebroso, et non inveni. Surgam, et cir- cuibo civitatem: per vicos et plateas, cuibo civitatem: per vicos et plateas, cœlestis scilicet Jerusalem, quæram cœlestis scilicet Jerusalem, quæram quem diligit anima mea. Sic ergo ve- quem diligit anima mea. Sic ergo ve-

niunt in Bethlehem. niunt in Bethlehem.

De tertio transitu de domo ad fami- De tertio transitu de domo ad fami- liam privatam dicitur, Isa. XLI, 3 : Trans- liam privatam dicitur, Isa. XLI, 3 : Trans- ibit in pace, semita in pedibus ejus non ibit in pace, semita in pedibus ejus non apparebit. Sic enim transiens in domo Dei, apparebit. Sic enim transiens in domo Dei, nihil nisi pacem invenit: nec umquam nihil nisi pacem invenit: nec umquam lassatur, vel pulverizatur, vel sordidatur lassatur, vel pulverizatur, vel sordidatur pedibus: quæ dicuntur hic pedum semi- pedibus: quæ dicuntur hic pedum semi- tæ in pedibus apparentes. tæ in pedibus apparentes.

De quarto, qui est transitus de familia De quarto, qui est transitus de familia ad natum Christum, Cantic. III, 4: Pau- ad natum Christum, Cantic. III, 4: Pau- lulum cum pertransissem eos, inveni lulum cum pertransissem eos, inveni quem diligit anima mea. Eccli. xxiv, quem diligit anima mea. Eccli. xxiv, 26 Transite ad me, omnes qui concu- 26 Transite ad me, omnes qui concu- piscitis me, et a generationibus meis im- piscitis me, et a generationibus meis im- plemini. plemini.

De transitu autem quinto, scilicet ex De transitu autem quinto, scilicet ex secreto illius contemplationis ad ædifica- secreto illius contemplationis ad ædifica- tionem gregis dicitur, Joan. VII, 3 et 4 : tionem gregis dicitur, Joan. VII, 3 et 4 : Transi hinc, et vade in Judæam, ut et Transi hinc, et vade in Judæam, ut et discipuli tui videant opera tua, quæ fa- discipuli tui videant opera tua, quæ fa- cis. Nemo quippe in occulto quid facit, cis. Nemo quippe in occulto quid facit, et quærit ipse in palam esse. Genes. XXII, et quærit ipse in palam esse. Genes. XXII, 5: Ego et puer illuc usque properantes, 5: Ego et puer illuc usque properantes,

214 214

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

postquam adoraverimus, revertemur ad postquam adoraverimus, revertemur ad

vos. vos.

Sic ergo dicunt: Transeamus a nostris Sic ergo dicunt: Transeamus a nostris et a nobis, ad ea quæ Dei sunt et intima et a nobis, ad ea quæ Dei sunt et intima ipsius, et ad ipsum ut illuminatione ipsius, et ad ipsum ut illuminatione ipsius accepta, retranseamus ad gregis ipsius accepta, retranseamus ad gregis custodiam. custodiam.

Sunt autem transitus tres notati ab his Sunt autem transitus tres notati ab his qui fuerunt ante nos: transitus scilicet de qui fuerunt ante nos: transitus scilicet de vitiis ad virtutes, transitus de virtute in vitiis ad virtutes, transitus de virtute in virtutem, et transitus de meritis virtutum virtutem, et transitus de meritis virtutum ad gloriam. ad gloriam.

Transitus de vitiis ad virtutes signifi- Transitus de vitiis ad virtutes signifi- catur per transitum Maris rubri: de quo catur per transitum Maris rubri: de quo dicitur, Sapient. x, 18: Transtulit illos dicitur, Sapient. x, 18: Transtulit illos per Mare rubrum, et transvexit illos per per Mare rubrum, et transvexit illos per aquam nimiam. Psal. cxxxv, 13 et 14: aquam nimiam. Psal. cxxxv, 13 et 14: Qui divisit Mare rubrum in divisiones,... Qui divisit Mare rubrum in divisiones,... et eduxit Israel per medium ejus, hoc et eduxit Israel per medium ejus, hoc est, mare per compunctionis amaritudi- est, mare per compunctionis amaritudi- nem. Rubrum est, per confessionis vere- nem. Rubrum est, per confessionis vere- cundiam et ruborem, divisiones habet cundiam et ruborem, divisiones habet per singulares de peccatis singulis satis- per singulares de peccatis singulis satis- factiones, salubre est per inimicorum de- factiones, salubre est per inimicorum de- mersiones. Exod. xv, 5: Descenderunt mersiones. Exod. xv, 5: Descenderunt in profundum quasi lapis, scilicet in in profundum quasi lapis, scilicet in aquis vehementibus. aquis vehementibus.

