194 194

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

pretatur latine, quod idem Augustus so- pretatur latine, quod idem Augustus so-

nat. nat.

Est autem ascendendum primo ad cul- Est autem ascendendum primo ad cul- men virtutum secundo autem ad fasti- men virtutum secundo autem ad fasti- gium divinarum contemplationum : ter- gium divinarum contemplationum : ter- tio ad gradum prædicationum : quarto tio ad gradum prædicationum : quarto ad cathedram bonorum, vocatus fuerit ad cathedram bonorum, vocatus fuerit aliquis. aliquis.

Primus ascensus significatur, II Reg. Primus ascensus significatur, II Reg. xv, 30 Rex David ascendebat clivum xv, 30 Rex David ascendebat clivum Olivarum, scandens et flens, nudis pedi- Olivarum, scandens et flens, nudis pedi- bus incedens et operto capite. Ad culmen bus incedens et operto capite. Ad culmen enim virtutum, ut dicit Gregorius, non enim virtutum, ut dicit Gregorius, non ascenditur nisi præsumendo de Dei mise- ascenditur nisi præsumendo de Dei mise- ricordia, et per fletum, et humilitatem, ricordia, et per fletum, et humilitatem, et carnis mortificationem. et carnis mortificationem.

: :

Secundus ascensus significatur, Act. x, Secundus ascensus significatur, Act. x, 10 et seq., per ascensum Petri in superio- 10 et seq., per ascensum Petri in superio- ra domus ubi vidit visionem magnam ra domus ubi vidit visionem magnam de linteo, et omnibus generibus repti- de linteo, et omnibus generibus repti- lium in linteo, quæ Deus purificavit et lium in linteo, quæ Deus purificavit et ideo communia a Petro non esse dicenda. ideo communia a Petro non esse dicenda.

De tertio dicitur, Isa. XL, 9: Super De tertio dicitur, Isa. XL, 9: Super montem excelsum ascende, tu qui evan- montem excelsum ascende, tu qui evan- gelizas Sion. gelizas Sion.

De quarto autem, I Reg. xiv, 13, per De quarto autem, I Reg. xiv, 13, per ascensum Jonathæ qui donum columbæ ascensum Jonathæ qui donum columbæ interpretatur, et armigeri sui qui ascen- interpretatur, et armigeri sui qui ascen- dit reptans manibus et pedibus, et obti- dit reptans manibus et pedibus, et obti- nuit castra Philisthinorum. Armiger au- nuit castra Philisthinorum. Armiger au- tem Jonathæ est qui vocatur in partem tem Jonathæ est qui vocatur in partem sollicitudinis, et arma Scripturæ. Reptare sollicitudinis, et arma Scripturæ. Reptare manibus et pedibus, hoc est niti operibus manibus et pedibus, hoc est niti operibus et affectibus ad expugnandum castra dia- et affectibus ad expugnandum castra dia- boli in peccatoribus. Et sic tandem pot- boli in peccatoribus. Et sic tandem pot- est ascendere cathedram dignitatum. est ascendere cathedram dignitatum. Psal. cvi, 32 Exaltent eum in ecclesia Psal. cvi, 32 Exaltent eum in ecclesia plebis, et in cathedra seniorum laudent plebis, et in cathedra seniorum laudent eum. Cantic. VII, 8: Dixi: Ascendam in eum. Cantic. VII, 8: Dixi: Ascendam in palmam, et apprehendam fructus ejus. palmam, et apprehendam fructus ejus. Palma enim regale decus significat. Palma enim regale decus significat.

Sic ergo ascendit et Joseph. Sic ergo ascendit et Joseph.

Et tangit a quo ascendit in communi, Et tangit a quo ascendit in communi, et in proprio. et in proprio.

In communi quidem, quia In communi quidem, quia

« A Galilæa, » « A Galilæa, »

vator ubi ad similitudinem eamdem, vator ubi ad similitudinem eamdem, per divinum oraculum annuntiatur, et per divinum oraculum annuntiatur, et per sanctum propositum concipitur Do- per sanctum propositum concipitur Do- minus quotidie, ut dicit Glossa super- minus quotidie, ut dicit Glossa super- Isa. xxvi, 17 et 18: A facie tua, Domi- Isa. xxvi, 17 et 18: A facie tua, Domi- ne, concepimus, et quasi parturivimus, et ne, concepimus, et quasi parturivimus, et peperimus spiritum. Interpretatur Gali- peperimus spiritum. Interpretatur Gali- læa tota et hoc modo mundi volubilita- læa tota et hoc modo mundi volubilita- tem signat. Psal. LxxxII, 14: Deus meus, tem signat. Psal. LxxxII, 14: Deus meus, pone illos ut rotam. In qua unus semi- pone illos ut rotam. In qua unus semi- circulorum semper premit alium, donec circulorum semper premit alium, donec rota consumitur et ideo ascendendum rota consumitur et ideo ascendendum est de ea, et derelinquenda. est de ea, et derelinquenda.

Et tangit locum proprium unde ascen- Et tangit locum proprium unde ascen- dit: dit:

« De civitate Nazareth, » « De civitate Nazareth, »

Quæ flos, ut supra dictum est, inter- Quæ flos, ut supra dictum est, inter- pretatur. Quia florens ascendere debet pretatur. Quia florens ascendere debet qui ascendit ad dignitatem. Et hoc signi- qui ascendit ad dignitatem. Et hoc signi- ficatum est, Numer. XVII, et seq., ubi ficatum est, Numer. XVII, et seq., ubi Aaron ascendens culmen pontificatus per Aaron ascendens culmen pontificatus per virgam florentem ascendit. Et hæc ea- virgam florentem ascendit. Et hæc ea- dem præcepta est referri in tabernacu- dem præcepta est referri in tabernacu- lum, ut sit ibi in signum eorum qui as- lum, ut sit ibi in signum eorum qui as- cendere cupiunt. cendere cupiunt.

Sequitur: Sequitur:

« In Judæam. » « In Judæam. »

Et tangit locum ad quem ascendit in Et tangit locum ad quem ascendit in communi nomine, et proprio. communi nomine, et proprio.

Communi quidem quando dicit : « In Communi quidem quando dicit : « In Judæam, » sortem scilicet Judæ, qui in- Judæam, » sortem scilicet Judæ, qui in- terpretatur confitens vel glorificans: quia terpretatur confitens vel glorificans: quia Prælatus ascendit in confessionem tripli- Prælatus ascendit in confessionem tripli- cem peccatorum in poenitentia, veritatis cem peccatorum in poenitentia, veritatis in prædicatione, laudis in gratiarum ac- in prædicatione, laudis in gratiarum ac- tione. tione.

De primo, Psal. xxx1, 5: Dixi: Con- De primo, Psal. xxx1, 5: Dixi: Con- fitebor adversum me injustitiam meam fitebor adversum me injustitiam meam Domino et tu remisisti impietatem pec- Domino et tu remisisti impietatem pec- cati mei. Josue, vit, 19: Fili mi, da glo- cati mei. Josue, vit, 19: Fili mi, da glo- riam Domino Deo Israel, et confitere, riam Domino Deo Israel, et confitere, atque indica mihi quid feceris. atque indica mihi quid feceris.

De confessione veritatis dicitur, Psal. De confessione veritatis dicitur, Psal. LXXIV, 2: Confitebimur tibi, Deus: con- LXXIV, 2: Confitebimur tibi, Deus: con-

Ubi annuntiatus et conceptus est Sal- fitebimur,... et narrabimus mirabilia Ubi annuntiatus et conceptus est Sal- fitebimur,... et narrabimus mirabilia

IN EVANG. LUCÆ, I1-4, 5. IN EVANG. LUCÆ, I1-4, 5.

tua. Ad Roman. v, 10: Ore confessio fit tua. Ad Roman. v, 10: Ore confessio fit ad salutem. ad salutem.

De tertio, Psal. CXVII, 1: Confitemini De tertio, Psal. CXVII, 1: Confitemini Domino, quoniam bonus, quoniam in Domino, quoniam bonus, quoniam in sæculum misericordia ejus. Genes. XLIX, sæculum misericordia ejus. Genes. XLIX, 8 Juda, te laudabunt fratres tui: ma- 8 Juda, te laudabunt fratres tui: ma- nus tua in cervicibus inimicorum tuo- nus tua in cervicibus inimicorum tuo-

rum. rum.

Judæa autem hic ponitur pro, sorte Judæa autem hic ponitur pro, sorte Judæ, quia in sorte Judæ fuit Bethle- Judæ, quia in sorte Judæ fuit Bethle- hem et ideo dicitur, Matth. 11, 6: Tu, hem et ideo dicitur, Matth. 11, 6: Tu, Bethlehem, terra Juda. Est enim alia Bethlehem, terra Juda. Est enim alia quædam Bethlehem in Galgalis vel Gali- quædam Bethlehem in Galgalis vel Gali- læa sicut dicit Hieronymus in Glossa læa sicut dicit Hieronymus in Glossa illud Mich. v, 2: Tu, Bethlehem illud Mich. v, 2: Tu, Bethlehem

super super Ephrata. Ephrata.

