IN EVANG. LUCÆ, I-56, 57. IN EVANG. LUCÆ, I-56, 57.

ca propria intendendo. Exivit in pietatis ca propria intendendo. Exivit in pietatis actionem, et reversa est ad familiaria in actionem, et reversa est ad familiaria in veritatis contemplatione. Ezechiel. 1, 14: veritatis contemplatione. Ezechiel. 1, 14: Animalia ibant, et revertebantur in si- Animalia ibant, et revertebantur in si- militudinem fulguris corruscantis. Can- militudinem fulguris corruscantis. Can- tic. vi, 12 Revertere, revertere, Sulami- tic. vi, 12 Revertere, revertere, Sulami- tis: revertere, revertere, ut intueamur te. tis: revertere, revertere, ut intueamur te. Sulamitis (quæ captiva interpretatur) est Sulamitis (quæ captiva interpretatur) est anima capta jam amore et dulcedine con- anima capta jam amore et dulcedine con- templandæ veritatis, inter quas regina templandæ veritatis, inter quas regina fuit anima Beatæ Virginis. Huic sodales fuit anima Beatæ Virginis. Huic sodales sponsi clamant Revertere ab occupa- sponsi clamant Revertere ab occupa- tione curæ familiaris, revertere ab obse. tione curæ familiaris, revertere ab obse. quio pietatis, revertere ab actione exer- quio pietatis, revertere ab actione exer- cendæ virtutis, revertere ad limpidam cendæ virtutis, revertere ad limpidam speculationem veritatis, ut in lumine di- speculationem veritatis, ut in lumine di- vino radiantem intueamur te. vino radiantem intueamur te.

Sic ergo reversa est « in domum Sic ergo reversa est « in domum suam. » Sapient. VIII, 16: Intrans in do- suam. » Sapient. VIII, 16: Intrans in do- mum meam, conquiescam cum illa, sci- mum meam, conquiescam cum illa, sci- licet sapientia : non enim habet amari- licet sapientia : non enim habet amari- tudinem conversatio illius, nec tædium tudinem conversatio illius, nec tædium convictus illius. convictus illius.

Istud tamen dictum est per anticipatio- Istud tamen dictum est per anticipatio- nem, quia non rediit nisi Joanne jam nem, quia non rediit nisi Joanne jam nato sed Evangelista anticipat, ut con- nato sed Evangelista anticipat, ut con- tinua sit historia de nativitate præcurso- tinua sit historia de nativitate præcurso-

ris. ris.

« «

: :

Elisabeth autem impletum est Elisabeth autem impletum est tempus pariendi, et peperit filium. » tempus pariendi, et peperit filium. »

Hic incipit Evangelista agere tam de Hic incipit Evangelista agere tam de nativitate præcursoris, quam de nativi nativitate præcursoris, quam de nativi tate Salvatoris, infra, cap. II. tate Salvatoris, infra, cap. II.

Et primo, sicut congruit, de nativitate Et primo, sicut congruit, de nativitate præcursoris, de qua tria scribit. Primo præcursoris, de qua tria scribit. Primo enim de nativitatis ortu: secundo, de enim de nativitatis ortu: secundo, de sacramento et sanctitatis et opinionis sacramento et sanctitatis et opinionis progressu tertio vero, de conversatio- progressu tertio vero, de conversatio- nis profectu describit. nis profectu describit.

: :

De nativitatis quidem ortu describit De nativitatis quidem ortu describit duo ordinem videlicet generationis, et duo ordinem videlicet generationis, et modum congratulationis: ordinem ge- modum congratulationis: ordinem ge- nerationis quo editus est ad lucem, mo- nerationis quo editus est ad lucem, mo- dum congratulationis in omnibus sibi dum congratulationis in omnibus sibi conjunctis per loci confinitatem vel per conjunctis per loci confinitatem vel per sanguinem. sanguinem.

149 149

Ordo autem generationis est descriptus Ordo autem generationis est descriptus in quatuor: nam in parente ex nomine in quatuor: nam in parente ex nomine ad tantum natum significatur idoneitas : ad tantum natum significatur idoneitas : in tempore, congruitas: in parturitione, in tempore, congruitas: in parturitione, virium ad enitendum integritas: in nato virium ad enitendum integritas: in nato vero nobilitas. vero nobilitas.

Parentis quidem ad tantum vatem pa- Parentis quidem ad tantum vatem pa- riendum ex nomine idoneitas prænota- riendum ex nomine idoneitas prænota- tur, cum dicitur : « Elisabeth, » quod tur, cum dicitur : « Elisabeth, » quod interpretatur Dei mei saturitas. Quam interpretatur Dei mei saturitas. Quam quidem saturitatem quidam fastidiunt, quidem saturitatem quidam fastidiunt, quidam esuriunt, quidam saporant, qui- quidam esuriunt, quidam saporant, qui- dam gustant, quidam non ad satietatem dam gustant, quidam non ad satietatem sumunt, quidam autem ea saturantur, et sumunt, quidam autem ea saturantur, et quidam usque ad eructationem et ebrieta- quidam usque ad eructationem et ebrieta- tem replentur. tem replentur.

Eamdem fastidiunt quidem desides, Eamdem fastidiunt quidem desides, Numer. XI, 6: Anima nostra arida est, Numer. XI, 6: Anima nostra arida est, nihil aliud respiciunt oculi nostri nisi nihil aliud respiciunt oculi nostri nisi Man. Et, ibidem, Numer. xxi, 5: Ani- Man. Et, ibidem, Numer. xxi, 5: Ani- ma nostra jam nauseat super cibo isto ma nostra jam nauseat super cibo isto levissimo. Et isti sunt mali, palatum cor- levissimo. Et isti sunt mali, palatum cor- dis infectum habentes. dis infectum habentes.

Esuriunt autem jam ad satietatem red- Esuriunt autem jam ad satietatem red- euntes, de quibus dicitur, Matth. v, 6: euntes, de quibus dicitur, Matth. v, 6: Beati qui esuriunt et sitiunt justitiam, Beati qui esuriunt et sitiunt justitiam, quoniam ipsi saturabuntur. Unde di- quoniam ipsi saturabuntur. Unde di- ctum est ab Augustino: « Cibus sum ctum est ab Augustino: « Cibus sum grandium cresce, et manducabis me. >> grandium cresce, et manducabis me. >>

« «

Saporant autem qui per saporem spi- Saporant autem qui per saporem spi- ritualem hujus cibi aliquantulum sen- ritualem hujus cibi aliquantulum sen- tiunt dulcedinem quasi per odoratum, tiunt dulcedinem quasi per odoratum, Cantic. 1, 3 Memores uberum tuorum Cantic. 1, 3 Memores uberum tuorum super vinum. Unde dicitur, Cantic. IV, super vinum. Unde dicitur, Cantic. IV, 11: Mel et lac sub lingua tua. 11: Mel et lac sub lingua tua.

Gustant autem qui jam ipsam sentiunt Gustant autem qui jam ipsam sentiunt dulcedinem, I Petr. 1, 3: Si tamen gu- dulcedinem, I Petr. 1, 3: Si tamen gu- stastis quoniam dulcis est Dominus. Et stastis quoniam dulcis est Dominus. Et isti sunt parvuli quibus in primis rudi- isti sunt parvuli quibus in primis rudi- mentis instillatur veritas, I ad Corinth.III, mentis instillatur veritas, I ad Corinth.III, 1 et 2: Tamquam parvulis in Christo, 1 et 2: Tamquam parvulis in Christo, lac vobis potum dedi, non escam. lac vobis potum dedi, non escam.

Comedunt qui plus profecerunt, de Comedunt qui plus profecerunt, de quibus dicitur, Cantic. v, 1: Comedi fa- quibus dicitur, Cantic. v, 1: Comedi fa- vum cum melle meo, bibi vinum meum vum cum melle meo, bibi vinum meum cum lacte meo. I Reg. xiv, 29: Illumi- cum lacte meo. I Reg. xiv, 29: Illumi- nati sunt oculi mei, eo quod gustaverim nati sunt oculi mei, eo quod gustaverim paululum de melle isto. paululum de melle isto.

Saturantur autem quibus omne desi- Saturantur autem quibus omne desi-

150 150

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

derium suum facit Deus. Proverb. XIII, derium suum facit Deus. Proverb. XIII, 25 Justus comedit, et replet animam 25 Justus comedit, et replet animam suam. Psal. LxxvII, 29: Manducaverunt suam. Psal. LxxvII, 29: Manducaverunt et saturati sunt nimis, et desiderium eo- et saturati sunt nimis, et desiderium eo- rum, etc. Isa. XXII, 13: Comedamus et rum, etc. Isa. XXII, 13: Comedamus et bibamus, etc. bibamus, etc.

Eructant autem istius saturitatem, de Eructant autem istius saturitatem, de quibus dicitur in Psalmo CXLIV, 7 : Me- quibus dicitur in Psalmo CXLIV, 7 : Me- moriam abundantiæ suavitatis tuæ eru- moriam abundantiæ suavitatis tuæ eru- ctabunt. Psal. XLIV, 2: Eructavit cor ctabunt. Psal. XLIV, 2: Eructavit cor meum verbum bonum. Cantic. v, 1: Ine- meum verbum bonum. Cantic. v, 1: Ine- briamini, charissimi. briamini, charissimi.

sa, sed potius est in ea quæ dicitur justi- sa, sed potius est in ea quæ dicitur justi- tia judicis et ideo ab eo potius est justi- tia judicis et ideo ab eo potius est justi- tia plena quam iniquitas: sicut dicit tia plena quam iniquitas: sicut dicit Psalmus XLVII, 11 Justitia plena est Psalmus XLVII, 11 Justitia plena est dextera tua. dextera tua.

