732 732

<< Imponunt ei, » << Imponunt ei, »

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

In capite, «plectentes, » ut aculeorum In capite, «plectentes, » ut aculeorum acumen caput undique pungeret, « spi- acumen caput undique pungeret, « spi- neam coronam, » de juncis spinosis valde neam coronam, » de juncis spinosis valde acutos angulos habentibus: ostendentes acutos angulos habentibus: ostendentes se esse spinetum, qui sic Dominun ma- se esse spinetum, qui sic Dominun ma- jestatis pupugerunt. Isa. VII, 23: In spi- jestatis pupugerunt. Isa. VII, 23: In spi- nas et in vepres erunt. II Reg. XXIII, 6 et nas et in vepres erunt. II Reg. XXIII, 6 et 7: Prævaricatores quasi spinæ evellen- 7: Prævaricatores quasi spinæ evellen- tur universi, quæ non tolluntur mani- tur universi, quæ non tolluntur mani- bus et si quis tangere voluerit eas, ar- bus et si quis tangere voluerit eas, ar- mabitur ferro et ligno lanceato, igneque mabitur ferro et ligno lanceato, igneque succensæ comburentur usque ad nihilum. succensæ comburentur usque ad nihilum. Christus enim rex noster quamvis manu Christus enim rex noster quamvis manu se tunc non defenderit, tamen adhuc ar- se tunc non defenderit, tamen adhuc ar- mabitur ferro judiciariæ potestatis : et mabitur ferro judiciariæ potestatis : et longe distans ab eis spatio immortalitatis longe distans ab eis spatio immortalitatis et impassibilitatis acuet diram iram in et impassibilitatis acuet diram iram in lanceam, et evellet eos, et dabit in ignem lanceam, et evellet eos, et dabit in ignem æternum. Sic ergo spinatum est caput æternum. Sic ergo spinatum est caput regis nostri docens eum spinis nostris regis nostri docens eum spinis nostris esse compunctum. Malach. 111, 8: Si af- esse compunctum. Malach. 111, 8: Si af- figet homo Deum, quia vos configitis me? figet homo Deum, quia vos configitis me? Cantic. III, 11 Egredimini et videte affi- Cantic. III, 11 Egredimini et videte affi- get filiæ Sion, regem Salomonem in dia- get filiæ Sion, regem Salomonem in dia- demate quo coronavit illum mater sua, demate quo coronavit illum mater sua, hoc est, Judæorum synagoga, spinis pecca- hoc est, Judæorum synagoga, spinis pecca- torum compungens caput ipsius. Inter torum compungens caput ipsius. Inter has spinas florent omnes qui in Christi has spinas florent omnes qui in Christi innocentia, et humilitate, et patientia re- innocentia, et humilitate, et patientia re- floruerunt. Cantic. 11, 2: Sicut lilium floruerunt. Cantic. 11, 2: Sicut lilium inter spinas, sic amica mea inter filias. inter spinas, sic amica mea inter filias.

« Et coeperunt salutare eum, » « Et coeperunt salutare eum, »

Per irrisionem regia salutatione, di- Per irrisionem regia salutatione, di- centes probrose: «Ave, rex Judæorum,» centes probrose: «Ave, rex Judæorum,» quia (sicut dixerunt) regnum voluit usur- quia (sicut dixerunt) regnum voluit usur- pare Judæorum. Salutatio hæc non est pare Judæorum. Salutatio hæc non est salutis imprecatio, sed potius pœnarum salutis imprecatio, sed potius pœnarum et exprobrationis inflictio. Isa. xxix, 13: et exprobrationis inflictio. Isa. xxix, 13: Appropinquat populus iste ore suo..., Appropinquat populus iste ore suo..., cor autem ejus longe est a me, id est, cor autem ejus longe est a me, id est, sine causa colunt me. Jerem. XII, 2: sine causa colunt me. Jerem. XII, 2: Prope es tu ori eorum, et longe a renibus Prope es tu ori eorum, et longe a renibus eorum. Tales autem sunt qui Christum eorum. Tales autem sunt qui Christum voce prædicant, et factis irrident. Ad Tit. voce prædicant, et factis irrident. Ad Tit.

1, 16 Confitentur se nosse Deum, factis 1, 16 Confitentur se nosse Deum, factis .autem negant. .autem negant.

« Et percutiebant. » « Et percutiebant. »

Tertium irrisorium est quod hic semi- Tertium irrisorium est quod hic semi- plene tangitur, quia perfectius, Matth. plene tangitur, quia perfectius, Matth. XXVII, 29 et 30, continetur, ubi sic dici- XXVII, 29 et 30, continetur, ubi sic dici- tur Posuerunt arundinem in dextera tur Posuerunt arundinem in dextera ejus. Et genuflexo ante eum, illudebant ejus. Et genuflexo ante eum, illudebant ei, dicentes: Ave, rex Judæorum. Et ei, dicentes: Ave, rex Judæorum. Et exspuentes in eum, acceperunt arundi- exspuentes in eum, acceperunt arundi- nem, et percutiebant caput ejus. Arundi- nem, et percutiebant caput ejus. Arundi- nem autem dabant pro sceptro, signifi- nem autem dabant pro sceptro, signifi- cantes vacuum a decore et fragile esse cantes vacuum a decore et fragile esse regnum regis, qui seipsum non defende- regnum regis, qui seipsum non defende- ret. Hæc autem arundo regnum est Ju- ret. Hæc autem arundo regnum est Ju- dæorum (in quo rex fuit Dominus) jam dæorum (in quo rex fuit Dominus) jam vacuum et fragile, et transferendum ad vacuum et fragile, et transferendum ad alios significabat. Matth. xx1, 43: Aufe- alios significabat. Matth. xx1, 43: Aufe- retur a vobis regnum Dei, et dabitur retur a vobis regnum Dei, et dabitur genti facienti fructus ejus. Et ideo, Isa. genti facienti fructus ejus. Et ideo, Isa. xxxv1, 6, dicitur de rege Judæorum, xxxv1, 6, dicitur de rege Judæorum, quod innititur super baculum arundi- quod innititur super baculum arundi- neum, qui cum fractus fuerit, intrabit et neum, qui cum fractus fuerit, intrabit et perforabit manum innitentis super eum. perforabit manum innitentis super eum. In regno autem Christi nihil significat In regno autem Christi nihil significat nisi arundinis rectitudo: unde, Apocal. nisi arundinis rectitudo: unde, Apocal. 15, arundinea mensura erat in manu 15, arundinea mensura erat in manu mensurantis civitatem: quod novæ gra- mensurantis civitatem: quod novæ gra- tiæ et novorum sacramentorum significat tiæ et novorum sacramentorum significat institutionem. institutionem.

XXI, XXI,

« Et percutiebant caput ejus arundi- « Et percutiebant caput ejus arundi- ne. » Arundo hæc sambucus fuit, quæ ne. » Arundo hæc sambucus fuit, quæ est arundo magna in exterioribus dura, est arundo magna in exterioribus dura, et ictibus suis livores inducit plus quam et ictibus suis livores inducit plus quam moderatus baculus. Sicut Philosophus moderatus baculus. Sicut Philosophus dicit de percussuris ferulæ in quibus etiam dicit de percussuris ferulæ in quibus etiam ideo livet, quia dura valde est, et non ideo livet, quia dura valde est, et non cedit in se quando percutit. Præterea cedit in se quando percutit. Præterea spinæ erant in capite, quas ictibus arun- spinæ erant in capite, quas ictibus arun- dinis necesse fuit profunde pungere ca- dinis necesse fuit profunde pungere ca- put Domini. Psal. ci, 5: Percussus sum put Domini. Psal. ci, 5: Percussus sum ut foenum, et aruit cor meum. ut foenum, et aruit cor meum.

« Et conspuebant eum. ». « Et conspuebant eum. ».

Irrisio quarta est. Job, xxx, 10 : Fa- Irrisio quarta est. Job, xxx, 10 : Fa-

20 20

2 2

22 22

23 23

IN EVANG. MARCI, XV-19, 20, 21, 22, 23. IN EVANG. MARCI, XV-19, 20, 21, 22, 23.

ciem meam conspuere non verentur. Sic ciem meam conspuere non verentur. Sic conspuunt eum qui blasphemant eum. conspuunt eum qui blasphemant eum.

« Et ponentes genua. » « Et ponentes genua. »

Quinta irrisio est. « Adorabant eum, » Quinta irrisio est. « Adorabant eum, » falsa et irrisiora adoratione. Luc. XXII, falsa et irrisiora adoratione. Luc. XXII, 65: Alia multa blasphemantes dicebant 65: Alia multa blasphemantes dicebant in eum. Joan. xix, 2 et 3: Et milites, in eum. Joan. xix, 2 et 3: Et milites, plectentes coronam de spinis, imposue- plectentes coronam de spinis, imposue- runt capiti ejus, et veste purpurea cir- runt capiti ejus, et veste purpurea cir- cumdederunt eum. Et veniebant ad eum, cumdederunt eum. Et veniebant ad eum, et dicebant: Ave, rex Judæorum : et da- et dicebant: Ave, rex Judæorum : et da- bant ei alapas. bant ei alapas.

« Et postquam illuserunt ei, exue- « Et postquam illuserunt ei, exue- runt illum purpura, et induerunt eum runt illum purpura, et induerunt eum vestimentis suis: et educunt illum ut vestimentis suis: et educunt illum ut crucifigerent eum. crucifigerent eum.

Et angariaverunt prætereuntem Et angariaverunt prætereuntem quempiam, Simonem Cyrenæum, ve- quempiam, Simonem Cyrenæum, ve- nientem de villa, patrem Alexandri et nientem de villa, patrem Alexandri et Rufi, ut tolleret crucem ejus. Rufi, ut tolleret crucem ejus.

