36 36

IN EVANG. MARCI, VII-35, 36, 37. IN EVANG. MARCI, VII-35, 36, 37.

507 507

et solutum est vinculum linguæ ejus, Discite a me quia mitis sum et humilis. et solutum est vinculum linguæ ejus, Discite a me quia mitis sum et humilis. et loquebatur recte. » et loquebatur recte. »

Tangit modum perfectionis miraculi Tangit modum perfectionis miraculi in effectu ex parte infirmi. Et tria dicit: in effectu ex parte infirmi. Et tria dicit: modum in auribus: « Et statim apertæ modum in auribus: « Et statim apertæ sunt aures ejus, » quæ prius erant au- sunt aures ejus, » quæ prius erant au- riculæ, modo factæ aures, quia audiunt. riculæ, modo factæ aures, quia audiunt. «Sunt apertæ, » ut intret sonus et vox «Sunt apertæ, » ut intret sonus et vox ad audiendum. Proverb. xx, 12: Aurem ad audiendum. Proverb. xx, 12: Aurem audientem, et oculum videntem, Domi- audientem, et oculum videntem, Domi- nus fecit utrumque. Isa. xxxv, 5: Tunc nus fecit utrumque. Isa. xxxv, 5: Tunc aperientur oculi cæcorum, et aures sur- aperientur oculi cæcorum, et aures sur- dorum patebunt. dorum patebunt.

« Et solutum est vinculum linguæ « Et solutum est vinculum linguæ ejus. » Secundum est, ex parte linguæ ejus. » Secundum est, ex parte linguæ ejus. Isa. xxxv, 6: Aperta erit lingua ejus. Isa. xxxv, 6: Aperta erit lingua mutorum. Luc. XI, 14: Erat Jesus eji- mutorum. Luc. XI, 14: Erat Jesus eji- ciens dæmonium, et illud erat mutum. ciens dæmonium, et illud erat mutum. Et cum ejecisset dæmonium, locutus est Et cum ejecisset dæmonium, locutus est

mutus. mutus.

« Et loquebatur recte. » Tertium est ex « Et loquebatur recte. » Tertium est ex parte actus demonstrantis solutum esse parte actus demonstrantis solutum esse vinculum linguæ et aurium: qui non vinculum linguæ et aurium: qui non loqueretur, nisi audiret. Isa. xxXII, 3 et loqueretur, nisi audiret. Isa. xxXII, 3 et 4: Non caligabunt oculi videntium, et 4: Non caligabunt oculi videntium, et aures audientium diligenter ausculta- aures audientium diligenter ausculta- tabunt. Et cor stultorum intelliget scien- tabunt. Et cor stultorum intelliget scien- tiam, et lingua balborum velociter lo- tiam, et lingua balborum velociter lo- quetur et plane. quetur et plane.

« Et præcepit illis ne cui dice- « Et præcepit illis ne cui dice- rent. » rent. »

Tangitur ædificatio secuta miraculum. Tangitur ædificatio secuta miraculum. Tanguntur autem duo ædificatio ad Tanguntur autem duo ædificatio ad humilitatem ex parte Domini: et ædifi- humilitatem ex parte Domini: et ædifi- catio laudis divinæ ex parte turbæ et catio laudis divinæ ex parte turbæ et amicorum curati. amicorum curati.

Dicit igitur: «Et præcepit illis, » non Dicit igitur: «Et præcepit illis, » non præcepto observationis, sed præcepto præcepto observationis, sed præcepto instructionis, ad humiliandum in magnis instructionis, ad humiliandum in magnis factis exemplo Domini, « ne cui dice- factis exemplo Domini, « ne cui dice- rent, » et per hoc non jactare bona sua rent, » et per hoc non jactare bona sua discerent. Eccli. 111, 20: Quanto magnus discerent. Eccli. 111, 20: Quanto magnus es, humilia te in omnibus. Matth. x1, 29: es, humilia te in omnibus. Matth. x1, 29:

corde. corde.

« Quanto autem eis præcipiebat, « Quanto autem eis præcipiebat, tanto magis plus prædicabant : tanto magis plus prædicabant :

Et eo amplius admirabantur, di- 37 Et eo amplius admirabantur, di- 37 centes Bene omnia fecit: et surdos centes Bene omnia fecit: et surdos fecit audire, et mutos loqui. » fecit audire, et mutos loqui. »

Tangit secundum. Et dicit tria, scili- Tangit secundum. Et dicit tria, scili- cet ædificationem ad ampliorem gloriam, cet ædificationem ad ampliorem gloriam, ædificationem ad ampliorem admiratio- ædificationem ad ampliorem admiratio- nem, et ædificationem ad ampliorem nem, et ædificationem ad ampliorem laudem. laudem.

: :

Dicit igitur « Quanto autem eis, » Dicit igitur « Quanto autem eis, » et abundantiore humilitate, « præcipie- et abundantiore humilitate, « præcipie- bat, præcepto instructionis, « tanto bat, præcepto instructionis, « tanto magis plus prædicabant » gloriam ipsius. magis plus prædicabant » gloriam ipsius. Quia, sicut dicit Tullius in fine primi Quia, sicut dicit Tullius in fine primi libri Rhetoricæ, « gloria est ore multo- libri Rhetoricæ, « gloria est ore multo- «rum prædicata laudatio. » Tob. x11, 7: «rum prædicata laudatio. » Tob. x11, 7: Opera Dei revelare honorificum est. Opera Dei revelare honorificum est. Isa. LXVI, 19: Et annuntiabunt gloriam Isa. LXVI, 19: Et annuntiabunt gloriam meam gentibus. meam gentibus.

« Et eo amplius admirabantur. » « Et eo amplius admirabantur. »

Quantum ille ex humilitate non dila- Quantum ille ex humilitate non dila- tandum esse præcepit. Esther, xv, 17: tandum esse præcepit. Esther, xv, 17: Valde mirabilis es, domine: et facies Valde mirabilis es, domine: et facies tua plena est gratiarum. Hoc enim valde tua plena est gratiarum. Hoc enim valde mirabile quia in tanta facie, hoc est, mirabile quia in tanta facie, hoc est, præsentia gratiarum tam humilis fuit. præsentia gratiarum tam humilis fuit.

« Dicentes, » in magnifica laudis ædi- « Dicentes, » in magnifica laudis ædi- ficatione « Bene omnia fecit, » hoc est, ficatione « Bene omnia fecit, » hoc est, bene se omnia facere posse probavit, hoc bene se omnia facere posse probavit, hoc est, omnipotentiam demonstravit. Ad est, omnipotentiam demonstravit. Ad Roman. IX, 19: Voluntati ejus quis re- Roman. IX, 19: Voluntati ejus quis re- sistit? sistit?

« Et surdos fecit audire, » quotquot « Et surdos fecit audire, » quotquot voluit, « et muros loqui. » Surdi enim voluit, « et muros loqui. » Surdi enim prius est audire, ut sciat quid loquatur. prius est audire, ut sciat quid loquatur. Proverb. XVIII, 13: Qui prius respondet. Proverb. XVIII, 13: Qui prius respondet. quam audiat, stultum se esse demon- quam audiat, stultum se esse demon- strat, et confusione dignum. strat, et confusione dignum.

Sic ergo per virtutem Leonis curatur Sic ergo per virtutem Leonis curatur actuale peccatum. actuale peccatum.

508 508

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

CAPUT VIII. CAPUT VIII.

Septem panibus paucisque pisciculis satiat quatuor hominum millia : discipulos a Septem panibus paucisque pisciculis satiat quatuor hominum millia : discipulos a fermento Pharisæorum cavere jubet : cæcum sensim curat : interrogatis Apo- fermento Pharisæorum cavere jubet : cæcum sensim curat : interrogatis Apo- stolis quem Jesum esse dicerent, Petrus confitetur ipsum esse Christum : et stolis quem Jesum esse dicerent, Petrus confitetur ipsum esse Christum : et paulo post Satanas ab eo dicitur, quod increparet illum dum suam prædiceret paulo post Satanas ab eo dicitur, quod increparet illum dum suam prædiceret passionem de tollenda cruce, et quod anima nihil debet esse carius. passionem de tollenda cruce, et quod anima nihil debet esse carius.

1. In diebus illis iterum cum turba 1. In diebus illis iterum cum turba multa esset, nec haberent quod multa esset, nec haberent quod manducarent, convocatis disci- manducarent, convocatis disci- pulis, ait illis : pulis, ait illis :

2. Misereor super turbam, quia ecce 2. Misereor super turbam, quia ecce jam triduo sustinent me, nec jam triduo sustinent me, nec habent quod manducent : habent quod manducent :

3. Et si dimisero eos jejunos in do- 3. Et si dimisero eos jejunos in do- mum suam, deficient in via: mum suam, deficient in via: quidam enim ex eis de longe quidam enim ex eis de longe

venerunt. venerunt.

quasi quatuor millia, et dimisit quasi quatuor millia, et dimisit

eos. eos.

10. Et statim ascendens navim cum 10. Et statim ascendens navim cum discipulis suis, venit in partes discipulis suis, venit in partes

Dalmanutha. Dalmanutha.

11. Et exierunt Pharisæi 2, et cœpe- 11. Et exierunt Pharisæi 2, et cœpe- perunt conquirere cum eo, quæ- perunt conquirere cum eo, quæ- rentes ab illo signum de coelo, rentes ab illo signum de coelo,

tentantes eum. tentantes eum.

12. Et ingemiscens spiritu, ait : Quid 12. Et ingemiscens spiritu, ait : Quid generatio ista signum quærit? generatio ista signum quærit? Amen dico vobis, si dabitur ge- Amen dico vobis, si dabitur ge- nerationi isti signum. nerationi isti signum.

