IN EVANG. LUCÆ, I-31. IN EVANG. LUCÆ, I-31.

Hinc est etiam quod nescit tarda moli- Hinc est etiam quod nescit tarda moli- mina Spiritus sancti virtus et gratia : ideo mina Spiritus sancti virtus et gratia : ideo Spiritus sanctus non est operatus paula- Spiritus sanctus non est operatus paula- tive ut natura: sed simul in uno mo- tive ut natura: sed simul in uno mo- mento corpulentam substantiam a cor- mento corpulentam substantiam a cor- pore Beatæ Virginis divisit, et formavit, pore Beatæ Virginis divisit, et formavit, figuravit, animavit, et divinitati univit. figuravit, animavit, et divinitati univit. Et ideo Virgo Beata simul in uno mo- Et ideo Virgo Beata simul in uno mo- mento concepit virum perfectum in figu- mento concepit virum perfectum in figu- ra lineamentorum, et anima et gratia, ra lineamentorum, et anima et gratia, et virtute, et sapientia: quia Christus et virtute, et sapientia: quia Christus numquam profecit in aliquo istorum, numquam profecit in aliquo istorum, nisi sicut dicitur profecisse in facie ho- nisi sicut dicitur profecisse in facie ho- minum, quando plus uno die ostendit minum, quando plus uno die ostendit sapientiæ et gratiæ coram hominibus sapientiæ et gratiæ coram hominibus quam alio, licet proficeret in utero et quam alio, licet proficeret in utero et extra uterum in corporis et membrorum extra uterum in corporis et membrorum quantitate et quidquid umquam meruit, quantitate et quidquid umquam meruit, nobis ab instanti meruit conceptionis. nobis ab instanti meruit conceptionis. Et hoc est quod dicitur, Jerem. XXXI, Et hoc est quod dicitur, Jerem. XXXI, 22 Creavit Dominus novum super ter- 22 Creavit Dominus novum super ter- ram Foemina circumdabit virum, nu- ram Foemina circumdabit virum, nu- mero et figura lineamentorum, et anima, mero et figura lineamentorum, et anima, et deitate, et gratia, virtute, et sapientia et deitate, et gratia, virtute, et sapientia perfectum quod præ omnibus novis perfectum quod præ omnibus novis novius, et omnibus mirabilibus mirabi- novius, et omnibus mirabilibus mirabi- lius. Deficiebat enim sola quantitas per- lius. Deficiebat enim sola quantitas per- fecta, propter uteri necessitatem. Et sic- fecta, propter uteri necessitatem. Et sic- ut primus Adam de manibus Dei exstitit ut primus Adam de manibus Dei exstitit perfectus, ita secundus de manibus Dei perfectus, ita secundus de manibus Dei constitutus est perfectus ut demus ma- constitutus est perfectus ut demus ma- gnificentiam Deo nostro, quia Dei per- gnificentiam Deo nostro, quia Dei per- fecta sunt opera 2 : et sciamus congruum fecta sunt opera 2 : et sciamus congruum esse nomen concepti, Isa. VII, 3 et 4 : esse nomen concepti, Isa. VII, 3 et 4 : Et dixit Dominus ad me: Voca nomen Et dixit Dominus ad me: Voca nomen ejus Accelera spolia detrahere, fe- ejus Accelera spolia detrahere, fe- stina prædari: quia antequam sciat puer stina prædari: quia antequam sciat puer vocare patrem suum et matrem suam, vocare patrem suum et matrem suam, auferetur fortitudo Damasci. Adhuc auferetur fortitudo Damasci. Adhuc enim intra viscera conceptus, detraxit et enim intra viscera conceptus, detraxit et abstulit spolia naturæ nostræ : non so- abstulit spolia naturæ nostræ : non so- lum ad deitatis reconciliationem, sed lum ad deitatis reconciliationem, sed etiam ad unionem cum natura divina. etiam ad unionem cum natura divina. Magnus prædator Christus, qui totum Magnus prædator Christus, qui totum quod possederat diabolus, simul uno quod possederat diabolus, simul uno momento traxit ad seipsum. momento traxit ad seipsum.

: :

1 Luc. 11, 52: Et Jesus proficiebat_sapientia, 1 Luc. 11, 52: Et Jesus proficiebat_sapientia, et ætate, et gratia apud Deum et homines. et ætate, et gratia apud Deum et homines.

73 73

Hoc autem notatur per hoc quid dicit : Hoc autem notatur per hoc quid dicit : «< Concipies. » «< Concipies. »

« In utero. >> « In utero. >>

Præpositio, in, continentiam notans," Præpositio, in, continentiam notans," vult quod intra uterum effectiva causa vult quod intra uterum effectiva causa fuerit conceptus, et non ab extrinseco fuerit conceptus, et non ab extrinseco sicut in fœminis quæ lege naturæ conci- sicut in fœminis quæ lege naturæ conci- piunt: in his ab extra immittitur unde piunt: in his ab extra immittitur unde concipiant, quod in isto conceptu im- concipiant, quod in isto conceptu im- pium est dicere, sed est Spiritus sancti pium est dicere, sed est Spiritus sancti virtute. Florens enim virtutum et hono- virtute. Florens enim virtutum et hono- rum aromatibus hic uterus non defloret, rum aromatibus hic uterus non defloret, sed florebit in æternum apud Domi- sed florebit in æternum apud Domi- num et ideo horto florigero compara- num et ideo horto florigero compara- tur. Sicut enim virginem cum Angelo tur. Sicut enim virginem cum Angelo contemplati sumus in cubilibus dilecti contemplati sumus in cubilibus dilecti salutatam, ita nunc contemplemur eam salutatam, ita nunc contemplemur eam in hortis aromatum in conceptu. Vere in hortis aromatum in conceptu. Vere enim uterus ille hortus est, in quo ortus enim uterus ille hortus est, in quo ortus est flos campi de radice Jesse, flos in est flos campi de radice Jesse, flos in quo tota refloruit salus nostra. quo tota refloruit salus nostra.

: :

In decem autem hic uterus horto com- In decem autem hic uterus horto com- paratur. paratur.

Est enim hortus conclusus sigillo ca- Est enim hortus conclusus sigillo ca- stitatis perpetuæ, sicut dicitur, Cantic. iv, stitatis perpetuæ, sicut dicitur, Cantic. iv, 12 Hortus conclusus, fons signatus : 12 Hortus conclusus, fons signatus : cui numquam (ut dicit Origenes) com- cui numquam (ut dicit Origenes) com- municavit alienus. Iste hortus est para- municavit alienus. Iste hortus est para- disus Domini, eo quod omnia spirat disus Domini, eo quod omnia spirat propter aromata virtutum. Cantic. IV, propter aromata virtutum. Cantic. IV, 13: Emissiones tuæ paradisus malorum 13: Emissiones tuæ paradisus malorum punicorum, etc. punicorum, etc.

Secundo, hic hortus est fossus sarcleo Secundo, hic hortus est fossus sarcleo omnis disciplinæ. Isa. xxvIII, 24: Pro- omnis disciplinæ. Isa. xxvIII, 24: Pro- scindet, et sarriet humum suam. Disci- scindet, et sarriet humum suam. Disci- plina autem notatur virtutum et merito- plina autem notatur virtutum et merito- rum exercitium. Ad Hebr. xII, 11 Om- rum exercitium. Ad Hebr. xII, 11 Om- nis autem disciplina in præsenti quidem nis autem disciplina in præsenti quidem videtur non esse gaudii, sed mæroris : videtur non esse gaudii, sed mæroris : postea autem fructum pacatissimum postea autem fructum pacatissimum exercitatis per eam reddet justitiæ. Sic exercitatis per eam reddet justitiæ. Sic enim intelligimus Virginem euntem ire enim intelligimus Virginem euntem ire

2 Deuter. XXXII, 4. 2 Deuter. XXXII, 4.

74 74

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

1 1

et flere, mittentem semina sua et flere, mittentem semina sua : quæ : quæ postea in gaudio messuit in florentibus postea in gaudio messuit in florentibus et benedictis aromatibus, quæ protulit et benedictis aromatibus, quæ protulit in coelum et in mundum. in coelum et in mundum.

Tertio, iste uterus est hortus per exer- Tertio, iste uterus est hortus per exer- citium disciplinæ, adæquatus virtutum citium disciplinæ, adæquatus virtutum omnium æqualitate: omnis enim virtus omnium æqualitate: omnis enim virtus in æqualitate quædam consistit. Isa. in æqualitate quædam consistit. Isa. XXVIII, 25 Nonne cum adæquaverit fa- XXVIII, 25 Nonne cum adæquaverit fa- ciem ejus, seret gith, et cyminum spar- ciem ejus, seret gith, et cyminum spar- get? Equalis est enim tota superficies get? Equalis est enim tota superficies hujus agri, quæ numquam intumuit hujus agri, quæ numquam intumuit prosperitate, et adversitate non decidit, prosperitate, et adversitate non decidit, et in mirabilibus Dei sibi propositis et in mirabilibus Dei sibi propositis numquam a mentis excidit æqualitate, numquam a mentis excidit æqualitate, eo quod extensa sit ad perpendiculum. eo quod extensa sit ad perpendiculum. Quarto, est sicut hortus irriguus: un- Quarto, est sicut hortus irriguus: un- dique fluente in eam fluminis impetum, dique fluente in eam fluminis impetum, qui totam lætificat civitatem Dei 2. Isa. qui totam lætificat civitatem Dei 2. Isa. LVIII, 11 Eris quasi hortus irriguus, LVIII, 11 Eris quasi hortus irriguus, et sicut fons aquarum cujus non defi- et sicut fons aquarum cujus non defi- cient aquæ. Jerem. xxx1, 12: Erit ani- cient aquæ. Jerem. xxx1, 12: Erit ani- ma eorum quasi hortus irriguus. Eccli. ma eorum quasi hortus irriguus. Eccli. XXIV, 42 Dixi: Rigabo hortum meum XXIV, 42 Dixi: Rigabo hortum meum plantationum. Et, quod mirum est, fa- plantationum. Et, quod mirum est, fa- ctus hortus est in ea fons vitæ irrigans ctus hortus est in ea fons vitæ irrigans universam superficiem paradisi. universam superficiem paradisi.