Et perducunt illum in Golgotha lo- Et perducunt illum in Golgotha lo- cum, quod est interpretatum Calvariæ cum, quod est interpretatum Calvariæ locus. locus.

Et dabant ei bibere myrrhatum vi- Et dabant ei bibere myrrhatum vi- num et non accepit. » num et non accepit. »

Hic agitur de Domini crucifixione. Hic agitur de Domini crucifixione. Dividitur autem hæc pars in tres par- Dividitur autem hæc pars in tres par- tes in quarum prima continetur. de tes in quarum prima continetur. de modo crucifixionis: in secunda, de modo modo crucifixionis: in secunda, de modo irrisionis crucifixi, ibi, v. 29: « Et præ- irrisionis crucifixi, ibi, v. 29: « Et præ- tereuntes blasphemabant eum, etc. » In tereuntes blasphemabant eum, etc. » In tertia autem, describitur de modo mor- tertia autem, describitur de modo mor- tis, ibi, y. 33 « Et facta hora sexta, tis, ibi, y. 33 « Et facta hora sexta, etc. » etc. »

In prima harum continentur septem In prima harum continentur septem paragraphi in quorum primo describit paragraphi in quorum primo describit Christi ad crucifigendum eductionem: Christi ad crucifigendum eductionem: in secundo, loci in quo crucifixus est in secundo, loci in quo crucifixus est horrorem in tertio, interiorem ejus af- horrorem in tertio, interiorem ejus af- flictionem in quarto, spoliationem: in flictionem in quarto, spoliationem: in

1 Cf. Levit. VIII, 17 et 1x, 11. 1 Cf. Levit. VIII, 17 et 1x, 11.

733 733

quinto, temporis congruitatem : in sex- quinto, temporis congruitatem : in sex- to, tituli inscripti dignitatem: in septi- to, tituli inscripti dignitatem: in septi- mo, per latronum societatem Scripturæ mo, per latronum societatem Scripturæ impletionem quæ per ordinem plane impletionem quæ per ordinem plane continentur in littera. continentur in littera.

In primo horum duo dicuntur; scili- In primo horum duo dicuntur; scili- cet, Christi eductio, et per angariatum cet, Christi eductio, et per angariatum Simonem crucis Christi portatio. Simonem crucis Christi portatio.

Quatuor in primo horum continentur : Quatuor in primo horum continentur : scilicet, purpuræ exuitio, vestium sua- scilicet, purpuræ exuitio, vestium sua- rum resumptio, eductio, et crucifixionis rum resumptio, eductio, et crucifixionis proposita a Judæis intentio. proposita a Judæis intentio.

Dicit igitur: «Et postquam illuserunt Dicit igitur: «Et postquam illuserunt ei. » Isa. xxvIII, 14: Viri illusores, qui ei. » Isa. xxvIII, 14: Viri illusores, qui dominamini super populum meum qui dominamini super populum meum qui est in Jerusalem. est in Jerusalem.

ne rega- ne rega-

« Exuerunt eum purpura, » « Exuerunt eum purpura, » lem vestem crucifixione foedarent. Ve- lem vestem crucifixione foedarent. Ve- stis autem hujus depositio significat Ju- stis autem hujus depositio significat Ju- dæorum depositionem, ne amplius decore dæorum depositionem, ne amplius decore Judæorum regnum vel domus induatur. Judæorum regnum vel domus induatur. Cantic. v, 3: Exspoliavi me tunica mea, Cantic. v, 3: Exspoliavi me tunica mea, quomodo induar illa? quomodo induar illa?

« Et induerunt eum vestimentis suis » « Et induerunt eum vestimentis suis » pauperculis, quibus ante utebatur. Za- pauperculis, quibus ante utebatur. Za- char. 1, 3: Jesus erat indutus vestibus char. 1, 3: Jesus erat indutus vestibus sordidis. In suis ergo eduxerunt eum. sordidis. In suis ergo eduxerunt eum. Et hoc est quod dicit: Et hoc est quod dicit:

« Et educunt eum, » « Et educunt eum, »

Sicut vitula rufa (cujus sanguis infe- Sicut vitula rufa (cujus sanguis infe- rebatur intra Sancta sanctorum) extra rebatur intra Sancta sanctorum) extra castra educebatur cum immolabatur !. castra educebatur cum immolabatur !. Ad Hebr. xi, 11 et seq.: Quorum ani- Ad Hebr. xi, 11 et seq.: Quorum ani- malium infertur sanguis in Sancta per malium infertur sanguis in Sancta per pontificem, horum corpora cremantur pontificem, horum corpora cremantur extra castra. Propter quod et Jesus, ut extra castra. Propter quod et Jesus, ut sanctificaret per suum sanguinem popu- sanctificaret per suum sanguinem popu- lum, extra portam passus est. Exeamus lum, extra portam passus est. Exeamus igitur ad eum extra castra, imprope- igitur ad eum extra castra, imprope- rium ejus portantes. rium ejus portantes.

« Ut crucifigerent. » Hæc enim erat « Ut crucifigerent. » Hæc enim erat intentio eorum, ut eum et morte mul- intentio eorum, ut eum et morte mul- ctarent, et cruce turparent. Sapient. 11, ctarent, et cruce turparent. Sapient. 11, 20 Morte turpissima condemnemus 20 Morte turpissima condemnemus

eum. eum.

734 734

« Et angariaverunt. »> « Et angariaverunt. »>

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Secundum est primæ partis. Est autem Secundum est primæ partis. Est autem sensus, quod primo exivit Jesus in eum sensus, quod primo exivit Jesus in eum locum, qui dicitur Calvariæ locus, ba- locum, qui dicitur Calvariæ locus, ba- julans sibi crucem: sicut dicitur, Joan. julans sibi crucem: sicut dicitur, Joan. xix, 17. Sed cum lassus esset sub pon- xix, 17. Sed cum lassus esset sub pon- dere crucis, tunc quemdam casu sibi ob- dere crucis, tunc quemdam casu sibi ob- vium Simonem Cyrenensem angariave- vium Simonem Cyrenensem angariave- runt, ut crucem portaret per viæ residuum runt, ut crucem portaret per viæ residuum usque ad crucifixionis locum. usque ad crucifixionis locum.

Et hoc est quod dicit : « Et angaria- Et hoc est quod dicit : « Et angaria- verunt, » violenta coactione, « quem- verunt, » violenta coactione, « quem- piam » casu sibi obvium, « venientem piam » casu sibi obvium, « venientem de villa,» ad civitatem causa mercatio- de villa,» ad civitatem causa mercatio- nis, vel operis alterius, « prætereuntem,» nis, vel operis alterius, « prætereuntem,» scilicet in via qua educebant Jesum. scilicet in via qua educebant Jesum.

Et describit illum nomine, et patria, Et describit illum nomine, et patria, et cognatione, quia omnia hæc nota fue- et cognatione, quia omnia hæc nota fue- runt: « Simonem » nomine, « Cyrė- runt: « Simonem » nomine, « Cyrė- næum » patria, quia gentilis fuit, « ve- næum » patria, quia gentilis fuit, « ve- nientem, » casu tunc temporis, « de nientem, » casu tunc temporis, « de villa, » habitationis suæ ad civitatem villa, » habitationis suæ ad civitatem sanctam Jerusalem, « patrem » carna- sanctam Jerusalem, « patrem » carna- lem «Alexandri et Rufi, » quia illi noti lem «Alexandri et Rufi, » quia illi noti erant apud eos, ne res veniat in nega- erant apud eos, ne res veniat in nega- tionem «ut tolleret, » portandam, « cru- tionem «ut tolleret, » portandam, « cru- cem ejus, » jam lassi Jesu Christi. Quod cem ejus, » jam lassi Jesu Christi. Quod significabat quod gentilitas ab ipsis hu- significabat quod gentilitas ab ipsis hu- meris immediate crucem susceptura erat meris immediate crucem susceptura erat ad redemptionem: quæ et tenebras ad redemptionem: quæ et tenebras ignorantiæ exstirparet, quod Alexander ignorantiæ exstirparet, quod Alexander interpretatur et totam Ecclesiam de interpretatur et totam Ecclesiam de gentibus sanguine suo decoraret, quod gentibus sanguine suo decoraret, quod significat Rufus : et per omnia moro- significat Rufus : et per omnia moro- rem gentium per obedientiam depone- rem gentium per obedientiam depone- ret, quod interpretatur Simon: et hære- ret, quod interpretatur Simon: et hære- des regni sui faceret, quod interpretatur des regni sui faceret, quod interpretatur Cyrenæus et crucem Christi in altum Cyrenæus et crucem Christi in altum per pœnitentiam extolleret, quod sus- per pœnitentiam extolleret, quod sus- tollere crucem Christi significat: et ad tollere crucem Christi significat: et ad hoc compellerent Judæi per hoc quod hoc compellerent Judæi per hoc quod verbum crucis rejecerunt, quod significat verbum crucis rejecerunt, quod significat angaria. Act. XII, 46 et 47: Vobis opor- angaria. Act. XII, 46 et 47: Vobis opor- tebat primum loqui verbum Dei: sed tebat primum loqui verbum Dei: sed quoniam repellitis illud, et indignos vos quoniam repellitis illud, et indignos vos judicatis æternæ vitæ, ecce convertimur judicatis æternæ vitæ, ecce convertimur ad gentes: sic enim præcepit nobis Do- ad gentes: sic enim præcepit nobis Do- minus. Isa. XLIX, 6: Dedi te in lucem minus. Isa. XLIX, 6: Dedi te in lucem

gentium, ut sis salus mea usque ad ex- gentium, ut sis salus mea usque ad ex-

tremum terræ. tremum terræ.

« Et perducunt illum in Golgotha. « Et perducunt illum in Golgotha.

