47 47

IN EVANG. MARCI, XV-46, 47. IN EVANG. MARCI, XV-46, 47.

sindone: » ut significaretur quod in per- sindone: » ut significaretur quod in per- petuo in corde mundo esset involvendus. petuo in corde mundo esset involvendus. Psal. L, 12 Cor mundum crea in me, Psal. L, 12 Cor mundum crea in me, Deus, et spiritum rectum innova in visce- Deus, et spiritum rectum innova in visce- ribus meis. Luc. XXIII, 53: Depositum ribus meis. Luc. XXIII, 53: Depositum involvit sindone. Joan. xix, 40: Accepe- involvit sindone. Joan. xix, 40: Accepe- runt corpus Jesu, el ligaverunt illud lin- runt corpus Jesu, el ligaverunt illud lin- teis cum aromatibus. Matth. xxvII, 59: teis cum aromatibus. Matth. xxvII, 59: Accepto corpore Jesu, Joseph involvit il- Accepto corpore Jesu, Joseph involvit il- lud in sindone munda. lud in sindone munda.

« Et posuit eum in monumento quod « Et posuit eum in monumento quod erat excisum de petra, et advolvit lapi- erat excisum de petra, et advolvit lapi- dem ad ostium monumenti. dem ad ostium monumenti.

Maria autem Magdalene et Maria Maria autem Magdalene et Maria Joseph adspiciebant ubi poneretur. » Joseph adspiciebant ubi poneretur. »

Hic tangitur solemnitas sepelitionis. Hic tangitur solemnitas sepelitionis. Tanguntur autem hic duo: scilicet, Tanguntur autem hic duo: scilicet, quod posuit in monumento, quod quasi quod posuit in monumento, quod quasi munimentum dicitur, quia firmissimum munimentum dicitur, quia firmissimum erat, ne dici posset quod esset ablatus: quia erat, ne dici posset quod esset ablatus: quia per Spiritum scivit, quod hoc dicere debe- per Spiritum scivit, quod hoc dicere debe- bant Pharisæi, et idcirco Dominus voluit bant Pharisæi, et idcirco Dominus voluit ad sepulcrum adhiberi custodiam, ut in- ad sepulcrum adhiberi custodiam, ut in- negabilis esset Resurrectio. Matth. xxxvII, negabilis esset Resurrectio. Matth. xxxvII, 64 Jube custodiri sepulcrum, ne forte 64 Jube custodiri sepulcrum, ne forte veniant discipuli ejus, et furentur eum, veniant discipuli ejus, et furentur eum, et dicant plebi : Surrexit a mortuis, et et dicant plebi : Surrexit a mortuis, et erit novissimus error pejor priore. Idcirco erit novissimus error pejor priore. Idcirco ergo posuit in loco munito. Dicitur au- ergo posuit in loco munito. Dicitur au- tem etiam monumentum a monitione, tem etiam monumentum a monitione, quia in memoria erat sanctorum. Pro- quia in memoria erat sanctorum. Pro- verb. x, 7: Memoria justi cum laudibus. verb. x, 7: Memoria justi cum laudibus. Psal. cx1, 7 In memoria æterna erit Psal. cx1, 7 In memoria æterna erit justus. justus.

« Quod excisum erat in petra. » Ad « Quod excisum erat in petra. » Ad litteram enim sepulcrum fuit domus ca- litteram enim sepulcrum fuit domus ca- merata, excisa in petra ad tantam altitu- merata, excisa in petra ad tantam altitu- dinem, quantam homo vix attingit exten- dinem, quantam homo vix attingit exten- sione manus a fundamento usque ad su- sione manus a fundamento usque ad su- perius habens introitum ab Oriente, in perius habens introitum ab Oriente, in cujus aquilonari parte erat in petra spe- cujus aquilonari parte erat in petra spe- lunca septem pedum longitudinis in pa- lunca septem pedum longitudinis in pa- riete aquilonari, et trium pedum latitu- riete aquilonari, et trium pedum latitu-

747 747

dinis quæ versus meridiem tota pate- dinis quæ versus meridiem tota pate- bat, et erat aperta tribus palmis. In hac bat, et erat aperta tribus palmis. In hac spelunca positum fuit corpus. spelunca positum fuit corpus.

Et hoc est quod dicit : « Quod erat Et hoc est quod dicit : « Quod erat excisum in petra: » quæ petra solidita- excisum in petra: » quæ petra solidita- tem fidei significat, in qua apud Eccle- tem fidei significat, in qua apud Eccle- siam sepultus est Christus. 1 ad Corinth. siam sepultus est Christus. 1 ad Corinth. x, 4 Petra autem erat Christus, hoc x, 4 Petra autem erat Christus, hoc est, fides Christi. Matth. xvi, 18 : Super est, fides Christi. Matth. xvi, 18 : Super hanc petram ædificabo Ecclesiam meam. hanc petram ædificabo Ecclesiam meam.

« Et advolvit. >> « Et advolvit. >>

Ecce sepulcri sigillatio. Ecce sepulcri sigillatio.

« Et advolvit lapidem » miræ magnitu- « Et advolvit lapidem » miræ magnitu- dinis, qui humana fortitudine esset im- dinis, qui humana fortitudine esset im- mobilis, nisi mulți et cum instrumentis mobilis, nisi mulți et cum instrumentis convenirent, « ad ostium monumenti: » convenirent, « ad ostium monumenti: » ut omnis suspicio in Resurrectione ejus ut omnis suspicio in Resurrectione ejus tolleretur, quia firmam spem Resurre- tolleretur, quia firmam spem Resurre- ctionis habebat. Ostium autem monumenti ctionis habebat. Ostium autem monumenti dicitur apertura speluncæ conversa ad dicitur apertura speluncæ conversa ad meridiem, quæ erat intra concavitatem meridiem, quæ erat intra concavitatem cryptæ in qua spelunca, Matth. xxvII, cryptæ in qua spelunca, Matth. xxvII, 60 Advolvit saxum magnum ad ostium 60 Advolvit saxum magnum ad ostium monumenti, et abiit. Thren. III, 53: monumenti, et abiit. Thren. III, 53: Lapsa est in lacum vita mea, et posue- Lapsa est in lacum vita mea, et posue- runt lapidem super me. runt lapidem super me.

« Maria autem Magdalene, » « Maria autem Magdalene, »

Præ cæteris ardens in amore Domini, Præ cæteris ardens in amore Domini, « et Maria Joseph, » supple, mater: et « et Maria Joseph, » supple, mater: et cæteræ mulieres quæ inseparabiliter Do- cæteræ mulieres quæ inseparabiliter Do- mino in morte adhæserunt. Lucæ enim, mino in morte adhæserunt. Lucæ enim, XXIII, 49, dicitur, quod stabant omnes XXIII, 49, dicitur, quod stabant omnes noti ejus a longe, et mulieres quæ secu- noti ejus a longe, et mulieres quæ secu- tæ eum erant a Galilæa, hæc videntes." tæ eum erant a Galilæa, hæc videntes."

Et hoc est «Adspiciebant » diligen- Et hoc est «Adspiciebant » diligen- ter «ubi poneretur, » ut mortuum visi- ter «ubi poneretur, » ut mortuum visi- tarent, et officium funeri impenderent. tarent, et officium funeri impenderent. Visus enim ab amico mortuo non retra- Visus enim ab amico mortuo non retra- hitur. Matth. xxvII, 61: Erat autem ibi hitur. Matth. xxvII, 61: Erat autem ibi Maria Magdalene, et altera Maria, se- Maria Magdalene, et altera Maria, se- dentes contra sepulcrum, ut viderent dentes contra sepulcrum, ut viderent quid ageretur. quid ageretur.

748 748

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

CAPUT XVI. CAPUT XVI.

Mulieribus ad Christi monumentum obstupescentibus, Angelus resurrectionem Mulieribus ad Christi monumentum obstupescentibus, Angelus resurrectionem ipsius annuntiat; qui primum Mariæ Magdalene apparet, deinde duobus dis- ipsius annuntiat; qui primum Mariæ Magdalene apparet, deinde duobus dis- cipulis in alia effigie: demum undecim recumbentibus apparens, exprobrata in- cipulis in alia effigie: demum undecim recumbentibus apparens, exprobrata in- credulitate, mittit eos ut in universo mundo prædicent ac baptizent, subjun- credulitate, mittit eos ut in universo mundo prædicent ac baptizent, subjun- ctis signis quæ sequantur credentes, ac ita in cælum ascendit. ctis signis quæ sequantur credentes, ac ita in cælum ascendit.

1. Et cum transisset sabbatum 1, Ma- 1. Et cum transisset sabbatum 1, Ma- ria Magdalene, et Maria Jacobi, ria Magdalene, et Maria Jacobi, et Salome emerunt aromata, ut et Salome emerunt aromata, ut venientes ungerent Jesum. venientes ungerent Jesum.

2. Et valde mane una sabbatorum, 2. Et valde mane una sabbatorum, veniunt ad monumentum, orto veniunt ad monumentum, orto jam sole. jam sole.

3. Et dicebant ad invicem : Quis re- 3. Et dicebant ad invicem : Quis re- volvet nobis lapidem ab ostio volvet nobis lapidem ab ostio monumenti? monumenti?

4. Et respicientes viderunt revolu- 4. Et respicientes viderunt revolu- tum lapidem. Erat quippe ma- tum lapidem. Erat quippe ma- gnus valde. gnus valde.

5. Et introeuntes in monumentum³, 5. Et introeuntes in monumentum³, viderunt juvenem sedentem in viderunt juvenem sedentem in dextris, coopertum stola candi- dextris, coopertum stola candi- da, et obstupuerunt. da, et obstupuerunt.

