104 104

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

non ut matrem violavit, sed tamquam non ut matrem violavit, sed tamquam sponsam non habentem maculam neque sponsam non habentem maculam neque rugam consecrans, dilexit. rugam consecrans, dilexit.

Hoc igitur est quod dicit: « Quod na- Hoc igitur est quod dicit: « Quod na- scetur ex te. » scetur ex te. »

Sequitur: Sequitur:

<< Sanctum. » << Sanctum. »

Non addit quid sanctum quia quid- Non addit quid sanctum quia quid- quid adderet, minus esset dictum, quam quid adderet, minus esset dictum, quam in sancto intelligatur. Neutri enim gene- in sancto intelligatur. Neutri enim gene- ris est hic sanctum. Neutrum enim ge- ris est hic sanctum. Neutrum enim ge- nus informem dicit essentiam, et omni nus informem dicit essentiam, et omni forma formabilem. forma formabilem.

Est autem sanctitatis forma dupliciter Est autem sanctitatis forma dupliciter informans. Est enim sanctum, quod per informans. Est enim sanctum, quod per essentiam sanctitatis sanctum dicitur, essentiam sanctitatis sanctum dicitur, sicut Deus, qui omnibus sanctis causa est sicut Deus, qui omnibus sanctis causa est sanctitatis. Apud enim Philosophum sanctitatis. Apud enim Philosophum principium est et regula, quod quidquid principium est et regula, quod quidquid est in pluribus per unam rationem, pri- est in pluribus per unam rationem, pri- mo et principaliter est in uno, quod om- mo et principaliter est in uno, quod om- nium aliorum est causa. Et sic sanctitas nium aliorum est causa. Et sic sanctitas per essentiam dicta in Deo existens, cau- per essentiam dicta in Deo existens, cau- sa est omnium eorum quæ sunt facta sa est omnium eorum quæ sunt facta sancta. sancta.

Est etiam sanctum, quod dictum est Est etiam sanctum, quod dictum est sanctum, per sanctitatis informationem. sanctum, per sanctitatis informationem. Et hoc est dupliciter: habet enim aliquid Et hoc est dupliciter: habet enim aliquid ad sanctitatem profectionem, ita quod de ad sanctitatem profectionem, ita quod de non sancto fit sanctum : et aliquid habet non sancto fit sanctum : et aliquid habet eam, non per motum, sed per donatio- eam, non per motum, sed per donatio- nem sanctitatis ejus, quod essentialiter nem sanctitatis ejus, quod essentialiter sanctum est. Nos enim non sumus san- sanctum est. Nos enim non sumus san- cti, nisi de non sanctis sancti efficiamur, cti, nisi de non sanctis sancti efficiamur, operatione Dei propter quod dicitur de operatione Dei propter quod dicitur de nobis, ad Ephes. 11, 3, quod omnes na- nobis, ad Ephes. 11, 3, quod omnes na- scimur filii iræ. Et ideo oportet quod scimur filii iræ. Et ideo oportet quod per sacramenta et gratiam Dei, de non per sacramenta et gratiam Dei, de non sanctis sancti efficiamur. Aliquid autem sanctis sancti efficiamur. Aliquid autem participat sanctitatem, quod numquam participat sanctitatem, quod numquam de non sancto fit, sed confertur ei cum de non sancto fit, sed confertur ei cum esse sanctitas a sancto Deo: sicut sola esse sanctitas a sancto Deo: sicut sola caro Christi et anima, quæ numquam non caro Christi et anima, quæ numquam non sancta fuerunt. Et hoc est quod habet es- sancta fuerunt. Et hoc est quod habet es- sentiam puram sanctitatis sine omni ad- sentiam puram sanctitatis sine omni ad-

1 Ad Ephes. 11, 3: Eramus natura filii iræ. 1 Ad Ephes. 11, 3: Eramus natura filii iræ.

mixtione contrarii. Et hoc est sanctum mixtione contrarii. Et hoc est sanctum sanctorum, quasi in demonstratione es- sanctorum, quasi in demonstratione es- sentiæ sanctitatis habens sanctitatem: ita sentiæ sanctitatis habens sanctitatem: ita quod aliorum quodlibet tantum habet quod aliorum quodlibet tantum habet sanctitatis, quantum accedit ad demon- sanctitatis, quantum accedit ad demon- strationem essentiæ sanctitatis illius. strationem essentiæ sanctitatis illius.

In his autem quæ fiunt sancta, adhuc In his autem quæ fiunt sancta, adhuc duo sunt modi. Quædam enim fiunt san- duo sunt modi. Quædam enim fiunt san- cta ad puritatem perfectam sanctitatis cta ad puritatem perfectam sanctitatis sine admixtione contrarii. Quædam vero sine admixtione contrarii. Quædam vero non puram recipiunt sanctitatem, sed ali- non puram recipiunt sanctitatem, sed ali- quid habent de contrario admixtum : sic- quid habent de contrario admixtum : sic- ut etiam fit in his quæ de nigro fiunt ut etiam fit in his quæ de nigro fiunt alba. Et quæ quidem ad purum fiunt san- alba. Et quæ quidem ad purum fiunt san- cta, sunt sanctissima, ad puram acceden- cta, sunt sanctissima, ad puram acceden- tia et primam nominis impositionem, tia et primam nominis impositionem, sicut dicitur in Sex principiis. Alia au- sicut dicitur in Sex principiis. Alia au- tem non accedunt ad nomen purum, sed tem non accedunt ad nomen purum, sed aliquid intermiscent contrarium : sicut di- aliquid intermiscent contrarium : sicut di- citur, Isa. LXIV, 6: Quasi pannus men- citur, Isa. LXIV, 6: Quasi pannus men- struatæ universæ justitiæ nostræ. Sanctis- struatæ universæ justitiæ nostræ. Sanctis- sima igitur est caro Beatæ Virginis, quæ sima igitur est caro Beatæ Virginis, quæ numquam admisit aliquid sanctitati con- numquam admisit aliquid sanctitati con- trarium. Omnes autem Sancti contra- trarium. Omnes autem Sancti contra- rium aliquid admiserunt. rium aliquid admiserunt.

Sic igitur, istud quod nascetur, multas Sic igitur, istud quod nascetur, multas et differentes habet rationes sanctitatis. Est et differentes habet rationes sanctitatis. Est enim ut Deus, sanctum essentialiter: ut enim ut Deus, sanctum essentialiter: ut homo autem, sanctum sanctorum et ut homo autem, sanctum sanctorum et ut sumptum de Virgine, sanctissimum. Et sumptum de Virgine, sanctissimum. Et forte ideo est, quod non est determina- forte ideo est, quod non est determina- tum, quid sit illud quod nascetur san- tum, quid sit illud quod nascetur san- ctum quia una determinatione non pot- ctum quia una determinatione non pot- erat determinari. Si enim dixisset san- erat determinari. Si enim dixisset san- Ictum quod est Deus, non satis esset. Et Ictum quod est Deus, non satis esset. Et iterum si dixisset, sanctus homo, minus iterum si dixisset, sanctus homo, minus satis esset. Et quidquid aliud dixisset, satis esset. Et quidquid aliud dixisset, minus sibi dixises videretur. Sed dicit minus sibi dixises videretur. Sed dicit indefinite : « Sanctum, » ut multis mo- indefinite : « Sanctum, » ut multis mo- dis sanctitatis determinetur. dis sanctitatis determinetur.

De sancto autem quod per essentiam De sancto autem quod per essentiam est sanctum dicitur, Levit. XIX, 2: San- est sanctum dicitur, Levit. XIX, 2: San- cti estote, quia ego sanctus sum, Domi- cti estote, quia ego sanctus sum, Domi- nus Deus vester. De eo quod in demon- nus Deus vester. De eo quod in demon- stratione essentiæ sanctum est, Daniel. Ix, stratione essentiæ sanctum est, Daniel. Ix, 24 Et adducatur justitia sempiterna, 24 Et adducatur justitia sempiterna, et impleatur visio, et prophetia, et unga- et impleatur visio, et prophetia, et unga-

IN EVANG. LUCÆ, I-35. IN EVANG. LUCÆ, I-35.

tur Sanctus sanctorum. De sanctissimo, tur Sanctus sanctorum. De sanctissimo, quod ad veram et ad puram accedit no- quod ad veram et ad puram accedit no- minis sanctitatis impositionem, dicitur, minis sanctitatis impositionem, dicitur, II Machab. xiv, 31: Venit ad maximum II Machab. xiv, 31: Venit ad maximum et sanctissimum templum, in quo habita- et sanctissimum templum, in quo habita- vit divinitatis plenitudo corporaliter ‘. vit divinitatis plenitudo corporaliter ‘. Et propter istas tres sanctitates in Chri- Et propter istas tres sanctitates in Chri- sto quiescentes, dicitur ter Sanctus, Isa. sto quiescentes, dicitur ter Sanctus, Isa. VI, 3: Sanctus, Sanctus, Sanctus Domi- VI, 3: Sanctus, Sanctus, Sanctus Domi- nus Deus exercituum. nus Deus exercituum.