Istud autem tempus pariendi non est Istud autem tempus pariendi non est plenum secundum periodum spatii natu- plenum secundum periodum spatii natu- ralis imprægnationis, sed potius secun- ralis imprægnationis, sed potius secun- dum impletionem sacramentorum istius dum impletionem sacramentorum istius nativitatis. Hujus enim initium fuit an- nativitatis. Hujus enim initium fuit an- nuntiatio angelica et supermundana. De- nuntiatio angelica et supermundana. De- cursus autem habuit quinque: conce- cursus autem habuit quinque: conce-

Talis igitur fuit ista parens, et ideo di- ptum videlicet sterilis et anus ex sene, Talis igitur fuit ista parens, et ideo di- ptum videlicet sterilis et anus ex sene, cta est Elisabeth. cta est Elisabeth.

Et dicit temporis congruitatem, cum Et dicit temporis congruitatem, cum subdit: subdit:

<< Impletum est tempus pariendi. » << Impletum est tempus pariendi. »

Glossa «Verbum impletionis sacra Glossa «Verbum impletionis sacra Scriptura in bonorum tantum ortu, vel Scriptura in bonorum tantum ortu, vel obitu, vel actu, ponere consuevit : quo- obitu, vel actu, ponere consuevit : quo- rum vitam plenitudinem perfectionis ha- rum vitam plenitudinem perfectionis ha- bere significat: ut ibi, Luc. 11, 6: Im- bere significat: ut ibi, Luc. 11, 6: Im- pleti sunt dies Mariæ ut pareret : et hoc pleti sunt dies Mariæ ut pareret : et hoc est de ortu. Implevit Salomon ædificare est de ortu. Implevit Salomon ædificare domum: et hoc de actu. Defunctus est domum: et hoc de actu. Defunctus est Abraham plenus dierum 2: et hoc est de Abraham plenus dierum 2: et hoc est de obitu. Ubi venit plenitudo temporis, mi- obitu. Ubi venit plenitudo temporis, mi- sit Deus Filium suum, etc. 3. Econtra sit Deus Filium suum, etc. 3. Econtra dies impiorum sunt inanes et vacui. » Et dies impiorum sunt inanes et vacui. » Et hæc quidem sunt verba Glossæ. hæc quidem sunt verba Glossæ.

Et videntur habere instantiam per illud Et videntur habere instantiam per illud Genesis, xv, 16: Necdum enim impletæ Genesis, xv, 16: Necdum enim impletæ sunt iniquitates Amorrhæorum. Et, Isa. sunt iniquitates Amorrhæorum. Et, Isa. I, 15: Manus vestræ sanguine plenæ I, 15: Manus vestræ sanguine plenæ

sunt. Et ad hoc dicendum secundum sunt. Et ad hoc dicendum secundum Glossam, quod omnis plenitudo, perfe- Glossam, quod omnis plenitudo, perfe- ctionis est et boni. Sed cum dicitur im- ctionis est et boni. Sed cum dicitur im- pleta est iniquitas, est plenitudo quæ pleta est iniquitas, est plenitudo quæ non est in iniquitate vel peccante, sed non est in iniquitate vel peccante, sed potius in sententia justitiæ. Impleta enim potius in sententia justitiæ. Impleta enim est iniquitas, quæ non est amplius tole- est iniquitas, quæ non est amplius tole- randa, sed præscindenda per sententiam. randa, sed præscindenda per sententiam. Et ideo impletio iniquitatis non est in ip- Et ideo impletio iniquitatis non est in ip-

III Reg. vi, 14. Vulgata habet: Igitur ædifi- III Reg. vi, 14. Vulgata habet: Igitur ædifi- cavit Salomon domum, et consummavit eam. cavit Salomon domum, et consummavit eam. 2 Genes. xxv, 8. 2 Genes. xxv, 8.

supernaturalem formationem partus, di- supernaturalem formationem partus, di- vinam sanctificationem in utero, privile- vinam sanctificationem in utero, privile- giatam exsultationem ad præsentiam giatam exsultationem ad præsentiam Christi in utero existentis, singularem Christi in utero existentis, singularem sensum vocis salutantis Beatæ Virginis sensum vocis salutantis Beatæ Virginis mirabilem quem sensum vocat Ambro- mirabilem quem sensum vocat Ambro- sius intellectum. Primum fuit Angelicum sius intellectum. Primum fuit Angelicum ministerium secundum fuit super na- ministerium secundum fuit super na- turam et ætatem existens miraculum: turam et ætatem existens miraculum: tertium fuit rarus effectus prædestina- tertium fuit rarus effectus prædestina- tionis tionis

quartum, privilegiatæ sanctifi- quartum, privilegiatæ sanctifi- cationis quintum, singularis inspiratio- cationis quintum, singularis inspiratio- nis. In primo horum notatur Joannis nis. In primo horum notatur Joannis dignitas: in secundo, divina potestas : dignitas: in secundo, divina potestas : in tertio, Dei bonitas: in quarto, divina in tertio, Dei bonitas: in quarto, divina gratitudo: in quinto, sapientiæ divinæ gratitudo: in quinto, sapientiæ divinæ

fortitudo. fortitudo.

His ergo sacramentis tot et tantis ad- His ergo sacramentis tot et tantis ad- ditur ad complementum nativitas ex ditur ad complementum nativitas ex utero ante illuminationem mundi, ne utero ante illuminationem mundi, ne ante tempus pariens abortivum faciat ante tempus pariens abortivum faciat imperfectum. Hæc est plenitudo temporis imperfectum. Hæc est plenitudo temporis pariendi quam præfinivit Deus, et de pariendi quam præfinivit Deus, et de qua supra dixit Angelus, quæ implebun- qua supra dixit Angelus, quæ implebun- tur in tempore suo *. Eccle. III, 1 et 2 : tur in tempore suo *. Eccle. III, 1 et 2 : Omnia tempus habent, et suis spatiis Omnia tempus habent, et suis spatiis transeunt universa sub cœlo. Tempus na- transeunt universa sub cœlo. Tempus na- scendi, et tempus moriendi. scendi, et tempus moriendi.

<< Et peperit. » << Et peperit. »

Hic notatur virium ad pariendum per- Hic notatur virium ad pariendum per-

3 Ad Galat. IV, 4. 3 Ad Galat. IV, 4. * Luc. 1, 20. * Luc. 1, 20.

IN EVANG. LUCÆ, I-57, 58. IN EVANG. LUCÆ, I-57, 58.

fectio, et integritas supra impotentiam fectio, et integritas supra impotentiam ætatis, quæ frigida erat et sicca. Ex fri- ætatis, quæ frigida erat et sicca. Ex fri- giditate quidem conserens carnes, corru- giditate quidem conserens carnes, corru- gans pellem, et per consequens impoten- gans pellem, et per consequens impoten- tiam faciens pariendi. Ex siccitate autem tiam faciens pariendi. Ex siccitate autem mortificans foetum, sicut de quibusdam mortificans foetum, sicut de quibusdam dicitur, Isa. xxXVII, 3: Venerunt filii us- dicitur, Isa. xxXVII, 3: Venerunt filii us- que ad partum, et virtus non est parien- que ad partum, et virtus non est parien- di. Propter quod et Rachel, Genes. xxxv, di. Propter quod et Rachel, Genes. xxxv, 18 Vocavit nomen filii sui Benoni, id 18 Vocavit nomen filii sui Benoni, id est, filius doloris mei. Similiter etiam, est, filius doloris mei. Similiter etiam, I Reg. IV, 19 et seq., uxor Phinees sa- I Reg. IV, 19 et seq., uxor Phinees sa- cerdotis periclitata est in partu cum capta cerdotis periclitata est in partu cum capta esset arca, et moriens vocavit filium in- esset arca, et moriens vocavit filium in- glorium, quod interpretatur Ichabod. glorium, quod interpretatur Ichabod. Hæc autem cui vires non natura, sed Hæc autem cui vires non natura, sed gratia ministrat, « peperit, » integra ma- gratia ministrat, « peperit, » integra ma- nente virtute. Isa. xxvi, 17 et 18: A fa- nente virtute. Isa. xxvi, 17 et 18: A fa- cie tua, Domine, concepimus, et quasi cie tua, Domine, concepimus, et quasi parturivimus, et peperimus spiritum. parturivimus, et peperimus spiritum.

Rachel autem periclitata in terra pro- Rachel autem periclitata in terra pro- missionis, imprægnata ex semine Pa- missionis, imprægnata ex semine Pa- triarchæ, significat religiosos sive clericos triarchæ, significat religiosos sive clericos viribus propriis ad superna nitentes, quos viribus propriis ad superna nitentes, quos deficere est necesse: quia ratio humana deficere est necesse: quia ratio humana deficit in lumine divino, quod humanam deficit in lumine divino, quod humanam virtutem transcendit. Uxor autem Phi- virtutem transcendit. Uxor autem Phi- nees qui interpretatur os mutum, signifi- nees qui interpretatur os mutum, signifi- cat eos qui os a divinis laudibus claudunt: cat eos qui os a divinis laudibus claudunt: et ideo in divinis moriuntur per dubita- et ideo in divinis moriuntur per dubita- tionem, vel errorem et filium inglorium tionem, vel errorem et filium inglorium per errorem morientes gignunt. Hæc per errorem morientes gignunt. Hæc autem divina virtute prædita parit, quæ autem divina virtute prædita parit, quæ divina virtute concepit. divina virtute concepit. Sequitur : Sequitur :

« Filium. » « Filium. »

Quamvis enim, sicut dicitur, Eccli. Quamvis enim, sicut dicitur, Eccli. XXXVI, 23, Filia sit aliquando melior XXXVI, 23, Filia sit aliquando melior filio, tamen, ut dicit Philo in libro suo filio, tamen, ut dicit Philo in libro suo Exodi «Imperfecta generatio est filia. » Exodi «Imperfecta generatio est filia. » Aut enim bona est, aut mala: si bona Aut enim bona est, aut mala: si bona est, est facta in adjutorium viro, Ge- est, est facta in adjutorium viro, Ge- nes. 11, 18 Faciamus ei adjutorium si- nes. 11, 18 Faciamus ei adjutorium si- mile sibi. Idem, Tobiæ, vш, 8: Tu fe- mile sibi. Idem, Tobiæ, vш, 8: Tu fe-

1 Vulgata habet, Eccli. xxxvi, 23: Omnem ma- 1 Vulgata habet, Eccli. xxxvi, 23: Omnem ma- sculum excipiet mulier: et est filia melior filia. sculum excipiet mulier: et est filia melior filia.