Quinto, hortus ille est irroratus angelica Quinto, hortus ille est irroratus angelica salutatione, et omnium coelestium virtu- salutatione, et omnium coelestium virtu- tum familiaritate. Isa. xxvi, 19: Quasi tum familiaritate. Isa. xxvi, 19: Quasi ros lucis ros tuus. Osee, XIV, 6: Ero ros lucis ros tuus. Osee, XIV, 6: Ero quasi ros, Israel germinabit quasi li- quasi ros, Israel germinabit quasi li- lium. Isa. XLV, 8: Rorate, cæli, desu- lium. Isa. XLV, 8: Rorate, cæli, desu- per, etc. per, etc.

Sexto, complutus est pluvia Prophe- Sexto, complutus est pluvia Prophe- tarum. Isa. XLV, 8: Nubes pluant ju- tarum. Isa. XLV, 8: Nubes pluant ju- stum. Psal. LXVI, 10: Pluviam volun- stum. Psal. LXVI, 10: Pluviam volun- tariam segregabis, Deus, hæreditati tuæ. tariam segregabis, Deus, hæreditati tuæ.

Septimo, evocata est terra istius calore Septimo, evocata est terra istius calore et flatu Spiritus sancti. Psal. cxL, 6 et 7: et flatu Spiritus sancti. Psal. cxL, 6 et 7: Audient verba mea, quoniam potuerunt, Audient verba mea, quoniam potuerunt, hoc est, efficaciter valuerunt: sicut hoc est, efficaciter valuerunt: sicut crassitudo terræ erupta est super terram. crassitudo terræ erupta est super terram. Sicut patet in vere, quando intima terræ Sicut patet in vere, quando intima terræ evocantur et erumpunt ad superficiem ad evocantur et erumpunt ad superficiem ad

1 Psal. cxxv, 6: Euntes ibant et flebant, mit- 1 Psal. cxxv, 6: Euntes ibant et flebant, mit- tentes semina sua. Venientes autem venient cum tentes semina sua. Venientes autem venient cum exsultatione, portantes manipulos suos. exsultatione, portantes manipulos suos.

modum vermiculorum. Isa. XLV, 8: modum vermiculorum. Isa. XLV, 8: Aperiatur terra, et germinet Salvato- Aperiatur terra, et germinet Salvato- rem. rem.

Octavo, est impinguatus adipe de- Octavo, est impinguatus adipe de- votionis. Psal. LXII, 6: Sicut adipe, votionis. Psal. LXII, 6: Sicut adipe,

etc. etc.

Nono, seminatus est verbi conceptio- Nono, seminatus est verbi conceptio- ne. Matth. x, 3: Ecce exiit qui semi- ne. Matth. x, 3: Ecce exiit qui semi- nat seminare. Et, Luc. vII, 11: Semen nat seminare. Et, Luc. vII, 11: Semen est verbum Dei. Genes. xxvI, 12: Sevit est verbum Dei. Genes. xxvI, 12: Sevit Isaac in terra illa, et invenit in ipso an- Isaac in terra illa, et invenit in ipso an- no centuplum. no centuplum.

Decimo, terra ista optima omni perfe- Decimo, terra ista optima omni perfe- ctione sanctificationis. Matth. x, 8 : ctione sanctificationis. Matth. x, 8 : Alia ceciderunt in terram bonam. Psal. Alia ceciderunt in terram bonam. Psal. LXXXIV, 13 : Dominus dabit benignita- LXXXIV, 13 : Dominus dabit benignita- tem, et terra nostra dabit fructum suum. tem, et terra nostra dabit fructum suum. Hic hortus numquam fuit a malis stir- Hic hortus numquam fuit a malis stir- pibus purgatus, quia nulla penitus spina, pibus purgatus, quia nulla penitus spina, et plantæ adulterinæ intraverunt in eam. et plantæ adulterinæ intraverunt in eam. Sic ergo, Virgo gloriosa, concipies in Sic ergo, Virgo gloriosa, concipies in utero florigero concipies florem. utero florigero concipies florem.

« Et paries filium, » « Et paries filium, »

Qui habet in cælo Patrem in terra Qui habet in cælo Patrem in terra autem uteri tui habet matrem : sicut et autem uteri tui habet matrem : sicut et alii omnes flores secundum Pythagoram alii omnes flores secundum Pythagoram solem habent in cœlo patrem, et terram solem habent in cœlo patrem, et terram

matrem. matrem.

« Et vocabis nomen ejus Jesum. » « Et vocabis nomen ejus Jesum. »

Ecce annuntiatio de nomine. Ecce annuntiatio de nomine. Et cum omne nomen habet rei pro- Et cum omne nomen habet rei pro- prietatem : hoc nomen præ omnibus a prietatem : hoc nomen præ omnibus a proprietate, et actu, et effectu, salutis proprietate, et actu, et effectu, salutis est vocatum. Nomen vero mirabile, est vocatum. Nomen vero mirabile, quod a Deo Patre per generationem æter- quod a Deo Patre per generationem æter- nam Filio datum est, a Patriarchis præsi- nam Filio datum est, a Patriarchis præsi- gnatum, a Prophetis promissum, et ab gnatum, a Prophetis promissum, et ab Angelo vocatum, a matre Virgine impo- Angelo vocatum, a matre Virgine impo- situm, a Joseph nutritio pueri promul- situm, a Joseph nutritio pueri promul- gatum, ore omnium fidelium vulgatum, gatum, ore omnium fidelium vulgatum, ab omnibus Sanctis desideratum, et a ab omnibus Sanctis desideratum, et a

2 Psal. XLV, 5 Fluminis impetus lætificat civi- 2 Psal. XLV, 5 Fluminis impetus lætificat civi- tatem Dei. tatem Dei.

IN EVANG. LUCÆ, 1-31,32. IN EVANG. LUCÆ, 1-31,32.

beatis in patria in gaudium æternum beatis in patria in gaudium æternum glorificatum. glorificatum.

A Patre enim per generationem æter- A Patre enim per generationem æter- nam est Filio datum, sicut habes, Isa. nam est Filio datum, sicut habes, Isa. LXII, 2: Vocabitur tibi nomen novum, LXII, 2: Vocabitur tibi nomen novum, quod os Domini nominavit. quod os Domini nominavit.

A Patriarchis præsignatum : duo enim A Patriarchis præsignatum : duo enim magnifici viri hujus nominis præcesse- magnifici viri hujus nominis præcesse- runt, et tertius qui nominis interpreta- runt, et tertius qui nominis interpreta- tionem magnifice exhibuit. Jesus sacer- tionem magnifice exhibuit. Jesus sacer- dos magnus qui populum a Babylonica dos magnus qui populum a Babylonica servitute reduxit. Et Jesus, filius Na- servitute reduxit. Et Jesus, filius Na- ve, qui populum in terram promissionis ve, qui populum in terram promissionis introduxit. Josue, 1, 6: Confortare, et introduxit. Josue, 1, 6: Confortare, et esto robustus: tu enim sorte divides esto robustus: tu enim sorte divides populo huic terram, pro qua juravi populo huic terram, pro qua juravi patribus suis, ut traderem eam illis. patribus suis, ut traderem eam illis. Tertius fuit Joseph filius Jacob, qui Tertius fuit Joseph filius Jacob, qui salvans mundum a periculis famis, Sal- salvans mundum a periculis famis, Sal- vator mundi lingua Ægyptiaca appella- vator mundi lingua Ægyptiaca appella-

tus est 2. tus est 2.

Et hæc omnia veritate implevit noster Et hæc omnia veritate implevit noster Jesus, qui salvum fecit populum suum a Jesus, qui salvum fecit populum suum a peccatis corum 3, tamquam a confusio- peccatis corum 3, tamquam a confusio- nis æternæ populum servitute liberans: nis æternæ populum servitute liberans: et populum introduxit in cœlum tam- et populum introduxit in cœlum tam- quam in terram promissionis, sicut dicit quam in terram promissionis, sicut dicit Moyses, Exod. xv, 17: Introduces eos, Moyses, Exod. xv, 17: Introduces eos, et plantabis in monte hærditatis tuæ, et plantabis in monte hærditatis tuæ, firmissimo habitaculo tuo quod operatus firmissimo habitaculo tuo quod operatus es, Domine sanctuarium tuum, Domine, es, Domine sanctuarium tuum, Domine, quod firmaverunt manus tuæ. Hic etiam quod firmaverunt manus tuæ. Hic etiam a fame verbi Dei, gratiæ, et Eucharistiæ a fame verbi Dei, gratiæ, et Eucharistiæ populum suum salvavit : dans panem et populum suum salvavit : dans panem et vinum qui de coelo descendit, ut det vi- vinum qui de coelo descendit, ut det vi- tam mundo. Sapient. xvi, 20 : Paratum tam mundo. Sapient. xvi, 20 : Paratum panem de cœlo præstitisti illis sine labo- panem de cœlo præstitisti illis sine labo- re, omne delectamentum in se habentem, re, omne delectamentum in se habentem, et omnis saporis suavitatem. et omnis saporis suavitatem.

Hoc etiam nomen a Prophetis est pro- Hoc etiam nomen a Prophetis est pro- missum, Habacuc, III, 18: Ego autem missum, Habacuc, III, 18: Ego autem in Domino gaudebo, et exsultabo in Deo in Domino gaudebo, et exsultabo in Deo Jesu meo. Jesu meo.

