432 432

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

cent veritate sed tantum in confusio- cent veritate sed tantum in confusio- nem sui et Ecclesiæ stant exaltati super nem sui et Ecclesiæ stant exaltati super candelabrum ecclesiasticæ dignitatis. candelabrum ecclesiasticæ dignitatis. Proverb. xxiv, 20: Lucerna impiorum Proverb. xxiv, 20: Lucerna impiorum exstinguetur. Proverb. xx1, 4: Exalta- exstinguetur. Proverb. xx1, 4: Exalta- tio oculorum est dilatatio cordis lucer- tio oculorum est dilatatio cordis lucer- na impiorum peccatum. na impiorum peccatum.

« Ut sub modio ponatur. » « Ut sub modio ponatur. »

Hoc dupliciter exponitur. Sub modio Hoc dupliciter exponitur. Sub modio enim ponitur, quando sub mensura pre- enim ponitur, quando sub mensura pre- tii vel mercedis, vel census alicujus co- tii vel mercedis, vel census alicujus co- arctatur. Item, sub modio ponitur, quan- arctatur. Item, sub modio ponitur, quan- do intra terminos unius gentis, vel pa- do intra terminos unius gentis, vel pa- rochiæ, vel conventus cohibetur. rochiæ, vel conventus cohibetur.

De primo modio dicitur, Act. VI, 20 : De primo modio dicitur, Act. VI, 20 : Pecunia tua tecum sit in perditionem: Pecunia tua tecum sit in perditionem: quoniam donum Dei existimasti pecunia quoniam donum Dei existimasti pecunia possideri. Matth. x, 8: Gratis accepistis, possideri. Matth. x, 8: Gratis accepistis, gratis date. Isa. LV, 1: Venite, emite gratis date. Isa. LV, 1: Venite, emite absque argento et absque ulla commu- absque argento et absque ulla commu- tatione vinum et lac. Vinum cœlestium tatione vinum et lac. Vinum cœlestium

gaudiorum, et lac nutrimenti gratiæ gaudiorum, et lac nutrimenti gratiæ Christi, quæ emuntur sola commuta- Christi, quæ emuntur sola commuta- tione ementis, quod seipsum det, et tione ementis, quod seipsum det, et non commutatione pretii. II ad Corinth. non commutatione pretii. II ad Corinth. XII, 14 Non quæro quæ vestra sunt, XII, 14 Non quæro quæ vestra sunt, sed vos. sed vos.

: :

De secundo modio dicitur, Isa. XLIX, De secundo modio dicitur, Isa. XLIX, 6 Parum est ut sis mihi servus ad sus- 6 Parum est ut sis mihi servus ad sus- citandas tribus Jacob, et fæces Israel con- citandas tribus Jacob, et fæces Israel con- vertendas: ecce dedi te in lucem gentium, vertendas: ecce dedi te in lucem gentium, ut sis salus mea usque ad extremum ut sis salus mea usque ad extremum terræ. Ad Roman. 111, 29: An Judæo- terræ. Ad Roman. 111, 29: An Judæo- rum Deus tantum ? nonne et Gentium ? rum Deus tantum ? nonne et Gentium ? Malach. 1, 11 Ab ortu solis usque ad Malach. 1, 11 Ab ortu solis usque ad occasum, magnum est nomen meum in occasum, magnum est nomen meum in gentibus et in omni loco sacrificatur et gentibus et in omni loco sacrificatur et offertur nomini meo oblatio munda. offertur nomini meo oblatio munda.

« Numquid » ergo « venit lucerna » « Numquid » ergo « venit lucerna » gratiæ in ecclesiastica potestate, « ut po- gratiæ in ecclesiastica potestate, « ut po- natur sub modio ? » Quasi dicat: Non natur sub modio ? » Quasi dicat: Non ad hoc venit. ad hoc venit.

« Aut » venit ad hoc ut ponatur « Aut » venit ad hoc ut ponatur « sub lecto? » Turpius est abscondere « sub lecto? » Turpius est abscondere sub lecto, quam sub modio. Lectus enim sub lecto, quam sub modio. Lectus enim est in quo homo corporaliter quiescit: est in quo homo corporaliter quiescit: et significat ea, in quibus homo com- et significat ea, in quibus homo com-

modum per libidinem quærit corpora- modum per libidinem quærit corpora- lem et est lectus libido carnis, in qua lem et est lectus libido carnis, in qua dilectus non invenitur. Cantic. 111, 1: dilectus non invenitur. Cantic. 111, 1: In lectulo meo per noctes quæsivi quem In lectulo meo per noctes quæsivi quem diligit anima mea: quæsivi illum, et diligit anima mea: quæsivi illum, et non inveni. Prælati autem multi in non inveni. Prælati autem multi in lecto lucernam abscondunt: qui per lecto lucernam abscondunt: qui per libidinem, quæ in lecto significatur libidinem, quæ in lecto significatur et exercetur, gratiam obtenebrant. Apo- et exercetur, gratiam obtenebrant. Apo- cal. 11, 22 Ecce mittam eam in le- cal. 11, 22 Ecce mittam eam in le- ctum et qui mochantur cum ctum et qui mochantur cum ea, in ea, in tribulatione maxima erunt. Amos, vi, tribulatione maxima erunt. Amos, vi, 4 Dormitis in lectis eburneis, et la- 4 Dormitis in lectis eburneis, et la- scivitis in stratis vestris. Ebur casti- scivitis in stratis vestris. Ebur casti- tatem significat. Domine ergo in le- tatem significat. Domine ergo in le- cto eburneo, libidinem est quærere in cto eburneo, libidinem est quærere in statu, cui annexum est votum castita- statu, cui annexum est votum castita- tis. Et hic est sacer ordo, vel religio. tis. Et hic est sacer ordo, vel religio. Et lascivire in hoc strato (alias, in stra- Et lascivire in hoc strato (alias, in stra- tis) est venereis intendere in statu tali: tis) est venereis intendere in statu tali: et sic, lucernam prædicationis et præ- et sic, lucernam prædicationis et præ- lationis offuscare. Sic ergo sub lecto lu- lationis offuscare. Sic ergo sub lecto lu- cerna non est abscondenda. cerna non est abscondenda.

« Nonne ut super candelabrum po- « Nonne ut super candelabrum po- natur? » natur? »

Describit per affectationem. Jam autem Describit per affectationem. Jam autem dictum est quid vocatur candelabrum : dictum est quid vocatur candelabrum : labrum scilicet candelæ, hoc est, can- labrum scilicet candelæ, hoc est, can- dentis lucernæ : hoc est, labrum super dentis lucernæ : hoc est, labrum super quod ponitur lucerna candens (alias, quod ponitur lucerna candens (alias, ardens) et lucens. Labium autem hoc ardens) et lucens. Labium autem hoc eminens aliis vita est Apostolica, super eminens aliis vita est Apostolica, super quam exaltanda est lucerna Ecclesiæ, quam exaltanda est lucerna Ecclesiæ, hoc est, Prælatus qui est lumen et ocu- hoc est, Prælatus qui est lumen et ocu- lus Ecclesiæ, sicut dicitur, Matth. v, 15, lus Ecclesiæ, sicut dicitur, Matth. v, 15, et Luc. VIII, 16: Lucerna corporis tui est et Luc. VIII, 16: Lucerna corporis tui est oculus tuus. Quia oculus Ecclesiæ est oculus tuus. Quia oculus Ecclesiæ est Prælatus exaltatus, ut omnibus luceat. Prælatus exaltatus, ut omnibus luceat. Est autem candelabrum hoc aureum, in Est autem candelabrum hoc aureum, in fulgore sapientiæ divinæ, habens in qua- fulgore sapientiæ divinæ, habens in qua- tuor partibus scyphos in nucis modum : tuor partibus scyphos in nucis modum : quia de quatuor partibus potum sui lu- quia de quatuor partibus potum sui lu- minis effundit hoc est, de scientia hi- minis effundit hoc est, de scientia hi- storiæ, allegoriæ, tropologiæ et anago- storiæ, allegoriæ, tropologiæ et anago- giæ. Habet etiam sphærulas in quolibet giæ. Habet etiam sphærulas in quolibet scypho, quæ rotundæ sunt, totum am- scypho, quæ rotundæ sunt, totum am- bientes quia in quolibet illorum consi- bientes quia in quolibet illorum consi-

22 22

23 23

IN EVANG MARCI, IV-22, 23, 24, 25. IN EVANG MARCI, IV-22, 23, 24, 25.

derat æternitatem deitatis. Habet lilia per derat æternitatem deitatis. Habet lilia per quodlibet istorum, in flore liliosæ casti- quodlibet istorum, in flore liliosæ casti- tatis, et honestatis. Habet hastilia tria : tatis, et honestatis. Habet hastilia tria : quia per naturam juvatur in speculo et quia per naturam juvatur in speculo et imagine, per legem veterem juvatur in imagine, per legem veterem juvatur in figuris et exemplis patrum, per revelatio- figuris et exemplis patrum, per revelatio- nem novæ gratiæ juvatur per gratiam et nem novæ gratiæ juvatur per gratiam et veritatem. Habet etiam septem lucernas: veritatem. Habet etiam septem lucernas: quia lucent in eo septem illuminationes, quia lucent in eo septem illuminationes, scilicet fidei, sapientiæ, intellectus, con- scilicet fidei, sapientiæ, intellectus, con- silii et scientiæ, donorum Spiritus Sancti, silii et scientiæ, donorum Spiritus Sancti, industriæ naturalis et studii Scriptura- industriæ naturalis et studii Scriptura- rum. Hoc igitur est candelabrum san- rum. Hoc igitur est candelabrum san- ctum quod describitur, Exod. xxv, 31 et ctum quod describitur, Exod. xxv, 31 et seq. Zachar. IV, 2: Vidi, et ecce cande- seq. Zachar. IV, 2: Vidi, et ecce cande- labrum aureum totum, et lampas ejus labrum aureum totum, et lampas ejus super caput ipsius, et septem lucernæ super caput ipsius, et septem lucernæ ejus super illud. Super hoc ergo cande- ejus super illud. Super hoc ergo cande- labrum stat Prælatus et anima cujusli- labrum stat Prælatus et anima cujusli- bet boni clerici, et doctoris : et forte bet boni clerici, et doctoris : et forte cujuslibet fidelis secundum suam possi- cujuslibet fidelis secundum suam possi- bilitatem. bilitatem.

