192 192

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD D. ALB. MAG. ORD. PRÆD

16. Habebat autem tunc vinctum insi- 16. Habebat autem tunc vinctum insi- gnem, qui dicebatur Barabbas. gnem, qui dicebatur Barabbas. 17. Congregatis ergo illis, dixit Pila- 17. Congregatis ergo illis, dixit Pila- tus Quem vultis dimittam tus Quem vultis dimittam vobis? Barabbam, an Jesum qui vobis? Barabbam, an Jesum qui dicitur Christus? dicitur Christus?

18. Sciebat enim quod per invidiam 18. Sciebat enim quod per invidiam tradidissent eum. tradidissent eum.

19. Sedente autem illo pro tribunali, 19. Sedente autem illo pro tribunali, misit ad eum uxor ejus, dicens : misit ad eum uxor ejus, dicens : Nihil tibi et justo illi: multa Nihil tibi et justo illi: multa enim passa sum hodie per vi- enim passa sum hodie per vi- sum propter eum. sum propter eum.

20. Principes autem sacerdotum et se- 20. Principes autem sacerdotum et se- niores persuaserunt populis ut niores persuaserunt populis ut peterent Barabbam, Jesum vero peterent Barabbam, Jesum vero perderent'. perderent'.

21. Respondens autem præses ait 21. Respondens autem præses ait illis Quem vultis vobis de duo- illis Quem vultis vobis de duo- bus dimitti ? At illi dixerunt : bus dimitti ? At illi dixerunt : Barabbam. Barabbam.

22. Dicit illis Pilatus Quid igitur fa- 22. Dicit illis Pilatus Quid igitur fa-

28. Et exuentes eum, chlamydem 28. Et exuentes eum, chlamydem

coccineam circumdederunt ei : coccineam circumdederunt ei : 29. Et plectentes coronam de spinis, 29. Et plectentes coronam de spinis, posuerunt super caput ejus, et posuerunt super caput ejus, et arundinem in dextera ejus³. Et arundinem in dextera ejus³. Et genu flexo ante eum, illudebant genu flexo ante eum, illudebant ei, dicentes : Ave, rex Judæ- ei, dicentes : Ave, rex Judæ-

orum. orum.

30. Et exspuentes in eum, acceperunt 30. Et exspuentes in eum, acceperunt arundinem, et percutiebant ca- arundinem, et percutiebant ca- put ejus. put ejus.

31. Et postquam illuserunt ei, exue- 31. Et postquam illuserunt ei, exue- runt eum chlamyde, et indue- runt eum chlamyde, et indue- runt eum vestimentis ejus, et runt eum vestimentis ejus, et duxerunt eum ut crucifigerent. duxerunt eum ut crucifigerent. 32. Exeuntes autem, invenerunt ho- 32. Exeuntes autem, invenerunt ho- minem Cyrenæum, nomine Si- minem Cyrenæum, nomine Si- monem : hunc angariaverunt monem : hunc angariaverunt ut tolleret crucem ejus. ut tolleret crucem ejus.

33. 33.

4 4

Et venerunt in locum qui dicitur Et venerunt in locum qui dicitur Golgotha, quod est Calvariæ Golgotha, quod est Calvariæ locus *. locus *.

ciam de Jesu, qui dicitur Chri- 34. Et dederunt ei vinum bibere cum ciam de Jesu, qui dicitur Chri- 34. Et dederunt ei vinum bibere cum stus? stus? felle mistum. Et cum gustasset, felle mistum. Et cum gustasset, noluit bibere. noluit bibere.

23. Dicunt omnes: Crucifigatur. Ait 23. Dicunt omnes: Crucifigatur. Ait illis præses Quid enim mali illis præses Quid enim mali fecit? At illi magis clamabant, fecit? At illi magis clamabant, dicentes Crucifigatur. dicentes Crucifigatur.

24. Videns autem Pilatus quia nihil 24. Videns autem Pilatus quia nihil proficeret, sed magis tumultus proficeret, sed magis tumultus fieret, accepta aqua, lavit ma- fieret, accepta aqua, lavit ma- nus coram populo, dicens: In- nus coram populo, dicens: In- nocens ego sum a sanguine justi nocens ego sum a sanguine justi hujus vos videritis. hujus vos videritis. 25. Et respondens universus populus, 25. Et respondens universus populus, dixit Sanguis ejus super nos, dixit Sanguis ejus super nos, `et super filios nostros. `et super filios nostros. 26. Tunc dimisit illis Barabbam, Je- 26. Tunc dimisit illis Barabbam, Je- sum autem flagellatum tradidit sum autem flagellatum tradidit eis ut crucifigeretur. eis ut crucifigeretur. 27. Tunc milites præsidis, suscipien- 27. Tunc milites præsidis, suscipien- tes Jesum in prætorium, con- tes Jesum in prætorium, con- gregaverunt ad eum universam gregaverunt ad eum universam cohortem 2. cohortem 2.

1 Marc. xv, 11; Luc. xx, 18; Joan. xvi, 40. 1 Marc. xv, 11; Luc. xx, 18; Joan. xvi, 40.

2 Marc. xv, 16; Psal. xx1, 17. 2 Marc. xv, 16; Psal. xx1, 17.

3 Joan. XIX, 2. 3 Joan. XIX, 2.

* Marc. xv, 21; Luc. XXIII, 26. * Marc. xv, 21; Luc. XXIII, 26.

35. Postquam 35. Postquam

autem crucifixerunt autem crucifixerunt eum, diviserunt vestimenta ejus, eum, diviserunt vestimenta ejus, sortem mittentes, ut impleretur sortem mittentes, ut impleretur quod dictum est per prophetam quod dictum est per prophetam dicentem : Diviserunt sibi ve- dicentem : Diviserunt sibi ve- stimenta mea, et super vestem stimenta mea, et super vestem meam miserunt sortem 7. meam miserunt sortem 7. 36. Et sedentes servabant eum. 36. Et sedentes servabant eum. 37. Et imposuerunt super caput ejus 37. Et imposuerunt super caput ejus causam ipsius scriptam : HIC causam ipsius scriptam : HIC EST JESUS, REX JUDÆORUM. EST JESUS, REX JUDÆORUM. 38. Tunc crucifixi sunt cum eo duo 38. Tunc crucifixi sunt cum eo duo latrones: unus a dextris, latrones: unus a dextris, unus a sinistris. unus a sinistris. Prætereuntes autem blasphema- Prætereuntes autem blasphema- bant eum, moventes capita bant eum, moventes capita

39. 39.

sua, sua,

et et

40. Et dicentes : Vah qui destruis 40. Et dicentes : Vah qui destruis templum Dei et in triduo illud templum Dei et in triduo illud

5 Marc. xv, 22; Luc. XXIII, 33; Joan. xix, 17. 5 Marc. xv, 22; Luc. XXIII, 33; Joan. xix, 17.

6 Marc. xv, 24; Luc. XXII, 34; Joan. xix, 23. 6 Marc. xv, 24; Luc. XXII, 34; Joan. xix, 23. 7 Psal. xx1, 19. 7 Psal. xx1, 19.