>> >>

Secundus paragraphus, in quo tangi- Secundus paragraphus, in quo tangi- tur horror loci in quo crucifixus est Do- tur horror loci in quo crucifixus est Do- minus. Quid autem sit Golgotha, inter- minus. Quid autem sit Golgotha, inter- pretatur Evangelista, subdens: « Quod pretatur Evangelista, subdens: « Quod est interpretatum, » in latino, « Calva- est interpretatum, » in latino, « Calva- riæ locus,» ubi multæ calvariæ dam- riæ locus,» ubi multæ calvariæ dam- natorum hominum jacebant. Est enim natorum hominum jacebant. Est enim calvaria, testa denudata pilis et pelle: calvaria, testa denudata pilis et pelle: quia ibi per publicam justitiam suspen- quia ibi per publicam justitiam suspen- dio, et decollatione jacebant calvariæ dio, et decollatione jacebant calvariæ eorum plurimæ, inter quos mori voluit eorum plurimæ, inter quos mori voluit Dominus ut ostenderet quod pro pec- Dominus ut ostenderet quod pro pec- catoribus moriebatur, quia ipsi in omni- catoribus moriebatur, quia ipsi in omni- bus vilificare eum intenderunt. Deuter. bus vilificare eum intenderunt. Deuter. XXXII, 10 Invenit eum in terra deserta, XXXII, 10 Invenit eum in terra deserta, in loco horroris et vastæ solitudinis. in loco horroris et vastæ solitudinis. Psal. LXXXVII, 7: Posuerunt me in lacu Psal. LXXXVII, 7: Posuerunt me in lacu inferiori, in tenebrosis, et in umbra mor- inferiori, in tenebrosis, et in umbra mor- tis. Non autem ideo dicitur Calvaria tis. Non autem ideo dicitur Calvaria locus, quod ibi sit sepulta calvaria locus, quod ibi sit sepulta calvaria Adam quia illa in Hebron sepulta est, Adam quia illa in Hebron sepulta est, ut dicitur, Josue, xiv, 15. ut dicitur, Josue, xiv, 15.

« Et dabant ei bibere. » « Et dabant ei bibere. »

Tertius est paragraphus, in quo os- Tertius est paragraphus, in quo os- tenditur quod etiam interiora dulcissimi tenditur quod etiam interiora dulcissimi Domini amaricaverunt. Domini amaricaverunt.

«Et dabant ei bibere, » ex mala in- «Et dabant ei bibere, » ex mala in- tentione, amaritudinem suam declaran- tentione, amaritudinem suam declaran- tes, « myrrhatum vinum, » acidum, tes, « myrrhatum vinum, » acidum, quod amaritudine myrrhæ amarius fe- quod amaritudine myrrhæ amarius fe- cerunt: spongiam implentes, et spon- cerunt: spongiam implentes, et spon- giam sambuco arundineo circumponen- giam sambuco arundineo circumponen- tes, quo ad os in alto crucifixi Domini tes, quo ad os in alto crucifixi Domini porrigerent: et ipsum felle miscuerunt, porrigerent: et ipsum felle miscuerunt, et hyssopo herba amarissima circumpo- et hyssopo herba amarissima circumpo- suerunt, sicut dicunt Matthæus, et Lu- suerunt, sicut dicunt Matthæus, et Lu- cas, et Joannes. Et hoc fecerunt quando cas, et Joannes. Et hoc fecerunt quando dixit Sitio. Jerem. 11, 21: Quomodo con- dixit Sitio. Jerem. 11, 21: Quomodo con- versa es mihi in pravum, vinea aliena? versa es mihi in pravum, vinea aliena? Deuter. xxxi, 32 et 33: Uva eorum uva Deuter. xxxi, 32 et 33: Uva eorum uva fellis, et botri amarissimi. Fel draco- fellis, et botri amarissimi. Fel draco-

24 24

25 25

IN EVANG. MARCI, XV-24, 25. IN EVANG. MARCI, XV-24, 25.

735 735

num vinum eorum, et venenum aspidum inconsutilis, desuper contexta per totum. num vinum eorum, et venenum aspidum inconsutilis, desuper contexta per totum. Dixerunt ergo ad invicem: Non scinda- Dixerunt ergo ad invicem: Non scinda- mus eam, sed sortiamur de illa cujus mus eam, sed sortiamur de illa cujus

insanabile. insanabile.

Et ideo sequitur: « Et non accepit, » Et ideo sequitur: « Et non accepit, » quia felleam amaritudinem in homini- sit. Psal. xx1, 19: Diviserunt sibi vesti- quia felleam amaritudinem in homini- sit. Psal. xx1, 19: Diviserunt sibi vesti- bus dulcis et rectus Dominus numquam bus dulcis et rectus Dominus numquam _acceptavit de quibus, Act. VIII, 23: _acceptavit de quibus, Act. VIII, 23: In amaritudinis felle et obligatione ini- In amaritudinis felle et obligatione ini- quitatis video te esse. quitatis video te esse.

diviserunt diviserunt

« Et crucifigentes eum, « Et crucifigentes eum, vestimenta ejus, mittentes sortem su- vestimenta ejus, mittentes sortem su- per eis, quis quid tolleret. per eis, quis quid tolleret.

Erat autem hora tertia, et crucifixe- Erat autem hora tertia, et crucifixe- runt eum. » runt eum. »

Quartus est paragraphus de Domini Quartus est paragraphus de Domini spoliatione, in quo tangitur et truculentia spoliatione, in quo tangitur et truculentia in Domini spoliatione, et avaritia in spo- in Domini spoliatione, et avaritia in spo- lio, et sors illicita in divisione spolio- lio, et sors illicita in divisione spolio-

rum. rum.

Dicit igitur: «Et crucifigentes eum, » Dicit igitur: «Et crucifigentes eum, » truculenter et atrociter: non sunt con- truculenter et atrociter: non sunt con- tenti mulcta mortis, imo « diviserunt » tenti mulcta mortis, imo « diviserunt » sibi inter se « vestimenta ejus, » quæ sibi inter se « vestimenta ejus, » quæ tamen paupercula fuerunt: et in hoc no- tamen paupercula fuerunt: et in hoc no- tatur avaritia eorum qui tam modica et tatur avaritia eorum qui tam modica et parum valentia concupierunt. Hiero- parum valentia concupierunt. Hiero- nymus « Credenti totus mundus di- nymus « Credenti totus mundus di- « vitiarum est, infidelis etiam obolo in- « vitiarum est, infidelis etiam obolo in- diget. » Ezechiel. xin, 19: Violabant diget. » Ezechiel. xin, 19: Violabant me ad populum meum propter pugillum me ad populum meum propter pugillum hordei et fragmen panis. Job, XXIV, hordei et fragmen panis. Job, XXIV, Nudos dimittunt homines, indumenta Nudos dimittunt homines, indumenta tollentes, quibus non est operimentum. tollentes, quibus non est operimentum. Quia (sicut tradunt Patres) totum denu- Quia (sicut tradunt Patres) totum denu- daverunt coram hominibus: et pannum, daverunt coram hominibus: et pannum, qui in picturis ejus circa lumbos ejus qui in picturis ejus circa lumbos ejus repræsentatur, dicitur quod Virgo mater repræsentatur, dicitur quod Virgo mater de velo sui capitis sibi circumligavit. de velo sui capitis sibi circumligavit.

« «

« Mittentes sortem. » « Mittentes sortem. »

7: 7:

Plenius hoc narratur, Joan. xix, 23 Plenius hoc narratur, Joan. xix, 23 et 24, ubi dicitur, quod quatuor mi- et 24, ubi dicitur, quod quatuor mi- lites acceperunt vestimenta ejus, et fe- lites acceperunt vestimenta ejus, et fe- cerunt quatuor partes, unicuique militi cerunt quatuor partes, unicuique militi partem, et tunicam. Erat autem tunica partem, et tunicam. Erat autem tunica

menta mea, et super vestem meam mise- menta mea, et super vestem meam mise- runt sortem. Est autem miranda patien- runt sortem. Est autem miranda patien- tia et dispensatio misericordiæ Salvato- tia et dispensatio misericordiæ Salvato- ris, qui sicut agnus tondentem et occi- ris, qui sicut agnus tondentem et occi- dentem se suo vellere vestit, ita se ton- dentem se suo vellere vestit, ita se ton- dentes et spoliantes, et occidentes se, dentes et spoliantes, et occidentes se, suo vestitu vestivit: ostendens quod suo vestitu vestivit: ostendens quod nisi suis exemplis vestirentur, ignomi- nisi suis exemplis vestirentur, ignomi- niosa nuditas eorum esset coram oculis niosa nuditas eorum esset coram oculis Dei et Angelorum apparens Ezechiel. Dei et Angelorum apparens Ezechiel. XVI, 7 et 8: Eras nuda, et confusione XVI, 7 et 8: Eras nuda, et confusione plena... et expandi amictum meum plena... et expandi amictum meum super te. super te.

Hoc est ergo quod dicit : « Super eis, » Hoc est ergo quod dicit : « Super eis, » vestimentis, « sortem mittentes, » -for- vestimentis, « sortem mittentes, » -for- tuitam, « quid » de vestitu, « quis » tuitam, « quid » de vestitu, « quis » militum « tolleret, » in usus suos redi- militum « tolleret, » in usus suos redi- gendo. gendo.

« Erat autem hora tertia. >> « Erat autem hora tertia. >>

Quintus est paragraphus, in quo tan- Quintus est paragraphus, in quo tan- gitur hora crucifixioni congrua. gitur hora crucifixioni congrua.