Et hoc est quod dicit : « Nonne ut Et hoc est quod dicit : « Nonne ut super candelabrum ponatur ? » Quasi super candelabrum ponatur ? » Quasi dicat: Sic. dicat: Sic.

« Non est enim aliquid absconditum « Non est enim aliquid absconditum quod non manifestetur: nec factum quod non manifestetur: nec factum est occultum, sed ut in palam veniat. est occultum, sed ut in palam veniat. Si quis habet aures audiendi, au- Si quis habet aures audiendi, au- diat. » diat. »

Hic tangit expositionem metaphoræ in Hic tangit expositionem metaphoræ in universali, dicens : « Non est enim ali- universali, dicens : « Non est enim ali- quid,» in doctrinis et sacramentis Ec- quid,» in doctrinis et sacramentis Ec- clesiæ, «absconditum, » quod lucem clesiæ, «absconditum, » quod lucem timeat, et ad lucem venire non audeat : timeat, et ad lucem venire non audeat : quia, Joan. III, 20, dicitur: Qui male quia, Joan. III, 20, dicitur: Qui male agit, odit lucem, et non venit ad lucem, agit, odit lucem, et non venit ad lucem, ut non arguantur opera ejus. II ad Co- ut non arguantur opera ejus. II ad Co- rinth. IV, rinth. IV, 3 Quod si etiam opertum est 3 Quod si etiam opertum est Evangelium nostrum, in iis qui pereunt Evangelium nostrum, in iis qui pereunt est opertum. est opertum.

« Quod non manifestetur, » hoc est, « Quod non manifestetur, » hoc est, quod non sit tempore suo omnibus reve- quod non sit tempore suo omnibus reve- landum. Matth. x, 26: Nihil est opertum landum. Matth. x, 26: Nihil est opertum quod non revelabitur. Isa. XL, 5: Reve- quod non revelabitur. Isa. XL, 5: Reve-

433 433

labitur gloria Domini, et videbit omnis labitur gloria Domini, et videbit omnis caro salutare Dei nostri.. caro salutare Dei nostri..

: :

« Nec factum est occultum, » in alle- « Nec factum est occultum, » in alle- goriis Scripturarum, « sed ut in palam, » goriis Scripturarum, « sed ut in palam, » hoc est, in publicum, « veniat, » per ve- hoc est, in publicum, « veniat, » per ve- ritatis manifestationem. I ad Corinth. ritatis manifestationem. I ad Corinth. IV, 5 Veniet Dominus, qui et illumi- IV, 5 Veniet Dominus, qui et illumi- nabit abscondita tenebrarum, et manife- nabit abscondita tenebrarum, et manife- stabit consilia cordium: et tunc laus erit stabit consilia cordium: et tunc laus erit unicuique a Deo. Matth. x, 27: Quod unicuique a Deo. Matth. x, 27: Quod in aure auditis, prædicate super tecta. in aure auditis, prædicate super tecta. Veritas enim non quærit angulum, nec Veritas enim non quærit angulum, nec latebras tenebrarum: mendacium autem latebras tenebrarum: mendacium autem hæreticorum opertum est angulo. Lucer- hæreticorum opertum est angulo. Lucer- na enim in alto posita, per seipsam ma- na enim in alto posita, per seipsam ma- nifestat se omnibus: mendacium, quo nifestat se omnibus: mendacium, quo magis ostenditur, tanto turpius apparet, magis ostenditur, tanto turpius apparet, et tenebras desiderat. et tenebras desiderat.

« Si quis habet aures audiendi, au- « Si quis habet aures audiendi, au- diat. » diat. »

Quia metaphorica dixerat, et non nisi Quia metaphorica dixerat, et non nisi in universali exposuerat, ideo ad atten- in universali exposuerat, ideo ad atten- tionem invitat, ut spiritualiter audiantur. tionem invitat, ut spiritualiter audiantur. Apocal. n, 7 Qui habet aurem, audiat Apocal. n, 7 Qui habet aurem, audiat quid Spiritus dicat ecclesiis. quid Spiritus dicat ecclesiis.

« Et dicebat illis Videte quid au- « Et dicebat illis Videte quid au- diatis. In qua mensura mensi fueritis, diatis. In qua mensura mensi fueritis, remetietur vobis, et adjicietur vo- remetietur vobis, et adjicietur vo- bis. bis.

Qui enim habet, dabitur illi: et qui Qui enim habet, dabitur illi: et qui non habet, etiam quod habet auferetur non habet, etiam quod habet auferetur ab eo. » ab eo. »

« Et dicebat illis: » excitans ad at- « Et dicebat illis: » excitans ad at- tentionem in particulari, ut res perfecte tentionem in particulari, ut res perfecte cognoscatur: quia non est scientia per- cognoscatur: quia non est scientia per- fecta, nisi quod ex universali perficitur fecta, nisi quod ex universali perficitur in particulari. in particulari.

« «

Et hoc est « Videte, » consideratio- Et hoc est « Videte, » consideratio- ne diligenti, universale ad particulare ne diligenti, universale ad particulare coaptando, quid audiatis, » ut intelle- coaptando, quid audiatis, » ut intelle- ctum divinorum secundum quod res ctum divinorum secundum quod res quælibet habet, capiatis. Sicut enim quælibet habet, capiatis. Sicut enim dicit Boetius in libro de Trinitate: dicit Boetius in libro de Trinitate:

24 24

ΧΧΙ ΧΧΙ

28 28

434 434

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

« Sapientis est de qualibet re, ita ut se « Sapientis est de qualibet re, ita ut se « habet, reddere rationem. >> « habet, reddere rationem. >>

<< In qua mensura. » << In qua mensura. »

Tangit hic duo, scilicet mensuram, et Tangit hic duo, scilicet mensuram, et rationem mensuræ. Primum tangit in rationem mensuræ. Primum tangit in hoc quod dicit : « In qua mensura, » hoc quod dicit : « In qua mensura, » doctrinæ, et exempli, et laboris, et studii doctrinæ, et exempli, et laboris, et studii ad profectum proximi, « mensi fueritis, » ad profectum proximi, « mensi fueritis, » proximo commisso vobis, « remetietur proximo commisso vobis, « remetietur vobis. » Unde, Matth. xxv, 21 et seq., vobis. » Unde, Matth. xxv, 21 et seq., Qui fidelis fuit in decem sibi commissis, Qui fidelis fuit in decem sibi commissis, constituitur super decem civitates : et constituitur super decem civitates : et qui fidelis fuit in quinque, constituitur qui fidelis fuit in quinque, constituitur super quinque. Luc. vi, 38: Eadem super quinque. Luc. vi, 38: Eadem quippe mensura, qua mensi fueritis, re- quippe mensura, qua mensi fueritis, re- metietur vobis. Et in bono, et in ma- metietur vobis. Et in bono, et in ma- lo. lo.

« Et adjicietur vobis, » ex benignita- « Et adjicietur vobis, » ex benignita- te, et liberalitate divina in bonis: quam- te, et liberalitate divina in bonis: quam- vis nihil adjiciatur in malis: quinimo, vis nihil adjiciatur in malis: quinimo, citra condignum punitur, qui punitur. citra condignum punitur, qui punitur. Unde, Luc. vi, 38: Mensuram bonam, Unde, Luc. vi, 38: Mensuram bonam, et confertam, et coagitatam, et superef- et confertam, et coagitatam, et superef- fluentem dabunt in sinum vestrum. Su- fluentem dabunt in sinum vestrum. Su- pereffluenter enim bona nostra remune- pereffluenter enim bona nostra remune- rat largitas divina, Esther, 11, 18: Dona rat largitas divina, Esther, 11, 18: Dona largitus est juxta magnificentiam prin- largitus est juxta magnificentiam prin- cipalem. Jacob. 1, 5: Dat omnibus af- cipalem. Jacob. 1, 5: Dat omnibus af- fluenter, et non improperat. fluenter, et non improperat.