CAP. XXVII MATTHÆI. CAP. XXVII MATTHÆI.

reædificas, salva reædificas, salva si Filius Dei es, si Filius Dei es,

temetipsum : temetipsum : descende de descende de

cruce 1. cruce 1.

41. Similiter et principes sacerdotum, 41. Similiter et principes sacerdotum, illudentes cum Scribis et senio- illudentes cum Scribis et senio- senioribus dicebant: senioribus dicebant:

42. Alios salvos fecit, seipsum non 42. Alios salvos fecit, seipsum non potest salvum facere : si rex potest salvum facere : si rex Israel est, descendat nunc de Israel est, descendat nunc de cruce, et credimus ei 2. cruce, et credimus ei 2.

43. Confidit in Deo *, liberet nunc, si 43. Confidit in Deo *, liberet nunc, si vult eum dixit enim : Quia Fi- vult eum dixit enim : Quia Fi-

lius Dei sum. lius Dei sum.

193 193

in sanctam civitatem, et appa- in sanctam civitatem, et appa- ruerunt multis. ruerunt multis. 54. Centurio autem et qui cum 54. Centurio autem et qui cum

eo eo

erant custodientes Jesum, viso erant custodientes Jesum, viso terræmotu et his quæ fiebant, terræmotu et his quæ fiebant, timuerunt valde, dicentes: Vere timuerunt valde, dicentes: Vere Filius Dei erat iste. Filius Dei erat iste.

55. Erant autem ibi mulieres multæ a 55. Erant autem ibi mulieres multæ a longe, quæ secutæ erant Jesum a longe, quæ secutæ erant Jesum a Galilæa, ministrantes ei : Galilæa, ministrantes ei : 56. Inter quas erat Maria Magdalene, et 56. Inter quas erat Maria Magdalene, et Maria Jacobi, et Joseph mater, Maria Jacobi, et Joseph mater,

et mater filiorum Zebedæi. et mater filiorum Zebedæi.

44. Idipsum autem et latrones qui 57. Cum autem sero factum esset, ve- 44. Idipsum autem et latrones qui 57. Cum autem sero factum esset, ve-

crucifixi erant cum eo, imprope- crucifixi erant cum eo, imprope-

rabant ei. rabant ei.

45. A sexta autem hora tenebræ factæ 45. A sexta autem hora tenebræ factæ sunt super universam terram sunt super universam terram usque ad horam nonam. usque ad horam nonam.

46. Et circa horam nonam clamavit 46. Et circa horam nonam clamavit Jesus voce magna, dicens: Eli, Jesus voce magna, dicens: Eli, Eli, lamma sabacthani? hoc est: Eli, lamma sabacthani? hoc est: Deus meus, Deus meus, ut quid Deus meus, Deus meus, ut quid dereliquisti me * ? dereliquisti me * ?

47. Quidam autem illic stantes et au- 47. Quidam autem illic stantes et au-

dientes, dicebant: Eliam vocat dientes, dicebant: Eliam vocat iste. iste.

nit quidam homo dives ab Ari- nit quidam homo dives ab Ari- mathæa, nomine Joseph, qui et mathæa, nomine Joseph, qui et ipse discipulus erat Jesu 6. ipse discipulus erat Jesu 6. 58. Hic accessit ad Pilatum, et petiit. 58. Hic accessit ad Pilatum, et petiit. corpus Jesu. Tunc Pilatus jussit corpus Jesu. Tunc Pilatus jussit reddi corpus. reddi corpus.

59. 59.

60. 60.

Et accepto corpore, Joseph invol- Et accepto corpore, Joseph invol-

vit illud in sindone munda. vit illud in sindone munda.

Et posuit illud in monumento suo Et posuit illud in monumento suo novo, quod exciderat in pe- novo, quod exciderat in pe- tra. Et advolvit saxum tra. Et advolvit saxum gnum ad ostium monumenti, et gnum ad ostium monumenti, et abiit. abiit.

ma- ma-

48. Et continuo currens unus ex eis, 61. Erat autem ibi Maria Magdalene, 48. Et continuo currens unus ex eis, 61. Erat autem ibi Maria Magdalene,

acceptam spongiam implevit acceptam spongiam implevit aceto et imposuit arundini, et aceto et imposuit arundini, et dabat ei bibere. dabat ei bibere.

49. Cæteri vero dicebant: Sine vi- 49. Cæteri vero dicebant: Sine vi- deamus an veniat Elias liberans deamus an veniat Elias liberans

eum. eum.

50. Jesus autem iterum clamans voce 50. Jesus autem iterum clamans voce magna, emisit spiritum. magna, emisit spiritum.

51. Et ecce velum templi scissum est 51. Et ecce velum templi scissum est

et altera Maria, sedentes contra et altera Maria, sedentes contra sepulcrum. sepulcrum.

62. Altera autem die, quæ est post 62. Altera autem die, quæ est post Parasceven, convenerunt Prin- Parasceven, convenerunt Prin- cipes sacerdotum et Pharisæi cipes sacerdotum et Pharisæi ad Pilatum, ad Pilatum,

63. Dicentes Domine, recordati su- 63. Dicentes Domine, recordati su- mus quia seductor ille dixit mus quia seductor ille dixit adhuc vivens : Post tres dies adhuc vivens : Post tres dies resurgam. resurgam.

in duas partes a summo usque in duas partes a summo usque deorsum 5, et terra mota est, et 64. Jube ergo custodiri sepulcrum deorsum 5, et terra mota est, et 64. Jube ergo custodiri sepulcrum

petræ scissæ sunt, petræ scissæ sunt,

52. Et monumenta aperta sunt : et 52. Et monumenta aperta sunt : et multa corpora sanctorum qui multa corpora sanctorum qui dormierant surrexerunt. dormierant surrexerunt.

53. Et exeuntes de monumentis post 53. Et exeuntes de monumentis post resurrectionem ejus, venerunt resurrectionem ejus, venerunt

2 Sapient. II, 18. 2 Sapient. II, 18.

1 Joan. 11, 19. 1 Joan. 11, 19.

3 Psal. xx1, 9. 3 Psal. xx1, 9.

XXI XXI

usque in diem tertium, ne forte usque in diem tertium, ne forte veniant discipuli ejus, et furen- veniant discipuli ejus, et furen- tur eum, et dicant plebi: Sur- tur eum, et dicant plebi: Sur- rexit a mortuis et erit novis- rexit a mortuis et erit novis- simus error pejor priore. simus error pejor priore.