Hoc autem sanctum est causa omnis Hoc autem sanctum est causa omnis sanctitatis ut efficiens causa, ut forma- sanctitatis ut efficiens causa, ut forma- lis, et exemplaris, ut vas non materia, et lis, et exemplaris, ut vas non materia, et ut finalis. Facit enim sanctitatem Chri- ut finalis. Facit enim sanctitatem Chri- stus sicut dicitur, Joan. xvII, 19: Ego stus sicut dicitur, Joan. xvII, 19: Ego pro eis sanctifico meipsum, sibi attri- pro eis sanctifico meipsum, sibi attri- buens quod in membris perficit. Formam buens quod in membris perficit. Formam autem sanctitatis ut exemplar ostendit, autem sanctitatis ut exemplar ostendit, quando, ibidem, . 17, dicit ad Patrem quando, ibidem, . 17, dicit ad Patrem Sanctifica eos in veritate. Sermo tuus ve- Sanctifica eos in veritate. Sermo tuus ve- ritas est. Quasi diceret : Formam sancti- ritas est. Quasi diceret : Formam sancti- tatis eis tribue, quam verbis ostendi, et tatis eis tribue, quam verbis ostendi, et operibus comprobavi. Vas autem omnis operibus comprobavi. Vas autem omnis sanctitatis est Christus, quod significatur sanctitatis est Christus, quod significatur in pyxide, cujus odor unguenti totam in pyxide, cujus odor unguenti totam domum replevit 2. Et hanc sanctitatem domum replevit 2. Et hanc sanctitatem sacramentis infudit, ut in illis inveniatur sacramentis infudit, ut in illis inveniatur et quæratur. Finalis etiam causa est, et quæratur. Finalis etiam causa est, quia ad ipsum omnis sanctitas ordina- quia ad ipsum omnis sanctitas ordina- tur et consummatur. Eccli. XLVI, 12: Vi- tur et consummatur. Eccli. XLVI, 12: Vi- derunt omnes filii Israel, quia bonum derunt omnes filii Israel, quia bonum est obsequi sancto Dei, hoc est, Deo san- est obsequi sancto Dei, hoc est, Deo san- ctos consummari. De isto sancto dicitur, ctos consummari. De isto sancto dicitur, Daniel. Iv, 10 Vigil et sanctus descen- Daniel. Iv, 10 Vigil et sanctus descen- dit de cœlo. dit de cœlo.

Omnibus ergo his modis erit quod ex Omnibus ergo his modis erit quod ex te nascetur, Sanctum. te nascetur, Sanctum.

Sequitur: Sequitur:

« Vocabitur Filius Dei. » « Vocabitur Filius Dei. »

Ideo enim quod potentia Dei in se ul- Ideo enim quod potentia Dei in se ul- timat, et ad virtutes se contrahit, sum- timat, et ad virtutes se contrahit, sum-

105 105

mam et de altissimis Dei sumit operatio- mam et de altissimis Dei sumit operatio- nem, et ad similitudinem Dei operationis nem, et ad similitudinem Dei operationis educit effectum sola carne obumbratam. educit effectum sola carne obumbratam. Ideo (inquam) quod nascetur, « vocabi- Ideo (inquam) quod nascetur, « vocabi- tur » et erit « Filius Dei. » tur » et erit « Filius Dei. »

Vide nomen quod est super omne no- Vide nomen quod est super omne no- men. Filius enim Dei Deus est, et per- men. Filius enim Dei Deus est, et per- fectus Deus est: quia Deus nihil generat fectus Deus est: quia Deus nihil generat imperfectum, Filius Dei perfectus Deus imperfectum, Filius Dei perfectus Deus est et quia perfectum in omni natura, est et quia perfectum in omni natura, tale alterum est, qualis est ipse qui ge- tale alterum est, qualis est ipse qui ge- nuit ideo Filius Dei Deus est, et perfe- nuit ideo Filius Dei Deus est, et perfe- ctus Deus est, et per omnia æqualis ei qui ctus Deus est, et per omnia æqualis ei qui genuit et ideo gignendo, dedit ei no- genuit et ideo gignendo, dedit ei no- men quod est super omne nomen. In men quod est super omne nomen. In hoc enim nomine, omne nomen prophe- hoc enim nomine, omne nomen prophe- tiæ ad effectum suæ significationis dedu- tiæ ad effectum suæ significationis dedu- citur et quidquid in ipso speramus citur et quidquid in ipso speramus adimpletur. adimpletur.

Isaiæ, 1x, 6, octo nomina signantur, Isaiæ, 1x, 6, octo nomina signantur, quæ omnia in isto nomine suæ significa- quæ omnia in isto nomine suæ significa- tionis sortiuntur effectum : Vocabitur tionis sortiuntur effectum : Vocabitur nomen ejus Admirabilis, Consiliarius, nomen ejus Admirabilis, Consiliarius, Deus, Fortis, Pater futuri sæculi, Prin- Deus, Fortis, Pater futuri sæculi, Prin- ceps pacis. Et ante hoc, vII, 3 et 4 scili- ceps pacis. Et ante hoc, vII, 3 et 4 scili- cet, vocatus est puer, Accelera spolia de- cet, vocatus est puer, Accelera spolia de- trahere. Et parum ante hoc, scilicet VII, trahere. Et parum ante hoc, scilicet VII, 14, Emmanuel est vocatus. Hæc autem 14, Emmanuel est vocatus. Hæc autem omnia nomina in hoc implentur nomine. omnia nomina in hoc implentur nomine.

Quia in modo Incarnationis vocatur Quia in modo Incarnationis vocatur Admirabilis, in quo tam ex parte sui Admirabilis, in quo tam ex parte sui quam ex parte matris omnia mirabilia quam ex parte matris omnia mirabilia conjunxit. Judicum, XIII, 18: Cur quæ- conjunxit. Judicum, XIII, 18: Cur quæ- ris nomen meum, quod est mirabile 4? ris nomen meum, quod est mirabile 4? Esther, xv, 17: Valde mirabilis es, do- Esther, xv, 17: Valde mirabilis es, do- mine, et facies tua plena gratiarum. mine, et facies tua plena gratiarum.

: :

In modo vero Redemptionis est Consi- In modo vero Redemptionis est Consi- liarius quia hoc consilium æternum liarius quia hoc consilium æternum fuit, ut hominem non per potentiam, fuit, ut hominem non per potentiam, sed convenientissimo modo liberaret Dei sed convenientissimo modo liberaret Dei Filius. Isa. XLVI, 10: Consilium meum Filius. Isa. XLVI, 10: Consilium meum stabit, et omnis voluntas mea fiet. Dici- stabit, et omnis voluntas mea fiet. Dici- tur enim Consiliarius a dante consilium, tur enim Consiliarius a dante consilium,

1 Ad Coloss. II, 9: In ipso inhabitat omnis 1 Ad Coloss. II, 9: In ipso inhabitat omnis plenitudo divinitatis corporaliter. plenitudo divinitatis corporaliter.

Joan. XII, 3. Joan. XII, 3.

Isa. VIII, 3 et 4 : Voca nomen ejus : Accelera Isa. VIII, 3 et 4 : Voca nomen ejus : Accelera spolia detrahere, festina prædari : quia antequam spolia detrahere, festina prædari : quia antequam

sciat puer vocare patrem suum et matrem suam. sciat puer vocare patrem suum et matrem suam. etc. Item, Isa. 1x, 3: Parvulus natus est nobis, etc. Item, Isa. 1x, 3: Parvulus natus est nobis, et filius datus est nobis. et filius datus est nobis.

* Cf. Genes. xXXII, 29; Josue, v. 13, * Cf. Genes. xXXII, 29; Josue, v. 13,

106 106

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

et non a consilium quærente. Est autem et non a consilium quærente. Est autem hoc consilium, immobilis definitio Dei hoc consilium, immobilis definitio Dei de faciendis, ut dicit Gregorius. de faciendis, ut dicit Gregorius.

Sic etiam dicitur Deus: sicut enim Dei Sic etiam dicitur Deus: sicut enim Dei Filius, Deus est sic et hominis filius, Filius, Deus est sic et hominis filius, homo est, idem ipse Deus Christus. homo est, idem ipse Deus Christus.

Fortis autem est in prostratione ho- Fortis autem est in prostratione ho- stis. Luc. XI, 21 et 22: Cum fortis ar- stis. Luc. XI, 21 et 22: Cum fortis ar- matus custodit atrium suum, in pace matus custodit atrium suum, in pace sunt ea quæ possidet. Si autem fortior sunt ea quæ possidet. Si autem fortior eo superveniens vicerit eum, universa ar- eo superveniens vicerit eum, universa ar- ma ejus auferet, in quibus confidebat, ma ejus auferet, in quibus confidebat, et spolia ejus distribuet¹. et spolia ejus distribuet¹.

Pater autem futuri sæculi dicitur ab Pater autem futuri sæculi dicitur ab effectu prudentissimæ et benignissimæ effectu prudentissimæ et benignissimæ gubernationis. Isa. XXII, 21: Erit quasi gubernationis. Isa. XXII, 21: Erit quasi pater habitantibus Jerusalem. pater habitantibus Jerusalem.

Princeps autem pacis dicitur ab ea Princeps autem pacis dicitur ab ea quam suis confert tranquillitatem mentis. quam suis confert tranquillitatem mentis. Joan. xiv, 27: Pacem relinquo vobis, Joan. xiv, 27: Pacem relinquo vobis, pacem meam do vobis. pacem meam do vobis.

: :

Dicitur autem, Puer, accelera spolia Dicitur autem, Puer, accelera spolia detrahere quia virtute deitatis suæ de- detrahere quia virtute deitatis suæ de- traxit spolia, quæ hostis antiquus abstu- traxit spolia, quæ hostis antiquus abstu- lerat. Ad Ephes. IV, 8: Captivam duxit lerat. Ad Ephes. IV, 8: Captivam duxit captivitatem, dedit dona hominibus, hoc captivitatem, dedit dona hominibus, hoc est, quos diabolus captivaverat, ipse re- est, quos diabolus captivaverat, ipse re- duxit et spolia gratiarum quæ abstu- duxit et spolia gratiarum quæ abstu- lerat, reddidit. lerat, reddidit.

: :

Emmanuel autem dicitur, in quantum Emmanuel autem dicitur, in quantum est hominis et Dei Filius nobiscum ha- est hominis et Dei Filius nobiscum ha- bens, quod homo est et cum Deo, quod bens, quod homo est et cum Deo, quod Deus est. Deus est.