« Qui enim habet, dabitur illi. » « Qui enim habet, dabitur illi. »

Tangit rationem, et causam eorum quæ Tangit rationem, et causam eorum quæ dixerat. «Qui enim habet » meritum ex dixerat. «Qui enim habet » meritum ex studio charitatis, et virtutis, « dabitur studio charitatis, et virtutis, « dabitur illi, » et incrementum gratiæ hic, et illi, » et incrementum gratiæ hic, et magnitudo præmii in futuro. Luc. XIX, magnitudo præmii in futuro. Luc. XIX, 26, et Matth. xxv, 29 Omni habenti 26, et Matth. xxv, 29 Omni habenti dabitur. Unde etiam rex Assuerus non dabitur. Unde etiam rex Assuerus non est largitus munera, nisi principibus, et est largitus munera, nisi principibus, et optimatibus regni sui. Sapient. 111, 14: optimatibus regni sui. Sapient. 111, 14: Dabitur enim illi fidei donum electum, Dabitur enim illi fidei donum electum, et sors in templo Dei acceptissima, hoc et sors in templo Dei acceptissima, hoc est, donum quod tantæ fidelitati (alias, est, donum quod tantæ fidelitati (alias, fidei) debetur. fidei) debetur.

Cf. Matth. xxv, 28. Cf. Matth. xxv, 28.

« Et qui non habet » studium virtutis « Et qui non habet » studium virtutis et meritum laboris, & etiam quod habet, » et meritum laboris, & etiam quod habet, » in bonis naturalibus, et habitibus acqui- in bonis naturalibus, et habitibus acqui- sitis, et bonis fortunæ extrinsecus pos- sitis, et bonis fortunæ extrinsecus pos- sessis, « auferetur, » per condemnatio- sessis, « auferetur, » per condemnatio- nem, ab eo. Non tantum in futuro, nem, ab eo. Non tantum in futuro, sed etiam hic continue perdit in bonis sed etiam hic continue perdit in bonis naturæ, et acquisitis habitibus quod ac- naturæ, et acquisitis habitibus quod ac- ceperat : quamvis forte in majorem suam ceperat : quamvis forte in majorem suam condemnationem retineat bona fortunæ, condemnationem retineat bona fortunæ, quæ extrinsecus, ad tempus videtur pos- quæ extrinsecus, ad tempus videtur pos- sidere. Luc. xix, 24 Auferte ab illo sidere. Luc. xix, 24 Auferte ab illo mnam, et date illi qui decem mnas habet¹. mnam, et date illi qui decem mnas habet¹.

« Et dicebat: Sic est regnum Dei, « Et dicebat: Sic est regnum Dei, quemadmodum si homo jaciat semen. quemadmodum si homo jaciat semen. tem in terram, tem in terram,

Et dormiat, et exsurgat nocte et die, Et dormiat, et exsurgat nocte et die, et semen germinet, et increscat dum et semen germinet, et increscat dum nescit ille. nescit ille.

Ultro enim terra fructificat, pri- Ultro enim terra fructificat, pri- mum herbam, deinde spicam, deinde mum herbam, deinde spicam, deinde plenum frumentum in spica. plenum frumentum in spica.

Et cum produxerit fructus, statim Et cum produxerit fructus, statim mittit falcem, quoniam adest mes- mittit falcem, quoniam adest mes- sis. » sis. »

Hic est secundum quod est de incre- Hic est secundum quod est de incre- mento profectus operationis ministrorum mento profectus operationis ministrorum in divinis. Tangit autem hic duo, scili- in divinis. Tangit autem hic duo, scili- cet incrementi modum, et incrementi cet incrementi modum, et incrementi principium et consummationem. Incre- principium et consummationem. Incre- menti principium et consummatio ibi menti principium et consummatio ibi tanguntur, y. 30 : « Et dicebat : Cui as- tanguntur, y. 30 : « Et dicebat : Cui as- similabimus ? » similabimus ? »

In primo tanguntur sex. Primum sci- In primo tanguntur sex. Primum sci- licet, quid, cui comparatur secundum licet, quid, cui comparatur secundum est, in quo incremento imperceptibili: est, in quo incremento imperceptibili: tertium est, virtute cujus quartum est, tertium est, virtute cujus quartum est, in gradibus profectus : quintum, in in gradibus profectus : quintum, in consummatione: sextum, in temporis consummatione: sextum, in temporis opportunitate, quæ exspectatur ad ma- opportunitate, quæ exspectatur ad ma- turandum. Et hæc omnia plana sunt in turandum. Et hæc omnia plana sunt in littera. littera.

20 20

27 27

28 28

29 29

IN EVANG. MARCI, IV-26, 27, 28, 29. IN EVANG. MARCI, IV-26, 27, 28, 29.

Dicit igitur « Et dicebat, » iterum Dicit igitur « Et dicebat, » iterum rudes docens in similitudine parabola- rudes docens in similitudine parabola- rum «Sic est regnum Dei, » compara- rum «Sic est regnum Dei, » compara- tum terrenis. Job, xxxvIII, 33: Numquid tum terrenis. Job, xxxvIII, 33: Numquid nosti ordinem cæli, et pones rationem nosti ordinem cæli, et pones rationem ejus in terra? ejus in terra?

« Quemadmodum si homo, » quia in « Quemadmodum si homo, » quia in humanis melius cognoscitur, quia homo humanis melius cognoscitur, quia homo per rationem operatur, « jaciat semen- per rationem operatur, « jaciat semen- tem » in agrum excultum, sicut jam tem » in agrum excultum, sicut jam ante dictum est. Semen autem est ver- ante dictum est. Semen autem est ver- bum Dei. Jerem. IV, 3 Novate vobis bum Dei. Jerem. IV, 3 Novate vobis novale, et nolite serere super spinas. novale, et nolite serere super spinas. « In terram » bonam excultam : quia « In terram » bonam excultam : quia sicut dicit Philosophus, rusticus juvat sicut dicit Philosophus, rusticus juvat terram aratione, et seminatione. terram aratione, et seminatione.

« Et dormiat, » « Et dormiat, »

: :

A labore quiescendo: et ideo fructum A labore quiescendo: et ideo fructum in futurum committendo. I ad Corinth. in futurum committendo. I ad Corinth. 111, 7 Neque qui plantat est aliquid, 111, 7 Neque qui plantat est aliquid, neque qui rigat, sed qui incrementum neque qui rigat, sed qui incrementum dat, Deus. Dormiens hic in sanctis agri- dat, Deus. Dormiens hic in sanctis agri- colis cum vel somnus imminet mortis, colis cum vel somnus imminet mortis, vel forte contemplationis, et orationis : vel forte contemplationis, et orationis : in quo cum Deo requiescunt Psal, cxxvi. in quo cum Deo requiescunt Psal, cxxvi. 2 et 3 Cum dederit dilectis suis som- 2 et 3 Cum dederit dilectis suis som- num, ecce hæreditas Domini, filii : mer- num, ecce hæreditas Domini, filii : mer- ces, fructus ventris. ces, fructus ventris.

« Et exsurgat, » hoc est, semen conti- « Et exsurgat, » hoc est, semen conti- nuis profectibus, « nocte ac die, » sem- nuis profectibus, « nocte ac die, » sem- per seipso melius et majus effectum. per seipso melius et majus effectum. II Reg. 1, 1 : David proficiscens, et II Reg. 1, 1 : David proficiscens, et semper seipso robustior. semper seipso robustior.

«Et,» ad quantitatem debitam virtutis «Et,» ad quantitatem debitam virtutis deductum, « semen germinet » in altum. deductum, « semen germinet » in altum. Isa. LXVI, 14 Ossa vestra quasi herba Isa. LXVI, 14 Ossa vestra quasi herba germinabunt, hoc est, fortiores virtutes. germinabunt, hoc est, fortiores virtutes. Psal. XCI, 13 et 14 Justus germinabit Psal. XCI, 13 et 14 Justus germinabit sicut lilium et florebit in æternum ante sicut lilium et florebit in æternum ante Dominum. Dominum.

« Et increscat » etiam in germine illo « Et increscat » etiam in germine illo in profectu proximorum. Genes. ix, 1, 7: in profectu proximorum. Genes. ix, 1, 7: Crescite et multiplicamini, et replete Crescite et multiplicamini, et replete

terram. terram.

« Dum nescit ille, » seminator: quia « Dum nescit ille, » seminator: quia in hac vita prædicator incrementa sui in hac vita prædicator incrementa sui fructus deprehendere non poterit: et ideo fructus deprehendere non poterit: et ideo

435 435

non tantum de Deo in se, sed etiam in non tantum de Deo in se, sed etiam in suis dicitur, Isa. XLV, 15: Vere tu es suis dicitur, Isa. XLV, 15: Vere tu es Deus absconditus. Deus absconditus.

Et hujus reddit rationem et causam, Et hujus reddit rationem et causam, dicens : dicens :

« Ultro enim, ⟫> « Ultro enim, ⟫>

» »

Sine operatione rationis seminalis per Sine operatione rationis seminalis per virtutem cœlestem, « terra, » quæ bene- virtutem cœlestem, « terra, » quæ bene- dictionem coeli accepit, « fructificat dictionem coeli accepit, « fructificat virtute divina. Genes. xxvII, 28 : Det virtute divina. Genes. xxvII, 28 : Det tibi Deus de rore cæli, et de pinguedine tibi Deus de rore cæli, et de pinguedine terræ abundantiam frumenti et vini. terræ abundantiam frumenti et vini. Et non dicit de labore tuo: quia ros coeli Et non dicit de labore tuo: quia ros coeli in gratia Dei, et pinguedo terræ in con- in gratia Dei, et pinguedo terræ in con- solatione sancti Spiritus, terram faciunt solatione sancti Spiritus, terram faciunt fructificare frumentum in solido cibo fructificare frumentum in solido cibo virtutis, et vinum in gaudiis spirituali- virtutis, et vinum in gaudiis spirituali- bus, et oleum in infusione pietatis, sola bus, et oleum in infusione pietatis, sola virtute divina. virtute divina.