4 Psal. xxi, 2. 4 Psal. xxi, 2.

5 II Paralip. III, 14. 5 II Paralip. III, 14.

6 Mare. xv 42; Luc. xxi, 50; Joan. xix, 38. 6 Mare. xv 42; Luc. xxi, 50; Joan. xix, 38.

13 13

194 194

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

65. Ait illis Pilatus: Habetis custo- 65. Ait illis Pilatus: Habetis custo- diamite, custodite sicut sci- diamite, custodite sicut sci- tis. tis.

66. Illi autem abeuntes munierunt se- 66. Illi autem abeuntes munierunt se- pulcrum, signantes lapidem, pulcrum, signantes lapidem, cum custodibus. cum custodibus.

IN CAPUT XXVII MATTHÆI IN CAPUT XXVII MATTHÆI

ENARRATIO. ENARRATIO.

"Mane autem facto, consilium inierunt "Mane autem facto, consilium inierunt omnes principes sacerdotum et senio- omnes principes sacerdotum et senio- res populi adversus Jesum, ut eum res populi adversus Jesum, ut eum morti traderent. » morti traderent. »

Ab hoc loco ostendit Evangelista tra- Ab hoc loco ostendit Evangelista tra- ditionem prosequi, qua traditus est Chri- ditionem prosequi, qua traditus est Chri- stus gentibus ad crucifigendum, qua stus gentibus ad crucifigendum, qua sicut reus malorum condemnatus est, sicut reus malorum condemnatus est, et cum sceleratis deputatus ad crucem. et cum sceleratis deputatus ad crucem.

Tangit igitur tria, in quibus hoc per- Tangit igitur tria, in quibus hoc per- fecte ostenditur, scilicet, innocentem fecte ostenditur, scilicet, innocentem condemnatum, impie crucifixum, et po- condemnatum, impie crucifixum, et po- testatem mortis habere etiam mortuum. testatem mortis habere etiam mortuum. Secundum est, ibi, y. 27 : « Tunc mili- Secundum est, ibi, y. 27 : « Tunc mili- tes præsidis. » Tertium, ibi, y. 45 : « A tes præsidis. » Tertium, ibi, y. 45 : « A sexta autem hora, etc. » sexta autem hora, etc. »

: :

Prima harum partium adhuc habet Prima harum partium adhuc habet tria, scilicet accusantium malitiam ex- tria, scilicet accusantium malitiam ex- cusantium sufficientiam, ibi, y. 3: cusantium sufficientiam, ibi, y. 3: « Tunc videns Judas. » Et inique datam « Tunc videns Judas. » Et inique datam vel potius permissam, secundum ipsius vel potius permissam, secundum ipsius judicis protestationem, sententiam, ibi, judicis protestationem, sententiam, ibi, y. 24 « Videns autem Pilatus. » y. 24 « Videns autem Pilatus. »

In prima harum partium duo indu- In prima harum partium duo indu- cuntur malitia et violentia, ibi, y. 2: cuntur malitia et violentia, ibi, y. 2: « Et vinctum adduxerunt. » « Et vinctum adduxerunt. »

Malitia autem tradentium Judæorum Malitia autem tradentium Judæorum exaggeratur in sex, scilicet in fervore, exaggeratur in sex, scilicet in fervore, studio, consensu ad malum, potestate, studio, consensu ad malum, potestate, malignitate, et intentionis perversitate. malignitate, et intentionis perversitate. Fervorem eorum ad nocendum/notat Fervorem eorum ad nocendum/notat in hoc, quod dicit : in hoc, quod dicit :

« Mane autem facto. » « Mane autem facto. »

Prævenerunt enim tempus judicii, et Prævenerunt enim tempus judicii, et

anticipaverunt judicem ex nimio occi- anticipaverunt judicem ex nimio occi- dendi desiderio. Job, xxiv, 14: Mane dendi desiderio. Job, xxiv, 14: Mane primo consurgit homicida, interficit primo consurgit homicida, interficit egenum et pauperem per noctem vero egenum et pauperem per noctem vero erit quasi fur. erit quasi fur.

« Consilium inierunt. » Ecce studium. « Consilium inierunt. » Ecce studium. Isa. xxx, 1 Væ, filii desertores, ut face- Isa. xxx, 1 , filii desertores, ut face- retis consilium, et non ex me. Jerem. xi, retis consilium, et non ex me. Jerem. xi, 19 Ego quasi agnus mansuetus, qui 19 Ego quasi agnus mansuetus, qui portatur ad victimam et non cognovi portatur ad victimam et non cognovi quia cogitaverunt adversum me consilia, quia cogitaverunt adversum me consilia, dicentes: Mittamus lignum in panem dicentes: Mittamus lignum in panem ejus, et eradamus eum de terra viventium. ejus, et eradamus eum de terra viventium.

« Omnes. » Ecce ad malum consensus. « Omnes. » Ecce ad malum consensus.

Psal. XIII, 3 : Omnes declinaverunt, Psal. XIII, 3 : Omnes declinaverunt, simul inutiles facti sunt: non est qui simul inutiles facti sunt: non est qui faciat bonum, non est usque ad unum. faciat bonum, non est usque ad unum. Jerem. xv, 10 Omnes maledicunt mi- Jerem. xv, 10 Omnes maledicunt mi- hi, dicit Dominus. hi, dicit Dominus.

>> >>

Principes. » Ecce potestas duplex : Principes. » Ecce potestas duplex : auctoritatis et consilii. Auctoritatis, quia auctoritatis et consilii. Auctoritatis, quia dicitur «Principes sacerdotum. » Eze- dicitur «Principes sacerdotum. » Eze- chiel. xxi, 27 Principes ejus in medio chiel. xxi, 27 Principes ejus in medio illius, quasi lupi rapientes prædam illius, quasi lupi rapientes prædam ad effundendum sanguinem. ad effundendum sanguinem.

Consilii autem et senatus potentia Consilii autem et senatus potentia notatur in hoc, quod dicit : « Et senio- notatur in hoc, quod dicit : « Et senio- res populi. » Daniel. x, 5: Egressa res populi. » Daniel. x, 5: Egressa est iniquitas a senioribus judicibus, qui est iniquitas a senioribus judicibus, qui videbantur regere populum. Ezechiel. videbantur regere populum. Ezechiel. VIII, 12: Certe vides, fili hominis, quæ se- VIII, 12: Certe vides, fili hominis, quæ se- niores domus Israel faciunt in tenebris. niores domus Israel faciunt in tenebris. « Adversus Jesum » Salvatorem. Ecce « Adversus Jesum » Salvatorem. Ecce malignitas in Deum salvantem. Malach. malignitas in Deum salvantem. Malach. III, 8 Si affliget homo Deum, quia III, 8 Si affliget homo Deum, quia vos configitis me? I Reg. 11, 25: Si vos configitis me? I Reg. 11, 25: Si peccaverit vir in virum, placari ei pot- peccaverit vir in virum, placari ei pot- est Deus si autem in Dominum pec- est Deus si autem in Dominum pec- caverit vir, quis orabit pro eo ? Osee, caverit vir, quis orabit pro eo ? Osee, IX, 9: Profunde peccaverunt, sicut in IX, 9: Profunde peccaverunt, sicut in diebus Gabaa. diebus Gabaa.