6. Qui dicit illis: Nolite expave- 6. Qui dicit illis: Nolite expave- scere Jesum quæritis Nazare- scere Jesum quæritis Nazare- num, crucifixum surrexit, non num, crucifixum surrexit, non est hic, ecce locus ubi posue- est hic, ecce locus ubi posue-

runt eum. runt eum.

quidquam dixerunt, timebant quidquam dixerunt, timebant enim. enim.

9. Surgens autem mane, prima sab- 9. Surgens autem mane, prima sab- bati*, apparuit primo Mariæ bati*, apparuit primo Mariæ Magdalene, de qua ejecerat Magdalene, de qua ejecerat septem dæmonia. septem dæmonia.

10. Illa vadens nuntiavit his qui cum 10. Illa vadens nuntiavit his qui cum eo fuerant, lugentibus et flenti- eo fuerant, lugentibus et flenti- bus. bus.

11. Et illi audientes quia viveret et 11. Et illi audientes quia viveret et visus esset ab ea, non credide- visus esset ab ea, non credide- runt. runt.

12. Post hæc autem, duobus ex his 12. Post hæc autem, duobus ex his ambulantibus ostensus est in ambulantibus ostensus est in alia effigie, euntibus in villam³. alia effigie, euntibus in villam³. 13. Et illi euntes nuntiaverunt cæte- 13. Et illi euntes nuntiaverunt cæte- ris nec illis crediderunt.. ris nec illis crediderunt.. 14. Novissime, recumbentibus illis 14. Novissime, recumbentibus illis undecim apparuit et exprobra- undecim apparuit et exprobra- vit incredulitatem eorum et du- vit incredulitatem eorum et du- ritiam cordis, quia iis qui vi- ritiam cordis, quia iis qui vi- derant eum resurrexisse non derant eum resurrexisse non crediderunt. crediderunt.

7. Sed ite, dicite discipulis ejus, et 7. Sed ite, dicite discipulis ejus, et Petro, quia præcedit vos in Ga- 15. Petro, quia præcedit vos in Ga- 15. lilæam ibi eum videbitis, sicut lilæam ibi eum videbitis, sicut dixit vobis³. dixit vobis³.

8. At illæ exeuntes, fugerunt de mo- 8. At illæ exeuntes, fugerunt de mo- numento, invaserat enim eas numento, invaserat enim eas tremor et pavor: et nemini tremor et pavor: et nemini

1 Matth. XXVIII, 1; Luc. xxiv, 1; Joan. xx, 1. 1 Matth. XXVIII, 1; Luc. xxiv, 1; Joan. xx, 1. * Matth. XXVIII, 5 ; Luc. xxiv, 4; Joan. * Matth. XXVIII, 5 ; Luc. xxiv, 4; Joan. xx, 12. xx, 12.

Et dixit eis: Euntes in mundum Et dixit eis: Euntes in mundum universum, prædicate evange- universum, prædicate evange- lium omni creaturæ. lium omni creaturæ. 16. Qui crediderit et baptizatus fuerit, 16. Qui crediderit et baptizatus fuerit, salvus erit qui vero non cre- salvus erit qui vero non cre- diderit, condemnabitur. diderit, condemnabitur.

* Supra, XIV, 28. * Supra, XIV, 28.

4 Joan. xx, 16. 4 Joan. xx, 16.

* Luc. XXIV, 13. * Luc. XXIV, 13.

IN EVANG. MARCI, XVI-1, 2, 3, 4. IN EVANG. MARCI, XVI-1, 2, 3, 4.

17. Signa autem eos qui crediderint, 17. Signa autem eos qui crediderint, hæc sequentur: In nomine meo hæc sequentur: In nomine meo dæmonia ejicient', linguis lo- dæmonia ejicient', linguis lo- quentur novis quentur novis

, ,

18. Serpentes tollent, et si mortiferum 18. Serpentes tollent, et si mortiferum quid biberint non eis nocebit quid biberint non eis nocebit

, ,

super ægros manus imponent super ægros manus imponent et bene habebunt*. et bene habebunt*.

IN CAPUT XVI MARCI IN CAPUT XVI MARCI

ENARRATIO. ENARRATIO.

« Et cum transisset sabbatum, Ma- « Et cum transisset sabbatum, Ma- ria Magdalene, et Maria Jacobi et Sa- ria Magdalene, et Maria Jacobi et Sa- lome emerunt aromata, ut venientes lome emerunt aromata, ut venientes ungerent Jesum. ungerent Jesum.

Et valde mane una sabbatorum ve- Et valde mane una sabbatorum ve- niunt ad monumentum, orto jam niunt ad monumentum, orto jam sole. sole.

Et dicebant ad invicem : Quis revol- Et dicebant ad invicem : Quis revol- vet nobis lapidem ab ostio monumen- vet nobis lapidem ab ostio monumen-

ti ? ti ?

Et respicientes viderunt revolutum Et respicientes viderunt revolutum lapidem. Erat quippe magnus valde. » lapidem. Erat quippe magnus valde. »

Hic de ultima Leonis proprietate agi- Hic de ultima Leonis proprietate agi- tur, quæ est quod animal suorum esse tur, quæ est quod animal suorum esse dicitur vivificativum. Osee, vi, 3 : Vivi- dicitur vivificativum. Osee, vi, 3 : Vivi- ficabit nos post duos dies: in die tertia ficabit nos post duos dies: in die tertia suscitabit nos. Et hoc ostenditur in Re- suscitabit nos. Et hoc ostenditur in Re- surrectione, quæ sicut dicit Apostolus, surrectione, quæ sicut dicit Apostolus, I ad Corinth. xv, passim, causa est no- I ad Corinth. xv, passim, causa est no- stræ resurrectionis. stræ resurrectionis.

Dividitur autem hæc pars in duas par- Dividitur autem hæc pars in duas par- tes in quarum prima continetur de tes in quarum prima continetur de nuntiatione Resurrectionis facta per nuntiatione Resurrectionis facta per

1 Act. XVI, 18. 1 Act. XVI, 18.

2 Act. II, 4 et x, 46. 2 Act. II, 4 et x, 46.

3 Act. XXVIII, 5. 3 Act. XXVIII, 5.

An- An-

749 749

19. Et Dominus quidem Jesus, post- 19. Et Dominus quidem Jesus, post- quam locutus est eis, assumptus quam locutus est eis, assumptus est in cœlum, et sedet a dex- est in cœlum, et sedet a dex- tris Dei. tris Dei.

20. Illi autem profecti prædicaverunt 20. Illi autem profecti prædicaverunt ubique, Domino cooperante et ubique, Domino cooperante et sermonem confirmante, sequen- sermonem confirmante, sequen- tibus signis. tibus signis.

gelos in secunda autem, describitur de gelos in secunda autem, describitur de apparitione, ibi, y. 9: « Surgens autem apparitione, ibi, y. 9: « Surgens autem mane, prima sabbati, etc. » mane, prima sabbati, etc. »

Adhuc in prima parte tria dicuntur : in Adhuc in prima parte tria dicuntur : in quorum primo personæ quibus facta est quorum primo personæ quibus facta est denuntiatio describuntur in secundo, denuntiatio describuntur in secundo, describitur persona denuntians, ibi, y. 4: describitur persona denuntians, ibi, y. 4: « Et introeuntes, etc. » In tertio autem, « Et introeuntes, etc. » In tertio autem, denuntiatio facta describitur, ibi, y. 6: denuntiatio facta describitur, ibi, y. 6: « Qui dicit illis : Nolite expavescere, « Qui dicit illis : Nolite expavescere,

etc. » etc. »

In prima harum partium quatuor di- In prima harum partium quatuor di- cuntur in quorum primo describitur cuntur in quorum primo describitur tempus visitationis in secundo, perso- tempus visitationis in secundo, perso- næ visitantes in tertio, tempus adven- næ visitantes in tertio, tempus adven- tus ad sepulcrum: in quarto, angustiosa tus ad sepulcrum: in quarto, angustiosa inquisitio de possibilitate intrandi in se- inquisitio de possibilitate intrandi in se- pulcrum. Et hæc patent in littera. pulcrum. Et hæc patent in littera.

Dicit igitur: « Et cum transisset Dicit igitur: « Et cum transisset sabbatum, » in quo nulli operari aliquid sabbatum, » in quo nulli operari aliquid licebat quia erat magnus dies ille Sab- licebat quia erat magnus dies ille Sab- bati, sicut dicitur, Joan. xix, 31. Quia et bati, sicut dicitur, Joan. xix, 31. Quia et sabbatum erat et festum Paschæ. Et ideo, sabbatum erat et festum Paschæ. Et ideo, sicut dicitur, Luc. XXIII, 56: Siluerunt: sicut dicitur, Luc. XXIII, 56: Siluerunt: aromatibus in Parasceve emptis et præ- aromatibus in Parasceve emptis et præ- paratis. Cum autem sabbatum hoc mag- paratis. Cum autem sabbatum hoc mag- num transisset, Isa. LVIII, 13: Si averte- num transisset, Isa. LVIII, 13: Si averte- ris a sabbato pedem tuum, facere volun- ris a sabbato pedem tuum, facere volun- tatem tuam in die sancto meo: et vocave- tatem tuam in die sancto meo: et vocave- ris sabbatum delicatum, et sanctum Do- ris sabbatum delicatum, et sanctum Do- mini gloriosum: Dominus enim tunc mini gloriosum: Dominus enim tunc quievit ab omni opere suo. Et ideo dig- quievit ab omni opere suo. Et ideo dig- num fuit ut sui ab omni opere quiescen num fuit ut sui ab omni opere quiescen

8. 8.