Fructificat autem per gradus, « pri- Fructificat autem per gradus, « pri- mum herbam, » in virore fidei. Jerem. mum herbam, » in virore fidei. Jerem. XVII, 8: Erit quasi lignum quod trans- XVII, 8: Erit quasi lignum quod trans- plantatur super aquas, quod ad humo- plantatur super aquas, quod ad humo- rem mittit radices suas: tamen Glossa rem mittit radices suas: tamen Glossa dicit, quod herba est in timore, qui facit dicit, quod herba est in timore, qui facit recedere a malo: quoniam, sicut dicitur recedere a malo: quoniam, sicut dicitur in Psalmo cx, 10 Initium sapientiæ in Psalmo cx, 10 Initium sapientiæ timor Domini. timor Domini.

« Deinde, » post herbam, « facit spi- « Deinde, » post herbam, « facit spi- cam, » quæ est locus fructus : ita post cam, » quæ est locus fructus : ita post virorem fidei, facit folliculos virtutum : virorem fidei, facit folliculos virtutum : vel post timorem, facit pœnitentiam. vel post timorem, facit pœnitentiam. Genes. XLI, 5: Septem spicæ pullulabant Genes. XLI, 5: Septem spicæ pullulabant in culmo uno plenæ atque formosæ. in culmo uno plenæ atque formosæ. Hæ sunt septem virtutes: tres theologi- Hæ sunt septem virtutes: tres theologi- cæ, fides, spes et charitas : et quatuor cæ, fides, spes et charitas : et quatuor cardinales, prudentia, justitia, fortitudo, cardinales, prudentia, justitia, fortitudo, et temperantia. Vel septem partes pœni- et temperantia. Vel septem partes pœni- tentiæ compunctio cordis, confessio tentiæ compunctio cordis, confessio oris, et satisfactio operis, quæ fit per tria, oris, et satisfactio operis, quæ fit per tria, scilicet orationem, jejunium, et eleemosy- scilicet orationem, jejunium, et eleemosy- nam septimum autem est, quod funda- nam septimum autem est, quod funda- mentum hujus est, propositum ad pecca- mentum hujus est, propositum ad pecca- tum non redeundi. Sic ergo facit spicam tum non redeundi. Sic ergo facit spicam post fidei vel timoris virorem. post fidei vel timoris virorem.

« Deinde plenum frumentum,» in ope- « Deinde plenum frumentum,» in ope- re meritorio quod fit per charitatem. re meritorio quod fit per charitatem.

30 30

436 436

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Jacob. v, 7 Ecce agricola exspectat Jacob. v, 7 Ecce agricola exspectat pretiosum fructum terræ, patienter fe- pretiosum fructum terræ, patienter fe- rens donec accipiat temporaneum, et rens donec accipiat temporaneum, et

serotinum. serotinum.

Et habet fructum « in spica, » hoc est, Et habet fructum « in spica, » hoc est, in virtute, vel pœnitentia. in virtute, vel pœnitentia.

« Et cum produxerit fructus. » « Et cum produxerit fructus. »

Et sufficienter et tangit tempus col- Et sufficienter et tangit tempus col- lectionis agricolæ seminantis, « statim » lectionis agricolæ seminantis, « statim » ergo « mittit, » hoc est, hunc fructum ergo « mittit, » hoc est, hunc fructum in horrea coeli Deo congregat. Joan. iv, in horrea coeli Deo congregat. Joan. iv, 36 Qui metit, mercedem accipit, et 36 Qui metit, mercedem accipit, et congregat fructum in vitam æternam. congregat fructum in vitam æternam. Sua autem diligentia Prædicator, et Præ- Sua autem diligentia Prædicator, et Præ- latus debent Deo tales fructus congrega- latus debent Deo tales fructus congrega- re, et non sibi lucra quærere ex ipsis. re, et non sibi lucra quærere ex ipsis. Matth. XIII, 30: Triticum congregate in Matth. XIII, 30: Triticum congregate in horreum meum. Luc. 11, 17 Congrega- horreum meum. Luc. 11, 17 Congrega- bit triticum in horreum suum, paleas bit triticum in horreum suum, paleas autem comburet igni inexstinguibili. autem comburet igni inexstinguibili.

Mittit igitur « falcem, » quia præcidit Mittit igitur « falcem, » quia præcidit fructum a laude et lucro hominis, et re- fructum a laude et lucro hominis, et re- ponit Deo in horreum. Sic enim fecit ponit Deo in horreum. Sic enim fecit Filius incrementa sancto Patri assignans. Filius incrementa sancto Patri assignans. I ad Corinth. xv, 24: Cum tradiderit I ad Corinth. xv, 24: Cum tradiderit regnum Deo et Patri. regnum Deo et Patri.

« Quoniam, » tunc tempore maturi « Quoniam, » tunc tempore maturi fructus, « adest messis, » ut totum Deo fructus, « adest messis, » ut totum Deo attribuatur et reservetur et hoc fit, vel attribuatur et reservetur et hoc fit, vel in fine mundi, vel in fine mortis cujusli- in fine mundi, vel in fine mortis cujusli- bet hominis. Apocal. xiv, 15 Mitte fal- bet hominis. Apocal. xiv, 15 Mitte fal- cem tuam, et mete: quia venit hora ut cem tuam, et mete: quia venit hora ut metatur, quoniam aruit messis terræ. metatur, quoniam aruit messis terræ.

« Et dicebat : Cui assimilabimus « Et dicebat : Cui assimilabimus regnum Dei? aut cui parabolæ com- regnum Dei? aut cui parabolæ com- parabimus illud ? » parabimus illud ? »

Tangit hic demonstrationem hujus Tangit hic demonstrationem hujus profectus quem dixit in particulari, se- profectus quem dixit in particulari, se- cundum initium, et consummationem. cundum initium, et consummationem. Tangit autem hic tria, scilicet diligentiam Tangit autem hic tria, scilicet diligentiam investigationis doctrinæ parabolicæ, pa- investigationis doctrinæ parabolicæ, pa- rabolam hujus profectus et fructus, et rabolam hujus profectus et fructus, et utilitatem talis doctrinæ quæ fit per pa- utilitatem talis doctrinæ quæ fit per pa- rabolas. rabolas.

De primo dicit : « Et dicebat, » exci- De primo dicit : « Et dicebat, » exci- tans ad diligentiam doctrinæ parabolicæ. tans ad diligentiam doctrinæ parabolicæ. Proverb. 1, 6 Animadvertet parabolam Proverb. 1, 6 Animadvertet parabolam et interpretationem, verba sapientium et et interpretationem, verba sapientium et ænigmata eorum. ænigmata eorum.

« Cui assimilabimus, » humano operi, « Cui assimilabimus, » humano operi, « regnum Dei, » qui in terra cognosci- « regnum Dei, » qui in terra cognosci- tur? « Aut cui parabolæ comparabimus tur? « Aut cui parabolæ comparabimus illud?» quia humanus et rudis intelle- illud?» quia humanus et rudis intelle- ctus ad coelestia non elevatur, nisi para- ctus ad coelestia non elevatur, nisi para- bolicis sit adjutus similitudinibus. Omnis bolicis sit adjutus similitudinibus. Omnis enim cognitio intellectiva fit ex his quæ enim cognitio intellectiva fit ex his quæ nota sunt nobis, et aliter doceri non nota sunt nobis, et aliter doceri non possumus. I ad Corinth. XIII, 12: Vide- possumus. I ad Corinth. XIII, 12: Vide- mus nunc per speculum in ænigmate. mus nunc per speculum in ænigmate.

« Sicut granum sinapis, quod cum « Sicut granum sinapis, quod cum seminatum fuerit in terra, minus est seminatum fuerit in terra, minus est omnibus seminibus quæ sunt in ter- omnibus seminibus quæ sunt in ter-

ra: ra:

Et cum seminatum fuerit, ascendit Et cum seminatum fuerit, ascendit et fit majus omnibus oleribus, et facit et fit majus omnibus oleribus, et facit ramos magnos, ita ut possint sub um- ramos magnos, ita ut possint sub um- bra ejus aves cœli habitare. bra ejus aves cœli habitare.

Et talibus multis parabolis loqueba- Et talibus multis parabolis loqueba- tur eis verbum, prout poterant audi- tur eis verbum, prout poterant audi-

re : re :

Sine parabola autem non loquebatur Sine parabola autem non loquebatur eis, seorsum autem discipulis suis eis, seorsum autem discipulis suis disserebat omnia. » disserebat omnia. »

Hoc est secundum, in quo tangit para- Hoc est secundum, in quo tangit para- bolam. Et tangit tria, scilicet quid, cui bolam. Et tangit tria, scilicet quid, cui comparatur, in quo quantum ad initium comparatur, in quo quantum ad initium humilitatis, et in quo quantum ad con- humilitatis, et in quo quantum ad con- summationem perfectæ magnitudinis. summationem perfectæ magnitudinis.

Dicit igitur «Sicut granum sinapis, » Dicit igitur «Sicut granum sinapis, » supple, sic comparatum est regnum cœ- supple, sic comparatum est regnum cœ- lorum hoc enim acutum est in sapore, lorum hoc enim acutum est in sapore, subtile in substantia, vaporosum per ca- subtile in substantia, vaporosum per ca- lorem, repletivum per dilatationem sui, lorem, repletivum per dilatationem sui, purgativum capitis per virtutem, mala- purgativum capitis per virtutem, mala- rum stirpium exstinctivum per plantatio- rum stirpium exstinctivum per plantatio-

nem. nem.

