IN EVANG. MARCI, VI-30, 31. IN EVANG. MARCI, VI-30, 31.

Adsumus et luxerunt ei cum jucundi- Adsumus et luxerunt ei cum jucundi- tate, qui fecit illas. tate, qui fecit illas.

<< Renuntiaverunt ei omnia quæ ege- << Renuntiaverunt ei omnia quæ ege- rant, » rant, »

: :

In virtutum operibus et exemplis, et In virtutum operibus et exemplis, et miraculis ut de singulis gratias exhibe- miraculis ut de singulis gratias exhibe- rent. I ad Thessal. v, 18: In omnibus rent. I ad Thessal. v, 18: In omnibus gratias agite. Genes. xxxv11, 14 Re- gratias agite. Genes. xxxv11, 14 Re- nuntia mihi quid agatur. Hoc est ho- nuntia mihi quid agatur. Hoc est ho- locaustum gratiarum actionis, quod in locaustum gratiarum actionis, quod in igne devotionis totum Deo incenditur : igne devotionis totum Deo incenditur : quod beatus Job offerebat pro singulis quod beatus Job offerebat pro singulis filiorum suorum, Job, 1, 5: Consurgens filiorum suorum, Job, 1, 5: Consurgens diluculo, offerebat holocausta pro singu- diluculo, offerebat holocausta pro singu- lis. lis.

« Et docuerant, »ut coram Domino « Et docuerant, »ut coram Domino conferrent, an recte docuissent. Ad conferrent, an recte docuissent. Ad Galat. II, 2: Contuli cum illis Evange- Galat. II, 2: Contuli cum illis Evange- lium, quod prædico in gentibus, seorsum lium, quod prædico in gentibus, seorsum antem iis qui videbantur aliquid esse : antem iis qui videbantur aliquid esse : ne forte in vacuum currerem, aut cucur- ne forte in vacuum currerem, aut cucur- rissem. Et hinc originem accepit exami- rissem. Et hinc originem accepit exami- natio Episcoporum et Doctorum. natio Episcoporum et Doctorum.

« Et ait illis, » « Et ait illis, »

Omnium illuminator Dominus, ut ad Omnium illuminator Dominus, ut ad quietem contemplationis informaret, et quietem contemplationis informaret, et induceret « Venite, » sapientiam quæ induceret « Venite, » sapientiam quæ est in me sequendo. Psal. xxX1I1, 6: est in me sequendo. Psal. xxX1I1, 6: Accedite ad eum, et illuminamini. Eccli. Accedite ad eum, et illuminamini. Eccli. L1, 31 Appropiate ad me, indocti, et L1, 31 Appropiate ad me, indocti, et congregate vos in domum disciplinæ. congregate vos in domum disciplinæ. Deuter. xxxIII, 3 Qui appropinquant Deuter. xxxIII, 3 Qui appropinquant pedibus ejus, accipient de doctrina illius. pedibus ejus, accipient de doctrina illius.

« Seorsum, » sequestrando vos a vo- « Seorsum, » sequestrando vos a vo- bis et vestris tumultibus. Isa. LII, 11: bis et vestris tumultibus. Isa. LII, 11: Recedite, recedite exite inde, pollutum Recedite, recedite exite inde, pollutum nolite tangere. Zachar. 11, 6 : 0, o fugite nolite tangere. Zachar. 11, 6 : 0, o fugite de terra aquilonis. Psal. XLIV, 11: Obli- de terra aquilonis. Psal. XLIV, 11: Obli- viscere populum tuum, et domum patris viscere populum tuum, et domum patris tui: tui:

« In desertum, » ubi negotia non im- « In desertum, » ubi negotia non im- pediunt. Eccli. xxxXVIII, 25: Qui minora- pediunt. Eccli. xxxXVIII, 25: Qui minora- tur actu, sapientiam percipiet. Exod: tur actu, sapientiam percipiet. Exod: III, 1 et 3 : Minabo gregem ad interiora III, 1 et 3 : Minabo gregem ad interiora deserti.. et videbo visionem hanc ma- deserti.. et videbo visionem hanc ma-

477 477

gnam. Psal. cxxxi, 6 et 7: Audivimus gnam. Psal. cxxxi, 6 et 7: Audivimus eam in Ephrata: invenimus eam in eam in Ephrata: invenimus eam in campis silvæ. Introibimus in tabernacu- campis silvæ. Introibimus in tabernacu- lum ejus. lum ejus.

« Locum. » Immutabilem immobilis « Locum. » Immutabilem immobilis veritatis locationem signat. Genes. xxvIII, veritatis locationem signat. Genes. xxvIII, 16 Vere Dominus est in loco isto, et ego 16 Vere Dominus est in loco isto, et ego nesciebam. Psal. LXVII, 6: Deus in loco nesciebam. Psal. LXVII, 6: Deus in loco sancto suo. Ezechiel. XLIII, 7: Locus sancto suo. Ezechiel. XLIII, 7: Locus vestigiorum pedum meorum, ubi habito vestigiorum pedum meorum, ubi habito in medio filiorum Israel. in medio filiorum Israel.

« Et requiescite, »> « Et requiescite, »>

Ab actionis labore. Genes. XXII, 5: Ab actionis labore. Genes. XXII, 5: Exspectate hic cum asino: ego et puer Exspectate hic cum asino: ego et puer illuc usque properantes, postquam ado- illuc usque properantes, postquam ado- raverimus, revertemur ad vos. Ita dixit raverimus, revertemur ad vos. Ita dixit Abraham ad servos, qui significant Abraham ad servos, qui significant actionem sollicitudinis et laboris : asinus actionem sollicitudinis et laboris : asinus autem, onus significat corporis : puer autem, onus significat corporis : puer autem spiritus puritatem. Et significat, autem spiritus puritatem. Et significat, quod a curis et sollicitudinibus, et a quod a curis et sollicitudinibus, et a laboribus actionum, et onere corporis laboribus actionum, et onere corporis est quiescendum, et cum puritate spiri- est quiescendum, et cum puritate spiri- tus ad contemplandam veritatem pergen- tus ad contemplandam veritatem pergen- dum. dum.

« Pusillum, » quia necessitas vitæ non « Pusillum, » quia necessitas vitæ non permittit quiescere nisi pusillum: quia permittit quiescere nisi pusillum: quia etiam delectatione amplexuum castorum etiam delectatione amplexuum castorum sapientiæ reputatur pusillum. De primo sapientiæ reputatur pusillum. De primo dicitur, Apocal. VIII, 1: Factum est si- dicitur, Apocal. VIII, 1: Factum est si- lentium in cœlo (hoc est, in cœlestis lentium in cœlo (hoc est, in cœlestis veritatis contemplatione) quasi media veritatis contemplatione) quasi media hora. De secundo dicitur, Isa. xxvi, 20: hora. De secundo dicitur, Isa. xxvi, 20: Abscondere modicum ad momentum, Abscondere modicum ad momentum, donec pertranseat indignatio mea. Ge- donec pertranseat indignatio mea. Ge- nes. xxix, 20 Videbantur illi pauci dies nes. xxix, 20 Videbantur illi pauci dies præ amoris magnitudine. Psal. LXXXIII, præ amoris magnitudine. Psal. LXXXIII, 11 Melior est dies una in atriis tuis, 11 Melior est dies una in atriis tuis, super millia. Beatus Bernardus contra super millia. Beatus Bernardus contra sollicitudines : « Exspectate me hic cum sollicitudines : « Exspectate me hic cum « asino corpore isto: ego et puer illuc « asino corpore isto: ego et puer illuc « properantes revertemur ad vos : et, « properantes revertemur ad vos : et, << heu revertimur quam citius! Sub- << heu revertimur quam citius! Sub- « trahit enim nos a vobis amor veritatis, « trahit enim nos a vobis amor veritatis, «<sed iterum nos reducit ad vos necessitas «<sed iterum nos reducit ad vos necessitas « charitatis. >> « charitatis. >>

478 478

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

«Erant enim qui veniebant et redi- «Erant enim qui veniebant et redi- bant multi, et nec spatium mandu- bant multi, et nec spatium mandu- candi habebant. » candi habebant. »

Tangit causam declinationis in deser- Tangit causam declinationis in deser- tum, dicens: «Erant enim qui venie- tum, dicens: «Erant enim qui venie- bant » ad Christum, ut audirent eum, bant » ad Christum, ut audirent eum, « et redibant » a Christo ad propria. « et redibant » a Christo ad propria. Matth. v, 11: Multi ab Oriente et Matth. v, 11: Multi ab Oriente et Occidente venient, et recumbent cum Occidente venient, et recumbent cum Abraham, et Isaac, et Jacob in regno Abraham, et Isaac, et Jacob in regno coelorum. Isti enim veniebant et redibant coelorum. Isti enim veniebant et redibant secundum obedientiæ sancta mandata. secundum obedientiæ sancta mandata. Isa. XLIII, 5 et 6: Ab Oriente adducam Isa. XLIII, 5 et 6: Ab Oriente adducam semen tuum, et ab Occidente congregabo semen tuum, et ab Occidente congregabo te. Dicam Aquiloni: Da et Austro : te. Dicam Aquiloni: Da et Austro : Noli prohibere. Et qui veniebant ad Noli prohibere. Et qui veniebant ad Christum, veniebant ad veritatis contem- Christum, veniebant ad veritatis contem- plationem qui autem redibant, ibant ad plationem qui autem redibant, ibant ad veritatis actionem. De primo dicitur, veritatis actionem. De primo dicitur, Isa. 1, 3 Venite, et ascendamus ad Isa. 1, 3 Venite, et ascendamus ad montem Domini, et ad domum Dei Ja- montem Domini, et ad domum Dei Ja- cob, et docebit nos vias suas. De secundo cob, et docebit nos vias suas. De secundo dicit Psalmus LXXXIII, 8 : Ibunt de vir- dicit Psalmus LXXXIII, 8 : Ibunt de vir- tute in virtutem: videbitur Deus deorum tute in virtutem: videbitur Deus deorum in Sion. in Sion.