4. Et responderunt ei discipuli sui : 4. Et responderunt ei discipuli sui : Unde illos quis poterit hic sa- Unde illos quis poterit hic sa- turare panibus in solitudine? turare panibus in solitudine? 5. Et interrogavit eos : Quot panes 5. Et interrogavit eos : Quot panes habetis? Qui dixerunt: Sep- 14. Et obliti sunt panes sumere ³, et habetis? Qui dixerunt: Sep- 14. Et obliti sunt panes sumere ³, et

tem. tem.

6. Et præcepit turbæ discumbere 6. Et præcepit turbæ discumbere super terram. Et accipiens sep- super terram. Et accipiens sep- tem panes, gratias agens fregit, tem panes, gratias agens fregit, et dabat discipulis suis ut ap- et dabat discipulis suis ut ap- ponerent et apposuerunt tur- ponerent et apposuerunt tur- bæ. bæ.

7. Et habebant pisciculos paucos : et 7. Et habebant pisciculos paucos : et ipsos benedixit, et jussit ap- ipsos benedixit, et jussit ap- poni. poni.

8. Et manducaverunt, et saturati 8. Et manducaverunt, et saturati sunt et sustulerunt quod su- sunt et sustulerunt quod su- peraverat de fragmentis, septem peraverat de fragmentis, septem sportas. sportas.

9. Erant autem qui manducaverant 9. Erant autem qui manducaverant

1 Matth. xv, 32. 1 Matth. xv, 32.

2 Matth. XVI, 1; Luc. x1, 54. 2 Matth. XVI, 1; Luc. x1, 54.

13. Et dimittens eos, ascendit iterum 13. Et dimittens eos, ascendit iterum navim, et abiit trans fretum. navim, et abiit trans fretum.

nisi unum panem non habebant nisi unum panem non habebant secum in navi. secum in navi.

15. Et præcipiebat eis, dicens: Vi- 15. Et præcipiebat eis, dicens: Vi- dete, et cavete a fermento Pha- dete, et cavete a fermento Pha- risæorum, et fermento Hero- risæorum, et fermento Hero- dis. dis.

16. Et cogitabant ad alterutrum, di- 16. Et cogitabant ad alterutrum, di- centes : Quia panes non ha- centes : Quia panes non ha- bemus. bemus.

17. Quo cognito, ait illis Jesus : Quid 17. Quo cognito, ait illis Jesus : Quid cogitatis quia panes non habe- cogitatis quia panes non habe- tis? nondum cognoscitis nec in- tis? nondum cognoscitis nec in- telligitis? adhuc cæcatum ha- telligitis? adhuc cæcatum ha- betis cor vestrum? betis cor vestrum?

18. Oculos habentes non videtis? et 18. Oculos habentes non videtis? et

3 Matth. XVI, 5. 3 Matth. XVI, 5.

CAP. VIII MARCI. CAP. VIII MARCI.

aures habentes non auditis, nec aures habentes non auditis, nec recordamini? recordamini?

19. Quando quinque panes fregi in 19. Quando quinque panes fregi in quinque millia quot cophi- quinque millia quot cophi-

nos fragmentorum plenos susti- nos fragmentorum plenos susti- listis? Dicunt ei : Duodecim. listis? Dicunt ei : Duodecim. 20. Quando et septem panes in qua- 20. Quando et septem panes in qua- tuor millia, quot sportas frag- tuor millia, quot sportas frag- mentorum tulistis? Et dicunt mentorum tulistis? Et dicunt ei: Septem. ei: Septem.

21. Et dicebat eis: Quomodo non- 21. Et dicebat eis: Quomodo non- dum intelligitis? dum intelligitis?

22. Et veniunt Bethsaidam, et addu- 22. Et veniunt Bethsaidam, et addu- cunt ei cæcum, et rogabant eum cunt ei cæcum, et rogabant eum ut illum tangeret. ut illum tangeret.

23. Et apprehensa manu cæci, eduxit 23. Et apprehensa manu cæci, eduxit

eum extra vicum et exspuens eum extra vicum et exspuens

509 509

30. Et comminatus est eis ne cui di- 30. Et comminatus est eis ne cui di- cerent de illo. cerent de illo.

31. Et coepit docere eos quoniam 31. Et coepit docere eos quoniam oportet Filium hominis pati oportet Filium hominis pati multa, et reprobari a senioribus, multa, et reprobari a senioribus, et a summis sacerdotibus, et et a summis sacerdotibus, et scribis, et occidi : et post tres scribis, et occidi : et post tres dies resurgere. dies resurgere. 32. Et palam verbum loquebatur. Et 32. Et palam verbum loquebatur. Et apprehendens eum Petrus, co- apprehendens eum Petrus, co- pit increpare eum. pit increpare eum.

33. Qui conversus, et videns discipu- 33. Qui conversus, et videns discipu- los suos, comminatus est Petro, los suos, comminatus est Petro, dicens Vade retro me, Satana, dicens Vade retro me, Satana, quoniam non sapis quæ Dei quoniam non sapis quæ Dei sunt, sed quæ sunt homi- sunt, sed quæ sunt homi-

num. num.

in oculos ejus, impositis mani- 34. Et convocata turba cum discipulis in oculos ejus, impositis mani- 34. Et convocata turba cum discipulis

bus suis, interrogavit eum si bus suis, interrogavit eum si quid videret. quid videret.

24. Et adspiciens, ait : Video homines 24. Et adspiciens, ait : Video homines

velut arbores ambulantes. velut arbores ambulantes.

25. Deinde iterum imposuit manus su- 25. Deinde iterum imposuit manus su- per oculos ejus et coepit videre, per oculos ejus et coepit videre, et restitutus est, ita ut clare vi- et restitutus est, ita ut clare vi- deret omnia. deret omnia.

26. Et misit illum in domum suam, 26. Et misit illum in domum suam,

dic ens: Vade in domum tuam, dic ens: Vade in domum tuam,

et si in vicum introieris, nemini et si in vicum introieris, nemini dixeris. dixeris.

: :

suis, dixit eis Si quis vult me suis, dixit eis Si quis vult me sequi, deneget semetipsum *, et sequi, deneget semetipsum *, et tollat crucem suam, et sequatur tollat crucem suam, et sequatur

me. me.

35. Qui enim voluerit animam suam 35. Qui enim voluerit animam suam salvam facere, perdet eam : qui salvam facere, perdet eam : qui

autem perdiderit animam suam autem perdiderit animam suam

propter me et evangelium, sal- propter me et evangelium, sal-

vam faciet eam. vam faciet eam.

36. Quid enim proderit homini, si 36. Quid enim proderit homini, si lucretur mundum totum, et lucretur mundum totum, et detrimentum animæ suæ faciat? detrimentum animæ suæ faciat?

27. Et egressus est Jesus *, et discipu- 37. Aut quid dabit homo commuta- 27. Et egressus est Jesus *, et discipu- 37. Aut quid dabit homo commuta-

liejus, in castella liejus, in castella

Cæsareæ Cæsareæ

Philippi et in via interrogabat 38. Qui enim me confusus fuerit, et Philippi et in via interrogabat 38. Qui enim me confusus fuerit, et

discipulos suos, dicens eis : discipulos suos, dicens eis :

Quem me dicunt esse ho- Quem me dicunt esse ho- mines ³ mines ³

28. Qui responderunt illi, dicentes: 28. Qui responderunt illi, dicentes: Joannem Baptistam, alii Eliam, Joannem Baptistam, alii Eliam,

tionis pro anima sua? tionis pro anima sua?

verba mea, in generatione ista verba mea, in generatione ista adultera et peccatrice, et Filius adultera et peccatrice, et Filius hominis confundetur eum, cum hominis confundetur eum, cum

venerit in gloria Patris sui cum venerit in gloria Patris sui cum angelis sanctis angelis sanctis

alii vero quasi unum de Pro- 39. Et dicebat illis : Amen dico vo- alii vero quasi unum de Pro- 39. Et dicebat illis : Amen dico vo-

phetis. phetis.

29. Tunc dicit illis : Vos vero quem 29. Tunc dicit illis : Vos vero quem

me esse dicitis? Respondens me esse dicitis? Respondens Petrus ait ei: Tu es Christus. Petrus ait ei: Tu es Christus.

bis, quia sunt quidam de hic bis, quia sunt quidam de hic stantibus, qui non gustabunt stantibus, qui non gustabunt mortem, donec videant regnum mortem, donec videant regnum Dei veniens in virtute 7. Dei veniens in virtute 7.

1 Supra, v1, 41; Joan. vi, 11. 1 Supra, v1, 41; Joan. vi, 11.

Matth. XVI, 13. Matth. XVI, 13.

3 Luc. ix, 18. 3 Luc. ix, 18.

4 Matth. x, 38 et XVI, 24; Luc. 1x, 23 et 4 Matth. x, 38 et XVI, 24; Luc. 1x, 23 et

XIV, 27. XIV, 27.

5 Luc. XVII, 33; Joan. x, 25. 5 Luc. XVII, 33; Joan. x, 25.

6 Matth. x, 33; Luc. 1x, 26 et XII, 9. 6 Matth. x, 33; Luc. 1x, 26 et XII, 9.

7 Matth. xvi, 28; Luc ix, 27. 7 Matth. xvi, 28; Luc ix, 27.

510 510

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD D. ALB. MAG. ORD. PRÆD

IN CAPUT VIII MARCI IN CAPUT VIII MARCI

ENARRATIO. ENARRATIO.