Secundus transitus significatur per Secundus transitus significatur per transitum filiorum Israel per desertum : transitum filiorum Israel per desertum : de quo, Sapient. x1, 2: Iter fecerunt per de quo, Sapient. x1, 2: Iter fecerunt per deserta quæ non habitabantur, et in lo- deserta quæ non habitabantur, et in lo- cis desertis fixerunt casas. Via enim vir- cis desertis fixerunt casas. Via enim vir- tutum et regio non inhabitantur a mun- tutum et regio non inhabitantur a mun- do. Psal. LXXXIII, 8: Ibunt de virtute in do. Psal. LXXXIII, 8: Ibunt de virtute in virtutem videbitur Deus Deorum in virtutem videbitur Deus Deorum in Sion. Ad hoc cupientes exire, Idumæam Sion. Ad hoc cupientes exire, Idumæam circuierunt, Sehon et Og, reges Basan, circuierunt, Sehon et Og, reges Basan, interfecerunt. Idumæa enim sanguinea interfecerunt. Idumæa enim sanguinea carnem significat, quæ non est interfi- carnem significat, quæ non est interfi- cienda sed domanda. Unde, Numer. xxi, cienda sed domanda. Unde, Numer. xxi, 4, præcipitur eis quod circumeant, et 4, præcipitur eis quod circumeant, et non interficiant. Sehon germen inutile non interficiant. Sehon germen inutile interpretatur, et mundum significat: hic interpretatur, et mundum significat: hic est interficiendus. Og autem occultus est interficiendus. Og autem occultus diabolum significat, qui etiam interficien- diabolum significat, qui etiam interficien-

1 Cf. Josue, III et 4. 1 Cf. Josue, III et 4.

2 Ibidem, 11, 1 et seq. 2 Ibidem, 11, 1 et seq.

3 Ibidem, III, 14 et seq., et iv, 1 et seq. 3 Ibidem, III, 14 et seq., et iv, 1 et seq.

dus est sicut dicitur, Numer. xxi, 34. dus est sicut dicitur, Numer. xxi, 34. Tertius transitus est signatus per trans- Tertius transitus est signatus per trans- itum Jordanis 1, itum Jordanis 1, de quo, de quo, Joan. XIII, 1 : Joan. XIII, 1 :

Sciens Jesus quia venit hora ejus ut trans- Sciens Jesus quia venit hora ejus ut trans- eat ex hoc mundo ad Patrem : cum di- eat ex hoc mundo ad Patrem : cum di- lexisset suos qui erant in mundo, in lexisset suos qui erant in mundo, in finem dilexit eos. Hunc transitum qui- finem dilexit eos. Hunc transitum qui- dam faciunt vivi prius, et morientes dam faciunt vivi prius, et morientes postea vivi per contemplationem et. postea vivi per contemplationem et. prægustationem, morientes autem per prægustationem, morientes autem per possessionem. Vivorum transitus signifi- possessionem. Vivorum transitus signifi- catur per transitum exploratorum catur per transitum exploratorum morientium autem transitus significatur morientium autem transitus significatur per transitum populi . Joan. III, 13: Ne- per transitum populi . Joan. III, 13: Ne- mo ascendit in cœlum, nisi qui descendit mo ascendit in cœlum, nisi qui descendit de cœlo, Filius hominis qui est in cœlo. de cœlo, Filius hominis qui est in cœlo.

2 2

: :

Sic igitur et isti dicunt : « Transea- Sic igitur et isti dicunt : « Transea- mus, ut prægustemus, et contempla- mus, ut prægustemus, et contempla- tione videamus. tione videamus.

« Usque Bethlehem. »> « Usque Bethlehem. »>

Domus panis reficientis, confirmantis, Domus panis reficientis, confirmantis, nobiscum permanentis, vivificantis, de- nobiscum permanentis, vivificantis, de- licias præbentis, omne delectamentum licias præbentis, omne delectamentum gratiæ habentis. gratiæ habentis.

Panis dico reficientis, Isa. xx1, 14: Panis dico reficientis, Isa. xx1, 14: Qui habitatis terram Austri, cum pani- Qui habitatis terram Austri, cum pani- bus, hoc est, refectionibus spiritualibus, bus, hoc est, refectionibus spiritualibus, occurrite fugienti. Matth. x1, 28: Ego occurrite fugienti. Matth. x1, 28: Ego reficiam vos. Genes. L, 21 Nolite time- reficiam vos. Genes. L, 21 Nolite time- re, ego pascam vos et parvulos vestros. re, ego pascam vos et parvulos vestros.

Panis cor confirmantis, Psal. c, 15: Panis cor confirmantis, Psal. c, 15: Panis cor hominis confirmat. Act. ix, 19 : Panis cor hominis confirmat. Act. ix, 19 : Cum accepisset cibum, confortatus est. Cum accepisset cibum, confortatus est.

Panis membris adhærentis: quia nu- Panis membris adhærentis: quia nu- trimentum de frumento fortius adhæret trimentum de frumento fortius adhæret membris, ut dicit Constantinus in Pan- membris, ut dicit Constantinus in Pan- tegni. Et ideo Christus comparat se gra- tegni. Et ideo Christus comparat se gra- no frumenti. Psal. CXLVII, 14: Adipe no frumenti. Psal. CXLVII, 14: Adipe frumenti satiat te. Alia enim refectio in frumenti satiat te. Alia enim refectio in ventrem vadit, et in secessum emittitur *. ventrem vadit, et in secessum emittitur *. Hæc autem permanet et vegetat in vitam Hæc autem permanet et vegetat in vitam

æternam. æternam.