151 151

cisti Adam de limo terræ, dedistique ei cisti Adam de limo terræ, dedistique ei adjutorium Hevam. In quantum enim adjutorium Hevam. In quantum enim homo animal conjugale est, facta in ad- homo animal conjugale est, facta in ad- jutorium viri est, et non propria inten- jutorium viri est, et non propria inten- tione facta et sic est imperfecta genera- tione facta et sic est imperfecta genera- tio. Si autem mala est filia, est exem- tio. Si autem mala est filia, est exem- plum dissolutionis, fomentum libidinis, plum dissolutionis, fomentum libidinis, conturbatio cognationis, et excidium conturbatio cognationis, et excidium patriæ. Omnia hæc probantur in Dina, patriæ. Omnia hæc probantur in Dina,

filia Jacob et in historiis Gentilium filia Jacob et in historiis Gentilium de Helena. Hæc igitur virtutem partus a de Helena. Hæc igitur virtutem partus a Deo habens, nihil imperfectum protulit, Deo habens, nihil imperfectum protulit, sed filium peperit: exemplum habens sed filium peperit: exemplum habens ubi Ecclesia sub specie mulieris partu- ubi Ecclesia sub specie mulieris partu- rientis inducitur, Apocal. XII, 1 et 5, quæ rientis inducitur, Apocal. XII, 1 et 5, quæ amicta sole peperit filium masculum, qui amicta sole peperit filium masculum, qui raptus est ad Deum, et ad thronum maje- raptus est ad Deum, et ad thronum maje- statis divinæ. statis divinæ.

Sic ergo explicat ordinem generatio- Sic ergo explicat ordinem generatio-

nis. nis.

« Et audierunt vicini et cognati ejus 58 « Et audierunt vicini et cognati ejus 58 quia magnificavit Dominus misericor- quia magnificavit Dominus misericor- diam suam cum illa, et congratulaban- diam suam cum illa, et congratulaban- tur ei. » tur ei. »

Modum autem congratulationis ponit Modum autem congratulationis ponit in quatuor quorum primum est, facilis in quatuor quorum primum est, facilis tanti miraculi auditus: secundum autem, tanti miraculi auditus: secundum autem, omnium conjunctorum hilaris et læta- omnium conjunctorum hilaris et læta- bundus concursus tertium, est auditus bundus concursus tertium, est auditus lætus et jucundus: quartum autem, con- lætus et jucundus: quartum autem, con- gratulationis modus. gratulationis modus.

De primo dicit: «Et audierunt. » De primo dicit: «Et audierunt. » Quatuor sunt facientia auditum facilem, Quatuor sunt facientia auditum facilem, quorum primum, quod sit auris audien- quorum primum, quod sit auris audien- di, et non auris non habens auditum. di, et non auris non habens auditum. Matth. x, 43: Qui habet aures audien- Matth. x, 43: Qui habet aures audien- di, audiat. Hoc autem fit per vitalem et di, audiat. Hoc autem fit per vitalem et sensibilem et intellectualem spiritum dif- sensibilem et intellectualem spiritum dif- fusum in auribus, qui diffunduntur in fusum in auribus, qui diffunduntur in auribus spiritualium virorum. Apocal. auribus spiritualium virorum. Apocal. 11, 7: Qui habet aurem, audiat quid Spi- 11, 7: Qui habet aurem, audiat quid Spi- ritus dicat Ecclesiis. ritus dicat Ecclesiis.

2 Cf. Genes, xxxiv, 1 et seq. 2 Cf. Genes, xxxiv, 1 et seq.

152 152

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Secundum autem est, quod auris lenis Secundum autem est, quod auris lenis sit, quæ de facili locutione spiritus im- sit, quæ de facili locutione spiritus im- mutetur. Job, iv, 16 Vocem quasi au- mutetur. Job, iv, 16 Vocem quasi au- ræ lenis audivi. Secundum naturam au- ræ lenis audivi. Secundum naturam au- tem duris fit dura, frigiditate indurante tem duris fit dura, frigiditate indurante et spiritu averso, cum quo calor et vita et spiritu averso, cum quo calor et vita retrahitur. E contra per spiritum et calo- retrahitur. E contra per spiritum et calo- rem in aurem protensa lenis efficitur au- rem in aurem protensa lenis efficitur au- ris. Unde, ibidem, v. 12, dicitur: Et ris. Unde, ibidem, v. 12, dicitur: Et quasi furtive suscepit auris mea venas quasi furtive suscepit auris mea venas susurri ejus. susurri ejus.

Tertium est quod sit zelus, hoc est, Tertium est quod sit zelus, hoc est, amor contendens ad audiendum. Sapient. amor contendens ad audiendum. Sapient. 1, 10: Auris zeli audit omnia. 1, 10: Auris zeli audit omnia.

Quartum est quod sit patula et inten- Quartum est quod sit patula et inten- dens ad auditum porrecta, hoc est, au- dens ad auditum porrecta, hoc est, au- scultans. Cantic. VIII, 13: Quæ habitas scultans. Cantic. VIII, 13: Quæ habitas in hortis, amici auscultant. Joan. 111, 29: in hortis, amici auscultant. Joan. 111, 29: Amicus sponsi qui stat, et audit eum, Amicus sponsi qui stat, et audit eum, hoc est, auscultat ad vocem sponsi et hoc est, auscultat ad vocem sponsi et sponse. sponse.

Ex his igitur causis facile audierunt Ex his igitur causis facile audierunt omnes qui tunc spirituales erant, et ven- omnes qui tunc spirituales erant, et ven- turum in carne Christum per præsentiam turum in carne Christum per præsentiam desideraverunt. Et ideo de præcursore desideraverunt. Et ideo de præcursore quidquid poterant libenter audierunt. quidquid poterant libenter audierunt.

« Vicini et cognati ejus. › « Vicini et cognati ejus. ›

Ecce lætus omnium amicorum concur- Ecce lætus omnium amicorum concur- sus. Vicini enim sunt nobiscum in eo- sus. Vicini enim sunt nobiscum in eo- dem vico commorantes. Cognati autem dem vico commorantes. Cognati autem ex uno progenitore nobiscum per gene- ex uno progenitore nobiscum per gene- rationem egredientes. rationem egredientes.

Vicini ergo nostri sunt nobiscum Vicini ergo nostri sunt nobiscum unius vici, hoc est, unius civitatis habi- unius vici, hoc est, unius civitatis habi- tatores. Et hoc quidem sunt convicanei tatores. Et hoc quidem sunt convicanei in terra vocati. In cœlo autem habitant in terra vocati. In cœlo autem habitant nobiscum Angeli supernam civitatem. nobiscum Angeli supernam civitatem. Ruth, IV, 17 Vicinæ mulieres congratu- Ruth, IV, 17 Vicinæ mulieres congratu- lantes ei, et dicentes: Natus est filius lantes ei, et dicentes: Natus est filius Noemi. Cantic. III, 2 : Per vicos et pla- Noemi. Cantic. III, 2 : Per vicos et pla- teas quæram quem diligit anima mea. teas quæram quem diligit anima mea.

Cognati vero nobiscum ex uno proge- Cognati vero nobiscum ex uno proge- nitore Deo. Malach. II, 10: Numquid nitore Deo. Malach. II, 10: Numquid non pater unus omnium nostrum ? Joan. non pater unus omnium nostrum ? Joan.

1 Luc. 1, 49. 1 Luc. 1, 49.

2 Exod. xv, 11. 2 Exod. xv, 11.

1, 12 et 13 Dedit eis potestatem filios 1, 12 et 13 Dedit eis potestatem filios Dei fieri, his qui credunt in nomine ejus, Dei fieri, his qui credunt in nomine ejus, qui non ex sanguinibus, neque ex volun- qui non ex sanguinibus, neque ex volun- tate carnis, neque ex voluntate viri, sed tate carnis, neque ex voluntate viri, sed ex Deo nati sunt. I Joan. III, 9: Qui na- ex Deo nati sunt. I Joan. III, 9: Qui na- tus est ex Deo peccatum non facit, sed tus est ex Deo peccatum non facit, sed generatio Dei conservat illum. Psal." generatio Dei conservat illum. Psal." XXIII, 6 Hæc est generatio quærentium XXIII, 6 Hæc est generatio quærentium Dominum. Isti ergo sunt vicini et co- Dominum. Isti ergo sunt vicini et co- gnati. Ad Ephes. 11, 19: Non estis ho- gnati. Ad Ephes. 11, 19: Non estis ho- spites et advenæ, sed estis cives sancto- spites et advenæ, sed estis cives sancto- rum, et domestici Dei, hoc est, de domo rum, et domestici Dei, hoc est, de domo Dei nati. Dei nati.

Ecce venerabilis amicorum concur- Ecce venerabilis amicorum concur-

sus. sus.

Sequitur lætissimus auditus: Sequitur lætissimus auditus:

« Quia magnificavit Dominus mise- « Quia magnificavit Dominus mise- ricordiam suam cum illa. » ricordiam suam cum illa. »

« Dominus, » inquam, qui potuit, sic- « Dominus, » inquam, qui potuit, sic- ut jam ante dictum est: Qui potens est, ut jam ante dictum est: Qui potens est, et sanctum nomen ejus 1. et sanctum nomen ejus 1.

