5 5

582 582

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

de talibus conqueritur Dominus, Malach. de talibus conqueritur Dominus, Malach. II, 11 et 12: Contaminavit Judas sancti- II, 11 et 12: Contaminavit Judas sancti- ficationem Domini, quam dilexit, et ha- ficationem Domini, quam dilexit, et ha- buit filiam dei alieni. Disperdet Domi- buit filiam dei alieni. Disperdet Domi- nus virum qui fecerit hoc, magistrum et nus virum qui fecerit hoc, magistrum et discipulum, scilicet in Israel. Sanctifica- discipulum, scilicet in Israel. Sanctifica- tio enim Domini, quam dilexit Dominus, tio enim Domini, quam dilexit Dominus, est castitas matrimonialis, individuita- est castitas matrimonialis, individuita- tem spiritus creati cum increato signifi- tem spiritus creati cum increato signifi- cans. Hoc autem contaminatur quando cans. Hoc autem contaminatur quando propter libidinem alterius mulieris, se- propter libidinem alterius mulieris, se- paratio quæritur. Et filia dei alieni duci- paratio quæritur. Et filia dei alieni duci- tur, quando alia quæ divisionem libidinis, tur, quando alia quæ divisionem libidinis, et non unitatem spiritus designat. Hoc et non unitatem spiritus designat. Hoc est enim fornicari a Domino. Psal. LXXII, est enim fornicari a Domino. Psal. LXXII, 27: Perdidisti omnes qui fornicantur abs 27: Perdidisti omnes qui fornicantur abs te. Divisio enim in plures indicat forni- te. Divisio enim in plures indicat forni- cationem et divisionem spiritus a Do- cationem et divisionem spiritus a Do- mino qui in plures spargitur alliciente mino qui in plures spargitur alliciente libidine. libidine.

« Quibus respondens Jesus, ait : « Quibus respondens Jesus, ait : Ad duritiam cordis vestri scripsit vobis Ad duritiam cordis vestri scripsit vobis præceptum istud. præceptum istud.

Ab initio autem creaturæ, mascu- Ab initio autem creaturæ, mascu- lum et fœminam fecit eos Deus. lum et fœminam fecit eos Deus.

Propter hoc relinquet homo patrem Propter hoc relinquet homo patrem suum et matrem, et adhærebit ad uxo- suum et matrem, et adhærebit ad uxo-

rem suam. rem suam.

Et erunt duo in carne una. Itaque Et erunt duo in carne una. Itaque jam non sunt duo, sed una caro. » jam non sunt duo, sed una caro. »

Tangit doctrinæ veritatis probationem, Tangit doctrinæ veritatis probationem, et veritatis probatæ conclusionem. et veritatis probatæ conclusionem.

In probatione veritatis dicit tria, sci- In probatione veritatis dicit tria, sci- licet, duritiæ cordis extorquentis libellum licet, duritiæ cordis extorquentis libellum repudii, detestationem: ad naturalem repudii, detestationem: ad naturalem legem, repudii discrepationem: ad legem legem, repudii discrepationem: ad legem disciplinæ in Paradiso ante peccatum da- disciplinæ in Paradiso ante peccatum da- tam, dissimilitudinem. tam, dissimilitudinem.

Dicit igitur: « Ad duritiam, etc. » Dicit igitur: « Ad duritiam, etc. » Unde, Matth. xix, 8, dicitur sic: Quoniam Unde, Matth. xix, 8, dicitur sic: Quoniam Moyses ad duritiam cordis vestri permi- Moyses ad duritiam cordis vestri permi- sit vobis dimittere uxores vestras. Et est sit vobis dimittere uxores vestras. Et est sensus « Ad duritiam cordis vestri » sensus « Ad duritiam cordis vestri » cogentem et extorquentem permissio- cogentem et extorquentem permissio-

nem legis, « scripsit » Moyses « vobis, » nem legis, « scripsit » Moyses « vobis, » non Deo vel legislatori, « præceptum is- non Deo vel legislatori, « præceptum is- tud.» Jerem. XVII, 1: Peccatum Juda tud.» Jerem. XVII, 1: Peccatum Juda scriptum est in ungue adamantino, exa- scriptum est in ungue adamantino, exa- ratum super latitudinem cordis eorum. ratum super latitudinem cordis eorum. Unde Glossa: Moyses dicit, quasi dicat: Unde Glossa: Moyses dicit, quasi dicat: Hominis est consilium, non Dei, hoc est, Hominis est consilium, non Dei, hoc est, Moyses tunc humane consuluit uxoribus Moyses tunc humane consuluit uxoribus dimittendis et non attendit fidem, et dimittendis et non attendit fidem, et significatum sacramenti, et naturæ le- significatum sacramenti, et naturæ le- gem, et institutionem: quia illa tempore gem, et institutionem: quia illa tempore Moysi peccatum vitiaverat : et ideo Moysi peccatum vitiaverat : et ideo oportuit ut intentio legislatoris aliquan- oportuit ut intentio legislatoris aliquan- tulum cederet iniquitati et furori concu- tulum cederet iniquitati et furori concu- piscentiæ, tempore non revelatæ gratiæ: piscentiæ, tempore non revelatæ gratiæ: unde Dominus ratione talium carnalium unde Dominus ratione talium carnalium legum dicit corrigendam esse legem. Je- legum dicit corrigendam esse legem. Je- rem. xxxi, 31 et 32: Feriam domui Is- rem. xxxi, 31 et 32: Feriam domui Is- rael et domui Juda fœdus novum, non rael et domui Juda fœdus novum, non secundum pactum quod pepigi patribus secundum pactum quod pepigi patribus eorum, in die qua apprehendi manum eorum, in die qua apprehendi manum eorum ut educerem eos de terra Ægyp- eorum ut educerem eos de terra Ægyp- ti, pactum quod irritum fecerunt : et ti, pactum quod irritum fecerunt : et ego dominatus sum eorum. Quod Aposto- ego dominatus sum eorum. Quod Aposto- lus exponens, ad Hebr. vII, 7 et seq., ait : lus exponens, ad Hebr. vII, 7 et seq., ait : Nam si illud prius culpa vacasset, non Nam si illud prius culpa vacasset, non utique secundi locus inquireretur. Vitupe- utique secundi locus inquireretur. Vitupe- rans enim eos dicit: Ecce dies venient, di- rans enim eos dicit: Ecce dies venient, di- cit Dominus, et consummabo super do- cit Dominus, et consummabo super do- mum Israel, et super domum Juda, testa- mum Israel, et super domum Juda, testa- mentum novum: non secundum testamen- mentum novum: non secundum testamen-

tum quod dedi patribus eorum, in die tum quod dedi patribus eorum, in die qua apprehendi manum eorum, ut educe- qua apprehendi manum eorum, ut educe- rem illos de terra Egypti: quoniam ipsi rem illos de terra Egypti: quoniam ipsi non permanserunt in testamento meo, non permanserunt in testamento meo, et ego neglexi eos, dicit Dominus. Ex quo et ego neglexi eos, dicit Dominus. Ex quo patet quod tales leges negligunt observan- patet quod tales leges negligunt observan- tem, et non beatificant : quia per necessi- tem, et non beatificant : quia per necessi- tatem peccati sunt exortæ, ne pejus ali- tatem peccati sunt exortæ, ne pejus ali- quid committeretur. quid committeretur.

Hoc est igitur quod dicit : « Ad duri- Hoc est igitur quod dicit : « Ad duri- tiam cordis vestri scripsit vobis Moyses tiam cordis vestri scripsit vobis Moyses præceptum istud. » Deuter. XXXI, 27: Scio præceptum istud. » Deuter. XXXI, 27: Scio contentionem tuam, et cervicem tuam contentionem tuam, et cervicem tuam durissimam. Adhuc vivente me et in- durissimam. Adhuc vivente me et in- grediente vobiscum, semper contentiose grediente vobiscum, semper contentiose egistis contra Dominum : quanto magis egistis contra Dominum : quanto magis cum mortuus fuero ? Isa. XLVIII, 8: Scio cum mortuus fuero ? Isa. XLVIII, 8: Scio quia prævaricans prævaricaberis, et trans- quia prævaricans prævaricaberis, et trans-

IN EVANG. MARCI, X-5, 6. IN EVANG. MARCI, X-5, 6.

gressorem ex ventre vocavi te. Act. VII, gressorem ex ventre vocavi te. Act. VII, 51 Dura cervice, et incircumcisis cordi- 51 Dura cervice, et incircumcisis cordi- bus, et auribus, vos semper Spiritui san- bus, et auribus, vos semper Spiritui san- cto resistitis. cto resistitis.

« Ab initio autem, etc. » « Ab initio autem, etc. »

Scilicet, non fuit sic. Scilicet, non fuit sic.

Inducit ad legem de libello repudii na- Inducit ad legem de libello repudii na- turalis legis discrepationem. turalis legis discrepationem.