Acutum quidem per fidei fervorem, Acutum quidem per fidei fervorem, Luc. XVII, 6 Si habueritis fidem sicut Luc. XVII, 6 Si habueritis fidem sicut

31 31

32 32

33 33

34 34

IN EVANG. MARCI, IV-31, 32, 33, 34. IN EVANG. MARCI, IV-31, 32, 33, 34.

granum sinapis, dicetis huic arbori mo- granum sinapis, dicetis huic arbori mo- ro Eradicare, et transplantare in ma- ro Eradicare, et transplantare in ma- re et obediet vobis. re et obediet vobis.

Subtile autem est in substantia: et hoc Subtile autem est in substantia: et hoc habet fides ad intellectum verbi Dei, de habet fides ad intellectum verbi Dei, de quo dicitur, ad Hebr. iv, 12, quod sermo quo dicitur, ad Hebr. iv, 12, quod sermo Dei penetrabilior est omni gladio anci- Dei penetrabilior est omni gladio anci- piti... et discretor cogitationum et in- piti... et discretor cogitationum et in- tentionum cordis. Sapient. VII, 22, Spi- tentionum cordis. Sapient. VII, 22, Spi- ritus sapientiæ dicitur esse subtilis. ritus sapientiæ dicitur esse subtilis.

Vaporosum autem est per charitatem. Vaporosum autem est per charitatem. Sapient. vii, 25 : Vapor quidem virtutis Sapient. vii, 25 : Vapor quidem virtutis Dei, et emanatio quædam est claritatis Dei, et emanatio quædam est claritatis omnipotentis Dei sincera. omnipotentis Dei sincera.

Repletivum autem est per consolatio- Repletivum autem est per consolatio- nem Spiritus, quæ nihil aliud admittit. nem Spiritus, quæ nihil aliud admittit. Psal. LXXXIX, 14: Repleti sumus mane Psal. LXXXIX, 14: Repleti sumus mane misericordia tua et exsultavimus, et misericordia tua et exsultavimus, et delectati sumus. delectati sumus.

Purgativum autem capitis per gratiam Purgativum autem capitis per gratiam quam habet contra peccatum, quod est quam habet contra peccatum, quod est in ratione mentis. Act. xv, 9: Fide pu- in ratione mentis. Act. xv, 9: Fide pu- rificans corda eorum. rificans corda eorum.

Sed suffocativum est malarum stirpium Sed suffocativum est malarum stirpium per plantationem: quia ubi in hortis per plantationem: quia ubi in hortis plantatur, aliæ stirpes non convalescunt: plantatur, aliæ stirpes non convalescunt: et sic est fides exstirpans hæreses, et et sic est fides exstirpans hæreses, et malas doctrinas. Jerem. I, 10: Consti- malas doctrinas. Jerem. I, 10: Consti- tui te ut evellas et destruas, et disper- tui te ut evellas et destruas, et disper- das et dissipes, et ædifices et plantes. das et dissipes, et ædifices et plantes.

Sic igitur est sicut granum sinapis, Sic igitur est sicut granum sinapis, « quod cum » primum « seminatum fue- « quod cum » primum « seminatum fue- rit in terra,» per prædicatores Novi Te- rit in terra,» per prædicatores Novi Te- stamenti, « minus est, » quantum ad hu- stamenti, « minus est, » quantum ad hu- militatem seminum et seminantium, militatem seminum et seminantium, « omnibus seminibus » verborum, et « omnibus seminibus » verborum, et Legum, et Doctorum duo enim semina Legum, et Doctorum duo enim semina ante jacta sunt in terram vel tria, scili- ante jacta sunt in terram vel tria, scili- licet, lex naturalis per Patriarchas, et lex licet, lex naturalis per Patriarchas, et lex scripta per Moysem, et eos qui cum eo scripta per Moysem, et eos qui cum eo erant et si tertium addere volumus, erant et si tertium addere volumus, semen legum humanarum per plebiscita, semen legum humanarum per plebiscita, et reges et imperatores: et hæc semina et reges et imperatores: et hæc semina magna fuerunt potestate humana et sa- magna fuerunt potestate humana et sa- pientia et coactione pœnarum. Verbum pientia et coactione pœnarum. Verbum autem Evangelii nihil horum habuit: autem Evangelii nihil horum habuit: sed minus inter omnia fuit sapientia sed minus inter omnia fuit sapientia humana, quia stultitia reputabatur per humana, quia stultitia reputabatur per crucem habere vitam : et minus fuit po- crucem habere vitam : et minus fuit po-

437 437

testate, quia hoc idem reputabatur infir- testate, quia hoc idem reputabatur infir- mitas. I ad Corinth. 1, 23: Nos prædi- mitas. I ad Corinth. 1, 23: Nos prædi- camus Christum crucifixum : Judæis camus Christum crucifixum : Judæis quidem scandalum, Gentibus autem quidem scandalum, Gentibus autem stultitiam. Similiter prædicatores ejus stultitiam. Similiter prædicatores ejus nullius fuerunt eminentiæ mundanæ re- nullius fuerunt eminentiæ mundanæ re- spectu eorum qui seminaverunt legem spectu eorum qui seminaverunt legem naturalem et Mosaicam et humanas le- naturalem et Mosaicam et humanas le- ges. I ad Corinth. 1, 26 et seq. : Videte ges. I ad Corinth. 1, 26 et seq. : Videte vocationem vestram, fratres: quia non vocationem vestram, fratres: quia non multi sapientes secundum carnem, non multi sapientes secundum carnem, non multi potentes, non multi nobiles. Sed multi potentes, non multi nobiles. Sed quæ stulta sunt mundi elegit Deus, ut. quæ stulta sunt mundi elegit Deus, ut. confundat sapientes et infirma mundi confundat sapientes et infirma mundi elegit Deus, ut confundat fortia : et elegit Deus, ut confundat fortia : et ignobilia mundi, et contemptibilia elegit ignobilia mundi, et contemptibilia elegit Deus, et ea quæ non sunt, ut ea quæ sunt Deus, et ea quæ non sunt, ut ea quæ sunt destrueret ut non glorietur omnis caro destrueret ut non glorietur omnis caro in conspectu ejus. Et sic humilitate in- in conspectu ejus. Et sic humilitate in- cepit, et in humilitate profecit. Jacob. cepit, et in humilitate profecit. Jacob. IV, 6 Deus superbis resistit, humilibus IV, 6 Deus superbis resistit, humilibus autem dat gratiam. Luc. 1, 52: Depo- autem dat gratiam. Luc. 1, 52: Depo- suit potentes de sede, et exaltavit humiles. suit potentes de sede, et exaltavit humiles.

Sic ergo non veritate sed humilitate Sic ergo non veritate sed humilitate omnibus seminibus minus est «< in terra » omnibus seminibus minus est «< in terra » seminantis, hoc est, in agro humani cor- seminantis, hoc est, in agro humani cor-

dis. dis.

« Et cum seminatum fuerit, »> « Et cum seminatum fuerit, »>

In cordibus fidelium, « ascendit, » In cordibus fidelium, « ascendit, » profectu virtutis, et potestatis, et digni- profectu virtutis, et potestatis, et digni- tatis. Virtute autem mira operatur : po- tatis. Virtute autem mira operatur : po- testatem habet claudere et aperire cœlum testatem habet claudere et aperire cœlum et infernum dignitate sibi flectunt ge- et infernum dignitate sibi flectunt ge- nua omnia regna: et hoc est quod dicit nua omnia regna: et hoc est quod dicit Glossa. Glossa.

« Ascendit, » scilicet in arborem quæ « Ascendit, » scilicet in arborem quæ altitudine, amplitudine, annositate, her- altitudine, amplitudine, annositate, her- barum transcendit naturam alta est, barum transcendit naturam alta est, quia ad coelestia sustollit ampla, quia quia ad coelestia sustollit ampla, quia totum mundum occupavit: annosa, quia totum mundum occupavit: annosa, quia finiri non potuit. finiri non potuit.

Hoc est ergo quod dicit : « Ascendit, » Hoc est ergo quod dicit : « Ascendit, » crescens in arborem multorum ramorum. crescens in arborem multorum ramorum. Psal. Lxxix, 12, 11 Extendit palmites Psal. Lxxix, 12, 11 Extendit palmites suos usque ad mare, et usque ad flumen suos usque ad mare, et usque ad flumen propagines ejus. Operuit montės umbra propagines ejus. Operuit montės umbra ejus, et arbusta ejus cedros Dei. ejus, et arbusta ejus cedros Dei.

438 438

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

« Et fit majus, » virtute et amplitu- « Et fit majus, » virtute et amplitu- dine et utilitate « omnibus oleribus, » dine et utilitate « omnibus oleribus, » in horto Dei plantatis, hoc est, doctrinis in horto Dei plantatis, hoc est, doctrinis et legibus humanis. et legibus humanis.

« Et facit ramos magnos, » hoc est, « Et facit ramos magnos, » hoc est, provinciales Ecclesias et distinctiones provinciales Ecclesias et distinctiones episcopatuum. Ezechiel. xxxvi, 8: Vos episcopatuum. Ezechiel. xxxvi, 8: Vos autem, montes Israel, ramos vestros ger- autem, montes Israel, ramos vestros ger- minetis, et fructum vestrum afferatis po- minetis, et fructum vestrum afferatis po- pulo meo Israel. pulo meo Israel.