« Et nec spatium habebant, » « Et nec spatium habebant, »

Christus et discipuli, « manducandi. » Christus et discipuli, « manducandi. » Venientes enim petebant doctrinam veri- Venientes enim petebant doctrinam veri- tatis euntes autem, dimitti volebant in tatis euntes autem, dimitti volebant in gratia actionis et virtutis. Unde Glossa gratia actionis et virtutis. Unde Glossa dicit «Felix studium discentium, et fe- dicit «Felix studium discentium, et fe- lix labor docentium. » Psal. CI, 5: Obli- lix labor docentium. » Psal. CI, 5: Obli- tus sum comedere panem meum. Sic tus sum comedere panem meum. Sic Christus neglecto cibo proprio dixit, Christus neglecto cibo proprio dixit, Joan. IV, 32 Ego cibum habeo mandu- Joan. IV, 32 Ego cibum habeo mandu- care, quem vos nescitis. Tob. XII, 19: care, quem vos nescitis. Tob. XII, 19: Ego cibo invisibili, et potu qui ab homi- Ego cibo invisibili, et potu qui ab homi- nibus videri non potest, utor. Glossa nibus videri non potest, utor. Glossa tamen dicit, quod veniebant ad gratiam tamen dicit, quod veniebant ad gratiam accedentes, ut latro: redibant, a gratia accedentes, ut latro: redibant, a gratia cadentes, ut Judas. De primo dicit, Matth. cadentes, ut Judas. De primo dicit, Matth. x1, 28 Venite ad me, omnes qui labo- x1, 28 Venite ad me, omnes qui labo- ratis et onerati estis, et ego reficiam vos. ratis et onerati estis, et ego reficiam vos. De secundo dicitur, Joan. vi, 68: Num- De secundo dicitur, Joan. vi, 68: Num- quid et vos vultis abire ? Glossa : « Sic- quid et vos vultis abire ? Glossa : « Sic-

ut in arca Noe, animalia quæ intus erant, ut in arca Noe, animalia quæ intus erant, foras mittebantur, ut corvus: et quæ foras mittebantur, ut corvus: et quæ foris erant, intus eruperunt: sic intro- foris erant, intus eruperunt: sic intro- ducta est columba, quæ ibat et redibat. » ducta est columba, quæ ibat et redibat. » Sed hæc expositio est allegorica : et Sed hæc expositio est allegorica : et prima est litteralis. prima est litteralis.

« Et ascendentes in navim, abie- « Et ascendentes in navim, abie- runt in desertum locum seorsum. runt in desertum locum seorsum.

Et viderunt eos abeuntes, et cogno- Et viderunt eos abeuntes, et cogno- verunt multi et pedestres de omnibus verunt multi et pedestres de omnibus civitatibus cucurrerunt illuc, et præ- civitatibus cucurrerunt illuc, et præ- venerunt eos. venerunt eos.

Et exiens vidit turbam multam Je- Et exiens vidit turbam multam Je- sus et misertus est super eos, quia sus et misertus est super eos, quia erant sicut oves non habentes pasto- erant sicut oves non habentes pasto- rem, et coepit illos docere multa. » rem, et coepit illos docere multa. »

Postquam sufficienter ostendit famæ Postquam sufficienter ostendit famæ virtutis Christi, Leonis de tribu Juda, virtutis Christi, Leonis de tribu Juda, diffusionem, tangit hic Leonis ipsius con- diffusionem, tangit hic Leonis ipsius con- tra inediam fortitudinem. tra inediam fortitudinem.

Et tanguntur sex in ista historia : in Et tanguntur sex in ista historia : in quorum primo describit turbæ ad do- quorum primo describit turbæ ad do- ctrinam Christi aviditatem: propter quod ctrinam Christi aviditatem: propter quod digna fuit Christi pastura: secundo, de- digna fuit Christi pastura: secundo, de- scribit Christi ad eos qui pastu indige- scribit Christi ad eos qui pastu indige- bant miserationem, ibi, y. 34 : « Et exiens bant miserationem, ibi, y. 34 : « Et exiens vidit, etc. » Tertio, discipulos instruit vidit, etc. » Tertio, discipulos instruit qualiter de officio suo pasturæ tenentur qualiter de officio suo pasturæ tenentur habere sollicitudinem et provisionem, habere sollicitudinem et provisionem, ibi, y. 35: « Et cum jam hora multa ibi, y. 35: « Et cum jam hora multa fieret, etc. » Quarto, ostendit pastorum fieret, etc. » Quarto, ostendit pastorum qua pascere debent facultatem, ibi, y, 38: qua pascere debent facultatem, ibi, y, 38:

Et dicit eis Quot panes habetis ? » Et dicit eis Quot panes habetis ? » Quinto, ostendit pasturæ istius per divi- Quinto, ostendit pasturæ istius per divi- nam virtutem perfectionem, ibi, y. 41 : nam virtutem perfectionem, ibi, y. 41 : « Et acceptis quinque panibus, etc. » « Et acceptis quinque panibus, etc. » Sexto et ultimo, ostendit divinæ virtutis Sexto et ultimo, ostendit divinæ virtutis in pascendo quantitatem, et magnitudi- in pascendo quantitatem, et magnitudi- nem, ibi, y. 42: « Et manducaverunt nem, ibi, y. 42: « Et manducaverunt omnes, etc. » omnes, etc. »

In primo horum duo dicit, scilicet, de- In primo horum duo dicit, scilicet, de- siderium discipulorum ad eundum in siderium discipulorum ad eundum in locum solitarium ad contemplationem, locum solitarium ad contemplationem,

32 32

33 33

31 31

IN EVANG. MARCI, VI-32, 33, 34. IN EVANG. MARCI, VI-32, 33, 34.

et aviditatem turbarum ad doctrinæ per- et aviditatem turbarum ad doctrinæ per- ceptionem. ceptionem.

Dicit igitur: Dicit igitur:

« Et ascendentes >> « Et ascendentes >>

Discipuli cum Christo, quorum omnis Discipuli cum Christo, quorum omnis actus ascensio fuit. Psal. LXXXIII, 6 et 7: actus ascensio fuit. Psal. LXXXIII, 6 et 7: Ascensiones in corde suo disposuit, in Ascensiones in corde suo disposuit, in valle lacymarum, etc. valle lacymarum, etc.

«In navim, » qua fluctibus et tumul- «In navim, » qua fluctibus et tumul- tibus hujus sæculi eximerentur. Proverb. tibus hujus sæculi eximerentur. Proverb. XXXI, 14: Facta est quasi navis institoris, XXXI, 14: Facta est quasi navis institoris, de longe portans panem suum. de longe portans panem suum.

« Abierunt, »a turba, « in desertum »> « Abierunt, »a turba, « in desertum »> trans mare Galilææ, quod est Tiberiadis, trans mare Galilææ, quod est Tiberiadis, sicut dicitur, Joan. vi, 1. sicut dicitur, Joan. vi, 1.

« Locum,» solitudinis quieti deputa- « Locum,» solitudinis quieti deputa- tum, «seorsum. » Exod. xxxIII, 21: tum, «seorsum. » Exod. xxxIII, 21: Est locus apud me et stabis supra pe- Est locus apud me et stabis supra pe- tram, hoc est, contemplando solidum tram, hoc est, contemplando solidum veritatis quia illum locum, gratia con- veritatis quia illum locum, gratia con- templationis post actionem Apostoli de- templationis post actionem Apostoli de- siderabant. siderabant.

« Et viderunt eos » « Et viderunt eos »

Turbæ, quæ omnia facta eorum con- Turbæ, quæ omnia facta eorum con- templabantur ad instructionem, « abeun- templabantur ad instructionem, « abeun- tes, » a turbis ad desertum quietis, sicut tes, » a turbis ad desertum quietis, sicut oves quæ in adspectu virgarum conce- oves quæ in adspectu virgarum conce- perunt'. perunt'.

« Et cognoverunt » turbæ quia illic « Et cognoverunt » turbæ quia illic erant in auditu et contemplatione verita- erant in auditu et contemplatione verita- tis «multi, » quia, I ad Timoth. 11, 4: tis «multi, » quia, I ad Timoth. 11, 4: Omnes homines vult salvos fieri, et ad Omnes homines vult salvos fieri, et ad agnitionem veritatis venire. agnitionem veritatis venire.

« Et pedestres, » fatigationem non « Et pedestres, » fatigationem non sentientes. Erubescebant enim pedestrem sentientes. Erubescebant enim pedestrem Dominum in equis et quadrigis sequi. Dominum in equis et quadrigis sequi.