4 Act. XXVIII, 4 Act. XXVIII, 5 Luc. XXIV, 51. 5 Luc. XXIV, 51.

750 750

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

do quietem illam significarent. Ad Hebr. do quietem illam significarent. Ad Hebr. IV, 10 Qui ingressus est in requiem ejus, IV, 10 Qui ingressus est in requiem ejus, etiam ipse requievit ab operibus suis, etiam ipse requievit ab operibus suis,

sicut a suis Deus. sicut a suis Deus.

« Maria Magdalene, « Maria Magdalene,

>> >>

Quæ terrifica interpretatur, quæ cæ- Quæ terrifica interpretatur, quæ cæ- teris audacior fuit, et hæc audacia ex teris audacior fuit, et hæc audacia ex amore provenit. Unde de amore ejus di- amore provenit. Unde de amore ejus di- cit Chrysostomus : « Magnus amor et cit Chrysostomus : « Magnus amor et « igne vehementior, et non est aliquid « igne vehementior, et non est aliquid « quod ejus proprium impetum sustinere « quod ejus proprium impetum sustinere possit. » possit. »

«< «<

« Et Maria Jocobi, » hoc est mater « Et Maria Jocobi, » hoc est mater Jacobi, «et Salome, » hoc est, filia Sa- Jacobi, «et Salome, » hoc est, filia Sa- lome; quarum duæ erant sorores, et ter- lome; quarum duæ erant sorores, et ter- tia specialissima fuit Domino: cum qui- tia specialissima fuit Domino: cum qui- bus non erat beata Virgo, quia fides ejus bus non erat beata Virgo, quia fides ejus non nutavit a spe Resurrectionis. Pro- non nutavit a spe Resurrectionis. Pro- babile autem erat quod cum eis erant babile autem erat quod cum eis erant aliæ mulieres, quæ non commemoran- aliæ mulieres, quæ non commemoran- turquia istæ erant potissimæ, et aliæ turquia istæ erant potissimæ, et aliæ erant quasi pedissequæ istarum in reli- erant quasi pedissequæ istarum in reli- gione Christiana. gione Christiana.

Istæ ergo « emerunt » magnis pretiis Istæ ergo « emerunt » magnis pretiis « aromata, » quasi aeromata dicta, quia « aromata, » quasi aeromata dicta, quia diffundunt longe lateque bonum odorem diffundunt longe lateque bonum odorem in aerem significantia famam Crucifixi in aerem significantia famam Crucifixi longe lateque diffundendam. II ad Co- longe lateque diffundendam. II ad Co- rinth. 11, 14 et 15: Deo gratias, qui sem- rinth. 11, 14 et 15: Deo gratias, qui sem- per triumphat nos in Christo Jesu, et per triumphat nos in Christo Jesu, et odorem notitiæ suæ manifestat per nos odorem notitiæ suæ manifestat per nos in omni loco quia Christi bonus odor in omni loco quia Christi bonus odor sumus Deo. Cantic. IV, 10: Odor un- sumus Deo. Cantic. IV, 10: Odor un- guentorum tuorum super omnia aro- guentorum tuorum super omnia aro-

mata. mata.

« Ut venientes, » ex devotione ad vi- « Ut venientes, » ex devotione ad vi- sitandum sepulcrum, « ungerent Je- sitandum sepulcrum, « ungerent Je- sum » quia tunc moris erat ungere cor- sum » quia tunc moris erat ungere cor- pora mortuorum, ut præfiguraretur quod pora mortuorum, ut præfiguraretur quod resurrectura erant unguento plenæ glo- resurrectura erant unguento plenæ glo- riæ delibuta. In figura hujus Joseph, riæ delibuta. In figura hujus Joseph, Genes. L, 2 Præcepit servis suis medi- Genes. L, 2 Præcepit servis suis medi- cis, ut aromatibus condireut patrem. cis, ut aromatibus condireut patrem. Aromata sunt virtutum, quas in con- Aromata sunt virtutum, quas in con- versatione habebant, significationes. versatione habebant, significationes. Unguenta autem præsignant gloriam re- Unguenta autem præsignant gloriam re- surrectionis, in qua surgent delibuta. surrectionis, in qua surgent delibuta.

« Et valde mane « Et valde mane

» »

In vigilia matutina, ut congrueret facto In vigilia matutina, ut congrueret facto Veteris Testamenti, Exod. xiv, 24 et 25: Veteris Testamenti, Exod. xiv, 24 et 25: Jamque advenerat vigilia matutina, et Jamque advenerat vigilia matutina, et ecce respiciens Dominus super castra ecce respiciens Dominus super castra Ægyptiorum, per columnam ignis et nu- Ægyptiorum, per columnam ignis et nu- bis, interfecit exercitum eorum: et subver- bis, interfecit exercitum eorum: et subver- tit rotas curruum, ferebanturque in pro- tit rotas curruum, ferebanturque in pro- fundum. Hoc enim factum est tempore fundum. Hoc enim factum est tempore Resurrectionis, cum victor ab inferis Resurrectionis, cum victor ab inferis Christus resurrexit. Christus resurrexit.

« Una sabbatorum, » hoc est, prima « Una sabbatorum, » hoc est, prima sabbatorum, quia unum et primum apud sabbatorum, quia unum et primum apud Judæos est idem et apud omnes qui Judæos est idem et apud omnes qui numero litterarum significant nomina numero litterarum significant nomina ordinalia numerorum, sicut primum et ordinalia numerorum, sicut primum et secundum et tertium, etc. secundum et tertium, etc.

Una ergo sabbatorum, quæ est dies Una ergo sabbatorum, quæ est dies dominica. Sabbatum enim hic septima- dominica. Sabbatum enim hic septima- na dicitur, propter hoc quod dies septi- na dicitur, propter hoc quod dies septi- manæ a sabbato numerantur sic, prima manæ a sabbato numerantur sic, prima sabbati, hoc est, prima a sabbato, et se- sabbati, hoc est, prima a sabbato, et se- cunda sabbati, et tertia, et sic de aliis: cunda sabbati, et tertia, et sic de aliis: unde, Luc. xvIII, 12: Jejuno bis in sab- unde, Luc. xvIII, 12: Jejuno bis in sab- bato, hoc est, in septimana numerata a bato, hoc est, in septimana numerata a sabbato. sabbato.

« Veniunt, » ex devotione et fide quam « Veniunt, » ex devotione et fide quam habebant ad Dominum, « ad monumen- habebant ad Dominum, « ad monumen- tum. » Inde enim dicitur monumentum, tum. » Inde enim dicitur monumentum, quia admonitio est mortuorum, ut sint quia admonitio est mortuorum, ut sint in recordatione vivorum. Psal. cx1, 7: in recordatione vivorum. Psal. cx1, 7: In memoria æterna erit justus, ab audi- In memoria æterna erit justus, ab audi- tione mala non timebit. Et ideo tituli tione mala non timebit. Et ideo tituli scribuntur in tumulis mortuorum, qui scribuntur in tumulis mortuorum, qui epitaphia dicuntur, ut memoria eorum epitaphia dicuntur, ut memoria eorum apud vivos remaneat. Proverb. x, 7: apud vivos remaneat. Proverb. x, 7: Memoria justi cum laudibus. Memoria justi cum laudibus.

« Orto jam sole, » videtur autem con- « Orto jam sole, » videtur autem con- trarium quod dicitur, Joan. xx, 1, ubi trarium quod dicitur, Joan. xx, 1, ubi dicitur: Cum adhuc tenebræ essent. Ad dicitur: Cum adhuc tenebræ essent. Ad hoc hoc autem dicit Augustinus, quod hoc hoc autem dicit Augustinus, quod cum venerunt, tenebræ erant: sed ta- cum venerunt, tenebræ erant: sed ta- men aurora apparuit, quando radii solis men aurora apparuit, quando radii solis tenebris se immiscuerunt, nec adhuc so- tenebris se immiscuerunt, nec adhuc so- lis corpus apparuit et ideo cum dicit, lis corpus apparuit et ideo cum dicit, « Orto jam sole, » intelligendum est, « Orto jam sole, » intelligendum est, quod solis ortus fuit per radiorum appa- quod solis ortus fuit per radiorum appa-

IN EVANG. MARCI, XVI-3, 4, 5. IN EVANG. MARCI, XVI-3, 4, 5.

ritionem, et non per corporis sui ortum ritionem, et non per corporis sui ortum de sub terra. de sub terra.

Quod autem dicit : « Orto jam sole, » Quod autem dicit : « Orto jam sole, » significat quod tunc primo radii solis in significat quod tunc primo radii solis in nubibus inceperunt apparere. Quod si- nubibus inceperunt apparere. Quod si- gnificabat jam surrexisse solem justitiæ, gnificabat jam surrexisse solem justitiæ, de quo dicitur, Malach. IV, 2: Orietur de quo dicitur, Malach. IV, 2: Orietur vobis timentibus nomen meum Sol justi- vobis timentibus nomen meum Sol justi- tiæ, scilicet Christus Deus noster, et sa_ tiæ, scilicet Christus Deus noster, et sa_ nitas in pennis ejus, quam oriri dicit nitas in pennis ejus, quam oriri dicit Job, sed non malis, ad salutem. Job, Job, sed non malis, ad salutem. Job, III, 9 et 4 Non videat ortum surgentis III, 9 et 4 Non videat ortum surgentis auroræ, et non illustretur lumine. auroræ, et non illustretur lumine.

« Et dicebant ad invicem, » « Et dicebant ad invicem, »

Sollicitæ de lapidis revolutione, ut pos- Sollicitæ de lapidis revolutione, ut pos- sent ingredi in sepulcrum et hoc est sent ingredi in sepulcrum et hoc est quartum divisionis præcedentis. « Quis » quartum divisionis præcedentis. « Quis » virilis fortitudinis, « revolvet nobis, » quæ virilis fortitudinis, « revolvet nobis, » quæ fœminæ imbecilles sumus, « lapidem fœminæ imbecilles sumus, « lapidem gravissimum. Infra, y. 4: Erat quippe gravissimum. Infra, y. 4: Erat quippe magnus valde. magnus valde.

