642 642

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

lis Reddite igitur quæ sunt lis Reddite igitur quæ sunt Cæsaris Cæsari, et quæ sunt Dei Cæsaris Cæsari, et quæ sunt Dei Deo. Et mirabantur super eo. Deo. Et mirabantur super eo. 18. Et venerunt ad eum Sadducæi 2, 18. Et venerunt ad eum Sadducæi 2, qui dicunt resurrectionem non qui dicunt resurrectionem non esse, et interrogabant eum, di- esse, et interrogabant eum, di-

centes: centes:

28. Et accessit unus de Scribis qui 28. Et accessit unus de Scribis qui audierat illos conquirentes, et audierat illos conquirentes, et videns quoniam bene illis re- videns quoniam bene illis re- sponderit,interrogavit eum quod sponderit,interrogavit eum quod esset primum omnium manda- esset primum omnium manda-

19. Magister, Moyses nobis scripsit ut 19. Magister, Moyses nobis scripsit ut si cujus frater mortuus fuerit, si cujus frater mortuus fuerit, et dimiserit uxorem, et filios et dimiserit uxorem, et filios non reliquerit, accipiat frater 30. non reliquerit, accipiat frater 30. ejus uxorem ipsius, et resuscitet ejus uxorem ipsius, et resuscitet semen fratri suo 8. semen fratri suo 8.

20. Septem ergo fratres erant : et pri- 20. Septem ergo fratres erant : et pri- mus accepit uxorem, et mor- mus accepit uxorem, et mor- tuus est non relicto semine. tuus est non relicto semine. 21. Et secundus accepit eam, et mor- 21. Et secundus accepit eam, et mor- tuus est et nec iste reliquit se- tuus est et nec iste reliquit se- men. Et tertius similiter. men. Et tertius similiter. 22. Et acceperunt eam similiter sep- 22. Et acceperunt eam similiter sep- tem, et non reliquerunt semen. tem, et non reliquerunt semen. Novissima omnium defuncta est Novissima omnium defuncta est et mulier. et mulier.

23. In resurrectione ergo cum resur- 23. In resurrectione ergo cum resur- rexerint, cujus de his erit uxor? rexerint, cujus de his erit uxor? septem enim habuerunt eam septem enim habuerunt eam

uxorem uxorem

24. Et respondens Jesus, ait illis : 24. Et respondens Jesus, ait illis : Nonne ideo erratis, non scien- Nonne ideo erratis, non scien- tes Scripturas neque virtutem tes Scripturas neque virtutem Dei? Dei?

25. Cum enim a mortuis resurrexe- 25. Cum enim a mortuis resurrexe- rint, neque nubent, neque nu- rint, neque nubent, neque nu- bentur, sed sunt sicut angeli in bentur, sed sunt sicut angeli in coelis. coelis.

26. De mortuis autem quod resur- 26. De mortuis autem quod resur- gant, non legistis in libro Moy- gant, non legistis in libro Moy- si, super rubum, quomodo di- si, super rubum, quomodo di- xerit illi Deus, inquiens: Ego xerit illi Deus, inquiens: Ego sum Deus Abraham, et Deus sum Deus Abraham, et Deus Isaac, et Deus Jacob 4? Isaac, et Deus Jacob 4?

27. Non est Deus mortuorum, sed vi- 27. Non est Deus mortuorum, sed vi-

tum. tum.

29. Jesus autem respondit ei: Quia 29. Jesus autem respondit ei: Quia primum omnium mandatum primum omnium mandatum est Audi, Israel: Dominus est Audi, Israel: Dominus Deus tuus Deus unus est : Deus tuus Deus unus est : Et diliges Dominum Deum tuum Et diliges Dominum Deum tuum ex toto corde tuo, et ex tota ex toto corde tuo, et ex tota anima tua, et ex tota mente tua, anima tua, et ex tota mente tua, et ex tota virtute tua. Hoc est et ex tota virtute tua. Hoc est primum mandatum. primum mandatum. 31. Secundum autem simile est illi : 31. Secundum autem simile est illi : Diliges proximum tuum tam- Diliges proximum tuum tam- quam teipsum². Majus horum quam teipsum². Majus horum aliud mandatum non est. aliud mandatum non est. 32. Et ait illi Scriba: Bene, magi- 32. Et ait illi Scriba: Bene, magi- ster, in veritate dixisti quia ster, in veritate dixisti quia unus est Deus, et non est alius unus est Deus, et non est alius præter eum : præter eum :

33. Et ut diligatur ex toto corde, et ex 33. Et ut diligatur ex toto corde, et ex toto intellectu, et ex tota ani- toto intellectu, et ex tota ani- ma, et ex tota fortitudine: et ma, et ex tota fortitudine: et diligere proximum tamquam diligere proximum tamquam seipsum majus est omnibus ho- seipsum majus est omnibus ho- locautomatibus et sacrificiis. locautomatibus et sacrificiis. 34. Jesus autem videns quod sapien- 34. Jesus autem videns quod sapien- ter respondisset, dixit illi: Non ter respondisset, dixit illi: Non es longe a regno Dei. Et nemo es longe a regno Dei. Et nemo jam audebat eum interrogare. jam audebat eum interrogare. 35. Et respondens Jesus dicebat, do- 35. Et respondens Jesus dicebat, do- cens in templo: Quomodo di- cens in templo: Quomodo di- cunt Scribæ Christum filium cunt Scribæ Christum filium esse David? esse David?

36. 36.

Ipse enim David dicit in Spiritu Ipse enim David dicit in Spiritu sancto: Dixit Dominus Domino sancto: Dixit Dominus Domino meo Sede a dextris meis, do- meo Sede a dextris meis, do- nec ponam inimicos tuos sca- nec ponam inimicos tuos sca- bellum pedum tuorum ³. bellum pedum tuorum ³.

8 8

vorum. Vos ergo multum erratis. 37. Ipse ergo David dicit eum Domi- vorum. Vos ergo multum erratis. 37. Ipse ergo David dicit eum Domi-

1 Ad Roman. XIII, 7. 1 Ad Roman. XIII, 7.

2 Matth. xxII, 23; Luc. xx, 27. 2 Matth. xxII, 23; Luc. xx, 27.

3 Deuter. xxv, 5. 3 Deuter. xxv, 5.

* Exod. 1, 6; Matth, xx11, * Exod. 1, 6; Matth, xx11,

32. 32.

5 Matth. xx11, 35. 5 Matth. xx11, 35.

6 Deuter. VI, 4. 6 Deuter. VI, 4.

7 Levit. XIX, 18; ad Galat. v, 14; Matth. xxII, 7 Levit. XIX, 18; ad Galat. v, 14; Matth. xxII,

39; ad Roman. x111, 9; Jacob. 11, 8. 39; ad Roman. x111, 9; Jacob. 11, 8.

8 Psal. cix, ; Matth. xx11; 44; Luc. xx, 42. 8 Psal. cix, ; Matth. xx11; 44; Luc. xx, 42.

IN EVANG. MARCI, XII-1. IN EVANG. MARCI, XII-1.

643 643

num, et unde est filius ejus? Et num, et unde est filius ejus? Et

multa turba eum libenter audi- multa turba eum libenter audi- vit. vit.

38. Et dicebat eis in doctrina sua : 38. Et dicebat eis in doctrina sua : Cavete a Scribis, qui volunt in Cavete a Scribis, qui volunt in stolis ambulare, et salutari in stolis ambulare, et salutari in foro', foro',

39. Et in primis cathedris sedere in 39. Et in primis cathedris sedere in synagogis, et primos discubitus synagogis, et primos discubitus in cœnis : in cœnis :

40. Qui devorant domos viduarum 40. Qui devorant domos viduarum

turba jactaret æs in gazophyla- turba jactaret æs in gazophyla- cium et multi divites jactabant cium et multi divites jactabant multa. multa.

42. Cum venisset autem vidua una 42. Cum venisset autem vidua una pauper, misit duo minuta, quod pauper, misit duo minuta, quod est quadrans. est quadrans.

43. Et convocans discipulos suos, ait 43. Et convocans discipulos suos, ait illis Amen dico vobis, quo- illis Amen dico vobis, quo- niam vidua hæc pauper plus niam vidua hæc pauper plus omnibus misit qui miserunt in omnibus misit qui miserunt in gazophylacium. gazophylacium.

sub obtentu prolixæ oratio- 44. sub obtentu prolixæ oratio- 44. nis hi accipient prolixius judi- nis hi accipient prolixius judi-

cium. cium.

41. Et sedens Jesus contra gazophyla- 41. Et sedens Jesus contra gazophyla- cium, adspiciebat quomodo cium, adspiciebat quomodo

IN CAPUT XII MARCI IN CAPUT XII MARCI

ENARRATIO. ENARRATIO.

« Et cœpit illis in parabolis loqui. » « Et cœpit illis in parabolis loqui. »

Omnes enim ex eo quod abunda- Omnes enim ex eo quod abunda-

bat illis miserunt: hæc vero de bat illis miserunt: hæc vero de penuria sua omnia quæ habuit penuria sua omnia quæ habuit misit, totum victum suum. misit, totum victum suum.

intellectu, quæ ducunt ad cognitionem intellectu, quæ ducunt ad cognitionem Dei et redemptoris: in secunda autem Dei et redemptoris: in secunda autem ostendit hoc demeritum in ignorantia ostendit hoc demeritum in ignorantia ejus, qui est finis legis, ibi, y. 35 : « Et ejus, qui est finis legis, ibi, y. 35 : « Et respondens Jesus dicebat, docens in tem- respondens Jesus dicebat, docens in tem- plo, etc. » plo, etc. »

Adhuc autem prior in duas partes di- Adhuc autem prior in duas partes di- viditur in quarum prima demeritum viditur in quarum prima demeritum reprobationis ostendit in genere, hoc est, reprobationis ostendit in genere, hoc est, in perversa legis observatione: in se- in perversa legis observatione: in se- cunda autem ostendit hoc idem demeri- cunda autem ostendit hoc idem demeri-

Hic tangitur de merito reprobationis tum in specie, ibi, . 13: « Et mittunt Hic tangitur de merito reprobationis tum in specie, ibi, . 13: « Et mittunt et electionis. et electionis.

