whatever

B. ALBERTI MAGNI, B. ALBERTI MAGNI,

RATISBONENSIS EPISCOPI, ORDINIS PRÆDICATORUM, RATISBONENSIS EPISCOPI, ORDINIS PRÆDICATORUM,

OPERA OMNIA, OPERA OMNIA,

EX EDITIONE LUGDUNENSI RELIGIOSE CASTIGATA, ET PRO AUCTORITATIBUS EX EDITIONE LUGDUNENSI RELIGIOSE CASTIGATA, ET PRO AUCTORITATIBUS

AD FIDEM VULGATE VERSIONIS ACCURATIORUMQUE AD FIDEM VULGATE VERSIONIS ACCURATIORUMQUE

PATROLOGIE TEXTUUM REVOCATA, AUCTAQUE B. ALBERTI VITA AC BIBLIOGRAPHIA SUORUM PATROLOGIE TEXTUUM REVOCATA, AUCTAQUE B. ALBERTI VITA AC BIBLIOGRAPHIA SUORUM OPERUM A PP. QUÉTIF ET ECHARD EXARATIS, ETIAM REVISA ET LOCUPLETATA OPERUM A PP. QUÉTIF ET ECHARD EXARATIS, ETIAM REVISA ET LOCUPLETATA

CURA AC LABORE CURA AC LABORE

STEPH. CÆS. AUG. BORGNET, STEPH. CÆS. AUG. BORGNET,

Sacerdotis diœcesis Remensis. Sacerdotis diœcesis Remensis.

ANNUENTE FAVENTEQUE PONT. MAX. LEONE XIII. ANNUENTE FAVENTEQUE PONT. MAX. LEONE XIII.

VOLUMEN VICESIMUM SECUNDUM VOLUMEN VICESIMUM SECUNDUM

ENARRATIONES IN PRIMAM PARTEM EVANG. LUCÆ (I-IX). ENARRATIONES IN PRIMAM PARTEM EVANG. LUCÆ (I-IX).

L.V. L.V.

PARISIIS PARISIIS

APUD LUDOVICUM VIVES, BIBLIOPOLAM EDITOREM, APUD LUDOVICUM VIVES, BIBLIOPOLAM EDITOREM,

13, VIA VULGO DICTA DELAMBRE, 13 13, VIA VULGO DICTA DELAMBRE, 13

MDCCCXCIV MDCCCXCIV

D. ALBERTI MAGNI, D. ALBERTI MAGNI,

RATISBONENSIS EPISCOPI, RATISBONENSIS EPISCOPI,

ORDINIS PRÆDICATORUM, ORDINIS PRÆDICATORUM,

IN SACROSANCTA EVANGELIA IN SACROSANCTA EVANGELIA

LUCULENTA EXPOSITIO. LUCULENTA EXPOSITIO.

PROCEEMIUM PROCEEMIUM

BEATI LUCA BEATI LUCA

IN EVANGELIUM SUUM. IN EVANGELIUM SUUM.

1. Quoniam quidem multi conati sunt ordinare narrationem quæ in no- 1. Quoniam quidem multi conati sunt ordinare narrationem quæ in no- bis completæ sunt rerum, bis completæ sunt rerum,

2. Sicut tradiderunt nobis qui ab initio ipsi viderunt, et ministri fue- 2. Sicut tradiderunt nobis qui ab initio ipsi viderunt, et ministri fue- runt sermonis : runt sermonis :

3. Visum est et mihi, assecuto omnia a principio diligenter, ex or- 3. Visum est et mihi, assecuto omnia a principio diligenter, ex or- dine tibi scribere, optime Theophile. dine tibi scribere, optime Theophile.

4. Ut cognoscas eorum verborum, de quibus eruditus es, veritatem. 4. Ut cognoscas eorum verborum, de quibus eruditus es, veritatem.

XXII XXII

1 1

2 2

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Toti huic operi Lucas præmittit proœ- Toti huic operi Lucas præmittit proœ- mium, in quo facit quinque quæ facien- mium, in quo facit quinque quæ facien- da sunt in principio cujuslibet operis : da sunt in principio cujuslibet operis : necessitatem ad scribendum cogentem, necessitatem ad scribendum cogentem, et inducentem materiam de qua scriben- et inducentem materiam de qua scriben- dum est perfectionem auctoris: for- dum est perfectionem auctoris: for- mam quam tenet in scribendo, et finem. mam quam tenet in scribendo, et finem. Omnis enim sapiens scriptor præstituit Omnis enim sapiens scriptor præstituit finem, quem contingere vult scribendo: finem, quem contingere vult scribendo: quem cum contingit, perfectum est scri- quem cum contingit, perfectum est scri- ptum. Necessitas autem cogens, est ptum. Necessitas autem cogens, est multitudo Pseudo-Evangelistarum cona- multitudo Pseudo-Evangelistarum cona- tu propriæ præsumptionis scribentium tu propriæ præsumptionis scribentium frivola spiritu proprio et non veritatem frivola spiritu proprio et non veritatem Spiritus sancti. Materia de qua scriben- Spiritus sancti. Materia de qua scriben- dum est, res sunt sacramentis plenæ, dum est, res sunt sacramentis plenæ, quæ per Christum completæ sunt in no- quæ per Christum completæ sunt in no- bis. Scriptor perfectissimus est Lucas, bis. Scriptor perfectissimus est Lucas, assecutus omnia per eos qui ab initio assecutus omnia per eos qui ab initio ipsi viderunt, et ministri fuerunt sermo- ipsi viderunt, et ministri fuerunt sermo- nis. Sicut enim perfectus medicus non nis. Sicut enim perfectus medicus non est, vel medicinæ scriptor, qui medicinæ est, vel medicinæ scriptor, qui medicinæ artem non est assecutus a præceptoribus artem non est assecutus a præceptoribus medicinæ neque perfectus Grammati- medicinæ neque perfectus Grammati- cus, nisi grammaticam sit assecutus a cus, nisi grammaticam sit assecutus a præceptoribus grammatica: et sic de præceptoribus grammatica: et sic de Geometricis, et Dialecticis, et omnibus Geometricis, et Dialecticis, et omnibus aliis. Ita perfectus scriptor Evangelii non aliis. Ita perfectus scriptor Evangelii non est, nisi qui a præceptoribus Theologis est, nisi qui a præceptoribus Theologis assecutus est scientiam Evangelicorum assecutus est scientiam Evangelicorum Sacramentorum. Modus sive scribendi Sacramentorum. Modus sive scribendi forma historiam Evangelicam est, ut ex forma historiam Evangelicam est, ut ex ordine et diligenter Sacramenta cum ordine et diligenter Sacramenta cum suis circumstantiis et adjunctis scriban- suis circumstantiis et adjunctis scriban- tur. Finis vero intentus et utilitas est, ut tur. Finis vero intentus et utilitas est, ut Theophilus, et in ipso Deum amantes Theophilus, et in ipso Deum amantes cognoscant Apostolicæ et Evangelicæ cognoscant Apostolicæ et Evangelicæ fidei (de qua instructi sunt cum fidem fidei (de qua instructi sunt cum fidem susceperunt) liquidam et perspicuam ve- susceperunt) liquidam et perspicuam ve- ritatem. ritatem.