>> >>

« Ita ut possint sub umbra ejus, « Ita ut possint sub umbra ejus, protectionis scilicet ecclesiasticæ, « aves protectionis scilicet ecclesiasticæ, « aves cæli, » contemplativi, vel fideles pennati cæli, » contemplativi, vel fideles pennati pennis virtutum, et volantes ad cœlum, pennis virtutum, et volantes ad cœlum, « habitare » in casis et nidis Ecclesia- « habitare » in casis et nidis Ecclesia- rum. Daniel. IV, 7 et seq. Ecce arbor rum. Daniel. IV, 7 et seq. Ecce arbor in medio terræ, et altitudo ejus nimia. in medio terræ, et altitudo ejus nimia. Magna arbor et fortis, et proceritas ejus Magna arbor et fortis, et proceritas ejus contingens coelum adspectus illius erat contingens coelum adspectus illius erat usque ad terminos universæ terræ. Folia usque ad terminos universæ terræ. Folia ejus pulcherrima, et fructus ejus ni- ejus pulcherrima, et fructus ejus ni- mius, et esca universorum in ea. Subter mius, et esca universorum in ea. Subter eam habitabant animalia et bestiæ, et in eam habitabant animalia et bestiæ, et in ramis ejus conversabantur volucres cœli, ramis ejus conversabantur volucres cœli, et ex ea vescebatur omnis caro. et ex ea vescebatur omnis caro.

« Et talibus multis parabolis loque- « Et talibus multis parabolis loque- batur eis verbum. » batur eis verbum. »

Tertium est, in quo tangitur hujus do- Tertium est, in quo tangitur hujus do-

ctrinæ utilitas. ctrinæ utilitas.

« Prout poterant, » humano modo, « Prout poterant, » humano modo, qui lacte indigent, non solido cibo, « au- qui lacte indigent, non solido cibo, « au- dire, » hoc est, auditu per humanas si- dire, » hoc est, auditu per humanas si- militudines percipere. Isa. vIII, 1: Sume militudines percipere. Isa. vIII, 1: Sume tibi librum grandem, et scribe in eo sty- tibi librum grandem, et scribe in eo sty- lo hominis, hoc est, ita ut humanus in- lo hominis, hoc est, ita ut humanus in- tellectus intelligat. tellectus intelligat.

« Siue parabola autem, » « Siue parabola autem, »

Hoc est, sine humanis similitudinibus, Hoc est, sine humanis similitudinibus, « non loquebatur, » quia divina simplici- « non loquebatur, » quia divina simplici- tas, et pura spiritualia ab animalibus ho- tas, et pura spiritualia ab animalibus ho- minibus non possunt sine humanis si- minibus non possunt sine humanis si- militudinibus intelligi. Isa. xxIX, 11: Et militudinibus intelligi. Isa. xxIX, 11: Et erit vobis visio omnium sicut verba libri erit vobis visio omnium sicut verba libri signati, quem cum dederint scienti litte- signati, quem cum dederint scienti litte-

ras, dicent Lege istum : et respondebit : ras, dicent Lege istum : et respondebit : Non possum, signatus est enim. Non possum, signatus est enim.

« Seorsum autem, » « Seorsum autem, »

Sequestratus a turbis, « discipulis Sequestratus a turbis, « discipulis suis, » qui capaciores erant, «< disserebat suis, » qui capaciores erant, «< disserebat omnia, aperte coelestia ostendens : omnia, aperte coelestia ostendens : sicut et Numer. 111, 38, Levitæ nude vi- sicut et Numer. 111, 38, Levitæ nude vi- debant, quæ cæteri videre non poterant debant, quæ cæteri videre non poterant nisi involuta. Luc. xxiv, 27: Interpreta- nisi involuta. Luc. xxiv, 27: Interpreta- batur illis in omnibus Scripturis quæ de batur illis in omnibus Scripturis quæ de ipso erant. Ex hoc autem patet, quod ipso erant. Ex hoc autem patet, quod parva pars evangelicæ sapientiæ descripta parva pars evangelicæ sapientiæ descripta est quia de interpretationibus parabo- est quia de interpretationibus parabo- larum non est scripta nisi una, cum ta- larum non est scripta nisi una, cum ta- men hic expresse dicatur, quod Dominus men hic expresse dicatur, quod Dominus omnia dicta parabolica per seipsum dis- omnia dicta parabolica per seipsum dis- seruit. seruit.

« Et ait illis in illa die, cum sero es- « Et ait illis in illa die, cum sero es- set factum Transeamus contra. set factum Transeamus contra.

Et dimittentes turbam, assumunt Et dimittentes turbam, assumunt eum ita ut erat in navi : et aliæ naves eum ita ut erat in navi : et aliæ naves erant cum illo. erant cum illo.

Et facta est procella magna venti, Et facta est procella magna venti, et fluctus mittebat in navim, ita ut et fluctus mittebat in navim, ita ut impleretur navis. impleretur navis.

Et erat ipse in puppi super cervi- Et erat ipse in puppi super cervi- cal dormiens et excitant eum, et di- cal dormiens et excitant eum, et di- cunt illi Magister, non ad te pertinet cunt illi Magister, non ad te pertinet quia perimus? quia perimus?

Et exsurgens comminatus est ven- Et exsurgens comminatus est ven- to, et dixit mari : Tace, obmutesce. to, et dixit mari : Tace, obmutesce. Et cessavit ventus, et facta est tran- Et cessavit ventus, et facta est tran- quillitas magna. quillitas magna.

Et ait illis Quid timidi estis? nec- Et ait illis Quid timidi estis? nec- dum habetis fidem? Et timuerunt ti- dum habetis fidem? Et timuerunt ti- more magno, et dicebant ad alter- more magno, et dicebant ad alter- utrum: Quis, putas. est iste, quia et utrum: Quis, putas. est iste, quia et ventus et mare obediunt ei? » ventus et mare obediunt ei? »

« Et ait illis in illa » eadem « die. » « Et ait illis in illa » eadem « die. » Et tangitur hic pars in qua ostenditur, Et tangitur hic pars in qua ostenditur, quod omnis potestas tam ministrorum quod omnis potestas tam ministrorum

35 35

36 36

37 37

38 38

39 39

40 40

IN EVANG. MARCI, IV-35, 36, 37, 38, 39, IN EVANG. MARCI, IV-35, 36, 37, 38, 39,

quam mysteriorum a capite Christo de- quam mysteriorum a capite Christo de- scendit. scendit.

Tanguntur autem hic sex, scilicet, fa- Tanguntur autem hic sex, scilicet, fa- ctum quod est illius miraculi occasio: ctum quod est illius miraculi occasio: periculi in mari causatio: Salvatoris dis- periculi in mari causatio: Salvatoris dis- pensativa dissimulatio: periclitatorum pensativa dissimulatio: periclitatorum apud Salvatorem interpellatio : tempe- apud Salvatorem interpellatio : tempe- statis ex parte divina sedatio: timidorum statis ex parte divina sedatio: timidorum in præsentia tanti Salvatoris increpatio: in præsentia tanti Salvatoris increpatio: et omnia hæc videntium admiratio et et omnia hæc videntium admiratio et laudatio. Et hæc per ordinem in littera laudatio. Et hæc per ordinem in littera continentur.. continentur..

Dicit igitur: «Cum sero esset factum, » Dicit igitur: «Cum sero esset factum, » quando die tota de navicula prædicavit quando die tota de navicula prædicavit turbis stantibus in littore in sero autem turbis stantibus in littore in sero autem dixit discipulis : « Transeamus » et ad dixit discipulis : « Transeamus » et ad aliud littus maris, quod mare Galilææ aliud littus maris, quod mare Galilææ vocatur « contra, » hoc est, ad aliud vocatur « contra, » hoc est, ad aliud littus, ut ibi homines illuminaret: vel, littus, ut ibi homines illuminaret: vel, quia ibi desertum fuit, ut ubi in oratione quia ibi desertum fuit, ut ubi in oratione pernoctaret. Psal. XLI, 9: In die man- pernoctaret. Psal. XLI, 9: In die man- davit Dominus misericordiam suam, et davit Dominus misericordiam suam, et nocte canticum ejus : quia ex misericor- nocte canticum ejus : quia ex misericor- dia in die hominum intendit saluti, et in dia in die hominum intendit saluti, et in nocte spiritu libere cantavit Domino. nocte spiritu libere cantavit Domino.

Et discipuli ad præceptum Domini, Et discipuli ad præceptum Domini,

« Dimittentes turbam, assumunt « Dimittentes turbam, assumunt eum, » eum, »

Christum secum ad navigandum, « ita Christum secum ad navigandum, « ita ut erat in navi, » quia ad locum non ut erat in navi, » quia ad locum non descendit a navi in qua docuerat : « et descendit a navi in qua docuerat : « et aliæ naves, » diversorum secum navi- aliæ naves, » diversorum secum navi- gantium, « erant cum illo,» in quibus gantium, « erant cum illo,» in quibus erant testes miraculi. Sapient. xiv, 5: erant testes miraculi. Sapient. xiv, 5: Ut non essent vacua sapientiæ tuæ opera, Ut non essent vacua sapientiæ tuæ opera, propter hoc etiam et exiguo ligno credunt propter hoc etiam et exiguo ligno credunt homines animas suas, et transeuntes ma- homines animas suas, et transeuntes ma- re per ratem liberati sunt. Istæ enim na- re per ratem liberati sunt. Istæ enim na- ves beneficia crucis et poenitentiæ, per ves beneficia crucis et poenitentiæ, per quam crucem tollimus, significant et quam crucem tollimus, significant et ideo de Ecclesia dicitur, Proverb. xxxi, ideo de Ecclesia dicitur, Proverb. xxxi, 14 Facta est quasi navis institoris, de 14 Facta est quasi navis institoris, de longe portans panem suum. Genes, XLIX, longe portans panem suum. Genes, XLIX, 13 Zabulon (qui habitaculum fortitu- 13 Zabulon (qui habitaculum fortitu- dinis interpretatur) in littore maris habi- dinis interpretatur) in littore maris habi- tabit, et in statione navium pertingens tabit, et in statione navium pertingens usque ad Sidonem. Statio autem navium usque ad Sidonem. Statio autem navium

40. 40.