Habet autem duas partes, secundum Habet autem duas partes, secundum quod hoc meritum dupliciter describitur, quod hoc meritum dupliciter describitur, Primo enim describit absolute : et se- Primo enim describit absolute : et se- cundo, describit respective, ibi, *. 41; cundo, describit respective, ibi, *. 41; « Et sedens Jesus contra gazophylacium, « Et sedens Jesus contra gazophylacium,

etc. » etc. »

Adhuc autem prima pars, in qua de- Adhuc autem prima pars, in qua de- scribitur meritum reprobationis absolute, scribitur meritum reprobationis absolute, dividitur in duas partes in quarum pri- dividitur in duas partes in quarum pri- ma describit demeritum in secunda, ab ma describit demeritum in secunda, ab hoc demerito dicit esse cavendum, ibi, hoc demerito dicit esse cavendum, ibi,

. 38 « Et dicebat eis in doctrina sua : . 38 « Et dicebat eis in doctrina sua : Cavete a Scribis, etc. » Cavete a Scribis, etc. »

Adhuc autem prior istarum dividitur Adhuc autem prior istarum dividitur in duas in quarum prima ostendit de- in duas in quarum prima ostendit de- meritum illorum in observatione legis et meritum illorum in observatione legis et

: :

* Matth. xxII, 5; Luc. XI, 43 et xx, 46. * Matth. xxII, 5; Luc. XI, 43 et xx, 46.

ad eum quosdam ex Pharisæis, etc. » ad eum quosdam ex Pharisæis, etc. »

Adhuc autem prima harum partium Adhuc autem prima harum partium dividitur in duas partes: in quarum dividitur in duas partes: in quarum prima ponit parabolam, malos de malo prima ponit parabolam, malos de malo merito erudientem : in secunda autem merito erudientem : in secunda autem mali meriti eorum per effectum ponit mali meriti eorum per effectum ponit reprobationem, ibi, v. 12: « Et quære- reprobationem, ibi, v. 12: « Et quære- bant eum tenere, etc. » bant eum tenere, etc. »

Adhuc autem parabola prima in qua- Adhuc autem parabola prima in qua- tuor dividitur paragraphos: in quorum tuor dividitur paragraphos: in quorum primo describit Dei providentiam et cu- primo describit Dei providentiam et cu- ram in salutis procuratione. In secundo, ram in salutis procuratione. In secundo, malum meriti ostendit Synagogæ in talis malum meriti ostendit Synagogæ in talis procurationis ingratitudinem, et hanc procurationis ingratitudinem, et hanc immiscet in partem primam. In tertio, immiscet in partem primam. In tertio, ostendit judicium reprobationis, ibi, y. 9: ostendit judicium reprobationis, ibi, y. 9: « Quid ergo faciet Dominus vineæ, « Quid ergo faciet Dominus vineæ,

2 Luc. xxi, 1. 2 Luc. xxi, 1.

644 644

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

etc. » In quarto, inducit consonantiam etc. » In quarto, inducit consonantiam Scripturæ, ibi, y. 10 : « Nec Scripturam Scripturæ, ibi, y. 10 : « Nec Scripturam hanc legistis, etc. » hanc legistis, etc. »

Adhuc autem in prima parte tria di- Adhuc autem in prima parte tria di- cuntur præmittitur enim generalis mo- cuntur præmittitur enim generalis mo- dus doctrinæ, qui congruit infidelibus : dus doctrinæ, qui congruit infidelibus : secundo, proponit metaphoram vineæ : secundo, proponit metaphoram vineæ : tertio autem ostenditur reprobatio in tertio autem ostenditur reprobatio in fructus negatione. fructus negatione.

Dicit igitur: « Et cœpit illis, » ut os- Dicit igitur: « Et cœpit illis, » ut os- tendat illis periculum ipsorum. Act. xx, tendat illis periculum ipsorum. Act. xx, 26 et 27: Mundus sum a sanguine om- 26 et 27: Mundus sum a sanguine om- nium. Non enim subterfugi quominus nium. Non enim subterfugi quominus annuntiarem omne consilium Dei vobis. annuntiarem omne consilium Dei vobis. Isa. xvi, 7 His qui lætantur super mu- Isa. xvi, 7 His qui lætantur super mu- ros cocti lateris, loquimini plagas suas. ros cocti lateris, loquimini plagas suas. Coctus enim later est suffragium, in quo Coctus enim later est suffragium, in quo quis sperat et non prodest. quis sperat et non prodest.

«< Parabolice loqui: » ut per similitu- «< Parabolice loqui: » ut per similitu- dinem intelligere possent, et tamen non dinem intelligere possent, et tamen non aperte intelligerent. Glossa : « Duabus aperte intelligerent. Glossa : « Duabus de causis scientia veritatis occultatur de causis scientia veritatis occultatur quærentibus ut, aut qui quærit minus quærentibus ut, aut qui quærit minus inveniat aut odio sive contemptu veri- inveniat aut odio sive contemptu veri- tatis, est indignus cui debeat secretum tatis, est indignus cui debeat secretum aperiri. » Propter alterum horum dici- aperiri. » Propter alterum horum dici- tur Adhuc multa habeo vobis dicere ¹. tur Adhuc multa habeo vobis dicere ¹. Propter alterum vero Nolite dare san- Propter alterum vero Nolite dare san- ctum canibus 2. Matth. XIII, 13: Ideo ctum canibus 2. Matth. XIII, 13: Ideo in parabolis loquor eis, quia videntes in parabolis loquor eis, quia videntes non vident, et audientes non audiunt, non vident, et audientes non audiunt, neque intelligunt. neque intelligunt.

« Vineam pastinavit homo, et cir- « Vineam pastinavit homo, et cir- cumdedit sepem, et fodit lacum, et cumdedit sepem, et fodit lacum, et ædificavit turrim, et locavit eam agri- ædificavit turrim, et locavit eam agri- colis, et peregre profectus est. » colis, et peregre profectus est. »

Hic describit providentiam et curam Hic describit providentiam et curam Dei in salutis Judæorum procuratione. Dei in salutis Judæorum procuratione.

Dicit autem quinque : plantationem, Dicit autem quinque : plantationem, distinctionem, munitionem, cultum, et distinctionem, munitionem, cultum, et peregrinationem. peregrinationem.

1 Joan. xvi, 12. 1 Joan. xvi, 12.

Dicit igitur: «Vineam, » hoc est Syna- Dicit igitur: «Vineam, » hoc est Syna- gogam, sicut vineam electam ex personis gogam, sicut vineam electam ex personis Patriarcharum et Prophetarum, sicut ex Patriarcharum et Prophetarum, sicut ex viribus optimis. Jerem. 11, 21: Ego viribus optimis. Jerem. 11, 21: Ego plantavi te vineam electam, omne se- plantavi te vineam electam, omne se-

men verum. men verum.

« Pastinavit, » hoc est, plantavit. « Pastinavit, » hoc est, plantavit. Pastina est surculus vitis plantatus, a Pastina est surculus vitis plantatus, a quo vitis surgit. Exod. xv, 17: Introdu- quo vitis surgit. Exod. xv, 17: Introdu- ces eos, et plantabis in monte hæredita- ces eos, et plantabis in monte hæredita- tis tuæ, firmissimo habitaculo tuo quod tis tuæ, firmissimo habitaculo tuo quod operatus es, Domine. operatus es, Domine.

: :

« Homo, » Deus qui non a natura, « Homo, » Deus qui non a natura, sed ab affectu humano homo dicitur : sed ab affectu humano homo dicitur : quia perhumanum, hoc est, pium et be- quia perhumanum, hoc est, pium et be- nevolum habet affectum unde de Spi- nevolum habet affectum unde de Spi- ritu Dei dicitur, Sapient. vII, 23: Hu- ritu Dei dicitur, Sapient. vII, 23: Hu- manus, benignus, stabilis, securus. manus, benignus, stabilis, securus. Unde Glossa: « Homo, Deus Pater Unde Glossa: « Homo, Deus Pater humano affectu. » Isa. V, 7: Vinea humano affectu. » Isa. V, 7: Vinea Domini exercituum domus Israel est, et Domini exercituum domus Israel est, et vir Juda germen ejus delectabile. vir Juda germen ejus delectabile.