Dicit ergo: Dicit ergo:

« Quoniam quidem, »> « Quoniam quidem, »>

Hoc est, certe, « multi, » qui unita- Hoc est, certe, « multi, » qui unita- tem Catholicam non servaverunt, de tem Catholicam non servaverunt, de qua Paulus, ad Roman. XII, 5: Multi qua Paulus, ad Roman. XII, 5: Multi unum corpus sumus in Christo. Cantic. unum corpus sumus in Christo. Cantic. VII, 8: Una est columba mea. A qua VII, 8: Una est columba mea. A qua

unitate in multitudinem et in multas se- unitate in multitudinem et in multas se- ctas se diviserunt multi hæretici. Judi- ctas se diviserunt multi hæretici. Judi- cum, xv, 4 et 5, Vulpes Samsonis capita cum, xv, 4 et 5, Vulpes Samsonis capita divisa habent, caudis colligatis, hoc est, divisa habent, caudis colligatis, hoc est, intentione veritatis impugnandæ. Eccle. intentione veritatis impugnandæ. Eccle. 1, 15 Stultorum infinitus est numerus. 1, 15 Stultorum infinitus est numerus. De quibus dicit Apostolus, ad Coloss. 11, De quibus dicit Apostolus, ad Coloss. 11, 18 et 19: Nemo vos seducat, volens in 18 et 19: Nemo vos seducat, volens in humilitate, et religione Angelorum, quæ humilitate, et religione Angelorum, quæ non vidit ambulans, frustra inflatus non vidit ambulans, frustra inflatus sensu carnis suæ, et non tenens caput, sensu carnis suæ, et non tenens caput, ex quo totum corpus, per nexus et con- ex quo totum corpus, per nexus et con- junctiones subministratum et constru- junctiones subministratum et constru- ctum, crescit in augmentum Dei. ctum, crescit in augmentum Dei. Isti autem in divisa multitudine exi- Isti autem in divisa multitudine exi- stentes, stentes,

« Conati sunt, » « Conati sunt, »

Propriis viribus et conatibus inniten-. Propriis viribus et conatibus inniten-. tes cum tamen dicat Apostolus, II ad tes cum tamen dicat Apostolus, II ad Corinth. III, 5: Non quod sufficientes Corinth. III, 5: Non quod sufficientes simus cogitare, etc. Eccli. XLIII, 29 : Mul- simus cogitare, etc. Eccli. XLIII, 29 : Mul- ta dicemus, et* deficiemus in verbis: ta dicemus, et* deficiemus in verbis: consummatio autem sermonum ipse est in consummatio autem sermonum ipse est in omnibus. I ad Corinth. xv, 10: Gratia omnibus. I ad Corinth. xv, 10: Gratia Dei sum id quod sum. Isti e contra de Dei sum id quod sum. Isti e contra de suis præsumentes viribus conantur. Isa. suis præsumentes viribus conantur. Isa. xvi, 6: Superbia ejus, et arrogantia xvi, 6: Superbia ejus, et arrogantia ejus, et indignatio ejus plus quam for- ejus, et indignatio ejus plus quam for- titudo ejus. titudo ejus.

Et quia superbi sunt et inflati sensu Et quia superbi sunt et inflati sensu suo, non ædificati spiritu divino, ideo suo, non ædificati spiritu divino, ideo non veritati studentes conati sunt non veritati studentes conati sunt

« Ordinare, » « Ordinare, »

Hoc est, limpida oratione dicere « nar- Hoc est, limpida oratione dicere « nar- rationem, » falsam et pulchram, non rationem, » falsam et pulchram, non veram et simplicem. Contra quod dici- veram et simplicem. Contra quod dici- tur, II ad Corinth. II, 1: Veni ad vos tur, II ad Corinth. II, 1: Veni ad vos non in sublimitate sermonis, aut sa- non in sublimitate sermonis, aut sa- pientiæ, etc. pientiæ, etc.

«Quæ in nobis completæ sunt re- «Quæ in nobis completæ sunt re- rum. » rum. »

Ecce secundum quod est materia tam Ecce secundum quod est materia tam pseudo quam verorum Evangelistarum. pseudo quam verorum Evangelistarum.

PROCEMIUM S. LUCÆ. PROCEMIUM S. LUCÆ.

Et est sensus: Conati sunt ordinare nar- Et est sensus: Conati sunt ordinare nar- rationem earum, quæ in nobis, non a rationem earum, quæ in nobis, non a nobis, « completæ sunt, » hoc est, per- nobis, « completæ sunt, » hoc est, per- fectæ sunt. Alia littera: a Redunda fectæ sunt. Alia littera: a Redunda runt, » quod notat plenitudinem exube- runt, » quod notat plenitudinem exube-

rantem. rantem.

<< Rerum >> << Rerum >>

Sacramentalium Christi. Res autem Sacramentalium Christi. Res autem hic dicitur, non a reor, reris, quod est hic dicitur, non a reor, reris, quod est opinor, aris quia sic et phantasiæ hæ- opinor, aris quia sic et phantasiæ hæ- reticorum res essent. Sed dicitur res hic, reticorum res essent. Sed dicitur res hic, ens ratum et fixum, sicut sunt omnia ens ratum et fixum, sicut sunt omnia dicta et facta Christi. Matth. xxiv, dicta et facta Christi. Matth. xxiv, 35: 35: Calum et terra transibunt, etc. Psal. Calum et terra transibunt, etc. Psal. CI, 27 et 28 Velut amictum mutabis CI, 27 et 28 Velut amictum mutabis eos, et mutabuntur: tu autem idem ipse eos, et mutabuntur: tu autem idem ipse es, et anni tui non deficient '. es, et anni tui non deficient '.

Dicit autem « In nobis, » hoc est, Dicit autem « In nobis, » hoc est, inter nos. Vel, « in nobis, » hoc est, ad inter nos. Vel, « in nobis, » hoc est, ad salutem nostram: non a nobis. Isa. salutem nostram: non a nobis. Isa. XXVI, 12 Omnia opera nostra operatus XXVI, 12 Omnia opera nostra operatus es nobis, Domine. Joan. xv, 5: Sine es nobis, Domine. Joan. xv, 5: Sine me nihil potestis facere. Joan. 1, 3: me nihil potestis facere. Joan. 1, 3: Omnia per ipsum facta sunt, etc. Omnia per ipsum facta sunt, etc.

Vel, «Redundarunt. » Est enim triplex Vel, «Redundarunt. » Est enim triplex plenitudo, sufficientiæ, exuberantiæ, et plenitudo, sufficientiæ, exuberantiæ, et redundantiæ. Plenitudo sufficientiæ suf- redundantiæ. Plenitudo sufficientiæ suf- ficit ad salutem. Plenitudo exuberantiæ ficit ad salutem. Plenitudo exuberantiæ exuberat et effluit in quosdam. Redun- exuberat et effluit in quosdam. Redun- dantiæ autem exuberando diffundit, et dantiæ autem exuberando diffundit, et replet omnes. De prima, Act. vI, 8: replet omnes. De prima, Act. vI, 8: Stephanus plenus gratia et fortitudine. Stephanus plenus gratia et fortitudine. De secunda, Job, xxxII, 18: Plenus sum De secunda, Job, xxxII, 18: Plenus sum sermonibus, et coarctat me spiritus ute- sermonibus, et coarctat me spiritus ute- ri mei. Et, idem, y. 19: Coarctat me spi- ri mei. Et, idem, y. 19: Coarctat me spi- ritus uteri mei. En venter meus quasi ritus uteri mei. En venter meus quasi mustum absque spiraculo. Et, Psalmo mustum absque spiraculo. Et, Psalmo LXXXIX, 14 Repleti sumus mane mise- LXXXIX, 14 Repleti sumus mane mise- ricordia tua, etc. De tertia, Act. 11, 4: ricordia tua, etc. De tertia, Act. 11, 4: Et repleti sunt omnes Spiritu sancto, Et repleti sunt omnes Spiritu sancto, etc. Per loquelam enim redundabat Spi- etc. Per loquelam enim redundabat Spi- ritus in omnes. ritus in omnes.

་ ་

Dicit autem « Complete sunt, » Dicit autem « Complete sunt, » quia Deus de facturá sua nihil relinquit quia Deus de facturá sua nihil relinquit imperfectum. Aut enim perfectam rem imperfectum. Aut enim perfectam rem

1 Cf. ad Hebr. 1, 12. 1 Cf. ad Hebr. 1, 12.

3 3

facit, aut rei a se factæ virtutem unde se facit, aut rei a se factæ virtutem unde se perficiat indidit. Sicut lunam novam in perficiat indidit. Sicut lunam novam in initio noctis fecit, sed tamen motum initio noctis fecit, sed tamen motum in circulo suo unde procederet ad oppo- in circulo suo unde procederet ad oppo- sitionem solis, et sic perficeretur in lu- sitionem solis, et sic perficeretur in lu- mine indidit sic dicit Augustinus. Deu- mine indidit sic dicit Augustinus. Deu- ter. xxxn, 3 et 4: Date magnificentiam ter. xxxn, 3 et 4: Date magnificentiam Deo nostro. Dei perfecta sunt opera. Deo nostro. Dei perfecta sunt opera.