In hoc etiam nomine, omne habemus. In hoc etiam nomine, omne habemus. quod speramus. Voluimus enim habere quod speramus. Voluimus enim habere Mediatorem, Redemptorem, Reconcilia- Mediatorem, Redemptorem, Reconcilia- torem, Pretium, et Sacrificium. Media- torem, Pretium, et Sacrificium. Media- torem, qui susceptione medius esset : torem, qui susceptione medius esset : Redemptorem, qui reducere deberet et Redemptorem, qui reducere deberet et posset Reconciliatorem, qui audacter nos posset Reconciliatorem, qui audacter nos ad Deum introduceret: Pretium, quod ad Deum introduceret: Pretium, quod damnum Deo illatum rependeret, et Sa- damnum Deo illatum rependeret, et Sa- crificium sive Hostiam, quæ reprobari crificium sive Hostiam, quæ reprobari non possit. non possit.

Quod Mediatorem non habuimus, Job, Quod Mediatorem non habuimus, Job, IX, 33, conquerebatur cum dixit: Non IX, 33, conquerebatur cum dixit: Non est qui utrumque valeat arguere, et po- est qui utrumque valeat arguere, et po-

1 Cf. Matth. XII, 29. 1 Cf. Matth. XII, 29.

nere manum suam in ambobus. Nunc nere manum suam in ambobus. Nunc autem, hoc est, Sanctum ex Beata Vir- autem, hoc est, Sanctum ex Beata Vir- gine datum, Filius hominis, et ex Deo gine datum, Filius hominis, et ex Deo natus Filius Dei, ponit manum deitatis natus Filius Dei, ponit manum deitatis in Patre, et manum humanitatis in no- in Patre, et manum humanitatis in no- bis. Et ideo dicit Apostolus, I ad Timoth. bis. Et ideo dicit Apostolus, I ad Timoth. II, 5 Mediator Dei et hominum homo II, 5 Mediator Dei et hominum homo Christus Jesus. Ad Galat. III, 20: Me- Christus Jesus. Ad Galat. III, 20: Me- diator autem unius non est Deus autem diator autem unius non est Deus autem unus est. Ad Hebr. vin, 6: Melioris te- unus est. Ad Hebr. vin, 6: Melioris te- stamenti mediator est, quod in meliori- stamenti mediator est, quod in meliori- bus repromissionibus sancitum est. Me- bus repromissionibus sancitum est. Me- diat enim inter nos et Deum, sicut bonus diat enim inter nos et Deum, sicut bonus Pontifex futurorum bonorum Pontifex futurorum bonorum

Redemptor etiam est, quia Deus per Redemptor etiam est, quia Deus per justitiam suam ab eo qui peccavit satis- justitiam suam ab eo qui peccavit satis- factionem exegit: et quoniam unde sa- factionem exegit: et quoniam unde sa- tisfaceret non habuit, mortem intermina- tisfaceret non habuit, mortem intermina- vit. Angelus autem pro nobis satisfacere vit. Angelus autem pro nobis satisfacere nec debuit, quia non peccavit : nec po- nec debuit, quia non peccavit : nec po- tuit, quia totum quod erat et potuit, sicut tuit, quia totum quod erat et potuit, sicut et omnis alia creatura, pro seipso debuit: et omnis alia creatura, pro seipso debuit: et quod pro nobis de suo daret, nihil pe- et quod pro nobis de suo daret, nihil pe- nitus habuit et ideo non debuit, et non nitus habuit et ideo non debuit, et non potuit, nisi qui Deus et homo fuit.. De- potuit, nisi qui Deus et homo fuit.. De- buit enim, ut homo ex charitate superna buit enim, ut homo ex charitate superna pro nobis satisfaceret et potuit, ut Dei pro nobis satisfaceret et potuit, ut Dei Filius. Hic enim de suo pro nobis dare Filius. Hic enim de suo pro nobis dare potuit, qui nulli quidquam debuit. Unde, potuit, qui nulli quidquam debuit. Unde, Psal. LXXI, 14 Ex usuris et iniquitate Psal. LXXI, 14 Ex usuris et iniquitate redimet animas eorum. Iniquitas enim redimet animas eorum. Iniquitas enim fuit nummus deceptionis et promissionis, fuit nummus deceptionis et promissionis, quem serpens obtulit et in peccatum de- quem serpens obtulit et in peccatum de- trusit. Usura autem mortis debitum, quod trusit. Usura autem mortis debitum, quod quotidie accrescit. quotidie accrescit.

Reconciliator etiam fuit per gratiam Reconciliator etiam fuit per gratiam quam obtulit. Joan. 1, 17: Gratia et ve- quam obtulit. Joan. 1, 17: Gratia et ve- ritas per Jesum Christum facta est. ritas per Jesum Christum facta est.

Pretium etiam nostrum, damnum om- Pretium etiam nostrum, damnum om- ne superabundanter restituens. Quod ne superabundanter restituens. Quod enim Deus in Adam perdidit, originalis enim Deus in Adam perdidit, originalis justitia fuit, quam in omnes. Adam (si justitia fuit, quam in omnes. Adam (si stetisset) posteros transmisisset. Quæ stetisset) posteros transmisisset. Quæ quidem potentia et virtute fuit infinita : quidem potentia et virtute fuit infinita : quia si mundus in infinitum, stetisset, quia si mundus in infinitum, stetisset, semper in omnes talem propagasset justi. semper in omnes talem propagasset justi. tiam. Sed quod Filius Dei reddidit justi- tiam. Sed quod Filius Dei reddidit justi-

2 Ad Hebr. 1x, 11. 2 Ad Hebr. 1x, 11.

36 36

IN EVANG. LUCÆ, I-35, 36. IN EVANG. LUCÆ, I-35, 36.

tiam, est pretium universorum. Et si in tiam, est pretium universorum. Et si in infinitum staret mundus, omnes essent infinitum staret mundus, omnes essent redempti, quia ipse pretium est omnium. redempti, quia ipse pretium est omnium. Genes. xxxi, 39: Ego damnum omne Genes. xxxi, 39: Ego damnum omne reddebam quidquid furto peribat, a me reddebam quidquid furto peribat, a me exigebas. exigebas.

Est autem et irreprobabile sacrificium. Est autem et irreprobabile sacrificium. Et hoc probat Augustinus in libro IV de Et hoc probat Augustinus in libro IV de Trinitate, per quatuor, quæ sunt in isto Trinitate, per quatuor, quæ sunt in isto sancto, quod vocatur Filius Dei. Est sancto, quod vocatur Filius Dei. Est enim unum cum eo qui offertur, et est enim unum cum eo qui offertur, et est unum cum eo cui offertur, et est unum unum cum eo cui offertur, et est unum cum eo quod offertur, et est unum cum cum eo quod offertur, et est unum cum offerente, et est unum cum eo pro quo offerente, et est unum cum eo pro quo offertur. Si ergo Pater non reprobat se- offertur. Si ergo Pater non reprobat se- ipsum, non reprobat oblatum, quia hoc est ipsum, non reprobat oblatum, quia hoc est cum ipso sanctum. Et non reprobat offe- cum ipso sanctum. Et non reprobat offe- rentem, quia hoc est unum cum ipso rentem, quia hoc est unum cum ipso sanctum. Et non reprobat eum pro quo sanctum. Et non reprobat eum pro quo offertur, quia oblatum est unum cum eo offertur, quia oblatum est unum cum eo pro quo offertur sanctum. Job, XLII, 8: pro quo offertur sanctum. Job, XLII, 8: Job, servus meus, orabit pro vobis. Fa- Job, servus meus, orabit pro vobis. Fa- ciem ejus suscipiam, ut non vobis impu- ciem ejus suscipiam, ut non vobis impu- tetur stultitia. tetur stultitia.

Sic ergo quod nascetur ex te, o Virgo, Sic ergo quod nascetur ex te, o Virgo, sanctum, vocabitur Filius Dei: implens sanctum, vocabitur Filius Dei: implens omne nomen prophetarum, et omnem omne nomen prophetarum, et omnem gratiam conferens nostræ redemptionis. gratiam conferens nostræ redemptionis.

« Et ecce Elisabeth, cognata tua, et « Et ecce Elisabeth, cognata tua, et ipsa concepit filium in senectute sua. » ipsa concepit filium in senectute sua. »

Miræ diligentiæ est etiam iste Angelus Miræ diligentiæ est etiam iste Angelus in peragenda legatione nostræ salutis. in peragenda legatione nostræ salutis. Ecce enim quod pacificus fuit suus in- Ecce enim quod pacificus fuit suus in- gressus, ostendit in salutatione. Quod gressus, ostendit in salutatione. Quod mirabilium sacrorum fuit nuntius, mani- mirabilium sacrorum fuit nuntius, mani- festavit in legationis suæ apertione. Quod festavit in legationis suæ apertione. Quod secretorum Dei conscius, declaravit in secretorum Dei conscius, declaravit in hoc, quod tanti mysterii modum resera- hoc, quod tanti mysterii modum resera- vit. Nunc autem etiam addit de Elisa- vit. Nunc autem etiam addit de Elisa- beth conceptione, quod scivit eo majore beth conceptione, quod scivit eo majore desiderio audire Virginem: quo etiam au desiderio audire Virginem: quo etiam au dito, non sustinuit diutius quin iret ad sa- dito, non sustinuit diutius quin iret ad sa- lutandum novi præconis matrem. Probat lutandum novi præconis matrem. Probat se esse Legatum fidelem, qui sic undique se esse Legatum fidelem, qui sic undique sanat ejus ad quam missus est mentem. sanat ejus ad quam missus est mentem. Videtur autem quod ista interpositione, Videtur autem quod ista interpositione,

107 107

vellet adstruere nihil eorum esse Deo vellet adstruere nihil eorum esse Deo difficile, quæ naturæ et humanæ rationi difficile, quæ naturæ et humanæ rationi videntur obviare. Unde de Elisabeth tria videntur obviare. Unde de Elisabeth tria proponit quod videlicet cognata, et ideo proponit quod videlicet cognata, et ideo Virginem debere ex affectu ejus bonis Virginem debere ex affectu ejus bonis congratulari de conceptu præter vim æta- congratulari de conceptu præter vim æta- tis et inde debere Virginem admirari. tis et inde debere Virginem admirari. Deinde, quod conceptum jam usque ad Deinde, quod conceptum jam usque ad confortationem in utero tenuerit: et inde confortationem in utero tenuerit: et inde debere Virginem de aborsu cognatæ mi- debere Virginem de aborsu cognatæ mi- nime timere quæ omni raro conceptui nime timere quæ omni raro conceptui earum, quæ præter legitimam ætatem earum, quæ præter legitimam ætatem concipiunt, frequentius solent evenire. concipiunt, frequentius solent evenire. Innuit autem totum hoc virtuti divinæ Innuit autem totum hoc virtuti divinæ esse attribuendum, per hoc quod subjun- esse attribuendum, per hoc quod subjun- git, nihil esse Deo impossibile. git, nihil esse Deo impossibile.