« Et circumdedit sepem. » « Et circumdedit sepem. »

Ecce distinctio, quia terminis latissimis Ecce distinctio, quia terminis latissimis et uberrimis distinxit eam ab aliis genti- et uberrimis distinxit eam ab aliis genti- bus. Amos, vi, 2 et 3 : Transite in Chala- bus. Amos, vi, 2 et 3 : Transite in Chala- ne, et videte, et ite inde in Emath ma- ne, et videte, et ite inde in Emath ma- gnam, et descendite in Geth Palæstino- gnam, et descendite in Geth Palæstino- rum, et ad optima quæque regna ho- rum, et ad optima quæque regna ho- rum si latior terminus eorum termino rum si latior terminus eorum termino vestro est. Qui separari estis in diem vestro est. Qui separari estis in diem malum, et appropinquatis solio iniquita- malum, et appropinquatis solio iniquita- tis, etc. Psal. LXXIX, 10 et seq. : Planta- tis, etc. Psal. LXXIX, 10 et seq. : Planta- sti radices ejus, et implevit terram. sti radices ejus, et implevit terram. Operuit montes umbra ejus, et arbusta Operuit montes umbra ejus, et arbusta ejus cedros Dei. Extendit palmites suos ejus cedros Dei. Extendit palmites suos usque ad mare, et usque ad flumen pro- usque ad mare, et usque ad flumen pro- pagines ejus. Latissimos enim terminos pagines ejus. Latissimos enim terminos et fertiles habuit Juda juxta latitudinem et fertiles habuit Juda juxta latitudinem septem gentium. Deuter: xxx11, 8 : Con- septem gentium. Deuter: xxx11, 8 : Con- stituit terminos populorum juxta nume- stituit terminos populorum juxta nume- rum filiorum Israel. Quædam tamen rum filiorum Israel. Quædam tamen Glossa dicit, quod sepes est custodia Glossa dicit, quod sepes est custodia Angelorum. Psal. xc, 11: Angelis suis Angelorum. Psal. xc, 11: Angelis suis mandavit de te, ut custodiant te in omni- mandavit de te, ut custodiant te in omni-

Matth. VII, 6. Matth. VII, 6.

IN EVANG. MARCI, XII-1, 2, 3. IN EVANG. MARCI, XII-1, 2, 3.

bus viis tuis. Isa. v, 5, maceriam cir- bus viis tuis. Isa. v, 5, maceriam cir- cumdedit ei 1. cumdedit ei 1.

« Et fodit lacum. » « Et fodit lacum. »

Tangit munimentum vineæ duplex : Tangit munimentum vineæ duplex : munimentum ad utilitatem fructus, sci- munimentum ad utilitatem fructus, sci- licet fodit lacum. » Litteraliter autem licet fodit lacum. » Litteraliter autem lacus hic dicitur torcular, quia in modum lacus hic dicitur torcular, quia in modum lacus fusum et expressum a botris, in se lacus fusum et expressum a botris, in se diffusum congregat vinum: et hoc tor- diffusum congregat vinum: et hoc tor- cular significat legem animæ impressam, cular significat legem animæ impressam, exprimens vinum gaudii spiritualis in- exprimens vinum gaudii spiritualis in- telligentiæ et spiritus occulta legis reve- telligentiæ et spiritus occulta legis reve- lans. Isa. LXIII, 3: Torcular calcavi so- lans. Isa. LXIII, 3: Torcular calcavi so- lus, et de gentibus non est vir mecum. lus, et de gentibus non est vir mecum. Thren. 1, 15: Torcular calcavit Dominus Thren. 1, 15: Torcular calcavit Dominus virgini filiæ Juda: quia non est expri- virgini filiæ Juda: quia non est expri- mens legis intellectum nisi Dominus per mens legis intellectum nisi Dominus per Spiritum suum. Spiritum suum.

« Et ædificavit turrim, » « Et ædificavit turrim, »

Munitio est contra exteriores: turris Munitio est contra exteriores: turris autem hæc est regni et sacerdotii fasti- autem hæc est regni et sacerdotii fasti- gium. Psal. cxxi, 7 : Fiat pax in virtute gium. Psal. cxxi, 7 : Fiat pax in virtute tua, et abundantia in turribus tuis. tua, et abundantia in turribus tuis. Cantic. IV, 4 Turris David ædificata Cantic. IV, 4 Turris David ædificata est cum propugnaculis mille clypei est cum propugnaculis mille clypei pendent ex ea, omnis armatura fortium. pendent ex ea, omnis armatura fortium. Isa. v, 2 : Ædificavit turrim in medio Isa. v, 2 : Ædificavit turrim in medio ejus, et torcular exstruxit. ejus, et torcular exstruxit.

« Et locavit eam, » « Et locavit eam, »

: :

Sub parte fructuum et in pretio, « agri- Sub parte fructuum et in pretio, « agri- colis, » Judæis colonis. Matth. xx1, 33: colis, » Judæis colonis. Matth. xx1, 33: Homo erat paterfamilias qui plantavit Homo erat paterfamilias qui plantavit vineam, et sepem circumdedit ei, et fodit vineam, et sepem circumdedit ei, et fodit in ea torcular, et ædificavit turrim, et in ea torcular, et ædificavit turrim, et locavit eam agricolis. locavit eam agricolis.

« Et peregre profectus est. » « Et peregre profectus est. »

Peregrinatus enim est a mentibus et Peregrinatus enim est a mentibus et adspectibus nostris, quando se propter adspectibus nostris, quando se propter peccatum subduxit in cœlo cum Angelis peccatum subduxit in cœlo cum Angelis

1 Isa. v, 5 Diruam maceriam ejus, etc. 1 Isa. v, 5 Diruam maceriam ejus, etc.

645 645

suis agens illuminationes. Luc. xx, 9: suis agens illuminationes. Luc. xx, 9: Homo plantavit vineam, et locavit eam Homo plantavit vineam, et locavit eam colonis, et ipse peregre fuit multis tem- colonis, et ipse peregre fuit multis tem- poribus: quia non sinebant eum intra se poribus: quia non sinebant eum intra se quiescere propter idololatriæ multiplex quiescere propter idololatriæ multiplex peccatum. Ezechiel. 11, 12: Benedicta peccatum. Ezechiel. 11, 12: Benedicta gloria Domini de loco suo, supple, pro- gloria Domini de loco suo, supple, pro- ficiscetur. Et hanc peregrinationem plan- ficiscetur. Et hanc peregrinationem plan- git Jeremias, xiv, 8, dicens: Quare quasi git Jeremias, xiv, 8, dicens: Quare quasi colonus futurus es in terra, et quasi via- colonus futurus es in terra, et quasi via- tor declinans ad manendum? Ad hanc. tor declinans ad manendum? Ad hanc. enim peregrinationem Judæi compule- enim peregrinationem Judæi compule- runt Dominum. runt Dominum.

« Et misit ad agricolas in tempore « Et misit ad agricolas in tempore servum, ut ab agricolis acciperet de servum, ut ab agricolis acciperet de fructu vineæ. fructu vineæ.

Qui apprehensum eum ceciderunt, Qui apprehensum eum ceciderunt, et dimiserunt vacuum. » et dimiserunt vacuum. »

Hic similiter tangit fructuum requisi- Hic similiter tangit fructuum requisi- tionem, et colonorum ingratitudinem tionem, et colonorum ingratitudinem sub duplici differentia. Primo enim sub sub duplici differentia. Primo enim sub triplici differentia mittit servos : et se- triplici differentia mittit servos : et se- cundo sub simplici differentia mittit cundo sub simplici differentia mittit filium unicum. Et ad quamlibet istarum filium unicum. Et ad quamlibet istarum missionum se ingratos exhibuerunt. missionum se ingratos exhibuerunt.

Primam autem servorum differentiam Primam autem servorum differentiam tangit cum dicit : « Et misit, » auctori- tangit cum dicit : « Et misit, » auctori- tatem suam nuntio committens, « ad agri- tatem suam nuntio committens, « ad agri- colas, hoc est, Judæos de cultura Dei colas, hoc est, Judæos de cultura Dei gloriantes, « in tempore » recipiendorum gloriantes, « in tempore » recipiendorum fructuum de observatione legis secundum fructuum de observatione legis secundum intellectum spiritualem, intellectum spiritualem, Moysen legislatorem cum his qui cum Moysen legislatorem cum his qui cum eo erant. Michææ, vi, 4: Misi ante fa- eo erant. Michææ, vi, 4: Misi ante fa- ciem tuam Moysen, et Aaron, et Ma- ciem tuam Moysen, et Aaron, et Ma-

riam. riam.

« servum, » « servum, »

« Ut ab agricolis acciperet, » servus a « Ut ab agricolis acciperet, » servus a populo Synagogæ, « de fructu vineæ, » populo Synagogæ, « de fructu vineæ, » in obedientia mandatorum et intellectu in obedientia mandatorum et intellectu spiritualium ceremoniarum. Proverb. spiritualium ceremoniarum. Proverb. XXXI, 31 Date ei de fructu manuum XXXI, 31 Date ei de fructu manuum suarum, et laudent eam in portis opera suarum, et laudent eam in portis opera ejus. Dulcis enim in opere est fructus ejus. Dulcis enim in opere est fructus

646 646

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

obedientiæ, dulcis etiam in littera est obedientiæ, dulcis etiam in littera est fructus intelligentiæ. fructus intelligentiæ.

« Qui,» agricolæ (et tangit hic ingra- « Qui,» agricolæ (et tangit hic ingra- titudinem) apprehensum eum, » Moy- titudinem) apprehensum eum, » Moy- sen, quem sæpe circumdederunt ac si sen, quem sæpe circumdederunt ac si tenerent apprehensum, « ceciderunt, » tenerent apprehensum, « ceciderunt, » verbis et factis provocantes. Psal. cv, verbis et factis provocantes. Psal. cv, Irritaverunt Moysen in castris, Aaron Irritaverunt Moysen in castris, Aaron sanctum Domini. sanctum Domini.