« Rerum. » Ut ens ratum dicat: quia « Rerum. » Ut ens ratum dicat: quia quamvis verbum nostrum sit transito- quamvis verbum nostrum sit transito- rium, et sicut dicit Horatius: rium, et sicut dicit Horatius:

Semel emissum volat irrevocabile verbum: Semel emissum volat irrevocabile verbum:

et sicut dicit Philosophus : « Quod di- et sicut dicit Philosophus : « Quod di- ctum est semel, amplius resumi non pot- ctum est semel, amplius resumi non pot- est. » Tamen verbum Dei, ut dicit Glos- est. » Tamen verbum Dei, ut dicit Glos- sa, substantivum est: et non transit, sa, substantivum est: et non transit, sed permanet. Ad Hebr. 1, 3: Portans sed permanet. Ad Hebr. 1, 3: Portans omnia verbo virtutis suæ. Psal. LXVIII, omnia verbo virtutis suæ. Psal. LXVIII, 89 In æternum, Domine, verbum tuum 89 In æternum, Domine, verbum tuum permanet. permanet.

« Sicut tradiderunt. » « Sicut tradiderunt. »

Ecce tertium. Et incipe constructio- Ecce tertium. Et incipe constructio- nem, ibi, « Visum est. » Sic : Ita qui- nem, ibi, « Visum est. » Sic : Ita qui- dam fecerunt Pseudoevangelistæ. Et quo- dam fecerunt Pseudoevangelistæ. Et quo- niam ita est, « Visum est et mihi, » in- niam ita est, « Visum est et mihi, » in- ter alios Evangelistas, qui ante me scri- ter alios Evangelistas, qui ante me scri- pserunt. Mihi, dico, «assecuto, » per pserunt. Mihi, dico, «assecuto, » per studium et memoriam « omnia » facta, studium et memoriam « omnia » facta, verba et sacramenta, «a principio » in- verba et sacramenta, «a principio » in- carnationis, et ascensionis Domini Jesu. carnationis, et ascensionis Domini Jesu. Assecuto, dico, « sicut tradiderunt no- Assecuto, dico, « sicut tradiderunt no- bis » discipuli fideli traditione, illi « qui bis » discipuli fideli traditione, illi « qui ab initio » incarnationis « viderunt. » ab initio » incarnationis « viderunt. » Nam, Nam,

Segnius irritant animum demissa per aurem, Segnius irritant animum demissa per aurem, Quam quæ sunt oculis subjecta fidelibus 2. Quam quæ sunt oculis subjecta fidelibus 2.

" "

« Et » non tantum viderunt, sed per « Et » non tantum viderunt, sed per fidem plenam, « ministri, » per obse- fidem plenam, « ministri, » per obse- quium et opus, « fuerunt sermonis, quium et opus, « fuerunt sermonis, hoc est, rerum, de quibus est sermo. Ecce hoc est, rerum, de quibus est sermo. Ecce perfectio Auctoris, qui merito facilitatem perfectio Auctoris, qui merito facilitatem

2 HORATIUS, Ars poetic.. 2 HORATIUS, Ars poetic..

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

scribendi accepit. Sic ergo credamus sic- scribendi accepit. Sic ergo credamus sic- ut tradiderunt nobis. I ad Corinth. XI, ut tradiderunt nobis. I ad Corinth. XI, 23 Ego enim accepi a Domino quod et 23 Ego enim accepi a Domino quod et tradidi vobis. Neque tamen Lucas et tradidi vobis. Neque tamen Lucas et Marcus tantum didicerunt ab aliis, sed Marcus tantum didicerunt ab aliis, sed et Matthæus et Joannes: quia quæ- et Matthæus et Joannes: quia quæ- cumque de ortu, et nativitate, et in- cumque de ortu, et nativitate, et in- fantia Salvatoris scripserunt: hæc et ab fantia Salvatoris scripserunt: hæc et ab aliis didicerunt: et præcipue a beata aliis didicerunt: et præcipue a beata Virgine et Joseph, et Magis et Pastori- Virgine et Joseph, et Magis et Pastori- bus. Sic enim discere præceptum est bus. Sic enim discere præceptum est Prophetæ, Isa. vIII, 16: Liga testimo- Prophetæ, Isa. vIII, 16: Liga testimo- nium, signa legem in discipulis meis. nium, signa legem in discipulis meis. Eccli. L, 31 Appropiate ad me, indo- Eccli. L, 31 Appropiate ad me, indo- cti, etc. Deuter. xxxIII, 3: Qui appro- cti, etc. Deuter. xxxIII, 3: Qui appro- pinquant pedibus ejus, accipient de do- pinquant pedibus ejus, accipient de do- ctrina illius. ctrina illius.

« Qui ab initio ipsi. « Qui ab initio ipsi.

» »

Act. 1, 21 Oportet ex his viris qui Act. 1, 21 Oportet ex his viris qui nobiscum sunt congregati, etc. nobiscum sunt congregati, etc.

« Viderunt, » non tam corpore quam « Viderunt, » non tam corpore quam mentis fide. Luc. x, 23: Beati oculi qui mentis fide. Luc. x, 23: Beati oculi qui vident, etc. Matth. v, 8: Beati mundo vident, etc. Matth. v, 8: Beati mundo corde, etc. Job, XLII, 5: Auditu auris corde, etc. Job, XLII, 5: Auditu auris audivi te, nunc, etc. audivi te, nunc, etc.

Sed quia non sufficit videre, nisi ad- Sed quia non sufficit videre, nisi ad- datur opus, ideo subjungit : datur opus, ideo subjungit :

« Et ministri fuerunt sermonis, »> « Et ministri fuerunt sermonis, »>

Scilicet operatorės. Jacob. I, 22: Scilicet operatorės. Jacob. I, 22: Estotefactores verbi, et non auditores Estotefactores verbi, et non auditores tantum, fallentes vosmetipsos. Ibidem, tantum, fallentes vosmetipsos. Ibidem, . 25 Qui permanserit in lege, non . 25 Qui permanserit in lege, non auditor obliviosus factus, sed factor auditor obliviosus factus, sed factor operis, hic beatus in facto suo erit. operis, hic beatus in facto suo erit. Sic enim cœpit Jesus facere, et do Sic enim cœpit Jesus facere, et do cere. Unde Augustinus dicit, quod me- cere. Unde Augustinus dicit, quod me- dico dicenti herbas esse venenosas quas dico dicenti herbas esse venenosas quas comedit, et salubres quas nullo modo comedit, et salubres quas nullo modo gustat, nemo credit. In omnibus enim gustat, nemo credit. In omnibus enim scientiis suadentibus virtutes et opera, scientiis suadentibus virtutes et opera,

magis respicitur in Doctore exemplum magis respicitur in Doctore exemplum quam verbum. Unde Philosophus in quam verbum. Unde Philosophus in Moralibus: « Sunt quidam ad rationem Moralibus: « Sunt quidam ad rationem confugientes, qui quærunt philosophari confugientes, qui quærunt philosophari et esse boni aliquid simile facientes et esse boni aliquid simile facientes ægris, qui quidem medicos audiunt stu- ægris, qui quidem medicos audiunt stu- diose, faciunt autem operandorum nihil. diose, faciunt autem operandorum nihil. Et quemadmodum isti numquam bene Et quemadmodum isti numquam bene habebunt corpore sic excruciati, ita nec habebunt corpore sic excruciati, ita nec illi mente bene habebunt sic philoso- illi mente bene habebunt sic philoso- phantes. » Propter quod, Levit. 1, 15, phantes. » Propter quod, Levit. 1, 15, præcepit Deus os turturis retorqueri ad præcepit Deus os turturis retorqueri ad ascellam in sacrificio: ut ori conjunga- ascellam in sacrificio: ut ori conjunga- tur actio, quæ per ascellam designatur : tur actio, quæ per ascellam designatur : et visioni scientiæ ministerium conjun- et visioni scientiæ ministerium conjun- ctum sit actionis. Isa. XLII, 20: Qui vi- ctum sit actionis. Isa. XLII, 20: Qui vi- des multa, nonne custodies? Sed de des multa, nonne custodies? Sed de nostri temporis doctoribus possumus di- nostri temporis doctoribus possumus di- cere Qui cadens apertos habet oculos 2. cere Qui cadens apertos habet oculos 2.