« Magnificavit, » hoc est, magnifica « Magnificavit, » hoc est, magnifica liberalitate fecit. Ipse enim est magnifi- liberalitate fecit. Ipse enim est magnifi- cus in sanctitate, terribilis atque lauda- cus in sanctitate, terribilis atque lauda- bilis, faciens mirabilia . Sic enim per bilis, faciens mirabilia . Sic enim per magnifica dona elevata est magnificentia magnifica dona elevata est magnificentia sua super coelos, supercolestibus donis sua super coelos, supercolestibus donis ditans Elisabeth, ut patet per ante dicta. ditans Elisabeth, ut patet per ante dicta.

« Misericordiam suam, » quæ per ef- « Misericordiam suam, » quæ per ef- fectum nostram aufert miseriam : oppro- fectum nostram aufert miseriam : oppro- brium sterilitatis recompensans uno plu- brium sterilitatis recompensans uno plu- rimos valente filio, et impotentiam ani- rimos valente filio, et impotentiam ani- lem divino supplens fœcunditatis mira- lem divino supplens fœcunditatis mira- culo. Isa. LXVI, 9: Si ego qui generatio- culo. Isa. LXVI, 9: Si ego qui generatio- nem cæteris tribuo, sterilis ero, ait Do- nem cæteris tribuo, sterilis ero, ait Do- minus ? Hanc misericordiam opprobrium minus ? Hanc misericordiam opprobrium tollentem notavit superius, ubi dixit : tollentem notavit superius, ubi dixit : Sic fecit mihi Dominus, in diebus quibus Sic fecit mihi Dominus, in diebus quibus respexit auferre opprobrium meum inter respexit auferre opprobrium meum inter homines 3. Misericordia enim ista præ- homines 3. Misericordia enim ista præ- venit annuntiando et fœcundando: sub- venit annuntiando et fœcundando: sub- secuta autem est formando, et sanctifi- secuta autem est formando, et sanctifi- cando, et ad lucem luciferum perducendo. cando, et ad lucem luciferum perducendo. Thren. 11, 22 Non defecerunt misera- Thren. 11, 22 Non defecerunt misera-

3 Luc. I, 3 Luc. I,

25. 25.

59 59

IN EVANG. LUCÆ, I-58, 39. IN EVANG. LUCÆ, I-58, 39.

tiones ejus. Isa. LXIII, 7: Miserationum tiones ejus. Isa. LXIII, 7: Miserationum

153 153

« tempore revelatæ gratiæ baptismus « tempore revelatæ gratiæ baptismus « conferre consuevit. » Isa. LII, 1: Non « conferre consuevit. » Isa. LII, 1: Non

Domini recordabor, laudem Domini su- Domini recordabor, laudem Domini su- per omnibus quæ reddidit nobis Domi- adjiciet ultra ut pertranseat per te incir- per omnibus quæ reddidit nobis Domi- adjiciet ultra ut pertranseat per te incir-

nus. nus.

Sequitur congratulationis modus, cum Sequitur congratulationis modus, cum dicit: dicit:

« Et congratulabantur ei. » « Et congratulabantur ei. »

Congratulatio est jucunda gratiarum Congratulatio est jucunda gratiarum actio de gratis accepto dono. Luc. xv, actio de gratis accepto dono. Luc. xv, 6: Congratulamini mihi, quia inveni 6: Congratulamini mihi, quia inveni ovem quæ perierat. Attende ergo, quod ovem quæ perierat. Attende ergo, quod congratulari non poterant, nisi et ipsa congratulari non poterant, nisi et ipsa gratularetur. Et ideo licet tristitiam in gratularetur. Et ideo licet tristitiam in partu habuit, quia venit hora ejus 1, ta- partu habuit, quia venit hora ejus 1, ta- men jam non meminit pressuræ, sciens men jam non meminit pressuræ, sciens per Spiritum quia talem et tantum ge- per Spiritum quia talem et tantum ge- nuit filium. Isa. LIV, 1: Lauda, sterilis, nuit filium. Isa. LIV, 1: Lauda, sterilis, quæ non paris: decanta laudem, et hin- quæ non paris: decanta laudem, et hin- ni, quæ non pariebas. ni, quæ non pariebas.

« Et factum est in die octavo, vene- « Et factum est in die octavo, vene- runt circumcidere puerum. » runt circumcidere puerum. »

cumcisus et immundus. cumcisus et immundus.

Tertia est, ut circumcisus legi con- Tertia est, ut circumcisus legi con- gruat. Et sic Joannes jam in utero san- gruat. Et sic Joannes jam in utero san- ctificatus circumcisus erat: non ut reme- ctificatus circumcisus erat: non ut reme- dium acciperet, sed ut legi congrueret. dium acciperet, sed ut legi congrueret. Sicut enim dicitur, Matth. xi, 12: Om- Sicut enim dicitur, Matth. xi, 12: Om- nes Prophetæ et Lex usque ad Joannem. nes Prophetæ et Lex usque ad Joannem. Et, antea, . 11: A diebus autem Joannis Et, antea, . 11: A diebus autem Joannis Baptistæ usque nunc, regnum cœlorum Baptistæ usque nunc, regnum cœlorum vim patitur, et violenti rapiunt illud. vim patitur, et violenti rapiunt illud. Et ideo Joannes medium est inter Legem Et ideo Joannes medium est inter Legem et Evangelium. Medium autem participat et Evangelium. Medium autem participat utriusque extremi aliquid. Et ideo sicut utriusque extremi aliquid. Et ideo sicut per simile elementum, et similem actum per simile elementum, et similem actum baptismatis sui, baptismo Christi et baptismatis sui, baptismo Christi et Evangelio congruebat, ita per suscep- Evangelio congruebat, ita per suscep- tionem circumcisionis congruebat legi tionem circumcisionis congruebat legi et circumcisioni: et ideo circumcisus et circumcisioni: et ideo circumcisus est. est.

Quarta causa est, ut susceptio circum- Quarta causa est, ut susceptio circum- cisionis circumcisionem et legem termi- cisionis circumcisionem et legem termi- naret. Et sic Christus accepit circumci- naret. Et sic Christus accepit circumci- sionem. Ad Roman. x, 4: Finis legis, sionem. Ad Roman. x, 4: Finis legis, Sequitur de sanctitatis istius Præcur- Christus, ad justitiam omni credenti. Et Sequitur de sanctitatis istius Præcur- Christus, ad justitiam omni credenti. Et soris progressu. soris progressu.

ideo post Christum circumcisio nihil con- ideo post Christum circumcisio nihil con-

Et hoc est quod dicit : « Et factum ferebat. Ad Galat. v, 2: Si circumcida- Et hoc est quod dicit : « Et factum ferebat. Ad Galat. v, 2: Si circumcida- est in die octavo. » est in die octavo. »

Tangit autem hic duo, quæ significant Tangit autem hic duo, quæ significant sanctitatis ejus progressum: quorum sanctitatis ejus progressum: quorum unum est congruentia legis, secundum unum est congruentia legis, secundum autem per multa indicia fama sanctita- autem per multa indicia fama sanctita-

tis. tis.

Ut enim legi congrueret, Joannes sus- Ut enim legi congrueret, Joannes sus- cepit circumcisionem. Circumcisio au- cepit circumcisionem. Circumcisio au- tem quatuor de causis suscipiebatur : tem quatuor de causis suscipiebatur : quarum una est, ut præceptum circumci- quarum una est, ut præceptum circumci- sionis impleatur. Genes. xvi, 14: Ma- sionis impleatur. Genes. xvi, 14: Ma- sculus, cujus præputii caro circumcisa sculus, cujus præputii caro circumcisa non fuerit, delebitur anima illa de populo non fuerit, delebitur anima illa de populo suo quia pactum meum irritum fecit. suo quia pactum meum irritum fecit.

Secunda est, ut remedium ex circum- Secunda est, ut remedium ex circum- cisione contra peccatum acquiratur. Be- cisione contra peccatum acquiratur. Be- da «Idem salutiferæ curationis confe- da «Idem salutiferæ curationis confe- «rebat in veteri lege circumcisio, quod «rebat in veteri lege circumcisio, quod

1 Cf. Joan. XVI, 21. 1 Cf. Joan. XVI, 21.

mini, Christus nihil vobis proderit. Da- mini, Christus nihil vobis proderit. Da- batur autem circumcisio in signum ju- batur autem circumcisio in signum ju- stitiæ cordis. Ad Roman. iv, 11: Signum stitiæ cordis. Ad Roman. iv, 11: Signum accepit circumcisionis, signaculum ju- accepit circumcisionis, signaculum ju- stitiæ fidei. Signum enim erat quod sicut stitiæ fidei. Signum enim erat quod sicut superfluum pelliculæ circumciditur in superfluum pelliculæ circumciditur in corpore ubi viget concupiscentia, ita su- corpore ubi viget concupiscentia, ita su- perfluum concupiscentiæ circumcidi de- perfluum concupiscentiæ circumcidi de- beret in corde. Ad Roman. 11, 28 et 29 : beret in corde. Ad Roman. 11, 28 et 29 : Non enim qui in manifesto, Judæus est, Non enim qui in manifesto, Judæus est, neque quæ in manifesto, in carne, est neque quæ in manifesto, in carne, est circumcisio sed qui in abscondito, Ju- circumcisio sed qui in abscondito, Ju- dæus est, et circumcisio cordis in spiritu, dæus est, et circumcisio cordis in spiritu, non littera cujus laus non ex homini- non littera cujus laus non ex homini- bus, sed ex Deo est. De taliter circumci- bus, sed ex Deo est. De taliter circumci- sis dicitur, Deuter. x, 16: Circumcidite sis dicitur, Deuter. x, 16: Circumcidite igitur præputium cordis vestri, et cervi- igitur præputium cordis vestri, et cervi- cem vestram durissimam ne induretis cem vestram durissimam ne induretis

154 154

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

amplius. Jerem. iv, 4: Circumcidimini amplius. Jerem. iv, 4: Circumcidimini Domino, viri Juda, et auferte præputia Domino, viri Juda, et auferte præputia cordium vestrorum. cordium vestrorum.

