<< Blasphemat. » << Blasphemat. »

IN EVANG. MARCI, II-7, 8, 9, 10, 11. IN EVANG. MARCI, II-7, 8, 9, 10, 11.

Ecce criminis impositio: sicut etiam, Ecce criminis impositio: sicut etiam, Joan. VII, 48: Nonne bene dicimus nos Joan. VII, 48: Nonne bene dicimus nos quia Samaritanus es tu, et dæmonium quia Samaritanus es tu, et dæmonium habes? Blasphemia autem sumitur hic habes? Blasphemia autem sumitur hic in hoc, quod usurpare eis videtur divi- in hoc, quod usurpare eis videtur divi- nam operationem, cum sit homo. Joan. nam operationem, cum sit homo. Joan. x, 33 : De bono opere non lapidamus te, x, 33 : De bono opere non lapidamus te, sed de blasphemia: et quia tu homo cum sed de blasphemia: et quia tu homo cum sis, facis temetipsum Deum. sis, facis temetipsum Deum.

Et subjungunt rationem : Et subjungunt rationem :

« Quis potest dimittere peccata, nisi « Quis potest dimittere peccata, nisi solus Deus? ». solus Deus? ».

Verum dicunt, et non intelligunt. Be- Verum dicunt, et non intelligunt. Be- da in persona Ecclesiæ contra Arium: da in persona Ecclesiæ contra Arium: « Nemo potest dimittere peccata in ter- « Nemo potest dimittere peccata in ter- << ra nisi solus Deus: ergo ipse est Deus. » << ra nisi solus Deus: ergo ipse est Deus. » Ratio autem est, quia peccatum non Ratio autem est, quia peccatum non remittit nisi ille in quem factum est:" remittit nisi ille in quem factum est:" omne autem peccatum fit contra Deum, omne autem peccatum fit contra Deum, et ideo non dimittit nisi Deus. Ad Ro- et ideo non dimittit nisi Deus. Ad Ro- man. vIII, 33 et 34: Quis accusabit ad- man. vIII, 33 et 34: Quis accusabit ad- versus electos Dei? Deus qui justificat. versus electos Dei? Deus qui justificat. Quis est qui condemnet? Christus Jesus, Quis est qui condemnet? Christus Jesus,

etc. etc.

« Quo statim cognito Jesus spiritu « Quo statim cognito Jesus spiritu suo quia sic cogitarent intra se, dicit suo quia sic cogitarent intra se, dicit illis Quid ista cogitatis in cordibus illis Quid ista cogitatis in cordibus vestris ? vestris ?

Quid est facilius dicere paralytico: Quid est facilius dicere paralytico: Dimittuntur tibi peccata: an dicere: Dimittuntur tibi peccata: an dicere: Surge, tolle grabatum tuum, et am- Surge, tolle grabatum tuum, et am- bula? >> bula? >>

Tangit murmuris repressionem. Et Tangit murmuris repressionem. Et tangit tria virtutem videlicet, qua corda tangit tria virtutem videlicet, qua corda cognoscit et murmurantium reprehen- cognoscit et murmurantium reprehen- sionem et falsitatis convictionem. sionem et falsitatis convictionem.

: :

« Cognito Jesus spiritu suo, » « Cognito Jesus spiritu suo, »

387 387

Qui est divinus spiritus ab ipso proce- Qui est divinus spiritus ab ipso proce- dens, qui novit omnia. I ad Corinth. 11, dens, qui novit omnia. I ad Corinth. 11, 11 Quæ Dei sunt nemo cognovit, nisi 11 Quæ Dei sunt nemo cognovit, nisi Spiritus Dei. Spiritus Dei.

« Quia sic cogitarent: » et in hoc os- « Quia sic cogitarent: » et in hoc os- tendit se esse Deum. Psal. xxxII, 15: Qui tendit se esse Deum. Psal. xxxII, 15: Qui finxit sigillatim corda eorum : qui intel- finxit sigillatim corda eorum : qui intel- ligit omnia opera eorum. ligit omnia opera eorum.

« Quid ista cogitatis in cordibus ve- « Quid ista cogitatis in cordibus ve- stris? >> stris? >>

Matth. IX, Matth. IX, 4: Ut quid cogitatis mala 4: Ut quid cogitatis mala in cordibus vestris? Isa. I, 16: Auferte in cordibus vestris? Isa. I, 16: Auferte malum cogitationum vestrarum ab ocu- malum cogitationum vestrarum ab ocu-

lis meis. lis meis.

« Quid est facilius dicere paralytico, « Quid est facilius dicere paralytico, etc. » etc. »

Quasi dicat Quoad potentiam facien- Quasi dicat Quoad potentiam facien- tis, omnino ejusdem est facultatis curare tis, omnino ejusdem est facultatis curare in corpore supra naturam, et curare in in corpore supra naturam, et curare in mente licet quoad potentiam ejus in mente licet quoad potentiam ejus in quo fit, magis sit curare in mente quam quo fit, magis sit curare in mente quam in corpore. Luc. 1, 37: Non erit impos-: in corpore. Luc. 1, 37: Non erit impos-: sibile apud Deum omne verbum. sibile apud Deum omne verbum.

« Ut autem sciatis quia Filius homi- « Ut autem sciatis quia Filius homi- nis potestatem habet in terra dimit- nis potestatem habet in terra dimit- tendi peccata, ait paralytico : tendi peccata, ait paralytico :

Tibi dico Surge, tolle grabatum Tibi dico Surge, tolle grabatum tuum, et vade in domum tuam. »> tuum, et vade in domum tuam. »>

Verba sunt Evangelistæ. Et est argu- Verba sunt Evangelistæ. Et est argu- mentum a visibili effectu potestatis, ad mentum a visibili effectu potestatis, ad invisibilem ut demonstrata deitate in invisibilem ut demonstrata deitate in corporali effectu, intelligatur operari in- corporali effectu, intelligatur operari in- visibiliter in mente. Et littera per se pa- visibiliter in mente. Et littera per se pa- tet notabile autem est quod dicit: tet notabile autem est quod dicit:

« Surge, tolle grabatum tuum, et « Surge, tolle grabatum tuum, et

Dicit igitur «Quo statim, » sine in- vade in domum tuam. » Dicit igitur «Quo statim, » sine in- vade in domum tuam. » quisitione. quisitione.

Et dicit tria quorum primum, cordis Et dicit tria quorum primum, cordis

10 10

388 388

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

in Deum notat elevationem : secundum, in Deum notat elevationem : secundum,

« Et statim surrexit ille, et sublato « Et statim surrexit ille, et sublato grabato, abiit coram omnibus, ita ut grabato, abiit coram omnibus, ita ut mirarentur omnes et honorificarent mirarentur omnes et honorificarent

Surge Deum, dicentes : Quia numquam sic Surge Deum, dicentes : Quia numquam sic

peccati in pondus transitionem: tertium, peccati in pondus transitionem: tertium, conscientiæ quietem. « Surge » enim est : conscientiæ quietem. « Surge » enim est : sursum te age. Ad Ephes. v, 14 sursum te age. Ad Ephes. v, 14 qui dormis, et exsurge a mortuis, et illu- qui dormis, et exsurge a mortuis, et illu- minabit te Christus. Ad Coloss. III, 1 et 2 : minabit te Christus. Ad Coloss. III, 1 et 2 : Si consurrexistis cum Christo, quæ sur- Si consurrexistis cum Christo, quæ sur- sum sunt quærite, ubi Christus est in sum sunt quærite, ubi Christus est in dextera Dei sedens : quæ sursum sunt dextera Dei sedens : quæ sursum sunt sapite, non quæ super terram. Thren. 111, sapite, non quæ super terram. Thren. 111, 41 Levemus corda nostra cum manibus 41 Levemus corda nostra cum manibus ad Dominum in cœlos. ad Dominum in cœlos.

« Tolle grabatum tuum. » « Tolle grabatum tuum. »

Ut pondus et onus sit, quod fuit dele- Ut pondus et onus sit, quod fuit dele- ctatio resoluti. Psal. ctatio resoluti. Psal. 5: Sicut 5: Sicut XXXVII, XXXVII, onus grave gravatæ sunt super me. Joan. onus grave gravatæ sunt super me. Joan. Qui me sanum fecit, ille mihi Qui me sanum fecit, ille mihi Tolle grabatum tuum, et ambu- Tolle grabatum tuum, et ambu-

V, 11 V, 11

dixit dixit la. la.