16: 16:

Et sic sine fructus assignatione, « di- Et sic sine fructus assignatione, « di- miserunt eum vacuum, » casso labore miserunt eum vacuum, » casso labore legationis suæ, sicut dicitur, Isa. v, 2: legationis suæ, sicut dicitur, Isa. v, 2: Exspectavit ut faceret uvas, et fecit la- Exspectavit ut faceret uvas, et fecit la- bruscas. Ita enim statim respersa fuit ista bruscas. Ita enim statim respersa fuit ista vinea spinis contradictionum, et urticis vinea spinis contradictionum, et urticis concupiscentiarum, quod Moyses ex la- concupiscentiarum, quod Moyses ex la- bore suo cassatus est. Isa. XLIX, 4: In bore suo cassatus est. Isa. XLIX, 4: In vacuum laboravi, sine causa et vane vacuum laboravi, sine causa et vane fortitudinem meam consumpsi. Proverb. fortitudinem meam consumpsi. Proverb. XXIV, 30 et 31 Per agrum hominis pigri XXIV, 30 et 31 Per agrum hominis pigri transivi, et per vineam viri stulti : et transivi, et per vineam viri stulti : et ecce totum repleverant urticæ, et operue- ecce totum repleverant urticæ, et operue- rant superficiem ejus spinæ. rant superficiem ejus spinæ.

« Et iterum misit ad illos alium ser- « Et iterum misit ad illos alium ser- vum et illum in capite vulnerave- vum et illum in capite vulnerave- runt, et contumeliis affecerunt. » runt, et contumeliis affecerunt. »

Secunda differentia est missorum. Et Secunda differentia est missorum. Et hic missus significat David cum aliis hic missus significat David cum aliis Psalmistis, qui multi erant valde. David Psalmistis, qui multi erant valde. David enim præcinebat in musicis et quatuor enim præcinebat in musicis et quatuor concinebant, et quatuor millia succine- concinebant, et quatuor millia succine- bant et sub his consonabat totus popu- bant et sub his consonabat totus popu- lus. Unde Glossa: David misit Dominus lus. Unde Glossa: David misit Dominus et alios Psalmistas, qui missi sunt post et alios Psalmistas, qui missi sunt post Moysen, ut cultores vineæ ad exercitium Moysen, ut cultores vineæ ad exercitium boni operis excitarent. Sed ipsum quo- boni operis excitarent. Sed ipsum quo- que David, qui caput psalmodiæ et fons que David, qui caput psalmodiæ et fons claruerat in Spiritu sancto, abjecerunt claruerat in Spiritu sancto, abjecerunt dicentes Quæ nobis pars in David ? dicentes Quæ nobis pars in David ? vel quæ hæreditas in filio Isai ¹? vel quæ hæreditas in filio Isai ¹?

Et hoc est quod dicit, « Et iterum, » Et hoc est quod dicit, « Et iterum, » secundo modo missionis, « misit ad il- secundo modo missionis, « misit ad il- los, vineæ cultores, « alium servum, » los, vineæ cultores, « alium servum, » qui alio modo venit. Moyses enim venit qui alio modo venit. Moyses enim venit

1 III Reg. xi, 16. 1 III Reg. xi, 16.

in terrore legis, David autem in suavitate in terrore legis, David autem in suavitate metrici dictaminis, et musicorum nume- metrici dictaminis, et musicorum nume- ris: ut sic corda territa per legem de- ris: ut sic corda territa per legem de- mulceret suavitate dictaminis, et musi- mulceret suavitate dictaminis, et musi- corum organis ad exercitium bonorum corum organis ad exercitium bonorum operum. Psal. CXLVI, 1: Laudate Domi- operum. Psal. CXLVI, 1: Laudate Domi- num, quoniam bonus est psalmus. Psal. num, quoniam bonus est psalmus. Psal. LVI, 9 Exsurge, gloria mea, exsurge, LVI, 9 Exsurge, gloria mea, exsurge, psalterium et cithara, exsurgam dilucu- psalterium et cithara, exsurgam dilucu- lo. Hieronymus in proœmio Galeato pri- lo. Hieronymus in proœmio Galeato pri- mo: « David noster symphonides Chri- mo: « David noster symphonides Chri- «stum lyrá prædicat, et ab inferis exci- «stum lyrá prædicat, et ab inferis exci- << tat dormientem. » << tat dormientem. »

« Et illum, » ordinem Psalmistarum, « Et illum, » ordinem Psalmistarum, « in capite, » hoc est, in eo qui caput « in capite, » hoc est, in eo qui caput erat omnium, hoc est, in David, « vul- erat omnium, hoc est, in David, « vul- neraverunt » regnum quod integrum erat, neraverunt » regnum quod integrum erat, quasi corpus David scindentes in duo, quasi corpus David scindentes in duo, sicut patet, III Regum, x1, 16, ubi rece- sicut patet, III Regum, x1, 16, ubi rece- dentes ab imperio David dixerunt : Nunc dentes ab imperio David dixerunt : Nunc vide domum tuam, David. Isa. vin, 6: vide domum tuam, David. Isa. vin, 6: Eo quod abjecit populus iste aquas Siloe, Eo quod abjecit populus iste aquas Siloe, quæ vadunt cum silentio, et assumpsit quæ vadunt cum silentio, et assumpsit magis Rasin, et filium Romeliæ. magis Rasin, et filium Romeliæ.

« Et contumeliis affecerunt, » ejicien- « Et contumeliis affecerunt, » ejicien- tes eum de regno et filium stultum sibi tes eum de regno et filium stultum sibi præfecerunt ². Psal lxviii, 13 : Adversum præfecerunt ². Psal lxviii, 13 : Adversum me loquebantur qui sedebant in porta,. me loquebantur qui sedebant in porta,. et in me psallebant qui bibebant vi- et in me psallebant qui bibebant vi-

пит. пит.

« Et rursum alium misit, et illum « Et rursum alium misit, et illum occiderunt: et plures alios: quosdam occiderunt: et plures alios: quosdam cædentes, alios vero occidentes. cædentes, alios vero occidentes.

Adhuc ergo unum habens filium Adhuc ergo unum habens filium charissimum, et illum misit ad eos charissimum, et illum misit ad eos novissimum, dicens: Quia reverebun- novissimum, dicens: Quia reverebun- tur filium meum. » tur filium meum. »

« Et rursum misit. »Tertia est diffe- « Et rursum misit. »Tertia est diffe- rentia missorum. « Alium, » hoc est, rentia missorum. « Alium, » hoc est, totum cuneum Prophetarum cum Isaia totum cuneum Prophetarum cum Isaia duce in eruditionem populi venientium. duce in eruditionem populi venientium. Glossa: « Prophetarum chorum cum Glossa: « Prophetarum chorum cum suis sociis, qui suis attestationibus popu- suis sociis, qui suis attestationibus popu-

2 Cf. II Reg. xvi et seq. 2 Cf. II Reg. xvi et seq.

IN EVANG. MARCI, XII-5, 6, 7, 8. IN EVANG. MARCI, XII-5, 6, 7, 8.

lum convenerunt, et mala huic vineæ lum convenerunt, et mala huic vineæ ventura prædicaverunt. » Jeren. vii, 25: ventura prædicaverunt. » Jeren. vii, 25: Misi ad vos omnes servos meos Prophetas Misi ad vos omnes servos meos Prophetas per diem,consurgens diluculo, et mittens. per diem,consurgens diluculo, et mittens. « Et illum, » qui dux Prophetarum « Et illum, » qui dux Prophetarum fuit, Isaiam scilicet, occiderunt, » cum fuit, Isaiam scilicet, occiderunt, » cum serra lignea dividentes eum per medium. serra lignea dividentes eum per medium. Ad Hebr. x1, 37: Secti sunt, in occisione Ad Hebr. x1, 37: Secti sunt, in occisione gladii mortui sunt. gladii mortui sunt.

« Et alios plures, »ut Jeremiam lapi- « Et alios plures, »ut Jeremiam lapi- dantes, et Amos in tempore perforantes. dantes, et Amos in tempore perforantes. « Cædentes quosdam, » virgis et flagellis. « Cædentes quosdam, » virgis et flagellis. II ad Corinth. x1, 25: Ter virgis cæsus II ad Corinth. x1, 25: Ter virgis cæsus semel lapidatus sum. semel lapidatus sum.

sum, sum,

« Alios vero, » de sociis eorum occi- « Alios vero, » de sociis eorum occi- dentes. Matth. xxi, 37: Jerusalem, Je- dentes. Matth. xxi, 37: Jerusalem, Je- rusalem, quæ occidis Prophetas, et lapi- rusalem, quæ occidis Prophetas, et lapi- das eos qui ad te missi sunt. Act. vu, das eos qui ad te missi sunt. Act. vu, 52: Quem Prophetarum non sunt perse- 52: Quem Prophetarum non sunt perse- cuti patres vestri ? et occiderunt eos qui cuti patres vestri ? et occiderunt eos qui prænuntiaverunt de adventu Justi, cujus prænuntiaverunt de adventu Justi, cujus vos nunc proditores, et homicidæ fuistis. vos nunc proditores, et homicidæ fuistis. Glossa: «< His servorum gradibus tribus Glossa: «< His servorum gradibus tribus omnes Doctores qui sub lege fuerunt in- omnes Doctores qui sub lege fuerunt in- telliguntur. » Unde alibi, Luc. xxiv, 44 : telliguntur. » Unde alibi, Luc. xxiv, 44 : Necesse est impleri omnia quæ scripta Necesse est impleri omnia quæ scripta sunt in lege Moysi, et Prophetis, et sunt in lege Moysi, et Prophetis, et Psalmis de me. Psalmis de me.