Est etiam panis vivificans, Joan. v1, 58: Est etiam panis vivificans, Joan. v1, 58:

* Joan. XII, 24 et 25. * Joan. XII, 24 et 25.

5 Matth. xv, 17. 5 Matth. xv, 17.

IN EVANG. LUCÆ, II-13. IN EVANG. LUCÆ, II-13.

Qui manducat me, et ipse vivet propter me. Qui manducat me, et ipse vivet propter me.

Delicias præbet, Genes. XLIX, 20: Aser, Delicias præbet, Genes. XLIX, 20: Aser, pinguis panis ejus, et præbebit delicias pinguis panis ejus, et præbebit delicias regibus. regibus.

Est etiam saginatus pinguedine divi- Est etiam saginatus pinguedine divi- nitatis, quod omne habet gratiæ delecta- nitatis, quod omne habet gratiæ delecta- mentum, Sapient. xvi, 20: Paratum mentum, Sapient. xvi, 20: Paratum panem de cælo præstitisti illis sine la- panem de cælo præstitisti illis sine la- bore, omne delectamentum in se haben- bore, omne delectamentum in se haben- tem, et omnis saporis suavitatem. tem, et omnis saporis suavitatem. Sic ergo et adhuc, Sic ergo et adhuc,

« Transeamus usque Bethlehem, et « Transeamus usque Bethlehem, et videamus hoc verbum. » videamus hoc verbum. »

Nam, Nam,

Segnius irritant animum demissa per aures, Segnius irritant animum demissa per aures, Quam quæ sunt oculis subjecta fidelibus. Quam quæ sunt oculis subjecta fidelibus.

Sed numquid hoc videre voluerunt Sed numquid hoc videre voluerunt pastores tamquam discredentes verbis pastores tamquam discredentes verbis Angeli? Absit. Sed potius in cujus rei Angeli? Absit. Sed potius in cujus rei auditu delectati sunt, in ejusdem rei visu auditu delectati sunt, in ejusdem rei visu delectari voluerunt. Job, XLII, 5: Auditu delectari voluerunt. Job, XLII, 5: Auditu auris audivi te: nunc autem oculus meus auris audivi te: nunc autem oculus meus videt te. Luc. x, 23: Beati oculi qui vi- videt te. Luc. x, 23: Beati oculi qui vi- dent quæ vos videtis. dent quæ vos videtis.

Adhuc autem, Angeli innuunt missio- Adhuc autem, Angeli innuunt missio- nem ad videndum quando dicunt: Inve- nem ad videndum quando dicunt: Inve- nietis infantem. Job, xix, 26: In carne nietis infantem. Job, xix, 26: In carne mea videbo Deum meum. mea videbo Deum meum.

« Hoc verbum. » « Hoc verbum. »

Ecce res videnda. Dicunt autem qua- Ecce res videnda. Dicunt autem qua- tuor. Primum est, hoc verbum demon- tuor. Primum est, hoc verbum demon- strabile in carne ad oculum. Secundum strabile in carne ad oculum. Secundum est, quia dicunt esse factum. Tertium, est, quia dicunt esse factum. Tertium, quia a Domino esse factum. Quartum, quia a Domino esse factum. Quartum, quia dicunt ab Angelis esse revelatum. quia dicunt ab Angelis esse revelatum.

De primo notandum est, quod Verbum De primo notandum est, quod Verbum incarnatum est, « hoc verbum, » demon- incarnatum est, « hoc verbum, » demon- strabile et visibile. Unde Glossa dicit, strabile et visibile. Unde Glossa dicit, quod « Verbum videtur, cum caro Verbi quod « Verbum videtur, cum caro Verbi videtur » quia Verbum caro factum est, videtur » quia Verbum caro factum est, et habitavit in nobis'. Baruch, III, 38: et habitavit in nobis'. Baruch, III, 38:

213 213

Post hæc in terris visus est, et cum ho- Post hæc in terris visus est, et cum ho- minibus conversatus est. Est autem hoc minibus conversatus est. Est autem hoc

Verbum, cujus non saturatur oculus vi- Verbum, cujus non saturatur oculus vi- su. Nec mirum, quia ipse est in quem su. Nec mirum, quia ipse est in quem desiderant Angeli prospicere³. desiderant Angeli prospicere³.