Et hoc est quod dicit: « Erat autem » Et hoc est quod dicit: « Erat autem » tunc «hora tertia, » ab ortu solis quæ tunc «hora tertia, » ab ortu solis quæ medium ascensum solis ostendit ad me- medium ascensum solis ostendit ad me- ridiem. Videtur autem contrarium id. ridiem. Videtur autem contrarium id. quod dicitur, Joan. xix, 14, ubi dicitur quod dicitur, Joan. xix, 14, ubi dicitur quod erat hora quasi sexta, quando sol quod erat hora quasi sexta, quando sol est in puncto meridiei. Sed ad hoc dixit est in puncto meridiei. Sed ad hoc dixit Beda et quidam alii, quod hora tertia Beda et quidam alii, quod hora tertia crucifixus est coram Pilato linguis Ju- crucifixus est coram Pilato linguis Ju- dæorum hora autem sexta suspensus dæorum hora autem sexta suspensus in ligno crucifixus est manibus genti- in ligno crucifixus est manibus genti- lium et sic verificat utrumque dictum, lium et sic verificat utrumque dictum, et solvit contrarietatem. Alii probabi- et solvit contrarietatem. Alii probabi- lius dicunt quod in veritate in hora ter- lius dicunt quod in veritate in hora ter- tia Dominus jam condemnatus, eductus tia Dominus jam condemnatus, eductus erat et in hora tertia incepta est cru- erat et in hora tertia incepta est cru- cifixio ejus et occupatis eis in crucifi- cifixio ejus et occupatis eis in crucifi- xione, fluxit tempus in crucis erectione, xione, fluxit tempus in crucis erectione, et deinde ad crucem aptatione, et con- et deinde ad crucem aptatione, et con- clavatione usque ad sextam: et in hora clavatione usque ad sextam: et in hora sexta crucifixio fuit consummata : et sexta crucifixio fuit consummata : et ideo quod hic dicitur verum est de cru- ideo quod hic dicitur verum est de cru-

26 26

736 736

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

cifixionis principio, et quod dicit Joan- cifixionis principio, et quod dicit Joan- nes verum est de crucifixionis consum- nes verum est de crucifixionis consum- matione. matione.

Et est sensus: « Erat autem, » hoc Et est sensus: « Erat autem, » hoc est, esse incipiebat, « hora tertia. » est, esse incipiebat, « hora tertia. »

« Et crucifixerunt, » hoc est, cruci- « Et crucifixerunt, » hoc est, cruci- figere inceperunt eum. Hæc autem hora figere inceperunt eum. Hæc autem hora conveniens erat: quia ex quo post me- conveniens erat: quia ex quo post me- ridiem Adam jam peccaverat et abscon- ridiem Adam jam peccaverat et abscon- dit se, turpitudinem suam considerans, dit se, turpitudinem suam considerans, a luce præsentiæ Domini: oportuit quod a luce præsentiæ Domini: oportuit quod ante meridiem tentatio ejus ageretur, ante meridiem tentatio ejus ageretur, et mulier ad consensum 'induceretur, et mulier ad consensum 'induceretur, quæ viro gustum necis obtulit: et ad quæ viro gustum necis obtulit: et ad hoc probabiliter tres horæ exiguntur : et hoc probabiliter tres horæ exiguntur : et sic tempus redemptionis conveniebat sic tempus redemptionis conveniebat tempori proditionis, sicut lignum redem- tempori proditionis, sicut lignum redem- ptionis congruebat ligno proditionis. ptionis congruebat ligno proditionis. Eccle. 1, 1 Omnia tempus habent, et Eccle. 1, 1 Omnia tempus habent, et suis spatiis transeunt universa. Hoc tem- suis spatiis transeunt universa. Hoc tem- pus est quod cum desiderio Patres ex- pus est quod cum desiderio Patres ex- spectaverunt. Eccli. xxxvi, 10: Festina spectaverunt. Eccli. xxxvi, 10: Festina tempus, et memento finis, ut enarrent tempus, et memento finis, ut enarrent mirabilia tua. mirabilia tua.

« Et erat titulus causæ ejus inscri- « Et erat titulus causæ ejus inscri- ptus Rex Judæorum. » ptus Rex Judæorum. »

Hic est sextus paragraphus, in quo Hic est sextus paragraphus, in quo honestas causæ et innocentia Domini honestas causæ et innocentia Domini describitur. describitur.

Dicuntur autem hic tria: modus, et Dicuntur autem hic tria: modus, et materia, et virtus. materia, et virtus.

Modum notat cum dicit: « Titulus, » Modum notat cum dicit: « Titulus, » quod derivatur a Græco, quod est quod derivatur a Græco, quod est radius, quia totum mundum suo lumine radius, quia totum mundum suo lumine titulus iste irradiavit: erat enim simul et titulus iste irradiavit: erat enim simul et memorialis, et præconialis, et triumpha- memorialis, et præconialis, et triumpha- lis. Memorialis, qui numquam oblivione lis. Memorialis, qui numquam oblivione deleatur. Thren. 11, 20: Memoria me- deleatur. Thren. 11, 20: Memoria me- mor ero, et tabescet in me anima mea. mor ero, et tabescet in me anima mea. Propter hunc enim titulum ponimus Propter hunc enim titulum ponimus Dominum super cor nostrum, ut num- Dominum super cor nostrum, ut num- quam operis redemptionis obliviscamur quam operis redemptionis obliviscamur ad gratiarum actiones. Cantic. vin, 6: ad gratiarum actiones. Cantic. vin, 6: Pone me ut signaculum super cor tuum, Pone me ut signaculum super cor tuum,

1 Cf. Luc. XXI, 25 et 43. 1 Cf. Luc. XXI, 25 et 43.

ut signaculum super brachium tuum: ut signaculum super brachium tuum: quia fortis est ut mors dilectio. Cantic. quia fortis est ut mors dilectio. Cantic. 1, 12: Fasciculus myrrhæ dilectus meus 1, 12: Fasciculus myrrhæ dilectus meus mihi, inter ubera mea commorabitur. mihi, inter ubera mea commorabitur.

Præconialis est, ut omni laude extolla- Præconialis est, ut omni laude extolla- tur. Eccli. XLIII, 32: Glorificantes Do-- tur. Eccli. XLIII, 32: Glorificantes Do-- minum quantumcumque poteritis, su- minum quantumcumque poteritis, su- pervalebit enim adhuc. Psal. CXLIV, 21: pervalebit enim adhuc. Psal. CXLIV, 21: Laudationem Domini loquetur os meum, Laudationem Domini loquetur os meum, et benedicat omnis caro nomini sancto. et benedicat omnis caro nomini sancto. ejus. Eccli. XLII, 33: Benedicentes Do- ejus. Eccli. XLII, 33: Benedicentes Do- minum, exaltate eum quantum potestis: minum, exaltate eum quantum potestis: major est enim omni laude. Quis enim major est enim omni laude. Quis enim digne laudare valeat opus redemptionis : digne laudare valeat opus redemptionis : in quo Pater ut servum redimeret, Filium in quo Pater ut servum redimeret, Filium tradidit: in quo Filius pro suis seipsum tradidit: in quo Filius pro suis seipsum in oblationem obtulit: in quo Spiritus in oblationem obtulit: in quo Spiritus sanctus sanctitate omnia complevit? sanctus sanctitate omnia complevit?

Hic titulus etiam triumphalis est, in Hic titulus etiam triumphalis est, in quo Christus de morte et mortis auctore quo Christus de morte et mortis auctore triumphavit, et mortis carcerem confre- triumphavit, et mortis carcerem confre- git, et suos liberatos eduxit. Isa. LXII, git, et suos liberatos eduxit. Isa. LXII, 1: Ego qui loquor justitiam, et propu- 1: Ego qui loquor justitiam, et propu- gnator sum ad salvandum. Osee, XIII, gnator sum ad salvandum. Osee, XIII, 14: Ero mors tua, o mors! morsus tuus 14: Ero mors tua, o mors! morsus tuus ero, inferne! ero, inferne!

Materia tangitur, cum dicit: « Causæ Materia tangitur, cum dicit: « Causæ ejus, hoc est, causa pro qúa crucifige- ejus, hoc est, causa pro qúa crucifige- batur. Non enim ut homicida et sedi- batur. Non enim ut homicida et sedi- tiosus, sed potius ut suo cruore etiam tiosus, sed potius ut suo cruore etiam homicidas et seditiosos liberans: quod homicidas et seditiosos liberans: quod Barabba significat dimissio, et latronis Barabba significat dimissio, et latronis in paradisum introductio 1. Hæc igitur in paradisum introductio 1. Hæc igitur est sibi causa passionis: et ideo signifi- est sibi causa passionis: et ideo signifi- catur per agnum paschalem, qui sua catur per agnum paschalem, qui sua morte captivos liberavit, et suo cruore morte captivos liberavit, et suo cruore liberatos assecuravit ab Angelo percus- liberatos assecuravit ab Angelo percus-

sore 2 sore 2

« Inscriptus » autem est, ut nulla « Inscriptus » autem est, ut nulla eum deleret oblivio. Habacuc, II, 2: eum deleret oblivio. Habacuc, II, 2: Scribe visum, et explana eum super ta- Scribe visum, et explana eum super ta- bulas: ut percurrat qui legerit eum. bulas: ut percurrat qui legerit eum. Erat autem, ut Joannes, xix, 20, dicit, Erat autem, ut Joannes, xix, 20, dicit, scriptus hebraice propter patrum reli- scriptus hebraice propter patrum reli- gionem et virtutem: græce propter Græ- gionem et virtutem: græce propter Græ- corum sapientiam, ut sciamus quod di- corum sapientiam, ut sciamus quod di- citur, I ad Corinth. 1, 23 et 24: Nos citur, I ad Corinth. 1, 23 et 24: Nos

2 Cf. Exod. XII, 29. 2 Cf. Exod. XII, 29.

IN EVANG. MARCI, XV-26, 27, 28. IN EVANG. MARCI, XV-26, 27, 28.

prædicamus Christum crucifixum, Ju- prædicamus Christum crucifixum, Ju- dæis quidem scandalum, gentibus autem dæis quidem scandalum, gentibus autem stultitiam, ipsis autem vocatis Judæis, stultitiam, ipsis autem vocatis Judæis, atque Græcis, Christum Dei virtutem, et atque Græcis, Christum Dei virtutem, et Dei sapientiam. Latinis autem litteris Dei sapientiam. Latinis autem litteris scriptus fuit, propter Latinorum potesta- scriptus fuit, propter Latinorum potesta- tem et monarchiam, ut sciamus quod tem et monarchiam, ut sciamus quod dicitur, Matth. xxvIII, 18: Data est mihi dicitur, Matth. xxvIII, 18: Data est mihi omnis potestas in cœlo et in terra. Sic omnis potestas in cœlo et in terra. Sic ergo in titulo est perfectio virtutis, et sa- ergo in titulo est perfectio virtutis, et sa- pientiæ, et potestatis: virtutis ad bene pientiæ, et potestatis: virtutis ad bene vivendum, sapientiæ ad bene intelligen- vivendum, sapientiæ ad bene intelligen- dum, potestatis ad a contrarietatibus se dum, potestatis ad a contrarietatibus se defendendum: et ideo hic titulus cor- defendendum: et ideo hic titulus cor- rumpi Judæis petentibus non potuit, quia rumpi Judæis petentibus non potuit, quia Spiritus sanctus non permisit. Spiritus sanctus non permisit.