Dicit ergo «Ab initio autem creatu- Dicit ergo «Ab initio autem creatu- ræ, » cum Deus ad imaginem suam crea- ræ, » cum Deus ad imaginem suam crea- ret hominem, et institueret eum lege ret hominem, et institueret eum lege naturali, « non fuit sic : » quia naturalis naturali, « non fuit sic : » quia naturalis lex omnino ad licita instituit hominem: lex omnino ad licita instituit hominem: de qua dicitur in Psalmo IV, 6 et 7: de qua dicitur in Psalmo IV, 6 et 7: Multi dicunt: Quis ostendit nobis bona? Multi dicunt: Quis ostendit nobis bona? Signatum est super nos lumen vultus tui, Signatum est super nos lumen vultus tui, Domine. Ac si dicat: Non oportet quod Domine. Ac si dicat: Non oportet quod sequamur ignorantiam multorum quæ- sequamur ignorantiam multorum quæ- rentium quis ostendit nobis bona facien- rentium quis ostendit nobis bona facien- da, vel mala vitanda ? quia lumen vultus da, vel mala vitanda ? quia lumen vultus tui in lumine naturalis legis signatum et tui in lumine naturalis legis signatum et descriptum est super nos, hoc est, in descriptum est super nos, hoc est, in ratione mentis nostræ quæ super nos ratione mentis nostræ quæ super nos est quod docet quæ secundum inten- est quod docet quæ secundum inten- tionem Dei facienda sunt, et quæ peccatis tionem Dei facienda sunt, et quæ peccatis hominum permittuntur : hæc enim ratio hominum permittuntur : hæc enim ratio dictat fidem uxoriam, et fœdus matrimo dictat fidem uxoriam, et fœdus matrimo nii non esse violandum : et ideo, Malach. nii non esse violandum : et ideo, Malach. 11, 15, ubi de eadem lege loquitur, mittit 11, 15, ubi de eadem lege loquitur, mittit nos ad spiritum mentis et rationis di- nos ad spiritum mentis et rationis di- ctantem quid de talibus sit tenendum, di- ctantem quid de talibus sit tenendum, di- cens Custodite spiritum vestrum, et cens Custodite spiritum vestrum, et uxorem adolescentiæ tuæ noli despicere. uxorem adolescentiæ tuæ noli despicere.

Et hoc est « ab initio creaturæ. » Et Et hoc est « ab initio creaturæ. » Et hoc est, quando in natura nihil fuit nisi hoc est, quando in natura nihil fuit nisi quod Deus creavit. Eccle. vII, 30: Fecit quod Deus creavit. Eccle. vII, 30: Fecit Deus hominem rectum et ipse se in- Deus hominem rectum et ipse se in- finitis miscuit quæstionibus. Eccli. XVII, finitis miscuit quæstionibus. Eccli. XVII, 1 et 2 Deus creavit de terra hominem, 1 et 2 Deus creavit de terra hominem, et secundum imaginem suam fecit illum. et secundum imaginem suam fecit illum. Et iterum convertit illum in ipsam, et Et iterum convertit illum in ipsam, et secundum se vestivit illum virtute. secundum se vestivit illum virtute.

Et hoc est quod intendit per hoc quod Et hoc est quod intendit per hoc quod sequitur: « Masculum, » unicum, « et fœ- sequitur: « Masculum, » unicum, « et fœ- minam, » unicam, « fecit eos Deus. » Non minam, » unicam, « fecit eos Deus. » Non enim fecit uni fœminæ duo masculos, enim fecit uni fœminæ duo masculos, vel plures nec uni masculo fecit duas, vel plures nec uni masculo fecit duas,

583 583

vel plures fœminas: ut cum repudiaret vel plures fœminas: ut cum repudiaret unam, assumeret aliam. In quo facto os- unam, assumeret aliam. In quo facto os- tendit fœminam per fidem et legem Dei tendit fœminam per fidem et legem Dei conjunctam masculo numquam esse re- conjunctam masculo numquam esse re- pudiandam. Hoc enim omni naturæ con- pudiandam. Hoc enim omni naturæ con- sonum est, sicut naturæ ab ipso Creatore sonum est, sicut naturæ ab ipso Creatore inditum, et insitum et inseminatum. inditum, et insitum et inseminatum. Nullum enim mobile plus habet quam Nullum enim mobile plus habet quam unum motorem immediatum: nec ali- unum motorem immediatum: nec ali- quod patiens plus habet, quam unum quod patiens plus habet, quam unum agens proximum: et in omnibus anima- agens proximum: et in omnibus anima- libus (cum quidem distincti sexus) in libus (cum quidem distincti sexus) in ipsis embryonibus, et ovis eorum, non ipsis embryonibus, et ovis eorum, non nisi duo sexus congregantur. Quia sexus nisi duo sexus congregantur. Quia sexus masculinus est ingrediens in guttam fœ- masculinus est ingrediens in guttam fœ- minæ, sicut spiritus in corpus, ut dicit minæ, sicut spiritus in corpus, ut dicit Philosophus, nec umquam duo spiritus Philosophus, nec umquam duo spiritus in unum corpus ingrediuntur: nec duo in unum corpus ingrediuntur: nec duo corpora uni aptantur spiritui. corpora uni aptantur spiritui.

Si autem objicitur quod est in uno Si autem objicitur quod est in uno conceptu: sed nihil prohibet unam fœ- conceptu: sed nihil prohibet unam fœ- minam successive concipere a duobus minam successive concipere a duobus viris, et sic separari ab uno, et conjungi viris, et sic separari ab uno, et conjungi alii. Dicemus ad hoc quod natura homi- alii. Dicemus ad hoc quod natura homi- nis alia est, quam natura alterius ani- nis alia est, quam natura alterius ani- malis natura enim hominis ratio est, et malis natura enim hominis ratio est, et ideo rationes vocis naturales dicuntur, ideo rationes vocis naturales dicuntur, quia sunt homini naturales: unde Tullius quia sunt homini naturales: unde Tullius dicit in fine Primæ Rhetoricæ, quod dicit in fine Primæ Rhetoricæ, quod « jus naturale est, quod non opinio ge- « jus naturale est, quod non opinio ge- << nuit: sed innata quædam vis inseruit. » << nuit: sed innata quædam vis inseruit. » Natura autem homini dictat, non tantum Natura autem homini dictat, non tantum de generatione prolis, sed etiam de cura de generatione prolis, sed etiam de cura et educatione prolis, usque ad perfectio- et educatione prolis, usque ad perfectio- nem virium et ætatis, quousque curare nem virium et ætatis, quousque curare possit de se ipsa: ad hoc autem exigitur possit de se ipsa: ad hoc autem exigitur quod pater certitudinem habeat de nato quod pater certitudinem habeat de nato quod suus sit, et de corpore suo exierit. quod suus sit, et de corpore suo exierit. Quia ex hoc dictat ei natura, sicut dicit Quia ex hoc dictat ei natura, sicut dicit Philosophus, quod sicut de corpore exi- Philosophus, quod sicut de corpore exi- vit cum parte substantiæ corporis, per vit cum parte substantiæ corporis, per quam negotiari potuit in substantia nu- quam negotiari potuit in substantia nu- trimentali ad corporis perfectionem, ita trimentali ad corporis perfectionem, ita exire deberet de domo cum parte facul- exire deberet de domo cum parte facul- tatum domus patris, per quam negotiari tatum domus patris, per quam negotiari possit ad perfectionem suæ domus: quia possit ad perfectionem suæ domus: quia sic natus, pignus naturæ mortalis voca- sic natus, pignus naturæ mortalis voca- tur et sic homo naturaliter est animal tur et sic homo naturaliter est animal conjugale, et oeconomicum, et civile. conjugale, et oeconomicum, et civile.

581 581

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Talis autem cura de nato non potest esse Talis autem cura de nato non potest esse patris, nisi certa sit uxor: quia si certa patris, nisi certa sit uxor: quia si certa sit uxor, tunc fide uxoris certificatur sit uxor, tunc fide uxoris certificatur suus esse natus. Certa autem non potest suus esse natus. Certa autem non potest esse uxor, nisi per thori fidem: et sic esse uxor, nisi per thori fidem: et sic fides thori facit matrimonium. Fides au- fides thori facit matrimonium. Fides au- tem thori est de individuitate vitæ: in- tem thori est de individuitate vitæ: in- dividuitas autem vitæ, non nisi ad unam dividuitas autem vitæ, non nisi ad unam haberi potest et ideo nisi per dispensa- haberi potest et ideo nisi per dispensa- tionem aliter fiat, secundum legem na- tionem aliter fiat, secundum legem na- turæ non potest esse nisi unica unius. turæ non potest esse nisi unica unius. Dispensationem autem dicimus sicut Dispensationem autem dicimus sicut factum fuit tempore non revelatæ gra- factum fuit tempore non revelatæ gra- tiæ, quando pauci erant fideles: tunc tiæ, quando pauci erant fideles: tunc enim dispensabatur quod unus foecun- enim dispensabatur quod unus foecun- daret plures, ut cum propagatione semi- daret plures, ut cum propagatione semi- nis fieret etiam propagatio religionis. Et nis fieret etiam propagatio religionis. Et hoc est quod ex ordine naturæ hic pro- hoc est quod ex ordine naturæ hic pro- bat summa sapientia Christus, quod bat summa sapientia Christus, quod « ab initio creaturæ masculum » unum, « ab initio creaturæ masculum » unum, « et » unam « fœminam fecit Deus. » « et » unam « fœminam fecit Deus. » Et addit: Et addit:

« Propter hoc, » « Propter hoc, »

Scilicet matrimonium, « relinquet Scilicet matrimonium, « relinquet homo patrem et matrem,» ita quod filia homo patrem et matrem,» ita quod filia relinquet patrem, ne sibi matrimoniali- relinquet patrem, ne sibi matrimoniali- ter societur et filius relinquet matrem, ter societur et filius relinquet matrem, ne eam ducat in matrimonium. Et est ne eam ducat in matrimonium. Et est hæc lex disciplinæ matrimonii: quia na- hæc lex disciplinæ matrimonii: quia na- turale non est quod pater et mater qui turale non est quod pater et mater qui de suo habent in natis, jungantur ei quod de suo habent in natis, jungantur ei quod suum est. Hoc enim in nulla natura con- suum est. Hoc enim in nulla natura con- tingit, quod aliquid ei quod suum est tingit, quod aliquid ei quod suum est iterum conjungatur. Jam enim id quod iterum conjungatur. Jam enim id quod patris est, ei quod matris est in procura- patris est, ei quod matris est in procura- tione prolis est conjunctum : et ideo non tione prolis est conjunctum : et ideo non amplius conjungendum. amplius conjungendum.