Hæc autem omnia sequens declaratio Hæc autem omnia sequens declaratio manifestabit. manifestabit.

Dicit igitur primo tria. Primo quidem Dicit igitur primo tria. Primo quidem in evidenti ponens miraculum dicens : in evidenti ponens miraculum dicens : «Ecce. » Quasi in evidenti est. Concep- «Ecce. » Quasi in evidenti est. Concep- tus enim sex mensium occultari non pot- tus enim sex mensium occultari non pot- est. Isa. XLIII, 19: Ecce ego facio nova, est. Isa. XLIII, 19: Ecce ego facio nova, et nunc orientur, utique cognoscetis ea. et nunc orientur, utique cognoscetis ea.

Si forte quæritur, Quare de conceptu Si forte quæritur, Quare de conceptu Elisabeth sermonem adducit in medium ? Elisabeth sermonem adducit in medium ? Non enim fas est credere virginem per Non enim fas est credere virginem per hoc velle ad fidem inducere, quæ num- hoc velle ad fidem inducere, quæ num- quam discredidit Dei sacramentum. Ad quam discredidit Dei sacramentum. Ad hoc quidam sancti ante nos plures et hoc quidam sancti ante nos plures et probabiles adduxerunt rationes, quarum probabiles adduxerunt rationes, quarum prima est, ut dum nova et desiderata per prima est, ut dum nova et desiderata per Angelum novis adjunguntur, gaudium Angelum novis adjunguntur, gaudium gaudio cumuletur. Isa. LXI, 10: Gau- gaudio cumuletur. Isa. LXI, 10: Gau- dens gaudebo in Domino, et exsultabit dens gaudebo in Domino, et exsultabit anima mea in Deo meo. anima mea in Deo meo.

Secunda est, ut Virgo sacramentum Secunda est, ut Virgo sacramentum de nativitate præcursoris in proximo per de nativitate præcursoris in proximo per homines divulgandum, non ab homine, homines divulgandum, non ab homine, sed a revelatione accipere cognosceretur. sed a revelatione accipere cognosceretur. Hominum enim verba incerta sunt. Re- Hominum enim verba incerta sunt. Re- velatio autem divina certissima. Ex hoc velatio autem divina certissima. Ex hoc enim et certius Evangelistas et Apostolos enim et certius Evangelistas et Apostolos docuit et nos firmius credimus, haben- docuit et nos firmius credimus, haben- tes de cœlo testimonium veritatis. II Petr. tes de cœlo testimonium veritatis. II Petr. II, II, 16 Non enim doctas fabulas secuti, 16 Non enim doctas fabulas secuti, notam fecimus vobis Domini nostri Jesu notam fecimus vobis Domini nostri Jesu Christi virtutem et præsentiam, sed spe- Christi virtutem et præsentiam, sed spe- culatores facti illius magnitudinis. culatores facti illius magnitudinis.

108 108

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Tertia ratio est, ne Virgo a Deo electa, Tertia ratio est, ne Virgo a Deo electa, secreta Dei ignorare, et ab homine di- secreta Dei ignorare, et ab homine di- scere videretur. Genes. xvIII, 17 et 19: scere videretur. Genes. xvIII, 17 et 19: Num celare potero Abraham quæ gestu- Num celare potero Abraham quæ gestu- rus sum?... Scio enim quod præceptu- rus sum?... Scio enim quod præceptu- rus est filiis suis, et domui suæ post se, rus est filiis suis, et domui suæ post se, ut custodiant viam Domini. Amos, III, ut custodiant viam Domini. Amos, III, 7 Non facit Dominus Deus verbum, 7 Non facit Dominus Deus verbum, nisi prius revelaverit secretum suum ad nisi prius revelaverit secretum suum ad servos suos Prophetas. Quomodo ergo servos suos Prophetas. Quomodo ergo faceret verbum, quod non prius revelave- faceret verbum, quod non prius revelave-

rit matri? rit matri?

Quarta ratio est, ut puella juvenis et Quarta ratio est, ut puella juvenis et carne conjuncta, audiens vetulam jam carne conjuncta, audiens vetulam jam pondere partus gravatam et doloribus pondere partus gravatam et doloribus vicinam, et ex verecundia aliis secretum vicinam, et ex verecundia aliis secretum non libenter aperiens, ad obsequium in non libenter aperiens, ad obsequium in tam secreto et sancto partu præparare- tam secreto et sancto partu præparare- tur. Ad Roman. xv, 1: Debemus nos tur. Ad Roman. xv, 1: Debemus nos firmiores imbecillitates infirmorum sus- firmiores imbecillitates infirmorum sus- tinere. Et, ad Galat. vi, 2: Alter alte- tinere. Et, ad Galat. vi, 2: Alter alte- rius onera portáte, etc. Ex hoc enim rius onera portáte, etc. Ex hoc enim imitata est Filium, qui dicturus erat: imitata est Filium, qui dicturus erat: Ego in medio vestrum sum, sicut qui Ego in medio vestrum sum, sicut qui

ministrat. ministrat.

Quinta ratio est, ut opportunum tem- Quinta ratio est, ut opportunum tem- pus conceptus virginalis, ex instante na- pus conceptus virginalis, ex instante na- tivitate præcursoris ostenderetur. Matth. tivitate præcursoris ostenderetur. Matth. xxiv, 33: Vos cum videritis hæc omnia, xxiv, 33: Vos cum videritis hæc omnia, scitote quia prope est in januis, scilicet scitote quia prope est in januis, scilicet regnum Dei. Sicut enim astra matutina regnum Dei. Sicut enim astra matutina lucem præcurrendo ostendunt, et ad ju- lucem præcurrendo ostendunt, et ad ju- bilum aves diem desiderantes excitant et bilum aves diem desiderantes excitant et præveniunt ita signa ista vicina, ortum præveniunt ita signa ista vicina, ortum lucis gratiæ prævenerunt, et Sanctos in lucis gratiæ prævenerunt, et Sanctos in laudem evigilare fecerunt et gratiarum laudem evigilare fecerunt et gratiarum actionem. Job, XXXVIII, 4 et 7 : Ubi actionem. Job, XXXVIII, 4 et 7 : Ubi eras... cum me laudarent simul astra eras... cum me laudarent simul astra matutina, et jubilarent omnes filii Dei? matutina, et jubilarent omnes filii Dei? Sexta ratio est, ut tanto gaudio (quod Sexta ratio est, ut tanto gaudio (quod est in conceptu Virginis, quo Deum con- est in conceptu Virginis, quo Deum con- cepit) Elisabeth sicut gaudii particeps cepit) Elisabeth sicut gaudii particeps congratulans inveniretur: et ex hoc pon- congratulans inveniretur: et ex hoc pon- dus uteri sui, et dolores mitigarentur. Et dus uteri sui, et dolores mitigarentur. Et

Luc. XXII, 27. Luc. XXII, 27.

Luc. 1, 44. Luc. 1, 44.

8 Joan. XVI, 21. 8 Joan. XVI, 21.

* Luc. 1, 43. * Luc. 1, 43.

hoc videtur ipsa innuere Elisabeth quan- hoc videtur ipsa innuere Elisabeth quan- do dixit Ut facta est vox salutationis do dixit Ut facta est vox salutationis tuæ in auribus meis, exsultavit in gau- tuæ in auribus meis, exsultavit in gau- dio infans in utero meo 2. Sicut enim dio infans in utero meo 2. Sicut enim mulier cum pepererit puerum, non memi- mulier cum pepererit puerum, non memi- nit pressuræ propter gaudium, quia na- nit pressuræ propter gaudium, quia na- tus est homo in mundum ³, ita pro certo tus est homo in mundum ³, ita pro certo probabile est, quod ista non meminerit probabile est, quod ista non meminerit pressuræ propter gaudium: quia digna pressuræ propter gaudium: quia digna habita ut præsentem sibi sentiret Domi- habita ut præsentem sibi sentiret Domi- num per Beatæ Virginis et matris adven- num per Beatæ Virginis et matris adven- tum. Unde in gaudio clamans dicit: tum. Unde in gaudio clamans dicit: Unde hoc mihi, ut venial mater Domini Unde hoc mihi, ut venial mater Domini mei ad me + ? mei ad me + ?

Septima causa est, quia dignum fuit Septima causa est, quia dignum fuit ut Virgo præsentaret Joanni suum con- ut Virgo præsentaret Joanni suum con- ceptum ut ubique perageret suæ præ- ceptum ut ubique perageret suæ præ- cursionis officium. Et ideo nuntiatur cursionis officium. Et ideo nuntiatur Joannis ætas in utero, qui jam posset Joannis ætas in utero, qui jam posset præcurrere Salvatoris conceptum. Et hoc præcurrere Salvatoris conceptum. Et hoc dicit Ambrosius. Et idem dicit Hierony- dicit Ambrosius. Et idem dicit Hierony- mus in Hymnis, dicens: mus in Hymnis, dicens:

Ventris obstruso recubans cubili, Ventris obstruso recubans cubili,

Senseras regem thalamo manentem *. Senseras regem thalamo manentem *.