<< In diebus illis iterum cum turba << In diebus illis iterum cum turba multa esset, nec haberent quod man- multa esset, nec haberent quod man- ducarent. » ducarent. »

Hic incipit pars illa quæ est de osten- Hic incipit pars illa quæ est de osten- sione virtutis Leonis contra sequelas sione virtutis Leonis contra sequelas peccati actualis, quæ sequelæ sunt tres: peccati actualis, quæ sequelæ sunt tres: prima quidem est inedia, quæ causatur prima quidem est inedia, quæ causatur ex longo defectu carentiæ refectionis spi- ex longo defectu carentiæ refectionis spi- ritualis ex cibo gratiæ, propter quam fit ritualis ex cibo gratiæ, propter quam fit deperditio virium ad vitam spiritualem: deperditio virium ad vitam spiritualem: et contra hunc defectum adducitur mira- et contra hunc defectum adducitur mira- culum refectionis turbarum. Secundus culum refectionis turbarum. Secundus defectus, est defectus visus in discretione defectus, est defectus visus in discretione credendorum, et agendorum, et appe- credendorum, et agendorum, et appe- tendorum, quæ Domino placent: et hic tendorum, quæ Domino placent: et hic defectus causatur ex longa obscuratione defectus causatur ex longa obscuratione cordis, contra tenebras peccatorum : cordis, contra tenebras peccatorum : contra hunc defectum inducitur miracu- contra hunc defectum inducitur miracu- lum de cæci illuminatione, ibi, y. 22: lum de cæci illuminatione, ibi, y. 22: « Et veniunt Bethsaidam, et adducunt « Et veniunt Bethsaidam, et adducunt ei cæcum, etc. » Tertius defectus est ei cæcum, etc. » Tertius defectus est difficultas ad faciendum bonum, et rece- difficultas ad faciendum bonum, et rece- dendum a malo: et contra hunc defe- dendum a malo: et contra hunc defe- ctum inducitur miraculum dæmoniaci, ctum inducitur miraculum dæmoniaci, quem discipuli curare non poterant: quem discipuli curare non poterant: incipit post principium capituli noni, ibi, incipit post principium capituli noni, ibi, 1x, 13: « Et veniens ad discipulos suos, 1x, 13: « Et veniens ad discipulos suos, vidit turbam, etc. » vidit turbam, etc. »

et et

Prima autem harum partium dividi- Prima autem harum partium dividi- tur in duas partes: in quarum prima tur in duas partes: in quarum prima inducit miraculum contra defectum præ- inducit miraculum contra defectum præ- dictum. Sed quia quidam non intellige- dictum. Sed quia quidam non intellige- bant quod contra talem ordinaretur de- bant quod contra talem ordinaretur de- fectum, ideo in secunda parte de hoc fectum, ideo in secunda parte de hoc plenam inducit instructionem, ibi, plenam inducit instructionem, ibi, . 10: : . 10: : « Et statim ascendens navim. » « Et statim ascendens navim. »

1 Cf. Exod. XXIV, 18. 1 Cf. Exod. XXIV, 18.

Adhuc autem historia de miraculo di- Adhuc autem historia de miraculo di- viditur in tres partes: in quarum prima viditur in tres partes: in quarum prima inducit ad istud miraculum faciendum in- inducit ad istud miraculum faciendum in- ducentia in secunda, inducit ea quæ sunt ducentia in secunda, inducit ea quæ sunt discipulos de miraculo faciendo instruen- discipulos de miraculo faciendo instruen- tia in tertia autem, ponit ea quæ sunt tia in tertia autem, ponit ea quæ sunt miraculum perficientia. miraculum perficientia.

In prima harum partium dicit tria, In prima harum partium dicit tria, scilicet opportunitatem temporis, con- scilicet opportunitatem temporis, con- gruentiam devotionis, et affectum mise- gruentiam devotionis, et affectum mise-

ricordiæ et miserationis. ricordiæ et miserationis. De primo dicitur : De primo dicitur :

« In diebus illis, etc. » « In diebus illis, etc. »

Significans quod pluribus diebus eum Significans quod pluribus diebus eum turba sustinuerat: quia aliter pluraliter, turba sustinuerat: quia aliter pluraliter, « in illis diebus, » non diceret. Psal. « in illis diebus, » non diceret. Psal. CXXXVIII, 16: Dies formabuntur, et nemo CXXXVIII, 16: Dies formabuntur, et nemo in eis, supple, defluit. Genes. xxix, 20: in eis, supple, defluit. Genes. xxix, 20: Videbantur illi pauci dies præ amoris Videbantur illi pauci dies præ amoris magnitudine. Dicit enim Avicenna, quod magnitudine. Dicit enim Avicenna, quod homines delectati in divinis tempus non homines delectati in divinis tempus non percipiunt, ita et isti non perceperunt percipiunt, ita et isti non perceperunt tempus nec defectum corporis, ex desi- tempus nec defectum corporis, ex desi- derio et delectatione auditus Christi. derio et delectatione auditus Christi. Psal. cxvi, 103: Quam dulcia faucibus Psal. cxvi, 103: Quam dulcia faucibus meis eloquia tua, super mel ori meo! meis eloquia tua, super mel ori meo! Sic Moyses in monte perseveravit cum Sic Moyses in monte perseveravit cum Domino quadraginta diebus, et quadra- Domino quadraginta diebus, et quadra- ginta noctibus, panem non comedit et ginta noctibus, panem non comedit et aquam non bibit 1. aquam non bibit 1.

« Iterum. » Notat quod ante fecerat « Iterum. » Notat quod ante fecerat miraculum de refectione quinque panum miraculum de refectione quinque panum in quinque millia hominum et ideo ad- in quinque millia hominum et ideo ad- dit hic Iterum. » Deus enim dives in dit hic Iterum. » Deus enim dives in misericordia non defecit, nec finem ponit misericordia non defecit, nec finem ponit beneficiis, sed semper influit et effluit. beneficiis, sed semper influit et effluit. Jacob. 1, 5: Dat omnibus affluenter, et Jacob. 1, 5: Dat omnibus affluenter, et non improperat. non improperat.

« Cum turba multa, » quia multa de « Cum turba multa, » quia multa de causa sequebatur: quidam ut satiarentur causa sequebatur: quidam ut satiarentur de panibus, Joan. VI, 26: Quæritis me, de panibus, Joan. VI, 26: Quæritis me, non quia vidistis signa, sed quia man- non quia vidistis signa, sed quia man- ducastis ex panibus. Eccli. vi, 10: Est ducastis ex panibus. Eccli. vi, 10: Est amicus socius mensæ. Quidam autem amicus socius mensæ. Quidam autem

3 3

IN EVANG. MARCI, VIII-1, 2, 3. IN EVANG. MARCI, VIII-1, 2, 3.

propter curiositatem videndi signa, Joan. propter curiositatem videndi signa, Joan. VI, 2: Sequebatur eum multitudo ma- VI, 2: Sequebatur eum multitudo ma- gna, quia videbant signa quæ faciebat gna, quia videbant signa quæ faciebat super his qui infirmabantur. Quidam super his qui infirmabantur. Quidam autem ut caperent eum in sermone, autem ut caperent eum in sermone, Matth. xx, 15: Convenerunt ad Jesum Matth. xx, 15: Convenerunt ad Jesum Pharisæi ut caperent eum in sermone. Pharisæi ut caperent eum in sermone. Quidam autem sequebantur propter de- Quidam autem sequebantur propter de- votionem, ut discipuli, Joan. VI, 69: votionem, ut discipuli, Joan. VI, 69: Ad quem ibimus? verba vitæ æternæ ha- Ad quem ibimus? verba vitæ æternæ ha- bes. Et sic ex diversis causis sequens bes. Et sic ex diversis causis sequens turba multa, et multiplex erat cum eo. turba multa, et multiplex erat cum eo.

Et hoc est quod dicit : « Cum turba Et hoc est quod dicit : « Cum turba multa esset, » scilicet cum Jesu. Cum eo multa esset, » scilicet cum Jesu. Cum eo enim esse, est esse cum auctore salutis : enim esse, est esse cum auctore salutis : et sine eo esse, est salutem perdere. et sine eo esse, est salutem perdere. Matth. XII, Matth. XII, 13 Qui non est mecum, con- 13 Qui non est mecum, con- tra me est et qui non congregat mecum, tra me est et qui non congregat mecum, spargit. spargit.

Et hoc est secundum quod movit ad Et hoc est secundum quod movit ad pascendum, quia secum erant, « nec pascendum, quia secum erant, « nec haberent quod manducarent. » Ecce ne- haberent quod manducarent. » Ecce ne- cessitas quæ inducit ad miraculum fa- cessitas quæ inducit ad miraculum fa- ciendum, quia nec habebant, nec de fa- ciendum, quia nec habebant, nec de fa- cili habere poterant quod manducarent cili habere poterant quod manducarent in loco deserto, in quo esculentum non in loco deserto, in quo esculentum non inveniebatur: suis enim numquam in inveniebatur: suis enim numquam in necessitate deest Dominus. Psal. cx, 4 et necessitate deest Dominus. Psal. cx, 4 et 5: Memoriam fecit mirabilium suorum 5: Memoriam fecit mirabilium suorum misericors et miserator Dominus: escam misericors et miserator Dominus: escam dedit timentibus se. Ideo dicit, Matth. vi, dedit timentibus se. Ideo dicit, Matth. vi, 31 et 32 Nolite solliciti esse, dicentes : 31 et 32 Nolite solliciti esse, dicentes : Quid manducabimus, aut quid bibemus, Quid manducabimus, aut quid bibemus, aut quo operiemur? Hæc enim omnia aut quo operiemur? Hæc enim omnia gentes inquirunt. Scit enim Pater vester gentes inquirunt. Scit enim Pater vester quia his omnibus indigetis. quia his omnibus indigetis.