439. 439.

est statio in crucis communicantia, in est statio in crucis communicantia, in poenitentiæ tenentia, et in religionis per- poenitentiæ tenentia, et in religionis per- severantia his enim tribus navibus sine severantia his enim tribus navibus sine periculo transitur mare hujus sæculi, et periculo transitur mare hujus sæculi, et ad littus æternæ stabilitatis pervenitur : ad littus æternæ stabilitatis pervenitur : et pertingitur in his tribus usque ad Si- et pertingitur in his tribus usque ad Si- donem: quia Sidon venatio interpreta- donem: quia Sidon venatio interpreta- tur quia in his tribus homines, qui in tur quia in his tribus homines, qui in bestias silvestres conversi sunt, capiun- bestias silvestres conversi sunt, capiun- tur et ligantur, per crucem quidem liga- tur et ligantur, per crucem quidem liga- mentis fidei secundum intellectum, per mentis fidei secundum intellectum, per poenitentiam autem ligamentis justitiæ poenitentiam autem ligamentis justitiæ ad satisfactionis effectum, per religio- ad satisfactionis effectum, per religio- nem autem ligamentis honestatis ad or- nem autem ligamentis honestatis ad or- dinandum affectum : hoc significatum dinandum affectum : hoc significatum est, Joan. xx1, 8, ubi dicitur, quod Dis- est, Joan. xx1, 8, ubi dicitur, quod Dis- cipuli Jesu ad ipsum navigio venerunt. cipuli Jesu ad ipsum navigio venerunt.

<< Et facta est procella magna ven- << Et facta est procella magna ven- ti. » ti. »

Secundum est, in quo tangitur pericu- Secundum est, in quo tangitur pericu- lum. Et dicitur: « Procella magna ven- lum. Et dicitur: « Procella magna ven- ti, » quæ ex vento exsurgit : quæ fit in ti, » quæ ex vento exsurgit : quæ fit in mari sæculi, vel cordis per suasionem et mari sæculi, vel cordis per suasionem et tentationem diaboli. Daniel. VII, 2: Qua- tentationem diaboli. Daniel. VII, 2: Qua- tuor venti cæli pugnabant in mari ma- tuor venti cæli pugnabant in mari ma- gno. Hoc est, pompa mundi, carnis con- gno. Hoc est, pompa mundi, carnis con- cupiscentia, inquietudo spiritus, et in- cupiscentia, inquietudo spiritus, et in- centivum diaboli. centivum diaboli.

« Et fluctus, » exsurgens, « << « Et fluctus, » exsurgens, « << mittebat » mittebat » aquam « in navim, » ad submergendum, aquam « in navim, » ad submergendum, hoc est, in regimen mentis, ad mergen- hoc est, in regimen mentis, ad mergen- dum hominem in peccatis. Psal. LXVIII, dum hominem in peccatis. Psal. LXVIII, 2: Salvum me fac, Deus, quoniam in- 2: Salvum me fac, Deus, quoniam in- traverunt aquæ usque ad animam traverunt aquæ usque ad animam

meam. meam.

« Ita ut impleretur navis, » ad mer- « Ita ut impleretur navis, » ad mer- gendum. Exod. xv, 10: Submersi sunt gendum. Exod. xv, 10: Submersi sunt quasi plumbum in aquis vehementibus. quasi plumbum in aquis vehementibus. Sicut multos submersos esse videmus in Sicut multos submersos esse videmus in aquis concupiscentiæ. aquis concupiscentiæ.

« Et erat ipse » « Et erat ipse »

Christus, «in puppi, » hoc est, in ul- Christus, «in puppi, » hoc est, in ul- tima parte navis juxta gubernaculum, tima parte navis juxta gubernaculum, « super cervical, » hoc est, super huma- « super cervical, » hoc est, super huma- næ necessitatis infirmitatem, qua caput næ necessitatis infirmitatem, qua caput

440 440

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

propter nos reclinaverat, « dormiens, » propter nos reclinaverat, « dormiens, » hoc est, tentationem istam dissimulans: hoc est, tentationem istam dissimulans: et hoc est tertium de superius dictis. et hoc est tertium de superius dictis. Psal. 1, 6 Ego dormivi, et soporatus Psal. 1, 6 Ego dormivi, et soporatus

sum. sum.

Secundum providentiam tamen Secundum providentiam tamen Deitatis, semper suos custodiens vigitas Deitatis, semper suos custodiens vigitas vit. Psal. cxx, 4: Ecce non dormitabit vit. Psal. cxx, 4: Ecce non dormitabit neque dormiet qui custodit Israel. neque dormiet qui custodit Israel.

« Et excitant eum. »> « Et excitant eum. »>

Quartum est, scilicet interpellatio ad Quartum est, scilicet interpellatio ad adjuvandum quia ad hoc dormivit, ut adjuvandum quia ad hoc dormivit, ut ad pulsandum excitaretur. Psal. LXXVII, ad pulsandum excitaretur. Psal. LXXVII, 65 Excitatus est tamquam dormiens 65 Excitatus est tamquam dormiens Dominus. Matth. v, 25: Suscitaverunt Dominus. Matth. v, 25: Suscitaverunt eum discipuli ejus. eum discipuli ejus.

« Et dicunt illi,» interpellando eum : « Et dicunt illi,» interpellando eum : « Magister, » cujus doctrina et imperio « Magister, » cujus doctrina et imperio aggressi sumus navigium. Joan. 1, 2: aggressi sumus navigium. Joan. 1, 2: Scimus quia a Deo venisti Magister. Scimus quia a Deo venisti Magister.

« Non, » hoc est, nonne «ad te perti- « Non, » hoc est, nonne «ad te perti- net, » qui curam nostram suscepisti, et net, » qui curam nostram suscepisti, et juxta gubernaculum jaces et dormis, juxta gubernaculum jaces et dormis, « quia perimus. » Quasi dicerent: Sic, ad « quia perimus. » Quasi dicerent: Sic, ad te hoc pertinet. Matth. vIII, 25: Domine, te hoc pertinet. Matth. vIII, 25: Domine, salva nos, perimus. I Petr. v, 7; Omnem salva nos, perimus. I Petr. v, 7; Omnem sollicitudinem vestram projicientes in sollicitudinem vestram projicientes in eum, quoniam ipsi cura est de vobis. eum, quoniam ipsi cura est de vobis.

« Et exsurgens, » « Et exsurgens, »

Actum protectionis ad exteriora exten- Actum protectionis ad exteriora exten- dens. Psal. XLIII, 23: Exsurge, quare dens. Psal. XLIII, 23: Exsurge, quare obdormis, Domine? Exsurge, et ne re- obdormis, Domine? Exsurge, et ne re- pellas in finem. pellas in finem.

« Comminatus est vento, » diaboli « Comminatus est vento, » diaboli persuasionibus. Nahum, 1, 3 et 4 : Do- persuasionibus. Nahum, 1, 3 et 4 : Do- minus in tempestate et turbine viæ ejus, minus in tempestate et turbine viæ ejus, et nebulæ pulvis pedum ejus. Increpans et nebulæ pulvis pedum ejus. Increpans mare, et exsiccans illud. mare, et exsiccans illud.

« Et dixit mari, » cordis inquietudini, « Et dixit mari, » cordis inquietudini, vel sæculi tentationibus : « Tace, » et vel sæculi tentationibus : « Tace, » et « obmutesce » a tempestate. Tob. 111, « obmutesce » a tempestate. Tob. 111, 22 Post tempestatem tranquillum fa- 22 Post tempestatem tranquillum fa-

cis et post lacrymationem et fletum, cis et post lacrymationem et fletum, exsultationem infundis. exsultationem infundis.

« Et cessavit ventus, » a fundo maris « Et cessavit ventus, » a fundo maris exsurgens, « et facta est tranquillitas exsurgens, « et facta est tranquillitas magna, » sedata tempestate. Matth. vIII, magna, » sedata tempestate. Matth. vIII, 26: Surgens Jesus, imperavit ventis et 26: Surgens Jesus, imperavit ventis et mari, et facta est tranquillitas magna. mari, et facta est tranquillitas magna.

« Et ait illis, » « Et ait illis, »

Increpans eos de timiditate, quæ de Increpans eos de timiditate, quæ de modicitate fidei proveniebat: « Quid ti- modicitate fidei proveniebat: « Quid ti- midi estis, » vobiscum habentes Salvato- midi estis, » vobiscum habentes Salvato- rem? «Necdum habetis fidem? » hoc rem? «Necdum habetis fidem? » hoc est, fidei perfectionem. Matth. xiv, 31: est, fidei perfectionem. Matth. xiv, 31: Modicæ fidei, quare dubitasti? Modicæ fidei, quare dubitasti?