« De omnibus civitatibus, » qui civili- « De omnibus civitatibus, » qui civili- tate legum scriptarum erant instituti. tate legum scriptarum erant instituti. Lucæ, VII, 4 et 5: Cum turba plurima Lucæ, VII, 4 et 5: Cum turba plurima convenirent, et de civitatibus properarent convenirent, et de civitatibus properarent ad eum, dixit per similitudinem: Exiit ad eum, dixit per similitudinem: Exiit qui seminat, seminare semen suum: qui seminat, seminare semen suum:

« Cucurrerunt illuc, » charitate veri- « Cucurrerunt illuc, » charitate veri-

1 Cf. Genes. xxix, 2 et 3. 1 Cf. Genes. xxix, 2 et 3.

479 479

tatis eos impellente. Psal. CXVIII, 32 : tatis eos impellente. Psal. CXVIII, 32 : Viam mandatorum tuorum cucurri, cum Viam mandatorum tuorum cucurri, cum dilatasti cor meum. Isa. XL, 31: Current dilatasti cor meum. Isa. XL, 31: Current et non laborabunt, ambulabunt et non et non laborabunt, ambulabunt et non deficient. deficient.

« Et prævenerunt eos,» scilicet Chri- « Et prævenerunt eos,» scilicet Chri- stum et discipulos. Psal. LXVII, 26 : Præ- stum et discipulos. Psal. LXVII, 26 : Præ- venerunt principes conjuncti psallenti- venerunt principes conjuncti psallenti- bus. Nimio enim desiderio prævenerunt bus. Nimio enim desiderio prævenerunt ad locum, ubi in spiritu putabant psallere ad locum, ubi in spiritu putabant psallere discipuli. discipuli.

« Et exiens >> « Et exiens >>

Jesus, «vidit. » Et est secundum is- Jesus, «vidit. » Et est secundum is- tius partis. Exivit autem extra quietem tius partis. Exivit autem extra quietem et doctrinam Apostolorum, de intimis et doctrinam Apostolorum, de intimis deserti. deserti.

« Vidit turbam, » oculo miserationis. « Vidit turbam, » oculo miserationis. Exod. 11, 7 Vidi afflictionem populi Exod. 11, 7 Vidi afflictionem populi mei in Ægypto, et clamorem ejus audivi. mei in Ægypto, et clamorem ejus audivi.

« Et misertus est super eos. » Luc. « Et misertus est super eos. » Luc. xv, 20 : Vidit illum pater ipsius, et mi- xv, 20 : Vidit illum pater ipsius, et mi- sericordia motus est. Marc. VII, 2: Mi- sericordia motus est. Marc. VII, 2: Mi- sereor super turbam: quia ecce jam triduo sereor super turbam: quia ecce jam triduo sustinent me, nec habent quod mandu- sustinent me, nec habent quod mandu-

cent. cent.

« Quia erant sicut oves » mansuetæ, « Quia erant sicut oves » mansuetæ, obedientes, et simplices. Isa. LIII, 6: obedientes, et simplices. Isa. LIII, 6: Omnes nos quasi oves erravimus, unus- Omnes nos quasi oves erravimus, unus- quisque in viam suam declinavit. I Petr. quisque in viam suam declinavit. I Petr. II, 25 Eratis enim sicut oves errantes, II, 25 Eratis enim sicut oves errantes, sed conversi estis nunc ad Pastorem, et sed conversi estis nunc ad Pastorem, et Episcopum animarum vestrarum. Episcopum animarum vestrarum.

«Non habentes pastorem: »et ideo ne- «Non habentes pastorem: »et ideo ne- gligentia eorum et error non fuit ex ip- gligentia eorum et error non fuit ex ip- sis, sed ex defectu pastoris. III Reg. xx11, sis, sed ex defectu pastoris. III Reg. xx11, 17: Vidi cunctum Israel dispersum in 17: Vidi cunctum Israel dispersum in montibus, quasi oves non habentes pa- montibus, quasi oves non habentes pa- storem. Zachar. XI, 17: O pastor, et ido- storem. Zachar. XI, 17: O pastor, et ido- lum, derelinquens gregem. Quia Sacer- lum, derelinquens gregem. Quia Sacer- dotes et Scribæ et Pharisæi neglexerunt dotes et Scribæ et Pharisæi neglexerunt eos. eos.

<< Et cœpit, »> << Et cœpit, »>

Non nunc primo; quia sic semper in Non nunc primo; quia sic semper in

35 35

36 36

37 37

38 38

39 39

40 40

480 480

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

fervore fuit ac si nunc inciperet. Psal. fervore fuit ac si nunc inciperet. Psal.

: :

LXXVI, 11 Dixi: Nunc cœpi: hæc mu- LXXVI, 11 Dixi: Nunc cœpi: hæc mu- tatio dexteræ Excelsi. tatio dexteræ Excelsi.

« Illos docere multa » de regno Dei : « Illos docere multa » de regno Dei : quia licet ad unum tendant, tamen per quia licet ad unum tendant, tamen per multas docentur similitudines. Osee, XII, multas docentur similitudines. Osee, XII, 10: Ego visionem multiplicavi, et in ma- 10: Ego visionem multiplicavi, et in ma- nu Prophetarum assimilatus sum. nu Prophetarum assimilatus sum.

« Et cum jam hora multa fieret, ac- « Et cum jam hora multa fieret, ac- cesserunt discipuli ejus, dicentes: De- cesserunt discipuli ejus, dicentes: De- sertus est locus hic, et jam hora præ- sertus est locus hic, et jam hora præ- teriit: teriit:

Dimitte illos, ut euntes in proximas Dimitte illos, ut euntes in proximas villas et vicos, emant sibi cibos quos villas et vicos, emant sibi cibos quos manducent. manducent.

Et respondens ait illis Date illis Et respondens ait illis Date illis vos manducare. Et dixerunt ei: Euntes vos manducare. Et dixerunt ei: Euntes emamus ducentis denariis panes, et emamus ducentis denariis panes, et dabimus illis manducare? dabimus illis manducare?

Et dicit eis Quot panes habetis ? Et dicit eis Quot panes habetis ? Ite, et videte. Et cum cognovissent, Ite, et videte. Et cum cognovissent, dicunt Quinque, et duos pisces. dicunt Quinque, et duos pisces.

Et præcepit illis ut accumbere face- Et præcepit illis ut accumbere face- rent omnes secundum contubernia rent omnes secundum contubernia super viride foenum. super viride foenum.

« Dimitte illos, » « Dimitte illos, »

In benedictione tua: nec amplius do- In benedictione tua: nec amplius do- cendo protrahas. « Ut euntes in proxi- cendo protrahas. « Ut euntes in proxi- mas villas, » quia ad propria ante mas villas, » quia ad propria ante noctem remeare non possunt, ut vel noctem remeare non possunt, ut vel hospitium peregrinum sibi inveniant : hospitium peregrinum sibi inveniant : « et vicos » rusticorum, ubi pastores ha- « et vicos » rusticorum, ubi pastores ha- bitant juxta desertum : « emant sibi ci- bitant juxta desertum : « emant sibi ci- bos » necessarios, « quos manducent, » bos » necessarios, « quos manducent, » post tantam lassitudinem: quia multa post tantam lassitudinem: quia multa indigent recreatione. Isa. xxi, 14 : Oc- indigent recreatione. Isa. xxi, 14 : Oc- currentes sitienti ferte aquam, qui habi- currentes sitienti ferte aquam, qui habi- tatis teram Austri: cum panibus occur- tatis teram Austri: cum panibus occur- rite fugienti. Isa. XXVIII, 12: Hæc est re- rite fugienti. Isa. XXVIII, 12: Hæc est re-

quies mea, refici te lassum: et hoc est quies mea, refici te lassum: et hoc est

meum refrigerium. meum refrigerium.

« Et respondens ait illis » « Et respondens ait illis »

Omnium illuminator benignus Domi- Omnium illuminator benignus Domi- nus: «Date illis vos manducare.» Unde, nus: «Date illis vos manducare.» Unde, Matth. XIV, Matth. XIV, 16, dicitur Non habent ne- 16, dicitur Non habent ne- cesse ire: date illis vos manducare. Glos- cesse ire: date illis vos manducare. Glos- sa interlinearis : « Quasi dicat: Vestrum sa interlinearis : « Quasi dicat: Vestrum est officium pascere verbo, et pascere est officium pascere verbo, et pascere virtutis exemplo, et pascere temporali virtutis exemplo, et pascere temporali subsidio. » Joan. xxi, 17: Pasce oves subsidio. » Joan. xxi, 17: Pasce oves meas, Petro dictum est ter, propter tri- meas, Petro dictum est ter, propter tri- plicem pasturam, verbi, exempli, et tem- plicem pasturam, verbi, exempli, et tem-

Et discubuerunt in partes, per poralis subsidii. Et discubuerunt in partes, per poralis subsidii. centenos et quinquagenos. » centenos et quinquagenos. »

Tertium est. Et dicuntur hic tria: quæ- Tertium est. Et dicuntur hic tria: quæ- stio discipulorum, illuminatio Christi de stio discipulorum, illuminatio Christi de officio eorum, et a discipulis allegatio de- officio eorum, et a discipulis allegatio de- fectus facultatum. fectus facultatum.

Dicit igitur « Et cum jam hora mul- Dicit igitur « Et cum jam hora mul- ta fieret, » non solum unius diei, sed ta fieret, » non solum unius diei, sed tridui, quo Christum ex desiderio susti- tridui, quo Christum ex desiderio susti- nuerunt docentem: et jam vespera esset, nuerunt docentem: et jam vespera esset, sicut dicit Lucas, « accesserunt discipuli sicut dicit Lucas, « accesserunt discipuli ejus, » ex compassione fatigationis ad ejus, » ex compassione fatigationis ad Christum, «dicentes: Desertus est lo- Christum, «dicentes: Desertus est lo- cus, » refectioni et quieti lassorum non cus, » refectioni et quieti lassorum non aptus, « et jam hora præteriit, » ad tur- aptus, « et jam hora præteriit, » ad tur- bas diutius retinendas. bas diutius retinendas.