Fiebat autem «< in die octavo » propter Fiebat autem «< in die octavo » propter octavam resurrectionis, in qua præcide- octavam resurrectionis, in qua præcide- tur ab electis omnis corruptio. Vel forte tur ab electis omnis corruptio. Vel forte melius dicitur, quod quia res significata melius dicitur, quod quia res significata et causata in circumcisione, est circum- et causata in circumcisione, est circum- cisio superfluitatis concupiscentiæ et de- cisio superfluitatis concupiscentiæ et de- lectationis concupiscentia autem et de- lectationis concupiscentia autem et de- lectatio nihil penitus habens superfluum lectatio nihil penitus habens superfluum est admirabilis, pura, et firma, ut docet est admirabilis, pura, et firma, ut docet Aristoteles tunc quando omnia alia Aristoteles tunc quando omnia alia præciduntur, homo spiritualiter est cir- præciduntur, homo spiritualiter est cir- cumcisus. Delectatio autem admirabilis cumcisus. Delectatio autem admirabilis est, per hoc quod est alta. Pura autem, est, per hoc quod est alta. Pura autem, per hoc quod contrario nullo est admix- per hoc quod contrario nullo est admix- ta. Firma vero, per hoc quod est certa et ta. Firma vero, per hoc quod est certa et essentialis secundum seipsam delectans. essentialis secundum seipsam delectans.

Tria autem faciunt altissimam. Pri- Tria autem faciunt altissimam. Pri- mum quidem restrictio carnalis volupta- mum quidem restrictio carnalis volupta- tis in complexione: secundum autem, tis in complexione: secundum autem, cohibitio passionis sive tentationis in vo- cohibitio passionis sive tentationis in vo- luntate tertium autem, custodia cordis luntate tertium autem, custodia cordis sive exaltatio cordis in sancti Spiritus il- sive exaltatio cordis in sancti Spiritus il- lustratione. lustratione.

Et de primo quidem horum dicitur, Et de primo quidem horum dicitur, I ad Timoth. IV, 12: Nemo adolescen- I ad Timoth. IV, 12: Nemo adolescen- tiam tuam contemnat, hoc est, fac ut non tiam tuam contemnat, hoc est, fac ut non contemptibilem habeas adolescentiam. contemptibilem habeas adolescentiam. Unde alibi, scilicet II ad Timoth. 11, 22: Unde alibi, scilicet II ad Timoth. 11, 22: Juvenilia desideria fuge. Nomen enim Juvenilia desideria fuge. Nomen enim incontinentiæ, ut dicit Philosophus, ad incontinentiæ, ut dicit Philosophus, ad puerilia et juvenilia peccata transfertur. puerilia et juvenilia peccata transfertur. Hæc igitur illustratio gratiæ super volu- Hæc igitur illustratio gratiæ super volu- ptatem carnis est prima dies. ptatem carnis est prima dies.

De secundo habes, Eccli. XVIII, 30 et De secundo habes, Eccli. XVIII, 30 et 31: Fili, post concupiscentias tuas non 31: Fili, post concupiscentias tuas non eas, et a voluntate tua avertere. Si præ- eas, et a voluntate tua avertere. Si præ- stes animæ tuæ concupiscentias ejus, fa- stes animæ tuæ concupiscentias ejus, fa- ciet te in gaudium inimicis tuis. Et hæc ciet te in gaudium inimicis tuis. Et hæc est secunda illustratio super passionem in est secunda illustratio super passionem in cogitatu et voluntate. cogitatu et voluntate.

De tertia dicitur, Proverb. iv, 23: De tertia dicitur, Proverb. iv, 23: Omni custodia serva cor tuum, quia ex Omni custodia serva cor tuum, quia ex ipso vita procedit. Et hoc fit cum conti- ipso vita procedit. Et hoc fit cum conti- netur in alta spiritus consolatione. Psal. netur in alta spiritus consolatione. Psal. LXIIJ, LXIIJ, 7 et 8 Accedet homo ad cor altum, 7 et 8 Accedet homo ad cor altum, et exaltabitur Deus. et exaltabitur Deus.

: :

Hæc igitur tria faciunt delectationes Hæc igitur tria faciunt delectationes altissimas et mirabiles. Psal. xv, 10: altissimas et mirabiles. Psal. xv, 10: Delectationes in dextera tua usque in Delectationes in dextera tua usque in

finem. finem.

Duo autem sunt quæ faciunt puras de- Duo autem sunt quæ faciunt puras de- lectationes, quorum primum ad rationem lectationes, quorum primum ad rationem conversio sensualitatis sive brutalitatis : conversio sensualitatis sive brutalitatis : quia si ad sensuum oblectamenta con- quia si ad sensuum oblectamenta con- vertatur, statim inducit impuritatem. vertatur, statim inducit impuritatem. Secundum autem est, ut ratio sive spi- Secundum autem est, ut ratio sive spi- ritus in simpliciter spiritualibus exercea- ritus in simpliciter spiritualibus exercea-

tur. tur.

De primo, Proverb. xxvi, 23 : Dili- De primo, Proverb. xxvi, 23 : Dili- genter agnosce vultum pecoris tui, tuos- genter agnosce vultum pecoris tui, tuos- que greges considera. Vultus a volendo que greges considera. Vultus a volendo dicitur, hoc est, per rationis intentionem dicitur, hoc est, per rationis intentionem quid velit sensualitas discute, et motus quid velit sensualitas discute, et motus pecorinos tuos cohibe. Psal. LXXII, 23 : pecorinos tuos cohibe. Psal. LXXII, 23 : Ut jumentum factus sum apud te : et ego Ut jumentum factus sum apud te : et ego semper tecum. Jumentum enim apud semper tecum. Jumentum enim apud Deum est jumentinus motus per spiri- Deum est jumentinus motus per spiri- tum relatus in Deum. Et hæc est illustra- tum relatus in Deum. Et hæc est illustra- tio quarta, et dies quartus. tio quarta, et dies quartus.

De exercitio autem spiritus in spiri- De exercitio autem spiritus in spiri- tualibus dicitur, I ad Corinth. 11, 15: tualibus dicitur, I ad Corinth. 11, 15: Spiritualis homo judicat omnia, et ipse Spiritualis homo judicat omnia, et ipse a nemine judicatur. Et hæc est illustra- a nemine judicatur. Et hæc est illustra- tio quinta. Licet enim animalis motus sit tio quinta. Licet enim animalis motus sit naturalis, tamen est communis et non naturalis, tamen est communis et non purus, nisi ad spiritum purum referatur. purus, nisi ad spiritum purum referatur.

ut ut

Hæc igitur duo puram et non haben- Hæc igitur duo puram et non haben- tem contrariam faciunt delectationem. tem contrariam faciunt delectationem. Tria autem sunt quæ faciunt eam fir- Tria autem sunt quæ faciunt eam fir- mam, quæ sunt separatio a tribus mam, quæ sunt separatio a tribus ipsa quidem nulla sit species mali, nulla ipsa quidem nulla sit species mali, nulla species insipidi, nulla species imperfecti. species insipidi, nulla species imperfecti. Et hæc tria notantur, ad Roman. XII, 2: Et hæc tria notantur, ad Roman. XII, 2: Probetis quæ sit voluntas Dei bona, et Probetis quæ sit voluntas Dei bona, et beneplacens, et perfecta. Bona, simpli- beneplacens, et perfecta. Bona, simpli- cem formam habens boni, nihil mali cem formam habens boni, nihil mali admixtum. Beneplacens autem est vo- admixtum. Beneplacens autem est vo- luntas pascens, quæ pascitur in volito. luntas pascens, quæ pascitur in volito. Et hoc non potest esse transitorium, Et hoc non potest esse transitorium, quia hoc est insipidum. Perfecta autem quia hoc est insipidum. Perfecta autem est, cui nihil deest. Et hæc nihil habet est, cui nihil deest. Et hæc nihil habet imperfectum. Delectatio igitur nihil ha- imperfectum. Delectatio igitur nihil ha- bens carnalitatis, nihil passionis inordi- bens carnalitatis, nihil passionis inordi- natæ, sed multum habens altitudinis. natæ, sed multum habens altitudinis. Item, in qua animalitas tota conversa est Item, in qua animalitas tota conversa est

60 60

IN EVANG. LUCÆ, I-59, 60. IN EVANG. LUCÆ, I-59, 60.

ad spiritum, et spiritus exercitatus in ad spiritum, et spiritus exercitatus in Deum, quæ est de delectabili bono bene- Deum, quæ est de delectabili bono bene- placente et perfecto, facit optimam de- placente et perfecto, facit optimam de- lectationem. lectationem.

Et hi sunt octo dies, in quibus cir- Et hi sunt octo dies, in quibus cir- cumciditur a delectatione id quod est su- cumciditur a delectatione id quod est su- perfluum. perfluum.

« Venerunt, » « Venerunt, »

Supple, vicini et cognati ejus, de qui- Supple, vicini et cognati ejus, de qui- bus jam dictum est. Isa. Lx, 4: Fili tui bus jam dictum est. Isa. Lx, 4: Fili tui de longe venient, et filiæ tuæ de latere de longe venient, et filiæ tuæ de latere surgent. Psal. cxx1, 4: Illuc enim ascen- surgent. Psal. cxx1, 4: Illuc enim ascen- derunt tribus, tribus Domini: testimo- derunt tribus, tribus Domini: testimo- nium Israel, ad confitendum nomini nium Israel, ad confitendum nomini Domini. Domini.