« Rex Judæorum. » « Rex Judæorum. »

Hoc enim et non aliud objiciebant, et Hoc enim et non aliud objiciebant, et quia in hoc Romano contradixisset Cæ- quia in hoc Romano contradixisset Cæ- sari: sed Spiritus sanctus hoc voluit ut sari: sed Spiritus sanctus hoc voluit ut honestas passionis omnibus legentibus honestas passionis omnibus legentibus ostenderetur. Est enim Rex (secundum) ostenderetur. Est enim Rex (secundum) diffinitiones eorum qui de urbanitatibus. diffinitiones eorum qui de urbanitatibus. tractaverunt) rector regni (quod est tractaverunt) rector regni (quod est boni, hoc est, honesti, et delectabilis, et boni, hoc est, honesti, et delectabilis, et utilis non sibi sed patriæ) et legum utilis non sibi sed patriæ) et legum æquissimarum, et ordinis officiorum, et æquissimarum, et ordinis officiorum, et finium quibus beatitudo vitæ attingitur, finium quibus beatitudo vitæ attingitur, perfecta potestate distributio. Unde Dio- perfecta potestate distributio. Unde Dio- nysius in libro de Divinis nominibus: nysius in libro de Divinis nominibus:

« «

Regnum est omnis finis, et legis, et Regnum est omnis finis, et legis, et « ordinis distributio. » Distribuitur au- « ordinis distributio. » Distribuitur au- tem a rege omnia continente: quando tem a rege omnia continente: quando uniuscujusque sua, et ea propria digni- uniuscujusque sua, et ea propria digni- tate quilibet ad sibi aptatur conveniens: tate quilibet ad sibi aptatur conveniens: et hæc nullus umquam perfecit distri- et hæc nullus umquam perfecit distri- buens in mundo nisi Christus: et ideo buens in mundo nisi Christus: et ideo dicitur, Isa. xxxIII, 22: Dominus legi- dicitur, Isa. xxxIII, 22: Dominus legi- fer noster, Dominus rex noster. Jerem. fer noster, Dominus rex noster. Jerem. XXXIII, 16: Hoc est nomen quod voca- XXXIII, 16: Hoc est nomen quod voca- bunt eum, Dominus justus noster. bunt eum, Dominus justus noster.

737 737

veritatem verbi, operis, et judicii, et fidei veritatem verbi, operis, et judicii, et fidei habent in confessione (in quibus gloria. habent in confessione (in quibus gloria. Dei semper est in conversatione) regnat Dei semper est in conversatione) regnat Christus rex noster. Luc. 1, 32 et 33: Christus rex noster. Luc. 1, 32 et 33: Dabit illi Dominus Deus sedem David Dabit illi Dominus Deus sedem David patris ejus et regnabit in domo Jacob patris ejus et regnabit in domo Jacob in æternum, et regni ejus nomen erit in æternum, et regni ejus nomen erit finis. Huic titulo additur, Joan. xix, 19 : finis. Huic titulo additur, Joan. xix, 19 : Jesus Nazarenus. Sed quia hoc in causam Jesus Nazarenus. Sed quia hoc in causam crucifixionis sibi non objiciebatur, ideo crucifixionis sibi non objiciebatur, ideo hic non ponitur: non enim negari pote- hic non ponitur: non enim negari pote- rat quin Jesus, hoc est, Salvator esset, rat quin Jesus, hoc est, Salvator esset, qui tot in anima et corpore salvaverat. qui tot in anima et corpore salvaverat. Nec objiciebatur quod Jesus Nazarenus Nec objiciebatur quod Jesus Nazarenus esset, qui inter eos germinaverat cum esset, qui inter eos germinaverat cum flore conversationis. Eccli. XXIV, flore conversationis. Eccli. XXIV, 23: 23: Flores mei fructus honoris et honestatis. Flores mei fructus honoris et honestatis. Hic igitur est titulus. Hic igitur est titulus.

« Et cum eo crucifigunt duos latro- « Et cum eo crucifigunt duos latro- nes, unum a dextris, et alium a sini- nes, unum a dextris, et alium a sini- stris ejus. stris ejus.

Et impleta est Scriptura quæ dicit: Et impleta est Scriptura quæ dicit: Et cum iniquis reputatus est. » Et cum iniquis reputatus est. »

Septimus est iste paragraphus, in quo Septimus est iste paragraphus, in quo quidem turpare intenderunt, sed non quidem turpare intenderunt, sed non poterant ad Scripturæ et veritatis imple- poterant ad Scripturæ et veritatis imple-

tionem. tionem.

Et ideo duo ista simul hic dicuntur: et Et ideo duo ista simul hic dicuntur: et hoc est: « Et cum eo, » hoc est: « Et cum eo, » non simili non simili causa, « crucifigunt duos latrones, » causa, « crucifigunt duos latrones, » propter scelera damnatos. Matth. ix, 13: propter scelera damnatos. Matth. ix, 13: Non veni vocare justos, sed peccatores, Non veni vocare justos, sed peccatores, scilicet ad poenitentiam. Et ideo quos scilicet ad poenitentiam. Et ideo quos causam habuit incarnationis, hos socios causam habuit incarnationis, hos socios voluit habere passionis. voluit habere passionis.

« Unum a dextris, » qui in fine pœni- « Unum a dextris, » qui in fine pœni- tuisse dicitur, et Dismas vocari perhibe-. tuisse dicitur, et Dismas vocari perhibe-. tur. Matth. XXV, 33 Statuet oves qui- tur. Matth. XXV, 33 Statuet oves qui- dem a dextris suis, hædos autem a sini- dem a dextris suis, hædos autem a sini- stris. stris.

« Et unum a sinistris, » qui in perti- « Et unum a sinistris, » qui in perti- nacia remansit, et Gesmas vocatus esse nacia remansit, et Gesmas vocatus esse

« Judæorum » autem dicitur, quia Ju- « Judæorum » autem dicitur, quia Ju- dæus confitens et glorificans interpreta- dæus confitens et glorificans interpreta- tur quia confessio et pulchritudo est tur quia confessio et pulchritudo est in conspectu ejus'. Quia in talibus qui dicitur. Proverb. IV, 27: Vias quæ a in conspectu ejus'. Quia in talibus qui dicitur. Proverb. IV, 27: Vias quæ a

1 Psal. xcv, 1 Psal. xcv,

6. 6.

27 27

28 28

XXI XXI

47 47

29 29

30 30

738 738

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

dextris sunt novit Dominus : perversæ dextris sunt novit Dominus : perversæ vero sunt quæ a sinistris sunt. Unde Glos- vero sunt quæ a sinistris sunt. Unde Glos- sa Matth. xxiv, 40: Unus assumetur, sa Matth. xxiv, 40: Unus assumetur, et unus relinquetur. Ad Roman. ix, 13: et unus relinquetur. Ad Roman. ix, 13: Jacob dilexi, Esau autem odio habui. Jacob dilexi, Esau autem odio habui. Luctatorem enim in passionibus diligit, Luctatorem enim in passionibus diligit, et reprobat eum qui propter carnis mol- et reprobat eum qui propter carnis mol- litiem conjungitur blasphemantibus. litiem conjungitur blasphemantibus. Hoc igitur fecerunt ut in famem face- Hoc igitur fecerunt ut in famem face- rent ex societate crucifixorum. rent ex societate crucifixorum.

« Et » tamen, sine voluntate ipsorum « Et » tamen, sine voluntate ipsorum ad sua facta, ad sua facta,

« Impleta est Scriptura. « Impleta est Scriptura.

» »

Isa. Lin, 12, « quæ dicit, » prævidens Isa. Lin, 12, « quæ dicit, » prævidens ista in Spiritu sancto : « Et cum impiis ista in Spiritu sancto : « Et cum impiis reputatus est. » Littera Isaiæ sic dicit: reputatus est. » Littera Isaiæ sic dicit: Pro eo quod tradidit in mortem animam Pro eo quod tradidit in mortem animam suam, et cum sceleratis reputatus est, et suam, et cum sceleratis reputatus est, et ipse peccata multorum tulit, et pro trans- ipse peccata multorum tulit, et pro trans- gressoribus rogavit. gressoribus rogavit.