« Et timuerunt timore magno, » non « Et timuerunt timore magno, » non timore pœnæ, sed timore reverentiæ ad timore pœnæ, sed timore reverentiæ ad magnitudinem potestatis Christi. Daniel. magnitudinem potestatis Christi. Daniel. III, 41 Nunc sequimur te in toto corde, III, 41 Nunc sequimur te in toto corde, et timemus te. Jerem. x, 7: Quis non ti- et timemus te. Jerem. x, 7: Quis non ti- mebit te, o rex Gentium ? mebit te, o rex Gentium ?

« Et dicebant, » factum magna laude « Et dicebant, » factum magna laude extollentes, « ad alterutrum, » scilicet ad extollentes, « ad alterutrum, » scilicet ad omnes qui simul navigabant. Psal. avi, omnes qui simul navigabant. Psal. avi, 23 et 24 Qui descendunt mare in na- 23 et 24 Qui descendunt mare in na- vibus, facientes operationem in aquis vibus, facientes operationem in aquis multis. Ipsi viderunt opera Domini, et multis. Ipsi viderunt opera Domini, et mirabilia ejus in profundo. mirabilia ejus in profundo.

« Quis putas est iste? » « Quis putas est iste? »

Hoc est, quantæ dignitatis et potesta- Hoc est, quantæ dignitatis et potesta- tis est iste, qui in humana carne videtur tis est iste, qui in humana carne videtur latere? Psal. XXIII, 8: Quis est iste rex latere? Psal. XXIII, 8: Quis est iste rex gloriæ? Dominus fortis et potens. Exod. gloriæ? Dominus fortis et potens. Exod. xv, 11 Quis similis tui in fortibus, Do- xv, 11 Quis similis tui in fortibus, Do- mine ?... terribilis atque laudabilis, fa- mine ?... terribilis atque laudabilis, fa- ciens mirabilia? ciens mirabilia?

« Quia et ventus et mare, » quæ insen- « Quia et ventus et mare, » quæ insen- sibilia sunt clam « obediunt ei, » ad nu- sibilia sunt clam « obediunt ei, » ad nu- tum obsequendo. Matth. vin, 27: Qualis tum obsequendo. Matth. vin, 27: Qualis est hic, quia venti et mare obediunt ei? est hic, quia venti et mare obediunt ei? Sic ergo suam ostendit divinam potes- Sic ergo suam ostendit divinam potes-

tatem. tatem.

CAP. V MARCI. CAP. V MARCI.

441 441

CAPUT V. CAPUT V.

In regione Gerasenorum dæmoniacum curat ferocissimum a legione dæmonum : In regione Gerasenorum dæmoniacum curat ferocissimum a legione dæmonum : quibus permittit ut in porcos ingrediantur, nec sinit ut ipsum sequatur is qui quibus permittit ut in porcos ingrediantur, nec sinit ut ipsum sequatur is qui liberatus erat curata muliere a profluvio sanguinis, venit ad domum Jairi, liberatus erat curata muliere a profluvio sanguinis, venit ad domum Jairi, ejusque filiam resuscitat. ejusque filiam resuscitat.

1. Et venerunt trans fretum maris in 1. Et venerunt trans fretum maris in regionem Gerasenorum*. regionem Gerasenorum*.

2. Et exeunti ei de navi, statim oc- 2. Et exeunti ei de navi, statim oc- currit de monumentis homo in currit de monumentis homo in spiritu immundo, spiritu immundo,

3. Qui domicilium habebat in mo- 3. Qui domicilium habebat in mo- numentis et neque catenis numentis et neque catenis jam quisquam poterat eum li- jam quisquam poterat eum li-

gare, gare,

4. Quoniam sæpe compedibus et ca- 4. Quoniam sæpe compedibus et ca- tenis vinctus dirupisset catenas, tenis vinctus dirupisset catenas, et compedes comminuisset, et et compedes comminuisset, et nemo poterat eum domare. nemo poterat eum domare.

5. Et semper die ac nocte in monu- 5. Et semper die ac nocte in monu- mentis et in montibus erat, cla- mentis et in montibus erat, cla- mans et concidens se lapidibus. mans et concidens se lapidibus. longe, longe,

6. Videns autem Jesum a 6. Videns autem Jesum a

7 7

cucurrit et adoravit eum : cucurrit et adoravit eum : Et clamans voce magna, dixit : Et clamans voce magna, dixit : Quid mihi et tibi, Jesu, Fili Quid mihi et tibi, Jesu, Fili Dei Altissimi ? adjuro te per Dei Altissimi ? adjuro te per Deum, ne me torqueas. Deum, ne me torqueas. 8. Dicebat enim illi: Exi, spiritus 8. Dicebat enim illi: Exi, spiritus immunde, ab homine. immunde, ab homine.

9. Et interrogabat eum : Quod tibi 9. Et interrogabat eum : Quod tibi

nomen est? Et dicit ei: Legio nomen est? Et dicit ei: Legio mihi nomen est, quia multi su- mihi nomen est, quia multi su-

mus. mus.

10. Et deprecabatur eum multum ne 10. Et deprecabatur eum multum ne se expelleret extra regionem. se expelleret extra regionem. II. Erat autem ibi circa montem grex II. Erat autem ibi circa montem grex porcorum magnus pascens. porcorum magnus pascens.

1 Matth. VIII, 28; Luc. VIII, 26. 1 Matth. VIII, 28; Luc. VIII, 26.

12. Et deprecabantur eum spiritus, 12. Et deprecabantur eum spiritus, dicentes Mitte nos in porcos, dicentes Mitte nos in porcos,

ut in eos introeamus. ut in eos introeamus. 13. Et concessit eis statim Jesus. Et 13. Et concessit eis statim Jesus. Et exeuntes spiritus immundi in- exeuntes spiritus immundi in- troierunt in porcos: et magno troierunt in porcos: et magno impetu grex præcipitatus est in impetu grex præcipitatus est in mare ad duo millia, et suffocati mare ad duo millia, et suffocati sunt in mari. sunt in mari.

14. Qui autem pascebant eos fugerunt, 14. Qui autem pascebant eos fugerunt, et nuntiaverunt in civitatem et et nuntiaverunt in civitatem et in agros. Et egressi sunt videre in agros. Et egressi sunt videre quid esset factum. quid esset factum.

15. Et veniunt ad Jesum, et vident 15. Et veniunt ad Jesum, et vident illum qui a dæmonio vexabatur illum qui a dæmonio vexabatur sedentem, vestitum, et sanæ sedentem, vestitum, et sanæ mentis et timuerunt. mentis et timuerunt. 16. Et narraverunt illis qui viderant, 16. Et narraverunt illis qui viderant, qualiter factum esset ei qui de- qualiter factum esset ei qui de- monium habuerat, et de porcis. monium habuerat, et de porcis. 17. Et rogare coeperunt eum ut disce- 17. Et rogare coeperunt eum ut disce- deret de finibus eorum. deret de finibus eorum.

18. Cumque ascenderet navim, cœpit 18. Cumque ascenderet navim, cœpit illum deprecari qui a dæmo- illum deprecari qui a dæmo- nio vexatus fuerat, ut esset cum nio vexatus fuerat, ut esset cum illo. illo.

19. Et non admisit eum, sed ait illi : 19. Et non admisit eum, sed ait illi : Vade in domum tuam ad tuos, Vade in domum tuam ad tuos, et annuntia illis quanta tibi Do- et annuntia illis quanta tibi Do- minus fecerit, et misertus sit minus fecerit, et misertus sit tui. tui.

20. Et abiit, et coepit prædicare in 20. Et abiit, et coepit prædicare in

442 442

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Decapoli quanta sibi fecisset Je- Decapoli quanta sibi fecisset Je- sus et omnes mirabantur. sus et omnes mirabantur. 21. Et cum transcendisset Jesus in 21. Et cum transcendisset Jesus in navi rursum trans fretum, con- navi rursum trans fretum, con- venit turba multa ad eum, et venit turba multa ad eum, et

erat circa mare. erat circa mare.

32. Et circumspiciebat videre eam quæ 32. Et circumspiciebat videre eam quæ

hoc fecerat. hoc fecerat.

33. Mulier vero timens et tremens, 33. Mulier vero timens et tremens, sciens quod factum esset in se, sciens quod factum esset in se, venit et procidit ante eum, et venit et procidit ante eum, et dixit ei omnem veritatem. dixit ei omnem veritatem.

22. Et venit quidam de archisynago- 34. Ille autem dixit ei: Filia, fides 22. Et venit quidam de archisynago- 34. Ille autem dixit ei: Filia, fides

gis, nomine Jairus 1 : et vi- gis, nomine Jairus 1 : et vi-

dens eum, procidit ad pedes dens eum, procidit ad pedes ejus, ejus,

23. Et deprecabatur eum multum, di- 23. Et deprecabatur eum multum, di- cens Quoniam filia mea in cens Quoniam filia mea in extremis est, veni, impone ma- extremis est, veni, impone ma- num super eam, ut salva sit et num super eam, ut salva sit et vivat. vivat.

24. Et abiit cum illo, et sequebatur 24. Et abiit cum illo, et sequebatur eum turba multa, et comprime- eum turba multa, et comprime- bant eum. bant eum.

25. Et mulier quæ erat in profluvio 25. Et mulier quæ erat in profluvio