« Ut eum morti traderent. » Ecce « Ut eum morti traderent. » Ecce intentionis perversitas: quia non cor- intentionis perversitas: quia non cor- rectioni, sed morti studuerunt. Isa. x, rectioni, sed morti studuerunt. Isa. x,

IN EVANG. MATTHÆI, XXVII-2, 3. IN EVANG. MATTHÆI, XXVII-2, 3.

7: Ad conterendum erit cor ejus, et ad 7: Ad conterendum erit cor ejus, et ad internecionem gentium non paucarum. internecionem gentium non paucarum. Sapient. 11, 20: More turpissima con- Sapient. 11, 20: More turpissima con- demnemus eum. demnemus eum.

« Et vinctum adduxerunt eum, et « Et vinctum adduxerunt eum, et tradiderunt Pontio Pilato præsidi. » tradiderunt Pontio Pilato præsidi. »

Hic tangit violentiam ligationis, quæ Hic tangit violentiam ligationis, quæ aufert motus libertatem : tractionis, aufert motus libertatem : tractionis, quæ infert motus violenti voluntatem. quæ infert motus violenti voluntatem. Joan. xxi, 18 Alius te cinget, et ducet Joan. xxi, 18 Alius te cinget, et ducet quo tu non vis. Et tradionis, quæ sistit quo tu non vis. Et tradionis, quæ sistit ad condemnationem. Dicit ergo: « Vin- ad condemnationem. Dicit ergo: « Vin- ctum. » Ezechiel. 111, 25: Fili hominis, ctum. » Ezechiel. 111, 25: Fili hominis, ecce data sunt super te vincula, et li- ecce data sunt super te vincula, et li- gabunt te in eis et non egredieris. gabunt te in eis et non egredieris.

: :

« Et adduxerunt, » hoc est, traxerunt. « Et adduxerunt, » hoc est, traxerunt. Nahum. 11, 7 Miles captivus abductus Nahum. 11, 7 Miles captivus abductus

est. est.

: :

« Et tradiderunt, » proditione em- « Et tradiderunt, » proditione em- ptum, «Pontio Pilato præsidi. » Pontius ptum, «Pontio Pilato præsidi. » Pontius dicitur ab eventu, quia devicit Pontum, dicitur ab eventu, quia devicit Pontum, et subjecit Romanis Pilatus proprio et subjecit Romanis Pilatus proprio nomine præses autem potestate digni- nomine præses autem potestate digni- tatis unde, Joan. xvIII, 35: Gens tua tatis unde, Joan. xvIII, 35: Gens tua et pontifices tradiderunt te mihi, quid et pontifices tradiderunt te mihi, quid fecisti? Psal. LXXXVII, 9: Traditus sum, fecisti? Psal. LXXXVII, 9: Traditus sum, et non egrediebar. et non egrediebar.

<< Tunc videns Judas, qui eum tra- << Tunc videns Judas, qui eum tra- didit, quod damnatus esset, pœniten- didit, quod damnatus esset, pœniten- tia ductus, retulit triginta argenteos tia ductus, retulit triginta argenteos principibus sacerdotum et seniori- principibus sacerdotum et seniori- bus. » bus. »

Hic tangitur de ostensione innocentiæ Hic tangitur de ostensione innocentiæ Domini. Et habet partes duas: in qua- Domini. Et habet partes duas: in qua- rum prima sufficienter innocens osten- rum prima sufficienter innocens osten- ditur Dominus in secunda, quod non ditur Dominus in secunda, quod non valuerunt efficere per justitiam, suadent valuerunt efficere per justitiam, suadent et efficiunt per tumultum populi, ibi, et efficiunt per tumultum populi, ibi, y. 20 Principes autem sacerdotem sua- y. 20 Principes autem sacerdotem sua- serunt populo, etc. » serunt populo, etc. »

Adhuc, prior harum partium subdi- Adhuc, prior harum partium subdi- viditur secundum ea quæ excusant Do- viditur secundum ea quæ excusant Do-

195 195

minum et hæc sunt traditoris confes- minum et hæc sunt traditoris confes- sio, judicis diligens inquisitio et absolu- sio, judicis diligens inquisitio et absolu- tio, uxoris judicis revelatio: et hæc tio, uxoris judicis revelatio: et hæc patent in littera. patent in littera.

Traditoris confessio cum suis circum- Traditoris confessio cum suis circum- stantiis describitur hic tripliciter: in stantiis describitur hic tripliciter: in pœnitentia Judæ in dissimulatione pœnitentia Judæ in dissimulatione sacerdotum, qui dissimulant Judæ pœni- sacerdotum, qui dissimulant Judæ pœni- tentiam, et obumbrant eam, ne veniat tentiam, et obumbrant eam, ne veniat in lucem, et ex ea putetur Dominus in- in lucem, et ex ea putetur Dominus in- nocens et in confirmatione prophe- nocens et in confirmatione prophe- tiæ. tiæ.

Poenitentia Judæ tangitur in dolore Poenitentia Judæ tangitur in dolore cordis, in confessione oris, et in quadam cordis, in confessione oris, et in quadam satisfactione operis: quæ per ordinem satisfactione operis: quæ per ordinem patent in littera. patent in littera.

Dicit igitur Dicit igitur « Tunc, » quando tradi- « Tunc, » quando tradi- tus est præsidi, « videns Judas, qui tus est præsidi, « videns Judas, qui eum tradidit, » ad differentiam Judæ eum tradidit, » ad differentiam Judæ Thaddæi, qui eum non tradidit, « quod Thaddæi, qui eum non tradidit, « quod condemnatus esset » Jesus jam linguis condemnatus esset » Jesus jam linguis Judæorum, et ad occidendum traditus: Judæorum, et ad occidendum traditus: ut opere compleretur per gentes, quod ut opere compleretur per gentes, quod jam linguis sententiaverant : « pœniten- jam linguis sententiaverant : « pœniten- tia ductus. » Ecce dolor, qui peccata tia ductus. » Ecce dolor, qui peccata non delevit, quia cum spe veniæ non non delevit, quia cum spe veniæ non fuit et intelligitur, quod Judas non cre- fuit et intelligitur, quod Judas non cre- didit, quod sacerdotes deberent eum in- didit, quod sacerdotes deberent eum in- terficere, sed emendatum per flagella terficere, sed emendatum per flagella dimittere. Sapient. v, 3 Dicentes intra dimittere. Sapient. v, 3 Dicentes intra se, pænitentiam agentes, et præ an- se, pænitentiam agentes, et præ an- gustia spiritus gementes: Hi sunt, quos gustia spiritus gementes: Hi sunt, quos habuimus aliquando in derisum, et in habuimus aliquando in derisum, et in similitudinem improperii. similitudinem improperii.