« Et vade in domum tuam. » « Et vade in domum tuam. »

Ire est proficere in merito in domum Ire est proficere in merito in domum ire, est per profectum in pacata con- ire, est per profectum in pacata con- scientia quiescere: in domum suam ire, scientia quiescere: in domum suam ire, est in merito proprio, et non in alienis est in merito proprio, et non in alienis actibus curiosum esse. De primo horum, actibus curiosum esse. De primo horum, Ezechiel. 1, 14: Ibant et revertebantur Ezechiel. 1, 14: Ibant et revertebantur in similitudinem fulguris coruscantis. in similitudinem fulguris coruscantis. Psal. cxxv, 6 Euntes ibant et flebant, Psal. cxxv, 6 Euntes ibant et flebant, mittentes semina sua. De secundo, Sa- mittentes semina sua. De secundo, Sa- pient. vIII, 16: Intrans in domum meam, pient. vIII, 16: Intrans in domum meam, conquiescam cum illa: non enim habet conquiescam cum illa: non enim habet amaritudinem conversatio illius. Job, v, amaritudinem conversatio illius. Job, v, 24 Scies quod pacem habeat taberna- 24 Scies quod pacem habeat taberna- culum tuum. De tertio, II ad Timoth. III, culum tuum. De tertio, II ad Timoth. III, 6 et 7, ex his quæ penetrant domos otio- 6 et 7, ex his quæ penetrant domos otio- sæ simul et verbose 2. Psal. CIV, 30: sæ simul et verbose 2. Psal. CIV, 30: Edidit terra eorum ranas in penetrali- Edidit terra eorum ranas in penetrali- bus regum ipsorum. bus regum ipsorum.

vidimus. >> vidimus. >>

Duo tanguntur: salus, et salutis fru- Duo tanguntur: salus, et salutis fru- etus. Salus autem est subita, integra, vi- etus. Salus autem est subita, integra, vi- gorosa, et aperta. Subita quidem, quia gorosa, et aperta. Subita quidem, quia « statim » integra, quia dissolutus per « statim » integra, quia dissolutus per omnes artus consolidatus « surrexit: » omnes artus consolidatus « surrexit: » vigorosa, quia "sublato grabato » suo vigorosa, quia "sublato grabato » suo « abiit » aperta sive manifesta, quia « abiit » aperta sive manifesta, quia « coram omnibus. » « coram omnibus. »

Fructus autem triplex est: via enim Fructus autem triplex est: via enim ad fidem est admiratio: et hanc tangit, ad fidem est admiratio: et hanc tangit, cum dicit: cum dicit:

« Ita ut mirarentur omnes. » « Ita ut mirarentur omnes. »

Gratiarum autem actio est secundum : Gratiarum autem actio est secundum : « Et honorificarent Deum. » Laus autem « Et honorificarent Deum. » Laus autem est in hoc quod dicit : « Quia numquam est in hoc quod dicit : « Quia numquam sic vidimus. » Isa. LXVI, 8: Quis audivit sic vidimus. » Isa. LXVI, 8: Quis audivit umquam tale? et quis vidit huic simile? umquam tale? et quis vidit huic simile? Joan. xv, Joan. xv, 24 Si opera non fecissem in 24 Si opera non fecissem in eis quæ nemo alius fecit, peccatum non eis quæ nemo alius fecit, peccatum non haberent. haberent.

« Et egressus est rursus ad mare, « Et egressus est rursus ad mare, omnisque turba veniebat ad eum, et omnisque turba veniebat ad eum, et docebat eos. >> docebat eos. >>

« Et egressus est rursus ad mare, » de « Et egressus est rursus ad mare, » de domo in domo in qua fuit. qua fuit. Tangitur autem in hac secunda parte Tangitur autem in hac secunda parte capituli propagatio hujus medicinæ ad capituli propagatio hujus medicinæ ad spiritum secundum quod dictum est : spiritum secundum quod dictum est : « Ut sciatis quia Filius hominis polesta- « Ut sciatis quia Filius hominis polesta- tem habet in terra dimittendi peccata.» Et tem habet in terra dimittendi peccata.» Et tangitur verus hujus medicinæ situs et tangitur verus hujus medicinæ situs et modus. modus.

Dicuntur autem hic quatuor primo Dicuntur autem hic quatuor primo

17 17

6:33 6:33

1 II ad Timoth. 5 et seq. Et hos devita ex 1 II ad Timoth. 5 et seq. Et hos devita ex his enim sunt qui penetrant domos, et captivas his enim sunt qui penetrant domos, et captivas ducunt mulierculas oneratas peccatis quæ ducun- ducunt mulierculas oneratas peccatis quæ ducun-

tur variis desideriis, semper discentes, et numquam tur variis desideriis, semper discentes, et numquam ad scientiam veritatis pervenientes. ad scientiam veritatis pervenientes.

1.4 1.4

IN EVANG. MARCI, II-13, 14. IN EVANG. MARCI, II-13, 14.

enim tangitur ægroti ad medicum vo- enim tangitur ægroti ad medicum vo- catio secundo, medici in profectu ægro- catio secundo, medici in profectu ægro- ti refectio tertio, murmurantium de hoc ti refectio tertio, murmurantium de hoc reprehensio quarto et ultimo, ostensio, reprehensio quarto et ultimo, ostensio, et per opera hæc, sui adventus finalis et per opera hæc, sui adventus finalis intentio. intentio.

<< Vidit. >> << Vidit. >>

389 389

Sapient. IV, 15: Respectus ejus in Sapient. IV, 15: Respectus ejus in electos illius. Genes. xvi, 14: Propterea electos illius. Genes. xvi, 14: Propterea appellavit puteum illum, Puteum viven-.. appellavit puteum illum, Puteum viven-.. tis et videntis me. tis et videntis me.

<< Levi. » << Levi. »

Alii nomen Alii nomen

In prima autem harum partium duo In prima autem harum partium duo sunt vocatio generalis omnium, et vo- sunt vocatio generalis omnium, et vo- catio specialis ejus cujus morbus malus catio specialis ejus cujus morbus malus apertus. apertus. non proprium ponunt non proprium ponunt Vocatio generalis inducitur per hoc,quia Evangelista, sed cognomen ipse autem Vocatio generalis inducitur per hoc,quia Evangelista, sed cognomen ipse autem de se ponit nomen vulgatum, causa hu- de se ponit nomen vulgatum, causa hu- militatis 1. militatis 1.

<< Egressus est » << Egressus est »

Extra domum murmurantium, « rur- Extra domum murmurantium, « rur- sus ad mare, » quod inquietudinem sig- sus ad mare, » quod inquietudinem sig- nificat peccatorum. Isa. LVII, 20: Impii nificat peccatorum. Isa. LVII, 20: Impii quasi mare fervens, quod quiescere non quasi mare fervens, quod quiescere non potest. potest.

« Omnisque turba, » fama excitata, « Omnisque turba, » fama excitata, « veniebat ad eum. » Isa. II, 2: Fluent « veniebat ad eum. » Isa. II, 2: Fluent ad eum omnes gentes. » ad eum omnes gentes. »

« Et docebat eos. » « Et docebat eos. »

Isa. XLVIII, 17 Ego Dominus Deus Isa. XLVIII, 17 Ego Dominus Deus tuus docens te utilia unde, Matth. tuus docens te utilia unde, Matth. XXVIII, 19 Docete omnes gentes. Psal. XXVIII, 19 Docete omnes gentes. Psal. CXVIII, 68: In bonitate tua doce me justi- CXVIII, 68: In bonitate tua doce me justi- ficationes tuas. ficationes tuas.

« Et cum præteriret, vidit Levi Al- « Et cum præteriret, vidit Levi Al- phæi sedentem ad telonium, et ait illi: phæi sedentem ad telonium, et ait illi: Sequere me. Et surgens secutus est Sequere me. Et surgens secutus est

eum. » eum. »

Tria tangit vocandum primo descri- Tria tangit vocandum primo descri- bit secundo, vocat: tertio, vocatus vo- bit secundo, vocat: tertio, vocatus vo- canti obsequitur. canti obsequitur.

In descriptione autem vocandi quatuor In descriptione autem vocandi quatuor dicit misericordiæ respectum, nomen, dicit misericordiæ respectum, nomen, genus, et studium lucrorum injustorum. genus, et studium lucrorum injustorum. Misericordiæ respectum tangit cum Misericordiæ respectum tangit cum

dicit: dicit:

1 Matth. 1x, 19: Et cum transiret inde Jesus, 1 Matth. 1x, 19: Et cum transiret inde Jesus, vidit hominem sedentem in telonio, Matthæum.no- vidit hominem sedentem in telonio, Matthæum.no-

Genus tangit cum dicit : Genus tangit cum dicit :

<< Alphæi. » << Alphæi. »

Nec poneret nomen patris, nisi voce et Nec poneret nomen patris, nisi voce et prædicatione dignificatus fuisset. Tob. prædicatione dignificatus fuisset. Tob. V, 19 Ex magno genere es tu. Sapient. V, 19 Ex magno genere es tu. Sapient. VIII, 3 Generositatem illius glorificat, VIII, 3 Generositatem illius glorificat, contubernium habens Dei. Et ideo fugi- contubernium habens Dei. Et ideo fugi- tivus interpretatur, quia ejus qui fugit tivus interpretatur, quia ejus qui fugit mundum filius: additus est electorum mundum filius: additus est electorum numero in Ecclesia primitivorum, qui numero in Ecclesia primitivorum, qui conscripti sunt in cœlis 2. Genes. xxxi, conscripti sunt in cœlis 2. Genes. xxxi, 27 Cur ignorante me fugere voluisti? 27 Cur ignorante me fugere voluisti?

« Sedentem ad telonium. >> « Sedentem ad telonium. >>

Hoc est, secundum Chrysostomum, in Hoc est, secundum Chrysostomum, in lucris illicitis quiescentem, quia in telo- lucris illicitis quiescentem, quia in telo- niis plerumque illicita auferuntur. niis plerumque illicita auferuntur.

« Et ait illi. »> « Et ait illi. »>

Ecce vocatio. Ecce vocatio.