Sensum enim hunc ostendit motu oc- Sensum enim hunc ostendit motu oc- cursionis ad ipsum. Amos, iv, 12 et 13: cursionis ad ipsum. Amos, iv, 12 et 13: Præparare in occursum Dei tui Israel. Præparare in occursum Dei tui Israel. Quia ecce formans montes, et creans ven- Quia ecce formans montes, et creans ven- tum, et annuntians homini eloquium tum, et annuntians homini eloquium suum, faciens matutinam nebulam, et suum, faciens matutinam nebulam, et gradiens super excelsa terræ: Dominus gradiens super excelsa terræ: Dominus Deus exercituum nomen ejus. Format Deus exercituum nomen ejus. Format enim montes, in quibus fundantur Ec- enim montes, in quibus fundantur Ec- clesiæ, virtutes exercituum Ecclesiastica clesiæ, virtutes exercituum Ecclesiastica fidei et potestatis. Jam incepit afflare fidei et potestatis. Jam incepit afflare ventus sancti Spiritus. Jam per Gabrie- ventus sancti Spiritus. Jam per Gabrie- lem enuntiavit eloquium. Jam excelsa lem enuntiavit eloquium. Jam excelsa terræ conculcavit, exinaniens seipsum, terræ conculcavit, exinaniens seipsum, formam servi in seipso accipiens 6, et formam servi in seipso accipiens 6, et formam ancillæ in matre. Iste est Domi- formam ancillæ in matre. Iste est Domi- nus exercituum Angelorum, cui a vero nus exercituum Angelorum, cui a vero Israel est occurrendum. Israel est occurrendum.

5 Ad I Vesp. Festi S. Joannis Baptista, 5 Ad I Vesp. Festi S. Joannis Baptista, Stroph. 4. Stroph. 4.

6 Cf. ad Philip. 11, 6 et 7. 6 Cf. ad Philip. 11, 6 et 7.

IN EVANG. LUCÆ, 1-36. IN EVANG. LUCÆ, 1-36.

Octava ratio est, ut per Elisabeth con- Octava ratio est, ut per Elisabeth con- ceptum sermo Angeli confirmaretur : ceptum sermo Angeli confirmaretur : non quidem ut dubius, sed sicut verum non quidem ut dubius, sed sicut verum et certum aliquando rationibus adjuvatur, et certum aliquando rationibus adjuvatur, et sicut fides de credito divina juvatur et sicut fides de credito divina juvatur ratione. Et hæc est ratio Bedæ in Glossa ratione. Et hæc est ratio Bedæ in Glossa Genes. XLI, 32: Quod autem secundo vi- Genes. XLI, 32: Quod autem secundo vi- disti ad eamdem rem pertinens somnium, disti ad eamdem rem pertinens somnium, firmitatis judicium est, eo quod fiat ser- firmitatis judicium est, eo quod fiat ser- mo Dei, et velocius impleatur. Osee, XII, mo Dei, et velocius impleatur. Osee, XII, 10: Ego visionem multiplicavi, et in 10: Ego visionem multiplicavi, et in manibus Prophetarum assimilatus sum. manibus Prophetarum assimilatus sum.

Talibus igitur et tantis rationibus con- Talibus igitur et tantis rationibus con- ceptus Elisabeth adducitur in medium. ceptus Elisabeth adducitur in medium. Dicit igitur: Dicit igitur:

« Ecce Elisabeth. » « Ecce Elisabeth. »

Elisabeth illa, quam non libido titil- Elisabeth illa, quam non libido titil- lans incitavit, cui conceptum oratio San- lans incitavit, cui conceptum oratio San- ctorum impetravit, cui maritus incen- ctorum impetravit, cui maritus incen- sum ponens fœcunditatem promeruit, sum ponens fœcunditatem promeruit, cujus conceptum Angelus prænuntiavit, cujus conceptum Angelus prænuntiavit, cujus partum magno præconio Angelus cujus partum magno præconio Angelus extulit, et gaudium toti mundo edidit et extulit, et gaudium toti mundo edidit et effudit. effudit.

Etenim si libido titillans conceptum Etenim si libido titillans conceptum extorsisset, in ea locum haberet, quod extorsisset, in ea locum haberet, quod dixit Raphael Angelus, Tobiæ, vi, 17: dixit Raphael Angelus, Tobiæ, vi, 17: Hi namque qui conjugium ita susci- Hi namque qui conjugium ita susci- piunt, ut Deum a se et a sua mente ex- piunt, ut Deum a se et a sua mente ex- cludant, et suæ libidini ita vacent, sicut cludant, et suæ libidini ita vacent, sicut equus et mulus, quibus non est intellectus, equus et mulus, quibus non est intellectus, habet potestatem dæmonium super eos. habet potestatem dæmonium super eos. Et talis non fuit hæc sancta Dei saturi- Et talis non fuit hæc sancta Dei saturi-

tas. tas.

Huic etiam sanctorum conceptum im- Huic etiam sanctorum conceptum im- petravit oratio: unde supra dictum est, petravit oratio: unde supra dictum est, . 10, quod omnis multitudo populi erat . 10, quod omnis multitudo populi erat orans foris hora incensi, cum conceptus orans foris hora incensi, cum conceptus Joannis annuntiaretur. Simile, Genes. Joannis annuntiaretur. Simile, Genes. xxv, 21 Deprecatus est Isaac Dominum xxv, 21 Deprecatus est Isaac Dominum pro uxore sua, eo quod esset sterilis: pro uxore sua, eo quod esset sterilis: qui exaudivit, eum, et dedit conceptum qui exaudivit, eum, et dedit conceptum Rebecca. Rebecca.

Zacharias etiam incensum ponens huic Zacharias etiam incensum ponens huic fœcunditatem promeruit. Simile ei est fœcunditatem promeruit. Simile ei est

1 Matth. XII, 30. 1 Matth. XII, 30.

109 109

quod, I Reg. 1, 17, Heli sacerdos dixit ad quod, I Reg. 1, 17, Heli sacerdos dixit ad Annam Vade in pace, et Deus Israel det Annam Vade in pace, et Deus Israel det tibi petitionem tuam, quam rogasti tibi petitionem tuam, quam rogasti

eum. eum.

: :

Hæc est cujus conceptum Angelus præ- Hæc est cujus conceptum Angelus præ- nuntiavit. Simile fuit ei quod fecit, Judi- nuntiavit. Simile fuit ei quod fecit, Judi- cum, x1, 3: Sterilis es, et absque libe- cum, x1, 3: Sterilis es, et absque libe- ris sed concipies, et paries filium. Hoc ris sed concipies, et paries filium. Hoc enim dixit ei per maritum, supra, in eo- enim dixit ei per maritum, supra, in eo- dem, y. 13 Uxor tua Elisabeth pariet dem, y. 13 Uxor tua Elisabeth pariet tibi filium. tibi filium.

Partum etiam ejus magno præconio Partum etiam ejus magno præconio extulit quasi diceret illud Ruth, iv, 14 extulit quasi diceret illud Ruth, iv, 14 et 15 Benedictus Dominus, qui non est et 15 Benedictus Dominus, qui non est passus ut deficeret successor familiæ tuæ, passus ut deficeret successor familiæ tuæ, et vocetur nomen ejus in Israel: et ha- et vocetur nomen ejus in Israel: et ha- beas qui consoletur animam tuam, et beas qui consoletur animam tuam, et enutriat senectutem. enutriat senectutem.

Hæc est demum quæ gaudium toti Hæc est demum quæ gaudium toti mundo edidit et effudit: unde illud Ge- mundo edidit et effudit: unde illud Ge- nesis, xxx, 13, dicere potuit: Hoc pro nesis, xxx, 13, dicere potuit: Hoc pro beatitudine mea: beatam quippe me di- beatitudine mea: beatam quippe me di- cent omnes mulieres. cent omnes mulieres.

Hæc igitur est ista Elisabeth. Hæc igitur est ista Elisabeth.

« Cognata tua, » « Cognata tua, »

Quæ non tam propinquitate sanguinis, Quæ non tam propinquitate sanguinis, quam affinitate gratiæ et virtutis se pro- quam affinitate gratiæ et virtutis se pro- bat esse generosam. Quicumque fecerit, bat esse generosam. Quicumque fecerit, (inquam) voluntatem Patris mei qui in (inquam) voluntatem Patris mei qui in coelis est, ipse meus frater, et soror, et coelis est, ipse meus frater, et soror, et mater est'. Beata consanguinitas ubi for- mater est'. Beata consanguinitas ubi for- matus in corde Christus matrem, ex uno matus in corde Christus matrem, ex uno patre generatio divina fraternitatem, et patre generatio divina fraternitatem, et ordo charitatis totam perficit secundum ordo charitatis totam perficit secundum diversos gradus generis propinquitatem. diversos gradus generis propinquitatem. De primo enim horum, ad Galat. iv, 19: De primo enim horum, ad Galat. iv, 19: Filioli mei, quos iterum parturio, donec Filioli mei, quos iterum parturio, donec formetur Christus in vobis. In quo au- formetur Christus in vobis. In quo au- tem Christus formatur, mater est, et tem Christus formatur, mater est, et mater vocatur. De secundo, Joan. xx, mater vocatur. De secundo, Joan. xx, 17: Vade ad fratres meos, et dic eis: 17: Vade ad fratres meos, et dic eis: Ascendo ad Patrem meum et Patrem ve- Ascendo ad Patrem meum et Patrem ve- strum. De tertio, Cantic. II, 4: Ordina- strum. De tertio, Cantic. II, 4: Ordina- vit in me charitatem. vit in me charitatem.

Hæc igitur est Elisabeth cognata tua. Hæc igitur est Elisabeth cognata tua.