Hi tres servi etiam nobis mittuntur, Hi tres servi etiam nobis mittuntur, dum lex de observantia mandatorum ad- dum lex de observantia mandatorum ad- monet psalmus ad jubilandum Deo in monet psalmus ad jubilandum Deo in laude provocat: prophetia autem monet laude provocat: prophetia autem monet per cautelam vel spem futurorum sup- per cautelam vel spem futurorum sup- pliciorum vel præmiorum. De primo di- pliciorum vel præmiorum. De primo di- citur, Psal. xxxIX, 9: Legem tuam in citur, Psal. xxxIX, 9: Legem tuam in medio cordis mei. De secundo item, Psal. medio cordis mei. De secundo item, Psal. LXXXVIII, 16 Beatus populus qui scit LXXXVIII, 16 Beatus populus qui scit jubilationem. De tertio, Eccli. xxxvi, jubilationem. De tertio, Eccli. xxxvi, 18 Da mercedem, Domine, sustinen- 18 Da mercedem, Domine, sustinen- tibus te, ut prophetæ tui fideles invenian- tibus te, ut prophetæ tui fideles invenian-

tur. tur.

« Adhuc ergo unum habens filium, » « Adhuc ergo unum habens filium, » Unigenitum, et ideo « charissimum. » Unigenitum, et ideo « charissimum. » Matth. 1, 17 Hic est Filius meus dile- Matth. 1, 17 Hic est Filius meus dile- ctus, in quo mihi complacui '. ctus, in quo mihi complacui '.

1 Cf. Luc. ix, 35. 1 Cf. Luc. ix, 35.

647 647

« Et, » hoc est, etiam, « illum misit, » « Et, » hoc est, etiam, « illum misit, » in carnem, ut nihil omitteret de perti- in carnem, ut nihil omitteret de perti- nentibus ad conversionem agricolarum. nentibus ad conversionem agricolarum. Isa. v, 4 Quid est quod debui ultra Isa. v, 4 Quid est quod debui ultra facere vineæ meæ, et non feci ei? Genes. facere vineæ meæ, et non feci ei? Genes. XXXVII, 13, filio quem præ cunctis dilexit, XXXVII, 13, filio quem præ cunctis dilexit, dixit Veni, mittam te ad eos. Ad Galat: dixit Veni, mittam te ad eos. Ad Galat: IV, 4 et 5: Misit Deus Filium suum fa- IV, 4 et 5: Misit Deus Filium suum fa- ctum ex muliere, factum sub lege, ut eos ctum ex muliere, factum sub lege, ut eos qui sub lege erant redimeret. qui sub lege erant redimeret.

« Adeos, » Judæos agricolas. Ad Hebr. « Adeos, » Judæos agricolas. Ad Hebr. 11, 16: Nusquam Angelos apprehendit, 11, 16: Nusquam Angelos apprehendit, sed semen Abrahæ apprehendit. Joan. sed semen Abrahæ apprehendit. Joan. IV, 22 Salus ex Judæis est. Matth. xv, IV, 22 Salus ex Judæis est. Matth. xv, 24 Non sum missus nisi ad oves quæ 24 Non sum missus nisi ad oves quæ perierunt domus Israel. perierunt domus Israel.

«Novissimum, » in novissimo tempore, «Novissimum, » in novissimo tempore, post quod alia non erit renovatio. Genes. post quod alia non erit renovatio. Genes. XXXVII, 3: Israel diligebat Joseph super XXXVII, 3: Israel diligebat Joseph super omnes filios suos, eo quod in senectute ge- omnes filios suos, eo quod in senectute ge- nuisset eum. Qui significat Christum nuisset eum. Qui significat Christum quem in ultima mundi ætate Pater de quem in ultima mundi ætate Pater de virgine nasci fecit. virgine nasci fecit.

«Dicens, » hoc est, ad modum delibe- «Dicens, » hoc est, ad modum delibe- rantis quid faceret se habens: et apud rantis quid faceret se habens: et apud se « dicens,» in cordibus rationabilium se « dicens,» in cordibus rationabilium hominum : hominum :

« Quia forte reverebuntur filium « Quia forte reverebuntur filium meum. » Quod dicit: Forte, liberi ar- meum. » Quod dicit: Forte, liberi ar- bitrii ipsorum notat mobilitatem: unde bitrii ipsorum notat mobilitatem: unde Glossa «Non hoc ignorando dicit, qui Glossa «Non hoc ignorando dicit, qui omnia novit, sed propter hoc ambigere omnia novit, sed propter hoc ambigere dicitur Deus, ut libera voluntas hominum dicitur Deus, ut libera voluntas hominum

servetur. » servetur. »

«Coloni autem dixerunt ad invi- «Coloni autem dixerunt ad invi- cem Hic est hæres: Venite, occi- cem Hic est hæres: Venite, occi- damus eum, et nostra erit hæredi- damus eum, et nostra erit hæredi- tas. tas.

Et apprehendentes eum, Et apprehendentes eum, occide- occide- runt, et ejecerunt extra vineam. » runt, et ejecerunt extra vineam. »

Tangitur ingratitudo colonorum. Tangitur ingratitudo colonorum. Et hoc est a Coloni autem dixerunt Et hoc est a Coloni autem dixerunt ad invicem, » conceptam malitiam confe- ad invicem, » conceptam malitiam confe-

2 Forte non est in Vulgata, sed subauditur. 2 Forte non est in Vulgata, sed subauditur.

648 648

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD D. ALB. MAG. ORD. PRÆD

rentes. Sapient. 11, 1: Dixerunt impii rentes. Sapient. 11, 1: Dixerunt impii cogitantes apud se non recte. cogitantes apud se non recte.

« Hic est hæres. » Hoc enim proba- « Hic est hæres. » Hoc enim proba- biliter cognoverunt per opera, quod biliter cognoverunt per opera, quod Christus fuit unicus hæres totius vineæ, Christus fuit unicus hæres totius vineæ, et omnis paternæ gloriæ. Joan. 1, 14 : et omnis paternæ gloriæ. Joan. 1, 14 : Vidimus gloriam ejus, gloriam quasi Vidimus gloriam ejus, gloriam quasi Unigeniti a Patre, plenum gratiæ et Unigeniti a Patre, plenum gratiæ et veritatis. Psal. VIII, 8: Omnia subje- veritatis. Psal. VIII, 8: Omnia subje- cisti sub pedibus ejus. Et hoc cognove- cisti sub pedibus ejus. Et hoc cognove- runt quando dixerunt, Joan. XII, 19: runt quando dixerunt, Joan. XII, 19: Videtis quia nihil proficimus ? ecce Videtis quia nihil proficimus ? ecce mundus totus post eum abiit. mundus totus post eum abiit.

« Venite, » per consensum malitiæ ad « Venite, » per consensum malitiæ ad invicem concordatæ. Genes. XXXVII, 20: invicem concordatæ. Genes. XXXVII, 20: Venite, occidamus eum: et tunc appare- Venite, occidamus eum: et tunc appare- bit quid illi prosint somnia sua, hoc est, bit quid illi prosint somnia sua, hoc est, visiones Prophetarum qui dicunt quod visiones Prophetarum qui dicunt quod ipse mundum hæreditabit. ipse mundum hæreditabit.

« Et nostra erit hæreditas. » Hoc est, « Et nostra erit hæreditas. » Hoc est, per hoc retinebimus nostrum locum et per hoc retinebimus nostrum locum et gentem, quæ perdemus si dimittimus gentem, quæ perdemus si dimittimus eum vivere. Joan. x1, 50: Expedit vobis eum vivere. Joan. x1, 50: Expedit vobis ut unus moriatur homo pro populo, et ut unus moriatur homo pro populo, et non tota gens pereat. Et supra, y. 48: non tota gens pereat. Et supra, y. 48: Et venient Romani, et tollent nostrum Et venient Romani, et tollent nostrum locum et gentem. Jerem. XI, 19: Mitta- locum et gentem. Jerem. XI, 19: Mitta- mus lignum in panem ejus, et eradamus mus lignum in panem ejus, et eradamus eum de terra viventium, et nomen ejus eum de terra viventium, et nomen ejus non memoretur amplius, hoc est, ubi in non memoretur amplius, hoc est, ubi in mensa comedimus cum eo panem, ibi mensa comedimus cum eo panem, ibi tractemus de suspendio crucifixionis suæ tractemus de suspendio crucifixionis suæ in ligno. Psal. XL, 10: Qui edebat panes in ligno. Psal. XL, 10: Qui edebat panes meos, magnificavit super me supplanta- meos, magnificavit super me supplanta- tionem. Proverb. 1, 14, 13: Sortem tionem. Proverb. 1, 14, 13: Sortem mitte nobiscum, marsupium unum sit mitte nobiscum, marsupium unum sit omnium nostrum... Omnem pretiosam omnium nostrum... Omnem pretiosam substantiam reperiemus, implebimus substantiam reperiemus, implebimus domos nostras spoliis. domos nostras spoliis.