Litteralis autem quæstio est hic. Cum Litteralis autem quæstio est hic. Cum Jerusalem ab expugnatione dicatur civi- Jerusalem ab expugnatione dicatur civi- tas David, sicut dicitur, II Reg. v, 7, et tas David, sicut dicitur, II Reg. v, 7, et III Reg. xI, 43, quare non ascendit in III Reg. xI, 43, quare non ascendit in eam Joseph ? Et dicendum, quod in ve- eam Joseph ? Et dicendum, quod in ve- ritate Jerusalem erat in sorte Benjamin. ritate Jerusalem erat in sorte Benjamin. Sed quia non potuit expellere Jebusæum, Sed quia non potuit expellere Jebusæum, qui habitavit in ea, cessit in possessio- qui habitavit in ea, cessit in possessio- nem David ab eventu expugnationis, nem David ab eventu expugnationis, sicut narrat liber Regum et ideo non sicut narrat liber Regum et ideo non directe erat de sorte Judæ. Et quia Jo- directe erat de sorte Judæ. Et quia Jo- seph directe erat de sorte Judæ, ideo as- seph directe erat de sorte Judæ, ideo as- cendit in Judæam illam, quæ de sorte cendit in Judæam illam, quæ de sorte Judæ fuit. In hac enim sorte Christus Judæ fuit. In hac enim sorte Christus nasci voluit, quia de sorte Judæ fuit. nasci voluit, quia de sorte Judæ fuit. Apocal. v, 5 Ecce vicit leo de tribu Apocal. v, 5 Ecce vicit leo de tribu Juda. Genes. XLIX, 9: Catulus leonis Juda. Genes. XLIX, 9: Catulus leonis Juda. Ad Hebr. vII, 14: Manifestum est Juda. Ad Hebr. vII, 14: Manifestum est quod ex Juda ortus sit Dominus noster. quod ex Juda ortus sit Dominus noster. Hæc est ergo causa litteralis, quare Deus Hæc est ergo causa litteralis, quare Deus voluit, quod in Judæam istam ascende- voluit, quod in Judæam istam ascende-

ret. ret.

« In civitatem David. » « In civitatem David. »

Quæ sorte hæreditaria fuit civitas Da- Quæ sorte hæreditaria fuit civitas Da- vid. Videtur autem contrarium prophe- vid. Videtur autem contrarium prophe- tiæ quod hic dicitur. Dicit enim Mi- tiæ quod hic dicitur. Dicit enim Mi- chæas, v, 2: Tu, Bethlehem Ephrata, chæas, v, 2: Tu, Bethlehem Ephrata, parvulus es in millibus Juda. Quod ex- parvulus es in millibus Juda. Quod ex- ponens ibidem Glossa dicit : « Parvulus ponens ibidem Glossa dicit : « Parvulus vicus es in Juda, in quo, hoc est, in cu- vicus es in Juda, in quo, hoc est, in cu-

195 195

jus sorte sunt tot millia civitatum, villa- jus sorte sunt tot millia civitatum, villa- rum, et vicorum : » ergo non fuit civi- rum, et vicorum : » ergo non fuit civi- tas. Sed ad hoc dicendum, quod licet tas. Sed ad hoc dicendum, quod licet raro frequentaretur habitatore, tamen a raro frequentaretur habitatore, tamen a David rege, et ab antiquo dignitatem et David rege, et ab antiquo dignitatem et municipia habuit civitatis, propter futu- municipia habuit civitatis, propter futu- ram in ea Domini nostri navitatem. Et ram in ea Domini nostri navitatem. Et ideo hic præcipue vocatur civitas. Civi- ideo hic præcipue vocatur civitas. Civi- tas (inquam) civium dignitate, in qua tas (inquam) civium dignitate, in qua Angeli concinunt ad ortum novi regis, Angeli concinunt ad ortum novi regis, quæ Regis et matris Reginæ præsentia quæ Regis et matris Reginæ præsentia glorificatur, quæ a Regibus visitatur, glorificatur, quæ a Regibus visitatur, cui Reges munera devotionis offerunt, cui Reges munera devotionis offerunt, quæ vaticinio Prophetarum super alias quæ vaticinio Prophetarum super alias extollitur. extollitur.

De primo horum habetur, infra, yy. 13 De primo horum habetur, infra, yy. 13 et 14 Facta est cum Angelo multitudo et 14 Facta est cum Angelo multitudo militiæ cælestis, laudantium Deum, et militiæ cælestis, laudantium Deum, et dicentium Gloria in altissimis Deo. dicentium Gloria in altissimis Deo.

De secundo, Isa. Lx, 13: Locum san- De secundo, Isa. Lx, 13: Locum san- ctificationis meæ, et locum pedum meo- ctificationis meæ, et locum pedum meo- rum glorificabo, hoc est, locum in quo rum glorificabo, hoc est, locum in quo sanctificatio mea in matris castitate sanctificatio mea in matris castitate consecratur, et locum ubi primo pedes consecratur, et locum ubi primo pedes pono humanitatis, glorificabo glorio- pono humanitatis, glorificabo glorio- sum, et in gloriam sempiternam ele- sum, et in gloriam sempiternam ele- vabo. vabo.

De tertio dicitur, Matth. 11, 1 et 2: De tertio dicitur, Matth. 11, 1 et 2: Ecce Magi ab Oriente venerunt Jeroso- Ecce Magi ab Oriente venerunt Jeroso- lymam, dicentes: Ubi est qui natus est lymam, dicentes: Ubi est qui natus est rex Judæorum? Isa. LX, 16: Suges lac rex Judæorum? Isa. LX, 16: Suges lac Gentium, et mamilla regum lactabe- Gentium, et mamilla regum lactabe- ris. ris.

De quarto, Matth. 11, 11: Intrantes De quarto, Matth. 11, 11: Intrantes domum, invenerunt puerum cum Maria domum, invenerunt puerum cum Maria matre ejus, et procidentes adoraverunt matre ejus, et procidentes adoraverunt eum et apertis thesauris suis, obtule- eum et apertis thesauris suis, obtule- runt ei munera. Isa. LX, 6 Omnes de runt ei munera. Isa. LX, 6 Omnes de Saba venient, aurum et thus deferentes, Saba venient, aurum et thus deferentes, et laudem Domino annuntiantes. et laudem Domino annuntiantes.

De quinto, Mich. v, 2: Tu, Bethlehem De quinto, Mich. v, 2: Tu, Bethlehem Ephrata, parvulus es in millibus Juda : Ephrata, parvulus es in millibus Juda : ex te mihi egredietur qui sit dominator ex te mihi egredietur qui sit dominator in Israel, et egressus ejus ab initio, a in Israel, et egressus ejus ab initio, a diebus æternitatis. His ergo rationibus diebus æternitatis. His ergo rationibus civitas dicitur magna, dignitate sublimis. civitas dicitur magna, dignitate sublimis. Et dicitur civitas David, hoc est, posses- Et dicitur civitas David, hoc est, posses- sionis David. Et quia quilibet ad allodia- sionis David. Et quia quilibet ad allodia- lem et patrimonialem civitatem ascendit, lem et patrimonialem civitatem ascendit,

196 196

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ideo Joseph ascendit in istam, sicut patet quam ab ea peregrinatus est Elimelech ideo Joseph ascendit in istam, sicut patet quam ab ea peregrinatus est Elimelech ex superius dictis. ex superius dictis.

David autem hic fit mentio propter David autem hic fit mentio propter tria. Primum est, ut cognoscatur Christi tria. Primum est, ut cognoscatur Christi humilitas. Secundum, ut cognoscatur humilitas. Secundum, ut cognoscatur Christi libertas. Tertium, ut cognoscatur Christi libertas. Tertium, ut cognoscatur quam magnopere curavit vitare scanda- quam magnopere curavit vitare scanda- lum infirmorum. Humilitas quidem : lum infirmorum. Humilitas quidem : quia de tanto sanguine natus sic descen- quia de tanto sanguine natus sic descen- dere voluit, ut censicapitem solveret, et dere voluit, ut censicapitem solveret, et sub tributo nasceretur. Libertas autem, sub tributo nasceretur. Libertas autem, quia de regia libertate natus, tamen pro- quia de regia libertate natus, tamen pro- fiteri censum voluit. Et hoc totum fecit fiteri censum voluit. Et hoc totum fecit ne scandalum induceret, et suis exem- ne scandalum induceret, et suis exem- plum daret, ne propter terrenam liberta- plum daret, ne propter terrenam liberta- tem vel dignitatem scandalum aliquod tem vel dignitatem scandalum aliquod facerent. facerent.

: :

De primo quidem habes, Matth. x1, De primo quidem habes, Matth. x1, 29 Discite a me quia mitis sum et hu- 29 Discite a me quia mitis sum et hu- milis corde ex majestatis Domino fa- milis corde ex majestatis Domino fa- ctus tributarius. ctus tributarius.

De secundo, Matth. XVII, 24 et 25: De secundo, Matth. XVII, 24 et 25: Reges terræ a quibus accipiunt tribu- Reges terræ a quibus accipiunt tribu- tum vel censum ? a filiis suis an ab alie- tum vel censum ? a filiis suis an ab alie- nis? Et Petrus dixit: Ab alienis. Dixit nis? Et Petrus dixit: Ab alienis. Dixit illi Jesus: Ergo liberi sunt filii. illi Jesus: Ergo liberi sunt filii.

De tertio, ibidem, 26 Ut autem non De tertio, ibidem, 26 Ut autem non scandalizemus eos, vade ad mare, et scandalizemus eos, vade ad mare, et mitte hamum, et eum piscem qui primus mitte hamum, et eum piscem qui primus ascenderit, tolle et aperto ore ejus, in- ascenderit, tolle et aperto ore ejus, in- venies staterem: illum sumens, da eis venies staterem: illum sumens, da eis pro me et te. pro me et te.