« Convocatis discipulis, ait illis : « Convocatis discipulis, ait illis : Misereor super turbam, quia ecce jam Misereor super turbam, quia ecce jam triduo sustinent me, nec habent quod triduo sustinent me, nec habent quod

manducent: manducent:

Et si dimisero eos jejunos in domum Et si dimisero eos jejunos in domum suam, deficient in via: quidam enim suam, deficient in via: quidam enim ex eis de longe venerunt. » ex eis de longe venerunt. »

« Convocatis discipulis. » Non ut « Convocatis discipulis. » Non ut ignorans quid acturus esset, consuleret: ignorans quid acturus esset, consuleret:

511 511

sed ut nobis formam daret, etiam a mi- sed ut nobis formam daret, etiam a mi- noribus aliquando consilium habendi. noribus aliquando consilium habendi. Joan. VI, 6: Hoc autem dicebat tentans Joan. VI, 6: Hoc autem dicebat tentans eum ipse enim sciebat quid esset factu- eum ipse enim sciebat quid esset factu- rus. Convocavit etiam, ut ex facto in- rus. Convocavit etiam, ut ex facto in- strueret et ad fidem ædificaret. strueret et ad fidem ædificaret.

« Ait illis,» instruens et ædificans ad « Ait illis,» instruens et ædificans ad fidem. fidem.

« Misereor super turbam. »> « Misereor super turbam. »>

Ecce tangit inclinativum misericordiæ. Ecce tangit inclinativum misericordiæ. Tangit autem tria. Primum quidem mul- Tangit autem tria. Primum quidem mul- titudinem, quia multitudini compatien- titudinem, quia multitudini compatien- dum erat et hoc notat cum dicit : « Mi- dum erat et hoc notat cum dicit : « Mi- sereor super turbam: » multos enim fa- sereor super turbam: » multos enim fa- me affligere erat miserabile. Unde, Matth. me affligere erat miserabile. Unde, Matth. vi, 36: Estote misericordes, sicut et Pater vi, 36: Estote misericordes, sicut et Pater vester misericors est. Et, ibidem, v, 44 et vester misericors est. Et, ibidem, v, 44 et 45: Diligite inimico vestros,... ut sitis 45: Diligite inimico vestros,... ut sitis filii Patris vestri qui in cælis est, qui filii Patris vestri qui in cælis est, qui solem suum oriri facit super bonos et solem suum oriri facit super bonos et malos, et pluit super justos et injustos. malos, et pluit super justos et injustos. Defert enim toti multitudini propter bo- Defert enim toti multitudini propter bo- nos qui sunt in ea. nos qui sunt in ea.

Secundum est quod dicit : « Quia ecce Secundum est quod dicit : « Quia ecce jam triduo sustinent me, » jam triduo sustinent me, » quamvis pu- quamvis pu- niantur gravi pondere necessitatum:-sus- niantur gravi pondere necessitatum:-sus- tinentiæ autem causa, fuit desiderium tinentiæ autem causa, fuit desiderium audiendi propter hoc enim libenter sus- audiendi propter hoc enim libenter sus- tinebant famem et laborem. Matth. xx, tinebant famem et laborem. Matth. xx, 12: Portavimus pondus diei et æstus. 12: Portavimus pondus diei et æstus. Genes. xxxi, 40: Die noctuque æstu ure- Genes. xxxi, 40: Die noctuque æstu ure- bar et gelu, fugiebatque somnus ab ocu- bar et gelu, fugiebatque somnus ab ocu- lis meis. lis meis.

« Et si dimisero eos jejunos, >> « Et si dimisero eos jejunos, >>

Sic laboribus et fame affectos, « in Sic laboribus et fame affectos, « in domum suam,» revertentes, « deficient domum suam,» revertentes, « deficient in via. » Talis enim est natura hominis, in via. » Talis enim est natura hominis, quod abstractus a se et ad divina suspen- quod abstractus a se et ad divina suspen- sus, defectus proprios non sentit : rever- sus, defectus proprios non sentit : rever- sus autem ad se sentit, et tunc deficit. sus autem ad se sentit, et tunc deficit. Psal. xvi, 15 Satiabor cum apparuerit Psal. xvi, 15 Satiabor cum apparuerit gloria tua et si illa subducta fuerit, in gloria tua et si illa subducta fuerit, in inedia propria deficiam. inedia propria deficiam.

Causam autem subjungit, cum dicit: Causam autem subjungit, cum dicit: « Quidam enim ex eis de longe vene- « Quidam enim ex eis de longe vene-

512 512

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

runt, » et ideo diu jejunarunt, quia sibi runt, » et ideo diu jejunarunt, quia sibi ad viaticum nihil providerunt, putantes ad viaticum nihil providerunt, putantes ex abundantia meæ largitatis saturari. ex abundantia meæ largitatis saturari.

Et hæc est litteralis expositio. Et hæc est litteralis expositio. Triduum autem quo sustinuimus JE- Triduum autem quo sustinuimus JE- SUM fuit status naturæ, et legis, et pro- SUM fuit status naturæ, et legis, et pro- phetiæ. Genes. XL, 12 et 13: Tres enim phetiæ. Genes. XL, 12 et 13: Tres enim adhuc dies sunt, post quos recordabitur adhuc dies sunt, post quos recordabitur Pharao, scilicet magnus rex regum, mi- Pharao, scilicet magnus rex regum, mi- nisterii tui, et restituet te in gradum pri- nisterii tui, et restituet te in gradum pri- stinum. Vel triduum morale, est triduum stinum. Vel triduum morale, est triduum contritionis, confessionis, satisfactionis. contritionis, confessionis, satisfactionis. Exod. vIII, 27 Viam trium dierum per- Exod. vIII, 27 Viam trium dierum per- gemus in solitudinem, et sacrificabimus gemus in solitudinem, et sacrificabimus Domino Deo nostro. Et triduum anago- Domino Deo nostro. Et triduum anago- gicum, est contemplatio vestigii, imagi- gicum, est contemplatio vestigii, imagi- nis, et speciei expressæ. Genes. XXII, 4, nis, et speciei expressæ. Genes. XXII, 4, Abraham immolaturus filium, tertia die Abraham immolaturus filium, tertia die vidit locum quem ostendit Dominus. vidit locum quem ostendit Dominus.

Quod autem dicit: « Nec habent quod Quod autem dicit: « Nec habent quod manducent, » significat nostrum, qui ex manducent, » significat nostrum, qui ex nobis est, defectum boni gratiæ reficien- nobis est, defectum boni gratiæ reficien- tis. Isa. II, 7: In domo mea non est pa- tis. Isa. II, 7: In domo mea non est pa- nis, neque vestimentum. Luc. XI, 6: Non nis, neque vestimentum. Luc. XI, 6: Non habeo quod ponam ante illum, scilicet habeo quod ponam ante illum, scilicet ad reficiendum spiritum. ad reficiendum spiritum.

Quod autem dicit, quod « Quidam de Quod autem dicit, quod « Quidam de longe venerunt,» significat pœnitentes longe venerunt,» significat pœnitentes de regione longinqua dissimilitudinis ve- de regione longinqua dissimilitudinis ve- nisse. Isa. LX, 4: Filii tui de longe ve- nisse. Isa. LX, 4: Filii tui de longe ve- nient, et filiæ tuæ de latere surgent. nient, et filiæ tuæ de latere surgent. Isa. XLIII, 6: Affer filios meos de longin- Isa. XLIII, 6: Affer filios meos de longin- quo, et filias meas ab extremis terræ. quo, et filias meas ab extremis terræ. Psal. cxvIII, 155: Longe a peccatoribus Psal. cxvIII, 155: Longe a peccatoribus

salus. salus.

Quod autem dicit : « Si dimisero eos je- Quod autem dicit : « Si dimisero eos je- junos in domum suam, » denuo non pa- junos in domum suam, » denuo non pa- scens, « deficient in via, » significat quod scens, « deficient in via, » significat quod nisi nisi

pascamur gratia Dei in affectu, et pascamur gratia Dei in affectu, et verbo Dei in intellectu, et corpore Do- verbo Dei in intellectu, et corpore Do- mini in Sacramento, quod deficiemus, mini in Sacramento, quod deficiemus, quomodocumque ex nostro sensu in bo- quomodocumque ex nostro sensu in bo- nis naturalibus, et in bonis fortunæ abun- nis naturalibus, et in bonis fortunæ abun- demus. Psal. xxx111, 11: Divites egue- demus. Psal. xxx111, 11: Divites egue- runt et esurierunt: inquirentes autem runt et esurierunt: inquirentes autem Dominum non minuentur omni bono. Dominum non minuentur omni bono. Luc. 1, 53 Esurientes implevit bonis, et Luc. 1, 53 Esurientes implevit bonis, et divites dimisit inanes. divites dimisit inanes.

Iste ergo est sensus spiritualis. Iste ergo est sensus spiritualis.

« Et responderunt ei discipuli sui : « Et responderunt ei discipuli sui : Unde illos quis poterit hic saturare Unde illos quis poterit hic saturare panibus in solitudine? panibus in solitudine?

Et interrogavit eos: Quot panes ha- Et interrogavit eos: Quot panes ha- betis? Qui dixerunt ei: Septem. betis? Qui dixerunt ei: Septem.

Et præcepit turbæ discumbere su- Et præcepit turbæ discumbere su- per terram. » per terram. »

Hic tangitur pars quæ est de instru- Hic tangitur pars quæ est de instru- ctione discipulorum. ctione discipulorum.

Dicit autem tria, scilicet, discipulorum Dicit autem tria, scilicet, discipulorum quæstionem, quæ exigit illuminationem : quæstionem, quæ exigit illuminationem : Domini interrogationem, quæ excitat dis- Domini interrogationem, quæ excitat dis- cipulorum ad id quod faciendum erat cipulorum ad id quod faciendum erat intentionem : et turbæ ad refectionem intentionem : et turbæ ad refectionem dispositionem. dispositionem.