110 110

« Et ipsa concepit. >> « Et ipsa concepit. >>

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Ecce conceptum proponit honorabi- Ecce conceptum proponit honorabi- lem, amabilem, et mirabilem. Honorabi lem, amabilem, et mirabilem. Honorabi lem quidem, quia Spiritu sancto et vir- lem quidem, quia Spiritu sancto et vir- tute plenum. Supra, v. 15: Spiritu san- tute plenum. Supra, v. 15: Spiritu san- cto replebitur adhuc ex utero matris suæ. cto replebitur adhuc ex utero matris suæ. Amabilem quidem, quia in gaudium Amabilem quidem, quia in gaudium mundi nasciturum. Supra, y. 14: Multi mundi nasciturum. Supra, y. 14: Multi in nativitate ejus gaudebunt. Admirabi- in nativitate ejus gaudebunt. Admirabi- lem quia ex utero matris suæ consecra- lem quia ex utero matris suæ consecra- tus est Propheta. Eccli. XLIX, 9 : A tus est Propheta. Eccli. XLIX, 9 : A ventre matris consecratus est propheta. ventre matris consecratus est propheta.

<< Filium. »> << Filium. »>

Quod mirabile est: quia etiam fœcun- Quod mirabile est: quia etiam fœcun- da, cum ex antiquitate virtus concipiendi da, cum ex antiquitate virtus concipiendi deficere incipit, primo a filiis deficit in deficere incipit, primo a filiis deficit in filias, et a filiabus in aborsum, et deinde filias, et a filiabus in aborsum, et deinde deficit in totum secundum naturam. deficit in totum secundum naturam. Hæc autem concepit filium qui totum Hæc autem concepit filium qui totum possideret parentum effectum, et hæres possideret parentum effectum, et hæres esset sanctitatis. Tob. VII, 7: Benedictio esset sanctitatis. Tob. VII, 7: Benedictio sit tibi, fili mi, quia boni et optimi viri sit tibi, fili mi, quia boni et optimi viri filius es. Eccli. XLVII, 14: Post ipsum filius es. Eccli. XLVII, 14: Post ipsum surrexit filius sensatus, et propter illum surrexit filius sensatus, et propter illum dejecit potentiam omnium inimicorum. dejecit potentiam omnium inimicorum.

« In senectute sua. » « In senectute sua. »

: :

Hoc omni admiratione dignum est. Hoc omni admiratione dignum est. Senectus enim secundum naturam cor- Senectus enim secundum naturam cor- ruptio est, in qua membra sunt intus sic- ruptio est, in qua membra sunt intus sic- ca, destituta, et extra madida humiditate ca, destituta, et extra madida humiditate corrupta et viscosa. In qua ætate etiam corrupta et viscosa. In qua ætate etiam si quid concipitur corrumpitur et num- si quid concipitur corrumpitur et num- quam tamen aliquid concipi consuevit, quam tamen aliquid concipi consuevit, maxime ex semine senis, et jam corru- maxime ex semine senis, et jam corru- ptione præpediti. Hoc igitur facit ad com- ptione præpediti. Hoc igitur facit ad com- mendationem miraculi. Hoc enim illi mendationem miraculi. Hoc enim illi non erat difficile qui suscitat mortuos, non erat difficile qui suscitat mortuos, sicut dicitur, Ezechiel. xxxvII, 9: Veni, sicut dicitur, Ezechiel. xxxvII, 9: Veni, spiritus, et insuffla super interfectos istos, spiritus, et insuffla super interfectos istos, et reviviscant: maxime ubi senectus non et reviviscant: maxime ubi senectus non est tantum a canitie corporis, sed a cani- est tantum a canitie corporis, sed a cani- tie virtutis sicut dicitur, Sapient. IV, 8 tie virtutis sicut dicitur, Sapient. IV, 8 et 9: Senectus venerabilis est non diu- et 9: Senectus venerabilis est non diu- turna, neque annorum numero computa- turna, neque annorum numero computa-

ta cani autem sunt sensus hominis, et ta cani autem sunt sensus hominis, et ætas senectutis vita immaculata. Hic ætas senectutis vita immaculata. Hic filius senectutis est ille de quo dicitur, filius senectutis est ille de quo dicitur, Tob. v, 23: Baculum senectutis nostræ Tob. v, 23: Baculum senectutis nostræ tulisti et transmisisti a nobis. Ruth, Iv, tulisti et transmisisti a nobis. Ruth, Iv, 15: Qui consoletur animam tuam, et 15: Qui consoletur animam tuam, et enutriat senectutem, de nuru tua nalus enutriat senectutem, de nuru tua nalus est, quæ te diligit, etc. est, quæ te diligit, etc. Sequitur: Sequitur:

«Et hic mensis est sextus illi, «Et hic mensis est sextus illi, vocatur sterilis: vocatur sterilis:

quæ quæ

« Quia non erit impossibile apud 31 « Quia non erit impossibile apud 31 Deum omne verbum: » Deum omne verbum: »

Miraculum commendat: quia si vetula Miraculum commendat: quia si vetula aliquando concipiat propter destitutio- aliquando concipiat propter destitutio- nem uteri a calido et humido subtili, nem uteri a calido et humido subtili, vincentibus in ipsa frigido et sicco quali- vincentibus in ipsa frigido et sicco quali- tatibus mortificativis, aborsum patitur. tatibus mortificativis, aborsum patitur. Nunc autem iste filius ad finem sexti Nunc autem iste filius ad finem sexti mensis coaluit. Jam enim de Martio, qui mensis coaluit. Jam enim de Martio, qui erat sextus mensis non restabant nisi erat sextus mensis non restabant nisi dies octo. Hæc enim octavo Kalendas dies octo. Hæc enim octavo Kalendas Aprilis peracta sunt. Et ideo intelligit, Aprilis peracta sunt. Et ideo intelligit, quod ejusdem virtute infans in ventre quod ejusdem virtute infans in ventre coaluit, cujus virtute et oraculo conce- coaluit, cujus virtute et oraculo conce- ptus fuit. Virtus enim vetulæ infantem ptus fuit. Virtus enim vetulæ infantem non nutrit, sed destitutum dejicit. Unde et non nutrit, sed destitutum dejicit. Unde et de Sara, Genes. XVIII, 11, dicitur, quod de Sara, Genes. XVIII, 11, dicitur, quod desierant Saræ fieri muliebria. Et, ad desierant Saræ fieri muliebria. Et, ad Roman. IV, 19, dicitur, quod emortua Roman. IV, 19, dicitur, quod emortua fuit vulva Saræ. Et hæc dicuntur in fuit vulva Saræ. Et hæc dicuntur in figura hujus. figura hujus.

Et addit: Et addit:

« Illi quæ vocatur sterilis, » « Illi quæ vocatur sterilis, »

Ut et impotentiam naturæ supra de- Ut et impotentiam naturæ supra de- fectum accumulet ætatis. Non enim vo- fectum accumulet ætatis. Non enim vo- caretur sterilis, nisi a longo tempore fœ- caretur sterilis, nisi a longo tempore fœ- tu fuisset privata. Fœcunda enim est, tu fuisset privata. Fœcunda enim est, quæ absque impedimento concipit. Con- quæ absque impedimento concipit. Con- clusa autem in Scriptura vocatur, quæ clusa autem in Scriptura vocatur, quæ quidem impedita est ad susceptionem quidem impedita est ad susceptionem conceptus: sicut, I Reg. 1, 5, de Anna conceptus: sicut, I Reg. 1, 5, de Anna legitur, quod concluserat Dominus vul- legitur, quod concluserat Dominus vul-

IN EVANG. LUCÆ, I-36, 37, 38. IN EVANG. LUCÆ, I-36, 37, 38.

vam ejus. Et, Genes. xx, 18, quod con- vam ejus. Et, Genes. xx, 18, quod con- clusit Dominus omnem vulvam domus clusit Dominus omnem vulvam domus Abimelech. Sterilis autem est, quæ na- Abimelech. Sterilis autem est, quæ na- turale in obstrictione venarum et poro- turale in obstrictione venarum et poro- rum matricis habet impedimentum ad rum matricis habet impedimentum ad seminis susceptionem. Et hæc vocatur seminis susceptionem. Et hæc vocatur non vere sterilitas, nisi quando hoc post non vere sterilitas, nisi quando hoc post usum viri efficitur cognitum, et medico- usum viri efficitur cognitum, et medico- rum arte removeri non poterit impedi- rum arte removeri non poterit impedi- mentum. Et ideo maledictioni subjacebat mentum. Et ideo maledictioni subjacebat in lege. Et ideo, supra, y. 25, dixit: Quia in lege. Et ideo, supra, y. 25, dixit: Quia sic fecit mihi Dominus in diebus quibus sic fecit mihi Dominus in diebus quibus respexit auferre opprobrium meum inter respexit auferre opprobrium meum inter homines. homines.

111 111

conceptus vetulæ, et generatio senis: et conceptus vetulæ, et generatio senis: et quod in tali utero, et ex tali semine in- quod in tali utero, et ex tali semine in- fans coalescat. Genes. XVIII, 14: Num- fans coalescat. Genes. XVIII, 14: Num- quid Deo quidquam est difficile ? quid Deo quidquam est difficile ?

In Deo autem absconditum est, quod In Deo autem absconditum est, quod omnino super naturam, et cujus poten- omnino super naturam, et cujus poten- tiæ in natura contrarium est: sicut est tiæ in natura contrarium est: sicut est conceptus virginis, quæ manet virgo, est conceptus virginis, quæ manet virgo, est sacramentum a sæculis in Deo abscondi- sacramentum a sæculis in Deo abscondi- tum '. Et hoc facere, in Deo est : et non tum '. Et hoc facere, in Deo est : et non conceditur hujus operatio aliqui creatæ conceditur hujus operatio aliqui creatæ naturæ. Et hoc est quod dicit, quia non naturæ. Et hoc est quod dicit, quia non erit impossibile apud Deum. Et ideo, erit impossibile apud Deum. Et ideo, Jerem. xxx11, 27: Numquid mihi diffi- Jerem. xxx11, 27: Numquid mihi diffi-

Sequitur hoc quod ex præhabitis in- cile erit omne verbum ? Sequitur hoc quod ex præhabitis in- cile erit omne verbum ? tendit : tendit :

Dicit autem : « Omne verbum, » et Dicit autem : « Omne verbum, » et non omne factum quia in omnibus quæ non omne factum quia in omnibus quæ

« Quia non erit impossibile apud, procedunt ab intellectu operativo, pri- « Quia non erit impossibile apud, procedunt ab intellectu operativo, pri-

etc. » etc. »

Attende quod de his quæ fiunt, quæ- Attende quod de his quæ fiunt, quæ- dam dicuntur esse in natura, quædam dam dicuntur esse in natura, quædam esse apud Deum, et quædam in Deo abs- esse apud Deum, et quædam in Deo abs- condita. condita.