Ab Angelo etiam vocatum est concinen- Ab Angelo etiam vocatum est concinen- tibus millibus Angelorum, infra, 111, 11 tibus millibus Angelorum, infra, 111, 11

1 Cf. Zachar. III, 1. 1 Cf. Zachar. III, 1.

2 Cf. Genes. XLI, 45. 2 Cf. Genes. XLI, 45.

8 Matth. 1, 8 Matth. 1,

21 Ipse enim, scilicet Jesus, salvum 21 Ipse enim, scilicet Jesus, salvum

75 75

et 13 Natus est vobis hodie Salvator, et 13 Natus est vobis hodie Salvator, qui interpretatur Jesus..... Et subito fa- qui interpretatur Jesus..... Et subito fa- cta est cum Angelo multitudo militiæ cta est cum Angelo multitudo militiæ cœlestis laudantium Deum. cœlestis laudantium Deum.

A matre Virgine impositum, Luc. 1, A matre Virgine impositum, Luc. 1, 31 Vocabis nomen ejus Jesus. Infra, 31 Vocabis nomen ejus Jesus. Infra, II, 21 Vocatum est nomen ejus Jesus, II, 21 Vocatum est nomen ejus Jesus, quod vocatum est ab Angelo priusquam quod vocatum est ab Angelo priusquam in utero conciperetur. in utero conciperetur.

A Joseph patre putativo promulgatum, A Joseph patre putativo promulgatum, Matth. 1, 21: Pariet autem filium (dixit Matth. 1, 21: Pariet autem filium (dixit Angelus Joseph), et vocabis nomen ejus Angelus Joseph), et vocabis nomen ejus Jesum. Jesum.

Ab ore omnium fidelium est vulga- Ab ore omnium fidelium est vulga- tum quia, Cantic. 1, 2: Oleum effusum tum quia, Cantic. 1, 2: Oleum effusum nomen ejus super femur tuum, potentis- nomen ejus super femur tuum, potentis- sime, quod salubriter omnibus salutarem sime, quod salubriter omnibus salutarem profudit salutem. Joel, 11, 32: Omnis qui profudit salutem. Joel, 11, 32: Omnis qui invocaverit nomen Domini, salvus erit. invocaverit nomen Domini, salvus erit.

Ab omnibus Sanctis desideratum, Isa. Ab omnibus Sanctis desideratum, Isa. XXVI, 8: Nomen tuum, et memoriale XXVI, 8: Nomen tuum, et memoriale tuum in desiderio animæ. Luc. II, 30: tuum in desiderio animæ. Luc. II, 30: Viderunt oculi mei salutare tuum, hoc Viderunt oculi mei salutare tuum, hoc est, Jesum. Et quod ille justus in desi- est, Jesum. Et quod ille justus in desi- derio vidit, Jacob in desiderio exspecta- derio vidit, Jacob in desiderio exspecta- vit, Genes. XLIX, 18: Salutare tuum ex- vit, Genes. XLIX, 18: Salutare tuum ex- spectabo, Domine, hoc est, Jesum, qui spectabo, Domine, hoc est, Jesum, qui salutare in terpretatur. Et omnis utrius- salutare in terpretatur. Et omnis utrius- que sexus in desiderio invocat : « Jesus que sexus in desiderio invocat : « Jesus << enim mel in ore, melos in aure, et in << enim mel in ore, melos in aure, et in « corde jubilus, » ut dicit Bernardus. « corde jubilus, » ut dicit Bernardus.

Hoc nomen etiam a beatis in gaudium Hoc nomen etiam a beatis in gaudium æternum est glorificatum, ad Philip. II, æternum est glorificatum, ad Philip. II, 9 et 10 Donavit illi nomen, quod est 9 et 10 Donavit illi nomen, quod est super omne nomen: ut in nomine Jesu, super omne nomen: ut in nomine Jesu, etc. etc.

«Hic erit magnus. » «Hic erit magnus. »

Ecce præconium annuntiati. Ecce præconium annuntiati.

Qualiter enim pariet filium, supra di- Qualiter enim pariet filium, supra di- ctum est, et qualiter sine media parturi- ctum est, et qualiter sine media parturi- tione peperit, et infra erit opportunum tione peperit, et infra erit opportunum dicere quis filius sit. dicere quis filius sit.

faciet populum suum a peccatis eorum. faciet populum suum a peccatis eorum. 4 Cf. Joan. VI, 50 et seq. 4 Cf. Joan. VI, 50 et seq.

32 32

76 76

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

In præconio autem isto tria continen- nis effectu, magnus omnis virtutis pro- In præconio autem isto tria continen- nis effectu, magnus omnis virtutis pro- fectu, magnus gloriæ et divitiarum spiri- fectu, magnus gloriæ et divitiarum spiri- tualium apparatu, magnus dignitatis ex- tualium apparatu, magnus dignitatis ex-

tur dignitas ex magnitudine majestatis, tur dignitas ex magnitudine majestatis, hæreditas divinæ altitudinis, et regnum hæreditas divinæ altitudinis, et regnum honoris. honoris.

Dignitas majestatis describitur cum di- Dignitas majestatis describitur cum di- citur: «Hic erit magnus. » Et videtur citur: «Hic erit magnus. » Et videtur hoc contrarium esse prophetiæ Isaiæ, 1x, hoc contrarium esse prophetiæ Isaiæ, 1x, 6: Parvulus enim natus est nobis, et 6: Parvulus enim natus est nobis, et filius datus est nobis. Parvulus enim mi- filius datus est nobis. Parvulus enim mi- nor est parvo: parvum autem et ma- nor est parvo: parvum autem et ma- gnum contrarias habent rationes circa gnum contrarias habent rationes circa quantitatem dictas: nisi forte dicatur, quantitatem dictas: nisi forte dicatur, quod Propheta loquitur secundum tem- quod Propheta loquitur secundum tem- pus novitatis, et Evangelista de tempore pus novitatis, et Evangelista de tempore futuro perfectæ ætatis: quod nihil est. futuro perfectæ ætatis: quod nihil est. Dominus enim noster non fuit enormis in Dominus enim noster non fuit enormis in quantitate corporis. Et ideo dicendum, quantitate corporis. Et ideo dicendum, quod parvus et magnus est: parvus hu- quod parvus et magnus est: parvus hu- militate, et magnus majestate: parvus militate, et magnus majestate: parvus assumpta humanitate, et magnus sive assumpta humanitate, et magnus sive immensus majestate sive æternitate. Job, immensus majestate sive æternitate. Job, 111, 19 Parvus et magnus ibi sunt, et 111, 19 Parvus et magnus ibi sunt, et servus liber a domino suo. Sicut et Psal. servus liber a domino suo. Sicut et Psal. XLVIII, 3, dicit Simul in unum dives et XLVIII, 3, dicit Simul in unum dives et pauper. Et in Proverb. xxi, 2: Dives et pauper. Et in Proverb. xxi, 2: Dives et pauper obviaverunt sibi. II ad Corinth. pauper obviaverunt sibi. II ad Corinth. VIII, 9 Propter vos egenus factus est, VIII, 9 Propter vos egenus factus est, cum esset dives, etc. Sic ergo magnus cum esset dives, etc. Sic ergo magnus erit, et est magnus: erit quidem in noti- erit, et est magnus: erit quidem in noti- tia hominum, cum innotescet: est autem tia hominum, cum innotescet: est autem nunc in deitate occulta sub assumpta nunc in deitate occulta sub assumpta parvitate. Magnus ergo erit, et crescet parvitate. Magnus ergo erit, et crescet super magnum Joannem : quia sub ma- super magnum Joannem : quia sub ma- gno Deo, magnus Joannes parvus erit et gno Deo, magnus Joannes parvus erit et minor minimo, qui futurus est in regno minor minimo, qui futurus est in regno suo. Nisi enim diminueretur Joannes, ut suo. Nisi enim diminueretur Joannes, ut ante diximus, non cresceret Christus et ante diximus, non cresceret Christus et regnum ejus: et hoc maxime in osten- regnum ejus: et hoc maxime in osten- sione est majestatis in miraculis: in his sione est majestatis in miraculis: in his enim minimus in regno Christi major fuit enim minimus in regno Christi major fuit Joanne et hoc conveniebat Præcursori, Joanne et hoc conveniebat Præcursori, ut ante diximus'. ut ante diximus'.

: :

Est autem hæc magnitudo in sex: quia Est autem hæc magnitudo in sex: quia magnus divinitatis ambitu, et magnus ac- magnus divinitatis ambitu, et magnus ac- cepto præ aliis spiritu, magnus sui nomi- cepto præ aliis spiritu, magnus sui nomi-

2 Cf. supra enarrationem in v. 15. 2 Cf. supra enarrationem in v. 15.

1 Cf. etiam. Psal. XLVII, 2; XCV, 4; CXLIV, 3; 1 Cf. etiam. Psal. XLVII, 2; XCV, 4; CXLIV, 3; I Paralip. xvi, 23, et multoties alibi. I Paralip. xvi, 23, et multoties alibi.

cellentiæ fastu. cellentiæ fastu.