Videamus ergo et nos hoc verbum Videamus ergo et nos hoc verbum

« Quod factum est. »> « Quod factum est. »>

Quod mirum est, cum ipsum increa- Quod mirum est, cum ipsum increa- tum sit, sed a Patre genitum ab æterno tum sit, sed a Patre genitum ab æterno apud Patrem. Joan. i, 1 : In principio apud Patrem. Joan. i, 1 : In principio erat Verbum, et Verbum erat apud Deum, erat Verbum, et Verbum erat apud Deum, et Deus erat Verbum. Adhuc autem, y. 3, et Deus erat Verbum. Adhuc autem, y. 3, cum omnia per ipsum facta sunt, mira- cum omnia per ipsum facta sunt, mira- bitur omnis homo si et ipsum factum est bitur omnis homo si et ipsum factum est inter omnia. Videtur enim sequi quod inter omnia. Videtur enim sequi quod ipsum factum sit per seipsum. Sed ad ipsum factum sit per seipsum. Sed ad hoc Catholica fides respondet, quod ip- hoc Catholica fides respondet, quod ip- sum secundum divinitatem æternum est: sum secundum divinitatem æternum est: et omnia per ipsum facta sunt. Assum- et omnia per ipsum facta sunt. Assum- psit autem quod non erat, manens quod psit autem quod non erat, manens quod erat, hoc est, humanam naturam: et se- erat, hoc est, humanam naturam: et se- cundum illam, et factum est a Patre et cundum illam, et factum est a Patre et a Spiritu sancto et a seipso. Hoc est quod a Spiritu sancto et a seipso. Hoc est quod dicit Apostolus, ad Philip. II, 7: Semet- dicit Apostolus, ad Philip. II, 7: Semet- ipsum exinanivit. Sicut enim semetip- ipsum exinanivit. Sicut enim semetip- sum exinanivit, ita a semetipso factus sum exinanivit, ita a semetipso factus est. Æternum enim temporale factum est, est. Æternum enim temporale factum est, et increatum factum est creatum, secun- et increatum factum est creatum, secun- dum diversarum naturarum proprieta- dum diversarum naturarum proprieta- Item quas assumpsit. Item quas assumpsit.

Quia autem hoc nemo nisi Deus facere Quia autem hoc nemo nisi Deus facere poterat, ideo subjungens dicit : poterat, ideo subjungens dicit :

« Quod Dominus. »> « Quod Dominus. »>

Dominus, inquam, Deus Trinitas, Pa- Dominus, inquam, Deus Trinitas, Pa- ter, et Filius, et Spiritus sanctus. Unde, ter, et Filius, et Spiritus sanctus. Unde, Supra, 1, 35 Spiritus sanctus superve- Supra, 1, 35 Spiritus sanctus superve- niet in te, et virtus Altissimi, quæ est niet in te, et virtus Altissimi, quæ est Filius. I ad Corinth. 1, 24 Christum Filius. I ad Corinth. 1, 24 Christum Dei virtutem, et Dei sapientiam. Pater Dei virtutem, et Dei sapientiam. Pater autem est umbra et ita fecit Dominus autem est umbra et ita fecit Dominus Trinitas hanc incarnationem. Trinitas hanc incarnationem.

Et tangunt revelationem, dicentes : Et tangunt revelationem, dicentes :

1 Joan. 1, 14. 1 Joan. 1, 14.

2 Eccle. I, 8. 2 Eccle. I, 8.

3 I Petr. 1, 12. 3 I Petr. 1, 12.

16 16

17 17

216 216

« Ostendit nobis, »> « Ostendit nobis, »>

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Hoc est, per sanctos Angelos revelavit. Hoc est, per sanctos Angelos revelavit. Infra, in eodem, y. 30: Viderunt oculi Infra, in eodem, y. 30: Viderunt oculi mei salutare tuum. Et, infra, y. 32 : mei salutare tuum. Et, infra, y. 32 : Lumen ad revelationem Gentium, et glo- Lumen ad revelationem Gentium, et glo- riam plebis tuæ Israel. riam plebis tuæ Israel. Sequitur : Sequitur :

« Et venerunt festinantes, et invene- « Et venerunt festinantes, et invene- runt Mariam et Joseph, et infantem runt Mariam et Joseph, et infantem positum in præsepio. positum in præsepio.

Videntes autem, cognoverunt de ver- Videntes autem, cognoverunt de ver- bo quod dictum erat illis de puero hoc.» bo quod dictum erat illis de puero hoc.»

: :

tria soluta. Et cum hoc inventio Mariæ, tria soluta. Et cum hoc inventio Mariæ, et Joseph. Ideo, sicut dicit Glossa: << Non et Joseph. Ideo, sicut dicit Glossa: << Non cum desidia Christi quærenda est præ- cum desidia Christi quærenda est præ- sentia ideo pastores sine mora inve- sentia ideo pastores sine mora inve- niunt, quia non ficta fide currunt videre niunt, quia non ficta fide currunt videre quod audierunt. Horum exempla pasto- quod audierunt. Horum exempla pasto- res Ecclesiæ, imo cuncti fideles imitari res Ecclesiæ, imo cuncti fideles imitari debent, ut fide et virtute proficiant: et debent, ut fide et virtute proficiant: et cœlesti oraculo erecti, præcedentium pa- cœlesti oraculo erecti, præcedentium pa- trum vitam, in qua panis vitæ semper trum vitam, in qua panis vitæ semper conservatur et reficit, quasi portas Beth- conservatur et reficit, quasi portas Beth- lehem contemplando subeant. lbi ca- lehem contemplando subeant. lbi ca- tholicæ Ecclesiæ pulchritudinem quasi tholicæ Ecclesiæ pulchritudinem quasi Mariam, et Doctorum cœtum quasi Jo- Mariam, et Doctorum cœtum quasi Jo- seph, et humilem Mediatoris adventum seph, et humilem Mediatoris adventum Scripturæ paginis insertum quasi in Scripturæ paginis insertum quasi in præsepio inveniunt. » Hæc sunt verba præsepio inveniunt. » Hæc sunt verba