« Visum est, » « Visum est, »

Inter alios non visione videntis tan- Inter alios non visione videntis tan- tum (sicut multi vident visiones capitis tum (sicut multi vident visiones capitis sui) sed visione rei quia res ipsa hoc sui) sed visione rei quia res ipsa hoc exigit. Sicut fuit visio Isaiæ filii Amos, exigit. Sicut fuit visio Isaiæ filii Amos, quam vidit super Judam et Jerusalem 3. quam vidit super Judam et Jerusalem 3.

« Et mihi,» inter alios, sive præ aliis « Et mihi,» inter alios, sive præ aliis frivola docentibus, et de sapientia sæcu- frivola docentibus, et de sapientia sæcu- lari præsumentibus. Sicut filii Agar, qui lari præsumentibus. Sicut filii Agar, qui exquisierunt sapientiam, quæ de terra exquisierunt sapientiam, quæ de terra est. Abdiæ, v. 8: Perdam sapientes de est. Abdiæ, v. 8: Perdam sapientes de Idumæa, et prudentiam de monte Esau. Idumæa, et prudentiam de monte Esau.

« Assecuto. » « Assecuto. »

Quia discipuli est sequi, donec asse- Quia discipuli est sequi, donec asse- quatur doctrinam magistri. Ad Philip. quatur doctrinam magistri. Ad Philip. III, 12 Sequor autem, si quomodo com- III, 12 Sequor autem, si quomodo com- prehendam in quo et comprehensus prehendam in quo et comprehensus

sum. sum.

« A principio,» initii sermonis. Ad « A principio,» initii sermonis. Ad Hebr. 11, 3 Quæ cum initium accepisset Hebr. 11, 3 Quæ cum initium accepisset enarrari per Dominum ab eis, etc. enarrari per Dominum ab eis, etc.

1 Act. 1, 1. 1 Act. 1, 1.

2 Numer. xxiv, 16. 2 Numer. xxiv, 16.

18 Isa. I, 1. 18 Isa. I, 1.

Baruch, 1, 23: Filii quoque Agar, qui ex- Baruch, 1, 23: Filii quoque Agar, qui ex- quirunt sapientiam quæ de terra est, etc. quirunt sapientiam quæ de terra est, etc.

<< Omnia. »> << Omnia. »>

PROCEMIUM S. LUCE. PROCEMIUM S. LUCE.

Distributio est pro generibus singulo- Distributio est pro generibus singulo- rum, non pro singulis generum, quæ rum, non pro singulis generum, quæ vocatur accommoda distributio, pro his vocatur accommoda distributio, pro his quæ pertinent ad salutem. Per singula quæ pertinent ad salutem. Per singula enim nemo umquam intellexit omnia, enim nemo umquam intellexit omnia, quæ vera et facta sunt de Verbo incar- quæ vera et facta sunt de Verbo incar- nato. Joan. xxi, 25: Nec ipsum arbitror nato. Joan. xxi, 25: Nec ipsum arbitror mundum capere, etc. Eccle. XII, 12: mundum capere, etc. Eccle. XII, 12: Faciendi libros plures nullus est finis. Faciendi libros plures nullus est finis. Consequenter tangit modum in scri- Consequenter tangit modum in scri-

bendo: bendo:

« Scribere diligenter ex ordine. » « Scribere diligenter ex ordine. »

Scribere autem est propter memoriam Scribere autem est propter memoriam rei gestæ. « Diligenter, » ut nihil ne- rei gestæ. « Diligenter, » ut nihil ne- gligatur necessariorum, quamvis forte gligatur necessariorum, quamvis forte non omnia scripserit quæ assecutus est : non omnia scripserit quæ assecutus est : quia non oportet omnia omnibus reve- quia non oportet omnia omnibus reve- lari. II ad Corinth. XII, 4: Audivit arca- lari. II ad Corinth. XII, 4: Audivit arca- na verba, quæ non licet homini loqui. na verba, quæ non licet homini loqui.

« Ex ordine » autem, ne historia « Ex ordine » autem, ne historia sacramentorum Jesu confundatur. Scri- sacramentorum Jesu confundatur. Scri- bere enim expedit, sicut dicitur, Isa. bere enim expedit, sicut dicitur, Isa. VIII, 1 Sume tibi librum grandem, et VIII, 1 Sume tibi librum grandem, et scribe in eo stylo hominis, hoc est, ad scribe in eo stylo hominis, hoc est, ad intellectum humanum rationabilem. Ha- intellectum humanum rationabilem. Ha- bacuc, 11, 2 Scribe visum, et explana bacuc, 11, 2 Scribe visum, et explana eum super tabulas, ut percurrat facile eum super tabulas, ut percurrat facile qui legerit eum. qui legerit eum.

« Diligenter, » ut nihil necessariorum « Diligenter, » ut nihil necessariorum omittatur. Matth. v, 18: Iota unum, aut omittatur. Matth. v, 18: Iota unum, aut unus apex non præterebit a lege. Et, « ex unus apex non præterebit a lege. Et, « ex ordine. » I ad Corinth. xiy, 40 Omnia ordine. » I ad Corinth. xiy, 40 Omnia honeste et secundum ordinem fiant, scili- honeste et secundum ordinem fiant, scili- cet in vobis. Deuter. xxxII, 2: Fluat ut cet in vobis. Deuter. xxxII, 2: Fluat ut ros eloquium meum, quasi imber super ros eloquium meum, quasi imber super herbam, et quasi stillæ super gramina. herbam, et quasi stillæ super gramina. In stillis enim una post aliam cadit: et In stillis enim una post aliam cadit: et significat ordinem sacri eloquii. Job, significat ordinem sacri eloquii. Job, XXIX, 32: « Super illos stillabat elo- XXIX, 32: « Super illos stillabat elo- quium meum. quium meum.

Deinde tangit finem: Deinde tangit finem:

«Tibi, optime Theophile, >>> «Tibi, optime Theophile, >>>

Qui es persona potens, per quem Qui es persona potens, per quem multi fidem Deo dante percipient, et qui multi fidem Deo dante percipient, et qui es amans Deum, et figuram omnium es amans Deum, et figuram omnium Domini prætendis amantium. Eccli. Domini prætendis amantium. Eccli. XXXII, 18: Respicite quoniam non mihi XXXII, 18: Respicite quoniam non mihi soli laboravi, etc. soli laboravi, etc.