Dicit autem « Relinquet, » non relin- Dicit autem « Relinquet, » non relin- quit: quia Heva de costa Adæ accepta quit: quia Heva de costa Adæ accepta fuit, et quasi filia Adæ fuit, et illi con- fuit, et quasi filia Adæ fuit, et illi con- juncta sed ulterius filia patri conjun- juncta sed ulterius filia patri conjun- genda. Et hæc sola persona in lege na- genda. Et hæc sola persona in lege na- turæ a conjugio excipiebatur, scilicet, turæ a conjugio excipiebatur, scilicet, quod filia non accepit patrem, et filius quod filia non accepit patrem, et filius non accepit matrem: et hoc ideo, quia non accepit matrem: et hoc ideo, quia naturæ fugientis per mortalitatem pignus naturæ fugientis per mortalitatem pignus est nata vel natus: nec retineri potest est nata vel natus: nec retineri potest

natura in parentibus, quæ fugit et deficit : natura in parentibus, quæ fugit et deficit : et ideo per pignus ordine retinenda est in et ideo per pignus ordine retinenda est in aliis posteris, abeuntibus parentibus : aliis posteris, abeuntibus parentibus : sicut succus a radice propagatur in ra- sicut succus a radice propagatur in ra- mos, ut dicit Augustinus, et non e con- mos, ut dicit Augustinus, et non e con- verso unde, Levit. xx, per decursum, verso unde, Levit. xx, per decursum, præcipit Dominus, quod pater et mater præcipit Dominus, quod pater et mater natis in matrimonio vel concubitu non natis in matrimonio vel concubitu non conjungantur. conjungantur.

« Et adhærebit, »> « Et adhærebit, »>

Per individuam vitam, quæ cum plu- Per individuam vitam, quæ cum plu- ribus esse non potest, « uxori suæ, » ribus esse non potest, « uxori suæ, » cujus et ipse est vir: suus autem, et per cujus et ipse est vir: suus autem, et per reciprocam servitutem esse non potest reciprocam servitutem esse non potest duarum. I ad Corinth. v, 4 et 5: Mu- duarum. I ad Corinth. v, 4 et 5: Mu- lier sui corporis potestatem non habet, lier sui corporis potestatem non habet, sed vir. Similiter autem et vir sui cor- sed vir. Similiter autem et vir sui cor- poris potestatem non habet, sed mulier. poris potestatem non habet, sed mulier. Nolite fraudare invicem. Si autem ha- Nolite fraudare invicem. Si autem ha- beret duas, si poneretur quod simul beret duas, si poneretur quod simul uno tempore peterent debitum, opor- uno tempore peterent debitum, opor- teret quod altera a suo debito defrau- teret quod altera a suo debito defrau- daretur. Adhuc autem, sicut dicit Ari- daretur. Adhuc autem, sicut dicit Ari- stoteles, quod veros amicos decet esse stoteles, quod veros amicos decet esse non multos, eo quod ea quæ pro ami- non multos, eo quod ea quæ pro ami- cis sunt facienda, multis non possunt cis sunt facienda, multis non possunt exhiberi : sic etiam uxores non decet esse exhiberi : sic etiam uxores non decet esse multas quia fides thori, et uxorius af- multas quia fides thori, et uxorius af- fectus, et redditio debiti, et procuratio fectus, et redditio debiti, et procuratio domus, et cura natorum et familiæ non domus, et cura natorum et familiæ non possunt multis exhiberi. Matrimonium possunt multis exhiberi. Matrimonium enim est officium civile, et ad beatitudi- enim est officium civile, et ad beatitudi- nem civium in cura domus est exhiben- nem civium in cura domus est exhiben- dum, ut dicit Aspasius. dum, ut dicit Aspasius.

Sunt enim quatuor in matrimonio at- Sunt enim quatuor in matrimonio at- tendenda, scilicet quod est officium natu- tendenda, scilicet quod est officium natu-

ræ, ræ,

quod est bonum mortalis vitæ, et quod quod est bonum mortalis vitæ, et quod est officium civile, et quod est sacramen- est officium civile, et quod est sacramen- tum Ecclesiæ. In hæc enim quatuor ge- tum Ecclesiæ. In hæc enim quatuor ge- nera incidit matrimonium. In officium nera incidit matrimonium. In officium naturæ est simpliciter institutum in pa- naturæ est simpliciter institutum in pa- radiso et sic est unica uni: hoc enim radiso et sic est unica uni: hoc enim sufficit ad naturæ generationem: et sicut sufficit ad naturæ generationem: et sicut dicit Philosophus, « natura numquam dicit Philosophus, « natura numquam « deficit in necessariis, et numquam « deficit in necessariis, et numquam « abundat superfluis. » Et si dicitur « abundat superfluis. » Et si dicitur quod masculus naturaliter movetur ad quod masculus naturaliter movetur ad

IN EVANG. MARCI, X-5, 6, 7, 8. IN EVANG. MARCI, X-5, 6, 7, 8.

plures. Hoc sicut dicit Philosophus, plures. Hoc sicut dicit Philosophus, per accidens est, scilicet, ex humo- per accidens est, scilicet, ex humo- ris abundantia superflua, quæ non ris abundantia superflua, quæ non convenit homini secundum statum na- convenit homini secundum statum na- turæ primum et simplicem et sic lo- turæ primum et simplicem et sic lo- quitur hic Dominus, et Matth. xix, 9. quitur hic Dominus, et Matth. xix, 9.

Secundum autem, quod ipsum est Secundum autem, quod ipsum est bonum mortalis vitæ, sicut dicit Augu- bonum mortalis vitæ, sicut dicit Augu- stinus in libro de Bono conjugali, sie stinus in libro de Bono conjugali, sie ipsum est ad solam prolis procreatio- ipsum est ad solam prolis procreatio- nem, in qua tamquam in pignore, na- nem, in qua tamquam in pignore, na- tura fugiens teneatur ne deficiat : et tura fugiens teneatur ne deficiat : et hoc modo attendendum est, quod non hoc modo attendendum est, quod non est proles, quæ statum naturæ dissi- est proles, quæ statum naturæ dissi- pat et confundit, et quæ humanis non pat et confundit, et quæ humanis non studet, sicut Plato in Politegiis (alias, studet, sicut Plato in Politegiis (alias, Politegnis) dicit: sed illa est pignus Politegnis) dicit: sed illa est pignus naturæ, quæ parentem restituit in omni naturæ, quæ parentem restituit in omni bono humano, hoc est, quæ justitiam bono humano, hoc est, quæ justitiam amat, et pietatem colit, et intellectua- amat, et pietatem colit, et intellectua- libus (quæ sola humana sunt) dat ope- libus (quæ sola humana sunt) dat ope- ram et studium impendit. ram et studium impendit.

Hanc autem prolem tam in profusione Hanc autem prolem tam in profusione seminis, quam in casu seminis in matri- seminis, quam in casu seminis in matri- cem, et in toto tempore imprægnationis, cem, et in toto tempore imprægnationis, et in cibis matris, et in exitu de matrice, et in cibis matris, et in exitu de matrice, et in omni educatione oportet esse per- et in omni educatione oportet esse per- fectam: quia aliter nec complexionem, fectam: quia aliter nec complexionem, nec compositionem membrorum, nec nec compositionem membrorum, nec vires animæ, nec operationes habebit ad vires animæ, nec operationes habebit ad justitiæ amorem, et ad pietatis cultum, justitiæ amorem, et ad pietatis cultum, et studium intellectualium perfectionum. et studium intellectualium perfectionum. Talis autem cura non potest pluribus Talis autem cura non potest pluribus impendi uxoribus: ex coitu enim multo impendi uxoribus: ex coitu enim multo cum pluribus mulieribus virtus in mas- cum pluribus mulieribus virtus in mas- culis destituitur, et efficitur semen im- culis destituitur, et efficitur semen im- maturum. Si autem mulier sæpe cum maturum. Si autem mulier sæpe cum pluribus coeat, pro certo sterilis effici- pluribus coeat, pro certo sterilis effici- tur: quia sæpe in matrice semen fusum, tur: quia sæpe in matrice semen fusum, per frequentem coitum exsiccata, non per frequentem coitum exsiccata, non retineretur; sed exstillatur et ejicitur: retineretur; sed exstillatur et ejicitur: et sic ad talem prolem pertinet, quod et sic ad talem prolem pertinet, quod una sit unius, secundum quod matrimo- una sit unius, secundum quod matrimo- nium est bonum naturæ, et officium ci- nium est bonum naturæ, et officium ci- vile quod per constructionem domus vile quod per constructionem domus est populans civitates. est populans civitates.