>>> >>>

« Ab ostio, » hoc est, ab apertura « Ab ostio, » hoc est, ab apertura speluncæ, « monumenti: » hoc enim speluncæ, « monumenti: » hoc enim fœmineæ imbecillitati erat impossibile. fœmineæ imbecillitati erat impossibile.

« Et respicientes, » « Et respicientes, »

Quia ex desiderio iterum et iterum Quia ex desiderio iterum et iterum adspiciebant et quia semper suis adest adspiciebant et quia semper suis adest Deus, viderunt revolutum lapidem. » Deus, viderunt revolutum lapidem. » Quod qualiter factum sit, Matth. XXVIII, Quod qualiter factum sit, Matth. XXVIII, 2 et 4, dicit quod Angelus Domini acce- 2 et 4, dicit quod Angelus Domini acce- dens revolvit lapidem... Præ timore dens revolvit lapidem... Præ timore autem exterriti sunt custodes, et facti autem exterriti sunt custodes, et facti sunt velut mortui, qui custodes erant in- sunt velut mortui, qui custodes erant in- fra cryptam speluncæ, in qua erat monu- fra cryptam speluncæ, in qua erat monu-

mentum. mentum.

Et reddit causam sollicitudinis mulie- Et reddit causam sollicitudinis mulie- rum, dicens : « Erat quippe magnus val- rum, dicens : « Erat quippe magnus val- de, » et mulierum superans imbecillita- de, » et mulierum superans imbecillita- tem. Hoc enim voluit Dominus, ut esset tem. Hoc enim voluit Dominus, ut esset insuspicabilis Resurrectio: sed illi pos- insuspicabilis Resurrectio: sed illi pos- sibile fuit, qui etiam totam terram sua sibile fuit, qui etiam totam terram sua Resurrectione tremere fecit. Psal. Lxxv, Resurrectione tremere fecit. Psal. Lxxv,

1 Job, xxxx, 18: Cum tempus fuerit, in altum 1 Job, xxxx, 18: Cum tempus fuerit, in altum

751 751

9 et 10 Terra tremuit et quievit, cum 9 et 10 Terra tremuit et quievit, cum exsurgeret in judicium Deus. exsurgeret in judicium Deus.

« Et introeuntes in monumentum, « Et introeuntes in monumentum, viderunt juvenem sedentem in dex- viderunt juvenem sedentem in dex- tris, coopertum stola candida, et ob- tris, coopertum stola candida, et ob- stupuerunt. » stupuerunt. »

Describit hic personam ejus qui Re- Describit hic personam ejus qui Re- surrectionem nuntiavit. surrectionem nuntiavit.

Dicuntur autem hic tria: ubi scilicet Dicuntur autem hic tria: ubi scilicet nuntium Resurrectionis invenerunt: et nuntium Resurrectionis invenerunt: et qualiter invenerunt: et quod ad magni- qualiter invenerunt: et quod ad magni- ficentiam ejus obstupuerunt. ficentiam ejus obstupuerunt.

Dicit igitur: « Et introeuntes in mo- Dicit igitur: « Et introeuntes in mo- numentum, » hoc est, in cryptam exte- numentum, » hoc est, in cryptam exte- riorem monumenti, cujus ostium introi- riorem monumenti, cujus ostium introi- tus fuit ad Orientem, « viderunt, » statim tus fuit ad Orientem, « viderunt, » statim revelatis oculis, «juvenem, » ipso ha- revelatis oculis, «juvenem, » ipso ha- bitu corporis juvenilis prætendentem im- bitu corporis juvenilis prætendentem im- mortalitatem gloriosæ Resurrectionis : mortalitatem gloriosæ Resurrectionis : quia, sicut dicitur, ad Hebr. VII, 13: quia, sicut dicitur, ad Hebr. VII, 13: Quod antiquatur et senescit, prope in- Quod antiquatur et senescit, prope in- teritum est. Et Philosophus : « Omnis teritum est. Et Philosophus : « Omnis secundum naturam corruptio in hac vita, secundum naturam corruptio in hac vita, est sicut senectus et vetustas. » In Re- est sicut senectus et vetustas. » In Re- surrectione autem nemo senescit, quia surrectione autem nemo senescit, quia sicut dicitur, Matth. xxII, 30: Erunt sic- sicut dicitur, Matth. xxII, 30: Erunt sic- ut Angeli Dei in cœlo. ut Angeli Dei in cœlo.

« Sedentem, » quiescentem, quia in « Sedentem, » quiescentem, quia in æternis nemo laborat. Apocal. xiv, 13: æternis nemo laborat. Apocal. xiv, 13: Amodo jam dicit Spiritus, ut requie- Amodo jam dicit Spiritus, ut requie- scant a laboribus suis. scant a laboribus suis.

« In dextris, » quia sinistra tempora- « In dextris, » quia sinistra tempora- lium jam transiit. Ad Coloss. 111, 1 et 2: lium jam transiit. Ad Coloss. 111, 1 et 2: Quæ sursum sunt quærite, ubi Christus Quæ sursum sunt quærite, ubi Christus est in dextera Dei sedens: quæ sursum est in dextera Dei sedens: quæ sursum sunt sapite, non quæ super terram. sunt sapite, non quæ super terram. Dextera enim significat æterna, in quibus Dextera enim significat æterna, in quibus jam et corporaliter quievit Dominus. jam et corporaliter quievit Dominus.

« Coopertum stola candida. » « Coopertum stola candida. »

Candor enim vestis, ut dicit Gregorius, Candor enim vestis, ut dicit Gregorius, significat amictum luminis, quo Chri- significat amictum luminis, quo Chri-

alas erigit. alas erigit.

752 752

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

stus corporaliter jam indutus significatur. stus corporaliter jam indutus significatur. Psal. cu, 2 Amictus lumine sicut ve- Psal. cu, 2 Amictus lumine sicut ve- stimento. Sapient. VII, 26: Candor enim stimento. Sapient. VII, 26: Candor enim est lucis æternæ, et speculum sine macu-- est lucis æternæ, et speculum sine macu-- la Dei majestatis, et imago bonitatis la Dei majestatis, et imago bonitatis illius. Significat etiam ad amicos Chri- illius. Significat etiam ad amicos Chri- sti blandimentum lenitatis: quia candor sti blandimentum lenitatis: quia candor blandus est color. Candor dicitur albedo blandus est color. Candor dicitur albedo candens, quæ lumine sibi incorporato candens, quæ lumine sibi incorporato candet, sicut color argenti. Marc. ix, 2: candet, sicut color argenti. Marc. ix, 2: Vestimenta ejus facta sunt splendentia Vestimenta ejus facta sunt splendentia et candida nimis velut nix, qualia fullo et candida nimis velut nix, qualia fullo non potest super terram candida facere. non potest super terram candida facere. Et voluit Angelus sic blandiens venire, Et voluit Angelus sic blandiens venire, ne mulieres territæ de sepulcro fugerent. ne mulieres territæ de sepulcro fugerent. Matthæus autem, XXVIII, 3, dicit, quod Matthæus autem, XXVIII, 3, dicit, quod erat adspectus ejus sicut fulgur, quod erat adspectus ejus sicut fulgur, quod terribile erat et hanc formam assumpsit terribile erat et hanc formam assumpsit Angelus, ut terreret custodes. Unde, ibi- Angelus, ut terreret custodes. Unde, ibi- dem, . 4, dicitur: Præ timore autem dem, . 4, dicitur: Præ timore autem ejus exterriti sunt custodes, et facti sunt ejus exterriti sunt custodes, et facti sunt velut mortui. velut mortui.

« Et obstupuerunt >> « Et obstupuerunt >>

Mulieres, præ gaudio et admiratione Mulieres, præ gaudio et admiratione tantæ visionis. tantæ visionis.

Multæ autem contrarietates hic esse Multæ autem contrarietates hic esse videntur inter Evangelistas. Matthæus, videntur inter Evangelistas. Matthæus, XXVIII, 1, dicit, quod mulieres ad monu- XXVIII, 1, dicit, quod mulieres ad monu- mentum venerunt vespere sabbati, quæ mentum venerunt vespere sabbati, quæ lucescit in prima sabbati. Lucæ autem, lucescit in prima sabbati. Lucæ autem, xxiv, 1, dicitur: Una sabbati valde dilu- xxiv, 1, dicitur: Una sabbati valde dilu- culo, venerunt ad monumentum. Et, culo, venerunt ad monumentum. Et, Joan. xx, 1 Cum adhuc tenebræ essent. Joan. xx, 1 Cum adhuc tenebræ essent. Hic autem quod venerunt orto jam sole. Hic autem quod venerunt orto jam sole. Hic ergo multiplex apparet contrarie- Hic ergo multiplex apparet contrarie- tas prima inter Matthæum et Marcum: tas prima inter Matthæum et Marcum: quia Matthæus dicit quod venerunt ve- quia Matthæus dicit quod venerunt ve- spere, Marcus autem dicit quod mane, or- spere, Marcus autem dicit quod mane, or- to jam sole. Secunda inter Marcum et to jam sole. Secunda inter Marcum et Joannem quia Joannes dicit quod ve- Joannem quia Joannes dicit quod ve- nerunt, cum adhuc tenebræ essent, Mar- nerunt, cum adhuc tenebræ essent, Mar- cus autem quod orto jam sole. Tertia cus autem quod orto jam sole. Tertia inter Joannem et alios: quia, Joan. xx, inter Joannem et alios: quia, Joan. xx, 1, dicitur sola Maria Magdalena venis- 1, dicitur sola Maria Magdalena venis- se: alii autem dicunt plures mulieres se: alii autem dicunt plures mulieres venisse. Has autem et similes contrarie- venisse. Has autem et similes contrarie- tates determinat Augustinus in libro de tates determinat Augustinus in libro de

Concordia Evangelistarum, dicens, quod Concordia Evangelistarum, dicens, quod « vespera a qua nox incipit cum nocte « vespera a qua nox incipit cum nocte et die sequenti ad unam refertur diem. » et die sequenti ad unam refertur diem. » Et quia in vespera unguenta paraverunt Et quia in vespera unguenta paraverunt ad veniendum, ideo Matthæus dicit, quod ad veniendum, ideo Matthæus dicit, quod tunc venire cœperunt et cum adhuc te- tunc venire cœperunt et cum adhuc te- nebræ essent erant in via veniendi, sicut nebræ essent erant in via veniendi, sicut dicit Joannes sed orto jam sole non per dicit Joannes sed orto jam sole non per corpus solis, sed per radios diluculi per- corpus solis, sed per radios diluculi per- venerunt. Quod autem Joannes dicit venerunt. Quod autem Joannes dicit Magdalenam venisse, per hoc non negat Magdalenam venisse, per hoc non negat etiam alias venisse, quamvis de sola etiam alias venisse, quamvis de sola Magdalena faciat mentionem: quia prin- Magdalena faciat mentionem: quia prin- cipalis fuit inter eas, et aliæ quasi obse- cipalis fuit inter eas, et aliæ quasi obse- quentes illi. quentes illi.