Ex David ergo habens generis non Ex David ergo habens generis non solum nobilitatem, sed majestatem, et solum nobilitatem, sed majestatem, et prætendit servilem humilitatem. Ex pa- prætendit servilem humilitatem. Ex pa- tribus habens libertatem et dominatio- tribus habens libertatem et dominatio- nem, prætendit et servitutem factus sub nem, prætendit et servitutem factus sub tributo. Ex regno habens jus exigendi tributo. Ex regno habens jus exigendi tributa ab aliis, dissimulavit propter ædi- tributa ab aliis, dissimulavit propter ædi- ficationis charitatem. ficationis charitatem. Sequitur : Sequitur :

« Quæ vocatur Bethlehem, » « Quæ vocatur Bethlehem, »

Hoc est, in sorte Judæ, prius vocata Hoc est, in sorte Judæ, prius vocata Ephrata ab uxore Caleb ibi sepulta. Et Ephrata ab uxore Caleb ibi sepulta. Et tunc accidit ibi sterilitas famis, propter tunc accidit ibi sterilitas famis, propter

• •

Ruth, 1, 21 Egressa sum plena, et vacuam Ruth, 1, 21 Egressa sum plena, et vacuam

cum uxore Noemi, et duobus filiis: sic- cum uxore Noemi, et duobus filiis: sic- ut legitur, Ruth, 1, 2. Postea autem tan- ut legitur, Ruth, 1, 2. Postea autem tan- ta ubertas illis terminis est reddita, quod ta ubertas illis terminis est reddita, quod ab ubertate nomen accipiens, Bethle- ab ubertate nomen accipiens, Bethle- hem, hoc est, domus panis est appellata. hem, hoc est, domus panis est appellata. Et hoc est quod dicitur. Hæc igitur Et hoc est quod dicitur. Hæc igitur Bethlehem est domus regiæ propagatio- Bethlehem est domus regiæ propagatio- nis, domus est Gentium vocationis, do- nis, domus est Gentium vocationis, do- mus est Dominicæ nativitatis, domus est mus est Dominicæ nativitatis, domus est refectionis, domus est ubertatis, domus refectionis, domus est ubertatis, domus est panis cœlestis. est panis cœlestis.

Primum horum patet, Ruth, iv, 17: Primum horum patet, Ruth, iv, 17: Mulieres congratulantes ei, et dicentes : Mulieres congratulantes ei, et dicentes : Natus est filius Noemi, vocaverunt no- Natus est filius Noemi, vocaverunt no- men ejus Obed. Hic est pater Isai, patris men ejus Obed. Hic est pater Isai, patris David. David.

: :

Secundum horum patet, ex hoc quod Secundum horum patet, ex hoc quod Ruth ex qua genuit Booz fuit gentilis, Ruth ex qua genuit Booz fuit gentilis, per quam descendit Christus. Isa. XVI, per quam descendit Christus. Isa. XVI, 1 Emitte Agnum, Domine, dominato- 1 Emitte Agnum, Domine, dominato- rem terræ, de petra deserti. Glossa ibi- rem terræ, de petra deserti. Glossa ibi- dem, hoc est, de Ruth Moabitide gentili, dem, hoc est, de Ruth Moabitide gentili, quæ frigida est charitate, et sicca pieta- quæ frigida est charitate, et sicca pieta- te, sicut petra : et deserta a lege et An- te, sicut petra : et deserta a lege et An- gelis, et Deo. gelis, et Deo.

Tertium horum patet, Michææ, v, 2, Tertium horum patet, Michææ, v, 2, ubi dicitur Ex te mihi egredietur qui ubi dicitur Ex te mihi egredietur qui sit dominator in Israel, et egressus ejus sit dominator in Israel, et egressus ejus ab initio, a diebus æternitatis. Quia sic- ab initio, a diebus æternitatis. Quia sic- ut ab uno patre egressus est per genera- ut ab uno patre egressus est per genera- tionem æternam, sic ab una matre per tionem æternam, sic ab una matre per generationem temporalem : et sicut ab generationem temporalem : et sicut ab incorrupto Patre, sic ab incorrupta ma- incorrupto Patre, sic ab incorrupta ma- tre sicut plenus splendoribus sanctorum tre sicut plenus splendoribus sanctorum a Patre, sic plenus gratia et veritate a a Patre, sic plenus gratia et veritate a matre. Et ideo generatio hæc divina est matre. Et ideo generatio hæc divina est effective, licet humana sit subjective, et effective, licet humana sit subjective, et conditione naturæ. Isa. LXVI, 9 : Si ego conditione naturæ. Isa. LXVI, 9 : Si ego qui generationem cæteris tribuo, sterilis qui generationem cæteris tribuo, sterilis ero, ait Dominus Deus tuus ? ero, ait Dominus Deus tuus ?

Quartum autem probatur in Psalmo Quartum autem probatur in Psalmo xxxv, 9 ubi dicitur: Inebriabuntur ab xxxv, 9 ubi dicitur: Inebriabuntur ab ubertate domus tuæ et torrente volup- ubertate domus tuæ et torrente volup- talis tuæ potabis eos. Non enim dicat de talis tuæ potabis eos. Non enim dicat de cætero Bethlehem ingressa sum va- cætero Bethlehem ingressa sum va- cua'. Plena enim est refectione ejus, qui cua'. Plena enim est refectione ejus, qui

reduxit me Dominus. reduxit me Dominus.

IN EVANG. LUCÆ, II-4, 5, 6, 7. IN EVANG. LUCÆ, II-4, 5, 6, 7.

dicit, Matth. xi, 28: Venite ad me, om- dicit, Matth. xi, 28: Venite ad me, om- nes qui laboratis et onerati estis, et ego nes qui laboratis et onerati estis, et ego reficiam vos. reficiam vos.

Quintum probatur per hoc quod dici- Quintum probatur per hoc quod dici- tur Ephrata, quæ frugifer interpretatur. tur Ephrata, quæ frugifer interpretatur. Jam enim verificatum est de ea illud Jam enim verificatum est de ea illud Genesis, xxvi, 37: Frumento et vino Genesis, xxvi, 37: Frumento et vino stabilivi eum. Et illud: Adipe frumenti stabilivi eum. Et illud: Adipe frumenti satiat te ¹. Habet enim unde alat gratiam satiat te ¹. Habet enim unde alat gratiam plenam, habet unde vinum jucunditatis plenam, habet unde vinum jucunditatis propinet Dei sapientiam, habet unde un- propinet Dei sapientiam, habet unde un- gat et delectet et exhilaret oleum miseri- gat et delectet et exhilaret oleum miseri- cordiæ et pietatis habens eum cujus cordiæ et pietatis habens eum cujus nomen est oleum effusum, quod sanat, nomen est oleum effusum, quod sanat, exhilarat, et delectat. Hæc est domus exhilarat, et delectat. Hæc est domus panis cœlestis continens eum, qui dicit : panis cœlestis continens eum, qui dicit : Ego sum panis vivus, qui de cælo descen- Ego sum panis vivus, qui de cælo descen- di, ut dem vitam mundo. Psal. c, di, ut dem vitam mundo. Psal. c, 15 Panis cor hominis confirmet. Psal. 15 Panis cor hominis confirmet. Psal. LXXVII, 25 Panem Angetorum mandu- LXXVII, 25 Panem Angetorum mandu- cavit homo cibaria misit eis in abun- cavit homo cibaria misit eis in abun- dantia. dantia.

Hac ergo de causa ascendit in civita- Hac ergo de causa ascendit in civita- tem, « quæ vocatur Bethlehem. » tem, « quæ vocatur Bethlehem. »

Et subjungit causam : Et subjungit causam :

« Eo quod esset de domo »> « Eo quod esset de domo »>

Natus et familia tribus Judæ, scilicet Natus et familia tribus Judæ, scilicet « David,» sicut jam dictum est. Psal. « David,» sicut jam dictum est. Psal. LXXXVIII, LXXXVIII, 3 Dixisti In æternum mise- 3 Dixisti In æternum mise- ricordia ædificabitur in cælis præpa- ricordia ædificabitur in cælis præpa- rabitur veritas tua in eis. Hanc miseri- rabitur veritas tua in eis. Hanc miseri- cordiam fecit David promittendo, et ve- cordiam fecit David promittendo, et ve- ritatem et promissum complendo. ritatem et promissum complendo.

Attende autem, quod de domo esse Attende autem, quod de domo esse posset, si natus esset in regnum quod posset, si natus esset in regnum quod erat universale duodecim tribuum: et erat universale duodecim tribuum: et tunc non esset de familia privata. Sed tunc non esset de familia privata. Sed quia fuit de familia privata, natus est de quia fuit de familia privata, natus est de tribu Juda, cui primum concessus prin- tribu Juda, cui primum concessus prin- cipatus, sicut patet in principio Judi- cipatus, sicut patet in principio Judi- cum 3. cum 3.

Ad quid autem ascendit subjungit : Ad quid autem ascendit subjungit :

1 Psal. CXLVII, 14. 1 Psal. CXLVII, 14.

2 Joan. vi, 41. 2 Joan. vi, 41.

8 Cf. Judicum, 1, 2 et seq. 8 Cf. Judicum, 1, 2 et seq.

« Ut profiteretur, » « Ut profiteretur, »

197 197

« cum Ma- « cum Ma-

Censicapitem solvendo, Censicapitem solvendo, ria, » ex eadem tribu existente, « de- ria, » ex eadem tribu existente, « de- sponsata sibi, » honestate et lege nuptia- sponsata sibi, » honestate et lege nuptia- rum, « uxore, » tanto sanctius sibi con- rum, « uxore, » tanto sanctius sibi con- juncta, quanto pari voto continentium juncta, quanto pari voto continentium sacratum est illud conjugium, « præ- sacratum est illud conjugium, « præ- gnante, » quamvis sibi juncta, non in gnante, » quamvis sibi juncta, non in concupiscentia, tamen a Spiritu sancto concupiscentia, tamen a Spiritu sancto foecundata. Matth. 1, 20 Joseph, fili foecundata. Matth. 1, 20 Joseph, fili David, noli timere accipere Mariam con- David, noli timere accipere Mariam con- jugem tuam quod enim in ea natum jugem tuam quod enim in ea natum est, de Spiritu sancto est. Et ideo, ut est, de Spiritu sancto est. Et ideo, ut dicit Ambrosius, hoc est exemplum san- dicit Ambrosius, hoc est exemplum san- ctæ Ecclesiæ sicut et Joseph exemplum ctæ Ecclesiæ sicut et Joseph exemplum prælatorum Ecclesiæ: quæ licet stella prælatorum Ecclesiæ: quæ licet stella sit illuminans, tamen sui nominis ama- sit illuminans, tamen sui nominis ama- ritudinem non deserit, semper lugens ut ritudinem non deserit, semper lugens ut consoletur. Licet sit honestate plena, et consoletur. Licet sit honestate plena, et legibus justissima, conjunctione viro con- legibus justissima, conjunctione viro con- juncta, obviat tamen viro quasi mater juncta, obviat tamen viro quasi mater honorificata: pudorem virgineum custo- honorificata: pudorem virgineum custo- diens illibatum, quamvis sit prægnans, diens illibatum, quamvis sit prægnans, tamen a Spiritu sancto quo plena est tamen a Spiritu sancto quo plena est Deo plena, gravida, et spiritum salutis Deo plena, gravida, et spiritum salutis semper est enixa, qui format Dei Filii semper est enixa, qui format Dei Filii vultum in ea. Supra, 1, 35: Quod na- vultum in ea. Supra, 1, 35: Quod na- scetur ex te Sanctum, vocabitur Filius scetur ex te Sanctum, vocabitur Filius Dei. Ad Galat. IV, 19: Filioli mei, quos Dei. Ad Galat. IV, 19: Filioli mei, quos iterum parturio, donec formetur Chri- iterum parturio, donec formetur Chri- stus in vobis. Et in signum hujus summi stus in vobis. Et in signum hujus summi Regis imaginis exemplum exhibet, ut di- Regis imaginis exemplum exhibet, ut di- cit Augustinus, solidum redemptionis cit Augustinus, solidum redemptionis suæ qui vultum præfert Imperatoris. suæ qui vultum præfert Imperatoris.