Dicit igitur: «Et responderunt ei, » Dicit igitur: «Et responderunt ei, » scilicet Domino, « discipuli sui, » qui ex scilicet Domino, « discipuli sui, » qui ex omnibus erant instruendi: «< Unde, »> hoc omnibus erant instruendi: «< Unde, »> hoc est, ex quibus abundantiis, « illos, » tam est, ex quibus abundantiis, « illos, » tam multos, tam famelicos, « quis, » quan- multos, tam famelicos, « quis, » quan- tumcumque dives, « poterit, » tumcumque dives, « poterit, » ex facul- ex facul- tatibus suis, «saturare, » quia fame af- tatibus suis, «saturare, » quia fame af- fecti multa vorabunt, «panibus, » etiam fecti multa vorabunt, «panibus, » etiam sine pulmentario ? et hoc « in solitudine,» sine pulmentario ? et hoc « in solitudine,» ubi nihil est esculenti vel poculenti. Ac ubi nihil est esculenti vel poculenti. Ac si dicant: Nullus homo posset hoc fa- si dicant: Nullus homo posset hoc fa- cere. Psal. CIII, 27: Omnia a te exspe- cere. Psal. CIII, 27: Omnia a te exspe- ctant, ut des illis escam in tempore, ne ctant, ut des illis escam in tempore, ne deficiant. Et quia homini hoc impossibile deficiant. Et quia homini hoc impossibile est, speratur hoc a benignitate et mise- est, speratur hoc a benignitate et mise- ricordia tua. Ergo fac quod dixit Pro- ricordia tua. Ergo fac quod dixit Pro- pheta, Psal. CXLIV, 16: Aperis tu ma- pheta, Psal. CXLIV, 16: Aperis tu ma- num tuam, et imples omne animal be- num tuam, et imples omne animal be- nedictione. Et iterum, Psal. xxxv, 9 : nedictione. Et iterum, Psal. xxxv, 9 : Inebriabuntur ab ubertate domus tuæ, et Inebriabuntur ab ubertate domus tuæ, et torrente voluptatis tuæ potabis eos. Et torrente voluptatis tuæ potabis eos. Et quod dicunt de solitudine, nihil est : quod dicunt de solitudine, nihil est : quia multa millia quadraginta annis in quia multa millia quadraginta annis in deserto pavisti. Psal. Lxxv11, 25: Panem deserto pavisti. Psal. Lxxv11, 25: Panem Angelorum manducavit homo: cibaria Angelorum manducavit homo: cibaria misit eis in abundantia. misit eis in abundantia.

« Et interrogavit eos, » « Et interrogavit eos, »

Instruens de facilitate qua cum gratia Instruens de facilitate qua cum gratia Dei pasci poterant. Sapientis enim inter- Dei pasci poterant. Sapientis enim inter- rogatio, instructio est. Unde Hierony- rogatio, instructio est. Unde Hierony-

IN EVANG. MARCI, VIII-5, 6. IN EVANG. MARCI, VIII-5, 6.

513 513

mus « Jesus sedens in medio doctorum, mus « Jesus sedens in medio doctorum,

« magis docet dum prudenter interro- « magis docet dum prudenter interro- << gat. » << gat. »

« Quot panes habetis? » Ac si dicat: « Quot panes habetis? » Ac si dicat: Scrutamini secreta vestrarum facultatum, Scrutamini secreta vestrarum facultatum, et videte quid a Deo habeatis: hoc et videte quid a Deo habeatis: hoc enim, quantumcumque parvum sit, cum enim, quantumcumque parvum sit, cum adjutorio Dei sufficiet. III Reg. xvII, 12 et adjutorio Dei sufficiet. III Reg. xvII, 12 et seq., Vidua Sarephtana non habuit nisi seq., Vidua Sarephtana non habuit nisi parum farinæ et modicum olei in lecy- parum farinæ et modicum olei in lecy- tho et suffecit ad pastum Prophetæ, et tho et suffecit ad pastum Prophetæ, et sustentationem domus suæ. IV Reg. IV, sustentationem domus suæ. IV Reg. IV, 1 et seq., Vidua non habuit in domo sua 1 et seq., Vidua non habuit in domo sua nisi modicum olei quo ungeretur, et cum nisi modicum olei quo ungeretur, et cum gratia Dei suffecit ad debitorum solutio- gratia Dei suffecit ad debitorum solutio- nem, ad filiorum redemptionem, et ad nem, ad filiorum redemptionem, et ad vitæ vitæ

suæ et filiorum sustentationem. suæ et filiorum sustentationem. II ad Corinth. 1x, 8: « Potens est Deus II ad Corinth. 1x, 8: « Potens est Deus omnem gratiam abundare facere in vo- omnem gratiam abundare facere in vo- bis: ut in omnibus semper omnem suffi- bis: ut in omnibus semper omnem suffi- cientiam habentes, abundetis in omne cientiam habentes, abundetis in omne opus bonum. Videte ergo « quot panes » opus bonum. Videte ergo « quot panes » gratiæ habetis. » gratiæ habetis. »

« Qui dixerunt, »> « Qui dixerunt, »>

Ex magistri interrogatione jam ad Ex magistri interrogatione jam ad spem refectionis et abundantiæ elevati : spem refectionis et abundantiæ elevati :

<< Septem, » << Septem, »

Panes, qui vel significant septem vir- Panes, qui vel significant septem vir- tutes, tres theologicas, spem, fidem, cha- tutes, tres theologicas, spem, fidem, cha- ritatem et quatuor cardinales, pruden- ritatem et quatuor cardinales, pruden- tiam, justitiam, fortitudinem, temperan- tiam, justitiam, fortitudinem, temperan- tiam de quibus dicitur, Isa. iv, 1: tiam de quibus dicitur, Isa. iv, 1: Apprehendent septem mulieres virum Apprehendent septem mulieres virum unum in die illa, dicentes: Panem no- unum in die illa, dicentes: Panem no- strum comedemus, et vestimentis nostris strum comedemus, et vestimentis nostris operiemur tantummodo invocetur no- operiemur tantummodo invocetur no- men tuum super nos, aufer opprobrium men tuum super nos, aufer opprobrium nostrum. Quælibet enim virtutum suum nostrum. Quælibet enim virtutum suum panem ministrat, dum quælibet suam panem ministrat, dum quælibet suam intus ministrat refectionem prudentia intus ministrat refectionem prudentia quidem, in eligendo id quod adjuvat ad quidem, in eligendo id quod adjuvat ad vitam justitia autem, ad operum recti- vitam justitia autem, ad operum recti-

1 Isa. XI, 2 et 3: Et réquiescet super eum spi- 1 Isa. XI, 2 et 3: Et réquiescet super eum spi- ritus Domini spiritus sapientiæ et intelleetus, ritus Domini spiritus sapientiæ et intelleetus,

XXI XXI

tudinem fortitudo ad strenuitatem in tudinem fortitudo ad strenuitatem in adversis et temperantia ad modum con- adversis et temperantia ad modum con- venientem in prosperis. Fides autem venientem in prosperis. Fides autem pascit intellectum in vero, spes elevat in pascit intellectum in vero, spes elevat in exspectando æterno, et charitas reficit in exspectando æterno, et charitas reficit in bono amato. bono amato.

Ecce septem panes quos habent disci- Ecce septem panes quos habent disci- puli Domini, septem Spiritus sancti do- puli Domini, septem Spiritus sancti do- norum dulcedines intus reficientes, de norum dulcedines intus reficientes, de quibus dicitur, Isa. x1, 2 et 31. Sapientia quibus dicitur, Isa. x1, 2 et 31. Sapientia enim divinorum reficit sapore, I Pet. 11, enim divinorum reficit sapore, I Pet. 11, 3: Si tamen gustastis quoniam dulcis est 3: Si tamen gustastis quoniam dulcis est Dominus. Psal. xxx, 9: Gustate et Dominus. Psal. xxx, 9: Gustate et videte quoniam suavis est Dominus. In- videte quoniam suavis est Dominus. In- tellectus autem reficit mentem, et pascit tellectus autem reficit mentem, et pascit in vero audito. Quia Gregorius dicit, in vero audito. Quia Gregorius dicit, quod intellectum dat, et de auditis mentem quod intellectum dat, et de auditis mentem illuminat. Sapient. xv1, 20: Angelorum illuminat. Sapient. xv1, 20: Angelorum esca nutrivisti populum tuum. Consi- esca nutrivisti populum tuum. Consi- lium autem stabilit et pascit in dubiis, lium autem stabilit et pascit in dubiis, dum consilio Dei mens stabilitur. Quia dum consilio Dei mens stabilitur. Quia sicut Gregorius dicit, consilium Dei est sicut Gregorius dicit, consilium Dei est immobilis diffinitio de faciendis. Luc. I, immobilis diffinitio de faciendis. Luc. I, 53 Esurientes implevit bonis. Fortitudo 53 Esurientes implevit bonis. Fortitudo autem spe vincendi pascit in adversis. autem spe vincendi pascit in adversis. III Reg. xix, 8, Elias in fortitudine cibi III Reg. xix, 8, Elias in fortitudine cibi panis vicit Jezabel, et pervenit ad mon- panis vicit Jezabel, et pervenit ad mon- tem Dei. Pietas autem benevolentia, qua tem Dei. Pietas autem benevolentia, qua per affectum fluit ad omnes, pascit dul- per affectum fluit ad omnes, pascit dul- cedine largitatis et in hoc casu verum cedine largitatis et in hoc casu verum est ænigma Samsonis, Judic. xiv, 14: est ænigma Samsonis, Judic. xiv, 14: De comedente exivit cibus: quia dum De comedente exivit cibus: quia dum pauper pascitur et cibatur, cibus per gra- pauper pascitur et cibatur, cibus per gra- tiam exit ab ipso, et cibat pascentem. tiam exit ab ipso, et cibat pascentem. Scientia dum docet immaculate conver- Scientia dum docet immaculate conver- sari in medio nationis pravæ et perversæ, sari in medio nationis pravæ et perversæ, reficit intus gaudio dum malis prodest, et reficit intus gaudio dum malis prodest, et non maculatur ab illis. Psal. cxvi, 1: non maculatur ab illis. Psal. cxvi, 1: Beati immaculati in via, qui ambulant Beati immaculati in via, qui ambulant in lege Domini. De refectione dicitur, in lege Domini. De refectione dicitur, Proverb. xv, 15: Secura mens quasi ju- Proverb. xv, 15: Secura mens quasi ju- ge convivium. Timor autem Domini in ge convivium. Timor autem Domini in conspiratione displicentiæ mali, magnam conspiratione displicentiæ mali, magnam affert refectionem et iste est panis do- affert refectionem et iste est panis do- loris: quia semper reficit in hoc quod loris: quia semper reficit in hoc quod dolet de malis. Psal. cxxvi, 2: Surgite dolet de malis. Psal. cxxvi, 2: Surgite