« Et prætereuntes blasphemabant « Et prætereuntes blasphemabant eum, moventes capita sua et dicentes : eum, moventes capita sua et dicentes : Vah, qui destruis templum Dei, et in Vah, qui destruis templum Dei, et in tribus diebus reædificas, tribus diebus reædificas,

Salvum fac temetipsum, descendens Salvum fac temetipsum, descendens de cruce. » de cruce. »

: :

Tangitur hic de irrisione crucifixi. Ir- Tangitur hic de irrisione crucifixi. Ir- risio autem hæc facta est a tribus generi- risio autem hæc facta est a tribus generi- bus hominum scilicet prætereuntibus, bus hominum scilicet prætereuntibus, sacerdotibus, et latronibus: et secundum sacerdotibus, et latronibus: et secundum hæc tria recipit divisionem. दे hæc tria recipit divisionem. दे

Irrisio prætereuntium habet tria: blas- Irrisio prætereuntium habet tria: blas- phemiam, motus capitis, et imprope- phemiam, motus capitis, et imprope- rium in verbis. rium in verbis.

Dicit igitur: « Et prætereuntes. « Qui Dicit igitur: « Et prætereuntes. « Qui vagos in mundi vanitatibus significant, vagos in mundi vanitatibus significant, stabiliter in veritate non manentes. Je- stabiliter in veritate non manentes. Je- rem. xiv, 10: Populus hic dilexit mo- rem. xiv, 10: Populus hic dilexit mo- vere pedes suos, et Domino non placuit. vere pedes suos, et Domino non placuit. Job, x1, 12 Vir vanus in superbiam Job, x1, 12 Vir vanus in superbiam

1 Numer. xx1, 8 et 9. 1 Numer. xx1, 8 et 9.

erigitur, et tamquam pullum onagri se erigitur, et tamquam pullum onagri se liberum natum putat. liberum natum putat.

« Blasphemabant eum, » dicentes eum « Blasphemabant eum, » dicentes eum virtutes quas fecerat in principe dæmo- virtutes quas fecerat in principe dæmo- niorum perfecisse. Supra, III, 29 : Qui niorum perfecisse. Supra, III, 29 : Qui blasphemaverit in Spiritum sanctum, blasphemaverit in Spiritum sanctum,

: :

non habebit remissionem in æternum. non habebit remissionem in æternum. Isa. 1, 4 Dereliquerunt Dominum, Isa. 1, 4 Dereliquerunt Dominum, blasphemaverunt sanctum Israel, abalie- blasphemaverunt sanctum Israel, abalie-

nati sunt retrorsum. nati sunt retrorsum.

« Moventes capita sua, in signum « Moventes capita sua, in signum comminationis et irrisionis: unde de Sen- comminationis et irrisionis: unde de Sen- nacherib dicitur, Isa. xxxvn, 22: Post te nacherib dicitur, Isa. xxxvn, 22: Post te caput movit filia Jerusalem. Et hæc ir- caput movit filia Jerusalem. Et hæc ir- risio per comminationem propheticam risio per comminationem propheticam est causa captivitatis ipsorum. Psal. est causa captivitatis ipsorum. Psal. cxxxix, 10: Caput circuitus eorum, la- cxxxix, 10: Caput circuitus eorum, la- bor labiorum ipsorum operiet eos : quia bor labiorum ipsorum operiet eos : quia movendo capita circumdabant ipsum. movendo capita circumdabant ipsum.

« Et dicentes, » improperando : « Et dicentes, » improperando : « Vah! » Interjectio est indignantis. Job, « Vah! » Interjectio est indignantis. Job, xxxix, 25 Ubi audierit buccinam, di- xxxix, 25 Ubi audierit buccinam, di- cit: Vah. cit: Vah.

« Qui destruis templum Dei, » sicut « Qui destruis templum Dei, » sicut dixisti, Joan. II, 19, « et in tribus diebus dixisti, Joan. II, 19, « et in tribus diebus reædificas » tua virtute, quæ nunc tam reædificas » tua virtute, quæ nunc tam infirma apparet. Habacuc, III, 4 : Ibi abs- infirma apparet. Habacuc, III, 4 : Ibi abs- condita est fortitudo ejus. condita est fortitudo ejus.

« Salvum fac temetipsum, » « Salvum fac temetipsum, »

Virtute quam de te in potestate reæ- Virtute quam de te in potestate reæ- dificandi templum prædicasti, « descen- dificandi templum prædicasti, « descen- dens de cruce. » Sed isti non cognoverunt dens de cruce. » Sed isti non cognoverunt quod non venerat ut seipsum temporali- quod non venerat ut seipsum temporali- ter salvaret, sed omnes et ideo non de- ter salvaret, sed omnes et ideo non de- scendet de cruce, sed potius ascendet. scendet de cruce, sed potius ascendet. Joan. XII, 32 Et ego si exaltatus fuero Joan. XII, 32 Et ego si exaltatus fuero a terra, omnia traham ad meipsum. Si a terra, omnia traham ad meipsum. Si serpens de palo deponitur, nullus a mor- serpens de palo deponitur, nullus a mor- su serpentis liberatur ¹. Joan. III, 14 et su serpentis liberatur ¹. Joan. III, 14 et 15 Sicut Moyses exaltavit serpentem in 15 Sicut Moyses exaltavit serpentem in deserto, ita exaltari oportet Filium ho- deserto, ita exaltari oportet Filium ho- minis, ut omnis qui credit in ipsum non minis, ut omnis qui credit in ipsum non pereat, sed habeat vitam æternam. pereat, sed habeat vitam æternam.

32 32

IN EVANG. MARCI, XV-31, 32, 33. IN EVANG. MARCI, XV-31, 32, 33.

<< Similiter et summi sacerdotes il- << Similiter et summi sacerdotes il- ludentes, ad alterutrum cum Scribis ludentes, ad alterutrum cum Scribis dicebant Alios salvos fecit, seipsum dicebant Alios salvos fecit, seipsum non potest salvum facere. non potest salvum facere.

Christus rex Israel, descendat nunc Christus rex Israel, descendat nunc de cruce, ut videamus, et credamus. de cruce, ut videamus, et credamus. Et qui cum eo crucifixi erant convitia- Et qui cum eo crucifixi erant convitia- bantur ei. » bantur ei. »

« Similiter et summi sacerdotes. » « Similiter et summi sacerdotes. » Secunda irrisio est. « Illudentes ei, » Secunda irrisio est. « Illudentes ei, » sicut et primo fecerant in domo summi sicut et primo fecerant in domo summi Pontificis, « ad alterutrum, » in exsul- Pontificis, « ad alterutrum, » in exsul- tatione, " cum Scribis, » qui nequam tatione, " cum Scribis, » qui nequam dederant consilium, « dicebant. » Pro- dederant consilium, « dicebant. » Pro- verb. 11, 14: Lætantur cum male fecerint, verb. 11, 14: Lætantur cum male fecerint, et exsultant in rebus pessimis. et exsultant in rebus pessimis.

« Alios salvos fecit. » Hoc enim inne- « Alios salvos fecit. » Hoc enim inne- gabile fuit. Act. x, 38: Pertransivit be- gabile fuit. Act. x, 38: Pertransivit be- nefaciendo, et sanando omnes oppressos nefaciendo, et sanando omnes oppressos a diabolo. a diabolo.

« «

Seipsum non potest salvum facere, » Seipsum non potest salvum facere, » quia alios non salvaret, nisi seipsum non quia alios non salvaret, nisi seipsum non salvando sicut pelicanus qui non salvat salvando sicut pelicanus qui non salvat pullos, nisi seipsum non salvando. Psal. pullos, nisi seipsum non salvando. Psal. Cl, 7: Similis factus sum pelicano soli- Cl, 7: Similis factus sum pelicano soli-

tudinis. tudinis.

: :

« Christus rex Israel, » « Christus rex Israel, »

Supple, sicut ipse de se dicebat: qui Supple, sicut ipse de se dicebat: qui Christus omnia reformabit, et salvabit. Christus omnia reformabit, et salvabit. Sed isti Scripturam dissimilant, quæ di- Sed isti Scripturam dissimilant, quæ di- cit quod et Christus salvabit per mortem. cit quod et Christus salvabit per mortem. Thren. Iv, 20: Spiritus oris.nostri, Chri- Thren. Iv, 20: Spiritus oris.nostri, Chri- stus Dominus, captus est in peccatis no- stus Dominus, captus est in peccatis no- stris, cui diximus: In umbra tua vive- stris, cui diximus: In umbra tua vive- mus in gentibus. mus in gentibus.

« Descendat nunc de cruce: » imo se- « Descendat nunc de cruce: » imo se- cundum intentionem nostræ salutis exal- cundum intentionem nostræ salutis exal- tet se in cruce, « ut videamus, et creda- tet se in cruce, « ut videamus, et creda- mus, hoc est, ut videamus virtutem ip- mus, hoc est, ut videamus virtutem ip- sius, et sic credamus ei. Luc. IV, 23: sius, et sic credamus ei. Luc. IV, 23: Utique dicetis mihi hanc similitudinem: Utique dicetis mihi hanc similitudinem: Medice, cura teipsum. Nos audivimus Medice, cura teipsum. Nos audivimus quia videmus effectum crucis, et ideo quia videmus effectum crucis, et ideo credimus ei. I ad Corinth. 1, 21: Placuit. credimus ei. I ad Corinth. 1, 21: Placuit.