« Et apprehendentes eum, » « Et apprehendentes eum, »

Per proditionem Judæ Iscariot. Per proditionem Judæ Iscariot. « Occiderunt. » Daniel. ix, 26: Occi- « Occiderunt. » Daniel. ix, 26: Occi- detur Christus et non erit ejus populus detur Christus et non erit ejus populus qui eum negaturus est. Act. III, 14 et qui eum negaturus est. Act. III, 14 et 15 Petistis virum homicidam donari 15 Petistis virum homicidam donari vobis auctorem vero vitæ interfecistis. vobis auctorem vero vitæ interfecistis. Hoc et nos facimus quoties gratiam Hoc et nos facimus quoties gratiam

Christi nobis oblatam abjicimus et con- Christi nobis oblatam abjicimus et con- culcamus, et extra vineam cordis, in qua culcamus, et extra vineam cordis, in qua virtutes gaudium germinantes plantari virtutes gaudium germinantes plantari deberent. Ad Hebr. x, 28 et 29: Irri- deberent. Ad Hebr. x, 28 et 29: Irri- tam quis faciens legem Moysi, sine ulla tam quis faciens legem Moysi, sine ulla miseratione duobus vel tribus testibus miseratione duobus vel tribus testibus moritur : quanto magis putatis dete- moritur : quanto magis putatis dete- riora mereri supplicia, qui Filium Dei riora mereri supplicia, qui Filium Dei conculcaverit, et sanguinem testamenti conculcaverit, et sanguinem testamenti pollutum, duxerit in quo sanctificatus est, pollutum, duxerit in quo sanctificatus est, et spiritui gratiæ contumeliam fecerit ? et spiritui gratiæ contumeliam fecerit ? Ad Hebr. vi, 6: Rursum crucifigentes Ad Hebr. vi, 6: Rursum crucifigentes sibimetipsis Filium Dei, et ostentui ha- sibimetipsis Filium Dei, et ostentui ha- bentes. bentes.

« Et ejecerunt extra vineam, » « Et ejecerunt extra vineam, »

Linguis et opere: linguis quidem, quia Linguis et opere: linguis quidem, quia dixerunt, Joan. VIII, dixerunt, Joan. VIII, 48 Samaritanus 48 Samaritanus es tu, et dæmonium habes. Et sic eum de es tu, et dæmonium habes. Et sic eum de consortio Judæorum ejecerunt. Isa. LVII, consortio Judæorum ejecerunt. Isa. LVII, 4 Super quem dilatastis os, et ejecistis 4 Super quem dilatastis os, et ejecistis linguam? Opere autem, quia eum et linguam? Opere autem, quia eum et gentilium potestati extra suam potesta- gentilium potestati extra suam potesta- tem tradiderunt, et extra portam Jerusa- tem tradiderunt, et extra portam Jerusa- lem tamquam extra vineam crucifixe- lem tamquam extra vineam crucifixe- runt. De primo enim dicitur, Matth. xx, runt. De primo enim dicitur, Matth. xx, 19 Tradent eum Gentibus ad illuden-. 19 Tradent eum Gentibus ad illuden-. dum, et flagellandum, et crucifigen- dum, et flagellandum, et crucifigen- dum. De secundo, ad Hebr. XIII, 12: dum. De secundo, ad Hebr. XIII, 12: Extra portam passus est. Joan. xix, 17: Extra portam passus est. Joan. xix, 17: Bajulans sibi crucem exivit in eum qui Bajulans sibi crucem exivit in eum qui dicitur Calvariæ locum. Et hoc est quod dicitur Calvariæ locum. Et hoc est quod dicit: «Ejecerunt extra vineam, » tam- dicit: «Ejecerunt extra vineam, » tam- quam ad se non pertinentem. quam ad se non pertinentem.

« Quid ergo faciet dominus vineæ ? « Quid ergo faciet dominus vineæ ? Veniet, et perdet colonos, et dabit vi- Veniet, et perdet colonos, et dabit vi- neam aliis. » neam aliis. »

«Quid ergo faciet dominus vineæ ? «Quid ergo faciet dominus vineæ ? Commune faciet judicium: et hæc est Commune faciet judicium: et hæc est tertia pars, ut ore suo proprio condem- tertia pars, ut ore suo proprio condem- nentur et subinfert judicium illud, quod nentur et subinfert judicium illud, quod omni humanæ rationi est notum. Dicit omni humanæ rationi est notum. Dicit tamen Matthæus, quod hoc judicium tamen Matthæus, quod hoc judicium

10 10

12 12

IN EVANG. MARCI, XII-9, 10, 11, 12. IN EVANG. MARCI, XII-9, 10, 11, 12.

Judæi ore proprio protulerunt 1. Et hoc Judæi ore proprio protulerunt 1. Et hoc est verum quod corde concesserunt. Lu- est verum quod corde concesserunt. Lu- cas autem, xx, 16, dicit: Absit, scilicet cas autem, xx, 16, dicit: Absit, scilicet quod ori exteriori procaciter contra men- quod ori exteriori procaciter contra men- tem mentientes negaverunt. Hic autem tem mentientes negaverunt. Hic autem dicitur quod illud Dominus quasi con- dicitur quod illud Dominus quasi con- cessum ab ipsis intulit veritatem, dicens: cessum ab ipsis intulit veritatem, dicens: « Veniet, » ad judicium cum Romanis. « Veniet, » ad judicium cum Romanis. Isa. III, 14 Dominus ad judicium ve- Isa. III, 14 Dominus ad judicium ve- niet cum senibus populi sui, et principi- niet cum senibus populi sui, et principi- bus ejus vos enim depasti estis vineam, bus ejus vos enim depasti estis vineam, et rapina pauperis in domo vestra. et rapina pauperis in domo vestra.

« Et perdet colonos, » temporaliter per « Et perdet colonos, » temporaliter per Romanos, et æternaliter per seipsum si Romanos, et æternaliter per seipsum si in malitia perseveraverint. Matth. xxi, in malitia perseveraverint. Matth. xxi, 41 Malos male perdet, et vineam suam 41 Malos male perdet, et vineam suam locabit aliis agricolis, qui reddant ei locabit aliis agricolis, qui reddant ei fructum temporibus suis. Et hoc est: fructum temporibus suis. Et hoc est: « Et dabit vineam, »in his qui ex Ju- « Et dabit vineam, »in his qui ex Ju- dæis convertuntur, « aliis, » hoc est, dæis convertuntur, « aliis, » hoc est, gentilibus. Matth. xx1, 31 Publicani gentilibus. Matth. xx1, 31 Publicani et meretrices præcedent vos in regnum. et meretrices præcedent vos in regnum. Dei. Dei.

« Nec Scripturam hanc legistis: La- « Nec Scripturam hanc legistis: La- pidem quem reprobaverunt ædifican- pidem quem reprobaverunt ædifican- tes, hic factus est in caput anguli : tes, hic factus est in caput anguli : A Domino factum est istud, et est A Domino factum est istud, et est mirabile in oculis nostris ? mirabile in oculis nostris ?

Et quærebant eum tenere, et timue- Et quærebant eum tenere, et timue- runt turbam : cognoverunt enim runt turbam : cognoverunt enim quoniam ad eos parabolam hanc dixe- quoniam ad eos parabolam hanc dixe- rit. Et relicto eo, abierunt. >> rit. Et relicto eo, abierunt. >>

Hic quarto loco Scripturam inducit Hic quarto loco Scripturam inducit concordantem et hoc est de psalmo ³. concordantem et hoc est de psalmo ³.

Dicit igitur: « Nec Scripturam hanc » Dicit igitur: « Nec Scripturam hanc » psalmi « legistis » ad intellectum : « La- psalmi « legistis » ad intellectum : « La- pidem quem reprobaverunt, etc. » Cum pidem quem reprobaverunt, etc. » Cum templum ædificaretur, lapis magnus et templum ædificaretur, lapis magnus et miræ pulchritudinis inventus est, qui miræ pulchritudinis inventus est, qui nusquam aptari potuit in ædificio : tan- nusquam aptari potuit in ædificio : tan- dem inventus est locus in summo ædifi- dem inventus est locus in summo ædifi-

1 Matth. xx1, 41: Aiunt illi: Malos male per- 1 Matth. xx1, 41: Aiunt illi: Malos male per- det, et vineam suam locabit aliis agricolis, qui det, et vineam suam locabit aliis agricolis, qui

649 649

cii, ubi duo parietes convenerunt, ubi cii, ubi duo parietes convenerunt, ubi seipsum lapis aptum præbuit: et ibi po- seipsum lapis aptum præbuit: et ibi po- situs est ad duos parietes in conjungen- situs est ad duos parietes in conjungen- do: et hoc est : « Lapidem quem repro- do: et hoc est : « Lapidem quem repro- baverunt ædificantes » templum, qui baverunt ædificantes » templum, qui Scribas et Sacerdotes et Pharisæos si- Scribas et Sacerdotes et Pharisæos si- gnificant, qui Dominum nostrum Jesum gnificant, qui Dominum nostrum Jesum Christum reprobaverunt : « hic, » in Christum reprobaverunt : « hic, » in summo ædificio et in Ecclesia, in qua summo ædificio et in Ecclesia, in qua duo parietes conveniunt Judæi et Gen- duo parietes conveniunt Judæi et Gen- tiles, « factus est in caput » summi cul- tiles, « factus est in caput » summi cul- minis « anguli, » duos parietes in se minis « anguli, » duos parietes in se conjungentis. Ad Roman. 111, 30: Unus conjungentis. Ad Roman. 111, 30: Unus est Deus,qui justificat et circumcisionem est Deus,qui justificat et circumcisionem ex fide, et præputium per fidem. Ad ex fide, et præputium per fidem. Ad Ephes. 11, 15 Ut duos condat in unum. Ephes. 11, 15 Ut duos condat in unum. Et ne dicatur hoc casu factum, inducit Et ne dicatur hoc casu factum, inducit sequentem Scripturam quæ dicit : sequentem Scripturam quæ dicit :

« A Domino factum est istud, ». « A Domino factum est istud, ».