« Sequere me. » « Sequere me. »

Relictis lucris terrenis. Ad Philip. 111, Relictis lucris terrenis. Ad Philip. 111, 7 et 8 Quæ mihi fuerunt lucra, hæc 7 et 8 Quæ mihi fuerunt lucra, hæc arbitratus sum propter Christum detri- arbitratus sum propter Christum detri- menta... Omnia detrimentum feci, et ar- menta... Omnia detrimentum feci, et ar- bitror ut stercora, ut Christum lucrifa- bitror ut stercora, ut Christum lucrifa- ciam. ciam.

mine. mine.

2 Ad Hebr. x11, 23. 2 Ad Hebr. x11, 23.

15 15

390 390

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

« Et surgens secutus est eum. » « Et surgens secutus est eum. »

Non prius dans rationem de illicite Non prius dans rationem de illicite (alias, illicito) accepto, sed totum dimit (alias, illicito) accepto, sed totum dimit tens et est argumentum, quod in illicite tens et est argumentum, quod in illicite acceptis ministri non tenentur dominis acceptis ministri non tenentur dominis ad ratiocinia. Matth. XIII, 46: Inventa ad ratiocinia. Matth. XIII, 46: Inventa una pretiosa margarita abiit, et vendidit una pretiosa margarita abiit, et vendidit omnia quæ habuit, et emit eam. Luc. v, omnia quæ habuit, et emit eam. Luc. v, 11 Relictis omnibus, secuti sunt eum. 11 Relictis omnibus, secuti sunt eum. III Reg. xix, 20: Eliseus relictis bobus, III Reg. xix, 20: Eliseus relictis bobus, cucurrit post Eliam. cucurrit post Eliam.

« Et factum est, cum accumberet in « Et factum est, cum accumberet in domo illius, multi publicani et pecca- domo illius, multi publicani et pecca- tores simul discumbebant cum Jesu tores simul discumbebant cum Jesu et discipulis ejus erant enim multi et discipulis ejus erant enim multi qui et sequebantur eum. » qui et sequebantur eum. »

Tangitur hic refectio Christi in conver- Tangitur hic refectio Christi in conver- sione pœnitentium. Tangit autem tria : sione pœnitentium. Tangit autem tria : Christi refectionem, peccatorum pœni- Christi refectionem, peccatorum pœni- tentium cum Christo et discipulis epula- tentium cum Christo et discipulis epula- tionem, et de eorumdem in sequendo tionem, et de eorumdem in sequendo perfectionem. perfectionem.

Dicit igitur: Dicit igitur:

« Et factum est, cum accumberet in « Et factum est, cum accumberet in domo illius. >> domo illius. >>

concupiscentia carnis. Matth. xx1, 31: concupiscentia carnis. Matth. xx1, 31: Publicani et meretrices præcedent vos in Publicani et meretrices præcedent vos in regnum Dei. « Simul discumbebant, » regnum Dei. « Simul discumbebant, » pœnitentes, « cum Jesu, » salvatore, « et pœnitentes, « cum Jesu, » salvatore, « et discipulis ejus, » veris animarum medi- discipulis ejus, » veris animarum medi- cis in Ecclesiæ refectione. Isa. xxv, 6 : cis in Ecclesiæ refectione. Isa. xxv, 6 : Faciet Dominus exercituum omnibus Faciet Dominus exercituum omnibus populis in monte hoc convivium pin- populis in monte hoc convivium pin- guium, convivium vindemiæ, pinguium guium, convivium vindemiæ, pinguium medullatorum, et vindemiæ defæca- medullatorum, et vindemiæ defæca-

tæ. tæ.

Et adjungit id quod perfectum est : Et adjungit id quod perfectum est :

<< Erant enim multi qui et seque- << Erant enim multi qui et seque- bantur eum. » bantur eum. »

Poenitentes de actibus malis. Matth. Poenitentes de actibus malis. Matth. XIX, 27 Ecce nos reliquimus omnia, et XIX, 27 Ecce nos reliquimus omnia, et secuti sumus te. secuti sumus te.

« Et Scribæ et Pharisæi, videntes « Et Scribæ et Pharisæi, videntes quia manducaret cum publicanis et quia manducaret cum publicanis et peccatoribus, dicebant discipulis peccatoribus, dicebant discipulis ejus : Quare cum publicanis et pecca- ejus : Quare cum publicanis et pecca- toribus manducat et bibit Magister toribus manducat et bibit Magister

vester ? >> vester ? >>

Tangit murmuris repressionem. Et di- Tangit murmuris repressionem. Et di- cit duo, murmur, et repressionem. cit duo, murmur, et repressionem.

Murmurantes in tribus reprehendun- Murmurantes in tribus reprehendun- tur in apparentia falsi nominis, scien- tur in apparentia falsi nominis, scien- tiæ, et religionis. tiæ, et religionis.

Et hoc est quod dicit: Et hoc est quod dicit:

« Scribæ et Pharisæi, » « Scribæ et Pharisæi, »

Quia sicut dicitur, Luc. v, 29: Fecit Quia sicut dicitur, Luc. v, 29: Fecit ei convivium magnum Levi in domo ei convivium magnum Levi in domo sua et sicut dicit Chrysostomus, de sua et sicut dicit Chrysostomus, de illicitis bonis quæ quia communitatis illicitis bonis quæ quia communitatis erant, poterant converti ad usum eorum erant, poterant converti ad usum eorum qui communitati deservierunt auctore qui communitati deservierunt auctore Domino. Reficiebatur autem intus in Domino. Reficiebatur autem intus in pœnitentia publicani. Apocal. III, 20: pœnitentia publicani. Apocal. III, 20: Intrabo ad illum, et cœnabo cum illo, Intrabo ad illum, et cœnabo cum illo, et ipse mecum. Luc. xv, 32: Epulari et et ipse mecum. Luc. xv, 32: Epulari et gaudere oportebat, quia frater tuus hic gaudere oportebat, quia frater tuus hic mortuus erat, et revixit : perierat, et in-perunt, quia Deuter. xvII, 15, prohibe- mortuus erat, et revixit : perierat, et in-perunt, quia Deuter. xvII, 15, prohibe-

ventus est. ventus est.

« Multi publicani, » « Multi publicani, »

Illi citacapientes, « et peccatores, » in Illi citacapientes, « et peccatores, » in

Invidiæ oculis « videntes, » et invi- Invidiæ oculis « videntes, » et invi- dentes. Matth. xx, 15: An oculus tuus dentes. Matth. xx, 15: An oculus tuus nequam est, quia ego bonus sum ? nequam est, quia ego bonus sum ?

« Quia manducaret cum publicanis et « Quia manducaret cum publicanis et peccatoribus. » Occasionem autem acce- peccatoribus. » Occasionem autem acce-

tur ne societatem habeant cum gentibus: tur ne societatem habeant cum gentibus: ille autem, ut quidam dicunt, gentilis ille autem, ut quidam dicunt, gentilis fuit et ad minus, officium gentile exer- fuit et ad minus, officium gentile exer- cuit, quia vectigalibus præfuit, in qui- cuit, quia vectigalibus præfuit, in qui- bus officiis gentiles a gentili potestate bus officiis gentiles a gentili potestate

10 10

17 17

IN EVANG. MARCI, II-16, 17, 18. IN EVANG. MARCI, II-16, 17, 18.

ponebantur. I ad Corinth. v, 11: Cum ponebantur. I ad Corinth. v, 11: Cum ejusmodi nec cibum sumere. Sed non ejusmodi nec cibum sumere. Sed non erat occasio sufficiens: quia isti seque- erat occasio sufficiens: quia isti seque- bantur Christum jam imitantes, et pravis bantur Christum jam imitantes, et pravis actibus renuntiantes. Act. x, 13: Accipe actibus renuntiantes. Act. x, 13: Accipe et manduca. Et, sequitur, v. 15: Quod et manduca. Et, sequitur, v. 15: Quod Deus purificavit, tu commune ne dixeris. Deus purificavit, tu commune ne dixeris. I ad Corinth. vi, 11: Hæc quidam fui- I ad Corinth. vi, 11: Hæc quidam fui- stis, sed abluti estis, sed sanctificati es- stis, sed abluti estis, sed sanctificati es- tis, sed justificati estis in nomine Domi- tis, sed justificati estis in nomine Domi- ni nostri Jesu Christi, et in Spiritu Dei ni nostri Jesu Christi, et in Spiritu Dei

nostri. nostri.

Tertio, reprehenduntur de timiditate, Tertio, reprehenduntur de timiditate, quia non Christo, sed quia non Christo, sed

<< Dicebant discipulis. » << Dicebant discipulis. »

Confutati enim a Christo, non audent Confutati enim a Christo, non audent aggredi Christum : sed sicut serpens aggredi Christum : sed sicut serpens Adam aggressus in debilitate Evæ, ita et Adam aggressus in debilitate Evæ, ita et isti, probantes verum esse quod Joannes isti, probantes verum esse quod Joannes dixit de eis, Matth. ш, 7: Progenies dixit de eis, Matth. ш, 7: Progenies viperarum, quis demonstravit vobis fu- viperarum, quis demonstravit vobis fu- gere a ventura ira ? gere a ventura ira ?