Ecce tangitur hic cognitio experimen- Glossæ valde notanda. Quid enim deco- Ecce tangitur hic cognitio experimen- Glossæ valde notanda. Quid enim deco-

talis. talis.

Tanguntur autem duo: experimentum, Tanguntur autem duo: experimentum, et effectus experimenti. et effectus experimenti.

Experimentum est in duobus : in re Experimentum est in duobus : in re experta, et in signis datis ab Angelo. experta, et in signis datis ab Angelo.

Rem experiendam dicit : « Et vene- Rem experiendam dicit : « Et vene- runt. » runt. »

: :

Et tangit tria devotionem venientium, Et tangit tria devotionem venientium, fervorem festinantium, et inventionem fervorem festinantium, et inventionem fidelium credentium. fidelium credentium.

Devotionem venientium tangit cum Devotionem venientium tangit cum dicit: «Et venerunt, » tracti per devo- dicit: «Et venerunt, » tracti per devo- tionem. Psal. xxxш, 6: Accedite ad tionem. Psal. xxxш, 6: Accedite ad eum, et illuminamini : et facies vestræ eum, et illuminamini : et facies vestræ non confundentur. Matth. x1, 28: Ve- non confundentur. Matth. x1, 28: Ve- nite ad me, omnes qui laboratis et one- nite ad me, omnes qui laboratis et one- rati estis, et ego reficiam vos. Matth. rati estis, et ego reficiam vos. Matth. XXVIII, 6 : Venite, et videte. Jerem. LI, XXVIII, 6 : Venite, et videte. Jerem. LI, 50 Venite, nolite stare recordamini 50 Venite, nolite stare recordamini procul Domini. procul Domini.

« Festinantes, » fervore desiderii. Ad « Festinantes, » fervore desiderii. Ad Hebr. IV, Hebr. IV, 11 Festinemus ingredi in il- 11 Festinemus ingredi in il- lam requiem, ut non obduretur quis ex lam requiem, ut non obduretur quis ex vobis fallacia peccati. Isa. XL, 31: Cur- vobis fallacia peccati. Isa. XL, 31: Cur- rent et non laborabunt, ambulabunt et rent et non laborabunt, ambulabunt et non deficient. non deficient.

ris Ecclesiæ est, quod non inveniatur in ris Ecclesiæ est, quod non inveniatur in Maria? Ipsa est spes pœnitentium per Maria? Ipsa est spes pœnitentium per hoc quod est amarum mare, per hoc hoc quod est amarum mare, per hoc quod suam ipsius animam pertransivit quod suam ipsius animam pertransivit gladius redemptionis peccatorum. Prop- gladius redemptionis peccatorum. Prop- ter hoc enim dicit illud Genesis, xxvII, ter hoc enim dicit illud Genesis, xxvII, 13: In me sit, ait, ista maledictio, fili mi: 13: In me sit, ait, ista maledictio, fili mi: tantum audi vocem meam, et pergens affer tantum audi vocem meam, et pergens affer quæ dixi, sacrificium videlicet contribu- quæ dixi, sacrificium videlicet contribu- lati cordis pro peccatis. Ipsa est dux in lati cordis pro peccatis. Ipsa est dux in undis tentationum fluctuantium, per hoc undis tentationum fluctuantium, per hoc quod est stella maris. Ipsa est contem- quod est stella maris. Ipsa est contem- plantium illuminatrix. Ipsa est tribulato- plantium illuminatrix. Ipsa est tribulato- rum domina et prolectrix. Ipsa est flos rum domina et prolectrix. Ipsa est flos virginum, sanctitas matronarum, exem- virginum, sanctitas matronarum, exem- plum in ministerio sanctarum viduarum. plum in ministerio sanctarum viduarum. Joseph etiam filius accrescens, totum Joseph etiam filius accrescens, totum præsignat cœtum Doctorum: patronus præsignat cœtum Doctorum: patronus virginis, Christi nutritius, itineris dux, et virginis, Christi nutritius, itineris dux, et familiæ fidelissimus procurator. familiæ fidelissimus procurator. Hoc est ergo quod dicit : Hoc est ergo quod dicit :

<< Invenerunt Mariam, » << Invenerunt Mariam, »

Gratia plenam, omni Ecclesiæ decore Gratia plenam, omni Ecclesiæ decore coruscantem. Psal. XLIV, 10: Adstitit re- coruscantem. Psal. XLIV, 10: Adstitit re- gina a dextris tuis in vestitu deaurato, gina a dextris tuis in vestitu deaurato,