« Qui dicit illis: Nolite expave- « Qui dicit illis: Nolite expave-

scere. » scere. »

Tangitur de Resurrectionis Christi Tangitur de Resurrectionis Christi nuntiatione. nuntiatione.

Tria autem hic dicuntur: confortatio Tria autem hic dicuntur: confortatio mulierum, et nuntiatio Resurrectionis, mulierum, et nuntiatio Resurrectionis, et mulierum taciturnitas ex timore. et mulierum taciturnitas ex timore.

Dicit igitur « Nolite expavescere. » Dicit igitur « Nolite expavescere. » Pavor enim est in cordis fuga secun- Pavor enim est in cordis fuga secun- dum systolen sed expavescere est quan- dum systolen sed expavescere est quan- do pavor etiam in tremore corporis ma- do pavor etiam in tremore corporis ma- nifestatur. Job, IV, 14 Pavor tenuit nifestatur. Job, IV, 14 Pavor tenuit me, et tremor. Psal. LIV, 6: Timor et me, et tremor. Psal. LIV, 6: Timor et tremor venerunt super me, et contexe- tremor venerunt super me, et contexe- runt me tenebræ. Contra tales ergo runt me tenebræ. Contra tales ergo motus confortat Angelus, et est si- motus confortat Angelus, et est si- gnum boni Angeli, sicut, Luc. 1, 13: gnum boni Angeli, sicut, Luc. 1, 13: Ne timeas, Zacharia, quoniam exau- Ne timeas, Zacharia, quoniam exau- dita est deprecatio tua. Et postea, y. dita est deprecatio tua. Et postea, y. 30 Ne timeas, Maria, invenisti enim 30 Ne timeas, Maria, invenisti enim gratiam apud Deum. Gregorius : «< Ti- gratiam apud Deum. Gregorius : «< Ti- « meant qui ad societatem Angelorum « meant qui ad societatem Angelorum << se non pertinere considerant: vos au- << se non pertinere considerant: vos au- « tem cur timetis, quæ vestros concives « tem cur timetis, quæ vestros concives << videtis ? >> << videtis ? >>

Attendendum autem est quod Mat- Attendendum autem est quod Mat- thæus dicit Angelum revolvisse lapidem thæus dicit Angelum revolvisse lapidem et sedisse super eum, et hæc mulieribus et sedisse super eum, et hæc mulieribus dixisse. Marcus autem, quod sededat in dixisse. Marcus autem, quod sededat in monumento. Ad hoc autem dicit Au- monumento. Ad hoc autem dicit Au- gustinus, quod « duo fuerunt : gustinus, quod « duo fuerunt : unus in- unus in-

IN EVANG. MARCI, XVI-6, 7. IN EVANG. MARCI, XVI-6, 7.

tus, de quo loquitur Marcus: alter extra, tus, de quo loquitur Marcus: alter extra, de quo loquitur Matthæus. » Hæc autem de quo loquitur Matthæus. » Hæc autem solutio non est necessaria: quia lapis solutio non est necessaria: quia lapis qui super os speluncæ jacuit, etiam re- qui super os speluncæ jacuit, etiam re- volutus intra cryptam exteriorem sepul- volutus intra cryptam exteriorem sepul- cri jacebat: et ideo quamvis super lapi- cri jacebat: et ideo quamvis super lapi- dem sederit, tamen intra cryptam se- dem sederit, tamen intra cryptam se- debat supra lapidem et sic uterque ve-` debat supra lapidem et sic uterque ve-`

rum dicit. rum dicit.

« Jesum quæritis Nazarenum, cru- « Jesum quæritis Nazarenum, cru- cifixum surrexit, non est hic ecce cifixum surrexit, non est hic ecce locus ubi posuerunt eum. » locus ubi posuerunt eum. »

: :

Hic tangitur nuntium, quod continet Hic tangitur nuntium, quod continet tria scilicet obsequii commemoratio- tria scilicet obsequii commemoratio- nem, resurrectionis nuntiationem, et nem, resurrectionis nuntiationem, et nuntiationis ad discipulos injunctionem. nuntiationis ad discipulos injunctionem.

Dicit igitur: « Jesum quæritis, » Sal- Dicit igitur: « Jesum quæritis, » Sal- vatorem, «Nazarenum, » per conversa- vatorem, «Nazarenum, » per conversa- tionem florentem in gratia, et per resur- tionem florentem in gratia, et per resur- rectionem florentem in gloria. II Reg. rectionem florentem in gloria. II Reg. XXIII, 5 Cuncta salus mea: nec est XXIII, 5 Cuncta salus mea: nec est quidquam ex ea quod non germinet. quidquam ex ea quod non germinet. Cantic. n, 12: Flores apparuerunt in Cantic. n, 12: Flores apparuerunt in

terra nostra. terra nostra.

« Crucifixum, » morte pro nobis mul- « Crucifixum, » morte pro nobis mul- ctatum, et cruce turpatum ex obe- ctatum, et cruce turpatum ex obe- dientia Patris pro omnibus nobis. Ad dientia Patris pro omnibus nobis. Ad Philip. 11, 8 Factus obediens Patri ús- Philip. 11, 8 Factus obediens Patri ús- que ad mortem, mortem autem crucis. que ad mortem, mortem autem crucis. Hæc autem omnia Angelus dicit, scilicet, Hæc autem omnia Angelus dicit, scilicet, secretum commemorat, dispositionem secretum commemorat, dispositionem quæsiti annuntiat, ut sciatur ex Deo. quæsiti annuntiat, ut sciatur ex Deo. esse nuntius, qui talia scire potuit, ut esse nuntius, qui talia scire potuit, ut ita sermo ejus apud sanctas fœminans ita sermo ejus apud sanctas fœminans fiat credibilis. Psal. xc, 5: Testimonia fiat credibilis. Psal. xc, 5: Testimonia tua credibilia facta sunt nimis. tua credibilia facta sunt nimis.

<< Surrexit. » << Surrexit. »

Ecce nuntium Resurrectionis, quod Ecce nuntium Resurrectionis, quod consolatorium fuit vespertini fletus, consolatorium fuit vespertini fletus, quando unguenta tamquam mortuo un- quando unguenta tamquam mortuo un- gendo paraverunt. Psal. xxix, 6: Ad gendo paraverunt. Psal. xxix, 6: Ad vesperum demorabitur fletus, et ad má- vesperum demorabitur fletus, et ad má- tutinum lætitia. tutinum lætitia.

«Non est hic, » cum mortuis, sed potius «Non est hic, » cum mortuis, sed potius cum semper vivis, in congerie mortuo- cum semper vivis, in congerie mortuo-

XXI XXI

753 753

rum numquam computandus, Gregorius: rum numquam computandus, Gregorius: « Ut quid quæritis viventem cum mor- « Ut quid quæritis viventem cum mor- « tuis ? » Matth. XXII, 32: Non est Deus « tuis ? » Matth. XXII, 32: Non est Deus mortuorum, sed viventium. Actuum, mortuorum, sed viventium. Actuum, II, 24: Quem Deus suscitavit, solutis do- II, 24: Quem Deus suscitavit, solutis do- loribus inferni: juxta quod impossi- loribus inferni: juxta quod impossi- bile erit teneri illum ab eo. David enim, bile erit teneri illum ab eo. David enim, Psal. xv, 10, dixerat in eum: Non dabis Psal. xv, 10, dixerat in eum: Non dabis sanctum tuum videre corruptionem. No- sanctum tuum videre corruptionem. No- tas mihi fecisti vias vitæ, adimplebis me tas mihi fecisti vias vitæ, adimplebis me lætitia cum vultu tuo. lætitia cum vultu tuo.

Ponit autem Resurrectionis signa, di- Ponit autem Resurrectionis signa, di- cens «Ecce locus, » sudarium et lintea- cens «Ecce locus, » sudarium et lintea- mina quibus involutus fuit continens, ut mina quibus involutus fuit continens, ut sciatis quod mortis fasciis non est de sciatis quod mortis fasciis non est de cætero circumligandus. Psal. xix, 12: cætero circumligandus. Psal. xix, 12: Conscidisti saccum meum, et circumde- Conscidisti saccum meum, et circumde- disti me lætitia. disti me lætitia.