Sic igitur determinatum sit de circum- Sic igitur determinatum sit de circum- stantibus nativitatem, ex parte tempo- stantibus nativitatem, ex parte tempo- ris, et loci, et personarum convenienti- ris, et loci, et personarum convenienti- bus. bus.

BOSLASTICAT DU SACRE-COEUR BOSLASTICAT DU SACRE-COEUR

LEBRET, SASK LEBRET, SASK

« Factum est autem, cum essent « Factum est autem, cum essent ibi, impleti sunt dies ut pareret. ibi, impleti sunt dies ut pareret.

Et peperit filium suum primogeni- Et peperit filium suum primogeni- tum, et pannis eum involvit, et recli- tum, et pannis eum involvit, et recli-

4 Matth. v, 5: Beati qui lugent, quoniam ipsi 4 Matth. v, 5: Beati qui lugent, quoniam ipsi consolabuntur. consolabuntur.

5 Eccli. xv, 2. 5 Eccli. xv, 2.

198 198

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

navit eum in præsepio, quia non erat navit eum in præsepio, quia non erat eis locus in diversorio. » eis locus in diversorio. »

Hic tangit nativitatis Christi perfectio- Hic tangit nativitatis Christi perfectio-

nem. nem.

Dicit autem duo: nativitatem, et nati- Dicit autem duo: nativitatem, et nati- vitatis manifestationem, tam per Ange- vitatis manifestationem, tam per Ange- los quam per pastores. los quam per pastores.

De nativitate dicit tria: temporis im- De nativitate dicit tria: temporis im- pletionem, nativitatem, et nati curam pletionem, nativitatem, et nati curam quam sibi Virgo mater adhibuit. quam sibi Virgo mater adhibuit.

De tempore dicit : De tempore dicit :

« Factum est. » Et hic est versus. Fa- « Factum est. » Et hic est versus. Fa-

ctum enim jam totum est, quod præexi- ctum enim jam totum est, quod præexi- gitur secundum ordinationem divinam. gitur secundum ordinationem divinam. Isa. xxxiv, 16: Requirite diligenter in Isa. xxxiv, 16: Requirite diligenter in libro Domini et legite: unum ex eis non libro Domini et legite: unum ex eis non defuit. defuit.

« Cum essent ibi, » ubi locus nativita- « Cum essent ibi, » ubi locus nativita- tis a Propheta prædictus est, « impleti tis a Propheta prædictus est, « impleti sunt dies, scilicet Mariæ, ut pareret. » sunt dies, scilicet Mariæ, ut pareret. »

Impleti sunt quidem impletione nu- Impleti sunt quidem impletione nu- meri, impletione ordinis præfiniti, im- meri, impletione ordinis præfiniti, im- pletione sanctitatis, impletione omnis pletione sanctitatis, impletione omnis ejus quam figuræ Veteris Testamenti ejus quam figuræ Veteris Testamenti præfiguraverunt significationis. præfiguraverunt significationis.

Impletio quidem numeri dierum tem- Impletio quidem numeri dierum tem- pore, Job, XIV, 5: Numerus mensium pore, Job, XIV, 5: Numerus mensium ejus apud te est : constituisti terminos ejus apud te est : constituisti terminos ejus, qui præteriri non poterunt. ejus, qui præteriri non poterunt.

De impletione ordinis præfiniti, Isa. De impletione ordinis præfiniti, Isa. XXXVII, 26 Ex diebus antiquis ego XXXVII, 26 Ex diebus antiquis ego plasmavi illud: et nunc adduxi. Ad Ga- plasmavi illud: et nunc adduxi. Ad Ga- lat. IV, 4: Ubi venit plenitudo temporis, lat. IV, 4: Ubi venit plenitudo temporis, misit Deus Filium suum.. misit Deus Filium suum..

De impletione sanctitatis dictum est De impletione sanctitatis dictum est supra, quod plena sanctitas non erat, supra, quod plena sanctitas non erat, nisi superveniente Spiritu sancto, et Al- nisi superveniente Spiritu sancto, et Al- tissimo obumbrante: ubi quod natum tissimo obumbrante: ubi quod natum est, vocatur Sanctum 1, plena sanctitate, est, vocatur Sanctum 1, plena sanctitate, ita quod nihil remansit vacuum. In om- ita quod nihil remansit vacuum. In om- nibus autem aliis sanctificationibus ali- nibus autem aliis sanctificationibus ali- quid vacuum remansit. Unde dictum est quid vacuum remansit. Unde dictum est uxori Prophetæ, IV Reg. iv, 4: Cum uxori Prophetæ, IV Reg. iv, 4: Cum plena fuerint vasa, tolles. Eccli. xxiv, plena fuerint vasa, tolles. Eccli. xxiv, 16 In plenitudine sanctorum detentio 16 In plenitudine sanctorum detentio

mea. mea.

De impletione figurarum legis dicitur, De impletione figurarum legis dicitur, Matth. v, 17 Non veni legem solvere, Matth. v, 17 Non veni legem solvere, sed adimplere. sed adimplere.

De his quatuor plenitudinibus dicitur, De his quatuor plenitudinibus dicitur, Luc. vi, 38 Mensuram bonam, et con.. Luc. vi, 38 Mensuram bonam, et con.. fertam, et coagitatam, et supereffluen- fertam, et coagitatam, et supereffluen- tem dabunt in sinum vestrum. tem dabunt in sinum vestrum.

Dicit autem : Dicit autem :

«< Ut pareret » «< Ut pareret »

Eum quem sine dolore parturitionis Eum quem sine dolore parturitionis enixa est, et signatis claustris pudoris enixa est, et signatis claustris pudoris protulit ad lucem. De primo, Isa. LXVI, protulit ad lucem. De primo, Isa. LXVI, 7 Antequam parturiret, peperit. De 7 Antequam parturiret, peperit. De secundo dicitur, Ezechiel. XLIV, 2: Porta secundo dicitur, Ezechiel. XLIV, 2: Porta hæc clausa erit et non aperietur ... quo- hæc clausa erit et non aperietur ... quo- niam Dominus Deus Israel ingressus est niam Dominus Deus Israel ingressus est per eam : et significatur, Joan. xx, 26 : per eam : et significatur, Joan. xx, 26 : Venit Jesus januis clausis, et stetit in Venit Jesus januis clausis, et stetit in

medio. Sic enim exivit de utero. Sic medio. Sic enim exivit de utero. Sic etiam exivit de sepulcro. Sic intravit et etiam exivit de sepulcro. Sic intravit et exivit domum, et de domo. Multo enim exivit domum, et de domo. Multo enim plus habuit curæ de signis pudoris vir- plus habuit curæ de signis pudoris vir- ginis, quam habuerit de sepulcro, vel ginis, quam habuerit de sepulcro, vel de domo. Unde de omnibus his exivit de domo. Unde de omnibus his exivit non ruptis signaculis. non ruptis signaculis.

« Et peperit Filium suum primoge- « Et peperit Filium suum primoge- nitum. » nitum. »

Ecce partus. Ecce partus. Tanguntur tria partus, prolis appro- Tanguntur tria partus, prolis appro- priatio, et dignitas. priatio, et dignitas.

Partus in hoc quod dicit: « Peperit, » Partus in hoc quod dicit: « Peperit, » quæ tunc puerpera fuit soluta maledi- quæ tunc puerpera fuit soluta maledi- ctione quia peperit sine dolore, et con- ctione quia peperit sine dolore, et con- servato pudore. Sapient. iv, 1, exclamat servato pudore. Sapient. iv, 1, exclamat Sapientia super hoc dicens: 0 quam Sapientia super hoc dicens: 0 quam pulchra est casta generatio, cum clari- pulchra est casta generatio, cum clari- tate immortalis est enim memoria tate immortalis est enim memoria illius quoniam et apud Deum nota est, illius quoniam et apud Deum nota est, et apud homines. et apud homines.

Proles autem est Filius, perfectus par- Proles autem est Filius, perfectus par- tus, de quo dicitur, Apocal. XII, 5 : Pe- tus, de quo dicitur, Apocal. XII, 5 : Pe- perit filium masculum, qui recturus erat perit filium masculum, qui recturus erat omnes gentes in virga ferrea: et raptus omnes gentes in virga ferrea: et raptus

1 Luc. 1, 35. 1 Luc. 1, 35.

IN EVANG. LUCÆ, II-6, 7. IN EVANG. LUCÆ, II-6, 7.

est filius ejus ad Deum, et ad thronum est filius ejus ad Deum, et ad thronum ejus. ejus.

« Primogenitum. « Primogenitum.