« Quare cum publicanis, etc ? » « Quare cum publicanis, etc ? »

Quasi dicant Turpem sequimini ma- Quasi dicant Turpem sequimini ma- gistratum. Matth. xx, 24 Excolantes gistratum. Matth. xx, 24 Excolantes culicem, camelum autem gluttientes. culicem, camelum autem gluttientes. Non attendentes quod attendens Aposto- Non attendentes quod attendens Aposto- lus dicit, I ad Corinth. ix, 19: Omnium lus dicit, I ad Corinth. ix, 19: Omnium me servum feci, ut plures lucrifacerem': me servum feci, ut plures lucrifacerem': Et, Sapient. xvIII, 24: In veste poderis Et, Sapient. xvIII, 24: In veste poderis quam habebat totus erat orbis terra- quam habebat totus erat orbis terra-

rum. rum.

« Hoc audito, Jesus ait illis: Non « Hoc audito, Jesus ait illis: Non necesse habent sani medico, sed qui necesse habent sani medico, sed qui male habent: non enim veni vocare male habent: non enim veni vocare justos, sed peccatores. » justos, sed peccatores. »

Hic ponitur repressio (alias, reprehen- Hic ponitur repressio (alias, reprehen- sio) murmuris uno verbo: «Non necesse sio) murmuris uno verbo: «Non necesse habent sani, » vere sani, vel qui se sanos habent sani, » vere sani, vel qui se sanos

1 Cf. etiam, infra, I ad Corinth. 1x, 22: Om- 1 Cf. etiam, infra, I ad Corinth. 1x, 22: Om-

391 391

reputant: sani enim non indigent, qui reputant: sani enim non indigent, qui autem se reputant sanos non requirunt. autem se reputant sanos non requirunt. « Medico, » nisi forte quoad medicinam « Medico, » nisi forte quoad medicinam præservativam sed hic loquitur de pur- præservativam sed hic loquitur de pur- gationibus. gationibus.

: :

« Sed qui male habent. » « Sed qui male habent. »

Ideo dicitur, Eccli. xxxvIII, 7, quod Ideo dicitur, Eccli. xxxvIII, 7, quod unguentarius faciet pigmenta suavitatis,. unguentarius faciet pigmenta suavitatis,. et unctiones conficiet sanitatis. Luc. x, et unctiones conficiet sanitatis. Luc. x, 34 Appropians alligavit vulnera ejus, 34 Appropians alligavit vulnera ejus, et im- et im- infundens oleum et vinum : infundens oleum et vinum : ponens in jumentum suum, duxit in sta- ponens in jumentum suum, duxit in sta- bulum, et curam ejus egit. Isa. LXI, 1: bulum, et curam ejus egit. Isa. LXI, 1: Misit me ut mederer contritis corde. Misit me ut mederer contritis corde.

« Non enim veni. » « Non enim veni. »

Concludit hic omnia per sui adventus Concludit hic omnia per sui adventus intentionem, dicens : « Non enim veni intentionem, dicens : « Non enim veni vocare justos, » quia non vocatur nisi vocare justos, » quia non vocatur nisi qui longe est, qui adhuc massæ perdi- qui longe est, qui adhuc massæ perdi- tionis conjunctus est et hic justus non tionis conjunctus est et hic justus non est: sed peccatores, » qui longe sunt. est: sed peccatores, » qui longe sunt. Proverb. 1x, 3: Vocavit ad arcem, et ad Proverb. 1x, 3: Vocavit ad arcem, et ad moenia civitatis. Ad Roman. VIII, 29 et moenia civitatis. Ad Roman. VIII, 29 et 30 Quos præscivit et prædestinavit con- 30 Quos præscivit et prædestinavit con- formes fieri imaginis Filii sui..., hos et formes fieri imaginis Filii sui..., hos et vocavit et quos vocavit, hos et justifi- vocavit et quos vocavit, hos et justifi- cavit: quos autem justificavit, illos et cavit: quos autem justificavit, illos et glorificavit. glorificavit.

« Et erant discipuli Joannis et Pha- « Et erant discipuli Joannis et Pha- risæi jejunantes et veniunt, et dicunt risæi jejunantes et veniunt, et dicunt illi Quare discipuli Joannis et Pha- illi Quare discipuli Joannis et Pha- risæorum jejunant, tui autem disci- risæorum jejunant, tui autem disci- puli non jejunant? » puli non jejunant? »

Hic inducitur tertia historia, in qua Hic inducitur tertia historia, in qua non verus medicinæ spiritualis modus non verus medicinæ spiritualis modus excluditur. Et tanguntur tria: primo excluditur. Et tanguntur tria: primo enim, ponitur istius inquisitionis data enim, ponitur istius inquisitionis data occasio secundo, de medicinæ modo, occasio secundo, de medicinæ modo,

nibus omnia factus sum, ut omnes facerem salvos. nibus omnia factus sum, ut omnes facerem salvos.

18 18

392 392

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

orta quæstio tertio, veræ medicinæ orta quæstio tertio, veræ medicinæ per rationes probatio. per rationes probatio. Dicit igitur: Dicit igitur:

« Et erant discipuli Joannis jeju- « Et erant discipuli Joannis jeju- nantes, » nantes, »

Uno speciali jejunio, quod in exteriori Uno speciali jejunio, quod in exteriori observantia consistebat sine Christo: hoc observantia consistebat sine Christo: hoc est, fine devotione fidei Christi : et hoc est, fine devotione fidei Christi : et hoc jejunium habet quidem gloriam, sed non jejunium habet quidem gloriam, sed non apud Deum. Isa. LVI, 3 : Quare jeju- apud Deum. Isa. LVI, 3 : Quare jeju- navimus, et non adspexisti: humiliavi- navimus, et non adspexisti: humiliavi- mus animas nostras, et nescisti ? mus animas nostras, et nescisti ?

« Et Pharisæi. » « Et Pharisæi. »

Alio jejunio isti jejunabant, hypocri- Alio jejunio isti jejunabant, hypocri- tarum scilicet qui cum hoc venabantur tarum scilicet qui cum hoc venabantur pecuniam ut marsupia implerent: sicut pecuniam ut marsupia implerent: sicut patet, Matth. vi, 16: Exterminant enim patet, Matth. vi, 16: Exterminant enim facies suas, ut appareant hominibus je- facies suas, ut appareant hominibus je- junantes. Isa. LVIII, 5 Numquid tale est junantes. Isa. LVIII, 5 Numquid tale est jejunium quod elegi, per diem affligere jejunium quod elegi, per diem affligere hominem animam suam? Numquid con- hominem animam suam? Numquid con- torquere quasi circulum caput suum, torquere quasi circulum caput suum,

etc.? etc.?

« Et veniunt, et dicunt illi, » « Et veniunt, et dicunt illi, »

De exteriori justitia præsumentes : De exteriori justitia præsumentes : « Quare discipuli tui, etc. » Quæstio est « Quare discipuli tui, etc. » Quæstio est de purificatione et patet in littera. Joan. de purificatione et patet in littera. Joan. III, 23: Facta est quæstio ex discipulis III, 23: Facta est quæstio ex discipulis Joannis cum Judæis de purificatione. Ac Joannis cum Judæis de purificatione. Ac si dicant: Tu non purificas, neque sanas si dicant: Tu non purificas, neque sanas peccatores, quos concupiscentiæ carnis peccatores, quos concupiscentiæ carnis studere doces, ad Philip. II, 19: Quo- studere doces, ad Philip. II, 19: Quo- rum Deus venter est: et gloria in confu- rum Deus venter est: et gloria in confu- sione ipsorum, qui terrena sapiunt : sione ipsorum, qui terrena sapiunt : inducunt autem Joannem (quem Chri- inducunt autem Joannem (quem Chri- stus laudavit, Matth. XI, 11: Non sur- stus laudavit, Matth. XI, 11: Non sur- rexit inter natos mulierum major Joan- rexit inter natos mulierum major Joan- ne Baptista) et Pharisæos (qui in lege ne Baptista) et Pharisæos (qui in lege erant probatissimi) ut sic ex lege et ex erant probatissimi) ut sic ex lege et ex Joannis fama ostenderent esse malum Joannis fama ostenderent esse malum modum præsentiæ quem exhibuit. modum præsentiæ quem exhibuit.

1 Ad Roman IV, 2. 1 Ad Roman IV, 2.

« Et ait illis Jesus: Numquid pos- « Et ait illis Jesus: Numquid pos- sunt filii nuptiarum, quamdiu sponsus sunt filii nuptiarum, quamdiu sponsus cum illis est jejunare ? » cum illis est jejunare ? »

Repressio (alias, reprehensio) est mur- Repressio (alias, reprehensio) est mur- muris Numquid possunt, etc. Inducit muris Numquid possunt, etc. Inducit hic tres similitudines, ex quibus ostendit hic tres similitudines, ex quibus ostendit veram medicinam esse in cordis interiori veram medicinam esse in cordis interiori devotione, eo quod tria sunt in pœniten- devotione, eo quod tria sunt in pœniten- tia conjunctio scilicet reconciliati cum tia conjunctio scilicet reconciliati cum Deo, et hæc habet gaudium novitas Deo, et hæc habet gaudium novitas conversationis, et hæc habet justitiæ conversationis, et hæc habet justitiæ decorem et spiritus fervor, qui signatur decorem et spiritus fervor, qui signatur per vinum. per vinum.

primo enim primo enim

In primo dicit quatuor In primo dicit quatuor proponit in humanis acceptam similitu- proponit in humanis acceptam similitu- dinem: secundo, accipit ex similitudine dinem: secundo, accipit ex similitudine concessam veritatem: tertio, prædicit concessam veritatem: tertio, prædicit causæ positæ sublationem et quarto causæ positæ sublationem et quarto inducit ex hoc jejunii Deo accepti dispo- inducit ex hoc jejunii Deo accepti dispo- sitionem. sitionem.