spiritus consilii et fortitudinis, spiritus scientiæ spiritus consilii et fortitudinis, spiritus scientiæ et pietatis, et replebit eum spiritus timoris Domini. et pietatis, et replebit eum spiritus timoris Domini.

33 33

314 314

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

postquam sederitis, qui manducatis pa- tem, qui extenditur de longe feriens, re- postquam sederitis, qui manducatis pa- tem, qui extenditur de longe feriens, re- nem doloris. nem doloris.

Vel, septem panes sunt septem gratiæ Vel, septem panes sunt septem gratiæ sacramentales, dum gratia baptismi re- sacramentales, dum gratia baptismi re- ficit contra originalem injustitiam. Eccle. ficit contra originalem injustitiam. Eccle. XI, 1 Mitte panem tuum super transeun- XI, 1 Mitte panem tuum super transeun- tes aquas, quia post tempora multa in- tes aquas, quia post tempora multa in- venies illum. Lotio enim aquæ per tin- venies illum. Lotio enim aquæ per tin- ctionem corporis de baptismo transit, et ctionem corporis de baptismo transit, et refectio gratiarum intus per totum tem- refectio gratiarum intus per totum tem- pus invenitur. Confirmatio autem contra pus invenitur. Confirmatio autem contra fomitis incendium reficiendo confortat, fomitis incendium reficiendo confortat, ut confirmatus intrepide Christum confi- ut confirmatus intrepide Christum confi- teatur corde, ore, et opere. Psal. CI, 15: teatur corde, ore, et opere. Psal. CI, 15: Panis cor hominis confirmat. Pœniten- Panis cor hominis confirmat. Pœniten- tia autem maculas actuales purgat, et de- tia autem maculas actuales purgat, et de- fectum restituit. III Reg. xix, 6: Respe- fectum restituit. III Reg. xix, 6: Respe- xit Elias, et ecce ad caput suum subcine- xit Elias, et ecce ad caput suum subcine- ricius panis et vas aquæ, quo fugiens ricius panis et vas aquæ, quo fugiens Jezabel impiam refectus evasit. Eucha- Jezabel impiam refectus evasit. Eucha- ristia autem deperditum in spiritualibus ristia autem deperditum in spiritualibus propria refectione reparat et restituit. propria refectione reparat et restituit. Sapient. xvi, 20 Paratum panem de Sapient. xvi, 20 Paratum panem de calo præstitisti illis sine labore, omne. calo præstitisti illis sine labore, omne. delectamentum in se habentem, et omnis delectamentum in se habentem, et omnis saporis suavitatem. Ordo autem in po- saporis suavitatem. Ordo autem in po- testate divina reficit, ut etiam divinos testate divina reficit, ut etiam divinos actus facere possimus in omnium spiri- actus facere possimus in omnium spiri- tualium dispensatione: et iste est panis tualium dispensatione: et iste est panis filiorum Dei, qui comedunt ad Dei men- filiorum Dei, qui comedunt ad Dei men- sam. Jerem. xxx1, 14: Inebriabo ani- sam. Jerem. xxx1, 14: Inebriabo ani- mam sacerdotum pinguedine: et populus mam sacerdotum pinguedine: et populus meus bonis meis adimplebitur. Luc. xiv, meus bonis meis adimplebitur. Luc. xiv, 15 Beatus qui manducabit panem in 15 Beatus qui manducabit panem in regno Dei. Isti enim ministri Dei in re- regno Dei. Isti enim ministri Dei in re- gno decoris cum Deo sedent ad mensam. gno decoris cum Deo sedent ad mensam. Luc. xx, 29 et 30: Ego dispono vobis Luc. xx, 29 et 30: Ego dispono vobis sicut disposuit mihi Pater meus regnum, sicut disposuit mihi Pater meus regnum, ut edatis et bibatis super mensam meam ut edatis et bibatis super mensam meam in regno meo. Extrema vero unctio refi- in regno meo. Extrema vero unctio refi- cit transeuntem ad corporis et animæ re- cit transeuntem ad corporis et animæ re- fectionem. Isa. XXI, 14 et 15: Qui ha- fectionem. Isa. XXI, 14 et 15: Qui ha- bitatis terram Austri, cum panibus oc- bitatis terram Austri, cum panibus oc- currite fugienti. A facie enim gladiorum currite fugienti. A facie enim gladiorum fugerunt, a facie gladii imminentis, a fugerunt, a facie gladii imminentis, a facie arcus extenti, a facie gravis prælii. facie arcus extenti, a facie gravis prælii. Gladius enim peccati reliquias reliquit, Gladius enim peccati reliquias reliquit, contra quas reficit unctio gladius immi- contra quas reficit unctio gladius immi- nens, infirmitas est corporis: arcus au- nens, infirmitas est corporis: arcus au-

liquiæ fomitis ex prima transgressione. liquiæ fomitis ex prima transgressione. Ab omnibus enim his confugit homo ad Ab omnibus enim his confugit homo ad refectionem gratiæ, quæ datur in Extre- refectionem gratiæ, quæ datur in Extre- ma unctione. Matrimonialis autem gra- ma unctione. Matrimonialis autem gra- tia reficit, dum concupiscentiam fluentem tia reficit, dum concupiscentiam fluentem in præceps recipit, et unionem castam in præceps recipit, et unionem castam et fœcundam spiritus creati cum increato et fœcundam spiritus creati cum increato ostendit sic enim dicitur de muliere bo- ostendit sic enim dicitur de muliere bo- na, na,

Proverb. xxxi, 27: Consideravit se- Proverb. xxxi, 27: Consideravit se- mitas domus suæ, hoc est, matrimonia- mitas domus suæ, hoc est, matrimonia- les utilitates et panem otiosa non come- les utilitates et panem otiosa non come- dit. Quia refectionem in omnibus talibus dit. Quia refectionem in omnibus talibus gratiis habuit, et non otiose ad libidinem gratiis habuit, et non otiose ad libidinem matrimonium suscepit. Istos omnes pa- matrimonium suscepit. Istos omnes pa- nes secum habent discipuli Domini, qui nes secum habent discipuli Domini, qui vere discipuli Domini sunt et ministri, vere discipuli Domini sunt et ministri, quos super familiam suam constituit. quos super familiam suam constituit.

Adhuc, septem habent panes, quibus Adhuc, septem habent panes, quibus turbas reficiant. Septem enim sunt in turbas reficiant. Septem enim sunt in verbo Dei, quibus pascere tenentur, et verbo Dei, quibus pascere tenentur, et facultatem unde pascant semper secum facultatem unde pascant semper secum habere. Primum quidem est, quod ver- habere. Primum quidem est, quod ver- bum Dei illuminativum est ad fidei veri- bum Dei illuminativum est ad fidei veri- tatem secundum autem est, quod est tatem secundum autem est, quod est ædificativum ad omnem spei promissio- ædificativum ad omnem spei promissio- nem tertium est, quod est ignitivum ad nem tertium est, quod est ignitivum ad divinæ bonitatis charitatem: quartum divinæ bonitatis charitatem: quartum autem est, quod divinam in se habet po- autem est, quod divinam in se habet po- testatem quintum autem, quod perfe- testatem quintum autem, quod perfe- ctam confert libertatem: sextum autem, ctam confert libertatem: sextum autem, quod ad omnem injustitiam semper ha- quod ad omnem injustitiam semper ha- bet contrarietatem: septimum et ultimum bet contrarietatem: septimum et ultimum est, quod contra omnem vincit falsita- est, quod contra omnem vincit falsita-

tem. tem.

De primo dicitur in Psalmo cxvIII, De primo dicitur in Psalmo cxvIII, 105 Lucerna pedibus meis verbum 105 Lucerna pedibus meis verbum tuum, et lumen semitis meis. Quia ad tuum, et lumen semitis meis. Quia ad credenda, et facienda, et appetenda quæ credenda, et facienda, et appetenda quæ Deo placent, verbum Dei est illumina- Deo placent, verbum Dei est illumina- tionem præbens. Baruch, iv, 4 et 5: tionem præbens. Baruch, iv, 4 et 5: Beati sumus, Israel, quia quæ Deo pla- Beati sumus, Israel, quia quæ Deo pla- cent, manifesta sunt nobis. Animæquior cent, manifesta sunt nobis. Animæquior esto, populus Dei, etc. esto, populus Dei, etc.