Ecce dignitas. Insurgunt autem hic Ecce dignitas. Insurgunt autem hic hæretici Helvidius, et quidam alii dicen- hæretici Helvidius, et quidam alii dicen- tes non dici primogenitum nisi respectu tes non dici primogenitum nisi respectu secundogeniti mentientes in caput secundogeniti mentientes in caput suum quia si secundogenitum ex matre suum quia si secundogenitum ex matre haberet, ipse unigenitus non diceretur. haberet, ipse unigenitus non diceretur. Joan. 1, 14 Vidimus gloriam ejus, Joan. 1, 14 Vidimus gloriam ejus, gloriam quasi Unigeniti a Patre. Et ideo gloriam quasi Unigeniti a Patre. Et ideo dicitur primogenitus dignitate, qui jus dicitur primogenitus dignitate, qui jus primogenituræ in multis fratribus per primogenituræ in multis fratribus per adoptionem vocatis obtineret. Ad Ro- adoptionem vocatis obtineret. Ad Ro- man. vIII, 29 Ut sit ipse primogenitus man. vIII, 29 Ut sit ipse primogenitus in multis fratribus. Honor autem ille in multis fratribus. Honor autem ille fuit, quod erat Dominus fratrum, dupli- fuit, quod erat Dominus fratrum, dupli- cia possidens in bonis patris. Ad Hebr. cia possidens in bonis patris. Ad Hebr. 1, 6: Cum iterum introducit primogeni- 1, 6: Cum iterum introducit primogeni- tum in orbem terræ, dicit: Et adorent tum in orbem terræ, dicit: Et adorent eum omnes Angeli Dei. Primus enim est eum omnes Angeli Dei. Primus enim est in bonis qui et per naturam ut Filius in bonis qui et per naturam ut Filius Dei, et per gratiam dona habet potissi- Dei, et per gratiam dona habet potissi- ma princeps fratrum, quem adorant ma princeps fratrum, quem adorant omnes fratres in adoptionem filiorum omnes fratres in adoptionem filiorum translati. Genes. XXVII, 29: Esto domi- translati. Genes. XXVII, 29: Esto domi- nus fratrum tuorum, et incurventur nus fratrum tuorum, et incurventur ante te filii matris tuæ. ante te filii matris tuæ.

Subjungit autem de cura, dicens: Subjungit autem de cura, dicens:

«Et pannis, etc. »> «Et pannis, etc. »>

Duas autem curas Virgo mater filio te- Duas autem curas Virgo mater filio te- nello adhibuit, involutionis fasciarum, et nello adhibuit, involutionis fasciarum, et locationis. locationis.

De involutione dicit: « Pannis eum De involutione dicit: « Pannis eum involvit. » Est autem cum pondere acci- involvit. » Est autem cum pondere acci- piendum. Panni enim sunt (unde pannosi piendum. Panni enim sunt (unde pannosi vocantur) veteres panni et conscissi : vocantur) veteres panni et conscissi : sicut adhuc ostenduntur fasciæ asperæ sicut adhuc ostenduntur fasciæ asperæ de tunicis veteribus conscissa. Talia enim de tunicis veteribus conscissa. Talia enim prima nuditatis suæ tegumenta accipere prima nuditatis suæ tegumenta accipere voluit, ut nobis paupertatem, humilita- voluit, ut nobis paupertatem, humilita- tem, et asperitatem commendaret. De tem, et asperitatem commendaret. De paupertate, II ad Corinth. VIII, 9: Scitis paupertate, II ad Corinth. VIII, 9: Scitis gratiam Domini nostri Jesu Christi, quo- gratiam Domini nostri Jesu Christi, quo-

199 199

niam propter vos egenus factus est, cum niam propter vos egenus factus est, cum esset dives, ut illius inopia vos divites esset dives, ut illius inopia vos divites essetis. De humilitate, Matth. x1, 29: essetis. De humilitate, Matth. x1, 29: Mitis sum et humilis corde. De asperi- Mitis sum et humilis corde. De asperi- tate, Matth. x1, 8: Ecce qui mollibus tate, Matth. x1, 8: Ecce qui mollibus vestiuntur, in domibus regum sunt. Job, vestiuntur, in domibus regum sunt. Job, XXVIII, 13 Non invenitur in terra sua- XXVIII, 13 Non invenitur in terra sua- viter viventium. viter viventium.

« Involvit » etiam, ut dicit Richardus « Involvit » etiam, ut dicit Richardus de sancto Victore, mater Virgo Verbum de sancto Victore, mater Virgo Verbum Patris pannis vilibus: significans verbum Patris pannis vilibus: significans verbum Dei magis simplicibus sonis indui in præ- Dei magis simplicibus sonis indui in præ- dicatione, quam phaleris rhetoricis. I ad dicatione, quam phaleris rhetoricis. I ad Corinth. II, Corinth. II, 1 Veni non in sublimitate 1 Veni non in sublimitate sermonis, aut sapientiæ, annuntians vo- sermonis, aut sapientiæ, annuntians vo-

: :

bis testimonium Christi. bis testimonium Christi. Secunda cura est positionis infantis Secunda cura est positionis infantis tenelli. tenelli.

Et circa hanc dicit duo: locum quietis, Et circa hanc dicit duo: locum quietis,

et causam. et causam.

Locum quietis dicit : « Et reclinavit Locum quietis dicit : « Et reclinavit eum in præsepio. » Causam autem sub- eum in præsepio. » Causam autem sub- infert quando dicit : «< Quia non erat eis infert quando dicit : «< Quia non erat eis locus in diversorio. » locus in diversorio. »

Et ad hoc intelligendum accipiatur Et ad hoc intelligendum accipiatur verbum Chrysostomi, qui dicit, quod verbum Chrysostomi, qui dicit, quod propter multos qui ad profitendum in propter multos qui ad profitendum in Bethlehem convenerant, Joseph hospi- Bethlehem convenerant, Joseph hospi- tium in vico Bethlehem habere non po- tium in vico Bethlehem habere non po- tuit sed in via tectum quoddam erat tuit sed in via tectum quoddam erat super duos muros expansum, ad quod super duos muros expansum, ad quod propter intemperiem fervoris vel tempe- propter intemperiem fervoris vel tempe- statis aliquando pauperes cum suis ani- statis aliquando pauperes cum suis ani- malibus divertebant: propter quod etiam malibus divertebant: propter quod etiam diversorium vocabatur, habens duas diversorium vocabatur, habens duas aperturas ante, et post : quia non habuit aperturas ante, et post : quia non habuit nisi duos muros: et habebat utrumque nisi duos muros: et habebat utrumque ad murum conjunctum stabulum, et præ- ad murum conjunctum stabulum, et præ- sepia conjuncta muro: in quod divertit. sepia conjuncta muro: in quod divertit. Joseph, eo quod in civitate non fuit ho- Joseph, eo quod in civitate non fuit ho- spitio receptus, secundum illud Joan. 1, spitio receptus, secundum illud Joan. 1, 11 In propria venit, et sui eum non 11 In propria venit, et sui eum non receperunt. Et quia platea transivit per receperunt. Et quia platea transivit per medium, ideo Sancti dicunt quod natus medium, ideo Sancti dicunt quod natus est in via domus. In eodem autem di- est in via domus. In eodem autem di- versorio cæteris pauperibus honestiora versorio cæteris pauperibus honestiora loca occupantibus, ipse cum Beata Matre loca occupantibus, ipse cum Beata Matre et Joseph detrusi sunt ad stabulum et et Joseph detrusi sunt ad stabulum et cum in stabulo constricti essent ab ani- cum in stabulo constricti essent ab ani-

200 200

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

malibus peregrinorum, non poterat ha- malibus peregrinorum, non poterat ha- bere locum reclinationis nisi præsepium. bere locum reclinationis nisi præsepium. Et hoc est quod dicit : « Reclinavit, » Et hoc est quod dicit : « Reclinavit, » emolimentum tenello procurans filio, emolimentum tenello procurans filio, « in præsepio. » Hujus signum est, quod « in præsepio. » Hujus signum est, quod in picturis bos et asinus pinguntur super in picturis bos et asinus pinguntur super præsepium. Hoc tamen non habet aucto- præsepium. Hoc tamen non habet aucto- ritatem, nisi antiquitatem picturæ : quæ ritatem, nisi antiquitatem picturæ : quæ vocatur scriptura laicorum dicentium vocatur scriptura laicorum dicentium Beatam Virginem vectam in asino, bo- Beatam Virginem vectam in asino, bo- vem autem adductum ad vendendum pro vem autem adductum ad vendendum pro censi capite et expensis. Psal. LXXXVI, censi capite et expensis. Psal. LXXXVI, 6: Dominus narrabit in scripturis popu- 6: Dominus narrabit in scripturis popu- lorum. Isaiæ, 1, 3: Cognovit bos posses- lorum. Isaiæ, 1, 3: Cognovit bos posses- sorem suum, et asinus præsepe domini sorem suum, et asinus præsepe domini

sui. sui.