« Et invenerunt Mariam, et Joseph, circumdata varietate. « Et invenerunt Mariam, et Joseph, circumdata varietate. et infantem. >> et infantem. >>

Unum est promissum voce Angeli, et Unum est promissum voce Angeli, et

« Et Joseph, » dux et patronus et cu- « Et Joseph, » dux et patronus et cu- stos quæ omnibus Doctoribus compe- stos quæ omnibus Doctoribus compe- tunt. Iste enim est qui custodit Mariam, tunt. Iste enim est qui custodit Mariam,

IN EVANG. LUCÆ, II-16, 17, 18. IN EVANG. LUCÆ, II-16, 17, 18.

sed non ab ipso, sed a Spiritu sancto sed non ab ipso, sed a Spiritu sancto fœcundatur. Matth. 1, 20: Quod enim fœcundatur. Matth. 1, 20: Quod enim in ea natum est, de Spiritu sancto est. in ea natum est, de Spiritu sancto est.

« Et infantem. » « Et infantem. »

Ecce signum. « Positum in præsepio. »> Ecce signum. « Positum in præsepio. »> I Reg. x, 7 Quando evenerint signa I Reg. x, 7 Quando evenerint signa hæc omnia tibi, fac quæcumque invene- hæc omnia tibi, fac quæcumque invene- rit manus tua, quia Dominus tecum est. rit manus tua, quia Dominus tecum est. De signis autem supra satis dictum 1. De signis autem supra satis dictum 1. Dominus Deus Israel ipse dabit vobis Dominus Deus Israel ipse dabit vobis signum puritatis, paupertatis, et vilitatis signum puritatis, paupertatis, et vilitatis sive humilitatis. Ecce enim Virgo con- sive humilitatis. Ecce enim Virgo con- cipiet et ideo natus est purus. Et ideo cipiet et ideo natus est purus. Et ideo sequitur, ut sciat reprobare malum et sequitur, ut sciat reprobare malum et eligere bonum, hoc est, purum. Paupe- eligere bonum, hoc est, purum. Paupe- ribus evangelizatur pastoribus et ideo ribus evangelizatur pastoribus et ideo pauper. Psal. x1, 6: Propter miseriam pauper. Psal. x1, 6: Propter miseriam inopum et gemitum pauperum nunc ex- inopum et gemitum pauperum nunc ex- surgam, dicit Dominus. Pastoribus au- surgam, dicit Dominus. Pastoribus au- tem juxta gregem exhibitus et ideo in- tem juxta gregem exhibitus et ideo in- ventus in stabulo. Recursus enim pasto- ventus in stabulo. Recursus enim pasto- rum et gregum est ad stabulum. In cujus rum et gregum est ad stabulum. In cujus signum, cum Rebecca servum Abrahæ signum, cum Rebecca servum Abrahæ invitaret, ad stabulum invitavit, quia invitaret, ad stabulum invitavit, quia pastoris erat famulus. Genes. xxiv, 25: pastoris erat famulus. Genes. xxiv, 25: Palearum quoque et fæeni plurimum est Palearum quoque et fæeni plurimum est apud nos, et locus spatiosus ad manen- apud nos, et locus spatiosus ad manen- dum. Ita et isti pastores ad stabulum se dum. Ita et isti pastores ad stabulum se convertunt. convertunt.

Et ideo sequitur : Et ideo sequitur :

« Videntes autem » « Videntes autem »

: :

Hæc signa concurrentia, « cognove- Hæc signa concurrentia, « cognove- runt, » collatione habita. Notitiam notat runt, » collatione habita. Notitiam notat hoc quod dicit « Cognoverunt, » quia hoc quod dicit « Cognoverunt, » quia signum ad signatum contulerunt, et sic signum ad signatum contulerunt, et sic noverunt. Ad Hebr. 11, 4 : Contestante noverunt. Ad Hebr. 11, 4 : Contestante Deo signis, et portentis, et variis virtuti- Deo signis, et portentis, et variis virtuti- bus, et Spiritus sancti distributionibus bus, et Spiritus sancti distributionibus secundum suam voluntatem. secundum suam voluntatem.

217 217

nec revelatione angelica, nec signis posi- nec revelatione angelica, nec signis posi- tis, nec visu cognoverunt totum, sed ali- tis, nec visu cognoverunt totum, sed ali- quid de verbo quod dictum erat illis quid de verbo quod dictum erat illis de puero hoc » in stabulo demonstrato. de puero hoc » in stabulo demonstrato. Job, xxxvi, 19 et 20: Nos quippe invol- Job, xxxvi, 19 et 20: Nos quippe invol- vimur tenebris. Quis narrabit ei quæ vimur tenebris. Quis narrabit ei quæ loquor? Etiam si locutus fuerit homo, loquor? Etiam si locutus fuerit homo, devorabitur. Et, infra, yy. 23 et 24: devorabitur. Et, infra, yy. 23 et 24: Digne enim enarrari non potest. Ideo ti- Digne enim enarrari non potest. Ideo ti- mebunt eum viri, et non audebunt con- mebunt eum viri, et non audebunt con- templari omnes qui sibi videntur esse templari omnes qui sibi videntur esse sapientes. sapientes.