Dicit igitur: Dicit igitur:

<< Numquid possunt, » << Numquid possunt, »

: :

Ex congruitate lætitiæ, quam exigit Ex congruitate lætitiæ, quam exigit festum, «filii nuptiarum, » hoc est, ad festum, «filii nuptiarum, » hoc est, ad nuptias pertinentes, « quamdiu cum il- nuptias pertinentes, « quamdiu cum il- lis est sponsus, » ut sponsus et in spon- lis est sponsus, » ut sponsus et in spon- si lætitia, et habitu. « Jejunare. » Jeju- si lætitia, et habitu. « Jejunare. » Jeju- nare autem est aliqua lugubria exercere : nare autem est aliqua lugubria exercere : nuptiæ autem sunt conjunctio Dei cum nuptiæ autem sunt conjunctio Dei cum homine, et cum fideli anima in corde. homine, et cum fideli anima in corde. Joan. 11, 1: Nuptiæ factæ sunt in Cana Joan. 11, 1: Nuptiæ factæ sunt in Cana Galilææ filii autem nuptiarum sunt in Galilææ filii autem nuptiarum sunt in gaudio illo nati. Joan. 1, 12 : Quotquot gaudio illo nati. Joan. 1, 12 : Quotquot autem receperunt eum, dedit eis potesta- autem receperunt eum, dedit eis potesta- tem filios Dei fieri, his qui credunt in tem filios Dei fieri, his qui credunt in nomine ejus sponsus autem Christus, nomine ejus sponsus autem Christus, Dominus in carne patiens (alias, adve- Dominus in carne patiens (alias, adve- niens). Psal. xvIII, 6: Et ipse tamquam niens). Psal. xvIII, 6: Et ipse tamquam sponsus procedens de thalamo suo. sponsus procedens de thalamo suo. Cantic. 111, 11: Videte regem Salomo- Cantic. 111, 11: Videte regem Salomo- nem in diademate quo coronavit illum nem in diademate quo coronavit illum mater sua in die desponsationis illius, et mater sua in die desponsationis illius, et in die lætitiæ cordis ejus et est hic ar- in die lætitiæ cordis ejus et est hic ar-

80 80

IN EVANG. MARCI, II-20, 21, 22. IN EVANG. MARCI, II-20, 21, 22.

gumentum, quod cum magna est solem- gumentum, quod cum magna est solem- nitas, non est jejunandum. nitas, non est jejunandum.

« Quanto tempore habent secum « Quanto tempore habent secum sponsum, non possunt jejunare. sponsum, non possunt jejunare.

Venient autem dies cum auferetur Venient autem dies cum auferetur ab eis sponsus, et tunc jejunabunt in ab eis sponsus, et tunc jejunabunt in illis diebus. » illis diebus. »

Hic accipit ex similitudine proposita Hic accipit ex similitudine proposita veritatem ab omnibus concessam : et veritatem ab omnibus concessam : et littera patet. littera patet.

Intelligitur enim de potentia congrui- Intelligitur enim de potentia congrui- tatis quod dicit : « Non possunt jejuna- tatis quod dicit : « Non possunt jejuna- re. » Plus enim proficit sponsi præsentia re. » Plus enim proficit sponsi præsentia ad curam morbi, quam omnis afflictio ad curam morbi, quam omnis afflictio corporalis exercitii. I ad Timoth. iv, 8: corporalis exercitii. I ad Timoth. iv, 8: Corporalis exercitatio ad modicum uti- Corporalis exercitatio ad modicum uti- lis est: pietas autem ad omnia utilis est, lis est: pietas autem ad omnia utilis est, promissionem habens vitæ quæ nunc est, promissionem habens vitæ quæ nunc est, et futuræ. et futuræ.

« Venient autem dies, etc. » « Venient autem dies, etc. »

Tertium est, in quo prædicit causæ Tertium est, in quo prædicit causæ lætitiæ ablationem. Isti dies fuerunt dies lætitiæ ablationem. Isti dies fuerunt dies passionis, cum ablatus est a vita: et dies passionis, cum ablatus est a vita: et dies ascensionis, cum ablata est corporalis ascensionis, cum ablata est corporalis præsentia et de his dicitur, Joan. xvi, præsentia et de his dicitur, Joan. xvi, 20 Mundus gaudebit: vos autem con- 20 Mundus gaudebit: vos autem con- tristabimini, sed tristitia vestra vertetur tristabimini, sed tristitia vestra vertetur in gaudium. in gaudium.

: :

« Et tunc jejunabunt in illis diebus. >> « Et tunc jejunabunt in illis diebus. >>

Determinatio est boni jejunii quod est Determinatio est boni jejunii quod est Ecclesiæ et est tertium, ab inductis duo- Ecclesiæ et est tertium, ab inductis duo- bus superius. Et hoc est jejunium de quo, bus superius. Et hoc est jejunium de quo, Matth. vi, 17 Cum jejunas, unge caput Matth. vi, 17 Cum jejunas, unge caput tuum, et faciem tuam lava: ut unctio tuum, et faciem tuam lava: ut unctio spiritus sit in mente per devotionem, et spiritus sit in mente per devotionem, et ablutio faciei per pœnitentiam, et satisfa- ablutio faciei per pœnitentiam, et satisfa- ctionem. Daniel. x, 2 et 3 : Trium heb- ctionem. Daniel. x, 2 et 3 : Trium heb- domadarum diebus panem desiderabilem domadarum diebus panem desiderabilem non comedi. non comedi.

393 393

« Nemo assumentum panni rudis « Nemo assumentum panni rudis assuit vestimento veteri : alioquin au- assuit vestimento veteri : alioquin au- fert supplementum novum a veteri, et fert supplementum novum a veteri, et major scissura fit. major scissura fit.

<< Nemo assumentum, » quod dicitur ab << Nemo assumentum, » quod dicitur ab assuendo: et est secunda similitudo. Et assuendo: et est secunda similitudo. Et dicit duo similitudinem, et similitudinis dicit duo similitudinem, et similitudinis rationem. Intendit autem quod in prima rationem. Intendit autem quod in prima hominis conversione, adhuc remanent hominis conversione, adhuc remanent dispositiones veteris consuetudinis, sicut dispositiones veteris consuetudinis, sicut assumpta quædam vetera: et nisi illæ assumpta quædam vetera: et nisi illæ paulatim educantur, fortis et nova vir- paulatim educantur, fortis et nova vir- tutis conversatio, non potest conjungi tutis conversatio, non potest conjungi cum illis et ideo dicit Apostolus, ad Co- cum illis et ideo dicit Apostolus, ad Co- loss. III, 9: Exspoliantes vos veterem ho- loss. III, 9: Exspoliantes vos veterem ho- minem cum actibus suis, etc. Et non dicit minem cum actibus suis, etc. Et non dicit quod novus assuendus sit veteri. Jerem. quod novus assuendus sit veteri. Jerem. IV, 3 Nolite serere super spinas. IV, 3 Nolite serere super spinas.

« Alioquin. « Alioquin.

» »

Ratio est similitudinis: quoniam no- Ratio est similitudinis: quoniam no- vum ad se trahendo, pejus lacerat vetus vum ad se trahendo, pejus lacerat vetus quam primo fuerat: quia tales tristitia quam primo fuerat: quia tales tristitia victi revertuntur: unde qui tales injun- victi revertuntur: unde qui tales injun- gunt poenitentias, non sunt medici, sed gunt poenitentias, non sunt medici, sed crudeles animarum interfectores: simi- crudeles animarum interfectores: simi- les stultis, qui potionem ita fortem dant les stultis, qui potionem ita fortem dant infirmo, quod cum morbo occidunt ani- infirmo, quod cum morbo occidunt ani- mam. Matth. XXIII, 4 Alligant onera mam. Matth. XXIII, 4 Alligant onera gravia et importabilia, et imponunt in gravia et importabilia, et imponunt in humeros hominum : digito autem suo humeros hominum : digito autem suo nolunt ea movere. nolunt ea movere.

« Et nemo mittit vinum novum in « Et nemo mittit vinum novum in utres veteres alioquin dirumpet vi- utres veteres alioquin dirumpet vi- num utres, et vinum effundetur, et num utres, et vinum effundetur, et utres petribunt: sed vinum novum in utres petribunt: sed vinum novum in utres novos mitti debet. » utres novos mitti debet. »

Tertia est similitudo. Et dicit tria: si- Tertia est similitudo. Et dicit tria: si- militudinem, et rationem, et veram et militudinem, et rationem, et veram et ordinatam præsentiam : vinum autem ordinatam præsentiam : vinum autem novum hic dicitur mustum. Job, xxx11, novum hic dicitur mustum. Job, xxx11, 19: En venter meus quasi mustum absque 19: En venter meus quasi mustum absque

21 21

22 22

23 23

24 24

394 394

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD D. ALB. MAG. ORD. PRÆD

spiraculo, quod lagunculas novas dis- spiraculo, quod lagunculas novas dis- rumpit et hoc est verum de impetu spi- rumpit et hoc est verum de impetu spi- ritus in fervore caritatis qui in neophytis ritus in fervore caritatis qui in neophytis est temperandus. I Petr. Iv, 12: Nolite est temperandus. I Petr. Iv, 12: Nolite peregrinari in fervore qui ad tentatio- peregrinari in fervore qui ad tentatio- nem vobis fit. nem vobis fit.