« Ubi posuerunt eum » manus sancto- « Ubi posuerunt eum » manus sancto- rum Nicodemi et Joseph ab Arimathæa. rum Nicodemi et Joseph ab Arimathæa. Locus autem intacto signaculo fuit clau- Locus autem intacto signaculo fuit clau- sus ut sicut de Virginis utero exivit sus ut sicut de Virginis utero exivit intacto pudoris signaculo, sic de tumulo intacto pudoris signaculo, sic de tumulo exivit non apertis sigillis quæ posuerunt exivit non apertis sigillis quæ posuerunt Judæi, custodes sepulcro adhibentes. Judæi, custodes sepulcro adhibentes. Matth. xxvi, 66: Signantes lapidem Matth. xxvi, 66: Signantes lapidem cum custodibus. Hoc autem ideo factum. cum custodibus. Hoc autem ideo factum. est, ut esset insuspicabilis Resurrectio: est, ut esset insuspicabilis Resurrectio: quia si signa fracta fuissent, dicere pot- quia si signa fracta fuissent, dicere pot- erant quod aperto sepulcro discipuli erant quod aperto sepulcro discipuli fuissent eum furati, nunc autem rema- fuissent eum furati, nunc autem rema- nentibus signaculis nihil dicere poterant. nentibus signaculis nihil dicere poterant. Et ideo intelligitur quod Angelus di- Et ideo intelligitur quod Angelus di- cens «Ecce locus, »tunc primo lapi- cens «Ecce locus, »tunc primo lapi- dem removit, vel parum remotum lon- dem removit, vel parum remotum lon- gius a spelunca ejecit, ut mulieres in gius a spelunca ejecit, ut mulieres in speluncam possent respicere. speluncam possent respicere.

<< Sed ite, dicite discipulis ejus, et << Sed ite, dicite discipulis ejus, et Petro, quia præcedit vos in Galilæam : Petro, quia præcedit vos in Galilæam : ibi eum videbitis, sicut dixit vobis. » ibi eum videbitis, sicut dixit vobis. »

Injunctio est nuntiationis ad discipu- Injunctio est nuntiationis ad discipu- los, in qua quatuor dicuntur: quod in los, in qua quatuor dicuntur: quod in communi dicatur discipulis, quod spe- communi dicatur discipulis, quod spe- cialiter Petro, et dicitur locus ubi appa- cialiter Petro, et dicitur locus ubi appa- reat, et verificatio verbi quod prædixit. reat, et verificatio verbi quod prædixit.

Dicit igitur: « Sedite, » non tar- Dicit igitur: « Sedite, » non tar-

48 48

751 751

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

dantes inter mortuos vitam quærendo: dantes inter mortuos vitam quærendo: sed ite, « nuntiate, » vitam nuntiando, sed ite, « nuntiate, » vitam nuntiando, « dicite discipulis ejus, » qui digni sunt « dicite discipulis ejus, » qui digni sunt vita. Eccli. iv, 12: Sapientia filiis suis vita. Eccli. iv, 12: Sapientia filiis suis vitam inspirat. Osee, VI, 3: Vivificabit vitam inspirat. Osee, VI, 3: Vivificabit nos post duos dies: in die tertia suscita- nos post duos dies: in die tertia suscita- bit nos. Psal. LXXIX, 19: Non discedi- bit nos. Psal. LXXIX, 19: Non discedi- mus a te, vivificabis nos, et nomen tuum mus a te, vivificabis nos, et nomen tuum invocabimus. invocabimus.

« Et Petro » specialiter, ne desperet « Et Petro » specialiter, ne desperet de negatione. II ad Corinth. 11, 7, con- de negatione. II ad Corinth. 11, 7, con- fortate in illum charitatem, ne forte fortate in illum charitatem, ne forte abundantiori tristitia absorbeatur. Ne- abundantiori tristitia absorbeatur. Ne- gatio enim sua dispensatoria fuit ad gatio enim sua dispensatoria fuit ad multorum peccatorum consolationem. multorum peccatorum consolationem. Luc. XXII, 31 et 32 : Simon, Simon, ecce Luc. XXII, 31 et 32 : Simon, Simon, ecce Satanas expetivil vos ut cribraret sic- Satanas expetivil vos ut cribraret sic- ut triticum: ego autem rogavi pro te, ut triticum: ego autem rogavi pro te, ut non deficiat fides tua : et tu aliquan- ut non deficiat fides tua : et tu aliquan- do conversus confirma fratres tuos. do conversus confirma fratres tuos.

« Quia præcedit vos, » sicut dux iti- « Quia præcedit vos, » sicut dux iti- neris. Mich. 11, 13: Ascendet pandens neris. Mich. 11, 13: Ascendet pandens iter ante eos. iter ante eos.

« In Galilæam » autem præcessit, « In Galilæam » autem præcessit, ut ubi fuit initium splendoris gratiæ, ut ubi fuit initium splendoris gratiæ, ibi esset etiam initium splendoris glo- ibi esset etiam initium splendoris glo- riæ. Isa. ix, 1 et 2: Aggravata est trans riæ. Isa. ix, 1 et 2: Aggravata est trans Jordanem Galilææ gentium. Populus Jordanem Galilææ gentium. Populus qui ambulabat in tenebris, vidit lucem qui ambulabat in tenebris, vidit lucem magnam habitantibus in regione um-.. magnam habitantibus in regione um-.. bræ mortis, lux orta est eis. bræ mortis, lux orta est eis.

« Ibi eum videbitis, » oculis corporeis. « Ibi eum videbitis, » oculis corporeis. Joan. xvi, 22 Iterum autem videbo Joan. xvi, 22 Iterum autem videbo vos, et gaudebit cor vestrum et gau- vos, et gaudebit cor vestrum et gau- dium vestrum nemo tollet a vobis. Isa. dium vestrum nemo tollet a vobis. Isa. LXVI, 14 Videbitis, et gaudebit cor LXVI, 14 Videbitis, et gaudebit cor

vestrum. vestrum.

« Sicut dixit vobis. » Ecce veritas ser- « Sicut dixit vobis. » Ecce veritas ser- monum Domini, qui omnia hæc præ- monum Domini, qui omnia hæc præ- dixit. Matth. v, 18: Iota unum, aut dixit. Matth. v, 18: Iota unum, aut unus apex non præteribit a lege. Et, unus apex non præteribit a lege. Et, Matth. xxiv, 35: Coelum et terra trans- Matth. xxiv, 35: Coelum et terra trans- ibunt, verba autem mea non præteri- ibunt, verba autem mea non præteri- bunt. bunt.

« At illæ exeuntes, fugerunt de mo- « At illæ exeuntes, fugerunt de mo-

1 Matth. xvIII, 46; Deuter. xix, 13; I ad Co- 1 Matth. xvIII, 46; Deuter. xix, 13; I ad Co-

numento, invaserat enim eas tremor numento, invaserat enim eas tremor et pavor; et nemini quidquam dixe- et pavor; et nemini quidquam dixe- runt, timebant enim. » runt, timebant enim. »

Ecce taciturnitas mulierum ex solo Ecce taciturnitas mulierum ex solo timore proveniens. timore proveniens.

Et hoc est quod dicit : « At illæ, » Et hoc est quod dicit : « At illæ, » mulieres, « exeuntes de monumento, » mulieres, « exeuntes de monumento, » hoc est, de crypta monumenti, « fuge- hoc est, de crypta monumenti, « fuge- runt, »timore perterritæ, « de monu- runt, »timore perterritæ, « de monu- mento, » magnitudine visionis percussæ. mento, » magnitudine visionis percussæ. Job, IV, 14 et 15: Pavor teunit me, Job, IV, 14 et 15: Pavor teunit me, et tremor et cum spiritus me præsente et tremor et cum spiritus me præsente transiret, inhorruerunt pili carnis meæ. transiret, inhorruerunt pili carnis meæ.

: :

Et hanc causam subjungit : « Inva- Et hanc causam subjungit : « Inva- serat enim eas pavor » cordis, « et tre- serat enim eas pavor » cordis, « et tre- mor » corporis et ideo non plenam mor » corporis et ideo non plenam fidem habentes in verbis Angeli, « ne- fidem habentes in verbis Angeli, « ne- mini quidquam dixerunt, » non plene mini quidquam dixerunt, » non plene de verbis Angeli fiduciam habentes. de verbis Angeli fiduciam habentes.

« Timebant enim, » de his quæ vide- « Timebant enim, » de his quæ vide- bant et audiebant. Ad Hebr. x, 21: bant et audiebant. Ad Hebr. x, 21: Exterritus sum, et tremebundus. Territus Exterritus sum, et tremebundus. Territus autem non certe judicat de auditis et vi- autem non certe judicat de auditis et vi- sis. Job, 1x, 36: Neque enim possum sis. Job, 1x, 36: Neque enim possum metuens respondere. Timor enim fuga metuens respondere. Timor enim fuga cordis est et ideo judicium verum de re cordis est et ideo judicium verum de re aliqua habere non potest. aliqua habere non potest.

«< Surgens autem mane, prima sab- «< Surgens autem mane, prima sab- bati, apparuit primo Mariæ Magdalene, bati, apparuit primo Mariæ Magdalene, de qua ejecerat septem dæmonia. de qua ejecerat septem dæmonia. Illa vadens nuntiavit his qui cum Illa vadens nuntiavit his qui cum eo fuerant, lugentibus et flentibus. eo fuerant, lugentibus et flentibus.

Et illi audientes quia viveret et vi- Et illi audientes quia viveret et vi- sus esset ab ea, non crediderunt. »> sus esset ab ea, non crediderunt. »>

Hic agitur de apparitione. Et dicuntur Hic agitur de apparitione. Et dicuntur tria in quorum primo de triplici conti- tria in quorum primo de triplici conti- netur apparitione, ut in ore duorum vel netur apparitione, ut in ore duorum vel trium testium stet omne verbum : in trium testium stet omne verbum : in secundo, continetur de assumptione, secundo, continetur de assumptione, ibi, y. 19: « Et Dominus quidem Jesus, ibi, y. 19: « Et Dominus quidem Jesus, etc. » In tertio, continetur de discipulo- etc. » In tertio, continetur de discipulo-

rinth. XIII, 1. rinth. XIII, 1.