: :

585 585

non sufficit ad plures domos procuran- non sufficit ad plures domos procuran- das. In domo enim, sicut dicit Aristote- das. In domo enim, sicut dicit Aristote- les, paterfamilias est sicut Imperator et les, paterfamilias est sicut Imperator et Rex et uxor, sicut Imperatrix et Re- Rex et uxor, sicut Imperatrix et Re- gina et nati sunt sicut principes: et gina et nati sunt sicut principes: et clientuli, sicut vasalli. Et ideo sicut cor- clientuli, sicut vasalli. Et ideo sicut cor- ruptio urbanitatis et regni est plures si- ruptio urbanitatis et regni est plures si- mul imperare, sic corruptio boni œco- mul imperare, sic corruptio boni œco- nomi est plures viros conjungi in una nomi est plures viros conjungi in una domo, vel plures uxores jungi uni viro domo, vel plures uxores jungi uni viro in una domus dispensatione. Et ideo in una domus dispensatione. Et ideo conditores antiquarum legum Romano- conditores antiquarum legum Romano- rum præceperunt, quod una esset unius rum præceperunt, quod una esset unius uxor, et non plures: sicut dicunt Cetina uxor, et non plures: sicut dicunt Cetina et Achalus antiquissimi Pontifices Ro- et Achalus antiquissimi Pontifices Ro- manorum in libro quem de Religione manorum in libro quem de Religione deorum conscripserunt. Hac ergo de deorum conscripserunt. Hac ergo de causa quamvis gentes Babylonicæ et causa quamvis gentes Babylonicæ et Persarum et Græcorum, quæ civilitatem Persarum et Græcorum, quæ civilitatem colebant, plures habere concederent uxo- colebant, plures habere concederent uxo- res, tamen una sicut domina domus præ res, tamen una sicut domina domus præ aliis habebatur, ne dispensatio domus aliis habebatur, ne dispensatio domus per plures dissolveretur. Sic legitur Ju- per plures dissolveretur. Sic legitur Ju- dic. v, 29, de. Sisara cui erat una sapien- dic. v, 29, de. Sisara cui erat una sapien- tior cæteris uxoribus ejus. Hac ergo de tior cæteris uxoribus ejus. Hac ergo de causa Assuerus præ cæteris coronavit causa Assuerus præ cæteris coronavit primum Vasthi 1: et postmodum illa re- primum Vasthi 1: et postmodum illa re- pudiata coronavit Esther, cum tamen pudiata coronavit Esther, cum tamen plurimas haberet uxores. Sic etiam di- plurimas haberet uxores. Sic etiam di- ctum est illud, Cantic. vI, 7 et 8, secun- ctum est illud, Cantic. vI, 7 et 8, secun- dum sensum litteralem Sexaginta sunt dum sensum litteralem Sexaginta sunt reginæ, et octoginta concubinæ, et ado- reginæ, et octoginta concubinæ, et ado- lescentularum non est numerus. Una est lescentularum non est numerus. Una est columba mea. columba mea.

Quartum autem est, quod cadens matri- Quartum autem est, quod cadens matri- monium in genere sacramenti, sic fun- monium in genere sacramenti, sic fun- datur super fidem Christi implicitam vel datur super fidem Christi implicitam vel explicitam et sic consensus legitima- explicitam et sic consensus legitima- rum personarum ad contrahendum efficit rum personarum ad contrahendum efficit ipsum, et copula carnalis perficit ipsum : ipsum, et copula carnalis perficit ipsum : ita quod ex tunc non pari voto continen- ita quod ex tunc non pari voto continen- tiam solemniter voventium potest sepa- tiam solemniter voventium potest sepa- rari: quæ perfectio in matrimonio ex rari: quæ perfectio in matrimonio ex solo consensu non fuit, cum ante carna- solo consensu non fuit, cum ante carna- lem copulam alter conjugum etiam re- lem copulam alter conjugum etiam re- clamante alio ad frugem melioris vitæ clamante alio ad frugem melioris vitæ

Jam ex prædictis patuit, quod unus poterat convolare, et alteri dabatur nu- Jam ex prædictis patuit, quod unus poterat convolare, et alteri dabatur nu-

1 Cf. Esther, I еt 11, 17. 1 Cf. Esther, I еt 11, 17.

586 586

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

bendi licentia. Et sic matrimonium est bendi licentia. Et sic matrimonium est in duplici usu prout enim est Ecclesia- in duplici usu prout enim est Ecclesia- sticæ congregationis, sic per fidem thori sticæ congregationis, sic per fidem thori honestas conservatur officii: per bonum honestas conservatur officii: per bonum prolis multiplicatio fit fidelium, quia bo- prolis multiplicatio fit fidelium, quia bo- num prolis est quod in fide et timore num prolis est quod in fide et timore Dei suscipitur, et ad religionis Christianæ Dei suscipitur, et ad religionis Christianæ observantiam educatur et per bonum observantiam educatur et per bonum sacramenti, hoc est, signi illius quod est sacramenti, hoc est, signi illius quod est individuitas personarum, deservit fidei individuitas personarum, deservit fidei Christianæ quia sic præsignat indivi- Christianæ quia sic præsignat indivi- duam unionem spiritus creati et increati duam unionem spiritus creati et increati ad perfectam omnium bonorum fœcun- ad perfectam omnium bonorum fœcun- ditatem tam in gratia quam in gloria, ditatem tam in gratia quam in gloria, sicut dicitur, I ad Corinth. vi, 17: Qui sicut dicitur, I ad Corinth. vi, 17: Qui adhæret Domino, unus spiritus est. Et adhæret Domino, unus spiritus est. Et hic est usus matrimonii in bonum. hic est usus matrimonii in bonum. Alium autem usum habet in ordine a Alium autem usum habet in ordine a malo sic est in medicinam, ut dicit malo sic est in medicinam, ut dicit Augustinus quia morbida concupiscen- Augustinus quia morbida concupiscen- tia, quæ ruitura esset in præceps per so- tia, quæ ruitura esset in præceps per so- lutum concubitum, per medicamentum lutum concubitum, per medicamentum matrimonii honestate excipitur nuptia- matrimonii honestate excipitur nuptia- rum et sicut dicit Apostolus, I ad Co- rum et sicut dicit Apostolus, I ad Co- rinth. vii, 2 et 3: Propter fornicationem rinth. vii, 2 et 3: Propter fornicationem unusquisque uxorem suam habeat, et unusquisque uxorem suam habeat, et unaquæque virum suum habeat... No- unaquæque virum suum habeat... No- lite fraudare invicem, nisi forte ex con- lite fraudare invicem, nisi forte ex con- sensu ad tempus, ut vacetis orationi. sensu ad tempus, ut vacetis orationi. Hoc igitur modo accipiendo matrimo- Hoc igitur modo accipiendo matrimo- nium, sic cum tempore fuit sacramentum nium, sic cum tempore fuit sacramentum Ecclesiæ quia Ecclesia numero fidelium Ecclesiæ quia Ecclesia numero fidelium numquam deficit, ex quo esse mundus numquam deficit, ex quo esse mundus incepit: sed non fuit in medicinam actua- incepit: sed non fuit in medicinam actua- lem, nisi post statum vel lapsum pec- lem, nisi post statum vel lapsum pec- cati. Si autem isto quarto modo conside- cati. Si autem isto quarto modo conside- retur, non potest esse nisi unica unius: retur, non potest esse nisi unica unius: quia individuitas sacramenti ad plures quia individuitas sacramenti ad plures salvari non potest. salvari non potest.

: :

Omni ergo modo consideratum matri- Omni ergo modo consideratum matri- monium, si secundum perfectum et opti- monium, si secundum perfectum et opti- mum statum suum consideretur, semper mum statum suum consideretur, semper requirit quod una sit unius: et sic Do- requirit quod una sit unius: et sic Do- minus dicit: minus dicit:

« Et erunt duo, » « Et erunt duo, »

Agens, et patiens: imprægnans, et Agens, et patiens: imprægnans, et

caro caro

imprægnatum unum ad spiritum, et imprægnatum unum ad spiritum, et alterum ad corpus: unum regens, et al- alterum ad corpus: unum regens, et al- terum rectum: unum ex se in altero ge- terum rectum: unum ex se in altero ge- nerans, et alterum in se ex altero susci- nerans, et alterum in se ex altero susci- piens generationem, « in carne una » piens generationem, « in carne una » conceptæ prolis. Quia quamvis sexus conceptæ prolis. Quia quamvis sexus distincti sint in conjugibus, vires tamen distincti sint in conjugibus, vires tamen et humiditates sexuum uniuntur in carne et humiditates sexuum uniuntur in carne susceptæ prolis: et gutta maris ingredi susceptæ prolis: et gutta maris ingredi tur in guttam fœminæ, sicut spiritus tur in guttam fœminæ, sicut spiritus pulsans et vitalis ingreditur in corpus: pulsans et vitalis ingreditur in corpus: quia in vitalem pulsantem spiritum con- quia in vitalem pulsantem spiritum con- vertitur semen, quod est gutta viri. Et vertitur semen, quod est gutta viri. Et ex paucioribus quam duobus una ex paucioribus quam duobus una prolis constitui secundum naturam non prolis constitui secundum naturam non potest. Ex pluribus etiam quam talibus potest. Ex pluribus etiam quam talibus fieri non potest: quia duæ (alias, duo) fieri non potest: quia duæ (alias, duo) agentes se invicem corrumpunt, et nihil agentes se invicem corrumpunt, et nihil efficiunt secundum naturam. Similiter efficiunt secundum naturam. Similiter duæ guttæ patientes non movent se in- duæ guttæ patientes non movent se in- vicem, sed coadunatæ simul, putrescunt vicem, sed coadunatæ simul, putrescunt et corrumpuntur. Duæ etiam guttæ et corrumpuntur. Duæ etiam guttæ agentes in uno et eodem patiente, et se agentes in uno et eodem patiente, et se et patiens corrumpunt secundum natu- et patiens corrumpunt secundum natu- ram. Et ideo quando duæ guttæ ex uno ram. Et ideo quando duæ guttæ ex uno et eodem coitu dividuntur in matrice, et eodem coitu dividuntur in matrice, oportet dividi sanguinem matris, ut ge- oportet dividi sanguinem matris, ut ge- mini nascantur: quod utraque gutta di- mini nascantur: quod utraque gutta di- visim habeat suum patiens, ne mon- visim habeat suum patiens, ne mon- struosa fiat generatio, et corrupta. Et si struosa fiat generatio, et corrupta. Et si ex duobus coitibus duas concipiat mulier ex duobus coitibus duas concipiat mulier guttas vel plures, oportet etiam succes- guttas vel plures, oportet etiam succes- sive ministrato sanguine menstrui, fieri sive ministrato sanguine menstrui, fieri imprægnationem super imprægnationem. imprægnationem super imprægnationem. Et ideo in generatione gutta viri est fa- Et ideo in generatione gutta viri est fa- ciens et in adjutorium assumitur gutta ciens et in adjutorium assumitur gutta fœminæ, in qua gutta viri perficiat con- fœminæ, in qua gutta viri perficiat con- venientem sibi generationem. Genes. venientem sibi generationem. Genes. 11, 18 Non est bonum esse hominem so- 11, 18 Non est bonum esse hominem so- lum faciamus ei adjutorium simile lum faciamus ei adjutorium simile sibi. Tob. VIII, 8: Tu fecisti Adam de sibi. Tob. VIII, 8: Tu fecisti Adam de limo terræ, dedistique ei adjutorium limo terræ, dedistique ei adjutorium Hevam. Hevam.