« Alioquin, etc. » « Alioquin, etc. »

: :

Ratio est similitudinis inductæ : quia Ratio est similitudinis inductæ : quia inspirando calorem, frangit vinum utrem inspirando calorem, frangit vinum utrem debilem sic novitius fervor rumpit vim debilem sic novitius fervor rumpit vim naturæ nisi restringatur. III Esdræ, 111,24: naturæ nisi restringatur. III Esdræ, 111,24: O viri, num præcellit vinum: et dicitur O viri, num præcellit vinum: et dicitur ibi quod fecit hominem per talenta loqui. ibi quod fecit hominem per talenta loqui.

« Sed vinum novum. » « Sed vinum novum. »

Tangit veram formam bonæ vitæ : Tangit veram formam bonæ vitæ : quod vinum novum spiritus fervoris quod vinum novum spiritus fervoris novi, mittitur in vas novitate spiritus novi, mittitur in vas novitate spiritus confortatum. Hoc enim est vinum quod confortatum. Hoc enim est vinum quod lætificat Deum et homines. Cui lagun- lætificat Deum et homines. Cui lagun- cula novi cordis præparatur a spiritu qui cula novi cordis præparatur a spiritu qui sedet in throno, et dicit: Ecce nova fa- sedet in throno, et dicit: Ecce nova fa- cio omnia 2. cio omnia 2.

« Et factum est iterum cum Domi- « Et factum est iterum cum Domi- nus sabbatis ambularet per sata, et nus sabbatis ambularet per sata, et discipuli ejus coeperunt progredi et discipuli ejus coeperunt progredi et vellere spicas. vellere spicas.

Pharisæi autem dicebant ei: Ecce, Pharisæi autem dicebant ei: Ecce, quid faciunt sabbatis quod non li- quid faciunt sabbatis quod non li- cet? » cet? »

In ista quarta historia, ostendit verum In ista quarta historia, ostendit verum animæ medicinæ modum non esse in animæ medicinæ modum non esse in lege. Et tanguntur hic tria: primum est. lege. Et tanguntur hic tria: primum est. solutio legis in opere discipulorum, quoad solutio legis in opere discipulorum, quoad unum quod præcipuum esse reputabatur unum quod præcipuum esse reputabatur legis mandatum: secundum est orta ex legis mandatum: secundum est orta ex hac solutione disputatio: tertium autem hac solutione disputatio: tertium autem est justitiæ quæ per fidem est supra legem est justitiæ quæ per fidem est supra legem ostensio. ostensio.

Judicum, ix, 13. Judicum, ix, 13. 2 Apocal. xx1, 5. 2 Apocal. xx1, 5.

Dicit igitur primo duo: tempus, et Dicit igitur primo duo: tempus, et factum. factum.

De tempore dicit: De tempore dicit:

« Et factum est iterum cum Domi- « Et factum est iterum cum Domi- nus sabbatis ambularet per sata. » nus sabbatis ambularet per sata. »

De hoc tamen non est quæstio: quia De hoc tamen non est quæstio: quia iter sabbati quolibet in sabbato poterat iter sabbati quolibet in sabbato poterat ambulare (alias, ambulari) sicut dicitur, ambulare (alias, ambulari) sicut dicitur, Luc. xxiv, 1. Luc. xxiv, 1.

Factum autem subjungit: Factum autem subjungit:

« Et discipuli ejus cœperunt pro- « Et discipuli ejus cœperunt pro- gredi et vellere spicas. » gredi et vellere spicas. »

Idem autem continetur, Luc. VI, 1, Idem autem continetur, Luc. VI, 1, et Matth. XII, 1. Hic autem dicitur quod et Matth. XII, 1. Hic autem dicitur quod « vellebant » et hoc est quod radicitus « vellebant » et hoc est quod radicitus extraxerunt. Alii autem dicunt quod fri- extraxerunt. Alii autem dicunt quod fri- cabant, quia ad litteram tales primitiæ cabant, quia ad litteram tales primitiæ primo velluntur, et postea fricantur. primo velluntur, et postea fricantur. Aliquando autem velluntur nisi testæ : Aliquando autem velluntur nisi testæ : in calidis enim terris cito apparent quæ- in calidis enim terris cito apparent quæ- dam præcoqua: nec fuit istud factum ex dam præcoqua: nec fuit istud factum ex paupertate, cum multi ministraverint paupertate, cum multi ministraverint Domino de facultatibus suis, sed potius, Domino de facultatibus suis, sed potius, sicut innuitur in sequenti capitulo, et sicut innuitur in sequenti capitulo, et sicut dicit Chrysostomus, « tanta fuit sicut dicit Chrysostomus, « tanta fuit « turbarumfrequentia, quod tempus com- « turbarumfrequentia, quod tempus com- « edendi liberum non habebant : » et « edendi liberum non habebant : » et hoc innuitur, quia prægrediebantur ut hoc innuitur, quia prægrediebantur ut Domino viam facerent propter (alias, per) Domino viam facerent propter (alias, per) turbas sicut etiam Joannes viam fece- turbas sicut etiam Joannes viam fece- rat ad corda. Luc. 1, 76: Præibis enim rat ad corda. Luc. 1, 76: Præibis enim ante faciem Domini parare vias ejus. ante faciem Domini parare vias ejus.

« Pharisæi autem dicebant ei: Ecce, « Pharisæi autem dicebant ei: Ecce, quid faciunt sabbatis quod non licet? » quid faciunt sabbatis quod non licet? »

Orta est ex facto quæstio: et quia evi- Orta est ex facto quæstio: et quia evi- dens est, dicunt: « Ecce, qui faciunt: » dens est, dicunt: « Ecce, qui faciunt: » et reprehensionem addunt: « Quod non et reprehensionem addunt: « Quod non licet facere sabbatis » de quo dictum licet facere sabbatis » de quo dictum est Omne opus non facietis in eo ³. Isa. est Omne opus non facietis in eo ³. Isa. LVIII, 13: Si averteris a sabbato pedem LVIII, 13: Si averteris a sabbato pedem

3 Exod. xx, 10; Levit. XXIII, 2. 3 Exod. xx, 10; Levit. XXIII, 2.

95 95

$7 $7

28 28

IN EVANG. MARCI, II-23, 26, 27, 28. IN EVANG. MARCI, II-23, 26, 27, 28.

tuum, facere voluntatem tuam in die tuum, facere voluntatem tuam in die sancto meo et vocaveris sabbatum de- sancto meo et vocaveris sabbatum de- licatum, et sanctum Domini gloriosum. licatum, et sanctum Domini gloriosum.

« Et ait illis: Numquam legistis « Et ait illis: Numquam legistis quid fecerit David quando necessita- quid fecerit David quando necessita- tem habuit, et esuriit ipse, et qui cum tem habuit, et esuriit ipse, et qui cum eo erant: eo erant:

Quomodo introivit in domum Dei Quomodo introivit in domum Dei sub Abiathar principe sacerdotum, et sub Abiathar principe sacerdotum, et panes propositionis manducavit, quos panes propositionis manducavit, quos non licebat manducare nisi sacerdoti- non licebat manducare nisi sacerdoti- bus, et dedit eis qui cum eo erant? bus, et dedit eis qui cum eo erant? Et dicebat eis: Sabbatum propter Et dicebat eis: Sabbatum propter

hominem factum est, et non homo hominem factum est, et non homo propter sabbatum. propter sabbatum.

Itaque dominus est Filius hominis Itaque dominus est Filius hominis etiam sabbati. » etiam sabbati. »

Hic tribus rationibus ostenditur justi- Hic tribus rationibus ostenditur justi- tia Christi esse supra legem, a causa vi- tia Christi esse supra legem, a causa vi- delicet, et ratione ordinis, et auctoritate delicet, et ratione ordinis, et auctoritate novi legislatoris. A causa enim ostendit novi legislatoris. A causa enim ostendit legem quandoque esse solubilem. A ra- legem quandoque esse solubilem. A ra- tione ordinis vero, dicit legem homine tione ordinis vero, dicit legem homine esse inferiorem. Ab auctoritate legisla- esse inferiorem. Ab auctoritate legisla- toris ostendit legem esse solutam. toris ostendit legem esse solutam.

In ratione autem quam sumit a causa, In ratione autem quam sumit a causa, duo inducit: cæcitatis reprehensionem, duo inducit: cæcitatis reprehensionem, et solubilitatis legis ostensionem. et solubilitatis legis ostensionem. Dicit igitur: Dicit igitur:

« Numquam legistis, etc. » « Numquam legistis, etc. »

Ad intellectum. Quasi dicat: Non stu- Ad intellectum. Quasi dicat: Non stu- diose legistis quia sicut dicitur, II ad diose legistis quia sicut dicitur, II ad Corinth. 1, 15: Cum legitur Moyses, Corinth. 1, 15: Cum legitur Moyses, velamen positum est super cor eorum. velamen positum est super cor eorum.