Et non ab homine et divinatione, « et Et non ab homine et divinatione, « et est, » hoc est, quamvis sit « mirabile in est, » hoc est, quamvis sit « mirabile in oculis nostris, » quia judicia Dei abys- oculis nostris, » quia judicia Dei abys- sus multa, quibus hoc ita voluit præfi- sus multa, quibus hoc ita voluit præfi- gurari. Psal. cxvIII, 129: Mirabilia te- gurari. Psal. cxvIII, 129: Mirabilia te-

stimonia tua ideo scrutata est ea anima stimonia tua ideo scrutata est ea anima mea. mea.

» Et quærebant eum tenere. » » Et quærebant eum tenere. »

Psal. xxxiv, 12: Retribuebant mihi Psal. xxxiv, 12: Retribuebant mihi mala pro bonis. Et ideo quia prædixit mala pro bonis. Et ideo quia prædixit eis pericula eorum, mala intentant Do- eis pericula eorum, mala intentant Do- mino majestatis : et ideo dolo quærebant mino majestatis : et ideo dolo quærebant eum tenere et captivare ad mortem. eum tenere et captivare ad mortem.

2 2

« Et timuerunt turbam. » Luc. xx11, « Et timuerunt turbam. » Luc. xx11, Quærebant Principes Sacerdotum Quærebant Principes Sacerdotum Scribæ quomodo Jesum interficerent, Scribæ quomodo Jesum interficerent, timebant vero plebem. timebant vero plebem.

et et

Et subjungit causam tantæ malitiæ : Et subjungit causam tantæ malitiæ : « Cognoverunt enim, » ex ipsis parabo- « Cognoverunt enim, » ex ipsis parabo- larum similitudinibus, « quoniam diceret larum similitudinibus, « quoniam diceret ad eos, » hoc est, contra eos parabolam. ad eos, » hoc est, contra eos parabolam.

reddant ei fructum temporibus suis. reddant ei fructum temporibus suis. 2 Cf. Psal. CXVII, 22. 2 Cf. Psal. CXVII, 22.

13 13

14 14

650 650

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Marc. iv, 11: Illis qui foris sunt, in pa- Marc. iv, 11: Illis qui foris sunt, in pa- rabolis omnia fiunt ¹. rabolis omnia fiunt ¹.

« Et relicto eo, » « Et relicto eo, »

Hoc est, abjecto ut ad gentes transiret, Hoc est, abjecto ut ad gentes transiret, « abierunt, »a præsentia Christi in di- « abierunt, »a præsentia Christi in di- versos errores. Act. xiii, 46: Vobis opor- versos errores. Act. xiii, 46: Vobis opor- tebat primum loqui verbum Dei: sed tebat primum loqui verbum Dei: sed quoniam repellitis illud, et indignos quoniam repellitis illud, et indignos vos judicatis æternæ vitæ, ecce conver- vos judicatis æternæ vitæ, ecce conver- timur ad gentes. timur ad gentes.

« Et mittunt ad eum quosdam ex « Et mittunt ad eum quosdam ex Pharisæis et Herodianis, ut eum cape- Pharisæis et Herodianis, ut eum cape- rent in verbo. rent in verbo.

Qui venientes dicunt ei: Magister, Qui venientes dicunt ei: Magister, scimus quia verax es et non curas scimus quia verax es et non curas quemquam : nec enim vides in faciem quemquam : nec enim vides in faciem hominum, sed in veritate viam Dei hominum, sed in veritate viam Dei doces. Licet dari tributum Cæsari, an doces. Licet dari tributum Cæsari, an non dabimus ? » non dabimus ? »

Hic incipit ostendere causam reproba- Hic incipit ostendere causam reproba- tionis in particulari: hæc autem maxi- tionis in particulari: hæc autem maxi- mæ est tentatio observationis, quasi ac- mæ est tentatio observationis, quasi ac- cusabilem eum reddere cupiebant. cusabilem eum reddere cupiebant.

Dividitur autem in duas partes: in Dividitur autem in duas partes: in quarum prima tentant eum in his in quarum prima tentant eum in his in quibus homo ad hominem, inferior ad quibus homo ad hominem, inferior ad superiorem ordinatur: in secunda au- superiorem ordinatur: in secunda au- tem, tentant in his in quibus homo ad tem, tentant in his in quibus homo ad Deum ordinatur, ibi, y. 18: « Et vene- Deum ordinatur, ibi, y. 18: « Et vene- runt ad eum Sadducæi, etc. >> runt ad eum Sadducæi, etc. >>

Prima autem istarum partium dividi- Prima autem istarum partium dividi- tur in tres paragraphos: in quoruni pri- tur in tres paragraphos: in quoruni pri- mo describitur quærentium et tentan- mo describitur quærentium et tentan- tium versutia: in secundo, inducitur tium versutia: in secundo, inducitur quæstionis callida malitia: in tertio vero quæstionis callida malitia: in tertio vero subjungitur in solvendo quæstionem subjungitur in solvendo quæstionem mira sapientia. mira sapientia.

In primo horum tria continentur : In primo horum tria continentur : malorum associatio, dolositatis maligna malorum associatio, dolositatis maligna intentio, et subdola apud eum quem ho- intentio, et subdola apud eum quem ho- minem purum putabant astuta adulatio. minem purum putabant astuta adulatio.

1 Cf. Matth. XIII, 11. 1 Cf. Matth. XIII, 11.

Dicit igitur Dicit igitur Et mittunt ad eum, » Et mittunt ad eum, » scilicet Sacerdotes, « quosdam, » exce- scilicet Sacerdotes, « quosdam, » exce- ptæ malitiæ et simulatæ religionis, .« ex ptæ malitiæ et simulatæ religionis, .« ex Pharisæis, » qui præ cæteris religionem Pharisæis, » qui præ cæteris religionem prætendebant. Matth. vII, 15: Attendite prætendebant. Matth. vII, 15: Attendite a falsis prophetis, qui veniunt ad vos in a falsis prophetis, qui veniunt ad vos in vestimentis ovium, intrinsecus autem vestimentis ovium, intrinsecus autem sunt lupi rapaces. sunt lupi rapaces.

« Et Herodianis, » qui conducti ab eis « Et Herodianis, » qui conducti ab eis fuerant a potestate ut religione Phari- fuerant a potestate ut religione Phari- sæorum simulata pateret veritas, et ex sæorum simulata pateret veritas, et ex potestate regali humanâ cogeretur fragi- potestate regali humanâ cogeretur fragi- litas. litas.

& Ut eum caperent in sermone. » Ecce & Ut eum caperent in sermone. » Ecce dolosa malitia. Luc. xiv, 1: Et ipsi ob- dolosa malitia. Luc. xiv, 1: Et ipsi ob- servabant eum. servabant eum.

« Qui venientes dicunt ei. >> « Qui venientes dicunt ei. >>

Ecce dolosa et palpans adulatio : « Ma- Ecce dolosa et palpans adulatio : « Ma- gister. » Magistrum profitentur, ut dicit gister. » Magistrum profitentur, ut dicit Chrysostomus, cujus nolunt esse disci- Chrysostomus, cujus nolunt esse disci- puli. puli.

« Scimus quia verax es, » quia causam « Scimus quia verax es, » quia causam criminis vel falsitatis quantumcumque co- criminis vel falsitatis quantumcumque co- narentur imponere sibi non potuerunt. narentur imponere sibi non potuerunt. Joan. VIII, 46: Quis ex vobis arguet me Joan. VIII, 46: Quis ex vobis arguet me de peccato ? Deuter. xxxII, 4: Deus de peccato ? Deuter. xxxII, 4: Deus fidelis, et absque ulla iniquitate, justus fidelis, et absque ulla iniquitate, justus et rectus. Proverb. vin, 8: Justi sunt et rectus. Proverb. vin, 8: Justi sunt omnes sermones mei, et non est in eis omnes sermones mei, et non est in eis pravum quid, neque perversum. pravum quid, neque perversum.

« Et non curas quemquam, » ut a veri- « Et non curas quemquam, » ut a veri- tate devies. Matth. XXII, 16: Non est tibi tate devies. Matth. XXII, 16: Non est tibi cura de aliquo. cura de aliquo.

« Nec enim vides, » visione persona- « Nec enim vides, » visione persona- rum acceptionis, « in faciem hominis, » rum acceptionis, « in faciem hominis, » in qua multi decipiuntur attendentes ex- in qua multi decipiuntur attendentes ex- teriora quæ parent, et humana sunt, et teriora quæ parent, et humana sunt, et multos decipiunt. Jacob. 11, 1: Nolite in multos decipiunt. Jacob. 11, 1: Nolite in personarum acceptione fidem habere Do- personarum acceptione fidem habere Do- mini nostri Jesu Christi gloriæ. Act. x, mini nostri Jesu Christi gloriæ. Act. x, 34 et 35 Non est personarum acceptor 34 et 35 Non est personarum acceptor Deus: sed in omni gente qui timet Deus: sed in omni gente qui timet eum, et operatur justitiam, acceptus est eum, et operatur justitiam, acceptus est illi. illi.

« Sed in veritate » triplici : vitæ, doc- « Sed in veritate » triplici : vitæ, doc-

15 15

16 16

17 17

IN EVANG. MARCI, XII-14, 15, 16, 17. IN EVANG. MARCI, XII-14, 15, 16, 17.

trinæ, et judicii, «viam Dei doces, » trinæ, et judicii, «viam Dei doces, » hoc est, doces viam quæ ducit ad Deum. hoc est, doces viam quæ ducit ad Deum. Matth. xxn, 16: Magister, scimus quia Matth. xxn, 16: Magister, scimus quia verax es, et viam Dei in veritate doces, verax es, et viam Dei in veritate doces, et non est tibi cura de aliquo: non enim et non est tibi cura de aliquo: non enim respicis personam hominum. respicis personam hominum.