Et adjungit finem intentionis ad finem Et adjungit finem intentionis ad finem operis, dicens: operis, dicens:

« Ut cognoscas, » « Ut cognoscas, »

Per scripturæ hujus testimonia, « eo- Per scripturæ hujus testimonia, « eo- rum verborum, » scilicet Dei, « de quibus rum verborum, » scilicet Dei, « de quibus eruditus es, » extra ruditatem gentilitatis eruditus es, » extra ruditatem gentilitatis et infidelitatis positus es, « veritatem. » et infidelitatis positus es, « veritatem. » Joan. VIII, 31 et 32: Si vos manseritis in Joan. VIII, 31 et 32: Si vos manseritis in sermone meo, etc., et cognoscetis verita- sermone meo, etc., et cognoscetis verita- tem, etc. III Esdræ, 111, 12': Super om- tem, etc. III Esdræ, 111, 12': Super om- nia vincit veritas. « Veritas autem, ut di- nia vincit veritas. « Veritas autem, ut di- cit Philosophus, est adæquatio rerum ad cit Philosophus, est adæquatio rerum ad intellectum. » Joan. xvII, 17: Sanctifica intellectum. » Joan. xvII, 17: Sanctifica eos in veritate. Sermo tuus veritas est. eos in veritate. Sermo tuus veritas est. Veritati autem opponuntur vanitas, fal- Veritati autem opponuntur vanitas, fal- sitas, et mendacium. De vanitate, Jerem. sitas, et mendacium. De vanitate, Jerem. 11, 5 Ambulaverunt post vanitatem, et 11, 5 Ambulaverunt post vanitatem, et vani facti sunt. De falsitate, Job, xvi, 9: vani facti sunt. De falsitate, Job, xvi, 9: Suscitatur falsiloquus adversus faciem Suscitatur falsiloquus adversus faciem meam, contradicens mihi. De mendacio, meam, contradicens mihi. De mendacio, Sapient. 1, 11: Os quod mentitur, occi- Sapient. 1, 11: Os quod mentitur, occi- dit animam. Et hæc tria competunt hæ- dit animam. Et hæc tria competunt hæ- reticis, qui vani sunt in pulchritudine reticis, qui vani sunt in pulchritudine sermonis, falsi in re ipsa, et mendaces sermonis, falsi in re ipsa, et mendaces in seipsis. Fuerunt autem isti hæretici in seipsis. Fuerunt autem isti hæretici Basilides et Appelles et alii quidam, sub Basilides et Appelles et alii quidam, sub nomine Thomæ et Mathiæ multa frivola nomine Thomæ et Mathiæ multa frivola de Salvatore scribentes. Unde etiam sub de Salvatore scribentes. Unde etiam sub nomine Thomæ induxerunt, quod para- nomine Thomæ induxerunt, quod para- disus terrestris sit in quodam monte disus terrestris sit in quodam monte adeo alto, quod usque ad lunarém glo- adeo alto, quod usque ad lunarém glo- bum attingit: quod nullo modo permittit bum attingit: quod nullo modo permittit natura. Et multa alia ad odium Scriptu- natura. Et multa alia ad odium Scriptu- ræ et veritatis induxerunt, prælibatis ræ et veritatis induxerunt, prælibatis Apostolis sua mendacia imponentes. Apostolis sua mendacia imponentes.

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

INCIPIT EVANGELIUM INCIPIT EVANGELIUM

Secundum Lucam. Secundum Lucam.

CAPUT I. CAPUT I.

Zachariæ sacerdoti annuntiat Gabriel Joannis conceptum ex Elisabeth sterili; Zachariæ sacerdoti annuntiat Gabriel Joannis conceptum ex Elisabeth sterili; qui Angelo non credens, mutus efficitur: idemque Gabriel Mariæ annuntiat qui Angelo non credens, mutus efficitur: idemque Gabriel Mariæ annuntiat conceptum Jesu Filii Dei de Spiritu sancto: ad Mariæ salutationem Joannes conceptum Jesu Filii Dei de Spiritu sancto: ad Mariæ salutationem Joannes exsultat in utero, et Elisabeth prophetat, ipsaque Maria canticum gratiarum exsultat in utero, et Elisabeth prophetat, ipsaque Maria canticum gratiarum actionis Domino decantat: in nati Joannis circumcisione Zacharias pater, re- actionis Domino decantat: in nati Joannis circumcisione Zacharias pater, re- cepta loquela, canticum gratiarum actionis edit. cepta loquela, canticum gratiarum actionis edit.

5. Fuit in diebus Herodis, regis Ju- 5. Fuit in diebus Herodis, regis Ju- dææ, sacerdos quidam nomine dææ, sacerdos quidam nomine Zacharias, de vice Abia¹: et uxor Zacharias, de vice Abia¹: et uxor illius de filiabus Aaron, et no- illius de filiabus Aaron, et no- nem ejus Elisabeth. nem ejus Elisabeth.

6. Erant autem justi ambo ante 6. Erant autem justi ambo ante Deum, incedentes in omnibus Deum, incedentes in omnibus mandatis et justificationibus mandatis et justificationibus Domini sine querela: Domini sine querela:

7. Et non erat illis filius, eo quod 7. Et non erat illis filius, eo quod esset Elisabeth sterilis, et ambo esset Elisabeth sterilis, et ambo processissent in diebus suis. processissent in diebus suis. 8. Factum est autem, cum sacerdotio 8. Factum est autem, cum sacerdotio fungeretur in ordine vicis suæ fungeretur in ordine vicis suæ ante Deum, ante Deum,

9. Secundum consuetudinem sacer- 9. Secundum consuetudinem sacer- dotii, sorte exiit ut incensum dotii, sorte exiit ut incensum poneret, ingressus in templum poneret, ingressus in templum Domini: Domini:

10. Et omnis multitudo populi erat 10. Et omnis multitudo populi erat orans foris hora incensi a. orans foris hora incensi a.

* I Paralip. xxiv, 10. * I Paralip. xxiv, 10.

11. Apparuit autem illi Angelus Do- 11. Apparuit autem illi Angelus Do- mini, stans a dextris altaris in- mini, stans a dextris altaris in- censi. censi.

12. Et Zacharias turbatus est videns, 12. Et Zacharias turbatus est videns, et timor irruit super eum. et timor irruit super eum. 13. Ait autem ad illum Angelus : Ne 13. Ait autem ad illum Angelus : Ne timeas, Zacharia, quoniam timeas, Zacharia, quoniam exaudita est deprecatio tua, et exaudita est deprecatio tua, et uxor tua Elisabeth pariet tibi uxor tua Elisabeth pariet tibi filium, et vocabis nomen ejus filium, et vocabis nomen ejus Joannem : Joannem :

14. Et erit gaudium tibi et exsulta- 14. Et erit gaudium tibi et exsulta- tio, et multi in nativitate ejus tio, et multi in nativitate ejus gaudebunt : gaudebunt :

15. Erit enim magnus coram Domi- 15. Erit enim magnus coram Domi- no, et vinum et síceram non no, et vinum et síceram non bibet, et Spiritu sancto replebi- bibet, et Spiritu sancto replebi- tur adhuc ex utero matris suæ : tur adhuc ex utero matris suæ : 16. Et multos filiorum Israel conver- 16. Et multos filiorum Israel conver- tet ad Dominum Deum ipso- tet ad Dominum Deum ipso-

rum. rum.

2 Exod. xxx, 2 Exod. xxx,

7 Levit. 7 Levit.

XVI, XVI,

17. 17.

CAP. I LUCE. CAP. I LUCE.

7 7

17. Et ipse præcedet ante illum in 28. Et ingressus Angelus ad eam, 17. Et ipse præcedet ante illum in 28. Et ingressus Angelus ad eam,

spiritu et virtute Eliæ, ut con- spiritu et virtute Eliæ, ut con- vertat corda patrum in filios, et vertat corda patrum in filios, et incredulos ad prudentiam ju- incredulos ad prudentiam ju-

dixit Ave, gratia plena: Do- dixit Ave, gratia plena: Do- minus tecum: benedicta tu in minus tecum: benedicta tu in mulieribus. mulieribus.

storum, parare Domino plebem 29. Quæ cum audisset, turbata est in storum, parare Domino plebem 29. Quæ cum audisset, turbata est in perfectam 1. perfectam 1.

18. Et dixit Zacharias ad Angelum : 18. Et dixit Zacharias ad Angelum : Unde hoc sciam? ego enim sum Unde hoc sciam? ego enim sum

senex, et uxor mea processit in senex, et uxor mea processit in diebus suis. diebus suis.