De secundo dicitur in Psalmo CXVIII, De secundo dicitur in Psalmo CXVIII, 49 et 50 Memor esto verbi tui servo tuo, 49 et 50 Memor esto verbi tui servo tuo, in quo mihi I spem dedisti. Hæc me con- in quo mihi I spem dedisti. Hæc me con- solata est in humilitate mea. Firmitas solata est in humilitate mea. Firmitas enim verbi quo promisit, stabilit spem enim verbi quo promisit, stabilit spem

IN EVANG. MARCI, VIII-5, 6. IN EVANG. MARCI, VIII-5, 6.

hominis quia verbum Dei numquam hominis quia verbum Dei numquam excidit. Ad Hebr. vi, 18 et 19: Fortissi- excidit. Ad Hebr. vi, 18 et 19: Fortissi- mum solatium habeamus, qui confugimus mum solatium habeamus, qui confugimus ad tenendam propositam spem, quam ad tenendam propositam spem, quam sicut anchoram habemus animæ tutam sicut anchoram habemus animæ tutam ac firmam. Psal. cxvi, 114: Adjutor et ac firmam. Psal. cxvi, 114: Adjutor et susceptor meus es tu : et in verbum tuum susceptor meus es tu : et in verbum tuum supersperavi. supersperavi.

De tertio dicitur in Psalmo cxvIII, 140 : De tertio dicitur in Psalmo cxvIII, 140 : Ignitum eloquium tuum vehementer : et Ignitum eloquium tuum vehementer : et servus tuus dilexit illud. Jerem. xx, 20: servus tuus dilexit illud. Jerem. xx, 20: Factus est sermo Domini in corde meo Factus est sermo Domini in corde meo quasi ignis exæstuans, claususque in os- quasi ignis exæstuans, claususque in os- sibus meiset defeci, ferre non sustinens. sibus meiset defeci, ferre non sustinens.

De quarto dicitur in Psalmo CXL, 6: De quarto dicitur in Psalmo CXL, 6: Audient verba mea quoniam potuerunt. Audient verba mea quoniam potuerunt. Hoc est, perfectam potestatem habuerunt, Hoc est, perfectam potestatem habuerunt, ut veniant semper ad effectum. Isa. Lv, ut veniant semper ad effectum. Isa. Lv, 11 Verbum meum, quod egredietur de 11 Verbum meum, quod egredietur de ore meo, non revertetur ad me vacuum, ore meo, non revertetur ad me vacuum, sed faciet quæcumque volui, et prospera- sed faciet quæcumque volui, et prospera- bitur in his ad quæ misi illud. Unde, bitur in his ad quæ misi illud. Unde, Matth. vII, 28: Erat docens eos sicut Matth. vII, 28: Erat docens eos sicut potestatem habens. potestatem habens.

De quinto, Joan. VIII, 31 et 32: Si vos De quinto, Joan. VIII, 31 et 32: Si vos manseritis in sermone meo, vere discipuli manseritis in sermone meo, vere discipuli mei eritis et cognoscetis veritatem, et mei eritis et cognoscetis veritatem, et veritas liberavit vos. Ad Galat. iv, 31 veritas liberavit vos. Ad Galat. iv, 31 Non sumus ancillæ filii, sed liberæ : qua Non sumus ancillæ filii, sed liberæ : qua libertate Christus nos liberavit. Liberat libertate Christus nos liberavit. Liberat autem, per formam et imaginem verbi autem, per formam et imaginem verbi sui nos formando. sui nos formando.

De sexto dicitur, Matth. v, 25: Esto De sexto dicitur, Matth. v, 25: Esto consentiens adversario tuo cito, dum es consentiens adversario tuo cito, dum es in via cum eo. Ubi dicit Glossa, quod in via cum eo. Ubi dicit Glossa, quod adversarius noster, verbum Dei est. Job, adversarius noster, verbum Dei est. Job, VII, 20 Quare posuisti me contrarium VII, 20 Quare posuisti me contrarium tibi, et factus sum mihimetipsi gravis? tibi, et factus sum mihimetipsi gravis?

De septimo dicitur, II ad Corinth. x, De septimo dicitur, II ad Corinth. x, 4 et 5 Arma militiæ nostræ non sunt car- 4 et 5 Arma militiæ nostræ non sunt car- nalia, sed potentia Deo ad destructio- nalia, sed potentia Deo ad destructio- nem munitionum, consilia destruentes, et nem munitionum, consilia destruentes, et omnem altitudinem extollentem se adver- omnem altitudinem extollentem se adver- sus scientiam Dei. Hinc est quod ad sus scientiam Dei. Hinc est quod ad Ephes. vi, 17, dicitur quod accipiamus Ephes. vi, 17, dicitur quod accipiamus gladium spiritus, quod est verbum Dei. gladium spiritus, quod est verbum Dei. II Machab. xv, 16 Accipe sanctum II Machab. xv, 16 Accipe sanctum

1 Cf. I ad Corinth. x, 16. 1 Cf. I ad Corinth. x, 16.

515 515

gladium munus a Deo, in quo dejicies gladium munus a Deo, in quo dejicies adversarios populi mei Israel. adversarios populi mei Israel.

Per istos septem effectus dum verbum. Per istos septem effectus dum verbum. Dei in nobis fuerit, nos intus reficit et Dei in nobis fuerit, nos intus reficit et confortat et ideo panis vocatur quo confortat et ideo panis vocatur quo turbæ a Christi successoribus sunt ciban- turbæ a Christi successoribus sunt ciban- dæ. De pane quidem veritatis dicitur, dæ. De pane quidem veritatis dicitur, Exod. x11, 15 Septem diebus azyma Exod. x11, 15 Septem diebus azyma comedetis. Et, Levit. n, 11 Omnis comedetis. Et, Levit. n, 11 Omnis oblatio, scilicet panis, absque fermento oblatio, scilicet panis, absque fermento fiet, quia veritas fidei sincera debet esse, fiet, quia veritas fidei sincera debet esse, et fermento hæreticæ pravitatis non et fermento hæreticæ pravitatis non admista. admista.

De pane autem qui ex spe confortat di- De pane autem qui ex spe confortat di- citur, Levit. vIII, 31: Panes consecrationis citur, Levit. vIII, 31: Panes consecrationis edite, qui positi sunt in canistro, sicut edite, qui positi sunt in canistro, sicut præcepit mihi Dominus. Panes enim præcepit mihi Dominus. Panes enim spei (quia ex meritis in conscientia repo- spei (quia ex meritis in conscientia repo- sitis surgit spes) edunt in loco sancto, sitis surgit spes) edunt in loco sancto, qui ex tali spe propter conscientiam me- qui ex tali spe propter conscientiam me- ritorum reficiuntur. ritorum reficiuntur.

Panis autem charitatis, Josue, ix, 12: Panis autem charitatis, Josue, ix, 12: En panes quando egressi sumus de domi- En panes quando egressi sumus de domi- bus nostris, ut veniremus ad vos, calidos bus nostris, ut veniremus ad vos, calidos sumpsimus. Quando enim aliquis sua re- sumpsimus. Quando enim aliquis sua re- linquit, ut ad populum Dei veniat, opor- linquit, ut ad populum Dei veniat, opor- tet accipere refectionem verbi igniti, quæ tet accipere refectionem verbi igniti, quæ per calidum panem designatur. Ibi est per calidum panem designatur. Ibi est panis calidus, qui proponitur ante conspe- panis calidus, qui proponitur ante conspe- ctum Domini 1. ctum Domini 1.

Panis autem potestatem perfectam Panis autem potestatem perfectam dans est, de quo dicitur in Psalmo CIII, dans est, de quo dicitur in Psalmo CIII, 15 Panis cor hominis confirmet. Hoc 15 Panis cor hominis confirmet. Hoc pane confortatus est Paulus, ut contra pane confortatus est Paulus, ut contra omnes posset in verbi Dei potestate. omnes posset in verbi Dei potestate. Act. IX, 19 Cum accepisset cibum, con- Act. IX, 19 Cum accepisset cibum, con- fortatus est. fortatus est.

Panis autem conferens libertatem, est Panis autem conferens libertatem, est panis filiorum, qui liberi sunt. Matth. xv, panis filiorum, qui liberi sunt. Matth. xv, 26: Non est bonum sumere panem filio- 26: Non est bonum sumere panem filio- rum, et mittere canibus. Et iste est rum, et mittere canibus. Et iste est panis, quem de simila Abraham paravit panis, quem de simila Abraham paravit Angelis, cum repromissionem Isaac in Angelis, cum repromissionem Isaac in futuro per liberam acciperet. Genes. futuro per liberam acciperet. Genes. XVIII, 6 Accelera, tria sata similæ com- XVIII, 6 Accelera, tria sata similæ com- misce, et fac subcinericios panes : quia misce, et fac subcinericios panes : quia libertatem, quam ex verbo Dei habemus, libertatem, quam ex verbo Dei habemus,

516 516

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

sub tegumento hujus cinericia humili- sub tegumento hujus cinericia humili- tatis occultamus. tatis occultamus.

Sextus autem panis, qui reficit ex hoc Sextus autem panis, qui reficit ex hoc quod injustitiæ nostræ adversatur, est quod injustitiæ nostræ adversatur, est quidem panis sed non desiderabilis. quidem panis sed non desiderabilis. Daniel. x, Daniel. x, 3 Panem desiderabilem non 3 Panem desiderabilem non comedi, quia desideriis non obedivi: sed comedi, quia desideriis non obedivi: sed refectus sum duro sermone Domini ad- refectus sum duro sermone Domini ad- versante mihi. versante mihi.