« Retulit triginta argenteos, » quos « Retulit triginta argenteos, » quos adhuc apud se habuit: avarus enim adhuc apud se habuit: avarus enim erat, et diligenter conservavit. Eccle. erat, et diligenter conservavit. Eccle. v, 9 Avarus non implebitur pecunia. v, 9 Avarus non implebitur pecunia. Et, Eccli. xiv, 9: Insatiabilis oculus Et, Eccli. xiv, 9: Insatiabilis oculus cupidi. cupidi.

« «

: :

Principibus sacerdotum et senio- Principibus sacerdotum et senio- ribus populi,» a quibus acceperat, ut ribus populi,» a quibus acceperat, ut restituto pretio Christus liberaretur. Job, restituto pretio Christus liberaretur. Job, xx, 15 Divitias quas devoravit evomet, xx, 15 Divitias quas devoravit evomet, et de ventre illius extrahet eas Deus. Re- et de ventre illius extrahet eas Deus. Re- tulit autem cum proposito reddendi. tulit autem cum proposito reddendi. Genes. XLIV, 8 Pecuniam, quam inveni- Genes. XLIV, 8 Pecuniam, quam inveni- mus in summitate saccorum, reportavi- mus in summitate saccorum, reportavi- mus ad te de terra Chanaan. Hæc autem mus ad te de terra Chanaan. Hæc autem

196 196

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

pœnitentia est, de qua, ad Hebr. xII, 17, pœnitentia est, de qua, ad Hebr. xII, 17, dicitur Non invenit poenitentiæ locum, dicitur Non invenit poenitentiæ locum, quamquam cum lacrymis inquisisset quamquam cum lacrymis inquisisset

eam. eam.

« Dicens : Peccavi, tradens sangui- « Dicens : Peccavi, tradens sangui- nem justum. At illi dixerunt: Quid nem justum. At illi dixerunt: Quid ad nos? tu videris. ad nos? tu videris.

Et projectis argenteis in templo, Et projectis argenteis in templo, recessit, et abiens laqueo se suspen- recessit, et abiens laqueo se suspen- dit. » dit. »

Ecce confessio oris et dolor cordis Ecce confessio oris et dolor cordis cum proposito satisfactionis. Et tan- cum proposito satisfactionis. Et tan- guntur duo confessio proditoris ad guntur duo confessio proditoris ad exemplum sacerdotum facta, et sacerdo- exemplum sacerdotum facta, et sacerdo- tum pertinacia in malitia. tum pertinacia in malitia.

Confessio est, quæ dicta est et ex- Confessio est, quæ dicta est et ex- primit reatum, cum dicit : « Peccavi: » primit reatum, cum dicit : « Peccavi: » et ingratitudinem, cum dicit : « Tra- et ingratitudinem, cum dicit : « Tra- dens» et peccati speciem, cum dicit: dens» et peccati speciem, cum dicit: « Sanguinem » et peccati ex circum- « Sanguinem » et peccati ex circum- stantia quantitatem, cum dicit: » Ju- stantia quantitatem, cum dicit: » Ju- stum. » Et hæc omnia frustra sunt pro- stum. » Et hæc omnia frustra sunt pro- pter veniæ desperationem. Genes. IV, pter veniæ desperationem. Genes. IV, 13: Major est iniquitas mea, quam ut 13: Major est iniquitas mea, quam ut veniam merear. Sanguis autem clamaret veniam merear. Sanguis autem clamaret pro eo, si veniam speraret. Ad Hebr. XII, pro eo, si veniam speraret. Ad Hebr. XII, 24 Accessistis ad sanguinis apersio- 24 Accessistis ad sanguinis apersio- nem melius loquentem quam Abel. nem melius loquentem quam Abel. Sanguis enim Abel loquitur vindictam. Sanguis enim Abel loquitur vindictam. Genes. IV, 10: Genes. IV, 10: Vox sanguinis fra- Vox sanguinis fra- tris tui Abel clamat ad me de terra. tris tui Abel clamat ad me de terra. Sanguis Christi clamat veniam. Luc. Sanguis Christi clamat veniam. Luc. xx111, 34 Pater, dimitte illis, non enim xx111, 34 Pater, dimitte illis, non enim sciunt quid faciunt. Et quia veniam sciunt quid faciunt. Et quia veniam non speravit, fiebat in eo quod dicitur, non speravit, fiebat in eo quod dicitur, Genes. XLII, 22: En sanguis ejus ex- Genes. XLII, 22: En sanguis ejus ex- quiritur. Et illud Apostoli ad Hebr. quiritur. Et illud Apostoli ad Hebr. x, 29 Quanto magis putatis deteriora x, 29 Quanto magis putatis deteriora mereri supplicia, qui Filium Dei con- mereri supplicia, qui Filium Dei con- culcaverit, et sanguinem testamenti pol- culcaverit, et sanguinem testamenti pol- lutum duxerit, in quo sanctificatus est, lutum duxerit, in quo sanctificatus est, et spiritui gratiæ contumeliam fecerit? et spiritui gratiæ contumeliam fecerit?

1 Vulgata habet, Sapient. III, 3: Et quod a 1 Vulgata habet, Sapient. III, 3: Et quod a

« At illi dixerunt: Quid ad nos. » « At illi dixerunt: Quid ad nos. »

Pertinacia est sacerdotum: quia vi- Pertinacia est sacerdotum: quia vi- dentes Judam pœnitere, non sunt com- dentes Judam pœnitere, non sunt com- puncti et hæc verba possunt referri ad puncti et hæc verba possunt referri ad hoc, quod dictum est: Retulit triginta hoc, quod dictum est: Retulit triginta argenteos. Vel ad hoc, quod dixit : argenteos. Vel ad hoc, quod dixit :

Peccavi. Peccavi.