19. Et respondens Angelus dixit ei: 19. Et respondens Angelus dixit ei: Ego sum Gabriel, qui adsto Ego sum Gabriel, qui adsto ante Deum et missus sum lo- ante Deum et missus sum lo-

30. 30.

sermone ejus, et cogitabat qua- sermone ejus, et cogitabat qua-

lis esset ista salutatio. lis esset ista salutatio.

Et ait Angelus ei : Ne timeas, Ma- Et ait Angelus ei : Ne timeas, Ma- ria, invenisti enim gratiam apud ria, invenisti enim gratiam apud

Deum : Deum :

31. Ecce concipies in utero, et paries 31. Ecce concipies in utero, et paries filium, et vocabis nomen ejus filium, et vocabis nomen ejus Jesum³. Jesum³.

qui ad te, et hæc tibi evangeli- 32. Hic erit magnus, et Filius Altis- qui ad te, et hæc tibi evangeli- 32. Hic erit magnus, et Filius Altis-

zare. zare.

20. Et ecce eris tacens, et non poteris 20. Et ecce eris tacens, et non poteris loqui, usque in diem quo hæc loqui, usque in diem quo hæc

fiant, pro eo quod non credi- fiant, pro eo quod non credi- disti verbis meis, quæ imple- disti verbis meis, quæ imple- buntur in tempore suo. buntur in tempore suo. 21. Et erat plebs exspectans Zacha- 21. Et erat plebs exspectans Zacha- riam, et mirabantur quod tar- riam, et mirabantur quod tar- daret ipse in templo. daret ipse in templo.

22. Egressus autem non poterat loqui 22. Egressus autem non poterat loqui

ad illos, et cognoverunt quod ad illos, et cognoverunt quod visionem vidisset in templo. Et visionem vidisset in templo. Et ipse erat innuens illis, et per- ipse erat innuens illis, et per- mansit mutus. mansit mutus.

23. Et factum est, ut impleti sunt 23. Et factum est, ut impleti sunt dies officii ejus, abiit in do- dies officii ejus, abiit in do-

mum suam. mum suam.

24. Post hos autem dies concepit Eli- 24. Post hos autem dies concepit Eli- sabeth uxor ejus, et occultabat se sabeth uxor ejus, et occultabat se mensibus quinque, dicens : mensibus quinque, dicens : 25. Quia sic fecit mihi Dominus, in 25. Quia sic fecit mihi Dominus, in diebus quibus respexit auferre diebus quibus respexit auferre opprobrium meum inter homi- opprobrium meum inter homi-

nes. nes.

26. In mense autem sexto, missus est 26. In mense autem sexto, missus est Angelus Gabriel a Deo in civita- Angelus Gabriel a Deo in civita- tem Galilææ, cui nomen Naza- tem Galilææ, cui nomen Naza- reth, reth,

27. Ad virginem desponsatam viro, 27. Ad virginem desponsatam viro, cui nomen erat Joseph, de do- cui nomen erat Joseph, de do- mo David, et nomen virginis mo David, et nomen virginis Maria. Maria.

1 Malach. IV, 1 Malach. IV,

Isa. VII, 14. Isa. VII, 14.

6; Matth. xi, 14. 6; Matth. xi, 14.

33. 33.

34. 34.

simi vocabitur, et dabit illi Do- simi vocabitur, et dabit illi Do- minus Deus sedem David, pa- minus Deus sedem David, pa- tris ejus et regnabit in domo tris ejus et regnabit in domo Jacob in æternum *, Jacob in æternum *,

Et regni ejus non erit finis. Et regni ejus non erit finis. Dixit autem Maria ad Angelum : Dixit autem Maria ad Angelum : Quomodo fiet istud, quoniam Quomodo fiet istud, quoniam virum non cognosco? virum non cognosco? 35. Et respondens Angelus dixit ei: 35. Et respondens Angelus dixit ei: Spiritus sanctus superveniet in Spiritus sanctus superveniet in te, et virtus Altissimi obumbra- te, et virtus Altissimi obumbra- bit tibi. Ideoque et quod nasce- bit tibi. Ideoque et quod nasce- tur ex te Sanctum, vocabitur tur ex te Sanctum, vocabitur Filius Dei. Filius Dei.

36. Et ecce Elisabeth, cognata tua, 36. Et ecce Elisabeth, cognata tua, et ipsa concepit filium in sene- et ipsa concepit filium in sene- ctute sua et hic mensis sextus ctute sua et hic mensis sextus est illi, quæ vocatur sterilis: est illi, quæ vocatur sterilis: Quia non erit impossibile apud Quia non erit impossibile apud Deum omne verbum. Deum omne verbum.

37. 37.

38. Dixit autem Maria: Ecce ancilla 38. Dixit autem Maria: Ecce ancilla Domini, fiat mihi secundum Domini, fiat mihi secundum verbum tuum. Et discessit ab verbum tuum. Et discessit ab illa Angelus. illa Angelus.

39. Exsurgens autem Maria in diebus 39. Exsurgens autem Maria in diebus illis, abiit in montana cum fe- illis, abiit in montana cum fe- stinatione, in civitatem Juda : stinatione, in civitatem Juda : 40. Et intravit in domum Zachariæ, 40. Et intravit in domum Zachariæ, et salutavit Elisabeth. et salutavit Elisabeth. 41. Et factum est, ut audivit saluta- 41. Et factum est, ut audivit saluta- tionem Mariæ Elisabeth, exsul- tionem Mariæ Elisabeth, exsul- tavit infans in utero ejus, et re- tavit infans in utero ejus, et re-

3 Infra, 11, 21. 3 Infra, 11, 21.

Daniel. vi, 14 et 27; Mich. iv, 7. Daniel. vi, 14 et 27; Mich. iv, 7.

8 8

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

pleta est Spiritu sancto Elisa- pleta est Spiritu sancto Elisa- beth: beth:

42. Et exclamavit voce magna, et di- 42. Et exclamavit voce magna, et di- xit Benedicta tu inter mulie- xit Benedicta tu inter mulie- res, et benedictus fructus ven- res, et benedictus fructus ven- tris tui. tris tui.

43. Et unde hoc mihi ut veniat mater 43. Et unde hoc mihi ut veniat mater Domini mei ad me? Domini mei ad me?

46. Et ait Maria : 46. Et ait Maria :

44. Ecce enim ut facta est vox saluta- 44. Ecce enim ut facta est vox saluta- tionis tuæ in auribus meis, ex- tionis tuæ in auribus meis, ex- sultavit in gaudio infans in ute- sultavit in gaudio infans in ute-

ro meo. ro meo.

45. Et beata quæ credidisti, quoniam 45. Et beata quæ credidisti, quoniam perficientur ea quæ dicta sunt perficientur ea quæ dicta sunt tibi a Domino. tibi a Domino.

Magnificat anima mea Dominum : Magnificat anima mea Dominum :

47. Et exsultavit spiritus meus in Deo salutari meo. 47. Et exsultavit spiritus meus in Deo salutari meo.

48. Quia respexit humilitatem ancillæ suæ : 48. Quia respexit humilitatem ancillæ suæ :

ecce enim ex hoc beatam me dicent omnes generationes. ecce enim ex hoc beatam me dicent omnes generationes.

49. Quia fecit mihi magna qui potens est, 49. Quia fecit mihi magna qui potens est,

et sanctum nomen ejus. et sanctum nomen ejus.

5o. Et misericordia ejus a progenie in progenies 5o. Et misericordia ejus a progenie in progenies

timentibus eum. timentibus eum.

51. Fecit potentiam in brachio suo¹: 51. Fecit potentiam in brachio suo¹:

dispersit superbos mente cordis sui 2. dispersit superbos mente cordis sui 2.

52. Deposuit potentes de sede, 52. Deposuit potentes de sede,

et exaltavit humiles. et exaltavit humiles.

53. Esurientes implevit bonis ³, 53. Esurientes implevit bonis ³,

et divites dimisit inanes. et divites dimisit inanes.