Quod enim magnus sit divinitatis am- Quod enim magnus sit divinitatis am- bitu, Psal. CXII, 5 et seq.: Quis sicut bitu, Psal. CXII, 5 et seq.: Quis sicut Dominus Deus noster, qui in altis habi- Dominus Deus noster, qui in altis habi- tat, etc. Quoniam Deus magnus Domi- tat, etc. Quoniam Deus magnus Domi- nus, etc. 2. Hanc autem magnitudinem nus, etc. 2. Hanc autem magnitudinem omnia ambientem comprehendit Aposto- omnia ambientem comprehendit Aposto- lus in quatuor, ad Ephes. I, 18 et 19, lus in quatuor, ad Ephes. I, 18 et 19, ubi dicit: Ut possitis comprehendere cum ubi dicit: Ut possitis comprehendere cum omnibus sanctis, quæ sit latitudo, et lon- omnibus sanctis, quæ sit latitudo, et lon- gitudo, et sublimitas, et profundum: sci- gitudo, et sublimitas, et profundum: sci- re etiam supereminentem scientiæ chari- re etiam supereminentem scientiæ chari- tatem Christi, ut impleamini in omnem tatem Christi, ut impleamini in omnem plenitudinem Dei. In hac enim magnitu- plenitudinem Dei. In hac enim magnitu- dine latitudo est potestatis, qua attingit dine latitudo est potestatis, qua attingit a fine usque ad finem fortiter, et disponit a fine usque ad finem fortiter, et disponit omnia suaviter 3. Longitudo autem est omnia suaviter 3. Longitudo autem est extensio et immensitas æternitatis, qua extensio et immensitas æternitatis, qua includit et excellit omne ævum et tem- includit et excellit omne ævum et tem- pus. Sicut enim nunc temporis includit pus. Sicut enim nunc temporis includit omnem locum et quidquid est in loco, omnem locum et quidquid est in loco, ita nunc æternitatis includit omne ævum ita nunc æternitatis includit omne ævum et tempus in præteritis, futuris et in præ- et tempus in præteritis, futuris et in præ- sentibus. Sublimitas autem est celsitudo sentibus. Sublimitas autem est celsitudo gloriæ et honoris. I ad Timoth. 1, 17: gloriæ et honoris. I ad Timoth. 1, 17: Regi sæculorum immortali, invisibili, Regi sæculorum immortali, invisibili, soli Deo, honor et gloria in sæculo sæcu- soli Deo, honor et gloria in sæculo sæcu- lorum. Amen. Luc. 11, 14: Gloria in al- lorum. Amen. Luc. 11, 14: Gloria in al-

tissimis Deo. Profundum autem est tissimis Deo. Profundum autem est abyssus sapientiæ et judiciorum Dei: abyssus sapientiæ et judiciorum Dei: judicia enim Dei abyssus multa. Ad judicia enim Dei abyssus multa. Ad Roman. x1, 33:0 altitudo divitiarum Roman. x1, 33:0 altitudo divitiarum sapientiæ et scientiæ Dei (altum enim sapientiæ et scientiæ Dei (altum enim et profundum idem sunt)! Quam in- et profundum idem sunt)! Quam in- comprehensibilia sunt judicia ejus, comprehensibilia sunt judicia ejus,

etc. etc.

Est etiam magnus accepto præ aliis Est etiam magnus accepto præ aliis spiritu. Joan. 111, 34: Non enim ad men- spiritu. Joan. 111, 34: Non enim ad men- suram dat Deus spiritum, scilicet Fi- suram dat Deus spiritum, scilicet Fi- lio: sed aliis dat ad mensuram, dividens lio: sed aliis dat ad mensuram, dividens singulis prout vult 5. Unde etiam Isaias, singulis prout vult 5. Unde etiam Isaias, qui tamen spiritum ad mensuram accepit, qui tamen spiritum ad mensuram accepit,

3 Sapient. VIII, 1. 3 Sapient. VIII, 1.

* Psal. xxxv, 7. * Psal. xxxv, 7.

I ad Corinth. XII, 11.. I ad Corinth. XII, 11..

IN EVANG. LUCÆ, I-32. IN EVANG. LUCÆ, I-32.

dicitur spiritu magno vidisse ultima, et dicitur spiritu magno vidisse ultima, et consolatus esse lugentes in Sion *. consolatus esse lugentes in Sion *.

Est etiam magnus nominis sui effectu, Est etiam magnus nominis sui effectu, quod est Jesus, quod interpretatur Sal- quod est Jesus, quod interpretatur Sal- vator: quia, Matth. 1, 21: Salvum fa- vator: quia, Matth. 1, 21: Salvum fa- ciet populum suum a peccatis eorum. ciet populum suum a peccatis eorum. Eccli. XLVI, 1 et 2: Magnus Jesus secun- Eccli. XLVI, 1 et 2: Magnus Jesus secun- dum nomen suum, maximus in salutem dum nomen suum, maximus in salutem electorum Dei. Exod. xv, 1, secundum electorum Dei. Exod. xv, 1, secundum aliam translationem: Gloriose magnifica- aliam translationem: Gloriose magnifica- tus est: equum et ascensorem dejecit in tus est: equum et ascensorem dejecit in mare, hoc est, in Jesum: quia Jesus sa- mare, hoc est, in Jesum: quia Jesus sa- lus, vel Salvator interpretatur. lus, vel Salvator interpretatur.

Est etiam magnus virtutis profectu. Est etiam magnus virtutis profectu. Cum enim omnis virtus sit vel humana, Cum enim omnis virtus sit vel humana, vel heroica, vel contemplativa: hic su- vel heroica, vel contemplativa: hic su- per omnes virtutem divinam accepit. per omnes virtutem divinam accepit. Psal. CXLVI, 5 Magnus Dominus noster, Psal. CXLVI, 5 Magnus Dominus noster, et magna virtus ejus, etc. Et cum lauda- et magna virtus ejus, etc. Et cum lauda- bilium bonorum sit virtus, propter exces- bilium bonorum sit virtus, propter exces- sum suæ virtutis dicitur magnus et lauda- sum suæ virtutis dicitur magnus et lauda- bilis nimis et ideo, Exod. xv, 11: Ma- bilis nimis et ideo, Exod. xv, 11: Ma- gnificus in sanctitate, terribilis atque gnificus in sanctitate, terribilis atque laudabilis, etc. Job, v, 9: Qui facit laudabilis, etc. Job, v, 9: Qui facit magna et inscrutabilia, etc. magna et inscrutabilia, etc.

: :

Est adhuc magnus divitiarum fastu, Est adhuc magnus divitiarum fastu, quo transgreditur omnes: unde, Proverb. quo transgreditur omnes: unde, Proverb. VIII, 18 Mecum sunt divitiæ et gloria, VIII, 18 Mecum sunt divitiæ et gloria, opes superbæ et justitia. Superbum dici- opes superbæ et justitia. Superbum dici- tur quasi super unum, quia transgreditur tur quasi super unum, quia transgreditur omnes divitias. Et hæ divitiæ sunt in pos- omnes divitias. Et hæ divitiæ sunt in pos- sessione pulchrorum bonorum. III Re- sessione pulchrorum bonorum. III Re- gum, x, 23 et 24: Magnificatus est rex gum, x, 23 et 24: Magnificatus est rex Salomon, super omnes reges terræ, di- Salomon, super omnes reges terræ, di- vitiis et sapientia. Et universa terra vitiis et sapientia. Et universa terra desiderabat vultum Salomonis, scilicet desiderabat vultum Salomonis, scilicet nostri veri pacifici. Psal. XLIV, 13: Vul- nostri veri pacifici. Psal. XLIV, 13: Vul- tum tuum deprecabantur omnes divites tum tuum deprecabantur omnes divites plebis ut de plenitudine ejus omnes ac- plebis ut de plenitudine ejus omnes ac- cipiant gratiam pro gratia 2. cipiant gratiam pro gratia 2.

: :

Est tandem magnus magnitudine di- Est tandem magnus magnitudine di- gnitatis regiæ. Psal. XCIV, 3: Quoniam gnitatis regiæ. Psal. XCIV, 3: Quoniam Deus magnus Dominus, et rex magnus, Deus magnus Dominus, et rex magnus, etc. Dii enim vocantur prælati, in digni- etc. Dii enim vocantur prælati, in digni- tate super alios exaltati. I ad Corinth. tate super alios exaltati. I ad Corinth. VII, 5 et 6: Siquidem sunt dii multi et VII, 5 et 6: Siquidem sunt dii multi et domini multi: nobis tamen unus Deus, domini multi: nobis tamen unus Deus,

1 Eccli. XLVIII, 27. 1 Eccli. XLVIII, 27.

77 77

Pater, ex quo omnia, et nos in illum: Pater, ex quo omnia, et nos in illum: et unus Dominus, Jesus Christus, per et unus Dominus, Jesus Christus, per quem omnia, et nos per ipsum. Ideo di- quem omnia, et nos per ipsum. Ideo di- citur, Jerem. x, 6 et 7: Magnus es tu, citur, Jerem. x, 6 et 7: Magnus es tu, et magnum nomen tuum in fortitudine. et magnum nomen tuum in fortitudine. Quis non timebit te, o rex gentium ? Quis non timebit te, o rex gentium ? Sic ergo erit magnus. Sic ergo erit magnus.

« Et Fiius Altissimi vocabitur. » « Et Fiius Altissimi vocabitur. »

Hic commendat ab hæreditate divinita- Hic commendat ab hæreditate divinita- tis et refert futurum ad notitiam homi- tis et refert futurum ad notitiam homi- nis, sicut ante dictum est. Dat autem nis, sicut ante dictum est. Dat autem Deus dona quædam alta, in quibus et ipse Deus dona quædam alta, in quibus et ipse altus dicitur: et dat quædam altiora, pro- altus dicitur: et dat quædam altiora, pro- pter quæ altior prædicatur: et dat altis- pter quæ altior prædicatur: et dat altis- sima, quæ per superabundantiam dicta sima, quæ per superabundantiam dicta uni soli conveniunt. Alta sunt enim ea uni soli conveniunt. Alta sunt enim ea quæ vocantur gratis data, quibus tam quæ vocantur gratis data, quibus tam corporalia quam spiritualia confert omni- corporalia quam spiritualia confert omni- bus: quia nullus est quoad hoc, qui se bus: quia nullus est quoad hoc, qui se abscondat a calore charitatis ejus. Sicut abscondat a calore charitatis ejus. Sicut enim dicit, Psal. XCII, 4: Mirabilis in al- enim dicit, Psal. XCII, 4: Mirabilis in al- tis Dominus, et sic habitat in altis et tis Dominus, et sic habitat in altis et humilia respicit in cœlo et in terra, om- humilia respicit in cœlo et in terra, om- nem imperfectionem et humiliationem nem imperfectionem et humiliationem donis suis relevans. Altiora autem dona donis suis relevans. Altiora autem dona sunt gratiæ gratum facientes, quibus san- sunt gratiæ gratum facientes, quibus san- ctitatem in homine perficit: et altiores ctitatem in homine perficit: et altiores Sanctos ipse Dominus altos facit. Ad Sanctos ipse Dominus altos facit. Ad Ephes. Iv, 8: Ascendens in altum Domi- Ephes. Iv, 8: Ascendens in altum Domi- nus captivam duxit captivitatem. Ascen- nus captivam duxit captivitatem. Ascen- dens autem in altum, altior efficitur, quo dens autem in altum, altior efficitur, quo saltu plus exaltatur. Psal. LXIII, 7 et 8 : saltu plus exaltatur. Psal. LXIII, 7 et 8 : Accedet homo ad cor altum, et exaltabi- Accedet homo ad cor altum, et exaltabi- tur Deus. De altissimo autem sui protulit tur Deus. De altissimo autem sui protulit dona Filii, cui dedit gratiam in dextera dona Filii, cui dedit gratiam in dextera sua exaltari, in potioribus et potissimis sua exaltari, in potioribus et potissimis bonis altissimum fieri. Unde, Luc. 11, 14, bonis altissimum fieri. Unde, Luc. 11, 14, Filio nato cantant Angeli Gloria in al- Filio nato cantant Angeli Gloria in al- tissimis Deo: et in terra pax hominibus tissimis Deo: et in terra pax hominibus bonæ voluntatis. Hoc enim quod, Isa. bonæ voluntatis. Hoc enim quod, Isa. XIV, 13 et 14, per rapinam concupivit XIV, 13 et 14, per rapinam concupivit diabolus, per hæreditatem datum est Fi- diabolus, per hæreditatem datum est Fi- lio quod conscendat in cœlum, et super lio quod conscendat in cœlum, et super omnia astra coeli in æqualitate Patris po- omnia astra coeli in æqualitate Patris po- nat sedem, et similis sit Altissimo. nat sedem, et similis sit Altissimo.