Panis vincens falsitatem et in hoc refi- Panis vincens falsitatem et in hoc refi- ciens, est panis verbi per disputationem ciens, est panis verbi per disputationem elicitus, qui conterit omnem falsitatis et elicitus, qui conterit omnem falsitatis et mendacii panem. Isa. xxx, 23: Et panis mendacii panem. Isa. xxx, 23: Et panis frugum terræ erit uberrimus et pinguis. frugum terræ erit uberrimus et pinguis. Dulcissima enim veritas, et pinguis, ad Dulcissima enim veritas, et pinguis, ad delectationem a patribus per disputatio- delectationem a patribus per disputatio- nem est elicita, omnem panem mendacii nem est elicita, omnem panem mendacii destruens et elidens: de quo pane men- destruens et elidens: de quo pane men- dacii dicitur, Proverb. xx, 17: Suavis dacii dicitur, Proverb. xx, 17: Suavis est homini panis mendacii: et postea est homini panis mendacii: et postea implebitur os ejus calculo. Quia primo implebitur os ejus calculo. Quia primo mendacium hæreticæ pravitatis suave est mendacium hæreticæ pravitatis suave est homini decepto, sed cum in judicio cal- homini decepto, sed cum in judicio cal- culo veritatis arguitur, tunc convertitur culo veritatis arguitur, tunc convertitur in amaritudinem. in amaritudinem.

« Et præcepit turbæ, » « Et præcepit turbæ, »

Per Apostolos ordinantes eos per con- Per Apostolos ordinantes eos per con- tubernia, « discumbere super terram, » tubernia, « discumbere super terram, » quæ corpus designat, et subjici debet. quæ corpus designat, et subjici debet. Sapient. ix, 15 Corpus quod corrumpi- Sapient. ix, 15 Corpus quod corrumpi- tur aggravat animam et terrena inhabi- tur aggravat animam et terrena inhabi- tatio deprimit sensum multa cogitantem. tatio deprimit sensum multa cogitantem. Sic ergo instructi sunt Apostoli. Sic ergo instructi sunt Apostoli.

« Et accipiens septem panes, gratias « Et accipiens septem panes, gratias agens fregit, et dabat discipulis suis agens fregit, et dabat discipulis suis ut apponerent et apposuerunt tur- ut apponerent et apposuerunt tur-

bæ. » bæ. »

Tangit ea quæ faciunt ad miraculi per- Tangit ea quæ faciunt ad miraculi per- fectionem dupliciter ex parte Christi fectionem dupliciter ex parte Christi facientis, et ex parte turbæ comedentis. facientis, et ex parte turbæ comedentis.

Ex parte quidem Christi facientis tan- Ex parte quidem Christi facientis tan- git quatuor acceptionem Dei munerum, git quatuor acceptionem Dei munerum, collationem eorumdem in dispensatio- collationem eorumdem in dispensatio- nem discipulorum, et per Apostolos eo- nem discipulorum, et per Apostolos eo-

rumdem munerum in communitatem et rumdem munerum in communitatem et utilitatem turbarum distributionem, et utilitatem turbarum distributionem, et per pisciculos paucos, panum dulcora- per pisciculos paucos, panum dulcora-

mentum. mentum.

In primo horum dicuntur quatuor : In primo horum dicuntur quatuor : munerum Dei acceptatio, munerum Dei munerum Dei acceptatio, munerum Dei per quantitatem determinatio, gratiarum per quantitatem determinatio, gratiarum de muneribus perceptis actio, et ad com- de muneribus perceptis actio, et ad com- municandum fractio. municandum fractio.

Dicit igitur « Et accipiens, » hoc est, Dicit igitur « Et accipiens, » hoc est, Dei munus acceptans: quia omne quod Dei munus acceptans: quia omne quod dat Deus, acceptandum est. Isa. Lvi, 7 : dat Deus, acceptandum est. Isa. Lvi, 7 : Holocausta eorum et victimæ eorum Holocausta eorum et victimæ eorum placebunt mihi super altari meo. Ibi ha- placebunt mihi super altari meo. Ibi ha- bent Septuaginta : « Munera tua accepta bent Septuaginta : « Munera tua accepta erunt super altare meum. » Hoc autem erunt super altare meum. » Hoc autem altare ipsa divinitate sanctificatum, ma- altare ipsa divinitate sanctificatum, ma- nus Christi est. Super hoc altare omnia nus Christi est. Super hoc altare omnia dona oblata, Deo sunt accepta et grata : dona oblata, Deo sunt accepta et grata : et in tali acceptatione quidquid nobis. et in tali acceptatione quidquid nobis. offertur, primo Deo debet esse oblatum, offertur, primo Deo debet esse oblatum, et nobis acceptum. Ad Philip. IV, 18: et nobis acceptum. Ad Philip. IV, 18: Repletus sum, acceptis ab Epaphrodito Repletus sum, acceptis ab Epaphrodito quæ misistis odorem suavitatis, hostiam quæ misistis odorem suavitatis, hostiam acceptam, placentem Deo. acceptam, placentem Deo.

« Septem panes. » Ecce munerum Dei « Septem panes. » Ecce munerum Dei per quantitatem determinatio. Et sunt per quantitatem determinatio. Et sunt quidem pauca numero, sed cum benedi- quidem pauca numero, sed cum benedi- ctione Dei sunt et sufficientia, et abun- ctione Dei sunt et sufficientia, et abun- dantia et ideo potius in benedictione dantia et ideo potius in benedictione Dei quam in muneribus est sperandum. Dei quam in muneribus est sperandum. Unde in Psalmo CXLIV, 16: Aperis tu Unde in Psalmo CXLIV, 16: Aperis tu manum tuam, supple, ad benedicendum : manum tuam, supple, ad benedicendum : et imples omne animal benedictione. Hoc et imples omne animal benedictione. Hoc etiam testatur veritatis inimicus, Job, 1, etiam testatur veritatis inimicus, Job, 1, 10 Operibus manuum ejus benedixisti, 10 Operibus manuum ejus benedixisti, et possessio ejus crevit in terra. Quia et possessio ejus crevit in terra. Quia quamvis parva sunt quæ ad manus habe- quamvis parva sunt quæ ad manus habe-

mus, hæc tamen Dei benedictione cre- mus, hæc tamen Dei benedictione cre- scunt in abundantias. scunt in abundantias.

«< Gratias agens. » Ecce gratiarum «< Gratias agens. » Ecce gratiarum actio de muneribus a Deo acceptis. I ad actio de muneribus a Deo acceptis. I ad Thessal. v, 18: In omnibus gratias agite. Thessal. v, 18: In omnibus gratias agite. II ad Corinth. IX, 15: Gratias Deo super II ad Corinth. IX, 15: Gratias Deo super inenarrabili dono ejus. inenarrabili dono ejus.

<< Fregit. » << Fregit. »

Ecce ad communicandum Dei dona Ecce ad communicandum Dei dona

IN EVANG. MARCI, VIII-6, 7. IN EVANG. MARCI, VIII-6, 7.

517 517

fractio, ut in multos dividi possint. « Et habebant pisciculos paucos: et fractio, ut in multos dividi possint. « Et habebant pisciculos paucos: et ipsos benedixit, et jussit apponi. » ipsos benedixit, et jussit apponi. »

Psal. cxt, 9 Dispersit, dedit pauperi- Psal. cxt, 9 Dispersit, dedit pauperi- bus. Et hoc modo non fit, quia modo bus. Et hoc modo non fit, quia modo unus solus totum in se colligere conatur, unus solus totum in se colligere conatur, quod in omnes indigentes a Christo quod in omnes indigentes a Christo frangitur. Isa. LVIII, 7: Frange esurienti frangitur. Isa. LVIII, 7: Frange esurienti panem tuum. Thren. iv, 4 Parvuli, panem tuum. Thren. iv, 4 Parvuli, id est, humiles pauperes, petierunt pa- id est, humiles pauperes, petierunt pa- nem, et non erat qui frangeret eis : quia nem, et non erat qui frangeret eis : quia nostri temporis sacerdotes, et abbates, et nostri temporis sacerdotes, et abbates, et cæteri religiosi totum ad se recolligunt, cæteri religiosi totum ad se recolligunt, ut integrum recipiant, quod a Christo in ut integrum recipiant, quod a Christo in

multos est fractum. multos est fractum.

« Et dabat discipulis suis, » non ut « Et dabat discipulis suis, » non ut sibi retinerent, sed « ut apponerent, » sibi retinerent, sed « ut apponerent, » scilicet turbis. Et tangitur commissio scilicet turbis. Et tangitur commissio munerum Dei in dispensationem disci- munerum Dei in dispensationem disci- pulorum omnia enim quæ committuntur pulorum omnia enim quæ committuntur Apostolis, dispensanda turbis commit- Apostolis, dispensanda turbis commit- tuntur. Matth. xxiv, 45: Fidelis servus tuntur. Matth. xxiv, 45: Fidelis servus et prudens, quem constituit dominus et prudens, quem constituit dominus suus super familiam suam, ut det illis suus super familiam suam, ut det illis cibum in tempore. Matth. x, 8: Gratis cibum in tempore. Matth. x, 8: Gratis accepistis, gratis date. IV Reg. iv, 41, accepistis, gratis date. IV Reg. iv, 41, dixit Eliseus filiis prophetarum: Infunde dixit Eliseus filiis prophetarum: Infunde turbæ, ut comedant. Et non fuit amplius turbæ, ut comedant. Et non fuit amplius quidquam amaritudinis in olla. Propter quidquam amaritudinis in olla. Propter turbas enim et augentur dona Dei, et turbas enim et augentur dona Dei, et dulcorantur ut sapiant et placeant. Psal. dulcorantur ut sapiant et placeant. Psal. LXVII, 11 Parasti in dulcedine tua pau- LXVII, 11 Parasti in dulcedine tua pau- peri, Deus. peri, Deus.