In hoc autem quod reclinatus est in In hoc autem quod reclinatus est in præsepio tria notantur, quod videlicet præsepio tria notantur, quod videlicet homines et jumenta salvabit Dominus, homines et jumenta salvabit Dominus, quemadmodum multiplicavit misericor- quemadmodum multiplicavit misericor- diam suam factus jam cibus jumentorum diam suam factus jam cibus jumentorum per carnem. Isa. XL, 6: Omnis caro fœ- per carnem. Isa. XL, 6: Omnis caro fœ- num. Secundum est majestas Dei mira- num. Secundum est majestas Dei mira- biliter inclinata propter nos in gremio biliter inclinata propter nos in gremio Virginis, in quo non jam tantum captus Virginis, in quo non jam tantum captus et ligatus est rhinoceros, sed etiam alli- et ligatus est rhinoceros, sed etiam alli- gatus præsepio. Job, xxxix, 9: Numquid gatus præsepio. Job, xxxix, 9: Numquid volet rhinoceros servire tibi, aut mora- volet rhinoceros servire tibi, aut mora- bitur ad præsepe tuum? Quasi dicat: bitur ad præsepe tuum? Quasi dicat: Non facit hoc sed ego docens vos sub- Non facit hoc sed ego docens vos sub- mittere ad mansuetudinem cornua. Psal. mittere ad mansuetudinem cornua. Psal. LXXIV, 6: Nolite extollere in altum cor- LXXIV, 6: Nolite extollere in altum cor- nu vestrum. Tertiumque docet nos decli- nu vestrum. Tertiumque docet nos decli-

nare nare

stratus mollitiem, ex quo ipse stratus mollitiem, ex quo ipse membris tenellis declinatus est in paleæ membris tenellis declinatus est in paleæ præsepium. Amos, vi, 4: Væ qui dor- præsepium. Amos, vi, 4: Væ qui dor- mitis in lectis eburneis, et lascivitis in mitis in lectis eburneis, et lascivitis in stratis vestris. stratis vestris.

Sequitur: Sequitur:

hoc mundo ostenderet, ut se viam de- hoc mundo ostenderet, ut se viam de- monstraret, ut mundum contemnere do- monstraret, ut mundum contemnere do- ceret, ut semper patriam inquirere exem- ceret, ut semper patriam inquirere exem- plo suo probaret. plo suo probaret.

De primo horum, in Psalmo xxxVIII, De primo horum, in Psalmo xxxVIII, 13: Advena ego sum apud te, et pere- 13: Advena ego sum apud te, et pere- grinus, sicut omnes patres mei. Jerem. grinus, sicut omnes patres mei. Jerem. XIV, 8 Quare quasi colonus futurus es XIV, 8 Quare quasi colonus futurus es in terra, et quasi viator declinans ad in terra, et quasi viator declinans ad manendum? manendum?

De secundo, dicit Glossa super Joan. De secundo, dicit Glossa super Joan. XIV, 6 Ego sum via, et veritas, et vita: XIV, 6 Ego sum via, et veritas, et vita: via qua itur, veritas qua pes dirigitur, via qua itur, veritas qua pes dirigitur, vita ad quam pervenitur: via per præce- vita ad quam pervenitur: via per præce- ptum, consilium, et exemplum: veritas ptum, consilium, et exemplum: veritas per doctrinæ verbum: vita per præmium. per doctrinæ verbum: vita per præmium. Eccli. xxiv, 25 In me gratia omnis Eccli. xxiv, 25 In me gratia omnis viæ et veritatis, in me omnis spes vitæ viæ et veritatis, in me omnis spes vitæ et virtutis. Virtus enim confortat ad et virtutis. Virtus enim confortat ad viam per meritum, et veritas illuminat viam per meritum, et veritas illuminat ad vitam per doctrinam et Spiritus sancti ad vitam per doctrinam et Spiritus sancti inspirationem. inspirationem.

De tertio, Zachar. II, 6: 0, o fu- De tertio, Zachar. II, 6: 0, o fu- gite de terra Aquilonis. Apocal. xvш11, gite de terra Aquilonis. Apocal. xvш11, 4 Exite de illa, populus meus, ut ne 4 Exite de illa, populus meus, ut ne participes sitis delictorum ejus. participes sitis delictorum ejus.

De quarto, ad Hebr. x1, 13 et seq. : De quarto, ad Hebr. x1, 13 et seq. : Confitentes quia peregrini et hospites Confitentes quia peregrini et hospites sunt super terram. Qui enim hæc dicunt, sunt super terram. Qui enim hæc dicunt, significant se patriam inquirere. Et si significant se patriam inquirere. Et si quidem ipsius meminissent de qua exie- quidem ipsius meminissent de qua exie- runt, habebant utique tempus revertendi: runt, habebant utique tempus revertendi: nunc autem meliorem appetunt, id est, nunc autem meliorem appetunt, id est, cœlestem. Ideo non confunditur Deus cœlestem. Ideo non confunditur Deus vocari Deus eorum, paravit enim illis vocari Deus eorum, paravit enim illis

civitatem. civitatem.

Et attende quantam nobis Filius Dei Et attende quantam nobis Filius Dei rectitudinem vitæ ostendit : cujus me- rectitudinem vitæ ostendit : cujus me- dium in nullo exit ab extremis. Nudus dium in nullo exit ab extremis. Nudus enim egressus est ex utero matris suæ in enim egressus est ex utero matris suæ in

« Quia non erat eis locus in diverso- principio: nudus et spoliatus omnibus « Quia non erat eis locus in diverso- principio: nudus et spoliatus omnibus rio. » rio. »

suis, reversus illuc in matrem terram 1. suis, reversus illuc in matrem terram 1. In medio si vitam extenderit, Matth. v, In medio si vitam extenderit, Matth. v, Genes. XLII, 27, Fratres Joseph diver- 20 Vulpes foveas habent, et volucres Genes. XLII, 27, Fratres Joseph diver- 20 Vulpes foveas habent, et volucres terant ad diversorium, ut pabula darent terant ad diversorium, ut pabula darent coeli nidos Filius autem hominis non coeli nidos Filius autem hominis non asinis. Quadruplici autem ex causa natus habet ubi caput reclinet. Jam infans fa- asinis. Quadruplici autem ex causa natus habet ubi caput reclinet. Jam infans fa- est in via: ut scilicet se peregrinum in ctis loquitur, quod postea dixit per suum est in via: ut scilicet se peregrinum in ctis loquitur, quod postea dixit per suum

1 Cf. Job, 1, 21. 1 Cf. Job, 1, 21.

' '

IN EVANG. LUCÆ, II-8. IN EVANG. LUCÆ, II-8.

Apostolum, I ad Timoth. vI, 7 et 8 : Apostolum, I ad Timoth. vI, 7 et 8 : Nihil intulimus in hunc mundum : haud Nihil intulimus in hunc mundum : haud dubium quod nec auferre quid possu- dubium quod nec auferre quid possu- mus. Habentes autem alimenta et quibus mus. Habentes autem alimenta et quibus tegamur, his contenti sumus. Et illud, tegamur, his contenti sumus. Et illud, Matth. v, 3 Beati pauperes spiritu, Matth. v, 3 Beati pauperes spiritu, quoniam ipsorum est regnum coelorum. quoniam ipsorum est regnum coelorum. Hæc igitur dicta sunt de Salvatoris Hæc igitur dicta sunt de Salvatoris humillima nativitate. humillima nativitate.

Sequitur : Sequitur :

« Et pastores erant in regione ea- « Et pastores erant in regione ea- dem vigilantes, et custodientes vigi- dem vigilantes, et custodientes vigi- lias noctis super gregem suum. » lias noctis super gregem suum. »

Hic incipit agere de nativitatis mani- Hic incipit agere de nativitatis mani- festatione. festatione.

Et dicit quinque quorum primum est Et dicit quinque quorum primum est eorum quibus manifestatur idoneitas : eorum quibus manifestatur idoneitas : secundum autem, manifestantium indu- secundum autem, manifestantium indu- bitata veritas tertium, est manifestatio- bitata veritas tertium, est manifestatio- nis expressæ sublimitas: quartum, signi nis expressæ sublimitas: quartum, signi ad manifestandum dati congruitas quin- ad manifestandum dati congruitas quin- tum et ultimum, rei per experimentum tum et ultimum, rei per experimentum probatæ inventa probabilitas. probatæ inventa probabilitas.

Circa primum, hoc est, eorum quibus Circa primum, hoc est, eorum quibus fit manifestatio nativitatis Christi ido- fit manifestatio nativitatis Christi ido- neitatem, attendenda sunt quinque. neitatem, attendenda sunt quinque.

« Pastores erant, » officio, « in regione « Pastores erant, » officio, « in regione eadem, » et ideo congrui testimonio, eadem, » et ideo congrui testimonio, « vigilantes,» sollicitudine, « et custo- « vigilantes,» sollicitudine, « et custo- dientes vigilias noctis, » vicaria vicissi- dientes vigilias noctis, » vicaria vicissi- tudine, « super gregem suum » proprium tudine, « super gregem suum » proprium impensiori discretione. impensiori discretione.

In primo horum, sicut innuit Glossa, In primo horum, sicut innuit Glossa, notatur simplicitas, quæ facit ad testifi- notatur simplicitas, quæ facit ad testifi- cationis argumentum. In secundo nota- cationis argumentum. In secundo nota- tur testificantium qualitas : quia noti tur testificantium qualitas : quia noti erant in regione eadem, et non de lon- erant in regione eadem, et non de lon- ginquo, de quibus aliquid fingi posset. ginquo, de quibus aliquid fingi posset. In tertio notatur phantasiæ exclusio, ne In tertio notatur phantasiæ exclusio, ne dormientes phantasias passi videantur. dormientes phantasias passi videantur. In quarto autem attenditur vigiliarum In quarto autem attenditur vigiliarum possibilitas, quia unus non sufficeret, sed possibilitas, quia unus non sufficeret, sed frequenter dormitaret, et ideo phanta- frequenter dormitaret, et ideo phanta- sias pati putaretur: sed quando plures sias pati putaretur: sed quando plures

1 Genes. xxxv, 19. 1 Genes. xxxv, 19.

201 201

erant, vicaria vigilantia vires ad vigilan- erant, vicaria vigilantia vires ad vigilan- dum habebant. In quinto autem notatur dum habebant. In quinto autem notatur ex impensiori cura, quam quilibet magis ex impensiori cura, quam quilibet magis impendit propriis quam alienis, quod impendit propriis quam alienis, quod fortius vigilabant. fortius vigilabant.