2 Joan. 1, 16. 2 Joan. 1, 16.

78 78

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Hic ergo altissimus in se, et in donis Hic ergo altissimus in se, et in donis gratiæ, non habitualis sed unionis est, cu- gratiæ, non habitualis sed unionis est, cu- jus Filius per adeptionem altissimorum jus Filius per adeptionem altissimorum Jesus noster vocabitur. Filius (inquam) Jesus noster vocabitur. Filius (inquam) æterni Patris imago in divinis, eo quod æterni Patris imago in divinis, eo quod secundum naturam Filius est hæres: Fi- secundum naturam Filius est hæres: Fi- lius primogenitus et fratrum princeps: lius primogenitus et fratrum princeps: Filius primogenitus omnis creaturæ: Filius primogenitus omnis creaturæ: Filius primogenitus mortuorum, solus Filius primogenitus mortuorum, solus inter mortuos liber: Filius unigenitus: inter mortuos liber: Filius unigenitus: Filius dilectus in quo Pater sibi compla- Filius dilectus in quo Pater sibi compla- cuit, omni duritia in omnes modos depo- cuit, omni duritia in omnes modos depo-

sita. sita.

Æterni enim Patris est imago Dei in- Æterni enim Patris est imago Dei in- differens quia Apostolus dicit, quod est differens quia Apostolus dicit, quod est imago Dei invisibilis: eo quod in Chri- imago Dei invisibilis: eo quod in Chri- sto præfulget omnis decor sanctitatis Pa- sto præfulget omnis decor sanctitatis Pa- tris. Psal. cix, 3: Ex utero ante lucife- tris. Psal. cix, 3: Ex utero ante lucife- rum genui te, in splendoribus Sanctorum, rum genui te, in splendoribus Sanctorum, hoc est, ex fœcunditate protuli per gene- hoc est, ex fœcunditate protuli per gene- rationem substantialem, ante omnem rationem substantialem, ante omnem ortum lucis angelicæ cœlestis et humanæ, ortum lucis angelicæ cœlestis et humanæ, splendentibus in te omnibus radiis san- splendentibus in te omnibus radiis san- ctitatis divinæ. Joan. 1, 3 et 4: Sine ipso ctitatis divinæ. Joan. 1, 3 et 4: Sine ipso factum est nihil quod factum est. In ipso factum est nihil quod factum est. In ipso vita erat, et vita erat lux hominum. vita erat, et vita erat lux hominum. Sicut enim dicit Psalmus XLIV, 11: Pul- Sicut enim dicit Psalmus XLIV, 11: Pul- chritudo agri mecum est. Et Boetius: chritudo agri mecum est. Et Boetius:

Mundum mente gerens pulchrum, pulcherrimus Mundum mente gerens pulchrum, pulcherrimus [ipse. [ipse.

Nec umquam faceret mundum intelle- Nec umquam faceret mundum intelle- ctualis Deus, nisi mentali verbo ab eodem ctualis Deus, nisi mentali verbo ab eodem genito prius apud se mundum gestaret : genito prius apud se mundum gestaret : et similiter quantum unicuique est possi- et similiter quantum unicuique est possi- bile, imagine formaret quæ producit in bile, imagine formaret quæ producit in esse. Psal. XLIV, 2: Eructavit cor meum esse. Psal. XLIV, 2: Eructavit cor meum verbum bonum. Sic enim Pater dixit ad verbum bonum. Sic enim Pater dixit ad eum Filius meus es tu: ego hodie ge- eum Filius meus es tu: ego hodie ge- nui te 2. nui te 2.

Hic est hæres paternæ gloriæ: sicut et Hic est hæres paternæ gloriæ: sicut et impii Judæi profitentur, Matth. XXI, 38: impii Judæi profitentur, Matth. XXI, 38:

Hic est hæres, venite, occidamus eum, et Hic est hæres, venite, occidamus eum, et habebimus hæreditatem ejus. Sic enim habebimus hæreditatem ejus. Sic enim dicitur, ad Coloss. 1, 13: Eripuit nos de dicitur, ad Coloss. 1, 13: Eripuit nos de

1 II ad Corinth. IV, 1 II ad Corinth. IV, 2 Psal. 11, 7. 2 Psal. 11, 7.

4. 4.

potestate tenebrarum, et transtulit in re- potestate tenebrarum, et transtulit in re- gnum Filii dilectionis suæ. Numquam gnum Filii dilectionis suæ. Numquam enim possent esse filii adoptionis, nisi enim possent esse filii adoptionis, nisi esset filius verus et naturalis filius enim esset filius verus et naturalis filius enim adoptionis, in jus filii est assumptus: adoptionis, in jus filii est assumptus: st si nullus sit filius, in nullum jus as- st si nullus sit filius, in nullum jus as- sumeretur filius adoptivus. Propter quod sumeretur filius adoptivus. Propter quod etiam secundum leges humanas adoptare etiam secundum leges humanas adoptare non potest, qui non habet filium, vel non potest, qui non habet filium, vel qui impotens est ad habendum filium. qui impotens est ad habendum filium. Adoptione igitur facti sumus filii et hæ- Adoptione igitur facti sumus filii et hæ- redes: hæredes quidem Dei: cohæredes redes: hæredes quidem Dei: cohæredes

autem Christi. autem Christi.

Est etiam hic Filius primogenitus, jus Est etiam hic Filius primogenitus, jus habens primogenituræ. Ad Hebr. 1, 6 : habens primogenituræ. Ad Hebr. 1, 6 : Christus fidelis est in omni domo patris Christus fidelis est in omni domo patris tamquam filius in domo sua : quæ domus tamquam filius in domo sua : quæ domus sumus nos. Psal. 11, 8: Postula a me, et sumus nos. Psal. 11, 8: Postula a me, et dabo tibi gentes hæreditatem tuam, etc. dabo tibi gentes hæreditatem tuam, etc.

Est etiam primogenitus omnis creatu- Est etiam primogenitus omnis creatu- ræ. Eccli. xxiv, 5: Ego ex ore Altissimi ræ. Eccli. xxiv, 5: Ego ex ore Altissimi prodivi, primogenita ante omnem creatu- prodivi, primogenita ante omnem creatu- ram. Non enim exiret in esse creatura, ram. Non enim exiret in esse creatura, nisi ad imaginem et formam quam habuit nisi ad imaginem et formam quam habuit in mente opificis, sicut dictum est. Et in mente opificis, sicut dictum est. Et ideo verissime dicitur, quod si filius non ideo verissime dicitur, quod si filius non dicatur ab æterno genitus a Patre, sequi- dicatur ab æterno genitus a Patre, sequi- tur mundum per creationem a Deo non tur mundum per creationem a Deo non exivisse quod est absurdum. Et hæc exivisse quod est absurdum. Et hæc est sententia Basilii. est sententia Basilii.

Hic etiam est primogenitus fratrum. Hic etiam est primogenitus fratrum. Unde Apostolus, ad Roman. viii, 29: Ut Unde Apostolus, ad Roman. viii, 29: Ut sit ipse primogenitus in multis fratribus, sit ipse primogenitus in multis fratribus, qui omnes in adoptionem filiorum Dei qui omnes in adoptionem filiorum Dei

per per

filium naturalem vocati sunt. Joan. filium naturalem vocati sunt. Joan. 1, 12 et 13: Quotquot autem receperunt 1, 12 et 13: Quotquot autem receperunt eum, dedit eis potestatem filios Dei fieri, eum, dedit eis potestatem filios Dei fieri, his qui credunt in nomine ejus, etc. his qui credunt in nomine ejus, etc. Usque sed ex Deo nati sunt. Joan. xx, Usque sed ex Deo nati sunt. Joan. xx, 17: Vade ad fratres meos, et dic eis: 17: Vade ad fratres meos, et dic eis: Ascendo ad Patrem meum et Patrem ve- Ascendo ad Patrem meum et Patrem ve- strum. Ad Hebr. 11, 14: Quia pueri com- strum. Ad Hebr. 11, 14: Quia pueri com- municaverunt carni et sanguini, et ipsi municaverunt carni et sanguini, et ipsi similiter participavit eisdem. similiter participavit eisdem.