54. Suscepit Israel, puerum suum, 54. Suscepit Israel, puerum suum, recordatus misericordiæ suæ : recordatus misericordiæ suæ : 55. Sicut locutus est ad patres nostros, 55. Sicut locutus est ad patres nostros, Abraham et semini ejus in sæcula *. Abraham et semini ejus in sæcula *.

56. Mansit autem Maria cum illa 56. Mansit autem Maria cum illa quasi mensibus tribus et re- quasi mensibus tribus et re- versa est in domum suam. versa est in domum suam. 57. Elisabeth autem impletum est tem- 57. Elisabeth autem impletum est tem- pus pariendi, et peperit filium. pus pariendi, et peperit filium.

61. Et dixerunt ad illam : Quia ne- 61. Et dixerunt ad illam : Quia ne- mo est in cognatione tua qui mo est in cognatione tua qui vocetur hoc nomine. vocetur hoc nomine. Innuebant autem patri ejus quem Innuebant autem patri ejus quem vellet vocari eum. vellet vocari eum.

62. 62.

58. Et audierunt vicini et cognati ejus 63. Et postulans pugillarem scripsit, 58. Et audierunt vicini et cognati ejus 63. Et postulans pugillarem scripsit,

quia magnificavit Dominus mi- quia magnificavit Dominus mi- sericordiam suam cum illa, et sericordiam suam cum illa, et congratulabantur ei. congratulabantur ei.

59. Et factum est in die octavo, vene- 59. Et factum est in die octavo, vene- runt circumcidere puerum, et runt circumcidere puerum, et vocabant eum nomine patris sui vocabant eum nomine patris sui Zachariam. Zachariam.

60. Et respondens mater ejus, dixit: 60. Et respondens mater ejus, dixit:

Nequaquam, Nequaquam,

Joannes. Joannes.

1 Isa. LI, 9. 1 Isa. LI, 9.

2 Psal. xxxII, 10. 2 Psal. xxxII, 10.

sed sed

3 I Reg. 11, 5; Psal. XXXIII, 11. 3 I Reg. 11, 5; Psal. XXXIII, 11.

vocabitur vocabitur

64. 64.

dicens: Joannes est nomen dicens: Joannes est nomen ejus 5. Et mirati sunt universi. ejus 5. Et mirati sunt universi. Apertum est autem illico os ejus, Apertum est autem illico os ejus, et lingua ejus, et loquebatur et lingua ejus, et loquebatur benedicens Deum. benedicens Deum.

65. Et factus est timor super omnes 65. Et factus est timor super omnes vicinos eorum: et super omnia vicinos eorum: et super omnia montana Judææ divulgabantur montana Judææ divulgabantur omnia verba hæc : omnia verba hæc :

66. Et posuerunt omnes qui audierant 66. Et posuerunt omnes qui audierant

4 Genes. xv11, 9 et xxш, 16; Psal. cxxxi, 11; 4 Genes. xv11, 9 et xxш, 16; Psal. cxxxi, 11; Isa. XLI, 8. Isa. XLI, 8.

5 Supra, v, 13. 5 Supra, v, 13.

IN EVANG. LUCÆ, I-5. IN EVANG. LUCÆ, I-5.

in corde suo, dicentes: Quis, 67. Et Zacharias, pater ejus, repletus in corde suo, dicentes: Quis, 67. Et Zacharias, pater ejus, repletus

putas, puer iste erit? Etenim putas, puer iste erit? Etenim

manus Domini erat cum illo. manus Domini erat cum illo.

68. Benedictus Dominus Deus Israel', 68. Benedictus Dominus Deus Israel',

est Spiritu sancto: et propheta- est Spiritu sancto: et propheta- vit, dicens: vit, dicens:

quia visitavit et fecit redemptionem plebis suæ : quia visitavit et fecit redemptionem plebis suæ :

69. Et erexit cornu salutis nobis 69. Et erexit cornu salutis nobis

in domo David pueri sui " : in domo David pueri sui " :

70. Sicut locutus est per os 70. Sicut locutus est per os

sanctorum, qui a sæculo sunt, Prophetarum ejus³: sanctorum, qui a sæculo sunt, Prophetarum ejus³:

71. Salutem ex inimicis nostris, 71. Salutem ex inimicis nostris,

et de manu omnium qui oderunt nos : et de manu omnium qui oderunt nos :

72. Ad faciendam misericordiam cum patribus nostris, 72. Ad faciendam misericordiam cum patribus nostris, et memorari testamenti sui sancti : et memorari testamenti sui sancti :

73. Jusjurandum quod juravit ad Abraham patrem nostrum, 73. Jusjurandum quod juravit ad Abraham patrem nostrum, daturum se nobis*, daturum se nobis*,

74. Ut sine timore, de manu inimicorum nostrorum liberati, 74. Ut sine timore, de manu inimicorum nostrorum liberati, serviamus illi, serviamus illi,

75. In sanctitate et justitia coram ipso 75. In sanctitate et justitia coram ipso

omnibus diebus nostris. omnibus diebus nostris.

76. Et tu, puer, Propheta Altissimi vocaberis : 76. Et tu, puer, Propheta Altissimi vocaberis :

præibis enim ante faciem Domini parare vias ejus : præibis enim ante faciem Domini parare vias ejus :

77. Ad dandam scientiam salutis plebi ejus*, 77. Ad dandam scientiam salutis plebi ejus*,

in remissionem peccatorum eorum : in remissionem peccatorum eorum :

78. Per viscera misericordiæ Dei nostri, 78. Per viscera misericordiæ Dei nostri,

in quibus visitavit nos oriens ex alto : in quibus visitavit nos oriens ex alto :

79. Illuminare his qui in tenebris et in umbra mortis sedent, 79. Illuminare his qui in tenebris et in umbra mortis sedent, Ad dirigendos pedes nostros in viam pacis. Ad dirigendos pedes nostros in viam pacis.

80. Puer autem crescebat, et conforta- 80. Puer autem crescebat, et conforta-

batur spiritu et erat in deser- batur spiritu et erat in deser-

IN CAPUT I LUCÆ IN CAPUT I LUCÆ

ENARRATIO. ENARRATIO.

«Fuit in diebus Herodis, regis Ju- «Fuit in diebus Herodis, regis Ju- dææ, sacerdos quidam nomine Zacha- dææ, sacerdos quidam nomine Zacha- rias, de vice Abia: et uxor illius de rias, de vice Abia: et uxor illius de

1 Psal. LXXIII, 12. 1 Psal. LXXIII, 12.

2 Psal. cxxxi, 17. 2 Psal. cxxxi, 17.

3 Jerem. XXIII, 6 et XXX, 3 Jerem. XXIII, 6 et XXX,

tis usque in diem ostensionis tis usque in diem ostensionis suæ ad Israel. suæ ad Israel.

filiabus Aaron, et nomen ejus Elisa- filiabus Aaron, et nomen ejus Elisa- beth. » beth. »

Hic incipit explanatio historiæ. Mixtim Hic incipit explanatio historiæ. Mixtim autem exsequitur hic de nativitate Joan- autem exsequitur hic de nativitate Joan- nis, et de nativitate Christi. nis, et de nativitate Christi.

Et quinque facit, quorum primum est Et quinque facit, quorum primum est de Joannis annuntiatione, secundum est de Joannis annuntiatione, secundum est de Christi annuntiatione, tertium est de de Christi annuntiatione, tertium est de Joannis præcursu quem fecit in utero Joannis præcursu quem fecit in utero matris, quartum est de Joannis nativita- matris, quartum est de Joannis nativita- te et hæc quatuor in hoc primo capite te et hæc quatuor in hoc primo capite

VI, VI,

.10. .10.

* Genes. xxII, 16; Jerem. xxXI, 33; ad Hebr. * Genes. xxII, 16; Jerem. xxXI, 33; ad Hebr. 13 et 17. 13 et 17.

5 Malach. IV, 5; Supra, v, 17. 5 Malach. IV, 5; Supra, v, 17.

Zachar. 111, 8 et vi, 12; Malach. IV, 2. Zachar. 111, 8 et vi, 12; Malach. IV, 2.