Dicit autem Hieronymus, quod locus Dicit autem Hieronymus, quod locus pascuæ horum pastorum fuit juxta tur- pascuæ horum pastorum fuit juxta tur- rim quamdam inter Bethlehem et Jeru- rim quamdam inter Bethlehem et Jeru- salem sitam ubi Jacob reversus a Meso- salem sitam ubi Jacob reversus a Meso- potamia pavit pecora sua, ubi et Rachel potamia pavit pecora sua, ubi et Rachel mortua est et sepulta 1 : de qua dicitur, mortua est et sepulta 1 : de qua dicitur, Mich. IV, 8 et 9: Et tu, turris gregis Mich. IV, 8 et 9: Et tu, turris gregis nebulosa filia Sion, usque ad te veniet: nebulosa filia Sion, usque ad te veniet: et veniet potestas prima, regnum filiæ et veniet potestas prima, regnum filiæ Jerusalem. Nunc quare mærore contra- Jerusalem. Nunc quare mærore contra- heris? numquid rex non est tibi, aut heris? numquid rex non est tibi, aut consiliarius tuus periit? Juxía hanc ergo consiliarius tuus periit? Juxía hanc ergo turrim, quia bona pascua habuit, et ibi turrim, quia bona pascua habuit, et ibi de manifestatione summi regis et pastoris de manifestatione summi regis et pastoris Prophetarum fuit, et a Patriarcha præ- Prophetarum fuit, et a Patriarcha præ- habitum exemplum: ordinavit Deus ut habitum exemplum: ordinavit Deus ut pastores gregem suum pascerent, quibus pastores gregem suum pascerent, quibus Angeli Salvatoris adventum annuntia- Angeli Salvatoris adventum annuntia- rent. Hæc etiam facta sunt ad pastorum rent. Hæc etiam facta sunt ad pastorum Ecclesiæ documentum. Hi enim et pasto- Ecclesiæ documentum. Hi enim et pasto- res a pascendo oves (non seipsos) esse. res a pascendo oves (non seipsos) esse. debent. debent.

« In regione eadem vigilantes, » « In regione eadem vigilantes, »

Cum ovibus permanentes, per instan- Cum ovibus permanentes, per instan- tiam custodiæ vigilantes, et per vicariam tiam custodiæ vigilantes, et per vicariam custodiam ovibus providentes, gregem custodiam ovibus providentes, gregem suum sibi commissum canonica adeptio- suum sibi commissum canonica adeptio- ne habentes. ne habentes.

De primo habetur, Genes. XLVII, 6: De primo habetur, Genes. XLVII, 6: Quod si nosti in eis viros industrios, Quod si nosti in eis viros industrios, constitue illos magistros pecorum meo- constitue illos magistros pecorum meo- rum. Ibidem, y. 3: Pastores ovium su- rum. Ibidem, y. 3: Pastores ovium su- mus servi tui, et nos, et patres nostri. mus servi tui, et nos, et patres nostri.

De secundo dicitur, Osee, 11, 15, sub De secundo dicitur, Osee, 11, 15, sub alia metaphora: Dabo ei vinitores ejus alia metaphora: Dabo ei vinitores ejus ex eodem loco. Nemo enim in alia regio- ex eodem loco. Nemo enim in alia regio- ne a grege existens bene custodit. I Re- ne a grege existens bene custodit. I Re- gum, xvII, 28: Quare venisti, et quare gum, xvII, 28: Quare venisti, et quare dereliquisti pauculas oves illas in de- dereliquisti pauculas oves illas in de- serto? ego novi superbiam tuam, et ne- serto? ego novi superbiam tuam, et ne-

202 202

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

quitiam cordis tui. Pro nequitia enim et quitiam cordis tui. Pro nequitia enim et superbia exercenda, auferunt lanam et superbia exercenda, auferunt lanam et lac, et derelicto grege vadunt ad terras lac, et derelicto grege vadunt ad terras alienas. alienas.

De tertio notandum, quod sex rationi- De tertio notandum, quod sex rationi- bus est vigilandum. Quarum prima est, bus est vigilandum. Quarum prima est, quia ratio de profectu gregis a pastore quia ratio de profectu gregis a pastore requiritur, Jerem. XIII, 20: Ubi est grex requiritur, Jerem. XIII, 20: Ubi est grex qui datus est tibi, pecus inclytum tuum? qui datus est tibi, pecus inclytum tuum? Quasi dicat: Nisi reddas ita inclytum Quasi dicat: Nisi reddas ita inclytum sicut commissum est, a te damnum exi- sicut commissum est, a te damnum exi- getur. Genes. XXXI, 39: Ego damnum getur. Genes. XXXI, 39: Ego damnum omne reddebam : quidquid furto peri- omne reddebam : quidquid furto peri- bat, a me exigebas. bat, a me exigebas.

Secunda est, quia in periculo animæ Secunda est, quia in periculo animæ grex suscipitur, III Reg. xx, 39: Custo- grex suscipitur, III Reg. xx, 39: Custo- di virum istum : qui si lapsus fuerit, di virum istum : qui si lapsus fuerit, erit anima tua pro anima ejus 1. Jerem. erit anima tua pro anima ejus 1. Jerem. xxxш11, 13 : Adhuc transibunt greges ad xxxш11, 13 : Adhuc transibunt greges ad

manum numerantis. manum numerantis.

Tertia ratio est, quia lupus continuo Tertia ratio est, quia lupus continuo ut devoret insidiatur, I Petr. v, 8: Ad- ut devoret insidiatur, I Petr. v, 8: Ad- versarius vester diabolus tamquam leo versarius vester diabolus tamquam leo rugiens circuit, quærens quem devoret. rugiens circuit, quærens quem devoret. Et præmittitur Sobrii estote, et vigilate. Et præmittitur Sobrii estote, et vigilate.

Quarta ratio est, quia obedientia præ- Quarta ratio est, quia obedientia præ- cepti per hoc custoditur, Marc. XIII, 33: cepti per hoc custoditur, Marc. XIII, 33: Videte, vigilate, et orate. Videte, vigilate, et orate.

Quinta ratio est, quia vigilanti merces Quinta ratio est, quia vigilanti merces promittitur, Luc. x11, 37: Beati servi promittitur, Luc. x11, 37: Beati servi illi, quos cum venerit Dominus, invene- illi, quos cum venerit Dominus, invene- rit vigilantes. rit vigilantes.

Sexta ratio est, quia omnino incerti Sexta ratio est, quia omnino incerti suinus quando custos circuiens Dominus suinus quando custos circuiens Dominus veniat, et quis vigilans inveniatur, Luc. veniat, et quis vigilans inveniatur, Luc. XII, 39 et 40: Si sciret paterfamilias XII, 39 et 40: Si sciret paterfamilias qua hora fur veniret, vigilaret utique, et qua hora fur veniret, vigilaret utique, et non sineret perfodi domum suam. Et non sineret perfodi domum suam. Et vos estote parati, quia qua hora non pu- vos estote parati, quia qua hora non pu- tatis, Filius hominis veniet. Matth. xxv, tatis, Filius hominis veniet. Matth. xxv, 13 Vigilate itaque, quia nescitis diem, 13 Vigilate itaque, quia nescitis diem, neque horam. neque horam.

Sic ergo est vigilandum. Sic ergo est vigilandum.

« Et custodientes vigilias noctis, etc.>> « Et custodientes vigilias noctis, etc.>>

De vicaria autem custodia est notan- De vicaria autem custodia est notan-

1 Cf. Ezechiel. III, 20. 1 Cf. Ezechiel. III, 20.

dum, quod secundum successiones hora- dum, quod secundum successiones hora- rum noctis vices agebant, vigilantes suc- rum noctis vices agebant, vigilantes suc- cessive per omnes horas noctis. Nox cessive per omnes horas noctis. Nox autem est quæcumque obscuritas, in qua autem est quæcumque obscuritas, in qua inimicus suum procurat negotium, dor- inimicus suum procurat negotium, dor- miente custode. Sunt ergo noctis obscu- miente custode. Sunt ergo noctis obscu- ritates quatuor: una quidem exterior, ritates quatuor: una quidem exterior, lucem fidei exstinguere volentium instan- lucem fidei exstinguere volentium instan- tia: alia autem interior, peccatorum ca- tia: alia autem interior, peccatorum ca- ligo tenebrosa: tertia, invisa dæmonum ligo tenebrosa: tertia, invisa dæmonum tentatio umbrosa quarta vero, tetra tentatio umbrosa quarta vero, tetra Antichristi et præcurrentium Antichri Antichristi et præcurrentium Antichri stum tribulatio angustiosa. stum tribulatio angustiosa.

De prima harum noctium dicitur, De prima harum noctium dicitur, Sapient. xvII, 5: Ignis quidem nulla Sapient. xvII, 5: Ignis quidem nulla vis poterat illis lumen præbere, nec si- vis poterat illis lumen præbere, nec si- derum limpidæ flammæ illuminare pot- derum limpidæ flammæ illuminare pot- erant illam noctem horrendam. Ignis erant illam noctem horrendam. Ignis enim charitatis et sidera bonorum exem- enim charitatis et sidera bonorum exem- plorum in Sanctis, nihil in nocte illa plorum in Sanctis, nihil in nocte illa profecerunt. Quæ quatuor vigilias ha- profecerunt. Quæ quatuor vigilias ha- buerunt, fidem exstinguere cupientes. buerunt, fidem exstinguere cupientes. Prima quidem tyrannorum, mortem, pro Prima quidem tyrannorum, mortem, pro fide inferentium. Secunda est hæretico- fide inferentium. Secunda est hæretico- rum, qui fidem obnubilabant post tyran- rum, qui fidem obnubilabant post tyran- nos. Tertia, falsorum Christianorum, qui nos. Tertia, falsorum Christianorum, qui mores fidei formatæ auferre nitebantur. mores fidei formatæ auferre nitebantur. Quarta est mundi amatorum, intus non Quarta est mundi amatorum, intus non extra bonorum, sicut hypocritarum, qui extra bonorum, sicut hypocritarum, qui omnia subvertunt quæ Dei sunt: quia omnia subvertunt quæ Dei sunt: quia extra ut proditores speculantur et insi- extra ut proditores speculantur et insi- diantur, et intus ut lupi rapaces produnt diantur, et intus ut lupi rapaces produnt et lacerant: sicut ultima noctis hora te- et lacerant: sicut ultima noctis hora te- nebras cum luce miscentes. Matth. vi, nebras cum luce miscentes. Matth. vi, 15: Attendite a falsis prophetis, qui 15: Attendite a falsis prophetis, qui veniunt ad vos in vestimentis ovium, in- veniunt ad vos in vestimentis ovium, in- trinsecus autem sunt lupi rapaces. Isti trinsecus autem sunt lupi rapaces. Isti sunt oculi diaboli, de quibus dicitur, sunt oculi diaboli, de quibus dicitur, Job, XLI, 9: Oculi ejus ut palpebræ di- Job, XLI, 9: Oculi ejus ut palpebræ di- luculi, in quo lux cum tenebris est per- luculi, in quo lux cum tenebris est per- mixta. mixta.