Primo quidem modo sensus est : Primo quidem modo sensus est : Quid ad nos de pecunia? « Tu vide- Quid ad nos de pecunia? « Tu vide- ris » quando ponderasti et probasti eam ris » quando ponderasti et probasti eam sufficiens esse pretium pro vendito san- sufficiens esse pretium pro vendito san- guine justi igitur posside eam, quia guine justi igitur posside eam, quia nos tenebimus quod nobis vendidisti. nos tenebimus quod nobis vendidisti. Secundo autem modo sensus est: Quid Secundo autem modo sensus est: Quid ad nos si peccasti? « Tu videris, » si ad nos si peccasti? « Tu videris, » si contra conscientiam operatus es: quia contra conscientiam operatus es: quia nos de peccato tuo non curamus, dum- nos de peccato tuo non curamus, dum- modo voluntas nostra perficiatur. Hi modo voluntas nostra perficiatur. Hi sunt figura malorum sacerdotum, qui sunt figura malorum sacerdotum, qui non curant peccata subditorum, sed non curant peccata subditorum, sed mittunt ad interitum. Osee, vi, 9 : Par- mittunt ad interitum. Osee, vi, 9 : Par- ticeps sacerdotum, in via interficientium ticeps sacerdotum, in via interficientium pergentes de Sichem. Unde quoad hoc, pergentes de Sichem. Unde quoad hoc, sceleratiores fuerunt sacerdotes quam sceleratiores fuerunt sacerdotes quam Judas sed quoad ingratitudinem et Judas sed quoad ingratitudinem et desperationem, Judas omnibus fuit sce- desperationem, Judas omnibus fuit sce- leratior. Psal. CVIII, 7: Oratio ejus fiat leratior. Psal. CVIII, 7: Oratio ejus fiat in peccatum. in peccatum.

« Et projectis argenteis. « Et projectis argenteis.

>> >>

Hic ponitur satisfactio operis informis Hic ponitur satisfactio operis informis et infamis. Ad hoc enim projecit, quia et infamis. Ad hoc enim projecit, quia recipere noluerunt in templo autem recipere noluerunt in templo autem projecit, ut oblatio satisfaciens esset, et projecit, ut oblatio satisfaciens esset, et in thesaurum Dei reponerentur. in thesaurum Dei reponerentur.

« Recessit, et abiens. » Sapient. 111, 3: « Recessit, et abiens. » Sapient. 111, 3: Abierunt ab itinere recto in extermi- Abierunt ab itinere recto in extermi- nium 1. nium 1.

« Laqueo se suspendit. » I ad Timoth. « Laqueo se suspendit. » I ad Timoth. VI, 9 Qui volunt divites fieri, inci- VI, 9 Qui volunt divites fieri, inci- dunt in laqueum diaboli, et in desideria dunt in laqueum diaboli, et in desideria multa inutilia et nociva, quæ mergunt multa inutilia et nociva, quæ mergunt hominem in interitum et perditionem. hominem in interitum et perditionem. II Regum, XVII, 23: Achitophel videns, II Regum, XVII, 23: Achitophel videns, quod non fuisset factum consilium quod non fuisset factum consilium

nobis est iter exterminium. nobis est iter exterminium.

IN EVANG. MATTHÆI, XXVII-6, 7, 8. IN EVANG. MATTHÆI, XXVII-6, 7, 8.

suum..., abiit in domum suam, et dis- suum..., abiit in domum suam, et dis- posita domo sua, suspendio interiit. Hic posita domo sua, suspendio interiit. Hic pendet Aman iniquus in ligno, quod pendet Aman iniquus in ligno, quod Mardochæo paravit 1. Act. 1, 18: Sus- Mardochæo paravit 1. Act. 1, 18: Sus- pensus Judas crepuit medius, et diffu- pensus Judas crepuit medius, et diffu- sa sunt omnia viscera ejus. sa sunt omnia viscera ejus.

« Principes autem sacerdotum, ac- « Principes autem sacerdotum, ac- ceptis argenteis, dixerunt : Non licet. ceptis argenteis, dixerunt : Non licet. eos mittere in corbonan, quia pre- eos mittere in corbonan, quia pre- tium sanguinis est. tium sanguinis est.

Consilio autem inito, emerunt ex Consilio autem inito, emerunt ex

197 197

obtulit eam sacerdotibus, et a sacerdo- obtulit eam sacerdotibus, et a sacerdo- tibus acceperat, ideo ad corbonam per- tibus acceperat, ideo ad corbonam per- tinere videbatur: et ideo dicunt: « Non tinere videbatur: et ideo dicunt: « Non licet eos mittere in corbonam, » tam- licet eos mittere in corbonam, » tam- quam immundos: et reddunt causam : quam immundos: et reddunt causam : « Quia pretium sanguinis est. » Pro- « Quia pretium sanguinis est. » Pro- verb. xv, 8 Victimæ impiorum abomi- verb. xv, 8 Victimæ impiorum abomi- nabiles. Eccli. xxxiv, 21: Immolantis nabiles. Eccli. xxxiv, 21: Immolantis ex iniquo, oblatio est maculata. ex iniquo, oblatio est maculata.

« Consilio autem inito, « Consilio autem inito,

Qualiter Dominum redderent accusa- Qualiter Dominum redderent accusa- bilem. Job, XXI, 16 Consilium im- bilem. Job, XXI, 16 Consilium im-

illis agrum figuli, in sepulturam pe- piorum longe sit a me. Eccli. xxvi, 30 : illis agrum figuli, in sepulturam pe- piorum longe sit a me. Eccli. xxvi, 30 : Facienti nequissimum consilium, super Facienti nequissimum consilium, super ipsum devolvetur. ipsum devolvetur.

regrinorum. regrinorum.

Propter hoc vocatus est ager ille Propter hoc vocatus est ager ille Haceldana hoc est, ager sanguinis, Haceldana hoc est, ager sanguinis, usque in hodiernum diem. »> usque in hodiernum diem. »>

Hic tangitur confessionis hujus obum- Hic tangitur confessionis hujus obum- bratio per sacerdotes, ne per eam Chri- bratio per sacerdotes, ne per eam Chri- stus credatur innocens : et ideo pretium stus credatur innocens : et ideo pretium tamquam immundum in templo relin- tamquam immundum in templo relin- quere noluerunt. Et dicuntur hic tria, quere noluerunt. Et dicuntur hic tria, scilicet, ejectio pretii de templo, et em- scilicet, ejectio pretii de templo, et em- ptio agri, et nomen. ptio agri, et nomen.