Hæc est igitur expositio litteralis. Hæc est igitur expositio litteralis.

Tamen quædam Glossa dicit, quod Tamen quædam Glossa dicit, quod « erunt duo in carne una, » hoc est, in « erunt duo in carne una, » hoc est, in uno carnali opere: vel « una carne, » uno carnali opere: vel « una carne, » hoc est, in una reciproca carnali servi- hoc est, in una reciproca carnali servi- tute. Sed prima expositio litteralior est: tute. Sed prima expositio litteralior est:

IN EVANG. MARCI, X-9, 10, 11, 12. IN EVANG. MARCI, X-9, 10, 11, 12.

quia et una carnalis commistio, et reci- quia et una carnalis commistio, et reci- proca servitus ordinantur (ut ad finem) proca servitus ordinantur (ut ad finem) ad unitatem carnis in prole constituta : ad unitatem carnis in prole constituta : unde Glossa Interlinearis: « Præmium unde Glossa Interlinearis: « Præmium nuptiarum est, e duobus unam carnem nuptiarum est, e duobus unam carnem fieri castitas juncta spiritui efficitur unus fieri castitas juncta spiritui efficitur unus spiritus. » Alia Glossa dicit : « in carne spiritus. » Alia Glossa dicit : « in carne una,» faciendo unam carnem viri, et una,» faciendo unam carnem viri, et fœminæ. fœminæ.

« «

: :

Itaque jam non sunt duo, sed una Itaque jam non sunt duo, sed una

caro. » caro. »

Conclusio est ex inductis necessario Conclusio est ex inductis necessario consequens. consequens.

Et dicuntur hic duo, scilicet, matri- Et dicuntur hic duo, scilicet, matri- monii individuitas, et responsio solvens monii individuitas, et responsio solvens objectionem Pharisæorum. objectionem Pharisæorum.

587 587

carnales estis, et secundum hominem am- carnales estis, et secundum hominem am- bulatis ? Homo enim de divinis non de- bulatis ? Homo enim de divinis non de- bet per humanum sensum se intromit- bet per humanum sensum se intromit- terre, quia divina sunt super hominis terre, quia divina sunt super hominis sensum et rationem. Sapient. Ix, 14 sensum et rationem. Sapient. Ix, 14 et 15: Cogitationes mortalium sunt ti- et 15: Cogitationes mortalium sunt ti- midæ, et incertæ providentiæ nostræ. midæ, et incertæ providentiæ nostræ. Corpus enim quod corrumpitur, aggra- Corpus enim quod corrumpitur, aggra- vat animam et terrena inhabitatio de- vat animam et terrena inhabitatio de- primit sensum multa cogitantem. Ad primit sensum multa cogitantem. Ad Roman. ix, 20 O homo, tu quis es, qui Roman. ix, 20 O homo, tu quis es, qui respondeas Deo? Numquid dixit fig- respondeas Deo? Numquid dixit fig- mentum ei qui se finxit: Quid me fe- mentum ei qui se finxit: Quid me fe- cisti sic? Temerarius est homo qui mu- cisti sic? Temerarius est homo qui mu- tat ea quæ instituit Deus: cum etiam tat ea quæ instituit Deus: cum etiam par in parem non habeat potestatem, par in parem non habeat potestatem, quanto magis inferior non habet pote- quanto magis inferior non habet pote- statem in superiorem. statem in superiorem.

De individuitate dicit concludendo: De individuitate dicit concludendo: « Itaque, » ex quo Deus dicit, et matri- « Itaque, » ex quo Deus dicit, et matri- monii societas hoc requirit, «jam, » ex monii societas hoc requirit, «jam, » ex quo matrimonialiter conjuncti sunt, quo matrimonialiter conjuncti sunt, « non sunt duo, » divisa jura, vel cor- « non sunt duo, » divisa jura, vel cor- pora, ab invicem habentes: vel divisa pora, ab invicem habentes: vel divisa jura censentes: «sed una » individua jura censentes: «sed una » individua « caro. » Semper in omni natura agens « caro. » Semper in omni natura agens proximum et movens individuum est a proximum et movens individuum est a patiente et moto, sicut patet in primis alii nupserit, mœchatur. » generantibus, quæ sunt plantæ : in qui- patiente et moto, sicut patet in primis alii nupserit, mœchatur. » generantibus, quæ sunt plantæ : in qui- bus unum generans conjunctum est uni bus unum generans conjunctum est uni imprægnabili per ipsum, et numquam imprægnabili per ipsum, et numquam duo in talibus conjunguntur nisi per duo in talibus conjunguntur nisi per adulterinam insertionem et tunc male adulterinam insertionem et tunc male proficiunt. Levit. xix, 19: Agrum tuum proficiunt. Levit. xix, 19: Agrum tuum non seres diverso semine. non seres diverso semine.

« Et in domo iterum discipuli ejus « Et in domo iterum discipuli ejus de eodem interrogaverunt eum. de eodem interrogaverunt eum.

Et ait illis Quicumque dimiserit Et ait illis Quicumque dimiserit uxorem suam, et aliam duxerit, adul- uxorem suam, et aliam duxerit, adul- terium committit super eam. terium committit super eam.

Et si uxor dimiserit virum suum et Et si uxor dimiserit virum suum et

Hic incipit doctrina veritatis facta ad Hic incipit doctrina veritatis facta ad discipulos interpretatio. discipulos interpretatio.

Dicuntur autem duo, scilicet studioso- Dicuntur autem duo, scilicet studioso- rum iterata interrogatio, et benigni do- rum iterata interrogatio, et benigni do- ctoris facta ad quæstionem explanatio. ctoris facta ad quæstionem explanatio.

Dicit igitur: « Et in domo, » ubi fa- Dicit igitur: « Et in domo, » ubi fa- miliariter cum Magistro convenerant. miliariter cum Magistro convenerant.

« Quod ergo Deus conjunxit homo Sapient. VIII, 16: Intrans in domum « Quod ergo Deus conjunxit homo Sapient. VIII, 16: Intrans in domum non separet. » non separet. »

Conclusio est manifestans solutionem Conclusio est manifestans solutionem objectionis Pharisæorum. objectionis Pharisæorum.

Dicit ergo: Dicit ergo: « Quod ergo, » matrimo- « Quod ergo, » matrimo- nium unius ad unam, « Deus conjunxit, » nium unius ad unam, « Deus conjunxit, » per suam quæ plena auctoritate est insti- per suam quæ plena auctoritate est insti- tutionem, a homo, » qui de humo est et tutionem, a homo, » qui de humo est et humum in concupiscentia sapit, « non humum in concupiscentia sapit, « non separet, » quia individuitatem sacramenti separet, » quia individuitatem sacramenti separaret. I ad Corinth. III, 3: Nonne separaret. I ad Corinth. III, 3: Nonne

meam, conquiescam cum illa, scilicet sa- meam, conquiescam cum illa, scilicet sa- pientia non enim habet amaritudinem pientia non enim habet amaritudinem conversatio illius, nec tædium convictus conversatio illius, nec tædium convictus illius. illius.

« Iterum, » quia studiosi erant fre- « Iterum, » quia studiosi erant fre- quenter de verbis Domini meditantes. quenter de verbis Domini meditantes. Psal. 1, 2 In lege Domini meditabitur Psal. 1, 2 In lege Domini meditabitur die ac nocte. die ac nocte.

« Discipuli ejus, » disciplinis ejus « Discipuli ejus, » disciplinis ejus imbuendi. Joan. VIII, 31 et 32: Si vos imbuendi. Joan. VIII, 31 et 32: Si vos manseritis in sermone meo, vere disci- manseritis in sermone meo, vere disci-

10 10

11 11

12 12

588 588

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

puli mei eritis: et cognoscetis veritatem, puli mei eritis: et cognoscetis veritatem, et veritas liberabit vos. et veritas liberabit vos.

«< De eodem, » non plene intellecto, «< De eodem, » non plene intellecto, « interrogaverunt eum, » quia frequens « interrogaverunt eum, » quia frequens interrogatio, una clavium est scientiæ. interrogatio, una clavium est scientiæ. Eccli. VI, 36: Si videris sensatum, evi- Eccli. VI, 36: Si videris sensatum, evi- gila ad eum et gradus ostiorum illius gila ad eum et gradus ostiorum illius exterat pes tuus. exterat pes tuus.

« Et ait illis, » « Et ait illis, »

Dignis qui perfectiora aliis audirent Dignis qui perfectiora aliis audirent documenta. Supra, IV, 34: Seorsum dis- documenta. Supra, IV, 34: Seorsum dis- cipulis suis disserabat omnia ¹. cipulis suis disserabat omnia ¹.