« Et omnes qui audierunt mirati « Et omnes qui audierunt mirati sunt, et de his quæ dicta erant a pa- sunt, et de his quæ dicta erant a pa- storibus ad ipsos. storibus ad ipsos.

» »

Sequitur de effectu. Sequitur de effectu.

Est autem triplex effectus: admiratio- Est autem triplex effectus: admiratio- nis quidem in omnibus, pudicæ sapientiæ nis quidem in omnibus, pudicæ sapientiæ in Virgine matre, et gratiarum actionis in Virgine matre, et gratiarum actionis in pastoribus. in pastoribus.

De admiratione quidem in omnibus De admiratione quidem in omnibus dicit «Et omnes qui audierunt, » quæ dicit «Et omnes qui audierunt, » quæ ab Angelo cantata sunt, « mirati sunt, » ab Angelo cantata sunt, « mirati sunt, » non dicentes : Quis, putas, puer iste non dicentes : Quis, putas, puer iste erit? Sed dicentes : Qualis est hic, quia erit? Sed dicentes : Qualis est hic, quia ventis imperat, et mari, et coelis, et An- ventis imperat, et mari, et coelis, et An- gelis, et venti et mare obediunt ei³ ? gelis, et venti et mare obediunt ei³ ? Coeli enim enarrant gloriam ejus. Isa. Coeli enim enarrant gloriam ejus. Isa. xxv, 1 Domine Deus meus es tu, exal- xxv, 1 Domine Deus meus es tu, exal- tabo te, et confitebor nomini tuo: quo- tabo te, et confitebor nomini tuo: quo- niam fecisti mirabilia. Psal. xcvII, 1 : niam fecisti mirabilia. Psal. xcvII, 1 : Cantate Domino canticum novum, quia Cantate Domino canticum novum, quia mirabilia fecit. mirabilia fecit.

« Mirati sunt » etiam « de his quæ « Mirati sunt » etiam « de his quæ dicta erant a pastoribus ad ipsos. » Ex dicta erant a pastoribus ad ipsos. » Ex hoc intelligitur secundum aliquos, quod hoc intelligitur secundum aliquos, quod etiam Angelus aliis quam pastoribus nun- etiam Angelus aliis quam pastoribus nun- tiavit, et quod illi mirati sunt de conso- tiavit, et quod illi mirati sunt de conso- nantia Angelorum et pastorum. Mirati nantia Angelorum et pastorum. Mirati sunt enim simplicitatem pastorum quæ sunt enim simplicitatem pastorum quæ

« De verbo. » Partitionem notat : quia fingere nescit, talia mirabilia nuntiare. « De verbo. » Partitionem notat : quia fingere nescit, talia mirabilia nuntiare.

1 Cf. Isa. vi, 14 et 15: Propter hoc dabit Do. 1 Cf. Isa. vi, 14 et 15: Propter hoc dabit Do. minus ipse vobis signum: Ecce Virgo concipiet, minus ipse vobis signum: Ecce Virgo concipiet, et pariet filium, et vocabitur nomen ejus Emma- et pariet filium, et vocabitur nomen ejus Emma- nuel. Butyrum et mel comedet, ut sciat reprobare nuel. Butyrum et mel comedet, ut sciat reprobare

malum, et eligere bonum. malum, et eligere bonum.

2 Luc. 1, 66. 2 Luc. 1, 66.

3 Matth. VIII, 27. 3 Matth. VIII, 27.

18 18

19 19

218 218

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Hæc enim simplicitas magis est idonea Hæc enim simplicitas magis est idonea ad testificandum. I Paralip. xXIX, 17: ad testificandum. I Paralip. xXIX, 17: Scio, Deus meus, quod probes corda, et Scio, Deus meus, quod probes corda, et simplicitatem diligas. Proverb. 111, 32 : simplicitatem diligas. Proverb. 111, 32 : Cum simplicibus sermocinatio ejus. Cum simplicibus sermocinatio ejus. Sapient. 1, 1 et 2: Sentite de Domino in Sapient. 1, 1 et 2: Sentite de Domino in bonitate, et in simplicitate cordis quærite bonitate, et in simplicitate cordis quærite illum quoniam invenitur ab his qui illum quoniam invenitur ab his qui non tentant illum, apparet autem eis qui non tentant illum, apparet autem eis qui fidem habent in illum. fidem habent in illum.

« Maria autem conservabat omnia « Maria autem conservabat omnia verba hæc, conferens in corde suo. » verba hæc, conferens in corde suo. »

Ecce secundus effectus de pudica sa- Ecce secundus effectus de pudica sa- pientia Beatæ Virginis. pientia Beatæ Virginis.