1 Cf. Luc. ix, 12. 1 Cf. Luc. ix, 12.

<< Et dixerunt ei: » << Et dixerunt ei: »

Paupertatem suam in facultate pas- Paupertatem suam in facultate pas- cendi allegantes: nescientes se esse divi- cendi allegantes: nescientes se esse divi- tes factos in Domino. «Euntes ema- tes factos in Domino. «Euntes ema- nus, » si loca in quibus emeremur pro- nus, » si loca in quibus emeremur pro- pinqua essent, et census suppeteret, « du- pinqua essent, et census suppeteret, « du- centis denariis panes et dabimus illis centis denariis panes et dabimus illis manducare. » Joan. vi, 7 Ducentorum manducare. » Joan. vi, 7 Ducentorum denariorum panes non sufficiunt eis, ut denariorum panes non sufficiunt eis, ut unusquisque modicum quid accipiat. De- unusquisque modicum quid accipiat. De- narius autem iste imagine regis insigni- narius autem iste imagine regis insigni- tus, verbum veritatis significat, quod tus, verbum veritatis significat, quod imaginem summi Regis prætendit. Cente- imaginem summi Regis prætendit. Cente- narius autem est decalogus per bonum narius autem est decalogus per bonum

IN EVANG. MARCI, VI-38, 39, 40, 41. IN EVANG. MARCI, VI-38, 39, 40, 41.

divinum, et bona novem ordinum An- divinum, et bona novem ordinum An- gelorum multiplicatus et idem cente- gelorum multiplicatus et idem cente- narius in duo mandata charitatis. Isti narius in duo mandata charitatis. Isti sunt enim ducenti denarii, qui sunt in sunt enim ducenti denarii, qui sunt in facultatibus discipulorum Christi. facultatibus discipulorum Christi.

« Et dicit eis >> « Et dicit eis >>

Omnibus Omnibus

abundans Dominus. Ad abundans Dominus. Ad Roman. x, 12: Idem Dominus omnium, Roman. x, 12: Idem Dominus omnium, dives in omnes qui invocant illum. dives in omnes qui invocant illum.

« Quot panes habetis ? » Panes enim « Quot panes habetis ? » Panes enim habebant, sed non erat eis tanta cura de habebant, sed non erat eis tanta cura de temporalibus, quod scirent numerum temporalibus, quod scirent numerum Psal. LIV, Psal. LIV, panum suorum. panum suorum. 23 Jacta su- 23 Jacta su- per Dominum curam tuam, et ipse te enu- per Dominum curam tuam, et ipse te enu- triet. triet.

« Ite, et videte. » Magis dixit Dominus « Ite, et videte. » Magis dixit Dominus propter curam spiritualium (quæ semper propter curam spiritualium (quæ semper computare et scrutari debemus, quæ si- computare et scrutari debemus, quæ si- gnificant isti panes) quam propter curam gnificant isti panes) quam propter curam temporalium, quorum prohibuit sollici- temporalium, quorum prohibuit sollici- tudinem . I ad Corinth. II, 12: Nos tudinem . I ad Corinth. II, 12: Nos поп spiritum hujus mundi accepi- поп spiritum hujus mundi accepi- mus, sed Spiritum qui ex Deo est, ut mus, sed Spiritum qui ex Deo est, ut sciamus quæ a Deo donata sunt nobis. sciamus quæ a Deo donata sunt nobis. « Et cum cognovissent, « Et cum cognovissent, scilicet, scilicet, quot panes habebant, « dicunt » Chri- quot panes habebant, « dicunt » Chri- « Quinque » panes, « et duos pi- « Quinque » panes, « et duos pi- sces, »ad panis dulcoramentum : quia sces, »ad panis dulcoramentum : quia sicut dicitur, Joan. vi, 9, sicut dicitur, Joan. vi, 9, hordeacei. hordeacei.

sto: sto:

« Et præcepit illis, » « Et præcepit illis, »

.» .»

panes erant panes erant

Sciens potestatem suæ divinitatis in Sciens potestatem suæ divinitatis in multiplicandi potentia, « ut accumbere multiplicandi potentia, « ut accumbere facerent omnes, » discipuli, quorum in- facerent omnes, » discipuli, quorum in- tererat distinguere limites et terminos tererat distinguere limites et terminos Ecclesiarum. Psal. XLVII, 14: Distribuite Ecclesiarum. Psal. XLVII, 14: Distribuite domos ejus, ut enarretis in progenie al- domos ejus, ut enarretis in progenie al- tera. Isti enim accubitus distinctiones si- tera. Isti enim accubitus distinctiones si- gnificant ecclesiarum. gnificant ecclesiarum.

«Secundum contubernia,» hoc est, se- «Secundum contubernia,» hoc est, se- cundum societates in quibus venerant. cundum societates in quibus venerant. Illi enim qui ad unum tabernaculum mi- Illi enim qui ad unum tabernaculum mi-

1 Cf. Marc. v1, 8 et 9, et Matth. xvi, 24 et 1 Cf. Marc. v1, 8 et 9, et Matth. xvi, 24 et

ΧΧΙ ΧΧΙ

481 481

litiæ pertinent, contubernales vocantur. litiæ pertinent, contubernales vocantur. Sapient. vui, 3 Generositatem illius Sapient. vui, 3 Generositatem illius glorificat, contubernium habens Dei. glorificat, contubernium habens Dei.

: :

« Super viride fænum, » quia sicut, « Super viride fænum, » quia sicut, Joan. vi, 10, dicitur: Erat foenum mul- Joan. vi, 10, dicitur: Erat foenum mul- tum in loco, de quo conjecto, sedes per tum in loco, de quo conjecto, sedes per ordines diversos discumbentium fecerunt. ordines diversos discumbentium fecerunt. Hoc autem foenum carnem significat. Hoc autem foenum carnem significat. Isa. XL, 6: Omnis caro fænum, et omnis Isa. XL, 6: Omnis caro fænum, et omnis gloria ejus quasi flos agri. Viride au- gloria ejus quasi flos agri. Viride au- tem est, virore virtutis castitatis. Jerem. tem est, virore virtutis castitatis. Jerem. XVII, 7 et 8 Benedictus vir qui confidit XVII, 7 et 8 Benedictus vir qui confidit in Domino, et erit Dominus fiducia ejus. in Domino, et erit Dominus fiducia ejus. Et erit quasi lignum quod transplanta- Et erit quasi lignum quod transplanta- tur super aquas. Discumbere autem su- tur super aquas. Discumbere autem su- per foenum, est suppressam habere car- per foenum, est suppressam habere car- nem disciplina continentiæ. I ad Corinth. nem disciplina continentiæ. I ad Corinth. IX, 27 Castigo corpus meum, et in ser- IX, 27 Castigo corpus meum, et in ser- vitutem redigo: ne forte cum aliis præ- vitutem redigo: ne forte cum aliis præ- dicaverim, ipse reprobus efficiar. dicaverim, ipse reprobus efficiar.

« Et discubuerunt, » « Et discubuerunt, »

Secundum ordinem apostolicum, « in Secundum ordinem apostolicum, « in partes, hoc est, societates, « per cente- partes, hoc est, societates, « per cente- nos, » qui perfectionem decalogi in cœ- nos, » qui perfectionem decalogi in cœ- lestem et Angelorum bonam conversa- lestem et Angelorum bonam conversa- tionem implebant. Ad Philip. III, 20 et tionem implebant. Ad Philip. III, 20 et 21: Nostra conversatio in cœlis est : unde 21: Nostra conversatio in cœlis est : unde etiam Salvatorem exspectamus Domi- etiam Salvatorem exspectamus Domi- пит nostrum Jesum Christum, qui пит nostrum Jesum Christum, qui reformabit corpus humilitatis nostræ, reformabit corpus humilitatis nostræ, configuratum corpori claritatis suæ. configuratum corpori claritatis suæ.

« Et quinguagenos, » qui aversionem « Et quinguagenos, » qui aversionem quinque sensuum, in quorum delectabili- quinque sensuum, in quorum delectabili- bus sensualitas avertitur, per observa- bus sensualitas avertitur, per observa- tionem decalogi reformabant et ad an- tionem decalogi reformabant et ad an- num Jubilæum remissionis tendebant. num Jubilæum remissionis tendebant. Baruch, IV, 28: Sicut fuit sensus vester Baruch, IV, 28: Sicut fuit sensus vester ut erraretis a Deo, decies tantum iterum ut erraretis a Deo, decies tantum iterum convertentes requiretis eum. convertentes requiretis eum.

« Et acceptis quinque panibus et « Et acceptis quinque panibus et duobus piscibus, intuens in cœlum, duobus piscibus, intuens in cœlum, benedixit, et fregit panes, et dedit dis- benedixit, et fregit panes, et dedit dis-

seq. seq.

31 31

41 41

482 482

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

cipulis suis, ut ponerent ante eos, et cipulis suis, ut ponerent ante eos, et duos pisces divisit omnibus. » duos pisces divisit omnibus. »

Hic tangit istius miraculi de pastu Hic tangit istius miraculi de pastu perfectionem. Est in sex, scilicet, in ac- perfectionem. Est in sex, scilicet, in ac- ceptatione in qua docet, quod omne ceptatione in qua docet, quod omne quod nobis apponitur, debet esse accep- quod nobis apponitur, debet esse accep- tum et non contemptum. tum et non contemptum.