« Circumcidere,» superfluum concu- « Circumcidere,» superfluum concu- piscentiæ et delectationis deponendum piscentiæ et delectationis deponendum significare. Genes. xxxiv, 22: Unum significare. Genes. xxxiv, 22: Unum est quo differtur tantum bonum: si cir- est quo differtur tantum bonum: si cir- cumcidamus masculos nostros, ritum cumcidamus masculos nostros, ritum gentis imitantes. gentis imitantes.

« Puerum, » a puritate dictum : quia « Puerum, » a puritate dictum : quia si exspectaretur ad ætatem adultam, cir- si exspectaretur ad ætatem adultam, cir- cumcisio de se peccatum actuale non cu- cumcisio de se peccatum actuale non cu- rasset sed si dimissum fuisset, hoc esset rasset sed si dimissum fuisset, hoc esset de misericordia Domini. Genes. xvII, 12: de misericordia Domini. Genes. xvII, 12: Infans octo dierum circumcidetur. Infans octo dierum circumcidetur.

«Et vocabant eum nomine patris sui «Et vocabant eum nomine patris sui Zachariam. Zachariam.

Et respondens mater ejus, dixit: Et respondens mater ejus, dixit: Nequaquam, sed vocabitur Joannes. >> Nequaquam, sed vocabitur Joannes. >>

Ecce indicium futuræ sanctitatis ex no- Ecce indicium futuræ sanctitatis ex no- mine. mine.

Et dicuntur hic duo, quorum primum Et dicuntur hic duo, quorum primum est impositio nominis, secundum autem est impositio nominis, secundum autem nominis impositi effectus et prodigium. nominis impositi effectus et prodigium. Impositio nominis quatuor habet di- Impositio nominis quatuor habet di- versitates unam quidem patris nomen versitates unam quidem patris nomen imponere volentium: secundam autem, imponere volentium: secundam autem, matris contradictionem: tertiam, patri matris contradictionem: tertiam, patri ut nomen promulget innuentium : quar- ut nomen promulget innuentium : quar- tam autem, patris cum matre consensum. tam autem, patris cum matre consensum. Dicit igitur: Dicit igitur:

« Et vocabant, » hoc est, vocandum « Et vocabant, » hoc est, vocandum

155 155

censebant, « nomine patris sui, » ut sicut censebant, « nomine patris sui, » ut sicut imago patris profusa est in filio, ita no- imago patris profusa est in filio, ita no- mine ipsius prænotaretnr: et hoc judica- mine ipsius prænotaretnr: et hoc judica- bant legi divinæ esse consonum, Deuter. bant legi divinæ esse consonum, Deuter. xxv, 5 et 6, ubi sic dicitur: Quando ha- xxv, 5 et 6, ubi sic dicitur: Quando ha- bitaverint fratres simul, et unus ex eis bitaverint fratres simul, et unus ex eis absque liberis mortuus fuerit, uxor de- absque liberis mortuus fuerit, uxor de- functi non nubat alteri sed accipiet functi non nubat alteri sed accipiet eam frater ejus, et suscitabit semen fra- eam frater ejus, et suscitabit semen fra- tris suis et primogenitum ex ea filium tris suis et primogenitum ex ea filium nomine illius appellabit, ut non deleatur nomine illius appellabit, ut non deleatur nomen ejus ex Israel. Ex hoc enim ar- nomen ejus ex Israel. Ex hoc enim ar- gumentati sunt, nomine patris primoge- gumentati sunt, nomine patris primoge- nitum esse multo magis appellandum, nitum esse multo magis appellandum, ut non deleatur nomen ejus ex Israel. Et ut non deleatur nomen ejus ex Israel. Et hoc quidem satis rationabiliter existima- hoc quidem satis rationabiliter existima- batur ab ignorantibus mysterium, quod batur ab ignorantibus mysterium, quod de nova gratia et novo populo Angelus de nova gratia et novo populo Angelus revelavit. Si enim lex mansisse debuis- revelavit. Si enim lex mansisse debuis- set, et Israel populus antiquus, congruum set, et Israel populus antiquus, congruum esset et nomen sacerdotis in populo re- esset et nomen sacerdotis in populo re- manere. Sed quia sacerdotium jam erat manere. Sed quia sacerdotium jam erat transferendum : et, sicut dicitur, ad transferendum : et, sicut dicitur, ad Hebr. vii, 12: Translato sacerdotio, ne- Hebr. vii, 12: Translato sacerdotio, ne- cesse est ut legis translatio fiat: ideo nec cesse est ut legis translatio fiat: ideo nec puer sacerdotio patris successerat, nec puer sacerdotio patris successerat, nec nomen ab ipso remanendum accipere nomen ab ipso remanendum accipere debuit, sed nomen erat delendum sicut debuit, sed nomen erat delendum sicut et sacerdotium. Psal. xv, 4: Nec memor et sacerdotium. Psal. xv, 4: Nec memor ero nominum eorum per labia mea. ero nominum eorum per labia mea. Quamvis enim pater fuerit venerabilis et Quamvis enim pater fuerit venerabilis et omni honore dignus, tamen nomine suo omni honore dignus, tamen nomine suo et statu significat transferendum esse sa- et statu significat transferendum esse sa- cerdotium quod non nisi in memoria, cerdotium quod non nisi in memoria, et non in observatione debuit remanere. et non in observatione debuit remanere. « Zachariam. » Et ideo etiam memor « Zachariam. » Et ideo etiam memor Domini interpretatur. Jerem. LI, 50 : Domini interpretatur. Jerem. LI, 50 : Recordamini procul Domini, et Jerusa- Recordamini procul Domini, et Jerusa- lem ascendat super cor vestrum. Isa. lem ascendat super cor vestrum. Isa. XLIII, 18 et 19 Ne memineritis priorum, XLIII, 18 et 19 Ne memineritis priorum, et antiqua ne intueamini : ecce ego facio et antiqua ne intueamini : ecce ego facio et nunc orientur. et nunc orientur.

nova, nova,

: :

« Et respondens mater ejus, dixit. >> « Et respondens mater ejus, dixit. >>

Ecce secunda diversitas: contradictio Ecce secunda diversitas: contradictio matris per maritum edoctæ mysterium matris per maritum edoctæ mysterium novæ gratiæ, quod præfiguratur in novo novæ gratiæ, quod præfiguratur in novo nomine. nomine.

61 61

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

156 156 Et ideo etiam contradicendo respon- Et ideo etiam contradicendo respon- det « Nequaquam. » Simile, Genes. det « Nequaquam. » Simile, Genes. xxxv, 10 Non vocaberis ultra Jacob, xxxv, 10 Non vocaberis ultra Jacob, sed Israel erit nomen tuum, quod rectis- sed Israel erit nomen tuum, quod rectis- simus est in quo est gratia Dei, scilicet, simus est in quo est gratia Dei, scilicet, Joannes in quo est gratia. Joannes in quo est gratia.

Et hoc est quod sequitur : Et hoc est quod sequitur :

« Sed vocabitur Joannes. » « Sed vocabitur Joannes. »

Hoc enim est nomen aliud, nomen no- Hoc enim est nomen aliud, nomen no- vum, nomen quod os Domini nominavit, vum, nomen quod os Domini nominavit, nomen gratiæ, et nomen amicum, nomen nomen gratiæ, et nomen amicum, nomen ea quæ sunt legis novæ prætendens sa- ea quæ sunt legis novæ prætendens sa- cramenta. Aliud enim est quod notam cramenta. Aliud enim est quod notam facit melioris status. Nomen mandatorum facit melioris status. Nomen mandatorum novorum et innovantium est figura. No- novorum et innovantium est figura. No- men quod os Domini nominavit, qui men quod os Domini nominavit, qui solus hanc gratiam dare potuit. Nomen solus hanc gratiam dare potuit. Nomen gratiæ quam lex vetus non contulit. No- gratiæ quam lex vetus non contulit. No- men amicum quod reconciliatis et amicis men amicum quod reconciliatis et amicis competit. competit.

Quod enim aliud sit, Isa. LXV, 15 et Quod enim aliud sit, Isa. LXV, 15 et 16, dicit Servos suos vocabit nomine 16, dicit Servos suos vocabit nomine alio, in quo qui benedictus est super ter- alio, in quo qui benedictus est super ter- ram, benedicetur in Deo amen. ram, benedicetur in Deo amen. Quod autem sit novum, Isa. Quod autem sit novum, Isa. LXII, 2 : LXII, 2 : Vocabitur tibi nomen novum. Et subjun- Vocabitur tibi nomen novum. Et subjun- gitur: Quod os Domini nominabit. Quia gitur: Quod os Domini nominabit. Quia solus Deus hoc nomen ad initium nostræ solus Deus hoc nomen ad initium nostræ salutis invenit. salutis invenit.

Nomen etiam est gratiæ, quia Joannes Nomen etiam est gratiæ, quia Joannes sonat gratia Dei. Exod. xxxIII, 12: No- sonat gratia Dei. Exod. xxxIII, 12: No- vi te ex nomine, et invenisti gratiam co- vi te ex nomine, et invenisti gratiam co-

ram me. ram me.

Nomen etiam amici ad amicum. Joan. Nomen etiam amici ad amicum. Joan. 111, 29 Amicus sponsi qui stat et audit 111, 29 Amicus sponsi qui stat et audit eum, gaudio gaudet propter vocem eum, gaudio gaudet propter vocem sponsi. sponsi.

Sequitur : Sequitur :

<< Et dixerunt ad illam : Quia nemo << Et dixerunt ad illam : Quia nemo est in cognatione tua qui vocetur hoc est in cognatione tua qui vocetur hoc nomine. nomine.