Et dicit duo retentionem eorum quæ Et dicit duo retentionem eorum quæ dicebantur de Filio, et collationem. Et dicebantur de Filio, et collationem. Et hæc duo præsupponunt sibi alia duo, hæc duo præsupponunt sibi alia duo, quorum est doctrina suscepta ab alio, et quorum est doctrina suscepta ab alio, et humilis auditus ab alio aliquid divinum humilis auditus ab alio aliquid divinum narrante. Tria exiguntur ad sapientiam, narrante. Tria exiguntur ad sapientiam, vel quatuor ista quæ dicta sunt: quorum vel quatuor ista quæ dicta sunt: quorum prima duo in Virgine supponuntur: alia prima duo in Virgine supponuntur: alia autem duo dicuntur in littera : quorum autem duo dicuntur in littera : quorum auditus est primum, de quo dicitur, auditus est primum, de quo dicitur, Eccli. xxxII, 9: Audi tacens, et pro reve- Eccli. xxxII, 9: Audi tacens, et pro reve- rentia accedet tibi bona gratia. Primum rentia accedet tibi bona gratia. Primum enim oportet addiscentem credere. Et enim oportet addiscentem credere. Et ideo Beata Virgo, primum salutante et ideo Beata Virgo, primum salutante et evangelizante Angelo, tacuit. Si autem evangelizante Angelo, tacuit. Si autem quærit audiens, cum reverentia et humi- quærit audiens, cum reverentia et humi- litate debet quærere intellectum ejus litate debet quærere intellectum ejus quem audit. Eccli. xxxii, 12: Audi ta- quem audit. Eccli. xxxii, 12: Audi ta- cens simul et quærens. Et ita fecit Virgo cens simul et quærens. Et ita fecit Virgo Beata, quærendo modum dicens: Quo- Beata, quærendo modum dicens: Quo- modo fiet istud quoniam virum non cog- modo fiet istud quoniam virum non cog- nosco ? Proverb. 1, 5: Audiens sapiens nosco ? Proverb. 1, 5: Audiens sapiens sapientior erit, et intelligens gubernacula sapientior erit, et intelligens gubernacula possidebit. possidebit.

Tertium est conservare dicta et hoc Tertium est conservare dicta et hoc dicitur in littera cum dicitur: « Maria dicitur in littera cum dicitur: « Maria autem conservabat omnia verba hæc, con- autem conservabat omnia verba hæc, con- ferens in corde suo. » Unde signata est, ferens in corde suo. » Unde signata est, Exod. xvi, 33, ubi dicit Dominus ad Exod. xvi, 33, ubi dicit Dominus ad Moysen Sume vas unum, et mitte ibi Moysen Sume vas unum, et mitte ibi

1 Supra, 1, 14. 1 Supra, 1, 14.

Man, quantum potest capere gomor : et Man, quantum potest capere gomor : et repone coram Domino ad servandum in repone coram Domino ad servandum in generationes vestras. Vas enim parvulum, generationes vestras. Vas enim parvulum, cor humile Beatæ Virginis, in quo poni- cor humile Beatæ Virginis, in quo poni- tur manna Verbi Dei increati et creati : tur manna Verbi Dei increati et creati : quantum potest capere gomor, hoc est, quantum potest capere gomor, hoc est, ad sufficientiam Ecclesiæ : ut reponatur ad sufficientiam Ecclesiæ : ut reponatur coram Domino in contemplatione, et re- coram Domino in contemplatione, et re- servetur in generationes vestras : ut ex servetur in generationes vestras : ut ex hoc Apostoli, Evangelistæ, et tota simul hoc Apostoli, Evangelistæ, et tota simul Ecclesia instruantur. Econtra de corde Ecclesia instruantur. Econtra de corde stulti dicitur, Eccli. xxI, 17: Cor fatui stulti dicitur, Eccli. xxI, 17: Cor fatui quasi vas confractum, et omnem sapien- quasi vas confractum, et omnem sapien- tiam non tenebit. Hic etiam non recipit tiam non tenebit. Hic etiam non recipit nec audit et ita omnia desunt ei. Ete- nec audit et ita omnia desunt ei. Ete- nim non recipit stultus verba prudentiæ, nim non recipit stultus verba prudentiæ, nisi ea dixeris quæ versantur in corde suo. nisi ea dixeris quæ versantur in corde suo. Nec est mirum quod non recipit, quia ne- Nec est mirum quod non recipit, quia ne- que audit. Eccli. x1, 18: Verbum sapiens que audit. Eccli. x1, 18: Verbum sapiens quodcumque audierit scius laudabit, et quodcumque audierit scius laudabit, et ad se adjiciet audivit luxuriosus, et ad se adjiciet audivit luxuriosus, et displicebit illi, et projiciet illud post displicebit illi, et projiciet illud post dorsum suum. Aggæi, 1, 6: Qui merce- dorsum suum. Aggæi, 1, 6: Qui merce- des congregavit, misit eas in sacculum des congregavit, misit eas in sacculum pertusum. pertusum.

: :

Quartum autem quod in littera conti- Quartum autem quod in littera conti- netur est bona collatio retentorum. Et netur est bona collatio retentorum. Et hoc est quod dicit : hoc est quod dicit :