Unde dicitur « Et acceptis, » hoc est, Unde dicitur « Et acceptis, » hoc est, acceptatis, quamvis hordeacei fuerint. acceptatis, quamvis hordeacei fuerint. Psal. L, 21: Acceptabis sacrificium ju- Psal. L, 21: Acceptabis sacrificium ju- stitiæ. Ideo dicit, Luc. x, 7: Edentes et stitiæ. Ideo dicit, Luc. x, 7: Edentes et bibentes quæ apud illos sunt. Accepta bibentes quæ apud illos sunt. Accepta enim nobis esse debent dona Dei, quæ enim nobis esse debent dona Dei, quæ pro tempore ministrat: ne murmuremus pro tempore ministrat: ne murmuremus cum istis, qui in sepulcris concupiscentiæ cum istis, qui in sepulcris concupiscentiæ sepulti sunt¹. «Quinque panibus » hor- sepulti sunt¹. «Quinque panibus » hor- deaceis, ut dicitur, Joan. vi, 9. Non enim deaceis, ut dicitur, Joan. vi, 9. Non enim multa requirere debemus, nec delicata. multa requirere debemus, nec delicata. Tob. IV, 23 Noli timere, fili mi: pau- Tob. IV, 23 Noli timere, fili mi: pau- perem quidem vitam gerimus, hoc est, perem quidem vitam gerimus, hoc est, parum habentem. Non enim respicimus parum habentem. Non enim respicimus ad præsentia, sed dicimus cum Paulo, ad præsentia, sed dicimus cum Paulo, II ad Corinth. III, 5: Sufficientia nostra II ad Corinth. III, 5: Sufficientia nostra ex Deo est. Psal. xxi, 27: Edent pau- ex Deo est. Psal. xxi, 27: Edent pau- peres, et saturabuntur. Parum enim ha- peres, et saturabuntur. Parum enim ha- bentes, et sibi non sufficientes, sunt pau- bentes, et sibi non sufficientes, sunt pau- peres. peres.

« Et duobus piscibus, » pro dulcora- « Et duobus piscibus, » pro dulcora- mento duri panis et hordeacei: et est mento duri panis et hordeacei: et est dulcoramentum non incentivum libidi- dulcoramentum non incentivum libidi- nis, sed caloris concupiscentiæ refrigera- nis, sed caloris concupiscentiæ refrigera- tivum. Eccli. XVIII, 30: Fili, post con- tivum. Eccli. XVIII, 30: Fili, post con- cupiscentias tuas non eas, et a voluntate cupiscentias tuas non eas, et a voluntate

tua avertere. tua avertere.

« Intuens in cœlum, » « Intuens in cœlum, »

Ut nos dona Dei, nobis ad usum con- Ut nos dona Dei, nobis ad usum con- cessa, ad Deum per gratiarum actionem cessa, ad Deum per gratiarum actionem dirigere doceret, et intentionem nostram dirigere doceret, et intentionem nostram in summo necessaria ad ipsum referre: in summo necessaria ad ipsum referre: ut dicamus cum Psalmista, Psal. cx, 4 et ut dicamus cum Psalmista, Psal. cx, 4 et 5 Memoriam fecit mirabilium suorum 5 Memoriam fecit mirabilium suorum misericors et miserator Dominus: escam misericors et miserator Dominus: escam dedit timentibus se. dedit timentibus se.

: :

<< Benedixit, » ut sanctificaret per << Benedixit, » ut sanctificaret per

Dei Dei

verbum. I ad Timoth. iv, 4 et 5: Crea- verbum. I ad Timoth. iv, 4 et 5: Crea- tura Dei bona est, et nihil rejiciendum tura Dei bona est, et nihil rejiciendum quod cum gratiarum actione percipitur ; quod cum gratiarum actione percipitur ; sanctificatur enim per verbum Dei et sanctificatur enim per verbum Dei et orationem. Job, 111, 24 et 25: Antequam orationem. Job, 111, 24 et 25: Antequam comedam suspiro: et tamquam inundan- comedam suspiro: et tamquam inundan- tes aquæ, sic rugitus meus: quia timor tes aquæ, sic rugitus meus: quia timor quem timebam, evenit mihi : et quod ve- quem timebam, evenit mihi : et quod ve- rebar accidit. Ne dicatur mihi, Psal. rebar accidit. Ne dicatur mihi, Psal. XL, 10 Qui edebat panes meos, magni- XL, 10 Qui edebat panes meos, magni- ficavit super me supplantationem. ficavit super me supplantationem.

« Fregit, » ut unicuique competens « Fregit, » ut unicuique competens secundum suam facultatem proportiona- secundum suam facultatem proportiona- ret nutrimentum. Isa. LVIII, 7: Frange ret nutrimentum. Isa. LVIII, 7: Frange esurienti panem tuum, et egenos vagosque esurienti panem tuum, et egenos vagosque induc in domum tuam. Econtra de in- induc in domum tuam. Econtra de in- competentia proponentibus, dicitur, competentia proponentibus, dicitur, Thren. iv, 4 Parvuli petierunt panem, Thren. iv, 4 Parvuli petierunt panem, et non erat qui frangeret eis. Hinc est et non erat qui frangeret eis. Hinc est quod, Luc. xxiv, 35, discipuli cognove- quod, Luc. xxiv, 35, discipuli cognove- runt Dominum in fractione panis, hoc runt Dominum in fractione panis, hoc est, in panis spiritualis competenti expo- est, in panis spiritualis competenti expo- sitione, capacitati uniuscujusque propor- sitione, capacitati uniuscujusque propor- tionata. tionata.

«Et dedit discipulis suis, » ut mini- «Et dedit discipulis suis, » ut mini- stris: isti enim ministrare habent dona stris: isti enim ministrare habent dona Dei turbis sibi commissis. Matth. xxiv, Dei turbis sibi commissis. Matth. xxiv, 45: Quis, putas, est fidelis servus et pru- 45: Quis, putas, est fidelis servus et pru- dens, quem constituit dominus suus su- dens, quem constituit dominus suus su- per familiam suam, ut det illis cibum in per familiam suam, ut det illis cibum in tempore? Luc. ix, 13 Vos date illis tempore? Luc. ix, 13 Vos date illis manducare. manducare.

« Ut ponerent ante eos. » Non ut sibi « Ut ponerent ante eos. » Non ut sibi retinerent, vel furarentur. Matth, x, 8: retinerent, vel furarentur. Matth, x, 8: Gratis accepistis, gratis date. Luc. VI, Gratis accepistis, gratis date. Luc. VI, 38 Date, et dabitur vobis. 38 Date, et dabitur vobis.

« Et duos pisces, » pro dulcoramento, « Et duos pisces, » pro dulcoramento, « divisit » fractos « omnibus. » Act. IV, « divisit » fractos « omnibus. » Act. IV, 35 Dividebatur singulis prout cuique 35 Dividebatur singulis prout cuique opus erat. opus erat.

Isti autem quinque panes quamvis a Isti autem quinque panes quamvis a Sanctis, et a nobis spiritualiter, multi- Sanctis, et a nobis spiritualiter, multi- pliciter in aliis locis expositi sint, tamen pliciter in aliis locis expositi sint, tamen hic non deficientes in panibus, ponimus hic non deficientes in panibus, ponimus quinque panes pœnitentium, et ad Deum quinque panes pœnitentium, et ad Deum venientium refectionis: panem scilicet venientium refectionis: panem scilicet

1 Cf. Numer. x1, 34. 1 Cf. Numer. x1, 34.

IN EVANG. MARCI, VI-41, 42, 43. IN EVANG. MARCI, VI-41, 42, 43.

lacrymarum in compunctione: panem lacrymarum in compunctione: panem humillimæ veritatis in confessione: pa- humillimæ veritatis in confessione: pa- nem arctum in justitiæ destrictione (alias, nem arctum in justitiæ destrictione (alias, distributione) in satisfactione: panem distributione) in satisfactione: panem virtutis in perfectione et panem conso- virtutis in perfectione et panem conso- lationis in reconciliatione. lationis in reconciliatione.

: :

De primo pane dicitur, Psal. LXXIX, 6: De primo pane dicitur, Psal. LXXIX, 6: Cibabis nos pane lacrymarum, et po- Cibabis nos pane lacrymarum, et po- tum dabis nobis in lacrymis in mensura. tum dabis nobis in lacrymis in mensura. Tob. II, 5 Manducavit panem cum lu- Tob. II, 5 Manducavit panem cum lu- ctu et tremore. Psal. xlı, 4 : Fuerunt ctu et tremore. Psal. xlı, 4 : Fuerunt mihi lacrymæ meæ panes die ac nocte. mihi lacrymæ meæ panes die ac nocte.

De secundo pane dicitur in Psalmo De secundo pane dicitur in Psalmo CI, 10 Cinerem tamquam panem man- CI, 10 Cinerem tamquam panem man- ducabam, et potum meum cum fletu mi- ducabam, et potum meum cum fletu mi- scebam. Cinis enim (quia in nobis est scebam. Cinis enim (quia in nobis est causa humilitatis, Eccli x, 9: Quid su- causa humilitatis, Eccli x, 9: Quid su- perbit terra et cinis ?) significat veræ con- perbit terra et cinis ?) significat veræ con- fessionis humilitatem. III Reg. xix, 6 et fessionis humilitatem. III Reg. xix, 6 et 8 Ecce ad caput Eliæ subcinericius 8 Ecce ad caput Eliæ subcinericius panis, et vas aquæ : comedit ergo, et panis, et vas aquæ : comedit ergo, et bibit.... Et ambulavit in fortitudine cibi bibit.... Et ambulavit in fortitudine cibi illius, quadraginta diebus et quadra- illius, quadraginta diebus et quadra- ginta noctibus, usque ad montem Dei ginta noctibus, usque ad montem Dei Horeb. Horeb.