Dicit igitur «Principes autem sacer- Dicit igitur «Principes autem sacer- dotum, » qui auctores sunt et capita dotum, » qui auctores sunt et capita malitiæ, « acceptis argenteis, » de loco, malitiæ, « acceptis argenteis, » de loco, in quo projecerat eos Judas, « dixerunt,» in quo projecerat eos Judas, « dixerunt,» eadem impietate, qua primo eos dede- eadem impietate, qua primo eos dede- rant «Non licet eos mittere in corbo- rant «Non licet eos mittere in corbo- nam. » Tria erant in templo reservato- nam. » Tria erant in templo reservato- ria oblationum: Musach sabbati, in quo ria oblationum: Musach sabbati, in quo principum oblata reponebantur: et Ga- principum oblata reponebantur: et Ga- zophylacium, in quo reponebantur obla- zophylacium, in quo reponebantur obla- ta plebis et Corbona, in quo poneban- ta plebis et Corbona, in quo poneban- tur oblata sacerdotum. Quia igitur Judas tur oblata sacerdotum. Quia igitur Judas

« Emerunt ex illis agrum figuli. » « Emerunt ex illis agrum figuli. » Vel, qui possessio erat figuli: vel, qui Vel, qui possessio erat figuli: vel, qui erat de terra fictili, significante Spiritu erat de terra fictili, significante Spiritu sancto eis invitis, quod ficti de luto figuli sancto eis invitis, quod ficti de luto figuli redempti essent isto pretio. I ad Corinth. redempti essent isto pretio. I ad Corinth. v1, 20: Empti estis pretio magno. Glo- v1, 20: Empti estis pretio magno. Glo- rificate et portate Deum corpore vestro. rificate et portate Deum corpore vestro. « In sepulturam peregrinorum. » An- « In sepulturam peregrinorum. » An- tiquitus locus immundus sepulturæ ex- tiquitus locus immundus sepulturæ ex- sulum deputabatur. Quasi dicat: Ipso sulum deputabatur. Quasi dicat: Ipso facto quod immunditiæ esset signum, facto quod immunditiæ esset signum, quia immundi hominis pretio esset com- quia immundi hominis pretio esset com- paratum. Contra quod dicitur, Isa. xi, paratum. Contra quod dicitur, Isa. xi, 10 Erit sepulcrum ejus gloriosum. 10 Erit sepulcrum ejus gloriosum. Genes. XXIII, 20 et 21: Confirmatus Genes. XXIII, 20 et 21: Confirmatus est ager... Abrahæ in possessionem, est ager... Abrahæ in possessionem, scilicet sepulcri, videntibus filiis Heth. scilicet sepulcri, videntibus filiis Heth.

« Propter hoc vocatus est, etc.>> « Propter hoc vocatus est, etc.>>

Tangit monumentum per nomen. Tangit monumentum per nomen. « Ager ille Haceldama 2, ut esset per- « Ager ille Haceldama 2, ut esset per-

1 Cf. Esther, VII, 10. 1 Cf. Esther, VII, 10.

2 Haceldama; plus exactement Hakal-Dema, 2 Haceldama; plus exactement Hakal-Dema, les deux mots araméens NOT 5pm qui signi- les deux mots araméens NOT 5pm qui signi- fient champ du sang ». D'après S. Ma- fient champ du sang ». D'après S. Ma- thieu, le sang serait celui de Jésus, ce qui thieu, le sang serait celui de Jésus, ce qui fait dire à S. Jean Chrysostôme : « Hoc vero fait dire à S. Jean Chrysostôme : « Hoc vero et testimonium contra illos et proditionis et testimonium contra illos et proditionis argumentum fuit. Nomen quippe loci clarius argumentum fuit. Nomen quippe loci clarius quam tuba cædem ab illis perpetratam omni- quam tuba cædem ab illis perpetratam omni-

bus proclamat. » Hom. Lxxxv in Matth. D'après bus proclamat. » Hom. Lxxxv in Matth. D'après S. Pierre, Act. 1, 18, 19, ce serait celui de S. Pierre, Act. 1, 18, 19, ce serait celui de Judas, car c'est dans le champ du potier Judas, car c'est dans le champ du potier qu'auraient eu lieu le suicide du traître et qu'auraient eu lieu le suicide du traître et l'effusion affreuse de son sang. Mais rien n'em- l'effusion affreuse de son sang. Mais rien n'em- pêche que les deux circonstances réunies aient pêche que les deux circonstances réunies aient contribué à la formation du nom Haceldama. contribué à la formation du nom Haceldama. (Fillion, Not. in Matth.) (Fillion, Not. in Matth.)

10 10

198 198

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

tetuum monumentum, et detestatio no- tetuum monumentum, et detestatio no- minis Jesu Christi usque in hodiernum minis Jesu Christi usque in hodiernum diem. Et est nomen impositum ab eventu, diem. Et est nomen impositum ab eventu, sicut etiam simile dicitur, II Reg. 11, 16: sicut etiam simile dicitur, II Reg. 11, 16: Vocatum est nomen loci illius: Ager ro- Vocatum est nomen loci illius: Ager ro- bustorum in Gabaon. bustorum in Gabaon.

« Tunc impletum est quod dictum « Tunc impletum est quod dictum est per Jeremiam prophetam, dicen- est per Jeremiam prophetam, dicen- tem Et acceperunt triginta argen- tem Et acceperunt triginta argen- teos, pretium appretiati, quem appre- teos, pretium appretiati, quem appre-

tiaverunt a filiis Israel: tiaverunt a filiis Israel:

Et dederunt eos in agrum figuli, sic- Et dederunt eos in agrum figuli, sic- ut constituit mihi Dominus. » ut constituit mihi Dominus. »

Tangitur hic confirmatio per prophe- Tangitur hic confirmatio per prophe- tam et est hic quæstio, quia hoc, quod tam et est hic quæstio, quia hoc, quod hic dicitur, in Jeremia non invenitur: et hic dicitur, in Jeremia non invenitur: et ideo dicit Hieronymus in originali su- ideo dicit Hieronymus in originali su- per locum istum, quod antiqui latini co- per locum istum, quod antiqui latini co- dices hic habeant sic: « Tunc impletum dices hic habeant sic: « Tunc impletum est quod dictum per Asaph prophetam. » est quod dictum per Asaph prophetam. » Quod quidam non intelligentes, correxe- Quod quidam non intelligentes, correxe- runt per Isaiam, quidam autem per Je- runt per Isaiam, quidam autem per Je- remiam, et quidam aliter. Sed in He- remiam, et quidam aliter. Sed in He- bræo, in quo scripsit Matthæus, inveni- bræo, in quo scripsit Matthæus, inveni- tur sicut hic continetur: et ideo dicit tur sicut hic continetur: et ideo dicit Hieronymus, quod nuper invenit quæ- Hieronymus, quod nuper invenit quæ- dam Jeremiæ apocrypha, in quibus de dam Jeremiæ apocrypha, in quibus de verbo ad verbum scriptum fuit sicut hic verbo ad verbum scriptum fuit sicut hic habetur et de istis apocryphis etiam fit habetur et de istis apocryphis etiam fit mentio in II Machab. 11, 4 et seq. Legi- mentio in II Machab. 11, 4 et seq. Legi- tur in descriptionibus Jeremiæ, quod ar- tur in descriptionibus Jeremiæ, quod ar- cam contutavit in locum secretum, et cam contutavit in locum secretum, et oravit, ut omnibus incognitus esset locus, oravit, ut omnibus incognitus esset locus, etc. Et bene potest esse, quod Jeremias etc. Et bene potest esse, quod Jeremias