9 9

10 10

11 11

IN EVANG. MARCI, XI-9, 10, 11, 12, 13. IN EVANG. MARCI, XI-9, 10, 11, 12, 13.

rum missione, ibi, y. 20: « Illi autem rum missione, ibi, y. 20: « Illi autem profecti, etc. » profecti, etc. »

Prima autem harum secundum tripli- Prima autem harum secundum tripli- cem apparitionem dividitur in tres par- cem apparitionem dividitur in tres par- tes, quæ patent in littera. tes, quæ patent in littera.

Dicit igitur: «Surgens autem mane, Dicit igitur: «Surgens autem mane, prima sabbati, » quæ erat prima post prima sabbati, » quæ erat prima post sabbatum et hæc est quam diem Domi- sabbatum et hæc est quam diem Domi- nicam appellamus. Surrexit autem ut ad nicam appellamus. Surrexit autem ut ad alta nos surgere doceret. Ad Coloss. 111, alta nos surgere doceret. Ad Coloss. 111, 1: Si consurrexistis cum Christo, quæ 1: Si consurrexistis cum Christo, quæ sursum sunt quærite. Mane autem sur- sursum sunt quærite. Mane autem sur- rexit, ut tenebras omnis ignorantiæ et rexit, ut tenebras omnis ignorantiæ et infidelitatis se pellere doceret. Psal. infidelitatis se pellere doceret. Psal. CXXXVI, 12 et 11: Nox sicut dies illu- CXXXVI, 12 et 11: Nox sicut dies illu- minabitur..., et nox illuminatio mea in minabitur..., et nox illuminatio mea in deliciis meis. Mich. v, 8: Cum sedero deliciis meis. Mich. v, 8: Cum sedero in tenebris, lux mea est. Prima sabbati in tenebris, lux mea est. Prima sabbati autem surrexit, ut jam ad sabbatum autem surrexit, ut jam ad sabbatum suos transivisse significaret. Isa. LXVI, suos transivisse significaret. Isa. LXVI, 23 Erit mensis ex mense, et sabbatum 23 Erit mensis ex mense, et sabbatum ex sabbato. ex sabbato.

« «

næ, »> næ, »>

Apparuit primo Mariæ Magdale- Apparuit primo Mariæ Magdale-

Inter eos in quibus probavit Resurre- Inter eos in quibus probavit Resurre- ctionem. Matri enim Mariæ Virgini bea- ctionem. Matri enim Mariæ Virgini bea- tæ apparuit omnium primo: non ut tæ apparuit omnium primo: non ut probaret Resurrectionem, sed ut eam vi- probaret Resurrectionem, sed ut eam vi- su suo lætificaret: sed in Maria Magda- su suo lætificaret: sed in Maria Magda- lena Resurrectionem probavit. lena Resurrectionem probavit.

Et dicit quare huic primum apparuit, Et dicit quare huic primum apparuit, dicens: «De qua ejecerat septem dæmo- dicens: «De qua ejecerat septem dæmo- nia. Ad Roman. v, 20: Ubi abundavit nia. Ad Roman. v, 20: Ubi abundavit delictum, superabundavit gratia. Psal. delictum, superabundavit gratia. Psal. LXXXVI, 5: Memor ero Rahab et Babylo- LXXXVI, 5: Memor ero Rahab et Babylo- nis scientium me. Gregorius : «< Septem nis scientium me. Gregorius : «< Septem « dæmonia Maria habuit, quæ universis « dæmonia Maria habuit, quæ universis « vitiis plena fuit. » « vitiis plena fuit. »

« Illa vadens, » « Illa vadens, »

Et videns Dominum, gaudium hoc sola Et videns Dominum, gaudium hoc sola tenere noluit: sed « nuntiavit his qui tenere noluit: sed « nuntiavit his qui cum eo erant, » discipulis, « lugenti- cum eo erant, » discipulis, « lugenti-

1 Cf. Luc. VII, 48 et 50. 1 Cf. Luc. VII, 48 et 50.

755 755

bus,» in vocibus querulosis, « et flenti- bus,» in vocibus querulosis, « et flenti- bus, »in lacrymis præ desiderio videndi bus, »in lacrymis præ desiderio videndi eum. Joan. xvi, 20: Quia plorabitis et eum. Joan. xvi, 20: Quia plorabitis et flebitis vos, mundus autem gaudebit, flebitis vos, mundus autem gaudebit, vos autem contristabimini. vos autem contristabimini.

<< Et illi, » << Et illi, »

Discipuli, «audientes quia viveret, » Discipuli, «audientes quia viveret, » post tormenta passionis et mortis, « et post tormenta passionis et mortis, « et visus esset ab ea, » Magdalena, « non visus esset ab ea, » Magdalena, « non crediderunt » post tot poenas mortis ho- crediderunt » post tot poenas mortis ho- minem posse vivere. Genes. xix, `14: minem posse vivere. Genes. xix, `14: Visus est eis quasi ludens loqui: et ideo Visus est eis quasi ludens loqui: et ideo non crediderunt. non crediderunt.

Tamen jam tres apparitiones factæ Tamen jam tres apparitiones factæ sunt primo enim apparuit Mariæ Mag- sunt primo enim apparuit Mariæ Mag- dalenæ, sicut hic dicitur: secundo autem dalenæ, sicut hic dicitur: secundo autem mulieribus, quando tenuerunt pedes mulieribus, quando tenuerunt pedes ejus 2. Tertio apparuit Petro, sicut dici- ejus 2. Tertio apparuit Petro, sicut dici- tur, Luc. xxiv, 34 Quod surrexit Do- tur, Luc. xxiv, 34 Quod surrexit Do- minus vere, et apparuit Simoni. minus vere, et apparuit Simoni.

« Post hæc autem, duobus ex eis « Post hæc autem, duobus ex eis ambulantibus ostensus est in alia ef- ambulantibus ostensus est in alia ef- figie, euntibus in villam, figie, euntibus in villam,

Et illi euntes nuntiaverunt cæteris: Et illi euntes nuntiaverunt cæteris: nec illis crediderunt. » nec illis crediderunt. »

« Post hæc autem. » Quæ hic est ap- « Post hæc autem. » Quæ hic est ap- paritio secunda: tamen inter eas, quæ in paritio secunda: tamen inter eas, quæ in die Paschæ factæ sunt, est quarta. die Paschæ factæ sunt, est quarta.

Et hoc est quod dicit : « Duobus ex Et hoc est quod dicit : « Duobus ex eis» discipulis, sicut dicitur, Luc. xxiv, eis» discipulis, sicut dicitur, Luc. xxiv, 13 et seq., quorum unus fuit Lucas, et 13 et seq., quorum unus fuit Lucas, et alter Cleophas, ambulantibus in castel- alter Cleophas, ambulantibus in castel- lum, cui nomen Emmaus, in via dum lum, cui nomen Emmaus, in via dum ambularent. ambularent.

« Apparuit in alia effigie, » hoc est, in « Apparuit in alia effigie, » hoc est, in specie peregrini: quia peregrinus erat specie peregrini: quia peregrinus erat in mentibus eorum. in mentibus eorum.

Et hoc est « Euntibus in villam, » Et hoc est « Euntibus in villam, » castellum scilicet Emmaus, quod erat. castellum scilicet Emmaus, quod erat. castellum Cleophæ. castellum Cleophæ.

2 Cf. Matth. xXVIII, 9. 2 Cf. Matth. xXVIII, 9.

12 12

13 13

14 14

756 756

« Et illi, » « Et illi, »

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Scilicet duo discipuli, cognoscentes Scilicet duo discipuli, cognoscentes eum in fractione panis, « euntes, » hoc eum in fractione panis, « euntes, » hoc est, in Jerusalem regredientes, « nuntia- est, in Jerusalem regredientes, « nuntia- verunt cæteris » discipulis : « nec illis verunt cæteris » discipulis : « nec illis crediderunt. » Quæ fuit quarta apparitio. crediderunt. » Quæ fuit quarta apparitio. Et tunc juanis clausis ipso die, quan- Et tunc juanis clausis ipso die, quan- do Thomas non erat cum eis, apparuit do Thomas non erat cum eis, apparuit decem Apostolis et aliis discipulis, sicut decem Apostolis et aliis discipulis, sicut dicitur, Joan. xx, 19 et seq. dicitur, Joan. xx, 19 et seq.

Et hæ sunt quinque apparitiones in Et hæ sunt quinque apparitiones in ipso die Paschæ perfectæ. Has quinque ipso die Paschæ perfectæ. Has quinque apparitiones repræsentat Ecclesia, quia apparitiones repræsentat Ecclesia, quia quinquies in Missa se sacerdos convertit quinquies in Missa se sacerdos convertit ad populum et quasi vultum pro appa- ad populum et quasi vultum pro appa- ritione repræsentans eis, et toties dicit: ritione repræsentans eis, et toties dicit: « Dominus vobiscum. » « Dominus vobiscum. »

Postea etiam legitur in Evangelio Postea etiam legitur in Evangelio quinquies apparuisse: quorum appari- quinquies apparuisse: quorum appari- tionem prima fuit post octo dies, quando tionem prima fuit post octo dies, quando Thomas fuit cum eis, et dixit ei quod in- Thomas fuit cum eis, et dixit ei quod in- ferret digitum in loca clavorum 1. Sep- ferret digitum in loca clavorum 1. Sep- tima fuit ad mare Tiberiadis septem tima fuit ad mare Tiberiadis septem facta discipulis, sicut dicitur, Joan. xxi, facta discipulis, sicut dicitur, Joan. xxi, 1 et seq. Octava fuit facta undecim di- 1 et seq. Octava fuit facta undecim di- scipulis in Galilæa. Matth. xXVIII, 16: scipulis in Galilæa. Matth. xXVIII, 16: Undecim discipuli abierunt in Gali- Undecim discipuli abierunt in Gali- læam, in montem ubi constituerat illis læam, in montem ubi constituerat illis Jesus. Nona autem facta est in cœna- Jesus. Nona autem facta est in cœna- culo Jerusalem, undecim discipulis fa- culo Jerusalem, undecim discipulis fa- cta et de illa hic loquitur. Decima cta et de illa hic loquitur. Decima facta est in ipso die Ascensionis in facta est in ipso die Ascensionis in monte Oliveti, sicut dicitur, Luc. xxiv, monte Oliveti, sicut dicitur, Luc. xxiv, 50 et 51. 50 et 51.