« Quicumque, » « Quicumque, »

Cujuscumque conditionis, « dimiserit Cujuscumque conditionis, « dimiserit uxorem suam, » quam consensus secun- uxorem suam, » quam consensus secun- dum legem contrahentium suam fecit. dum legem contrahentium suam fecit. Matth. v, 32, additur: Qui dimiserit Matth. v, 32, additur: Qui dimiserit uxorem suam, excepta fornicationis cau- uxorem suam, excepta fornicationis cau- sa. Sed excludit Marcus per hoc quod sa. Sed excludit Marcus per hoc quod addit : « Et aliam duxerit, » quia qui addit : « Et aliam duxerit, » quia qui propter incontinentiam et adulterium a propter incontinentiam et adulterium a thoro separat uxorem, non potest aliam thoro separat uxorem, non potest aliam ducere illa vivente. I ad Corinth. vi, 10 ducere illa vivente. I ad Corinth. vi, 10 et 11 Præcipio... uxorem a viro non et 11 Præcipio... uxorem a viro non discedere: quod si discesserit, manere in- discedere: quod si discesserit, manere in- nuptam, aut viro suo reconciliari. nuptam, aut viro suo reconciliari.

Et hoc est quod addit: Et hoc est quod addit:

« Adulterium committit super eam. » « Adulterium committit super eam. »

Hæc est enim doctrina veritatis tem- Hæc est enim doctrina veritatis tem- pore revelatæ gratiæ, discipulis promul- pore revelatæ gratiæ, discipulis promul- ganda. I ad Corinth. 11,6 et 7: Sapientiam ganda. I ad Corinth. 11,6 et 7: Sapientiam loquimur inter perfectos sapientiam loquimur inter perfectos sapientiam vero non hujus sæculi, neque principum vero non hujus sæculi, neque principum hujus sæculi, qui destruuntur: sed lo- hujus sæculi, qui destruuntur: sed lo- quimur Dei sapientiam in mysterio, quæ quimur Dei sapientiam in mysterio, quæ abscondita est. Hæc enim duro populo abscondita est. Hæc enim duro populo non erat propalanda, ne pejus eveniret non erat propalanda, ne pejus eveniret de occisione uxorum, ut superius dictum de occisione uxorum, ut superius dictum est. Matth. vII, 6: Nolite dare sanctum est. Matth. vII, 6: Nolite dare sanctum canibus, neque mittatis margaritas ve- canibus, neque mittatis margaritas ve- stras ante porcos. Si qui autem devoti stras ante porcos. Si qui autem devoti

1 Cf. Matth. XIII, 36. 1 Cf. Matth. XIII, 36.

erant in illo populo, et ex fide matrimo- erant in illo populo, et ex fide matrimo- nii intelligebant uxores non nisi propter nii intelligebant uxores non nisi propter fornicationem esse dimittendas, et cor- fornicationem esse dimittendas, et cor- porales fœditates, quæ in eis erant: has porales fœditates, quæ in eis erant: has propter fidem thori intelligebant esse propter fidem thori intelligebant esse tollendas. Dicunt tamen quod sicut sub tollendas. Dicunt tamen quod sicut sub dispensatione divina tunc plures habe- dispensatione divina tunc plures habe- bantur uxores (quod tamen fuit contra bantur uxores (quod tamen fuit contra matrimonii individuitatem), ita etiam dis- matrimonii individuitatem), ita etiam dis- pensatione tunc dabatur libellus repu- pensatione tunc dabatur libellus repu- dii, quod fuit contra thori fidem. Causa dii, quod fuit contra thori fidem. Causa autem dispensationis fuit duritia populi, autem dispensationis fuit duritia populi, cui ex operibus legis gratia non confere- cui ex operibus legis gratia non confere-

batur. batur.

«Et si uxor dimiserit virum suum: » «Et si uxor dimiserit virum suum: »

Quia ad paria in jure matrimonii judi- Quia ad paria in jure matrimonii judi- cantur vir et mulier. Dimittit autem uxor cantur vir et mulier. Dimittit autem uxor virum, si excepta causa fornicationis re- virum, si excepta causa fornicationis re- cedit a viro, dans ei libellum repudii. cedit a viro, dans ei libellum repudii.

« Et alii nupserit. » Hoc dicit, quia « Et alii nupserit. » Hoc dicit, quia propter adulterium dimitti potest, sed propter adulterium dimitti potest, sed non potest alius duci, primo vivente. Et non potest alius duci, primo vivente. Et si alii nupserit, « machatur, » hoc est si alii nupserit, « machatur, » hoc est adulterium committit. Proverb. II, 16 et adulterium committit. Proverb. II, 16 et seq. Ut eruaris a muliere aliena, et ab seq. Ut eruaris a muliere aliena, et ab extranea quæ mollit sermones suos, et extranea quæ mollit sermones suos, et relinquit ducem pubertatis suæ, et pacti relinquit ducem pubertatis suæ, et pacti Dei sui oblita est. Dei sui oblita est.

« Et offerebant illi parvulos ut tan- « Et offerebant illi parvulos ut tan- geret illos discipuli autem commina- geret illos discipuli autem commina- bantur offerentibus. bantur offerentibus.

Quos cum videret Jesus, indigne tu- Quos cum videret Jesus, indigne tu- lit, et ait illis: Sinite parvulos venire lit, et ait illis: Sinite parvulos venire ad me, et ne prohibueritis eos. » ad me, et ne prohibueritis eos. »

Hic ponitur doctrina simplicissimæ Hic ponitur doctrina simplicissimæ humilitatis ostensa in exemplo Salvato- humilitatis ostensa in exemplo Salvato-

ris. ris.

Dividitur autem in quatuor paragra- Dividitur autem in quatuor paragra- phos: in quorum primo continetur de- phos: in quorum primo continetur de- votio eorum qui parvulos offerebant, ex votio eorum qui parvulos offerebant, ex quo sumitur hujus doctrinæ occasio: in quo sumitur hujus doctrinæ occasio: in

13 13

14 14

IN EVANG. MARCI, X-13, 14. IN EVANG. MARCI, X-13, 14.

secundo, discipulorum ex compassione secundo, discipulorum ex compassione prohibitio in tertio, erroris discipulo- prohibitio in tertio, erroris discipulo- rum correctio in quarto, doctrinæ istius rum correctio in quarto, doctrinæ istius promulgatio. promulgatio.

: :

Dicit igitur: «Et offerebant, » homi- Dicit igitur: «Et offerebant, » homi- nes ex devotione, « illi, » Salvatori, nes ex devotione, « illi, » Salvatori, « parvulos. » Glossa: Forsan quia par- « parvulos. » Glossa: Forsan quia par- vulum statuerat in medio discipulorum, vulum statuerat in medio discipulorum, quem Jesus complexatus fuerat, sicut di- quem Jesus complexatus fuerat, sicut di- citur, Matth. XVIII, 2: Advocans Jesus citur, Matth. XVIII, 2: Advocans Jesus parvulum, statuit eum in medio disci- parvulum, statuit eum in medio disci- pulorum: quem doctores dicunt fuisse pulorum: quem doctores dicunt fuisse beatum Martialem Lemovicensium Apo- beatum Martialem Lemovicensium Apo- stolum. stolum.

Hoc autem videntes homines de tur- Hoc autem videntes homines de tur- ba, qui jam fidem inceperunt habere, ba, qui jam fidem inceperunt habere, suos parvulos certatim Domino offere- suos parvulos certatim Domino offere- bant, « ut tangeret illos,» tactu corpo- bant, « ut tangeret illos,» tactu corpo- ris, in quo latebat divinitatis substantia. ris, in quo latebat divinitatis substantia. Psal. xxvIII, 1: Afferte Domino, filii Psal. xxvIII, 1: Afferte Domino, filii Dei, afferte Domino filios arietum, » hoc Dei, afferte Domino filios arietum, » hoc est, ducum gregis dominici filios, quos est, ducum gregis dominici filios, quos fide imbuerunt, et domino offerunt be- fide imbuerunt, et domino offerunt be- nedicendos. Numer. VI, 27: Invocabunt nedicendos. Numer. VI, 27: Invocabunt nomen meum super filios Israel, et ego nomen meum super filios Israel, et ego benedicam eis. Genes. xxvii, 21: Accede benedicam eis. Genes. xxvii, 21: Accede huc, ut tangam te, fili mi. Daniel. VIII, huc, ut tangam te, fili mi. Daniel. VIII, 18: Tetigit me, et statuit me in gradu 18: Tetigit me, et statuit me in gradu meo. Ideo dicit, quod intendebant ad meo. Ideo dicit, quod intendebant ad offerentes Domino parvulos, ut manu offerentes Domino parvulos, ut manu benediceret eis. Ad tactum enim vis divi- benediceret eis. Ad tactum enim vis divi- nitatis operabatur ad gratiam, et fomitis nitatis operabatur ad gratiam, et fomitis mitigationem sicut ad tactum fugabat mitigationem sicut ad tactum fugabat infirmitatem corporalem. Matth. vIII, 3: infirmitatem corporalem. Matth. vIII, 3: Extendens Jesus manum, tetigit lepro- Extendens Jesus manum, tetigit lepro- sum, dicens: Volo, mundare. Luc. VII, sum, dicens: Volo, mundare. Luc. VII, 14 et 15, tetigit loculum, et revixit mor- 14 et 15, tetigit loculum, et revixit mor- tuus. Tangit igitur Dominus gratiam con- tuus. Tangit igitur Dominus gratiam con- ferendo. Jerem. 1, 9: Misit Dominus ferendo. Jerem. 1, 9: Misit Dominus manum suam, et tetigit os meum, et manum suam, et tetigit os meum, et dixit Dominus ad me: Ecce dedi verba dixit Dominus ad me: Ecce dedi verba mea in ore tuo, hoc est, do tibi gratiam mea in ore tuo, hoc est, do tibi gratiam prophetalem. Tangit etiam aliquando prophetalem. Tangit etiam aliquando flagellando. Job, xix, 21: Miseremini flagellando. Job, xix, 21: Miseremini mei, miseremini mei, saltem vos amici mei, miseremini mei, saltem vos amici mei, quia manus Domini tetigit me. mei, quia manus Domini tetigit me. Tangitur autem Dominus per fidei de- Tangitur autem Dominus per fidei de-