Est etiam iste Filius unigenitus. Joan. Est etiam iste Filius unigenitus. Joan. 1, 14: Vidimus gloriam ejus, gloriam 1, 14: Vidimus gloriam ejus, gloriam

3 Ad Roman. vin, 17. 3 Ad Roman. vin, 17.

4 A Coloss. I, 15. 4 A Coloss. I, 15.

IN EVANG. LUCÆ, I-32. IN EVANG. LUCÆ, I-32.

quasi Unigeniti a Patre, etc. Basilius: quasi Unigeniti a Patre, etc. Basilius:

« «

Unigeniti, qui secundo genitum non Unigeniti, qui secundo genitum non « habet et ideo cum altero paternam « habet et ideo cum altero paternam

« «

gloriam non divisit, sed totum posse- gloriam non divisit, sed totum posse- « dit affectum paternum simul et glo- « dit affectum paternum simul et glo- << riam cum nullo dividens. >> << riam cum nullo dividens. >>

Hic est etiain Filius dilectus, in quo Hic est etiain Filius dilectus, in quo Pater sibi complacuit mundum reconci- Pater sibi complacuit mundum reconci- liare sibi et omnia, turbatione deposita. liare sibi et omnia, turbatione deposita. Matth. xv, 5: Ilic est Filius meus dile- Matth. xv, 5: Ilic est Filius meus dile- ctus, in quo mihi bene complacui. ctus, in quo mihi bene complacui.

Sic ergo Filius Altissimi vocabitur. » Sic ergo Filius Altissimi vocabitur. » Et tu merito adoptionis Filius Altissimi Et tu merito adoptionis Filius Altissimi vocaberis, si discordantes ad concordiam vocaberis, si discordantes ad concordiam vocaveris, inimicos dilexeris, et paupe- vocaveris, inimicos dilexeris, et paupe- rum misereberis. De primo horum dici- rum misereberis. De primo horum dici- tur, Matth. v, 9 Beati pacifici, quoniam tur, Matth. v, 9 Beati pacifici, quoniam filii Dei vocabuntur. De secundo, ibidem, filii Dei vocabuntur. De secundo, ibidem, . 44 et 45: Diligite inimicos ve- . 44 et 45: Diligite inimicos ve- stros,... ut sitis filii Patris vestri qui in stros,... ut sitis filii Patris vestri qui in coelis est. De tertio, Eccli. iv, 10 et 11: coelis est. De tertio, Eccli. iv, 10 et 11: In judicando esto pupillis misericors ut In judicando esto pupillis misericors ut pater, et pro viro matri illorum: et eris pater, et pro viro matri illorum: et eris tu velut filius Altissimi obediens. tu velut filius Altissimi obediens. Sequitur: Sequitur:

« Et dabit illi Dominus Deus sedem. » « Et dabit illi Dominus Deus sedem. »

Præconium est annuntiati quantum Præconium est annuntiati quantum ad potostatem honoris regalis. ad potostatem honoris regalis.

Et dicit tria collationem scilicet sedis Et dicit tria collationem scilicet sedis regalis, actum regiminis, et durationem regalis, actum regiminis, et durationem æternitatis. æternitatis.

De sede dicit quatuor: quis videlicet De sede dicit quatuor: quis videlicet conferet, quia Dominus Deus: qualiter conferet, quia Dominus Deus: qualiter videlicet conferet, quia gratis dando: videlicet conferet, quia gratis dando: quid conferet, quia sedem et quo jure, quid conferet, quia sedem et quo jure, quia hæreditario ex David patre suo. quia hæreditario ex David patre suo.

Dicitur igitur quod « Dominus, » qui Dicitur igitur quod « Dominus, » qui potest, et « Deus, » qui scit idonee con- potest, et « Deus, » qui scit idonee con- ferre, et vult omnibus per eum provi- ferre, et vult omnibus per eum provi- dere. Confert enim Dominus: quia (sic- dere. Confert enim Dominus: quia (sic- ut jam ante habitum est) et præsidentem ut jam ante habitum est) et præsidentem nominat, et divitem, et non nutantem: nominat, et divitem, et non nutantem: et ex hoc quod præsidet, jus habet præ- et ex hoc quod præsidet, jus habet præ- videndi ex copia autem divitiarum ha- videndi ex copia autem divitiarum ha- bet unde provideat: et ex robore multi- bet unde provideat: et ex robore multi-

1 Cf. M 1 Cf. M

h. IV, h. IV, 23. 23.

• •

79 79

tudines regendas continente, suum est tudines regendas continente, suum est vocare eos qui secum regendo multitu- vocare eos qui secum regendo multitu- dines contineant. Deus autem, sicut dicit dines contineant. Deus autem, sicut dicit Damascenus, dicitur, vel quia providet Damascenus, dicitur, vel quia providet et videt omnia: vel quia curat de omni- et videt omnia: vel quia curat de omni- bus vel quia circuit omnia: Oto enim bus vel quia circuit omnia: Oto enim græce, vel videre vel ardere sonat. Thea- græce, vel videre vel ardere sonat. Thea- ste autem sonat circumire. Videt enim ste autem sonat circumire. Videt enim omnia: et ideo scit quis sit idoneus ad omnia: et ideo scit quis sit idoneus ad regendum. Ad Hebr. IV, 13: Omnia nuda regendum. Ad Hebr. IV, 13: Omnia nuda et aperta sunt oculis ejus, ad quem no- et aperta sunt oculis ejus, ad quem no- bis sermo. Eccli. xxIII, 28: Oculi Domini bis sermo. Eccli. xxIII, 28: Oculi Domini multo plus lucidiores sunt super solem, multo plus lucidiores sunt super solem, circumspiciemtes omnes vias hominum. circumspiciemtes omnes vias hominum. Quod autem cura sit sibi de omnibus, et Quod autem cura sit sibi de omnibus, et ideo nobis in tali providere velit, Sa- ideo nobis in tali providere velit, Sa- pient. vI, 8: Pusillum et magnum ipse pient. vI, 8: Pusillum et magnum ipse fecit: et æqualiter cura est illi de omni- fecit: et æqualiter cura est illi de omni- bus. Quod autem circumeat, et conside- bus. Quod autem circumeat, et conside- ret, et diligentiam ponat ut utilem inve-. ret, et diligentiam ponat ut utilem inve-. niat, Eccli. xxiv, 8: Gyrum cœli circuivi niat, Eccli. xxiv, 8: Gyrum cœli circuivi sola. Sic ergo scit quis sit utilis: et ta- sola. Sic ergo scit quis sit utilis: et ta- lem vult et ostendit, ut utiliter circum- lem vult et ostendit, ut utiliter circum- eat cum Jesu per vicos et castella et eat cum Jesu per vicos et castella et civitates, prædicans Evangelium regni 1. civitates, prædicans Evangelium regni 1. Cantic. III, 2: Circuibo civitatem :... Cantic. III, 2: Circuibo civitatem :... quæram quem diligit anima mea. quæram quem diligit anima mea.

Quid autem dabit, subjungit, quia Quid autem dabit, subjungit, quia « sedem. » Est autem omnis cathedra se- « sedem. » Est autem omnis cathedra se- des, sed non convertitur: et omnis thro- des, sed non convertitur: et omnis thro- nus cathedra et sedes, sed non converti- nus cathedra et sedes, sed non converti- tur. Thronus enim regum et cathedra, tur. Thronus enim regum et cathedra, sedes cathezizantium, hoc est, docen- sedes cathezizantium, hoc est, docen- tium. Thronus autem sedes regum: et tium. Thronus autem sedes regum: et ille tenetur docere jus, et in quiete pro- ille tenetur docere jus, et in quiete pro- mulgare: propter quod præcipitur judi- mulgare: propter quod præcipitur judi- cibus, ut sedendo pronuntient senten- cibus, ut sedendo pronuntient senten- tiam. Quies ergo judicandis accipitur tiam. Quies ergo judicandis accipitur per sedem doctrina autem justitiæ per per sedem doctrina autem justitiæ per cathedram et thronus dicit dignitatem cathedram et thronus dicit dignitatem regiam. De sede, Apocal. iv, 2: Sedes regiam. De sede, Apocal. iv, 2: Sedes posita erat in cœlo. De cathedra, Psal. posita erat in cœlo. De cathedra, Psal. CVI, 32: Exaltent eum in ecclesia plebis : CVI, 32: Exaltent eum in ecclesia plebis : et in cathedra seniorum laudent eum. et in cathedra seniorum laudent eum. De throno, Psal. 1x, 5: Sedisti super De throno, Psal. 1x, 5: Sedisti super thronum qui judicas justitiam. Chri- thronum qui judicas justitiam. Chri- stus autem Dominus qui de se dicit, Joan. stus autem Dominus qui de se dicit, Joan.

: :

80 80

D. ALB MAG. ORD. PRÆD. D. ALB MAG. ORD. PRÆD.

XIII, 13: Vos vocatis me Magister et Do- XIII, 13: Vos vocatis me Magister et Do- mine, et bene dicitis: sum etenim habet mine, et bene dicitis: sum etenim habet et thronum, et cathedram. Et cum dicat et thronum, et cathedram. Et cum dicat de eo Isaias, XLII, 2, quod non clamabit, de eo Isaias, XLII, 2, quod non clamabit, neque accipiet personam, nec audietur neque accipiet personam, nec audietur foris vox ejus, sed quietus requiescet foris vox ejus, sed quietus requiescet super humilem et quietum habet etiam super humilem et quietum habet etiam sedem. Vel forte omnia tria hæc com- sedem. Vel forte omnia tria hæc com- prehendens, dicit: « Sedem. » prehendens, dicit: « Sedem. »

Hæc sedes significatur, III Reg. x, Hæc sedes significatur, III Reg. x, 18-20, ubi dicitur, quod fecit rex Salo- 18-20, ubi dicitur, quod fecit rex Salo- mon thronum de ebore grandem, et ve- mon thronum de ebore grandem, et ve- stivit eum auro fulvo nimis. Qui habebat stivit eum auro fulvo nimis. Qui habebat sex gradus: et summitas throni rotunda sex gradus: et summitas throni rotunda erat in parte posteriori: et duæ manus erat in parte posteriori: et duæ manus hinc atque inde tenentes sedile, et duo hinc atque inde tenentes sedile, et duo leones stabant juxta manus singulas: leones stabant juxta manus singulas: et duodecim leunculi stantes super sex et duodecim leunculi stantes super sex gradus hinc atque inde. Ebur enim can- gradus hinc atque inde. Ebur enim can- dens innocentiam significat regis, qui ta- dens innocentiam significat regis, qui ta- lis est, de quo nullus umquam conque- lis est, de quo nullus umquam conque- stus est. Aurum autem fulvum nimis, est stus est. Aurum autem fulvum nimis, est sapientia Dei in rege nostro ad facien- sapientia Dei in rege nostro ad facien- dum judicia. dum judicia.