De nona ergo hic loquitur: de qua De nona ergo hic loquitur: de qua etiam loquitur Lucas, Act. etiam loquitur Lucas, Act.

I, I,

9. 9.

« Novissime, recumbentibus illis « Novissime, recumbentibus illis undecim apparuit et exprobravit in- undecim apparuit et exprobravit in- credulitatem eorum et duritiam cor- credulitatem eorum et duritiam cor- dis, quia iis qui viderant eum resur- dis, quia iis qui viderant eum resur- rexisse non crediderunt. »> rexisse non crediderunt. »>

Dicit autem hic duo: scilicet, de ipsa Dicit autem hic duo: scilicet, de ipsa apparitione, et de ascensione. apparitione, et de ascensione.

De apparitione quidem dicit tria: mo- De apparitione quidem dicit tria: mo- dum apparitionis, modum exprobratio- dum apparitionis, modum exprobratio- nis, et modum missionis. nis, et modum missionis.

De modo apparitionis dicit tria: scili- De modo apparitionis dicit tria: scili- cet, ordinem temporis quo facta est ap- cet, ordinem temporis quo facta est ap- paritio, modum devotionis quo teneban- paritio, modum devotionis quo teneban- tur hi quibus apparuit, et modum ipsius tur hi quibus apparuit, et modum ipsius apparitionis. apparitionis.

Dicit igitur «Novissime autem, » non Dicit igitur «Novissime autem, » non quoad numerum apparitionis, sed quoad quoad numerum apparitionis, sed quoad ordinem dierum : quia quadragesimo die ordinem dierum : quia quadragesimo die a Resurrectione facta est hæc apparitio a Resurrectione facta est hæc apparitio in mane in Jerusalem in coenaculo, post in mane in Jerusalem in coenaculo, post quam diem in nullo alio die apparuit. quam diem in nullo alio die apparuit.

«< Recumbentibus, » in cœna et devotio- «< Recumbentibus, » in cœna et devotio- ne fractionis panis : quando et ipse Domi- ne fractionis panis : quando et ipse Domi- nus apparens comedit cum eis, Act. 1, 1: nus apparens comedit cum eis, Act. 1, 1: Et convescens, præcepit eis ab Jerosoly- Et convescens, præcepit eis ab Jerosoly- mis ne discederent, sed exspectarent pro- mis ne discederent, sed exspectarent pro- missionem Patris, quam audistis (in- missionem Patris, quam audistis (in- quit) per os meum. quit) per os meum.

« Illis undecim discipulis. » Glossa: « Illis undecim discipulis. » Glossa: « Ut omnes testes sint et omnibus nar- « Ut omnes testes sint et omnibus nar- rent, quod communiter viderunt et au- rent, quod communiter viderunt et au- dierunt. » Act. 1, 8: Vos eritis mihi dierunt. » Act. 1, 8: Vos eritis mihi testes in Jerusalem, et in omni Judæa et testes in Jerusalem, et in omni Judæa et Samaria, et usque ad ultimum terræ. Samaria, et usque ad ultimum terræ.

« Apparuit,» scilicet illis undecim Je- « Apparuit,» scilicet illis undecim Je- sus Salvator, qui semper salvat speran- sus Salvator, qui semper salvat speran- tes in se. Est autem apparitio, manife- tes in se. Est autem apparitio, manife- statio perfecta occulti, et præter spem statio perfecta occulti, et præter spem et providentiam ejus cui manifestatus et providentiam ejus cui manifestatus ostenditur. ostenditur.

« Et exprobravit. » « Et exprobravit. »

Exprobratio est objectio ex probro Exprobratio est objectio ex probro quod probrum fuit, quod tantis visis ar- quod probrum fuit, quod tantis visis ar- gumentis Resurrectionis, tantis auditis gumentis Resurrectionis, tantis auditis signis per testes idoneos propositis, non signis per testes idoneos propositis, non crediderunt. Joan. VIII, 46: Si veritatem crediderunt. Joan. VIII, 46: Si veritatem dico vobis, quare non creditis mihi? Ad dico vobis, quare non creditis mihi? Ad Hebr. 11, 3 et 4 Ab eis qui audierunt, Hebr. 11, 3 et 4 Ab eis qui audierunt, in nos confirmata est, contestante Deo. in nos confirmata est, contestante Deo. signis et portentis, et variis virtutibus, et signis et portentis, et variis virtutibus, et

1 Cf. Joan. xx, 26 et seq. 1 Cf. Joan. xx, 26 et seq.

15 15

IN EVANG. MARCI, XVI-14, 15, 16. IN EVANG. MARCI, XVI-14, 15, 16.

Spiritus sancti distributionibus secun- Spiritus sancti distributionibus secun- dum suam voluntatem. dum suam voluntatem.

Ideò ergo exprobravit « incredulita- Ideò ergo exprobravit « incredulita- tem eorum. » Luc. xxiv, 25: O stulti et tem eorum. » Luc. xxiv, 25: O stulti et tardi corde ad credendum! Matth. xv, tardi corde ad credendum! Matth. xv, 16: 16: Adhuc et vos sine intellectu estis. Adhuc et vos sine intellectu estis.

« Et duritiam cordis, » quod tot signa « Et duritiam cordis, » quod tot signa ad fidem emollire non poterant. Ezechiel. ad fidem emollire non poterant. Ezechiel. XXXVI, 26 Auferam cor lapideum de XXXVI, 26 Auferam cor lapideum de carne vestra, et dabo vobis cor carneum. carne vestra, et dabo vobis cor carneum.

« Quia iis qui viderant eum resur- « Quia iis qui viderant eum resur- rexisse,» sicut Mariæ Magdalenæ, Petro, rexisse,» sicut Mariæ Magdalenæ, Petro, et aliis, « non crediderunt. » Tot enim et aliis, « non crediderunt. » Tot enim et tam magna signa mortis apparuerunt, et tam magna signa mortis apparuerunt, quod nihil poterant æstimare de vita ip- quod nihil poterant æstimare de vita ip- sius unde et Thomas dixit: Nisi videro sius unde et Thomas dixit: Nisi videro in manibus ejus fixuram clavorum, et in manibus ejus fixuram clavorum, et mittam digitum meum in locum clavo- mittam digitum meum in locum clavo- rum, et mittam manum meam in latus rum, et mittam manum meam in latus ejus, non credam 1. ejus, non credam 1.

<< Et dixit eis: Euntes in mundum << Et dixit eis: Euntes in mundum universum, prædicate Evangelium universum, prædicate Evangelium omni creaturæ. » omni creaturæ. »

Tertium est de missione ipsorum ad Tertium est de missione ipsorum ad convertendum mundum. convertendum mundum.

Tria autem dicit, scilicet, quod mittit Tria autem dicit, scilicet, quod mittit ad prædicandum, et quibus, et qua utili- ad prædicandum, et quibus, et qua utili-

tate. tate.

Dicit autem in primo tria: profectum Dicit autem in primo tria: profectum prædicantium, universitatem eorum qui- prædicantium, universitatem eorum qui- bus prædicandum est, et quid prædican- bus prædicandum est, et quid prædican- dum. dum.

Dicit igitur: «Euntes, » hoc est, con- Dicit igitur: «Euntes, » hoc est, con- tinuis profectibus in prædicando profi- tinuis profectibus in prædicando profi- cientes. Psal. LXXXII, 8: Ibunt de virtute cientes. Psal. LXXXII, 8: Ibunt de virtute in virtutem. Psal. cxxv, 6: Euntes ibant in virtutem. Psal. cxxv, 6: Euntes ibant et flebant, mittentes semina sua. Ezechiel. et flebant, mittentes semina sua. Ezechiel. 1, 14: Animalia ibant in similitudinem 1, 14: Animalia ibant in similitudinem fulguris coruscantis. fulguris coruscantis.

« In mundum universum, » non in « In mundum universum, » non in Judæam tantum. Isa. XLIX, 5: Dedi te Judæam tantum. Isa. XLIX, 5: Dedi te in lucem gentium, ut sis salus mea us- in lucem gentium, ut sis salus mea us- ad ultimum terræ. Psal. ad ultimum terræ. Psal. que que 5: In 5: In XVIII, XVIII, omnem terram exivit sonus eorum, etc. omnem terram exivit sonus eorum, etc.

757 757

Sapient. 1, 7: Spiritus Domini replevit Sapient. 1, 7: Spiritus Domini replevit orbem terrarum, et hoc quod continet orbem terrarum, et hoc quod continet omnia. Psal. XXIII, 1: Domini est terra, omnia. Psal. XXIII, 1: Domini est terra, et plenitudo ejus orbis terrarum, et uni- et plenitudo ejus orbis terrarum, et uni- versi qui habitant in eo. versi qui habitant in eo.