« Quid fecerit David', » qui propheta « Quid fecerit David', » qui propheta fuit et rex habens auctoritatem et inspi- * fuit et rex habens auctoritatem et inspi- * rationem. I Reg. xx11, 14: Quis in om- rationem. I Reg. xx11, 14: Quis in om- nibus servis tuis, sicut David fidelis in- nibus servis tuis, sicut David fidelis in- ventus est. I Reg. XVI, 12, et Act. XIII, ventus est. I Reg. XVI, 12, et Act. XIII, 22 Inveni virum secundum cor meum, 22 Inveni virum secundum cor meum,

1 Cf. I Reg. xx1, 3 et seq. 1 Cf. I Reg. xx1, 3 et seq.

$395 $395

qui faciet omnes voluntates meas: et qui faciet omnes voluntates meas: et ideo factum ejus non est calumniandum. ideo factum ejus non est calumniandum.

« Quando necessitatem habuit. » « Quando necessitatem habuit. »

Quæ est causa solubilitatis legis. « Et Quæ est causa solubilitatis legis. « Et esuriit ipse. » Et ne dicatur quod ipse esuriit ipse. » Et ne dicatur quod ipse hoc potuit facere solus, et inspiratus fuit, hoc potuit facere solus, et inspiratus fuit, subjungit : « Et qui cum eo erant, » subjungit : « Et qui cum eo erant, » qui non erant prophetæ : et ideo etiam sa- qui non erant prophetæ : et ideo etiam sa- cerdos ibidem non quæsivit de dignitate cerdos ibidem non quæsivit de dignitate David, sed de idoneitate puerorum, di- David, sed de idoneitate puerorum, di- cens: Si mundi sunt pueri, maxime a cens: Si mundi sunt pueri, maxime a mulieribus, manducent. Quasi dicat: mulieribus, manducent. Quasi dicat: Mirum est quod hoc non ad intellectum Mirum est quod hoc non ad intellectum

legistis: et inducit scripturam historiæ legistis: et inducit scripturam historiæ ubi hoc legitur dicens : ubi hoc legitur dicens :

« Quomodo introivit in domum « Quomodo introivit in domum Dei, » Dei, »

Hoc est, in atrium interius ubi erant Hoc est, in atrium interius ubi erant excubia sacerdotum ministrantium in ta- excubia sacerdotum ministrantium in ta- bernaculo: « sub Abiathar principe sa- bernaculo: « sub Abiathar principe sa- cerdotum. » Alii Evangelistæ dicunt, sub cerdotum. » Alii Evangelistæ dicunt, sub Abimelech ad quod dicit Chrysostomus, Abimelech ad quod dicit Chrysostomus, quod binomius fuit iste. Hieronymus au- quod binomius fuit iste. Hieronymus au- tem dicit quod pater fuit Abimelech quem tem dicit quod pater fuit Abimelech quem interfecit Saul: filius autem Abiathar, interfecit Saul: filius autem Abiathar, qui tunc in facto præsens fuit cum pa- qui tunc in facto præsens fuit cum pa- tre, et nominatior fuit quam pater in tre, et nominatior fuit quam pater in agendis et exsulavit cum David expul- agendis et exsulavit cum David expul- so: et ideo meruit hic nominari, quia so: et ideo meruit hic nominari, quia postea regnante David, ministravit : et postea regnante David, ministravit : et ideo nomen ejus inducitur celebre, quod ideo nomen ejus inducitur celebre, quod sciatur quod ille nil fieri permisisset illici- sciatur quod ille nil fieri permisisset illici-

tum. tum.

Et inducit factum, dicens: Et inducit factum, dicens:

« Et panes propositionis manduca- « Et panes propositionis manduca- vit. » vit. »

De quibus, Exod. xxv, 30. Et intelli- De quibus, Exod. xxv, 30. Et intelli- gitur hoc factum fuisse in die sabbati, gitur hoc factum fuisse in die sabbati, quia die sabbati auferebantur propositi, quia die sabbati auferebantur propositi, et alii ponebantur. « Quos, » secundum et alii ponebantur. « Quos, » secundum

2 Ibidem, xxi, 4. 2 Ibidem, xxi, 4.

396 396

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

legem, « non licebat edere nisi sacerdo- legem, « non licebat edere nisi sacerdo- tibus » majoribus et Levitis. tibus » majoribus et Levitis.

git. git.

sancto, II Machab. v, 19 et 20: Non sancto, II Machab. v, 19 et 20: Non propter locum gentem, sed propter gen- propter locum gentem, sed propter gen-

Et ne putetur solus hoc fecisse, subjun- tem locum Deus elegit. Ideoque et ipse Et ne putetur solus hoc fecisse, subjun- tem locum Deus elegit. Ideoque et ipse

« Et dedit eis, etc. » « Et dedit eis, etc. »

Prius expositum est. Innuit autem ra- Prius expositum est. Innuit autem ra- tionem talem Si propter necessitatem tionem talem Si propter necessitatem lex solvitur, constat legem esse solubi- lex solvitur, constat legem esse solubi- lem et sic male reprehenditis. I Machab. lem et sic male reprehenditis. I Machab. 11, 41, Fecit edictum Mathathias ut pu- 11, 41, Fecit edictum Mathathias ut pu- gnarent in die sabbati. gnarent in die sabbati.

« Et dicebat eis, etc. » « Et dicebat eis, etc. »

Secunda ratio est: quia ex quo sab- Secunda ratio est: quia ex quo sab- batum « propter hominem factum est, » batum « propter hominem factum est, » et non e converso: ergo homo melior est et non e converso: ergo homo melior est sabbato et sic conferens homini, præci- sabbato et sic conferens homini, præci- pue in anima, propter sabbatum non est pue in anima, propter sabbatum non est dimittendum. Et simile quid est de loco dimittendum. Et simile quid est de loco

locus particeps factus est populi malo- locus particeps factus est populi malo- rum, postea autem fiet socius bonorum. rum, postea autem fiet socius bonorum.

« «

Itaque dominus est, etc. » Itaque dominus est, etc. »

Tertia ratio est. Et est sensus: Ex quo Tertia ratio est. Et est sensus: Ex quo propter hominem factum est sabbatum, propter hominem factum est sabbatum, et homo melior est sabbato, tunc multo et homo melior est sabbato, tunc multo magis melior est homo Deus caput ho- magis melior est homo Deus caput ho- minis sabbato: et sic est Dominus sab- minis sabbato: et sic est Dominus sab- bati. Ad Galat. III, 19: Lex propter bati. Ad Galat. III, 19: Lex propter transgressiones posita est... ordinata per transgressiones posita est... ordinata per Angelos in manu mediatoris. Ad Galat. Angelos in manu mediatoris. Ad Galat. III, 25: Jam non sumus sub pædagogo, III, 25: Jam non sumus sub pædagogo, hoc est, sub lege. hoc est, sub lege.

Sic igitur ostensum est quoniam ju- Sic igitur ostensum est quoniam ju- stitia non est ex lege, sed per Christum, stitia non est ex lege, sed per Christum, qui est Dominus legis. Et hoc est quod qui est Dominus legis. Et hoc est quod

intendit. intendit.

CAPUT III. CAPUT III.

Postquam manum aridam curaverat, Pharisæorum cedens machinationi secedit, Postquam manum aridam curaverat, Pharisæorum cedens machinationi secedit, turbis undique ad ipsum confluentibus, quarum infirmos curat: duodecim a turbis undique ad ipsum confluentibus, quarum infirmos curat: duodecim a se electos (qui hic recensentur) mittit ad prædicandum, data ipsis potestate se electos (qui hic recensentur) mittit ad prædicandum, data ipsis potestate super infirmitates ac dæmonia : Scribas blasphemantes ipsum in Beelzebub eji- super infirmitates ac dæmonia : Scribas blasphemantes ipsum in Beelzebub eji- cere dæmonia convincit falsitatis, dicens blasphemiam in Spiritum sanctum cere dæmonia convincit falsitatis, dicens blasphemiam in Spiritum sanctum irremissibilem, et quæ sint mater et fratres ejus. irremissibilem, et quæ sint mater et fratres ejus.

1. Et introivit iterum in synagogam, 1. Et introivit iterum in synagogam,

et erat ibi homo habens manum et erat ibi homo habens manum

aridam 1. aridam 1.

facere, an male? animam sal- facere, an male? animam sal- vam facere, an perdere? At illi vam facere, an perdere? At illi tacebant. tacebant.

2. Et observabant eum si sabbatis 5. Et circumspiciens eos cum ira, 2. Et observabant eum si sabbatis 5. Et circumspiciens eos cum ira,

curaret, ut accusarent illum. curaret, ut accusarent illum.

3. Et ait homini habenti manum ari- 3. Et ait homini habenti manum ari-

dam Surge in medium. dam Surge in medium.