In natura sunt, quorum causas semi- In natura sunt, quorum causas semi- nales ut fiant Deus naturæ indidit: sicut nales ut fiant Deus naturæ indidit: sicut dicitur, Genes. I, 11 Germinet terra dicitur, Genes. I, 11 Germinet terra herbam virentem. Dicit Augustinus, hoc herbam virentem. Dicit Augustinus, hoc est, virtutem germinandi in causis semi- est, virtutem germinandi in causis semi- nalibus accipiat. Et hæc sola potentia nalibus accipiat. Et hæc sola potentia sunt in elementis: quia generale princi- sunt in elementis: quia generale princi- pium Philosophi est, quod nihil est in pium Philosophi est, quod nihil est in potentia in aliquo, nisi quod in uno mo- potentia in aliquo, nisi quod in uno mo- tore, et in unius speciei motore educitur tore, et in unius speciei motore educitur de illo. Unde idolum non est potentia in de illo. Unde idolum non est potentia in cera, sed in arte. Et cuprum potentia in cera, sed in arte. Et cuprum potentia in terra quia cuprum uno motore educitur terra quia cuprum uno motore educitur de terra, qui est calor solis: et non eo- de terra, qui est calor solis: et non eo- dem, sed intellectu artificis educitur ido- dem, sed intellectu artificis educitur ido- lum de cupro. lum de cupro.

Apud Deum autem sunt, quæ in natu- Apud Deum autem sunt, quæ in natu- ra non habent nisi causam obedientiæ, et ra non habent nisi causam obedientiæ, et perfectionem habent suæ generationis perfectionem habent suæ generationis apud Deum. Et illa non sunt in natura apud Deum. Et illa non sunt in natura ut fiant, sed ut de ipsis naturalibus fiant, ut fiant, sed ut de ipsis naturalibus fiant, administrante virtute divina sicut est administrante virtute divina sicut est

1 Cf. ad Ephe. III, 9. 1 Cf. ad Ephe. III, 9.

2 Joan. 1, 3. 2 Joan. 1, 3.

mum faciens, verbum mentis est. Sicut mum faciens, verbum mentis est. Sicut in eo qui facit arcam, primum faciens in eo qui facit arcam, primum faciens arcam, forma concepta in mente est, arcam, forma concepta in mente est, quia dicit arcam esse faciendam. Sic quia dicit arcam esse faciendam. Sic etiam omnis operatio intellectus divini etiam omnis operatio intellectus divini est Verbum a quo procedunt facta om- est Verbum a quo procedunt facta om- nia, et cujus formam induunt. Omnia nia, et cujus formam induunt. Omnia enim per Verbum facta sunt, et sine ipso enim per Verbum facta sunt, et sine ipso factum est nihil quod factum est 2. Unde factum est nihil quod factum est 2. Unde minus diceret si dixisset, omne factum, minus diceret si dixisset, omne factum, sed totum dicit quando dicit, « omne sed totum dicit quando dicit, « omne verbum. » Verbo enim Domini coeli fir- verbum. » Verbo enim Domini coeli fir- mati sunt, quia sic dixit, et facta sunt ³. mati sunt, quia sic dixit, et facta sunt ³. Et sic, Dixit Deus: Fiat : hoc est, Ver- Et sic, Dixit Deus: Fiat : hoc est, Ver- bum genuit in quo erat, ut fieret. bum genuit in quo erat, ut fieret.

3 3

« Dixit autem Maria: Ecce ancilla « Dixit autem Maria: Ecce ancilla Domini, fiat mihi secundum verbum Domini, fiat mihi secundum verbum tuum. Et discessit ab illa Angelus. tuum. Et discessit ab illa Angelus.

» »

Illud est ad quod laboratum est. Pri- Illud est ad quod laboratum est. Pri- mo enim audiens turbata est ad speciem mo enim audiens turbata est ad speciem viri, et inconsuetum modum salutatio- viri, et inconsuetum modum salutatio- nis. Deinde, quasi confortata, modum nis. Deinde, quasi confortata, modum quæsivit annuntiationis. Modo autem quæsivit annuntiationis. Modo autem certa de oraculo, nec dubitans de nuntio, certa de oraculo, nec dubitans de nuntio, jam quasi se totam dat, ut totum adipi- jam quasi se totam dat, ut totum adipi-

3 Cf. Psal. XXXII, 6. 3 Cf. Psal. XXXII, 6.

* Genes. I, 3. * Genes. I, 3.

112 112

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

scatur. Et hoc est quod in ordine nota- scatur. Et hoc est quod in ordine nota- tur verborum. tur verborum.

« Dixit autem Maria » Illa enim illu- « Dixit autem Maria » Illa enim illu- minata illuminatrix quid diceret, nisi minata illuminatrix quid diceret, nisi quod mundo lucem pareret? Processit quod mundo lucem pareret? Processit in dicto, quasi aurora consurgens solem in dicto, quasi aurora consurgens solem conceptura supernum. Quid vero stella conceptura supernum. Quid vero stella orta ex Jacob dicto suo panderet, nisi orta ex Jacob dicto suo panderet, nisi solum de stella nasciturum, vel lucis solum de stella nasciturum, vel lucis æternæ radium sine omni sui corruptione æternæ radium sine omni sui corruptione mundum illuminaturum ? Quid item mundum illuminaturum ? Quid item amarum pro salute generis humani ma- amarum pro salute generis humani ma- re, nisi consolationem toti mundo pro- re, nisi consolationem toti mundo pro- futuram? Quid tandem Domina mundi futuram? Quid tandem Domina mundi (quæ omnibus gubernationis ex sua be- (quæ omnibus gubernationis ex sua be- nignate exhibet officium et subsidium nignate exhibet officium et subsidium defensionis) responderet, nisi quod ad defensionis) responderet, nisi quod ad suorum pertinet defensionis præsidium suorum pertinet defensionis præsidium et prudentiam gubernationis ? Lumen et prudentiam gubernationis ? Lumen enim mundi est, sicut scriptum est: Sic- enim mundi est, sicut scriptum est: Sic- ut sol oriens mundo in altissimis Dei, ut sol oriens mundo in altissimis Dei, sic mulieris bonæ species in ornamentum sic mulieris bonæ species in ornamentum domus ejus. O Beata Virgo, ostende domus ejus. O Beata Virgo, ostende igitur te illuminatricem, et per consen- igitur te illuminatricem, et per consen- sum tuum illumina eos qui in umbra sum tuum illumina eos qui in umbra mortis sedent, ad dirigendos pedes no- mortis sedent, ad dirigendos pedes no- stros in viam pacis 2. Stellam te proba stros in viam pacis 2. Stellam te proba poli, ducens nos ad portum tuum et poli, ducens nos ad portum tuum et quietum, post tot tentationum jactatio- quietum, post tot tentationum jactatio- nes. Nobis enim in te lux nova oriri visa nes. Nobis enim in te lux nova oriri visa est, et sol novus in conceptu, et fons par- est, et sol novus in conceptu, et fons par- vus humilis gratiæ tuæ crevit in fluvium vus humilis gratiæ tuæ crevit in fluvium maximum et humiles exaltati sunt, et maximum et humiles exaltati sunt, et devoraverunt inclytos, qui hactenus de devoraverunt inclytos, qui hactenus de sua gloriabantur dejectione. Cum enim sua gloriabantur dejectione. Cum enim omnes in amaritudine essemus, tu quasi omnes in amaritudine essemus, tu quasi mare amarum, amaritudinem omnium mare amarum, amaritudinem omnium tuam fecisti. Et pro nobis, dolens, et pro tuam fecisti. Et pro nobis, dolens, et pro te Jonam illum in figura filii tui ad hoc te Jonam illum in figura filii tui ad hoc induxisti, ut diceret Tollite me, et mit- induxisti, ut diceret Tollite me, et mit- tite in mare,……. scio enim ego quoniam tite in mare,……. scio enim ego quoniam propter me tempestas hæc grandis propter me tempestas hæc grandis venit super vos. Rursumque tu Domina venit super vos. Rursumque tu Domina omnium es, et Virgo virginum. Nisi ad omnium es, et Virgo virginum. Nisi ad

1 Eccli. xxvi, 21. 1 Eccli. xxvi, 21.

2 Luc. 1, 79. 2 Luc. 1, 79.

3 Esther, XI, 11. 3 Esther, XI, 11.

* Jonæ, 1, 12. * Jonæ, 1, 12.

tuum florem declinet ille rhinoceros ser- tuum florem declinet ille rhinoceros ser- viens tibi ad redemptionem (filius uni- viens tibi ad redemptionem (filius uni- cornium si es ) quis liberabitur de cornu cornium si es ) quis liberabitur de cornu potestatis ejus.? Job, xxxix, 9: Numquid potestatis ejus.? Job, xxxix, 9: Numquid volet rhinoceros servire tibi ? volet rhinoceros servire tibi ?

Dic ergo, beata, et dic ad Angelum : Dic ergo, beata, et dic ad Angelum :

« Ecce ancilla Domini. » « Ecce ancilla Domini. »

Tria autem dicit: promptitudinem ex- Tria autem dicit: promptitudinem ex- sequendi, consensum sacramenti, et con- sequendi, consensum sacramenti, et con- sonantiam verborum Angeli. sonantiam verborum Angeli.