« Licet dari tributum Cæsari, » « Licet dari tributum Cæsari, »

A populo libero qui decimas et primi- A populo libero qui decimas et primi- tias solvit et vota offerens et sacrificia, tias solvit et vota offerens et sacrificia, et soli Deo se per legem subjecit, « an et soli Deo se per legem subjecit, « an non dabimus » censum, istis rationibus? non dabimus » censum, istis rationibus? Ecce quæstio dolo plena: ut si dicat, Ecce quæstio dolo plena: ut si dicat, quod census dandus est, contra liberta- quod census dandus est, contra liberta- tem populi et privilegium cultus divini tem populi et privilegium cultus divini loqui videatur in conspectu Pharisæo- loqui videatur in conspectu Pharisæo- rum, qui plus cæteris pro cultu legis et rum, qui plus cæteris pro cultu legis et libertate populi loquebantur. Si autem libertate populi loquebantur. Si autem diceret, quod non licet, a militibus He- diceret, quod non licet, a militibus He- rodis, qui principatum sub Cæsare ha- rodis, qui principatum sub Cæsare ha- buerunt accusabilis teneatur. Psal. buerunt accusabilis teneatur. Psal. xxxv, 3 et 4: Dolose egit in conspectu xxxv, 3 et 4: Dolose egit in conspectu ejus, ut inveniatur iniquitas ejus ad ejus, ut inveniatur iniquitas ejus ad odium. Verba oris ejus iniquitas, et odium. Verba oris ejus iniquitas, et dolus. dolus.

« Qui sciens versutiam illorum, ait « Qui sciens versutiam illorum, ait illis Quid me tentatis? afferte mihi illis Quid me tentatis? afferte mihi denarium ut videam. denarium ut videam.

At illi obtulerunt ei. Et ait illis : At illi obtulerunt ei. Et ait illis : Cujus est imago hæ et inscriptio ? Cujus est imago hæ et inscriptio ? Dicunt ei Cæsaris. Dicunt ei Cæsaris.

Respondens autem Jesus dixit illis : Respondens autem Jesus dixit illis : Reddite ergo quæ sunt Cæsaris Ca- Reddite ergo quæ sunt Cæsaris Ca- sari, et quæ sunt Dei Deo. Et miraban- sari, et quæ sunt Dei Deo. Et miraban- tur super eo. » tur super eo. »

Tangit hic versutæ quæstionis solutio- Tangit hic versutæ quæstionis solutio- nem. Et tanguuntur hic sex. Primum nem. Et tanguuntur hic sex. Primum quidem ut Dominus et Deus tangit cor- quidem ut Dominus et Deus tangit cor- dium eorum deprehensam malitiam, dium eorum deprehensam malitiam,

1 Apocal. XIII, 16 et 17: Et faciet omnes, sci- 1 Apocal. XIII, 16 et 17: Et faciet omnes, sci- licet Antichristus, habere characterem bestiæ licet Antichristus, habere characterem bestiæ in manu sua, aut in frontibus suis et ne quis in manu sua, aut in frontibus suis et ne quis

651 651

cum dicit «Qui, »scilicet Jesus ut cum dicit «Qui, »scilicet Jesus ut Deus, « sciens versutiam eorum. » Psal. Deus, « sciens versutiam eorum. » Psal. xcut, 11: Dominus scit cogitationes ho- xcut, 11: Dominus scit cogitationes ho- minum, quoniam vanæ sunt. Eccli. minum, quoniam vanæ sunt. Eccli. XXII, 28: Oculi Domini... circumspicien- XXII, 28: Oculi Domini... circumspicien- tes omnes vias hominum. tes omnes vias hominum.

« Ait illis. » Secundum est: repre- « Ait illis. » Secundum est: repre- hensio de hoc quod habebant quærendo hensio de hoc quod habebant quærendo intentionem perversam : « Quid me ten- intentionem perversam : « Quid me ten- tatis, etc. »Matth. xxn, 18: Quid me tatis, etc. »Matth. xxn, 18: Quid me tentatis, hypocritæ ? Psal. Lxxvii, 41 : tentatis, hypocritæ ? Psal. Lxxvii, 41 :

Conversi sunt et tentaverunt Deum : et Conversi sunt et tentaverunt Deum : et sanctum Israel exacerbaverunt. sanctum Israel exacerbaverunt.

« Afferte mihi, etc. » « Afferte mihi, etc. »

« Tertium est, in quo versutam eo- « Tertium est, in quo versutam eo- rum convincit nequitiam. Dicit igitur: rum convincit nequitiam. Dicit igitur: "Afferte mihi denarium ut videam. » "Afferte mihi denarium ut videam. » Matth. xx11, 19: Ostendite mihi numis- Matth. xx11, 19: Ostendite mihi numis- ma census: quia ex hoc quod usum mer- ma census: quia ex hoc quod usum mer- cationis habebant, jus Cæsaris proferre cationis habebant, jus Cæsaris proferre volebat. volebat.

« At illi obtulerunt ei, ». « At illi obtulerunt ei, ».

Supple, denarium et hoc est quar- Supple, denarium et hoc est quar- tum in quo ipsi denarium offerunt, in tum in quo ipsi denarium offerunt, in quo convincat Christus intentionem eo- quo convincat Christus intentionem eo- rum perversam. rum perversam.

« Et ait illis. » Hoc est quintum ex « Et ait illis. » Hoc est quintum ex quo per responsum eorum convincit ip- quo per responsum eorum convincit ip- sorum malitiam. Quærit ergo non igno- sorum malitiam. Quærit ergo non igno- rans, sed ut ex verbis suis propriis con- rans, sed ut ex verbis suis propriis con- vincantur: « Cujus est imago hæc et in- vincantur: « Cujus est imago hæc et in- scriptio » litterarum ? Apocal. XII, 17: scriptio » litterarum ? Apocal. XII, 17: Nemo poterat vendere vel emere nisi Nemo poterat vendere vel emere nisi haberet characterem bestiæ in manu haberet characterem bestiæ in manu sua ¹. sua ¹.

« Dicunt ei, » Pharisæi et Herodiani: « Dicunt ei, » Pharisæi et Herodiani: « Cæsaris, » qui sicut Dominus impri- « Cæsaris, » qui sicut Dominus impri- mitur in numismate: et superscribitur mitur in numismate: et superscribitur nomen suæ majestatis. nomen suæ majestatis.

possit emere aut vendere, nisi qui habet chara- possit emere aut vendere, nisi qui habet chara- cterem, aut nomen bestiæ, aut numerum nominis cterem, aut nomen bestiæ, aut numerum nominis ejus. ejus.

19 19

652 652

« «

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Respondens autem Jesus ait illis, >> Respondens autem Jesus ait illis, >>

Ex propriis eorum concludens. Psal. Ex propriis eorum concludens. Psal. XXXVI, 15 Gladius eorum intret in corda XXXVI, 15 Gladius eorum intret in corda ipsorum, et arcus eorum confringa- ipsorum, et arcus eorum confringa-

tur. tur.

« Reddite ergo quæ sunt Cæsaris Cæ- « Reddite ergo quæ sunt Cæsaris Cæ- sari, » quia qui pace et foro Cæsaris sari, » quia qui pace et foro Cæsaris gaudetis, justum est ut stipendia per- gaudetis, justum est ut stipendia per- solvatis. Ad Roman. XIII, 7: Reddite solvatis. Ad Roman. XIII, 7: Reddite ergo omnibus debita cui tributum, tri- ergo omnibus debita cui tributum, tri- butum cui vectigal, vectigal: cui ti- butum cui vectigal, vectigal: cui ti- morem, timorem: cui honorem, honorem. morem, timorem: cui honorem, honorem.

« Et quæ sunt Dei, » reddite « Deo, » « Et quæ sunt Dei, » reddite « Deo, » cujus decimas et primitias accipitis, vel cujus decimas et primitias accipitis, vel in cujus lege gloriamini. Matth. xvIII, in cujus lege gloriamini. Matth. xvIII, 26 et 29 Patientiam habe in me, et 26 et 29 Patientiam habe in me, et omnia reddam tibi. omnia reddam tibi.

« Et mirabantur omnes, » generaliter, « Et mirabantur omnes, » generaliter, « super eum : » et hoc est sextum. Quid « super eum : » et hoc est sextum. Quid autem mirantur ? super sapientiam. Luc. autem mirantur ? super sapientiam. Luc. II, 47 Stupebant super prudentia et re- II, 47 Stupebant super prudentia et re- sponsis ejus. sponsis ejus.

te. te.

Hoc est igitur quod dicit in hac par- Hoc est igitur quod dicit in hac par-

« Et venerunt ad eum Sadducæi, « Et venerunt ad eum Sadducæi, qui dicunt resurrectionem non esse, qui dicunt resurrectionem non esse, et interrogabant eum, dicentes : et interrogabant eum, dicentes :

Magister, Moyses nobis scripsit ut Magister, Moyses nobis scripsit ut si cujus frater mortuus fuerit, et di- si cujus frater mortuus fuerit, et di- miserit uxorem, et filios non reliquerit, miserit uxorem, et filios non reliquerit, accipiat frater ejus uxorem ipsius, et accipiat frater ejus uxorem ipsius, et resuscitet semen fratri suo. » resuscitet semen fratri suo. »