739 739

Deo per stultitiam prædicationis salvos Deo per stultitiam prædicationis salvos facere credentes. Ad Galat. vi, 14: Mihi facere credentes. Ad Galat. vi, 14: Mihi autem absit gloriari nisi in cruce Domini autem absit gloriari nisi in cruce Domini nostri Jesu Christi, per quem mihi mun- nostri Jesu Christi, per quem mihi mun- dus crucifixus est, et ego mundo. Unde dus crucifixus est, et ego mundo. Unde Ecclesia cantat : « Nos autem gloriari Ecclesia cantat : « Nos autem gloriari « oportet in cruce Domini nostri Jesu « oportet in cruce Domini nostri Jesu << Christi, in quo est salus, vita et resur- << Christi, in quo est salus, vita et resur- << rectio nostra, per quem salvati, et libe- << rectio nostra, per quem salvati, et libe- << rati sumus. >> << rati sumus. >>

« Et qui cum eo crucifixi erant, » « Et qui cum eo crucifixi erant, »

Latrones, « convitiabantur ei. » Et Latrones, « convitiabantur ei. » Et Glossa dicit quod plurale ponitur pro Glossa dicit quod plurale ponitur pro singulari: quia unus latronum convitia- singulari: quia unus latronum convitia- batur ei, sicut dicitur, Luc. XXIII, 40 et batur ei, sicut dicitur, Luc. XXIII, 40 et 41 Alter autem increpabat eum dicens: 41 Alter autem increpabat eum dicens: Neque tu times Deum, qui in eadem Neque tu times Deum, qui in eadem damnatione es? Et nos quidem juste, damnatione es? Et nos quidem juste, nam digna factis recipimus: hic vero nam digna factis recipimus: hic vero nihil mali facit. Tamen veritas historiæ nihil mali facit. Tamen veritas historiæ fuit quod primo ambo Christo convitia- fuit quod primo ambo Christo convitia- bantur, et postea visis signis quæ fiebant, bantur, et postea visis signis quæ fiebant, alter conversus est et tunc veniam im- alter conversus est et tunc veniam im- petravit. Habacuc, III, 2, secundum Sep- petravit. Habacuc, III, 2, secundum Sep- tuaginta : « In medio duum animalium tuaginta : « In medio duum animalium cognosceris, » hoc est, brutaliter et ani- cognosceris, » hoc est, brutaliter et ani- maliter viventium. maliter viventium.

: :

Hoc est igitur quod dicit. Hoc est igitur quod dicit.

« Et facta hora sexta, tenebræ factæ « Et facta hora sexta, tenebræ factæ sunt per totam terram usque in horam sunt per totam terram usque in horam

nonam. >> nonam. >>

Tangitur hic de modo mortis Domini. Tangitur hic de modo mortis Domini. Dicuntur autem tria scilicet, elemen- Dicuntur autem tria scilicet, elemen- torum sive mundi in morte Christi dis- torum sive mundi in morte Christi dis- positio, morientis in clamore ostensio, positio, morientis in clamore ostensio, et eorum quæ mortem Christi testaban- et eorum quæ mortem Christi testaban- tur se sustinere non posse aperta con- tur se sustinere non posse aperta con- fessio. fessio.

In primo dicit : « Et facta hora In primo dicit : « Et facta hora sexta, quando lux clarissimæ animæ sexta, quando lux clarissimæ animæ Christi est mundo subtracta, « tenebræ Christi est mundo subtracta, « tenebræ factæ sunt, » visibiles exterius per totam factæ sunt, » visibiles exterius per totam terram Judæorum et etiam amplius : terram Judæorum et etiam amplius : unde Origenes in Glossà super Exodum, unde Origenes in Glossà super Exodum,

33 33

740 740

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ubi adaptat plagas Ægypti operibus re- ubi adaptat plagas Ægypti operibus re- creationis, dicit quod sicut per totam ter- creationis, dicit quod sicut per totam ter- ram Ægypti tenebræ factæ sunt per tri- ram Ægypti tenebræ factæ sunt per tri- duum excepta terra Gessen, in qua ha- duum excepta terra Gessen, in qua ha- bitabant Judæi 1, sic in Passione Domini bitabant Judæi 1, sic in Passione Domini per tres horas factæ sunt tenebræ per per tres horas factæ sunt tenebræ per solam terram Judæorum, et non alibi. solam terram Judæorum, et non alibi. Sed hoc stare non videtur, quia dicit Sed hoc stare non videtur, quia dicit Dionysius in epistola ad Apollophanem, Dionysius in epistola ad Apollophanem, quod tenebræ illæ extendebantur usque quod tenebræ illæ extendebantur usque ad regiones Iliacas, hoc est, usque ad ad regiones Iliacas, hoc est, usque ad Phrygiam ubi fuit Troja : et hoc longe Phrygiam ubi fuit Troja : et hoc longe est ultra terram Judæorum. Adhuc au- est ultra terram Judæorum. Adhuc au- tem has tenebras apud Heliopolim civi- tem has tenebras apud Heliopolim civi- tatem Ægypti Dionysius cum Apollopha- tatem Ægypti Dionysius cum Apollopha- ne conspexit. In hora autem tenebrarum ne conspexit. In hora autem tenebrarum Dionysius concordat cum his quæ hic Dionysius concordat cum his quæ hic dicuntur. dicuntur.

Tenebrarum autem modus (ut dicit Tenebrarum autem modus (ut dicit Dionysius) iste fuit, quod luna cum es-. Dionysius) iste fuit, quod luna cum es-. set quintadecima tam in circulo deferenti, set quintadecima tam in circulo deferenti, quam in circulo æquinoctiali, a sole mul- quam in circulo æquinoctiali, a sole mul- tum destitit. Cum enim esset quintade- tum destitit. Cum enim esset quintade- cima secundum gradus æquinoctialis, cima secundum gradus æquinoctialis, numerando a sole in lunam, destitit per numerando a sole in lunam, destitit per centum et tres gradus de gradibus æqui- centum et tres gradus de gradibus æqui- noctialis quia tredecim gradibus plus noctialis quia tredecim gradibus plus destitit a sole quam per medium cœli. In destitit a sole quam per medium cœli. In gradibus autem deferentis circuli a defe- gradibus autem deferentis circuli a defe- rente sole destitit per medium deferentis, rente sole destitit per medium deferentis, et per spatium motus unius diei: et hæc et per spatium motus unius diei: et hæc duo spatia infra momentum redivit, et se duo spatia infra momentum redivit, et se soli supposuit majori oppositione quam soli supposuit majori oppositione quam facere potuit: quia Dionysius dicit, quod facere potuit: quia Dionysius dicit, quod æthiopicis velis totum solem obtenebra- æthiopicis velis totum solem obtenebra- vit et ante tempus vespertinum totum vit et ante tempus vespertinum totum illud spatium redivit in locum quem na- illud spatium redivit in locum quem na- turaliter tenuit et sic in circulo æqui- turaliter tenuit et sic in circulo æqui- noctiali dies motus reflexivos fecit, in quo noctiali dies motus reflexivos fecit, in quo necesse fuit duas quietes intercidere, quod necesse fuit duas quietes intercidere, quod secundum omnem naturam est impossi- secundum omnem naturam est impossi- bile. Præterea, infra nonam et duodeci- bile. Præterea, infra nonam et duodeci- mam horam, eundo ad solem et redeun- mam horam, eundo ad solem et redeun- do, spatium centum et trium graduum do, spatium centum et trium graduum bis peregit, quod est ducentorum et sex bis peregit, quod est ducentorum et sex

Exod. x, 22 et 23. Exod. x, 22 et 23.

2 Cf. in editione nostra B. Alberti hanc to- 2 Cf. in editione nostra B. Alberti hanc to- tam epistolam XI B. Dionysii Areopagitæ ad tam epistolam XI B. Dionysii Areopagitæ ad

graduum, quod est aliud impossibile, graduum, quod est aliud impossibile, cum in spatio trium horarum non pera- cum in spatio trium horarum non pera- gat luna naturali cursu parum plus gat luna naturali cursu parum plus quam duos gradus. Adhuc autem, in una quam duos gradus. Adhuc autem, in una parte circuli, et redivit ad solem et re- parte circuli, et redivit ad solem et re- cessit ab ipso ad locum suum, quod erat cessit ab ipso ad locum suum, quod erat omnibus aliis majus inconveniens: pro- omnibus aliis majus inconveniens: pro- pter quod quærens Dionysius ab Apollo- pter quod quærens Dionysius ab Apollo- phane dixit : « 0 speculum doctrinæ phane dixit : « 0 speculum doctrinæ « Apollophanes, quid his secretis adscri- « Apollophanes, quid his secretis adscri- «bis?» Et respondens Apollophanes Dyo- «bis?» Et respondens Apollophanes Dyo- nysio, dixit : « O bone Dionysi, hic inju- nysio, dixit : « O bone Dionysi, hic inju- << riæ sunt divinarum rerum 2. » Hæc au << riæ sunt divinarum rerum 2. » Hæc au tem omnia si quis subtiliter inspiciat tem omnia si quis subtiliter inspiciat dicta Dionysii ad Apollophanem conti- dicta Dionysii ad Apollophanem conti- nentur, Amos, VIII, 9: Occidet sol in nentur, Amos, VIII, 9: Occidet sol in meridie, et tenebrescere faciam terram in meridie, et tenebrescere faciam terram in die luminis. Joel, II, 10: Sol et luna die luminis. Joel, II, 10: Sol et luna obtenebrati sunt, et stellæ retraxerunt obtenebrati sunt, et stellæ retraxerunt lumen suum. Quia si luna se soli suppo- lumen suum. Quia si luna se soli suppo- suit, sicut dicit Dionysius, tunc oportuit suit, sicut dicit Dionysius, tunc oportuit lunam esse tenebrosam, et sic oportuit lunam esse tenebrosam, et sic oportuit quod in tribus horis nulla, et novacularis quod in tribus horis nulla, et novacularis sive monoides, et panselenos sive plena, sive monoides, et panselenos sive plena, et amphitrios, hoc est, plus quam plena et amphitrios, hoc est, plus quam plena appareret. Job, v, 14: Per diem incur- appareret. Job, v, 14: Per diem incur- rent tenebras, et quasi in nocte sic pal- rent tenebras, et quasi in nocte sic pal- pabunt in meridie. Glossa : « Sol refugit, pabunt in meridie. Glossa : « Sol refugit, quia non poterat videre mortem Christi, quia non poterat videre mortem Christi, et collaborabat laboranti: vel ne impii et collaborabat laboranti: vel ne impii blasphemantes sua luce fruerentur. » blasphemantes sua luce fruerentur. »

« Usque in horam nonam. » « Usque in horam nonam. »

Quod quidam dicunt hoc esse miracu- Quod quidam dicunt hoc esse miracu- lum, quod per tres horas eclipsis dura- lum, quod per tres horas eclipsis dura- verit, non est satis perspecte dictum, verit, non est satis perspecte dictum, quia eclipsis per tres horas durare pote quia eclipsis per tres horas durare pote rat sed illa quæ ante diximus exaltant rat sed illa quæ ante diximus exaltant istud miraculum super omnia miracula istud miraculum super omnia miracula quæ facta sunt de cœlo. quæ facta sunt de cœlo.