1 Cf. Marc. v, 30. 1 Cf. Marc. v, 30.

589 589

votionem. Luc. VIII, 46: Tetigit me ali- votionem. Luc. VIII, 46: Tetigit me ali- quis, nam ego cognovi virtutem de me quis, nam ego cognovi virtutem de me exisse . Tenetur autem Deus orationis exisse . Tenetur autem Deus orationis devotione. Genes. xxx, 26: Non di- devotione. Genes. xxx, 26: Non di- mittam te, nisi benedixeris mihi. Isa. mittam te, nisi benedixeris mihi. Isa. LXIV, 7: Non est qui invocet nomen tuum : LXIV, 7: Non est qui invocet nomen tuum : qui consurgat, et teneat te. Vulneratur qui consurgat, et teneat te. Vulneratur autem fervore charitatis, et simplicitate autem fervore charitatis, et simplicitate intentionis. Cantic. Iv, 9: Vulnerasti cor intentionis. Cantic. Iv, 9: Vulnerasti cor meum, soror mea, sponsa: vulnerasti meum, soror mea, sponsa: vulnerasti cor meum in uno oculorum tuorum, et cor meum in uno oculorum tuorum, et in uno crine colli tui. in uno crine colli tui.

« «

Discipuli autem, etc. » Discipuli autem, etc. »

Secundus est paragraphus. Secundus est paragraphus.

« Discipuli autem, » compatientes las- « Discipuli autem, » compatientes las- situdini Domini, qui in turba per doctri- situdini Domini, qui in turba per doctri- nam afflictus fuerat, « comminabantur. » nam afflictus fuerat, « comminabantur. » Non poenam comminantes, sed a lasso Non poenam comminantes, sed a lasso prohibentes: unde, Matth. xix, 13: Dis- prohibentes: unde, Matth. xix, 13: Dis- cipuli autem increpabant eos. Sic ergo, cipuli autem increpabant eos. Sic ergo, non aliter, comminabantur « offerenti- non aliter, comminabantur « offerenti- bus. » Glossa: Non quia nollent eis et bus. » Glossa: Non quia nollent eis et manu et voce Salvatoris benedici: sed manu et voce Salvatoris benedici: sed nondum plenam fidem habentes, puta- nondum plenam fidem habentes, puta- bant eum more hominum, offerentium bant eum more hominum, offerentium importunitate lassari. Et in hoc laudatur importunitate lassari. Et in hoc laudatur compassio et reverentia discipulorum, compassio et reverentia discipulorum, quamvis non esset secundum scientiam. quamvis non esset secundum scientiam. Ad Roman. x, 2 : Testimonium perhi- Ad Roman. x, 2 : Testimonium perhi- beo illis quod æmulationem Dei habent, beo illis quod æmulationem Dei habent, sed non secundum scientiam. sed non secundum scientiam.

« Quos cum vidisset Jesus, » « Quos cum vidisset Jesus, »

Discipulos suos prohibentes. Et hic Discipulos suos prohibentes. Et hic est tertius paragraphus. Sapient. iv, 15: est tertius paragraphus. Sapient. iv, 15: Respectus ejus in electos ejus. Respectus ejus in electos ejus.

« Indigne tulit, » hoc est, ad modum « Indigne tulit, » hoc est, ad modum indignantis se habuit propter imperitiam, indignantis se habuit propter imperitiam, et modicitatem fidei discipulorum. Matth. et modicitatem fidei discipulorum. Matth. xv, 16 Adhuc et vos sine intellectu xv, 16 Adhuc et vos sine intellectu estis ? estis ?

Et corrigendo errorem eorum subdit: Et corrigendo errorem eorum subdit: « Et ait illis,» discipulis : « Et ait illis,» discipulis :

590 590

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

« Sinite parvulos venire ad me, » « Sinite parvulos venire ad me, »

Et subservite ut veniant. Psal. VII, 3: Et subservite ut veniant. Psal. VII, 3: Ex ore infantium et lactentium perfe- Ex ore infantium et lactentium perfe- cisti laudem propter inimicos tuos. Isa. cisti laudem propter inimicos tuos. Isa. VIII, 18 Ecce ego et pueri mei, quos de- VIII, 18 Ecce ego et pueri mei, quos de- dit mihi Dominus. dit mihi Dominus.

« Et ne prohibueritis eos, » obstaculo « Et ne prohibueritis eos, » obstaculo aliquo vetantes accessum. Chrysosto- aliquo vetantes accessum. Chrysosto- mus. «Si sanctificaturi sunt, quid vetatis mus. «Si sanctificaturi sunt, quid vetatis « ad patrem venire filios. Si peccatores « ad patrem venire filios. Si peccatores « futuri sunt, ut quid sententiam con- « futuri sunt, ut quid sententiam con- « demnationis profertis antequam cul- « demnationis profertis antequam cul- « pam videatis. Quales modo sunt, « pam videatis. Quales modo sunt, « meum est: quales futuri sunt, ipsorum. « meum est: quales futuri sunt, ipsorum. « Quod meum est, honorate: quod ipso- « Quod meum est, honorate: quod ipso- «rum erit, miseremini. » Ad Roman. «rum erit, miseremini. » Ad Roman. XIV, 4: Tu quis es, qui judicas alienum XIV, 4: Tu quis es, qui judicas alienum servum ? domino suo stat, aut cadit: servum ? domino suo stat, aut cadit: stabit autem, potens est enim Deus sta- stabit autem, potens est enim Deus sta- tuere illum. Ad Roman. xiv, 13: Hoc tuere illum. Ad Roman. xiv, 13: Hoc judicate magis, ne ponatis offendiculum judicate magis, ne ponatis offendiculum fratri, vel scandalum. Matth. xvIII, 10: fratri, vel scandalum. Matth. xvIII, 10: Videte ne contemnatis unum ex his pu- Videte ne contemnatis unum ex his pu- sillis dico enim vobis, quia Angeli eo- sillis dico enim vobis, quia Angeli eo- rum in cælis semper vident faciem Pa- rum in cælis semper vident faciem Pa- tris mei, qui in cælis est'. Et ideo ne tris mei, qui in cælis est'. Et ideo ne prohibueritis eos. prohibueritis eos.

« Talium est enim regnum Dei. » « Talium est enim regnum Dei. »

Doctrina veritatis. Quartus paragra- Doctrina veritatis. Quartus paragra- phus ponitur hic de simplicitate humili- phus ponitur hic de simplicitate humili- tatis. tatis.

Dicuntur autem hic tria, scilicet osten- Dicuntur autem hic tria, scilicet osten- sio humilitatis per similitudinis exem- sio humilitatis per similitudinis exem- plum, generalis doctrina promulgata per plum, generalis doctrina promulgata per veritatis verbum, et ostensio veritatis veritatis verbum, et ostensio veritatis dictorum per charitatis signum. dictorum per charitatis signum.

Dicit igitur: « Talium, » non istorum Dicit igitur: « Talium, » non istorum solum, sed his similium. Proprietates solum, sed his similium. Proprietates enim bonæ in pueris sunt novem, quas enim bonæ in pueris sunt novem, quas qui imitatur, regnum Dei consequitur: qui imitatur, regnum Dei consequitur: quæ sunt innocentia, munditia, obedien- quæ sunt innocentia, munditia, obedien- tia, simplicitas, humilitas, veritas, malo- tia, simplicitas, humilitas, veritas, malo- rum illatorum immemoratio, fortuito- rum illatorum immemoratio, fortuito- rum nulla reputatio, et præsentium et rum nulla reputatio, et præsentium et

* Cf. Psal. XXXIII, 8. * Cf. Psal. XXXIII, 8.

valde parvorum ad sufficientiam accep- valde parvorum ad sufficientiam accep- tatio. tatio.

De innocentia quidem dicitur, Psal. De innocentia quidem dicitur, Psal. xxiv, 21: Innocentes et recti adhæserunt xxiv, 21: Innocentes et recti adhæserunt mihi. Psal. xxv, 6: Lavabo inter inno- mihi. Psal. xxv, 6: Lavabo inter inno- centes manus meas, et circumdabo altare centes manus meas, et circumdabo altare tuum, Domine. tuum, Domine.

De munditia mentis et corporis, Apo- De munditia mentis et corporis, Apo- cal. 111, 4: Qui non inquinaverunt vesti- cal. 111, 4: Qui non inquinaverunt vesti- menta sua, scilicet cum mulieribus, am- menta sua, scilicet cum mulieribus, am- bulabunt mecum in albis, quia digni bulabunt mecum in albis, quia digni sunt. Matth. v, 8: Beati mundo corde, sunt. Matth. v, 8: Beati mundo corde, quoniam ipsi Deum videbunt. quoniam ipsi Deum videbunt.

De innocentia simul et munditia dici- De innocentia simul et munditia dici- tur, Job, xxn, 30: Salvabitur innocens, tur, Job, xxn, 30: Salvabitur innocens, salvabitur autem in munditia manuum salvabitur autem in munditia manuum

suarum. suarum.