62 62

Innuebant autem patri ejus, quem Innuebant autem patri ejus, quem vellet vocari eum. » vellet vocari eum. »

Tertius paragraphus, matri obniten- Tertius paragraphus, matri obniten- tium, et patri de nomine innuentium. Et tium, et patri de nomine innuentium. Et ideo iste paragraphus duo continet. ideo iste paragraphus duo continet.

: :

Obtinuntur enim voluntati matris, Obtinuntur enim voluntati matris, dicentes: « Quia nemo est. » Pleonas- dicentes: « Quia nemo est. » Pleonas- mus est more hebraici idiomatis, et mus est more hebraici idiomatis, et abundat conjunctio, quia. Vel, sic lega- abundat conjunctio, quia. Vel, sic lega- tur Volumus nomen patris imponere, tur Volumus nomen patris imponere, et non tibi consentire, « quia nemo est in et non tibi consentire, « quia nemo est in cognatione tua qui vocetur hoc nomine. » cognatione tua qui vocetur hoc nomine. » Et ideo secundum legem præinductam, Et ideo secundum legem præinductam, hoc nomen puero non esse imponendum hoc nomen puero non esse imponendum videtur. Significant autem isti, sicut di- videtur. Significant autem isti, sicut di- cit Glossa, eos qui paternas æmulantur cit Glossa, eos qui paternas æmulantur traditiones, et zelant statum veteris legis: traditiones, et zelant statum veteris legis: de quibus dicitur, ad Galat. 1, 14: Pro- de quibus dicitur, ad Galat. 1, 14: Pro- ficiebam in Judaismo supra multos cox- ficiebam in Judaismo supra multos cox- taneos meos in genere meo, abundantius taneos meos in genere meo, abundantius æmulator existens paternarum mearum æmulator existens paternarum mearum traditionum. Ad Roman. x, 3: Ignoran- traditionum. Ad Roman. x, 3: Ignoran- tes justitiam Dei, et suam quærentes tes justitiam Dei, et suam quærentes statuere, justitiæ Dei non sunt subjecti. statuere, justitiæ Dei non sunt subjecti. Significant autem et illos qui antiquas Significant autem et illos qui antiquas antecessorum suorum consuetudines æ- antecessorum suorum consuetudines æ- mulantur, et ad nova meliora suis trans- mulantur, et ad nova meliora suis trans- ire dedignantur: contra hoc quod dici- ire dedignantur: contra hoc quod dici- tur, Levit. xxvI, 10: Comedetis vetustis- tur, Levit. xxvI, 10: Comedetis vetustis- sima veterum, et vetera novis superve- sima veterum, et vetera novis superve- nientibus, projicietis. Quando est error, nientibus, projicietis. Quando est error, vel perversitas, vel imperfectio in vete- vel perversitas, vel imperfectio in vete- ribus, deserenda sunt: quia quanto mala ribus, deserenda sunt: quia quanto mala consuetudo diutius tenetur, tanto mise- consuetudo diutius tenetur, tanto mise- rabilius miseram animam tenet obliga- rabilius miseram animam tenet obliga- tam. Ad Hebr. VIII, 13: Quod antiquatur tam. Ad Hebr. VIII, 13: Quod antiquatur et senescit, prope interitum est. Baruch, et senescit, prope interitum est. Baruch, III, 10 et 11 Quid est, Israel, quod in III, 10 et 11 Quid est, Israel, quod in terra inimicorum es ? inveterasti in terra terra inimicorum es ? inveterasti in terra aliena. Isti ergo sic vetera æmulantes di- aliena. Isti ergo sic vetera æmulantes di- cunt « Quia nemo est in cognatione cunt « Quia nemo est in cognatione tua, » quæ tota est perditorum genera- tua, » quæ tota est perditorum genera- tioquia, ad Hebr. vII, 19: Nihil ad tioquia, ad Hebr. vII, 19: Nihil ad perfectum adduxit lex. Ad Roman. 1v, perfectum adduxit lex. Ad Roman. 1v, 15 Lex iram operatur. Iterum, ad 15 Lex iram operatur. Iterum, ad Roman. v, 20 Lex subintravit ut abun- Roman. v, 20 Lex subintravit ut abun- daret delictum. Nemo ergo est in cogna- daret delictum. Nemo ergo est in cogna- tione eorum qui sunt sub lege, qui vo- tione eorum qui sunt sub lege, qui vo- cetur hoc nomine divinæ gratiæ. Lex cetur hoc nomine divinæ gratiæ. Lex enim per Moysen data est, scilicet in onus enim per Moysen data est, scilicet in onus et figuram gratia autem et veritas per et figuram gratia autem et veritas per

63 63

64 64

IN EVANG. LUCÆ, I-62, 63, 64. IN EVANG. LUCÆ, I-62, 63, 64.

Jesum Christum facta est. Ad Ephes. Jesum Christum facta est. Ad Ephes.

II, II,

3, omnes nascimur filii iræ 2. 3, omnes nascimur filii iræ 2. Amplius autem adhuc zelantes, Amplius autem adhuc zelantes,

« Innuebant patri ejus. » « Innuebant patri ejus. »

Ex isto patet, quod pater factus fuit Ex isto patet, quod pater factus fuit surdus et mutus: quia si surdus non surdus et mutus: quia si surdus non esset, locuti fuissent, et non nutibus in- esset, locuti fuissent, et non nutibus in- nuissent eidem. Fuit autem ista innuitio nuissent eidem. Fuit autem ista innuitio per nutus, vel per scripturam, vel per per nutus, vel per scripturam, vel per alium quemcumque modum in quo vis alium quemcumque modum in quo vis nulla. nulla.

Et per nutus illos interrogabant, Et per nutus illos interrogabant, « quem vellet vocari eum, » quia pater « quem vellet vocari eum, » quia pater potior est quam mater, et magis est de potior est quam mater, et magis est de filio interrogandus. Isa. xLv, 11: Ventu- filio interrogandus. Isa. xLv, 11: Ventu- ra interrogate me, super filios meos, et ra interrogate me, super filios meos, et super opus manuum mearum mandate super opus manuum mearum mandate mihi. Præsumebant enim quod pater in mihi. Præsumebant enim quod pater in filio zelaret permanentiam sui nominis, filio zelaret permanentiam sui nominis, sicut et in natura filium protulit vice pi- sicut et in natura filium protulit vice pi- gnoris. gnoris.

« Et postulans pugillarem scripsit, « Et postulans pugillarem scripsit, dicens Joannes est nomen ejus. Et dicens Joannes est nomen ejus. Et mirati sunt universi. mirati sunt universi.

Apertum est autem illico os ejus, et Apertum est autem illico os ejus, et lingua ejus, et loquebatur benedicens lingua ejus, et loquebatur benedicens Deum. » Deum. »

Ecce quartus paragraphus, de patris Ecce quartus paragraphus, de patris

cum matre consensu. cum matre consensu.

Et tangit duo consensum, et effectum Et tangit duo consensum, et effectum in aliis. in aliis.

De primo dicit: « Et postulans, » nu- De primo dicit: « Et postulans, » nu- tu quo poterat, « pugillarem,» a pugno tu quo poterat, « pugillarem,» a pugno dictum (et est tabula pugno clausa) dictum (et est tabula pugno clausa) « scripsit, dicens, » quia voce non pote- « scripsit, dicens, » quia voce non pote- rat, nec expressum determinati nominis rat, nec expressum determinati nominis signum dare poterat. signum dare poterat.

« Joannes est, » jam ante ab Angelo « Joannes est, » jam ante ab Angelo impositum, non ab alio imponendum, impositum, non ab alio imponendum, « nomen ejus, » non mutandum. « nomen ejus, » non mutandum.

1 Joan. 1, 17. 1 Joan. 1, 17.

2 Ad Ephes. II, 3: Et eramus natura filii iræ, 2 Ad Ephes. II, 3: Et eramus natura filii iræ,

157 157

Attende autem tria esse in facto patris. Attende autem tria esse in facto patris. Scripsit enim, et in pugillari scripsit, et Scripsit enim, et in pugillari scripsit, et jam existere non imponendum nomen jam existere non imponendum nomen significavit. Scripsit quidem ob æternam significavit. Scripsit quidem ob æternam novæ legis memoriam. Apocal. 1, 12: novæ legis memoriam. Apocal. 1, 12: Scribam super eum nomen Dei mei, et Scribam super eum nomen Dei mei, et nomen civitatis Dei mei, novæ Jerusalem: nomen civitatis Dei mei, novæ Jerusalem: quia civitas a Joannis nomine per gra- quia civitas a Joannis nomine per gra- tiam prædicatam incepit. Scripsit autem tiam prædicatam incepit. Scripsit autem in pugillari, ut semper in pugno ad ma- in pugillari, ut semper in pugno ad ma- num paratum habeatur: ut pro tanta num paratum habeatur: ut pro tanta gratia semper agatur gratiarum actio. gratia semper agatur gratiarum actio. Habacuc, II, 2 Scribe visum, et explana Habacuc, II, 2 Scribe visum, et explana eum super tabulas, ut percurrat qui le- eum super tabulas, ut percurrat qui le- gerit eum. Significat autem nomen præ- gerit eum. Significat autem nomen præ- existere, quia non dicit, erit, sed, est dicit. existere, quia non dicit, erit, sed, est dicit. Isa. XLIX, 1 Dominus ab utero vocavit Isa. XLIX, 1 Dominus ab utero vocavit me, de ventre matris meæ recordatus est me, de ventre matris meæ recordatus est nominis mei. nominis mei.