4. Et dicit eis: Licet sabbatis bene 4. Et dicit eis: Licet sabbatis bene

1 Matth. XII, 9: Luc. VI, 6. 1 Matth. XII, 9: Luc. VI, 6.

contristatus super cæcitate cor- contristatus super cæcitate cor- dis eorum, dicit homini : Ex- dis eorum, dicit homini : Ex- tende manum tuam. Et exten- tende manum tuam. Et exten- dit, et restituta est manus illi. dit, et restituta est manus illi.

CAP. III MARCI. CAP. III MARCI.

6. Exeuntes autem Pharisæi¹, statim 6. Exeuntes autem Pharisæi¹, statim cum Herodianis consilium fa- cum Herodianis consilium fa- ciebant adversus eum, quomo- ciebant adversus eum, quomo- do eum perderent. do eum perderent.

7. Jesus autem cum discipulis suis 7. Jesus autem cum discipulis suis secessit ad mare, et multa turba secessit ad mare, et multa turba

a Galilæa et Judæa secuta est a Galilæa et Judæa secuta est eum, eum,

8. Et ab Jerosolymis, et ab Idumæa, 8. Et ab Jerosolymis, et ab Idumæa, et trans Jordanem : et qui circa et trans Jordanem : et qui circa Tyrum et Sidonem, multitudo Tyrum et Sidonem, multitudo magna audientes quæ faciebat, magna audientes quæ faciebat, venerunt ad eum. venerunt ad eum.

9. Et dixit discipulis suis ut navicu- 9. Et dixit discipulis suis ut navicu- la sibi deserviret propter tur- la sibi deserviret propter tur- bam, ne comprimerent eum. bam, ne comprimerent eum. 10. Multos enim sanabat, ita ut irrue- 10. Multos enim sanabat, ita ut irrue- rent in eum, ut illum tangerent, rent in eum, ut illum tangerent, quotquot habebant plagas. quotquot habebant plagas. 11. Et spiritus immundi, cum illum 11. Et spiritus immundi, cum illum videbant, procidebant ei, et cla- videbant, procidebant ei, et cla- mabant, dicentes : mabant, dicentes :

12. Tu es Filius Dei. Et vehementer 12. Tu es Filius Dei. Et vehementer comminabatur eis ne manife- comminabatur eis ne manife- starent illum. starent illum.

13. Et ascendens in montem 2, voca- 13. Et ascendens in montem 2, voca- vit ad se quos voluit ipse, et vit ad se quos voluit ipse, et venerunt ad eum. venerunt ad eum.

14. Et fecit ut essent duodecim cum 14. Et fecit ut essent duodecim cum illo, et ut mitteret eos prædi- illo, et ut mitteret eos prædi-

care. care.

15. Et dedit illis potestatem curandi 15. Et dedit illis potestatem curandi infirmitates, et ejiciendi dæ- infirmitates, et ejiciendi dæ- monia. monia.

16. Et imposuit Simoni nomen Pe- 16. Et imposuit Simoni nomen Pe-

trus: trus:

17. Et Jacobum Zebedæi, et Joannem 17. Et Jacobum Zebedæi, et Joannem fratrem Jacobi, et imposuit eis fratrem Jacobi, et imposuit eis nomina Boanerges, quod est, nomina Boanerges, quod est, Filii tonitrui : Filii tonitrui :

18. Et Andream, et Philippum, et 18. Et Andream, et Philippum, et

Bartholomæum, et Matthæum, Bartholomæum, et Matthæum, et Thomam, et Jacobum Al- et Thomam, et Jacobum Al- phæi, et Thaddæum, et Simo- phæi, et Thaddæum, et Simo- nem Cananæum, nem Cananæum,

1 Matth. XII, 14. 1 Matth. XII, 14.

2 Matth. x, 1; Luc. vi, 13. 2 Matth. x, 1; Luc. vi, 13.

3 Matth. 1x, 34. 3 Matth. 1x, 34.

397 397

19. Et Judam Iscariotem, qui et tra- 19. Et Judam Iscariotem, qui et tra- didit illum. didit illum.

20. Et veniunt ad domum, et conve- 20. Et veniunt ad domum, et conve- nit iterum turba, ita ut non nit iterum turba, ita ut non possent neque panem mandu- possent neque panem mandu-

care. care.

21. Et cum audissent sui, exierunt 21. Et cum audissent sui, exierunt tenere eum dicebant enim : tenere eum dicebant enim : Quoniam in furorem Quoniam in furorem

est. est.

versus versus

22. Et Scribæ qui ab Jerosolymis 22. Et Scribæ qui ab Jerosolymis descenderant, dicebant : Quo- descenderant, dicebant : Quo- niam Beelzebub habet ³, et quia niam Beelzebub habet ³, et quia in principe dæmoniorum ejicit in principe dæmoniorum ejicit dæmonia. dæmonia.

23. Et convocatis eis, in parabolis di- 23. Et convocatis eis, in parabolis di- cebat illis Quomodo potest Sa- cebat illis Quomodo potest Sa- tanas Satanam ejicere? tanas Satanam ejicere?

24. Et si regnum in se dividatur, non 24. Et si regnum in se dividatur, non potest regnum illud stare. potest regnum illud stare. Et si domus super semetipsam Et si domus super semetipsam dispertiatur, non potest domus dispertiatur, non potest domus illa stare. illa stare.

25. 25.

et et

26. Et si Satanas consurrexerit in se- 26. Et si Satanas consurrexerit in se- metipsum, dispertitus est, metipsum, dispertitus est, non poterit stare, sed finem non poterit stare, sed finem habet. habet.

27. 27.

Nemo potest vasa fortis ingressus Nemo potest vasa fortis ingressus in domum diripere, nisi prius in domum diripere, nisi prius fortem alliget, et tunc domum fortem alliget, et tunc domum ejus diripiet. ejus diripiet.

28. Amen dico vobis, quoniam om- 28. Amen dico vobis, quoniam om- nia dimittentur filiis hominum nia dimittentur filiis hominum peccata, et blasphemiæ quibus peccata, et blasphemiæ quibus blasphemaverint : blasphemaverint :

29. Qui autem blasphemaverit in Spi- 29. Qui autem blasphemaverit in Spi- ritum sanctum, non habebit ritum sanctum, non habebit remissionem in æternum, sed remissionem in æternum, sed reus erit æterni delicti. reus erit æterni delicti. 30. Quoniam dicebant: Spiritum im- 30. Quoniam dicebant: Spiritum im- mundum habet. mundum habet.

31. Et veniunt mater ejus et fratres 5 : 31. Et veniunt mater ejus et fratres 5 : et foris stantes, miserunt ad eum. et foris stantes, miserunt ad eum.

vocantes eum. vocantes eum.

32. Et sedebat circa eum turba, et 32. Et sedebat circa eum turba, et

4 Matth. XII, 31; Luc. XII, 10 ; I Joan, v, 16. 4 Matth. XII, 31; Luc. XII, 10 ; I Joan, v, 16.

5 Matth. xii, 46; Luc. vIII, 19. 5 Matth. xii, 46; Luc. vIII, 19.

398 398

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

dicunt ei Ecce mater tua et dicunt ei Ecce mater tua et fratres tui foris quærunt te. fratres tui foris quærunt te. 33. Et respondens eis, ait: Quæ est 33. Et respondens eis, ait: Quæ est mater mea et fratres mei? mater mea et fratres mei? 34. Et circumspiciens eos qui in cir- 34. Et circumspiciens eos qui in cir-

cuitu ejus sedebant, ait: Ecce cuitu ejus sedebant, ait: Ecce mater mea et fratres mei. mater mea et fratres mei. 35. Qui enim fecerit voluntatem Dei, 35. Qui enim fecerit voluntatem Dei, hic frater meus, et soror mea, et hic frater meus, et soror mea, et mater est. mater est.

IN CAPUT III MARCI IN CAPUT III MARCI

ENARRATIO. ENARRATIO.

« Et introivit iterum in Synago- « Et introivit iterum in Synago- gam et erat ibi homo habens manum gam et erat ibi homo habens manum aridam. aridam.

Et observabant eum si sabbatis Et observabant eum si sabbatis curaret, ut accusarent illum. »> curaret, ut accusarent illum. »>

Hic incipit agere de cura difficultatis Hic incipit agere de cura difficultatis bene operandi. Et tangit duo. Primo bene operandi. Et tangit duo. Primo enim, ostendit hujus gratiæ in se esse enim, ostendit hujus gratiæ in se esse potestatem secundo autem, facit hujus potestatem secundo autem, facit hujus gratiæ in alios propagationem, ubi ele- gratiæ in alios propagationem, ubi ele- git ministros. git ministros.

Adhuc prima habet duas historias: in Adhuc prima habet duas historias: in quarum prima, hanc gratiam in se os- quarum prima, hanc gratiam in se os- tendit esse expresse in figura unius; in tendit esse expresse in figura unius; in secunda autem ostendit hoc generaliter secunda autem ostendit hoc generaliter in multis. in multis.

In prima dicuntur tria: scilicet, præ- In prima dicuntur tria: scilicet, præ- sentia miseri ostensio, per novam gra- sentia miseri ostensio, per novam gra- tiam quæ supra legem est, beneficii: ter- tiam quæ supra legem est, beneficii: ter- tio, exhibitio ejusdem. tio, exhibitio ejusdem. Dicit igitur: Dicit igitur:

« Et introivit iterum in Synago- « Et introivit iterum in Synago- gam, etc. » gam, etc. »