De obedientia autem, ad Galat. iv, 1 De obedientia autem, ad Galat. iv, 1 et 2 Quanto tempore hæres parvulus et 2 Quanto tempore hæres parvulus est, nihil differt a servo, cum sit do- est, nihil differt a servo, cum sit do- minus omnium, sed sub tutoribus et acto- minus omnium, sed sub tutoribus et acto- ribus est usque ad tempus præfinitum a ribus est usque ad tempus præfinitum a patre. Ad Ephes. vi, 1: Filii, obedite patre. Ad Ephes. vi, 1: Filii, obedite parentibus vestris in Domino : hoc enim parentibus vestris in Domino : hoc enim justum est. Ad Hebr. x111, 17: Obedite justum est. Ad Hebr. x111, 17: Obedite præpositis vestris, et subjacete illis : ipsi præpositis vestris, et subjacete illis : ipsi enim pervigilant quasi rationem pro enim pervigilant quasi rationem pro animabus vestris reddituri. animabus vestris reddituri.

De simplicitate dicitur, Proverb. III, De simplicitate dicitur, Proverb. III, 32 Cum simplicibus sermocinatio ejus. 32 Cum simplicibus sermocinatio ejus. Matth. vi, 22 Si oculus tuus fuerit Matth. vi, 22 Si oculus tuus fuerit simplex, totum corpus tuum lucidum simplex, totum corpus tuum lucidum erit. Sapient. 1, 1: In simplicitate cordis erit. Sapient. 1, 1: In simplicitate cordis quærite illum. Ad Roman. xvI, 19: Vo- quærite illum. Ad Roman. xvI, 19: Vo- lo vos sapientes esse in bono, et simpli- lo vos sapientes esse in bono, et simpli- ces in malo. I ad Corinth. XIV, 20: No- ces in malo. I ad Corinth. XIV, 20: No- lite pueri effici sensibus, sed malitia lite pueri effici sensibus, sed malitia parvuli estote. parvuli estote.

De humilitate autem dicitur, Matth. De humilitate autem dicitur, Matth. XVIII, 4 Quicumque humiliaverit se sic- XVIII, 4 Quicumque humiliaverit se sic- ut parvulus iste, hic est major in regno ut parvulus iste, hic est major in regno cœlorum. Matth. x1, 29: Discite a me, cœlorum. Matth. x1, 29: Discite a me, quia mitis sum et humilis corde. Eccli. quia mitis sum et humilis corde. Eccli. 111, 20 Quanto magnus es, humilia te 111, 20 Quanto magnus es, humilia te in omnibus. in omnibus.

De veritate autem dicitur, Apocal. xiv, De veritate autem dicitur, Apocal. xiv, 5: In ore eorum non est inventum men- 5: In ore eorum non est inventum men-

IN EVANG. MARCI, X-15, 16. IN EVANG. MARCI, X-15, 16.

dacium. Ad Ephes. IV, 25: Loquimini dacium. Ad Ephes. IV, 25: Loquimini veritatem unusquisque cum proximo suo, veritatem unusquisque cum proximo suo, quoniam sumus invicem membra.. quoniam sumus invicem membra..

De malorum illatorum immemora- De malorum illatorum immemora- tione, Luc. XXIII, 34: Pater, dimitte tione, Luc. XXIII, 34: Pater, dimitte

illis, non enim sciunt quid faciunt. illis, non enim sciunt quid faciunt. Act. VII, 60 Ne statuas illis hoc pecca- Act. VII, 60 Ne statuas illis hoc pecca-

tum. tum.

De nulla reputatione fortuitorum, ad De nulla reputatione fortuitorum, ad Philip. II, 8 Existimo omnia detrimen- Philip. II, 8 Existimo omnia detrimen- tum esse propter eminentem scientiam tum esse propter eminentem scientiam Jesu Christi Domini mei, propter quem Jesu Christi Domini mei, propter quem omnia detrimentum feci, et arbitror ut omnia detrimentum feci, et arbitror ut stercora, ut Christum lucrifaciam. I Reg. stercora, ut Christum lucrifaciam. I Reg. XII, 3: Si de manu cujusquam munus ac- XII, 3: Si de manu cujusquam munus ac- cepi, contemnam illud hodie, restituam- cepi, contemnam illud hodie, restituam- que vobis. Luc. XIX, 8, dixit Zachæus, que vobis. Luc. XIX, 8, dixit Zachæus, qui statura pusillus erat: Ecce dimidium qui statura pusillus erat: Ecce dimidium bonorum meorum, Domine, do pauperi- bonorum meorum, Domine, do pauperi- bus et si quid aliquem defraudavi, red- bus et si quid aliquem defraudavi, red- do quadruplum. do quadruplum.

De hoc autem quod præsentia etiam De hoc autem quod præsentia etiam valde parva acceptant tamquam suffi- valde parva acceptant tamquam suffi- cientia dicitur, ad Hebr. XIII, 5 : Sint mo- cientia dicitur, ad Hebr. XIII, 5 : Sint mo- res sine avaritia, contenti præsentibus: res sine avaritia, contenti præsentibus: ipse enim dixit: Non te deseram, neque ipse enim dixit: Non te deseram, neque derelinquam. I ad Timoth. VI, 7 et 8: derelinquam. I ad Timoth. VI, 7 et 8: Nihil intulimus in hunc mundum: haud Nihil intulimus in hunc mundum: haud dubium quod nec auferre quid possumus. dubium quod nec auferre quid possumus. Habentes igitur alimenta et quibus tega- Habentes igitur alimenta et quibus tega- his contenti simus. his contenti simus.

mur, mur,

Hac igitur de causa dicit: Non tantum Hac igitur de causa dicit: Non tantum horum, sed « talium est enim regnum horum, sed « talium est enim regnum Dei. » Regnum autem istud est in quo Dei. » Regnum autem istud est in quo regnat Deus quod consistit in decore regnat Deus quod consistit in decore justitiæ, et confirmata potestate, et bea- justitiæ, et confirmata potestate, et bea- titudinis opere. Hoc enim regnum Dei titudinis opere. Hoc enim regnum Dei est, quo Deus regnat in nobis, hic per est, quo Deus regnat in nobis, hic per gratiam, et in futuro per gloriam. Luc. gratiam, et in futuro per gloriam. Luc. XVII, 21 Regnum Dei intra vos est. XVII, 21 Regnum Dei intra vos est. Matth. vi, 10: Adveniat regnum tuum. Matth. vi, 10: Adveniat regnum tuum. Dionysius in libro de Divinis nominibus: Dionysius in libro de Divinis nominibus: << Regnum Dei est omnis finis, et legis, << Regnum Dei est omnis finis, et legis, « et ordinis distributio. » Ad Roman. « et ordinis distributio. » Ad Roman.

XIV, XIV,

17: Non est regnum Dei esca, et po- 17: Non est regnum Dei esca, et po- tus sed justitia, et pax, et gaudium in tus sed justitia, et pax, et gaudium in Spiritu sancto. Hoc enim regnum Dei Spiritu sancto. Hoc enim regnum Dei maxime est talium, "qui sunt sicut par- maxime est talium, "qui sunt sicut par- vuli. Luc. XII, 32: Nolite timere, pusil- vuli. Luc. XII, 32: Nolite timere, pusil-

591 591

lus grex, quia complacuit Patri vestro lus grex, quia complacuit Patri vestro dare vobis regnum. dare vobis regnum.

« Amen dico vobis, quisquis non re- « Amen dico vobis, quisquis non re- ceperit regnum Dei velut parvulus, ceperit regnum Dei velut parvulus,

non intrabit in illud. non intrabit in illud.

Et complexans eos et imponens ma- Et complexans eos et imponens ma- nus super illos, benedicebat eos. » nus super illos, benedicebat eos. »

Ponit doctrinam generalem ad simili- Ponit doctrinam generalem ad simili- tudinem sumptam a parvulis, et utitur tudinem sumptam a parvulis, et utitur confirmatione dicens : « Amen dico vo- confirmatione dicens : « Amen dico vo- bis, » quia dicit Chrysostomus, quod « ab bis, » quia dicit Chrysostomus, quod « ab « Apostolis errorem aufert, qui putabant « Apostolis errorem aufert, qui putabant «ut corpore tantum mundos laudaret, et «ut corpore tantum mundos laudaret, et « non corde. »> « non corde. »>

Et ideo generalem infert doctrinam di- Et ideo generalem infert doctrinam di- cens: «Quisquis, » juvenis vel senex. Sa- cens: «Quisquis, » juvenis vel senex. Sa- pient. vi, 8 Pusillum et magnum ipse pient. vi, 8 Pusillum et magnum ipse fecit: et æqualiter cura est illi de omni- fecit: et æqualiter cura est illi de omni- bus. bus.

« Non receperit regnum Dei, » per « Non receperit regnum Dei, » per gratiam et gloriam, « velut parvulus, » gratiam et gloriam, « velut parvulus, » in præinductis proprietatibus parvuli in præinductis proprietatibus parvuli existens, « non intrabit in illud. » Nu- existens, « non intrabit in illud. » Nu- mer. XIV, 31 Parvulos vestros, qui ne- mer. XIV, 31 Parvulos vestros, qui ne- sciunt boni et mali distantiam, introdu- sciunt boni et mali distantiam, introdu- cam, ut videant terram quæ vobis dis- cam, ut videant terram quæ vobis dis- plicuit I Petri, 11, 2: Sicut modo geniti plicuit I Petri, 11, 2: Sicut modo geniti infantes, rationabile, sine dolo lac con- infantes, rationabile, sine dolo lac con- cupiscite, ut in eo crescatis. Sicut enim cupiscite, ut in eo crescatis. Sicut enim dicitur, Matth. VII, 14: Quam angusta dicitur, Matth. VII, 14: Quam angusta porta, et arcta via est, quæ ducit ad vi- porta, et arcta via est, quæ ducit ad vi- tam! et pauci sunt qui inveniunt eam. tam! et pauci sunt qui inveniunt eam. Magni autem impingunt in eam et exclu- Magni autem impingunt in eam et exclu-

duntur. duntur.

« Et complexans eos, » « Et complexans eos, »