10 10

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

continentur. Quintum est de Christi na- continentur. Quintum est de Christi na- tivitate, et hoc in principio sequentis ca- tivitate, et hoc in principio sequentis ca- pituli continetur. pituli continetur.

Ipsa autem Joannis annuntiatio dividi- Ipsa autem Joannis annuntiatio dividi- tur in quinque particulas. Describuntur tur in quinque particulas. Describuntur enim primo parentes, quibus fit annun- enim primo parentes, quibus fit annun- tiatio. Secundo, locus et tempus et op- tiatio. Secundo, locus et tempus et op- portunitas annuntiationis. Tertio, seria- portunitas annuntiationis. Tertio, seria- tim ponitur annuntiatio. Quarto, signum tim ponitur annuntiatio. Quarto, signum veritatis expetitur: et quinto, conceptio veritatis expetitur: et quinto, conceptio ipsa annuntiata, sicut prædicta est, per- ipsa annuntiata, sicut prædicta est, per- ficitur. ficitur.

Quales autem sint quibus fit annun- Quales autem sint quibus fit annun- tiatio describitur tripliciter: quales vide- tiatio describitur tripliciter: quales vide- licet generis et honorum claritate, qua- licet generis et honorum claritate, qua- les meriti et vitæ sanctitate, quales natu- les meriti et vitæ sanctitate, quales natu- rali ad generandum potestate. rali ad generandum potestate.

Claritas autem generis et honorum Claritas autem generis et honorum dignitas primo describitur in patre, et dignitas primo describitur in patre, et deinde in matre. deinde in matre.

Describit autem claritatem patris a Describit autem claritatem patris a temporis congruitate, ab honoris et offi- temporis congruitate, ab honoris et offi- cii dignitate, a nominis designatione, a cii dignitate, a nominis designatione, a sui ordinis et gradus sublimitatė. sui ordinis et gradus sublimitatė. A temporis quidem congruitate, quia A temporis quidem congruitate, quia

<< Fuit in diebus Herodis regis. » << Fuit in diebus Herodis regis. »

Herodes iste fuit Ascalonita, alienigena Herodes iste fuit Ascalonita, alienigena a semine Judeorum (ut dicit Josephus) a semine Judeorum (ut dicit Josephus) sub quo juxta prophetiam Jacob et Da- sub quo juxta prophetiam Jacob et Da- nielis Christus nasci debuit. Transeunte nielis Christus nasci debuit. Transeunte enim regno Judæorum ad alienigenam, enim regno Judæorum ad alienigenam, incepit regnum Christi. Unde Jacob, incepit regnum Christi. Unde Jacob, Genes. XLIX, 10: Non auferetur scep- Genes. XLIX, 10: Non auferetur scep- trum de Juda, et dux, etc. Daniel. ix, 27, trum de Juda, et dux, etc. Daniel. ix, 27, secundum aliam translationem : « Cum secundum aliam translationem : « Cum venerit Sanctus sanctorum, cessabit unctio venerit Sanctus sanctorum, cessabit unctio vestra, et sacrificium 1. » Herode enim vestra, et sacrificium 1. » Herode enim alienigena regnante (sicut narrat Jose- alienigena regnante (sicut narrat Jose- phus) vendebatur sacerdotium a Romanis, phus) vendebatur sacerdotium a Romanis, et a regibus qui regnabant sub ipsis, sic- et a regibus qui regnabant sub ipsis, sic- ut narrat historia Machabæorum : et ideo ut narrat historia Machabæorum : et ideo

* Vulgata habet, Daniel. 1x, 24-27: Septua- * Vulgata habet, Daniel. 1x, 24-27: Septua- ginta hebdomades abbreviatæ sunt super populum ginta hebdomades abbreviatæ sunt super populum tuum... ut ungatur sanctus sanctorum... In medio tuum... ut ungatur sanctus sanctorum... In medio hebdomadis deficiet hostia et sacrificium, etc. hebdomadis deficiet hostia et sacrificium, etc.

translato regno, et jam de transferendo translato regno, et jam de transferendo sacerdotio impleta prophetia, incipere sacerdotio impleta prophetia, incipere debuit Christi regnum, et Christi sacer- debuit Christi regnum, et Christi sacer- dotium quia aliter populus Dei capite dotium quia aliter populus Dei capite utroque caruisset. Et ideo, licet Augustus utroque caruisset. Et ideo, licet Augustus Cæsar major fuerit Herode, tamen non fit Cæsar major fuerit Herode, tamen non fit hic mentio Augusti Cæsaris, ut con- hic mentio Augusti Cæsaris, ut con- gruentia temporis ex impleta prophetia gruentia temporis ex impleta prophetia designetur. designetur.

Tres autem fuerunt hujus nominis per Tres autem fuerunt hujus nominis per ordinem regnantes in Judæa, pariter sibi ordinem regnantes in Judæa, pariter sibi nomine et malitia succedentes: Herodes nomine et malitia succedentes: Herodes Ascalonita, Herodes Antipas, et Herodes Ascalonita, Herodes Antipas, et Herodes Agrippa. Primus horum occidit pueros Agrippa. Primus horum occidit pueros innocentes volens occidere Christum 2. innocentes volens occidere Christum 2. Secundus decollavit Joannem ³. Tertius Secundus decollavit Joannem ³. Tertius in passione Christum sprevit, et decolla- in passione Christum sprevit, et decolla- vit Jacobum majorem, et vinxit in car- vit Jacobum majorem, et vinxit in car- cere Petrum *. Unde versus : cere Petrum *. Unde versus :

Ascalonita necat pueros, Antipa Joannem, Ascalonita necat pueros, Antipa Joannem, Agripa Jacobum, claudens in carcere Petrum. Agripa Jacobum, claudens in carcere Petrum.

Fuit ergo Fuit ergo

«In diebus Herodis, » «In diebus Herodis, »

Cum Herodes prosperitate lucis hujus Cum Herodes prosperitate lucis hujus mundi clarus regnaret, nihil de nocte et mundi clarus regnaret, nihil de nocte et tenebris mortis curans: de quo, Jerem. tenebris mortis curans: de quo, Jerem. XVII, 16 Diem hominis non desideravi. XVII, 16 Diem hominis non desideravi. Psal. LV, 4 Ab altitudine diei timebo. Psal. LV, 4 Ab altitudine diei timebo. Job, 111, 3 Pereat dies in qua natus Job, 111, 3 Pereat dies in qua natus sum. Unde et Herodes diem natalis sui sum. Unde et Herodes diem natalis sui celebrat 5, Herodes qui secundum nomen celebrat 5, Herodes qui secundum nomen suum gaudens, pelliceus, et glorians in suum gaudens, pelliceus, et glorians in pellibus interpretatur, hoc est, in exterio- pellibus interpretatur, hoc est, in exterio- ribus. Judith, 1, 4: Gloriabatur quasi po- ribus. Judith, 1, 4: Gloriabatur quasi po- tens in potentia, scilicet sua. Contra quod tens in potentia, scilicet sua. Contra quod dicitur, Jerem. ix, 23 et 24: Non glo- dicitur, Jerem. ix, 23 et 24: Non glo- rietur dives in divitiis suis:... sed in hoc rietur dives in divitiis suis:... sed in hoc glorietur, qui gloriatur, scire et nosse glorietur, qui gloriatur, scire et nosse me. Diei enim istius lux temulenta est et me. Diei enim istius lux temulenta est et

2 Cf. Matth. 11, 16 et seq. 2 Cf. Matth. 11, 16 et seq.

3 Cf. Matth. XIV, 10 et seq. 3 Cf. Matth. XIV, 10 et seq.

4 Cf. Luc. XXIII, 8 et seq.; Act. xii, 2 et 3. 4 Cf. Luc. XXIII, 8 et seq.; Act. xii, 2 et 3. * Cf. Matth. XIV, 6 et seq. * Cf. Matth. XIV, 6 et seq.