De tertio pane dicit Isaias, xxx, 20: De tertio pane dicit Isaias, xxx, 20: Dabit vobis Dominus panem arctum, et Dabit vobis Dominus panem arctum, et aquam brevem et non faciet avolare a aquam brevem et non faciet avolare a te ultra doctorem tuum: quia in satis- te ultra doctorem tuum: quia in satis- factione peccati, districta severitas justi- factione peccati, districta severitas justi- tiæ cibat poenitentes, et præstat refrige- tiæ cibat poenitentes, et præstat refrige- rium ut aquam. III Reg. xx, 27: Mitti- rium ut aquam. III Reg. xx, 27: Mitti- te virum istum in carcerem, et susten- te virum istum in carcerem, et susten- tate eum pane tribulationis, et aqua an- tate eum pane tribulationis, et aqua an- gustiæ. Refrigerium timoris : ne forte gustiæ. Refrigerium timoris : ne forte quos facit, non sint satis digni fructus quos facit, non sint satis digni fructus poenitentiæ. Carcer autem est censura poenitentiæ. Carcer autem est censura custodiæ. custodiæ.

De quarto pane virtutis in profectu De quarto pane virtutis in profectu pœnitentium dicitur in Psalmo cii, 15: pœnitentium dicitur in Psalmo cii, 15: Panis cor hominis confirmat. Isa. iv, 1: Panis cor hominis confirmat. Isa. iv, 1: Panem nostrum comedemus, et vestimen- Panem nostrum comedemus, et vestimen- tis nostris operiemur. tis nostris operiemur.

De quinto pane dicitur, Matth. xv, De quinto pane dicitur, Matth. xv, 27: Catelli, hoc est, humiles pœnitentes, 27: Catelli, hoc est, humiles pœnitentes, edunt de micis, hoc est, de consolatio- edunt de micis, hoc est, de consolatio-

1 Cf. Judicum, VII, 13. 1 Cf. Judicum, VII, 13.

2 Cf. præcipue Enarrationes in Matthæum, 2 Cf. præcipue Enarrationes in Matthæum,

483 483

nibus, quæ cadunt de mensa dominorum nibus, quæ cadunt de mensa dominorum suorum, hoc est, Sanctorum et Angelo- suorum, hoc est, Sanctorum et Angelo- rum quia in spe reconciliationis pecca- rum quia in spe reconciliationis pecca- torum, dulce aliquid gustant de refectio- torum, dulce aliquid gustant de refectio- nibus beatorum. Genes. XLIX, 20 : Aser, nibus beatorum. Genes. XLIX, 20 : Aser, pinguis panis ejus, et præbebit delicias pinguis panis ejus, et præbebit delicias regibus. I Reg. xx1, 3, dicitur de istis pa- regibus. I Reg. xx1, 3, dicitur de istis pa- nibus omnibus simul ad sacerdotem a nibus omnibus simul ad sacerdotem a David Nunc ergo si quid habes ad ma- David Nunc ergo si quid habes ad ma- num, vel quinque panes, da mihi, aut num, vel quinque panes, da mihi, aut quidquid inveneris. quidquid inveneris.

: :

Isti sunt hordeacei ex quibus cibatur Isti sunt hordeacei ex quibus cibatur homo jumentinus, qui in peccato anima- homo jumentinus, qui in peccato anima- liter et brutaliter vixit. Et virtute hujus liter et brutaliter vixit. Et virtute hujus duri et hordeacei panis, percutitur et con- duri et hordeacei panis, percutitur et con- fringitur tabernaculum Madian ¹. fringitur tabernaculum Madian ¹.

Duo autem pisces dulcorantes hos pa- Duo autem pisces dulcorantes hos pa- nes sunt spes veniæ, et timor Dei: de nes sunt spes veniæ, et timor Dei: de quorum uno, scilicet de amore Christi quorum uno, scilicet de amore Christi dicitur, Joan. xXI, 9: Viderunt prunas dicitur, Joan. xXI, 9: Viderunt prunas positas, et piscem superpositum, et panem: positas, et piscem superpositum, et panem: quæ prunæ beneficia Dei sunt ad chari- quæ prunæ beneficia Dei sunt ad chari- tatem incendentia: piscis autem dulcedo tatem incendentia: piscis autem dulcedo dilectionis. dilectionis.

De secundo autem pisce dicitur, Luc. De secundo autem pisce dicitur, Luc. XI, 11 Quis ex vobis patrem petit pi- XI, 11 Quis ex vobis patrem petit pi- scem numquid pro pisce serpentem illi scem numquid pro pisce serpentem illi dabit? Ac si dicat: Non facit. Non enim dabit? Ac si dicat: Non facit. Non enim petenti veniam porrigit desperationem, petenti veniam porrigit desperationem, quæ est venenum salutis. quæ est venenum salutis.

Augustinus autem dicit, quod quinque Augustinus autem dicit, quod quinque panes, quinque sunt libri legis et duo panes, quinque sunt libri legis et duo pisces austeritatem legis dulcorantes, pisces austeritatem legis dulcorantes, sunt Prophetiæ, et Psalmi: de quibus sunt Prophetiæ, et Psalmi: de quibus dicitur, Luc. xxiv, 44: Necesse est im- dicitur, Luc. xxiv, 44: Necesse est im- pleri omnia quæ scripta sunt in Lege pleri omnia quæ scripta sunt in Lege Moysi, et Prophetis, et Psalmis de me. Moysi, et Prophetis, et Psalmis de me. Sed de hoc alibi satis dictum est 2. Sed de hoc alibi satis dictum est 2.

« Et manducaverunt omnes, et sa- « Et manducaverunt omnes, et sa- turati sunt. turati sunt.

Et sustulerunt reliquias fragmento- Et sustulerunt reliquias fragmento- rum, duodecim cophinos plenos, et rum, duodecim cophinos plenos, et de piscibus. de piscibus.

XIV, 13 et seq. Tom. XX hujusce editionis. XIV, 13 et seq. Tom. XX hujusce editionis.

42 42

43 43

44 44

484 484

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Erant autem qui manducaverunt Erant autem qui manducaverunt quinque millia virorum. » quinque millia virorum. »

Tangit hic miraculi veritatem, et Tangit hic miraculi veritatem, et quantitatem in isto paragrapho. quantitatem in isto paragrapho.

Veritatem quidem in hoc quod dicit: Veritatem quidem in hoc quod dicit: « Et mandacaverunt omnes. » Qui non « Et mandacaverunt omnes. » Qui non manducassent, nisi verus panis, et veri manducassent, nisi verus panis, et veri pisces fuissent. « Et saturati sunt. » pisces fuissent. « Et saturati sunt. » Psal. LXXVII, 29 et 30 Manducaverunt Psal. LXXVII, 29 et 30 Manducaverunt et saturati sunt nimis, et desiderium eo- et saturati sunt nimis, et desiderium eo- rum attulit eis: non sunt fraudati a de- rum attulit eis: non sunt fraudati a de- siderio suo. siderio suo.

« Et sustulerunt. » « Et sustulerunt. »

Quantitatem determinat per quantita- Quantitatem determinat per quantita- tem reliquiarum, et per numerum com- tem reliquiarum, et per numerum com- edentium. edentium.

De primo dicit : « Et sustulerunt, » De primo dicit : « Et sustulerunt, » discipuli ad præceptum Domini. Joan. discipuli ad præceptum Domini. Joan. VI, 12 Colligite quæ superaverunt frag- VI, 12 Colligite quæ superaverunt frag- menta, ne pereant ¹. menta, ne pereant ¹.

« «

Reliquias fragmentorum, » ut pau- Reliquias fragmentorum, » ut pau- peribus erogarentur, « duodecim cophi- peribus erogarentur, « duodecim cophi- nos, » hoc est, magnas sportas, quæ cir- nos, » hoc est, magnas sportas, quæ cir- culis, per quos brachia inferuntur, in culis, per quos brachia inferuntur, in dorso portantur. Et est unum de magnis dorso portantur. Et est unum de magnis miraculis, quod fragmenta nec plures miraculis, quod fragmenta nec plures nec pauciores coplinos implebant quam nec pauciores coplinos implebant quam numerus erat Apostolorum et ut in- numerus erat Apostolorum et ut in- struerentur Apostoli, quoniam non ad struerentur Apostoli, quoniam non ad unum, vel duos, et sic deinceps, perti- unum, vel duos, et sic deinceps, perti- net pastura pauperum; sed ad omnes net pastura pauperum; sed ad omnes Apostolos, et successores eorum. Apostolos, et successores eorum.

: :

« Plenos, » quia gratia omnibus abun- « Plenos, » quia gratia omnibus abun- dat. Jacob. 1, 5: Dat omnibus affluenter, dat. Jacob. 1, 5: Dat omnibus affluenter, et non improperat. et non improperat.

« Et de piscibus, » supple, sustule- « Et de piscibus, » supple, sustule- runt sacramenta omnibus abundantia. runt sacramenta omnibus abundantia.

« Erant autem qui manducave- « Erant autem qui manducave- runt »> runt »>

De quinque panibus, et duobus pisci- De quinque panibus, et duobus pisci- bus, quinque millia virorum, » exce- bus, quinque millia virorum, » exce- ptis mulieribus et parvulis. ptis mulieribus et parvulis.

« «

Cf. Matth. XIV, 20. Cf. Matth. XIV, 20.