« Et hora nona, exclamavit Jesus 34 « Et hora nona, exclamavit Jesus 34 voce magna, dicens: Eloi, Eloi, lam- voce magna, dicens: Eloi, Eloi, lam-

Apollophanem philosophum, § 2. Tomo XIV Apollophanem philosophum, § 2. Tomo XIV hujusce editionis, pp. 1021 et seq. hujusce editionis, pp. 1021 et seq.

35 35

36 36

37 37

IN EVANG. MARCI, X-34, 35, 36, 37. IN EVANG. MARCI, X-34, 35, 36, 37.

ma subacthani? quod est interpreta- ma subacthani? quod est interpreta- tum: Deus meus, Deus meus, ut quid tum: Deus meus, Deus meus, ut quid dereliquisti me? dereliquisti me?

Et quidam de circumstantibus au- Et quidam de circumstantibus au- dientes, dicebant: Ecce Eliam vocat. dientes, dicebant: Ecce Eliam vocat. Currens autem unus, et implens Currens autem unus, et implens spongiam aceto circumponensque ca- spongiam aceto circumponensque ca- lamo, potum dabat ei, dicens: Sinite, lamo, potum dabat ei, dicens: Sinite, videamus si veniat Elias ad deponen- videamus si veniat Elias ad deponen- dum eum. dum eum.

Jesus autem, emissa voce magna, Jesus autem, emissa voce magna, exspiravit. » exspiravit. »

« Et hora nona. » Eodem tempore « Et hora nona. » Eodem tempore quo in peccatis absconsum inclamavit quo in peccatis absconsum inclamavit Adam. Adam.

Hic autem duo dicuntur: scilicet, cla- Hic autem duo dicuntur: scilicet, cla- mor Christi, et perversus intellectus cla- mor Christi, et perversus intellectus cla- moris. moris.

Dicit igitur : « Et hora nona » quando Dicit igitur : « Et hora nona » quando a principio clamaverat Deus Adam : Ubi a principio clamaverat Deus Adam : Ubi

es¹? es¹?

« Clamavit voce magna, » peccatum « Clamavit voce magna, » peccatum inclamando, quod tantæ mortis et mise- inclamando, quod tantæ mortis et mise- riæ causa fuerat, « dicens » in clamore: riæ causa fuerat, « dicens » in clamore: « Eloi, Eloi, lamma subacthani. » Et « Eloi, Eloi, lamma subacthani. » Et hoc Evangelista latinis interpretatur ver- hoc Evangelista latinis interpretatur ver- bis, dicens «Quod est interpretatum, » bis, dicens «Quod est interpretatum, » scilicet, latine : « Deus meus, Deus scilicet, latine : « Deus meus, Deus meus. » Bis dicit, Deus meus, quia Deus meus. » Bis dicit, Deus meus, quia Deus est Pater secundum deitatem per genera- est Pater secundum deitatem per genera- tionem æternam et Deus est Pater Filii, tionem æternam et Deus est Pater Filii, hoc est, secundum humanitatem quia fe- hoc est, secundum humanitatem quia fe- cit eum secundum generationem huma- cit eum secundum generationem huma-

nam. nam.

« Ut quid, » hoc est, quare? Ac si di- « Ut quid, » hoc est, quare? Ac si di- cat Quam nefaria et tibi molesta res cat Quam nefaria et tibi molesta res erat, pro qua « me » unigenitum tuum, erat, pro qua « me » unigenitum tuum, sic « dereliquisti, »ut me tam turpi et sic « dereliquisti, »ut me tam turpi et acerbæ morti exponeres ? Littera nostra acerbæ morti exponeres ? Littera nostra habet, Psal. xxI, 2: Deus, Deus meus, habet, Psal. xxI, 2: Deus, Deus meus, respice in me, quare me dereliquisti ? Et respice in me, quare me dereliquisti ? Et addidit Esdras, quod David subticuerat: addidit Esdras, quod David subticuerat: Longe a salute mea verba delictorum Longe a salute mea verba delictorum hoc est, hæc sunt verba deli- hoc est, hæc sunt verba deli-

meorum, meorum,

1 Genes. II, 9. 1 Genes. II, 9.

741 741

ctorum eorum qui sunt mei, quos ego ctorum eorum qui sunt mei, quos ego redemi: et pro delictis eorum et facta redemi: et pro delictis eorum et facta sunt et dicta. Et attende quod in isto sunt et dicta. Et attende quod in isto clamore non adhuc erant tenebræ et clamore non adhuc erant tenebræ et ideo quod dictum est, accipiendum est ideo quod dictum est, accipiendum est per anticipationem. per anticipationem.

« Et quidam de circumstantibus, » « Et quidam de circumstantibus, »

Romanis militibus, qui Hebræam lin- Romanis militibus, qui Hebræam lin- guam non intelligebant, « dicebant: Ecce guam non intelligebant, « dicebant: Ecce Eliam vocat,» putantes quod eloi sonaret Eliam vocat,» putantes quod eloi sonaret idem quod Elias, propter quamdam affi- idem quod Elias, propter quamdam affi- nitatem soni. nitatem soni.

« Currens autem unus, » « Currens autem unus, »

Qui præ cæteris curiosior erat, « im- Qui præ cæteris curiosior erat, « im- plens spongiam »potu confortante, plens spongiam »potu confortante, « aceto, » quod penetrativum erat, ut « aceto, » quod penetrativum erat, ut interiorem sitim exstingueret, « circum- interiorem sitim exstingueret, « circum- ponensque » spongiam «< calamo » sam- ponensque » spongiam «< calamo » sam- buci, quousque ad os Christi pertingere buci, quousque ad os Christi pertingere posset, « potum, » quo confortaretur, posset, « potum, » quo confortaretur, « dabat ei, » non pietatis, sed curiosita- « dabat ei, » non pietatis, sed curiosita- tis causa, « dicens » ad consocios: « Si- tis causa, « dicens » ad consocios: « Si- nite, » a tormentis cessate paulisper, nite, » a tormentis cessate paulisper, « videamus, » per experimentum, « si « videamus, » per experimentum, « si veniat Elias, » qui in antecessorem veniat Elias, » qui in antecessorem Christi venturus esse prædicabatur Pro- Christi venturus esse prædicabatur Pro- pheta 2, « ad deponendum eum » de pheta 2, « ad deponendum eum » de cruce. Psal. LXVIII, 22: Dederunt in cruce. Psal. LXVIII, 22: Dederunt in escam meam fel, et in siti mea potavevunt escam meam fel, et in siti mea potavevunt me aceto. me aceto.

« Jesus autem, » « Jesus autem, »

Intendens operi nostræ redemptionis, Intendens operi nostræ redemptionis, non in clamationem insultantium, «emis- non in clamationem insultantium, «emis- sa voce magna, » quæ magnæ virtutis sa voce magna, » quæ magnæ virtutis adhuc erat indicium, « exspiravit, » hoc adhuc erat indicium, « exspiravit, » hoc est, in manus Patris spiritum tradidit. est, in manus Patris spiritum tradidit. Luc. XXIII, 46: Pater, in manus tuas Luc. XXIII, 46: Pater, in manus tuas commendo spiritum meum. Joan. xix, commendo spiritum meum. Joan. xix, 30: Cum accepisset acetum, dixit: Con- 30: Cum accepisset acetum, dixit: Con- summatum est. Et inclinato capite tradi- summatum est. Et inclinato capite tradi- dit spiritum. dit spiritum.

Cf. Malach. IV, 5. Cf. Malach. IV, 5.

38 38

742 742

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Et tunc tenebræ factæ sunt per totam Et tunc tenebræ factæ sunt per totam terram, de quibus dicit Hieronymus in terram, de quibus dicit Hieronymus in Glossa: «Hic adest Noe inebriatus ac Glossa: «Hic adest Noe inebriatus ac « nudatus: coelo ac terra tenebroso pallio « nudatus: coelo ac terra tenebroso pallio «tectus, et ab homine irrisus. Hic stillavit «tectus, et ab homine irrisus. Hic stillavit « de ligno sanguis. » Noe enim Christum « de ligno sanguis. » Noe enim Christum significavit ebrietas ejus ebrietatem significavit ebrietas ejus ebrietatem amoris in passione, ut quasi sui oblitus amoris in passione, ut quasi sui oblitus videretur. Nudatus autem est spoliatione videretur. Nudatus autem est spoliatione militum, tectus autem tamquam duobus militum, tectus autem tamquam duobus filiis, coelo lumen retrahente, et terra filiis, coelo lumen retrahente, et terra umbras expandente, ne nudatus oculis umbras expandente, ne nudatus oculis irrisorum appareret. Hic est irrisus a irrisorum appareret. Hic est irrisus a Cham imitatoribus. Hic de ligno crucis Cham imitatoribus. Hic de ligno crucis stillavit sanguis redemptionis de ligno stillavit sanguis redemptionis de ligno vitæ quod est Christus. Proverb. III, 18: vitæ quod est Christus. Proverb. III, 18: Lignum vitæ est his qui apprehenderint Lignum vitæ est his qui apprehenderint eam: et qui tenuerit eam, beatus. eam: et qui tenuerit eam, beatus.