Secunda nox est peccatum, de qua di- Secunda nox est peccatum, de qua di- citur in Psalmo v₁, 7: Lavabo per sin- citur in Psalmo v₁, 7: Lavabo per sin- gulas noctes lectum meum, lacrymis gulas noctes lectum meum, lacrymis meis stratum meum rigabo. Habet etiam meis stratum meum rigabo. Habet etiam quatuor vigilias delectationem videlicet quatuor vigilias delectationem videlicet morosam, deliberationem in opere ex- morosam, deliberationem in opere ex-

IN EVANG. LUCÆ, II-8. IN EVANG. LUCÆ, II-8.

pletam, consuetudinem malam in pec- pletam, consuetudinem malam in pec- cato tenentem, desperationem in profun- cato tenentem, desperationem in profun- dum peccati demergentem. De prima di- dum peccati demergentem. De prima di- cit, Psal. xxxv, 8 : Lumbi mei impleti cit, Psal. xxxv, 8 : Lumbi mei impleti sunt illusionibus. De secunda, in Psal- sunt illusionibus. De secunda, in Psal- mo LXXII, 7 Prodiit quasi ex adipe mo LXXII, 7 Prodiit quasi ex adipe iniquitas eorum, hoc est ex deliberato iniquitas eorum, hoc est ex deliberato consilio. De tertia dicitur, Jerem. XIII, consilio. De tertia dicitur, Jerem. XIII, 23 Si mutare potest Æthiops pellem 23 Si mutare potest Æthiops pellem suam, aut pardus varietates suas : et vos suam, aut pardus varietates suas : et vos poteritis benefacere, cum didiceritis ma- poteritis benefacere, cum didiceritis ma- lum. De quarta, Proverb. XVIII, 3: Im- lum. De quarta, Proverb. XVIII, 3: Im- pius, cum in profundum venerit pecca- pius, cum in profundum venerit pecca- torum, contemnit. torum, contemnit.

Tertia nox est tentatio dæmonum, de Tertia nox est tentatio dæmonum, de qua dicitur, Job, xxx, 17 et 18: Nocte qua dicitur, Job, xxx, 17 et 18: Nocte os meum perforatur doloribus et qui os meum perforatur doloribus et qui me comedunt, non dormiunt: In multitu- me comedunt, non dormiunt: In multitu- dine eorum consumitur vestimentum dine eorum consumitur vestimentum meum. Habet autem quatuor vigilias: meum. Habet autem quatuor vigilias: tentationem videlicet levem et apertam, tentationem videlicet levem et apertam, levem et occultam, gravem et occultam, levem et occultam, gravem et occultam, et gravem et apertam. De quibus dicitur et gravem et apertam. De quibus dicitur in uno versu Psalmi xc, 5 et 6: Non in uno versu Psalmi xc, 5 et 6: Non timebis a timore nocturno: ecce levis timebis a timore nocturno: ecce levis et occulta. A sagitta volante in die et occulta. A sagitta volante in die ecce levis et aperta. A negotio peram- ecce levis et aperta. A negotio peram- bulante in tenebris: ecce gravis et oc- bulante in tenebris: ecce gravis et oc- culta. Ab incursu et dæmonio meri- culta. Ab incursu et dæmonio meri- diano ecce gravis et aperta. diano ecce gravis et aperta.

De quarta nocte dicitur, Job, 111, 6 et 4 : De quarta nocte dicitur, Job, 111, 6 et 4 : Noctem illam tenebrosus turbo possi- Noctem illam tenebrosus turbo possi- deat... Non illustretur lumine. Hæc sub- deat... Non illustretur lumine. Hæc sub- dola falsorum sub specie religionis laten- dola falsorum sub specie religionis laten- tium Antichristi nuntiorum detractio, et tium Antichristi nuntiorum detractio, et bonorum obtenebratio: habens quatuor bonorum obtenebratio: habens quatuor vigilias. Bona enim quæ non habent si- vigilias. Bona enim quæ non habent si- mulant, ut decipiant: mala quæ in ipsis mulant, ut decipiant: mala quæ in ipsis sunt dissimulant: bona aliorum obscu- sunt dissimulant: bona aliorum obscu- rant, et mala divulgant. Et sunt signi- rant, et mala divulgant. Et sunt signi- ficata ista, Joel, 1. 4: Residuum erucæ ficata ista, Joel, 1. 4: Residuum erucæ comedit locusta, et residuum locustæ comedit locusta, et residuum locustæ comedit bruchus, et residuum bruchi comedit bruchus, et residuum bruchi comedit rubigo. Eruca viride decerpens, comedit rubigo. Eruca viride decerpens, est simulatio boni, quærit enim sedere est simulatio boni, quærit enim sedere in viridi. Locusta simulans volatum et in viridi. Locusta simulans volatum et non habens, est dissimulatio mali. Bru- non habens, est dissimulatio mali. Bru- chus corrodens, est detractio boni alieni. chus corrodens, est detractio boni alieni. Et ærugo totum destruens, est divulgatio Et ærugo totum destruens, est divulgatio

203 203

mali alieni. De his autem quatuor vigi- mali alieni. De his autem quatuor vigi- liis noctis dicitur, Marc. XIII, 35: Vigi- liis noctis dicitur, Marc. XIII, 35: Vigi- late, nescitis enim quando dominus do- late, nescitis enim quando dominus do- mus veniat : sero, an media nocte, an gal- mus veniat : sero, an media nocte, an gal- li cantu, an mane. Prima dicitur intem- li cantu, an mane. Prima dicitur intem- pestum : secunda, conticinium: tertia, pestum : secunda, conticinium: tertia, gallicinium quarta, antelucanum. gallicinium quarta, antelucanum.

Hac etiam nocte significatur obscuri- Hac etiam nocte significatur obscuri- tas obnubilationis præsentis, qua in præ- tas obnubilationis præsentis, qua in præ- senti vita obvolvimur: in cujus prima senti vita obvolvimur: in cujus prima hora gregem Domini custodiverunt Pa- hora gregem Domini custodiverunt Pa- triarchæ usque ad Moysen per legem na- triarchæ usque ad Moysen per legem na- turalem in secunda custodierunt Judi- turalem in secunda custodierunt Judi- ces et Duces per legem Moysi scriptam ces et Duces per legem Moysi scriptam usque ad David: et in tertia, Reges per usque ad David: et in tertia, Reges per lucem propheticam usque ad transmi- lucem propheticam usque ad transmi- grationem Babylonis in quarta, Sacer- grationem Babylonis in quarta, Sacer- dotes et Apostoli per lucem Evangelii : et dotes et Apostoli per lucem Evangelii : et tunc fuerunt tenebræ mixtæ cum lumi- tunc fuerunt tenebræ mixtæ cum lumi- neante Christum quidem tenebræ, a neante Christum quidem tenebræ, a Christo autem lux exorta est. Psal. cxi, Christo autem lux exorta est. Psal. cxi, 4 Exortum est in tenebris lumen rectis: 4 Exortum est in tenebris lumen rectis: misericors et miserator, etc. Propter hu- misericors et miserator, etc. Propter hu- jus autem noctis longitudinem aliquan- jus autem noctis longitudinem aliquan- do pastor dormit: et ideo adjutores ha- do pastor dormit: et ideo adjutores ha- bere non renuit, ut vicaria vigilia gre- bere non renuit, ut vicaria vigilia gre- gem melius custodiat, Matth. xxv, 5 : gem melius custodiat, Matth. xxv, 5 : Moram autem faciente sponso, dormita- Moram autem faciente sponso, dormita- verunt omnes et dormierunt. verunt omnes et dormierunt.

Et hoc attendentes isti vigilaverunt, Et hoc attendentes isti vigilaverunt, « custodientes vigilias, » quilibet ordine « custodientes vigilias, » quilibet ordine suo super gregem suum ». Genes. xxxi, suo super gregem suum ». Genes. xxxi, 40 Die noctuque æstu vrebar et gelu, 40 Die noctuque æstu vrebar et gelu, fugiebatque somnus ab oculis meis. De fugiebatque somnus ab oculis meis. De hoc autem quod gregem commissum hoc autem quod gregem commissum sibi habebant, significatur quod pastor sibi habebant, significatur quod pastor Ecclesiæ gregem suum habet, quem ca- Ecclesiæ gregem suum habet, quem ca- nonice est adeptus, Joan. x, 2: Qui in- nonice est adeptus, Joan. x, 2: Qui in- trat per ostium, pastor est ovium. Hic trat per ostium, pastor est ovium. Hic circa proprias oves sollicitatur, et non circa proprias oves sollicitatur, et non circa alienas. Mercenarius enim est, cu- circa alienas. Mercenarius enim est, cu-

jus non sunt oves propriæ: qui cum vi- jus non sunt oves propriæ: qui cum vi- det lupum venientem, dimittit oves, et det lupum venientem, dimittit oves, et fugit. Et hic, quia cum ovibus non inve- fugit. Et hic, quia cum ovibus non inve- nitur, ideo ab Angelis non visitatur. nitur, ideo ab Angelis non visitatur.