« Et statim coegit discipulos suos « Et statim coegit discipulos suos ascendere navim, ut præcederent eum ascendere navim, ut præcederent eum trans fretum ad Bethsaidam, dum trans fretum ad Bethsaidam, dum ipse dimitteret populum. ipse dimitteret populum.

Et cum dimisisset eos, abiit in mon- Et cum dimisisset eos, abiit in mon- tem orare. » tem orare. »

Hic post pastum Leonis, universaliter Hic post pastum Leonis, universaliter fit demonstratio virtutis Leonis, in crea- fit demonstratio virtutis Leonis, in crea- turis elementorum ostensa, ut melius turis elementorum ostensa, ut melius fortitudo describatur. fortitudo describatur.

Dividitur autem pars ista in tres partes, Dividitur autem pars ista in tres partes, scilicet, in potestatis manifestationem : scilicet, in potestatis manifestationem : in manifestationis istius utilitatem, ibi, in manifestationis istius utilitatem, ibi, y. 51 « Et plus magis intra se stupe- y. 51 « Et plus magis intra se stupe- bant, etc. » Et in manifestatæ potestatis bant, etc. » Et in manifestatæ potestatis ædificationem, ibi, y. 54: « Cumque ædificationem, ibi, y. 54: « Cumque egressi essent de navi, etc. » egressi essent de navi, etc. »

In primo horum quatuor sunt partes, In primo horum quatuor sunt partes, scilicet, qualiter separatus est ab eis scilicet, qualiter separatus est ab eis Dominus: et qualiter ex hoc periculum Dominus: et qualiter ex hoc periculum incurrit navis et laborem navigantes : incurrit navis et laborem navigantes : et qualiter territi sunt de manifestatio- et qualiter territi sunt de manifestatio- ne potestatis Domini ambulantis super ne potestatis Domini ambulantis super aquas et qualiter a Domino sunt confor- aquas et qualiter a Domino sunt confor- tati, consolati per manifestationem po- tati, consolati per manifestationem po- testatis ejus in aere. testatis ejus in aere.

In primo autem horum dicit quatuor, In primo autem horum dicit quatuor, scilicet, qualiter discipulos a se recedere scilicet, qualiter discipulos a se recedere compulit, et quo eosdem recedentes di- compulit, et quo eosdem recedentes di- rexit, et qua de causa a discipulis ad rexit, et qua de causa a discipulis ad tempus separatus fuit, et quid separatus tempus separatus fuit, et quid separatus ab eis fecit. ab eis fecit.

Dicit igitur « Et statim. » Glossa in- Dicit igitur « Et statim. » Glossa in- terlinearis Quia sic dicitur, Joan. : terlinearis Quia sic dicitur, Joan. : VI, 15, VI, 15, scivit quod statim post hanc refectionem scivit quod statim post hanc refectionem venturi essent, ut raperent eum, et face- venturi essent, ut raperent eum, et face- rent eum regem et ideo a discipulis rent eum regem et ideo a discipulis (inter quos quærebatur a turbis) fugit in (inter quos quærebatur a turbis) fugit in desertum. desertum.

Et hoc est « Coegit eos, » quia in- Et hoc est « Coegit eos, » quia in- viti etiam ad tempus separabantur. viti etiam ad tempus separabantur. IV Reg. iv, 30: Vivit Dominus, et vivit IV Reg. iv, 30: Vivit Dominus, et vivit anima tua, non dimittam te. Psal. anima tua, non dimittam te. Psal. LXXIX, 19 Non discedimus a te, vivi- LXXIX, 19 Non discedimus a te, vivi- ficabis nos et nomen tuum invocabimus. ficabis nos et nomen tuum invocabimus.

45 45

24 24

IN EVANG. MARCI, VI-45, 46, 47, 48. IN EVANG. MARCI, VI-45, 46, 47, 48.

Exod. xxx, 15: Si non tu ipse præ- Exod. xxx, 15: Si non tu ipse præ- cedas, ne educas nos de loco isto. cedas, ne educas nos de loco isto.

« Discipulos suos, » qui tamquam ad « Discipulos suos, » qui tamquam ad magistrum ad eum intenderunt, « ascen- magistrum ad eum intenderunt, « ascen- dere navim,» absque eo: per quam na- dere navim,» absque eo: per quam na- vim suffragium pœnitentiæ intelligitur, vim suffragium pœnitentiæ intelligitur, quia Christus non poenituit, eo quod non quia Christus non poenituit, eo quod non peccavit. Sapient. xiv, 5: Transeuntes peccavit. Sapient. xiv, 5: Transeuntes mare per ratem liberati sunt. mare per ratem liberati sunt.

«< Ut præcederent eum trans fre- «< Ut præcederent eum trans fre- tum, ». tum, ».

Hoc est, ut præcederent eum ultra Hoc est, ut præcederent eum ultra mare Galilææ quòd est lacus Genesareth mare Galilææ quòd est lacus Genesareth ad aliam ripam stagni, « ad Bethsai- ad aliam ripam stagni, « ad Bethsai- dam. »Videtur esse contrarium quod dam. »Videtur esse contrarium quod dicitur, Joan. VI, 17, ubi dicit, quod dicitur, Joan. VI, 17, ubi dicit, quod navigantes venerunt trans mare in Ca- navigantes venerunt trans mare in Ca- pharnaum. Et ad hoc dicendum, quod pharnaum. Et ad hoc dicendum, quod navigantes primo venerunt Bethsaidam, navigantes primo venerunt Bethsaidam, et tandem Capharnaum: quia Bethsaida et tandem Capharnaum: quia Bethsaida et Capharnaum ultra ripam laci illius si- et Capharnaum ultra ripam laci illius si- tæ sunt, et Bethsaida navigantibus a Ti- tæ sunt, et Bethsaida navigantibus a Ti- beria prius occurrit: Bethsaida autem beria prius occurrit: Bethsaida autem nominatur, quia civitas fuit principalium nominatur, quia civitas fuit principalium suorum Apostolorum Petri, et Andreæ, et suorum Apostolorum Petri, et Andreæ, et Philippi et ibi principales habebant Philippi et ibi principales habebant amicos et domus venationis interpreta- amicos et domus venationis interpreta- tur, quia venatores spirituales erant Apo- tur, quia venatores spirituales erant Apo- stoli. Jerem. xv1, 16: Mittam eis multos stoli. Jerem. xv1, 16: Mittam eis multos venatores, et venabuntur eos de omni venatores, et venabuntur eos de omni monte, et de omni colle, et de cavernis monte, et de omni colle, et de cavernis petrarum. Genes. XXVII, 3 et 4 : Sume petrarum. Genes. XXVII, 3 et 4 : Sume arma tua, pharetram, et arcum:... et arma tua, pharetram, et arcum:... et affer mihi de venatione tua, ut come- affer mihi de venatione tua, ut come- dam, et benedicat tibi anima mea. dam, et benedicat tibi anima mea.

«< Dum ipse, «< Dum ipse,

" "

Christus, « dimitteret, » sub forma be- Christus, « dimitteret, » sub forma be- nedictionis alicujus, « populum, » qui nedictionis alicujus, « populum, » qui manducaverat: et ideo sibi quasi inse- manducaverat: et ideo sibi quasi inse- parabiliter adhærebat. II Reg. vi, 18 et parabiliter adhærebat. II Reg. vi, 18 et 19: David benedixit populo in nomine 19: David benedixit populo in nomine Domini exercituum: et partitus est uni- Domini exercituum: et partitus est uni- versæ multitudini Israel, tam viro quam versæ multitudini Israel, tam viro quam mulieri, singulis collyridam panis unam, mulieri, singulis collyridam panis unam, et assaturam bubulæ carnis unam, et et assaturam bubulæ carnis unam, et

ram ram

485 485

similam frixam oleo. Et abiit omnis similam frixam oleo. Et abiit omnis populus, unusquisque in domum suam. populus, unusquisque in domum suam. Collirydam quidem panis, in confortatio- Collirydam quidem panis, in confortatio- nem cordis in pane quem dedit: assatu- nem cordis in pane quem dedit: assatu- autem bubulæ carnis, in labore autem bubulæ carnis, in labore quem impendit, in quo se charitatis igne quem impendit, in quo se charitatis igne assavit et bubulus trahens onus eorum assavit et bubulus trahens onus eorum fuit: et hoc idem per pisces significatur. fuit: et hoc idem per pisces significatur. Similam autem frixam oleo, impendit Similam autem frixam oleo, impendit in oratione pura, quam ex misericordia in oratione pura, quam ex misericordia ad Patrem fecit, quando in cœlum su- ad Patrem fecit, quando in cœlum su- spexit. Et sic unusquisque in domum con- spexit. Et sic unusquisque in domum con- scientiæ suæ redivit. scientiæ suæ redivit.

« Et cum » « Et cum »

Ipse Christus sic « dimisisset eos » in Ipse Christus sic « dimisisset eos » in domos suas, « abiit, » ab eis fugiens, ne domos suas, « abiit, » ab eis fugiens, ne raperent eum in regem, « in montem » raperent eum in regem, « in montem » deserti adjacentis, quod eminentiam spi- deserti adjacentis, quod eminentiam spi- ritus designat, » orare, » et gratias Pa- ritus designat, » orare, » et gratias Pa- tri pro beneficiis agere, et nobis for- tri pro beneficiis agere, et nobis for- mam orandi dare. I ad Thessal. v, 17.et mam orandi dare. I ad Thessal. v, 17.et 18 Sine intermissione orate. In omni- 18 Sine intermissione orate. In omni- bus gratias agite. bus gratias agite.