Sex autem gradus quibus ascenditur, Sex autem gradus quibus ascenditur, sunt sex modi judiciorum, quibus re- sunt sex modi judiciorum, quibus re- gnum regitur et continetur: quorum gnum regitur et continetur: quorum unus gradus est justitia directiva operum unus gradus est justitia directiva operum in communibus: secundus est justitia in communibus: secundus est justitia solutiva et custoditiva legum in casibus solutiva et custoditiva legum in casibus emergentibus tertius est præceptivus emergentibus tertius est præceptivus legum in communibus: quartus est or- legum in communibus: quartus est or- dinativus potestatum majorum et mino- dinativus potestatum majorum et mino- rum quintus præparativus acierum et rum quintus præparativus acierum et tyronum ad contritionem insurgentium : tyronum ad contritionem insurgentium : sextus et ultimus est regitivus præsiden- sextus et ultimus est regitivus præsiden- tium in regnantibus, penes quos summa tium in regnantibus, penes quos summa consistit negotiorum et regiminis. Pri- consistit negotiorum et regiminis. Pri- mus fit per justitiam duplicem, commu- mus fit per justitiam duplicem, commu- tativam videlicet, et distributivam se- tativam videlicet, et distributivam se- cundus fit per eam quam Græci vocant cundus fit per eam quam Græci vocant myslav, hoc est, superjustitiam ; tertius myslav, hoc est, superjustitiam ; tertius per legislativam: quartus, per potestati- per legislativam: quartus, per potestati- vam quintus, per eam quæ de re mili- vam quintus, per eam quæ de re mili- tari pertractat: sextus autem, per eam tari pertractat: sextus autem, per eam quæ est dominativa vocata justitia. Num- quæ est dominativa vocata justitia. Num- quam enim regnum est integrum, nisi quam enim regnum est integrum, nisi sex ista contineat. sex ista contineat.

Et de prima quidem dicitur, Isa. xxxII, Et de prima quidem dicitur, Isa. xxxII,

1: Ecce in justitia regnabit rex, et prin_ 1: Ecce in justitia regnabit rex, et prin_ cipes in judicio præerunt, reddendo vi- cipes in judicio præerunt, reddendo vi- delicet in causis unicuique quod suum delicet in causis unicuique quod suum est, distributive, vel commutative. est, distributive, vel commutative.

De secunda justitia expresse habetur, De secunda justitia expresse habetur, I Machab. 11, 32-38, ubi populus legem I Machab. 11, 32-38, ubi populus legem tenens sabbati occisus est: Mathathias tenens sabbati occisus est: Mathathias autem solvendam aliquando sabbati le- autem solvendam aliquando sabbati le- gem judicans populum salvavit. gem judicans populum salvavit.

De tertia justitia, Isa. xxx11, 22, dici- De tertia justitia, Isa. xxx11, 22, dici- tur Dominus judex noster, Dominus tur Dominus judex noster, Dominus legifer noster, Dominus rex noster, ipse legifer noster, Dominus rex noster, ipse salvabit nos. salvabit nos.

De quarta dicitur, ad Roman. XII, 1 et De quarta dicitur, ad Roman. XII, 1 et 2: Non est potestas nisi a Deo. Quæ au- 2: Non est potestas nisi a Deo. Quæ au- tem sunt, a Deo ordinata sunt: itaque tem sunt, a Deo ordinata sunt: itaque qui resistit potestati, Dei ordinationi re- qui resistit potestati, Dei ordinationi re-

sistit. sistit.

De quinta, Jerem. XI, 20, dicitur De quinta, Jerem. XI, 20, dicitur Dominus Sabaoth, hoc est, exercituum, Dominus Sabaoth, hoc est, exercituum, per quos potestates aereæ debellantur. per quos potestates aereæ debellantur. Psal. xxi, 10 Dominus virtutum ipse Psal. xxi, 10 Dominus virtutum ipse est rex gloriæ, hoc est, exercituum in est rex gloriæ, hoc est, exercituum in virtute contrarias potestates conteren- virtute contrarias potestates conteren- tium. tium.

De sexta dicitur, Jerem. xx11, 6: Hoc De sexta dicitur, Jerem. xx11, 6: Hoc est nomen quod vocabunt eum, Dominus est nomen quod vocabunt eum, Dominus justus noster. Et qui hæc sex non habet, justus noster. Et qui hæc sex non habet, ascendere ad regendum non debet. Non ascendere ad regendum non debet. Non enim rex est, qui in se rectus, ut Domi- enim rex est, qui in se rectus, ut Domi- nus, non est. Nec rex est, qui virtutem nus, non est. Nec rex est, qui virtutem exercitus non habet. Nec item rex est, exercitus non habet. Nec item rex est, qui non habet ordinem potestatum in du- qui non habet ordinem potestatum in du- cibus et comitibus et præsidibus, et aliis cibus et comitibus et præsidibus, et aliis hujusmodi potestatibus. Nec iterum rex hujusmodi potestatibus. Nec iterum rex est, qui leges non condit. Rex etiam non est, qui leges non condit. Rex etiam non est, qui ubi tenenda et solvenda est lex, est, qui ubi tenenda et solvenda est lex, ignorat. Nec iterum rex est, qui nec se- ignorat. Nec iterum rex est, qui nec se- cundum æquale distributivum, nec se- cundum æquale distributivum, nec se- cundum æquale commutativum justitiam cundum æquale commutativum justitiam conquerentibus reddit. conquerentibus reddit.

In his sex gradibus duodecim sunt In his sex gradibus duodecim sunt leunculi hinc et inde : leo enim est ani- leunculi hinc et inde : leo enim est ani- mal terribile. Et sunt duodecim injuriæ, mal terribile. Et sunt duodecim injuriæ, quæ contrariantur hujusmodi justitiis, quæ contrariantur hujusmodi justitiis,

deterrentes. deterrentes.

Primæ justitiæ quæ redditur in com- Primæ justitiæ quæ redditur in com- munibus, duæ injuriæ opponuntur : ma- munibus, duæ injuriæ opponuntur : ma- gis videlicet accipere, quam dedit in gis videlicet accipere, quam dedit in

IN EVANG. LUCÆ, I-32. IN EVANG. LUCÆ, I-32.

commutatione vel magis quam digni- commutatione vel magis quam digni- tati congruit in distributione. Et has in- tati congruit in distributione. Et has in- jurias deterrent duo leones, hoc est, duæ jurias deterrent duo leones, hoc est, duæ æqualitates, a quibus inflexibilis est ani- æqualitates, a quibus inflexibilis est ani- mus judicis. mus judicis.

Contra secundam justitiam duæ sunt Contra secundam justitiam duæ sunt injuriæ dum aut indiscreta lex omnino injuriæ dum aut indiscreta lex omnino judicatur esse tenenda: aut ex incuria de judicatur esse tenenda: aut ex incuria de observantia legis nihil curatur. De prima observantia legis nihil curatur. De prima dicitur, Eccle. vn, 17: Noli esse justus dicitur, Eccle. vn, 17: Noli esse justus multum, sed justitiæ tuæ pone modum. multum, sed justitiæ tuæ pone modum. De secunda, Osee, vi, 12: Scribam De secunda, Osee, vi, 12: Scribam multiplices leges meas, quæ velut alienæ multiplices leges meas, quæ velut alienæ reputatæ sunt. reputatæ sunt.

Contra tertiam justitiam duæ sunt in- Contra tertiam justitiam duæ sunt in- juriæ impias videlicet leges scribere, juriæ impias videlicet leges scribere, aut calumniosas: de quibus dicitur, Isa. aut calumniosas: de quibus dicitur, Isa. x, 1 et 2 Væ qui condunt leges iniquas, x, 1 et 2 Væ qui condunt leges iniquas, et scribentes, injustitiam scripserunt, ut et scribentes, injustitiam scripserunt, ut opprimerent in judicio pauperes, et vim opprimerent in judicio pauperes, et vim facerent causæ humilium populi mei. In facerent causæ humilium populi mei. In utroque gradu sunt duo leones: dum utroque gradu sunt duo leones: dum justus rex facit teneri legem, et solvi pro justus rex facit teneri legem, et solvi pro loco et tempore, et justas et æquas abs- loco et tempore, et justas et æquas abs- que calumnia condit leges. que calumnia condit leges.

Contra quartam sunt duæ injuriæ: Contra quartam sunt duæ injuriæ: dum potestates imperant in acceptione dum potestates imperant in acceptione personarum, aut in cupiditate munerum. personarum, aut in cupiditate munerum. Leones ista viia deterrentes sunt: ita Leones ista viia deterrentes sunt: ita parvum ut magnum audire, et sine mune- parvum ut magnum audire, et sine mune- ribus velociter exhibere quod justum est. ribus velociter exhibere quod justum est.

Contra quintam sunt duæ injuriæ: Contra quintam sunt duæ injuriæ: dum miles, aut violentiam infert, aut re- dum miles, aut violentiam infert, aut re- missus miles fugit ab acie. Léones vero missus miles fugit ab acie. Léones vero deterrentes sunt, strenuitas in hostes, et deterrentes sunt, strenuitas in hostes, et humanitas in cives. humanitas in cives.