Sequitur de effectu cum dicit: Sequitur de effectu cum dicit:

« Et mirati sunt universi, » « Et mirati sunt universi, »

De patris et matris in uno nomine De patris et matris in uno nomine consensu. Cum ante pater matri nihil de consensu. Cum ante pater matri nihil de hoc potuerit esse locutus. Eccli. xxv, 1 hoc potuerit esse locutus. Eccli. xxv, 1 et 2: In tribus placitum est spiritui meo, et 2: In tribus placitum est spiritui meo, quæ sunt probata coram Deo et homini- quæ sunt probata coram Deo et homini- bus concordia fratrum, et amor proxi- bus concordia fratrum, et amor proxi- morum, et vir et mulier bene consen- morum, et vir et mulier bene consen- tientes. Hic enim ex consensu viri et mu- tientes. Hic enim ex consensu viri et mu- lieris nata est concordia fratrum, et co- lieris nata est concordia fratrum, et co- gnationis vis, et amor proximorum in gnationis vis, et amor proximorum in omnibus vicinis. omnibus vicinis.

« Apertum est autem illico os ejus, « Apertum est autem illico os ejus, etc. » etc. »

Ecce nominis effectus in patre. Et Ecce nominis effectus in patre. Et causatur effectus duplex: sanitas videli- causatur effectus duplex: sanitas videli- cet in corpore, et prophetiæ in mente. cet in corpore, et prophetiæ in mente.

De effectu quidem sanitatis in corpore De effectu quidem sanitatis in corpore tangit duo miraculum videlicet in cor- tangit duo miraculum videlicet in cor- pore, et stuporem in adstantibus. pore, et stuporem in adstantibus.

De miraculo quidem dicit duo: mira- De miraculo quidem dicit duo: mira- culum scilicet, et miraculi probationem. culum scilicet, et miraculi probationem.

sicut et cæteri. sicut et cæteri.

158 158

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Circa miraculum tangit duo: oris vi- Circa miraculum tangit duo: oris vi- delicet apertionem, et linguæ solutionem. delicet apertionem, et linguæ solutionem. Apertio oris dicit instrumentorum loque- Apertio oris dicit instrumentorum loque- læ reserationem in se. Linguæ autem so- læ reserationem in se. Linguæ autem so- lutio dicit resolutionem eorumdem in lutio dicit resolutionem eorumdem in comparatione ad auditum. Dupliciter comparatione ad auditum. Dupliciter enim ligata fuerunt: in seipsis enim ha- enim ligata fuerunt: in seipsis enim ha- bebant ligamen quod movere non pote- bebant ligamen quod movere non pote- rant ad loquelæ modulos formandos: et rant ad loquelæ modulos formandos: et in comparatione ad auditum impedimen- in comparatione ad auditum impedimen- ta habebant, ita quod spiritus qui est in ta habebant, ita quod spiritus qui est in aure non advexit eis formas auditorum. aure non advexit eis formas auditorum. Habent enim collimitationem instrumenta Habent enim collimitationem instrumenta oris cum aure, quia aliter non esset obe- oris cum aure, quia aliter non esset obe- dientia auditui. Et hujus signum est, quia dientia auditui. Et hujus signum est, quia stridor acutus et durus excitatus in auri- stridor acutus et durus excitatus in auri- bus dissolutivum dolorem excitat in den- bus dissolutivum dolorem excitat in den- tibus. Et sic dupliciter solvuntur instru- tibus. Et sic dupliciter solvuntur instru- menta oris. menta oris.

De primo dicit : « Apertum est autem,» De primo dicit : « Apertum est autem,» per gratiam quam sonat Joannes, « illi- per gratiam quam sonat Joannes, « illi- co, » hoc est, statim. Quia si non statim co, » hoc est, statim. Quia si non statim esset reseratum « os ejus, » putaretur ex esset reseratum « os ejus, » putaretur ex alia quadam causa provenisse, quando alia quadam causa provenisse, quando statim sic impletur verbum Angeli qui statim sic impletur verbum Angeli qui dixit Non poteris loqui, usque in diem dixit Non poteris loqui, usque in diem quo hæc fiant,... quæ implebuntur in quo hæc fiant,... quæ implebuntur in tempore suo '. Gratia enim inchoata per tempore suo '. Gratia enim inchoata per Joannem statim diffudit sanitatis effe- Joannem statim diffudit sanitatis effe- ctum. Jerem. XVII, 14: Sana me, Domi- ctum. Jerem. XVII, 14: Sana me, Domi- ne, et sanabor: salvum me fac, et salvus ne, et sanabor: salvum me fac, et salvus ero quoniam laus mea tu es. ero quoniam laus mea tu es.

Et tangit secundam reserationem in Et tangit secundam reserationem in comparatione ad auditum « Et lingua comparatione ad auditum « Et lingua ejus. » Marc. VII, 35: Statim apertæ ejus. » Marc. VII, 35: Statim apertæ sunt aures ejus, et solutum est vinculum sunt aures ejus, et solutum est vinculum linguæ ejus, et loquebatur recte. Luc. linguæ ejus, et loquebatur recte. Luc. XI, 14 Locutus est mutus, et admiratæ XI, 14 Locutus est mutus, et admiratæ sunt turbæ. sunt turbæ.

VII, 37 Bene omnia fecit: et surdos fe- VII, 37 Bene omnia fecit: et surdos fe- cit audire, et mutos loqui. Isa. xxxv, 5 cit audire, et mutos loqui. Isa. xxxv, 5 et 6: Aures surdorum patebunt,... et et 6: Aures surdorum patebunt,... et aperta erit lingua mutorum. Isa. xxxII, aperta erit lingua mutorum. Isa. xxxII, 4: Lingua balborum velociter loquetur 4: Lingua balborum velociter loquetur et plane. et plane.

Et subjungit effectum gratiæ: « Bene- Et subjungit effectum gratiæ: « Bene- dicens Deum. » Tob. x11, 20 : Vos, bene- dicens Deum. » Tob. x11, 20 : Vos, bene- dicite Deum, et narrate omnia mirabilia dicite Deum, et narrate omnia mirabilia ejus. Gratia enim accepta exigit quod ejus. Gratia enim accepta exigit quod gratiæ agantur. Tob. xII, 7: Sacramen- gratiæ agantur. Tob. xII, 7: Sacramen- tum regis abscondere bonum est, opera tum regis abscondere bonum est, opera autem Dei revelare et confiteri honorifi- autem Dei revelare et confiteri honorifi- cum est. Gratia enim aperit os in gratia- cum est. Gratia enim aperit os in gratia- rum actione. rum actione.

Attende quod moraliter quidem sex Attende quod moraliter quidem sex sunt quæ claudunt os, et sex per antido- sunt quæ claudunt os, et sex per antido- tum quæ aperiunt os. Claudunt peccati tum quæ aperiunt os. Claudunt peccati conscientia, Scripturæ ignorantia, labia conscientia, Scripturæ ignorantia, labia per nugas sæpe polluta, potestas terrens per nugas sæpe polluta, potestas terrens tyrannica, malitia audientium obstinata, tyrannica, malitia audientium obstinata, immemoria de accepta gratia. immemoria de accepta gratia.

De primo horum dicitur, Ezechiel. xvı, De primo horum dicitur, Ezechiel. xvı, 62 et 63: Scies quia ego Dominus: ut 62 et 63: Scies quia ego Dominus: ut recorderis, et confundaris, et non sit tibi recorderis, et confundaris, et non sit tibi ultra aperire os præ confusione tua. ultra aperire os præ confusione tua.

De secundo dicitur, Isa. LVI, 10: De secundo dicitur, Isa. LVI, 10: Speculatores ejus cæci omnes, nescierunt Speculatores ejus cæci omnes, nescierunt universi canes muti non valentes la- universi canes muti non valentes la- trare. trare.

De tertio dicit Bernardus : << In ore De tertio dicit Bernardus : << In ore «< idiotæ nugæ sunt : in ore autem sacer- «< idiotæ nugæ sunt : in ore autem sacer- « dotis nugæ sacrilegia sunt. » Job, « dotis nugæ sacrilegia sunt. » Job, xxxix, 34: Qui leviter locutus sum, re- xxxix, 34: Qui leviter locutus sum, re- spondere quid possum ? manum meam spondere quid possum ? manum meam ponam super os meum. Psal. LXII, 12: ponam super os meum. Psal. LXII, 12: Obstructum est os loquentium iniqua. Obstructum est os loquentium iniqua. Isa. VI, 5: Væ mihi, quia tacui, quia vir Isa. VI, 5: Væ mihi, quia tacui, quia vir pollutus labiis ego sum, et in medio pollutus labiis ego sum, et in medio

Et ideo sequitur signum duplex, na- populi polluta labia habentis ego ha- Et ideo sequitur signum duplex, na- populi polluta labia habentis ego ha- turæ, et gratiæ. turæ, et gratiæ.

Naturæ quidem, quia Naturæ quidem, quia

« Et loquebatur benedicens Deum. » « Et loquebatur benedicens Deum. »

Gratiæ quidem, quia benedixit Deum. Gratiæ quidem, quia benedixit Deum. Dicit igitur: « Loquebatur. » Marc. Dicit igitur: « Loquebatur. » Marc.

1 Luc. 1, 20. 1 Luc. 1, 20.

bito. bito.

De quarto dicitur, Isa. x, 14. in perso- De quarto dicitur, Isa. x, 14. in perso- na diaboli et tyrannorum: Universam na diaboli et tyrannorum: Universam terram ego congregavi: et non fuit qui terram ego congregavi: et non fuit qui moveret pennam, et aperiret os, et gan- moveret pennam, et aperiret os, et gan- niret. Et hoc improperat Dominus, Eze- niret. Et hoc improperat Dominus, Eze- chiel. x111, 5, dicens : Non ascendistis ex chiel. x111, 5, dicens : Non ascendistis ex

IN EVANG. LUCÆ, I-64, 65, 66. IN EVANG. LUCÆ, I-64, 65, 66.