« Et cum sero esset, erat navis in « Et cum sero esset, erat navis in medio mari, et ipse solus in terra. medio mari, et ipse solus in terra.

Et videns eos laborantes in remi- Et videns eos laborantes in remi- gando (erat enim ventus contrarius gando (erat enim ventus contrarius eis): » eis): »

Tangitur hic de periculo in quod incide- Tangitur hic de periculo in quod incide- runt ex absentia: quia sicut præsentia runt ex absentia: quia sicut præsentia gubernatoris navis causa est salutis na- gubernatoris navis causa est salutis na- vis, ita absentia gubernatoris causa est vis, ita absentia gubernatoris causa est periculi navis. periculi navis.

Tanguntur autem tres causæ periculi, Tanguntur autem tres causæ periculi, et una sola causa liberationis. et una sola causa liberationis.

Prima autem causa est absentia lumi- Prima autem causa est absentia lumi- nis veritatis, quam tangit cum dicit: nis veritatis, quam tangit cum dicit: « Cum sero factum esset, » et sol occu- « Cum sero factum esset, » et sol occu- buisset, et tenebræ essent ex defectu buisset, et tenebræ essent ex defectu scientiæ veritatis. Act. xxvII, 20: Neque scientiæ veritatis. Act. xxvII, 20: Neque sole, neque sideribus apparentibus,... sole, neque sideribus apparentibus,... jam ablata erat spes omnis salutis no- jam ablata erat spes omnis salutis no- stræ. Sol autem est illuminatio veritatis stræ. Sol autem est illuminatio veritatis

478 478

48 48

486 486

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

divinæ luna autem est lumen veritatis divinæ luna autem est lumen veritatis ecclesiasticæ : sidus autem est illumina- ecclesiasticæ : sidus autem est illumina- tio consilii Sanctorum. tio consilii Sanctorum.

Secunda causa periculi est tempestas Secunda causa periculi est tempestas maris sæculi et hanc tangit cum dicit: maris sæculi et hanc tangit cum dicit: « Erat navis in medio mari, » ubi mare « Erat navis in medio mari, » ubi mare in majori fuit fluctuum suorum tempe- in majori fuit fluctuum suorum tempe- state. Psal. xCII, 4: Mirabiles elationes state. Psal. xCII, 4: Mirabiles elationes maris. Jonæ, I, 11: Mare ibat, et intu- maris. Jonæ, I, 11: Mare ibat, et intu- mescebat super eos. Et hoc significat ty- mescebat super eos. Et hoc significat ty- rannorum persecutionem, et dæmonum rannorum persecutionem, et dæmonum in tentationibus exsufflationem. in tentationibus exsufflationem.

Tertia causa periculi est absentia gu- Tertia causa periculi est absentia gu- bernatoris, quam tangit cum dicit : « Et bernatoris, quam tangit cum dicit : « Et ipse, » Christus gubernator, « solus erat ipse, » Christus gubernator, « solus erat in terra, » certæ et firma stabilitatis. in terra, » certæ et firma stabilitatis. Alii autem sine ipso in fluctibus. Joan. Alii autem sine ipso in fluctibus. Joan. VI, 19 Navicula in medio mari jacta- VI, 19 Navicula in medio mari jacta- batur fluctibus 1. batur fluctibus 1.

Deinde tangit causam liberationis: Deinde tangit causam liberationis:

« Et videns eos » « Et videns eos »

Christus oculo misericordiæ potius Christus oculo misericordiæ potius quam corporis. Sapient. IV, 15: Respe- quam corporis. Sapient. IV, 15: Respe- ctus ejus in electos illius. Psal. xxx1, 8: ctus ejus in electos illius. Psal. xxx1, 8: In via hac qua gradieris, firmabo super In via hac qua gradieris, firmabo super te oculos meos. te oculos meos.

« Laborantes, » ultra vires, « in remi- « Laborantes, » ultra vires, « in remi- gando, » navem gubernando ad præce- gando, » navem gubernando ad præce- ptum ipsius Domini, qui eos remigare ptum ipsius Domini, qui eos remigare præceperat. II ad Corinth. xi, 23: In la- præceperat. II ad Corinth. xi, 23: In la- boribus plurimis. boribus plurimis.

Et subjungit causam laboris : « Erat Et subjungit causam laboris : « Erat enim ventus, » persuasionis dæmonum, enim ventus, » persuasionis dæmonum, et malorum hominum, « contrarius eis, » et malorum hominum, « contrarius eis, » quia contra Sanctos moliuntur dæmo- quia contra Sanctos moliuntur dæmo- nes, et mali homines. Ad Ephes. vi, 12: nes, et mali homines. Ad Ephes. vi, 12: Non est nobis colluctatio adversus car- Non est nobis colluctatio adversus car- nem et sanguinem, sed adversus principes nem et sanguinem, sed adversus principes et potestates, adversus mundi rectores te- et potestates, adversus mundi rectores te- nebrarum harum, contra spiritualio ne- nebrarum harum, contra spiritualio ne- quitiæ, in cœlestibus. quitiæ, in cœlestibus.

Sic ergo videns eos laborantes, Sic ergo videns eos laborantes,

« Et circa quartam vigiliam noctis, « Et circa quartam vigiliam noctis,

1 Cf. Matth. xiv, 24. 1 Cf. Matth. xiv, 24.

venit ad eos ambulans supra mare: venit ad eos ambulans supra mare: et volebat præterire eos. et volebat præterire eos.

At illi ut viderunt eum ambulan- At illi ut viderunt eum ambulan- tem supra mare, putaverunt phan- tem supra mare, putaverunt phan- tasma esse, et exclamaverunt. tasma esse, et exclamaverunt.

Omnes enim viderunt eum, et con- Omnes enim viderunt eum, et con- turbati sunt. >> turbati sunt. >>

« Et circa quartam vigiliam noctis, « Et circa quartam vigiliam noctis, venit ad eos. » Et tangitur hic tertium, venit ad eos. » Et tangitur hic tertium, quod est terror et conturbatio discipulo- quod est terror et conturbatio discipulo-

rum. rum.

causa causa

Tanguntur autem hic tria: Tanguntur autem hic tria: conturbationis ex parte Domini: causa conturbationis ex parte Domini: causa conturbationis ex parte discipulorum, conturbationis ex parte discipulorum, quæ fuit falsa opinio de Domino : et quæ fuit falsa opinio de Domino : et generalis existimatio istius falsæ opinio- generalis existimatio istius falsæ opinio-

nis. nis.

Dicit igitur: Dicit igitur:

: :

« Circa quartam vigiliam. » Quatuor « Circa quartam vigiliam. » Quatuor sunt noctis vigiliæ, conticinium, intem- sunt noctis vigiliæ, conticinium, intem- pestum, gallicinium, antelucanum. Con- pestum, gallicinium, antelucanum. Con- ticinium est, quando bestiis collectis ad ticinium est, quando bestiis collectis ad antra sua, et hominibus ad silentia, cun- antra sua, et hominibus ad silentia, cun- cta conticescunt. Osae, IV, 5 Nocte ta- cta conticescunt. Osae, IV, 5 Nocte ta- cere feci matrem tuam. Sapient. XVIII, cere feci matrem tuam. Sapient. XVIII, 14 Cum quietum silentium contineret 14 Cum quietum silentium contineret omnia. Et hæc vigilia vocatur crepuscu- omnia. Et hæc vigilia vocatur crepuscu- lum, quando lux solis et lux sensuum lum, quando lux solis et lux sensuum perfecte occidit. perfecte occidit.

Secunda vigilia vocatur intempestum, Secunda vigilia vocatur intempestum, quando tempestas somni super sensus quando tempestas somni super sensus fortiter irruit. III Reg. 1, 20: Consur- fortiter irruit. III Reg. 1, 20: Consur- gens intempestæ noctis silentio, tulit gens intempestæ noctis silentio, tulit filium meum de latere meo ancillæ tuæ filium meum de latere meo ancillæ tuæ dormientis, et collocavit in sinu suo: dormientis, et collocavit in sinu suo: suum autem filium, qui erat mortus, suum autem filium, qui erat mortus, (dormiens quippe oppressit eum) posuit (dormiens quippe oppressit eum) posuit in sinu meo. in sinu meo.

Tertia vigilia vocatur gallicinium, a Tertia vigilia vocatur gallicinium, a media nocte incipiens, quando galli ex media nocte incipiens, quando galli ex auræ maturatione cantare consueverunt. auræ maturatione cantare consueverunt. Matth. xxvi, 34: In hac nocte, antequam Matth. xxvi, 34: In hac nocte, antequam gallus cantet, ter me negabis. Et hoc gallus cantet, ter me negabis. Et hoc est, quando somnus a profundo saporis est, quando somnus a profundo saporis attenuari incipit. attenuari incipit.

49 49

50 50

IN EVANG. MARCI, VI-49, 50. IN EVANG. MARCI, VI-49, 50.

Quarta vigilia est antelucanum, quan- Quarta vigilia est antelucanum, quan- do tenebræ noctis cum aurora miscentur do tenebræ noctis cum aurora miscentur reorientis solis. Exod. xiv, 24 et 25: reorientis solis. Exod. xiv, 24 et 25: Jamque advenerat vigilia matutina, et Jamque advenerat vigilia matutina, et ecce respiciens Dominus super castra ecce respiciens Dominus super castra Ægyptiorum per columnam ignis et Ægyptiorum per columnam ignis et nubis, interfecit exercitum eorum et nubis, interfecit exercitum eorum et subvertit rotas curruum, ferebanturque subvertit rotas curruum, ferebanturque in profundum. in profundum.