Contra sextam sunt duæ injuriæ : ut Contra sextam sunt duæ injuriæ : ut dum dominatus aut vilipenditur propter dum dominatus aut vilipenditur propter perditionem auctoritatis, aut propter perditionem auctoritatis, aut propter efferationem elationis. Leones autem efferationem elationis. Leones autem hæc vitia deterrentes sunt, auctoritatis hæc vitia deterrentes sunt, auctoritatis firmitas, et odium in malos subjectos, firmitas, et odium in malos subjectos, et mansuetudo in bonos. Quia et domi- et mansuetudo in bonos. Quia et domi- natus non nisi propter inferiores accipi- natus non nisi propter inferiores accipi- tur et tamen Dominus per naturam illi tur et tamen Dominus per naturam illi cui præsidet similis invenitur. Et ideo cui præsidet similis invenitur. Et ideo dicit Petrus in I Canon. v, 3: Non ut do- dicit Petrus in I Canon. v, 3: Non ut do- minantes in cleris, sed forma facti gregis minantes in cleris, sed forma facti gregis ex animo. ex animo.

XXII XXII

81 81

Iste ergo est thronus in quo sedet per Iste ergo est thronus in quo sedet per istos gradus ascendens: habens adhuc istos gradus ascendens: habens adhuc duos leones habentes brachia, et manus duos leones habentes brachia, et manus appodiatas ex latere. Quorum unus est appodiatas ex latere. Quorum unus est dignitas regia, significata in leonis regali dignitas regia, significata in leonis regali proprietate et alter est majestas terri- proprietate et alter est majestas terri- bilis malis, significata in leonis maje- bilis malis, significata in leonis maje- state. Proverb. xx, 8: Rex, qui sedet in state. Proverb. xx, 8: Rex, qui sedet in solio judicii, dissipat omne malum intui- solio judicii, dissipat omne malum intui- tu suo. Manus autem hominis retro re- tu suo. Manus autem hominis retro re- cipientes, humanitatem lenitatis et ratio- cipientes, humanitatem lenitatis et ratio- nabilitatis in occulto in corde significant nabilitatis in occulto in corde significant in rege. Rotunditas vero throni similitu- in rege. Rotunditas vero throni similitu- dinem significat æterni regni, cui se bo- dinem significat æterni regni, cui se bo- nus rex quantum potest conformat. Iste nus rex quantum potest conformat. Iste est ergo thronus sibi collatus, Jerem. est ergo thronus sibi collatus, Jerem. XVII, 12 et 13: Solium gloriæ altitudi- XVII, 12 et 13: Solium gloriæ altitudi- nis a principio, locus sanctificationis nis a principio, locus sanctificationis nostræ, exspectatio Israel. nostræ, exspectatio Israel.

Quo jure autem devolvitur ad ipsum Quo jure autem devolvitur ad ipsum thronus iste, sive sedes, subjungit, di- thronus iste, sive sedes, subjungit, di-

cens: cens:

« David patris ejus. » « David patris ejus. »

Et hoc propter quatuor virtutes in rege Et hoc propter quatuor virtutes in rege David, (in quantum ipse rex est) existen- David, (in quantum ipse rex est) existen- tes una quarum est misericordia pau- tes una quarum est misericordia pau- perum defendendorum, secunda est amor perum defendendorum, secunda est amor justitiæ regendorum, tertia est odium justitiæ regendorum, tertia est odium inquitatis conterendorum, et quarta est inquitatis conterendorum, et quarta est clementia inimicorum pro injuria per- clementia inimicorum pro injuria per- sonali, non publica persequentium. sonali, non publica persequentium.

De prima dicitur, I Reg. xx11, 2: Con- De prima dicitur, I Reg. xx11, 2: Con- venerunt ad David omnes qui erant in venerunt ad David omnes qui erant in augustia constituti, et oppressi ære alie- augustia constituti, et oppressi ære alie- no, et amaro animo: et factus est eorum no, et amaro animo: et factus est eorum princeps. Isa. xvi, 5: Præparabitur in princeps. Isa. xvi, 5: Præparabitur in misericordia solium, et sedebit super misericordia solium, et sedebit super illud in veritate in tabernaculo David, illud in veritate in tabernaculo David, judicans et quærens judicium, et veloci- judicans et quærens judicium, et veloci- ter reddens quod justum est. Misericor- ter reddens quod justum est. Misericor- dia enim pauperum defendendorum de- dia enim pauperum defendendorum de- bet movere regem ad suscipiendum re- bet movere regem ad suscipiendum re- gnum, ut dicat in corde suo illud Psalmi gnum, ut dicat in corde suo illud Psalmi x secund. Hebræos, 14: Tibi derelictus x secund. Hebræos, 14: Tibi derelictus est pauper, orphano tu eris adjutor. est pauper, orphano tu eris adjutor.

De secunda dicitur, I Reg. xxx, 22-25, De secunda dicitur, I Reg. xxx, 22-25, cum dicerent viri procedentes ad bellum, cum dicerent viri procedentes ad bellum,

6 6

82 82

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

quod viri remanentes ad sarcinas non quod viri remanentes ad sarcinas non deberent accipere portionem in spoliis, deberent accipere portionem in spoliis, sed deberet eis sufficere quod quilibet sed deberet eis sufficere quod quilibet acciperet sua dixit David, quod æqua acciperet sua dixit David, quod æqua deberet esse portio remanentis ad sarci- deberet esse portio remanentis ad sarci- nas, et procedentium ad bella, et similiter nas, et procedentium ad bella, et similiter divident. Et factum est hoc ex die illa, et divident. Et factum est hoc ex die illa, et deinceps constitutum et præfinitum quasi deinceps constitutum et præfinitum quasi lex in Israel, usque in diem hanc. Deuter. lex in Israel, usque in diem hanc. Deuter. XVI, 20, semper in corde debet dicere XVI, 20, semper in corde debet dicere rex: Juste quod justum est persequeris : rex: Juste quod justum est persequeris : et nulla erit personarum distantia. et nulla erit personarum distantia.

De tertia habetur, III Reg. 11, 32, ubi De tertia habetur, III Reg. 11, 32, ubi ex odio iniquitatis fecit interfici Joab ex odio iniquitatis fecit interfici Joab filium amitæ suæ, qui occiderat prodi- filium amitæ suæ, qui occiderat prodi- tiose duos viros justos et meliores se. Et tiose duos viros justos et meliores se. Et de his duobus simile dicitur in Psalmo de his duobus simile dicitur in Psalmo XLIV, 8: Dilexisti justitiam, et odisti XLIV, 8: Dilexisti justitiam, et odisti iniquitatem, etc. iniquitatem, etc.

De quarta habetur, I Reg. xxiv et De quarta habetur, I Reg. xxiv et XXVI per decursum, ubi bis traditus est XXVI per decursum, ubi bis traditus est Saul in manus ejus: et semper clemen- Saul in manus ejus: et semper clemen- ter pepercit eidem. Psal. cxix, 7: Cum ter pepercit eidem. Psal. cxix, 7: Cum his qui oderunt pacem eram pacificus, his qui oderunt pacem eram pacificus, etc. Iste autem David pater Jesu dici- etc. Iste autem David pater Jesu dici- tur, eo quod ab ipso descendit secun- tur, eo quod ab ipso descendit secun- dum corpulentam substantiam: et quia dum corpulentam substantiam: et quia hæres suus erat secundum illud Mat- hæres suus erat secundum illud Mat- thæi, xv, 22: Miserere mei, Domine, thæi, xv, 22: Miserere mei, Domine, fili David. Matth. xx1, 9: Hosanna filio fili David. Matth. xx1, 9: Hosanna filio David, etc. David, etc.

Sequitur : Sequitur :

« Et regnabit. » « Et regnabit. »

Præconium est ab actu regiminis. Præconium est ab actu regiminis.

Dicit autem duo: regnum, et super Dicit autem duo: regnum, et super quos regnat. Regnare autem Jesum nihil quos regnat. Regnare autem Jesum nihil aliud est, quam leges suas et potestatem aliud est, quam leges suas et potestatem indicere his super quos regnat. indicere his super quos regnat.

Illas autem leges indicit suis tribus Illas autem leges indicit suis tribus modis in corde videlicet, et in aure, et modis in corde videlicet, et in aure, et in docendo quod lex impleatur ubi vacua in docendo quod lex impleatur ubi vacua esse monstratur. In corde scribit per esse monstratur. In corde scribit per spiritum in aure per verbum prolatum. spiritum in aure per verbum prolatum. Implere autem legem docet per myste- Implere autem legem docet per myste-

rium. rium.

1 Matth. vi, 9 et 10. 1 Matth. vi, 9 et 10.

De scriptura cordis, Jerem. xxx1, 33: De scriptura cordis, Jerem. xxx1, 33: Dabo legem meam in visceribus eorum, Dabo legem meam in visceribus eorum, et in corde eorum scribam eam. et in corde eorum scribam eam. Et, ad Et, ad Hebr. vIII, 10: Dando leges meas in Hebr. vIII, 10: Dando leges meas in mentem eorum, et in corde eorum su- mentem eorum, et in corde eorum su- perscribam eas. Isa. VIII, 16: Signa le- perscribam eas. Isa. VIII, 16: Signa le- gem in discipulis meis. Sic enim ora- gem in discipulis meis. Sic enim ora- mus ut adveniat regnum Patris, qui est mus ut adveniat regnum Patris, qui est in cœlis ¹. II ad Corinth. 111, 2: Epistola in cœlis ¹. II ad Corinth. 111, 2: Epistola nostra vos estis. Et subinfert, y. 4, quod nostra vos estis. Et subinfert, y. 4, quod est scripta spiritu Dei vivi. Intellectus est scripta spiritu Dei vivi. Intellectus autem et affectus in quibus leges regni autem et affectus in quibus leges regni sui scribit Deus, sunt duæ tabulæ scriptæ sui scribit Deus, sunt duæ tabulæ scriptæ digito Dei 2. digito Dei 2.