Promptitudinem exsequendi tangit, Promptitudinem exsequendi tangit, cum dicit: « Ecce ancilla Domini. » cum dicit: « Ecce ancilla Domini. » Ancilla enim dicitur ab av, quod est cir- Ancilla enim dicitur ab av, quod est cir- cum et xw quod est moveor, moveris, cum et xw quod est moveor, moveris, quia ubique mobilis 6. Prompta est ad quia ubique mobilis 6. Prompta est ad obsequendum, humilis ad serviendum, et obsequendum, humilis ad serviendum, et devota ad obediendum, et prudens in om- devota ad obediendum, et prudens in om- ni commisso, simul et fidelis. ni commisso, simul et fidelis.

Quod enim prompta, sit, ex nomine Quod enim prompta, sit, ex nomine probat, quia circummobilis est in omne probat, quia circummobilis est in omne quod jubetur. Unde, Proverb. xxxi, 27 : quod jubetur. Unde, Proverb. xxxi, 27 : Consideravit semitas domus suæ, et pa- Consideravit semitas domus suæ, et pa- nem otiosa non comedit. De humilitate, nem otiosa non comedit. De humilitate, Infra, in eodem, . 48: Respexit humi- Infra, in eodem, . 48: Respexit humi- litatem ancillæ suæ. De devotione ad litatem ancillæ suæ. De devotione ad obediendum dicitur in Psalmo cxxii, 2: obediendum dicitur in Psalmo cxxii, 2: Sicut oculi ancillæ in manibus dominæ Sicut oculi ancillæ in manibus dominæ suæ, ita oculi nostri ad Dominum Deum suæ, ita oculi nostri ad Dominum Deum nostrum. Oculi enim ancillæ adspiciunt nostrum. Oculi enim ancillæ adspiciunt ad nutum manus ut semper obediant, et ad nutum manus ut semper obediant, et devote subserviant. Prudens est etiam devote subserviant. Prudens est etiam ista ancilla, Proverb. xxxi, 26: Os suum ista ancilla, Proverb. xxxi, 26: Os suum aperuit sapientiæ, et lex clementiæ in aperuit sapientiæ, et lex clementiæ in lingua ejus. Sapienter enim sibi, et no- lingua ejus. Sapienter enim sibi, et no- bis clementer in hoc responso tempora- bis clementer in hoc responso tempora- vit sermonem quod in voto fuit et ser- vit sermonem quod in voto fuit et ser- monem Angeli futurum exspectabatur, in monem Angeli futurum exspectabatur, in oratione ponens, et dicens: oratione ponens, et dicens:

« Fiat mihi. >> « Fiat mihi. >>

Præsumptionis enim videretur si di- Præsumptionis enim videretur si di-

3 Cf. Psal. XXVIII, 6. 3 Cf. Psal. XXVIII, 6.

6 Vel forte melius ab ancus, verb. antiq. pro 6 Vel forte melius ab ancus, verb. antiq. pro

servus. servus.

IN EVANG. LUCÆ, I-38. IN EVANG. LUCÆ, I-38.

ceret Fiet mihi, quia hoc a gratia Do- ceret Fiet mihi, quia hoc a gratia Do- mini quam nemo promeruit, speratur. mini quam nemo promeruit, speratur. Hoc ab Adam et a tota posteritate sua Hoc ab Adam et a tota posteritate sua mirabiliter efflagitatur. Hoc ab Angelo mirabiliter efflagitatur. Hoc ab Angelo exspectatur. Hoc ab omnibus fidelibus exspectatur. Hoc ab omnibus fidelibus desideratur et oratur. desideratur et oratur.

Quod enim a gratia Dei speretur, dicit Quod enim a gratia Dei speretur, dicit Jeremias, Thren. III, 22: Misericordiæ Jeremias, Thren. III, 22: Misericordiæ Dei, quia non sumus consumpti. Dei, quia non sumus consumpti.

Quod autem ab Adam et posteritate Quod autem ab Adam et posteritate sua efflagitetur, dicitur in Psalmo Xu, sua efflagitetur, dicitur in Psalmo Xu, 1 Usquequo, Domine, oblivisceris me in 1 Usquequo, Domine, oblivisceris me in finem? usquequo avertis faciem tuam a finem? usquequo avertis faciem tuam a me? Usquequo, id est, Cur. me? Usquequo, id est, Cur.

Quod ab Angelo exspectetur, patet: Quod ab Angelo exspectetur, patet: quia nuntium hoc egit, et omnia fecit quia nuntium hoc egit, et omnia fecit quæ ad consensum Virginis pertinent in- quæ ad consensum Virginis pertinent in- clinandum. Nunc autem exspectat salu- clinandum. Nunc autem exspectat salu- tare hoc responsum. Ac si diceret illud tare hoc responsum. Ac si diceret illud Genesis, XLIX, 18: Salutare tuum exspe- Genesis, XLIX, 18: Salutare tuum exspe- ctabo, Domine. ctabo, Domine.

Omnes fideles hoc desideraverunt, di- Omnes fideles hoc desideraverunt, di- centes illud Isaiæ, xxxIII, 2: Domine, centes illud Isaiæ, xxxIII, 2: Domine, miserere nostri te enim exspectavimus. miserere nostri te enim exspectavimus. Et illud ejusdem Isaiæ, xxvi, 9: Anima Et illud ejusdem Isaiæ, xxvi, 9: Anima mea desideravit te in nocte, sed et spiritu mea desideravit te in nocte, sed et spiritu meo in præcordiis meis de mane vigila- meo in præcordiis meis de mane vigila-

bo ad te. bo ad te.

Hæc etiam attendens, et consensum Hæc etiam attendens, et consensum præbens, orando cum aliis, dixit: præbens, orando cum aliis, dixit: « Fiat. » Non enim præsumpsit dicere, « Fiat. » Non enim præsumpsit dicere, fiet, sed totam se divinæ dispositioni fiet, sed totam se divinæ dispositioni committens oravit, ut cunctis fieret salus committens oravit, ut cunctis fieret salus quam Angelus nuntiavit. Scivit enim quam Angelus nuntiavit. Scivit enim illud Jacob. IV, 6, quod Deus superbis illud Jacob. IV, 6, quod Deus superbis resistil, humilibus autem dat gratiam. resistil, humilibus autem dat gratiam. Dicit autem : Dicit autem :

<< Mihi, »> << Mihi, »>

: :

Non ad me. Multifarie enim multisque Non ad me. Multifarie enim multisque modis factum est verbum Domini ad modis factum est verbum Domini ad Prophetas Abdiæ quidem ad aures, Prophetas Abdiæ quidem ad aures, quando dixit Abdias, y. 1 Auditum quando dixit Abdias, y. 1 Auditum audivi a Domino. Isaiæ ad visum, quan- audivi a Domino. Isaiæ ad visum, quan- do dixit Isaias, I, 1: Visio Isaiæ, etc. do dixit Isaias, I, 1: Visio Isaiæ, etc.

1 Cf. Luc. x, 23. 1 Cf. Luc. x, 23.

2 Cf. Luc. 11, 30. 2 Cf. Luc. 11, 30.

XXII XXII

113 113

Et quidem Et quidem et beatæ aures quæ audierunt quæ vos vi- et beatæ aures quæ audierunt quæ vos vi- detis et auditis 1. Alicui autem ad manus, detis et auditis 1. Alicui autem ad manus, sicut Aggæo qui dixit, Aggæi, 1, 3, quod sicut Aggæo qui dixit, Aggæi, 1, 3, quod factum est verbum Domini in manu Ag- factum est verbum Domini in manu Ag- gæi. Et sic diversimode diversisque mo- gæi. Et sic diversimode diversisque mo- dis, et pro diversis factum est. Sed non dis, et pro diversis factum est. Sed non sibi. Beatæ Virgini Mariæ fit, ad aurem sibi. Beatæ Virgini Mariæ fit, ad aurem quidem in oraculo annuntiationis et eu- quidem in oraculo annuntiationis et eu- logio salutationis ad visum autem, quia logio salutationis ad visum autem, quia viderunt oculi sui salutare Dei sui 2 : viderunt oculi sui salutare Dei sui 2 : ad manum etiam fit contrectationis et ad manum etiam fit contrectationis et ad brachium oblationis et ad gremium ad brachium oblationis et ad gremium sustentationis et ad ubera lactationis : sustentationis et ad ubera lactationis : et ad viscera incarnationis et aliis mo- et ad viscera incarnationis et aliis mo- dis infinitis sibi soli notis, nato Verbo de dis infinitis sibi soli notis, nato Verbo de se incarnato. Luc. xi, 27: Beatus venter se incarnato. Luc. xi, 27: Beatus venter qui te portavit, et ubera quæ suxisti. qui te portavit, et ubera quæ suxisti. Sic ergo fiat mihi Sic ergo fiat mihi

Beati oculi qui viderunt, Beati oculi qui viderunt,

« Secundum verbum tuum. » « Secundum verbum tuum. »

Secundum præpositio, vel adverbium, Secundum præpositio, vel adverbium, vel nomen ordinale. Primo quidem mo- vel nomen ordinale. Primo quidem mo- do sensus est : « Secundum verbum do sensus est : « Secundum verbum tuum, » hoc est, juxta verbum tuum: et tuum, » hoc est, juxta verbum tuum: et hoc est, sicut dixisti. Et hunc puto esse hoc est, sicut dixisti. Et hunc puto esse sensum litteræ. Marc. x, 31: Colum sensum litteræ. Marc. x, 31: Colum et terra transibunt, verba autem mea et terra transibunt, verba autem mea non transibunt 3: quinimo iota unum, non transibunt 3: quinimo iota unum, aut unus apex non præteribit *. Isa. aut unus apex non præteribit *. Isa. XXXIV, 16: : Requirite diligenter in libro XXXIV, 16: : Requirite diligenter in libro Domini, et legite: unum ex eis non de- Domini, et legite: unum ex eis non de- fuit. Isa. v, 4: Quid est quod debui ul- fuit. Isa. v, 4: Quid est quod debui ul- tra facere tibi, et non feci? tra facere tibi, et non feci?