in illis descriptionibus ista dixerit: licet in illis descriptionibus ista dixerit: licet ad nos non venerit ista scriptura. Au- ad nos non venerit ista scriptura. Au- gustinus dicit quod Spiritu sancto ordi- gustinus dicit quod Spiritu sancto ordi- nante Evangelistæ subvenit de Jeremia, nante Evangelistæ subvenit de Jeremia, licet hoc dixerit Zacharias 4, ut ex hoc licet hoc dixerit Zacharias 4, ut ex hoc intelligatur omnes Prophetas uno spi- intelligatur omnes Prophetas uno spi- ritu esse locutos: et ideo uni attribui ritu esse locutos: et ideo uni attribui quod alius dixit. Possumus tamen di- quod alius dixit. Possumus tamen di- cere, quod hoc, quod dixit Evange- cere, quod hoc, quod dixit Evange- lista, non refertur ad immediatum, sed lista, non refertur ad immediatum, sed ad hoc, quod dicitur: « Et dederunt eos ad hoc, quod dicitur: « Et dederunt eos in agrum figuli, » quia de agri emptione in agrum figuli, » quia de agri emptione hic agitur, et non de quantitate pretii, hic agitur, et non de quantitate pretii, de cujus quantitate supra determinatum de cujus quantitate supra determinatum

est. est.

Unde sensus: « Tunc impletum est Unde sensus: « Tunc impletum est quod dictum est per Jeremiam prophe- quod dictum est per Jeremiam prophe- tam, » qui dicit hanc sententiam de agri tam, » qui dicit hanc sententiam de agri emptione. Bene dico quod impletum est: emptione. Bene dico quod impletum est: quia ipsi sacerdotes « acceperunt triginta quia ipsi sacerdotes « acceperunt triginta argenteos » quod erat « pretium » Judæ argenteos » quod erat « pretium » Judæ « appretiati, quem » sacerdotes « ap- « appretiati, quem » sacerdotes « ap- pretiaverunt a filiis Israel, » assum- pretiaverunt a filiis Israel, » assum- ptum non ab alienigenis, quia minus es- ptum non ab alienigenis, quia minus es- set inconveniens, si hoc fecisset alieni- set inconveniens, si hoc fecisset alieni- gena et sicut dixit Jeremias, XXXII, 7 et gena et sicut dixit Jeremias, XXXII, 7 et seq. Eme tibi agrum meum qui est in seq. Eme tibi agrum meum qui est in Anathoth, etc. Anathoth, etc.

« Dederunt eos in agrum figuli, » « Dederunt eos in agrum figuli, »

Sicut mihi, Jeremiæ, constituit, hoc Sicut mihi, Jeremiæ, constituit, hoc est, ex revelatione sua præcepit Domi- est, ex revelatione sua præcepit Domi- nus. Verba autem Jeremiæ, xxx11, 8 et nus. Verba autem Jeremiæ, xxx11, 8 et 9, sunt hæc Intellexi quod verbum Do- 9, sunt hæc Intellexi quod verbum Do- mini esset: et emi agrum ab Hanameel, mini esset: et emi agrum ab Hanameel, filio patrui mei. Et iste est sensus lit- filio patrui mei. Et iste est sensus lit-

teræ 2. teræ 2.

1 Zachar. XI, 12: Et appenderunt mercedem 1 Zachar. XI, 12: Et appenderunt mercedem meam triginta argenteos. meam triginta argenteos.

2 Super explationem yy. 9 et 10 Matthæi, 2 Super explationem yy. 9 et 10 Matthæi, hæc ait D. Fillion (Not. in Matth. xxvII, 9 et 10, hæc ait D. Fillion (Not. in Matth. xxvII, 9 et 10, pp. 533 et 534): « Le nom de Jérémie que l'on pp. 533 et 534): « Le nom de Jérémie que l'on rencontre dans la plupart des manuscrits et des rencontre dans la plupart des manuscrits et des versions, crée en cet endroit de très sérieuses versions, crée en cet endroit de très sérieuses difficultés, car on ne trouve dans les écrits de difficultés, car on ne trouve dans les écrits de ce prophète rien qui ressemble au passage ce prophète rien qui ressemble au passage cité par S. Matthieu. D'un autre côté, Zacharie cité par S. Matthieu. D'un autre côté, Zacharie a quelques lignes qui sont à peu près identi- a quelques lignes qui sont à peu près identi-

ques à celles que l'évangéliste attribue à Jéré- ques à celles que l'évangéliste attribue à Jéré- mie; Cf. Zachar. XI, 12 et 13. Comment expli- mie; Cf. Zachar. XI, 12 et 13. Comment expli- quer cet état de choses? Origène s'en préoc- quer cet état de choses? Origène s'en préoc- cupait dejà, et tous ceux qui, depuis lui, ont cupait dejà, et tous ceux qui, depuis lui, ont étudié le premier Evangile ont dù s'en préoc. étudié le premier Evangile ont s'en préoc. cuper à leur tour. Jansénius, Comment. in cuper à leur tour. Jansénius, Comment. in Harmon. Evangel. c. CXL, comptait dix opi- Harmon. Evangel. c. CXL, comptait dix opi- nions qui s'étaient formés sur ce point délicat. nions qui s'étaient formés sur ce point délicat. Aujourd'hui, il faudrait peut-être en compter Aujourd'hui, il faudrait peut-être en compter vingt si l'on voulait être complet; mais nous vingt si l'on voulait être complet; mais nous nous restreindrons aux plus sérieuses. Les nous restreindrons aux plus sérieuses. Les

" "

IN EVANG. MATTHÆI, XXVII-11. IN EVANG. MATTHÆI, XXVII-11.

<< Jesus autem stetit ante præsidem, << Jesus autem stetit ante præsidem, et interrogavit eum præses, dicens: et interrogavit eum præses, dicens: Tu es rex Judæorum ? Dixit illi Je- Tu es rex Judæorum ? Dixit illi Je- sus Tu dicis. >> sus Tu dicis. >>

Hic ostenditur Dominus innocens per Hic ostenditur Dominus innocens per præsidis inquisitionem et interrogatio- præsidis inquisitionem et interrogatio- nem. Hic autem duo dicuntur: unum nem. Hic autem duo dicuntur: unum est diligens auditus accusantium, et in- est diligens auditus accusantium, et in- terrogatio veritatis secundum autem terrogatio veritatis secundum autem est voluntas absolutionis Christi post in- est voluntas absolutionis Christi post in- ventam insufficientiam accusationis, ibi, ventam insufficientiam accusationis, ibi, y. 15: «Per diem autem solemnem. » y. 15: «Per diem autem solemnem. » In prima parte duo sunt: interrogatio In prima parte duo sunt: interrogatio præsidis, et auditus accusationis. præsidis, et auditus accusationis.

Interrogationi præsidis respondet Do- Interrogationi præsidis respondet Do- minus per confessionem veritatis: accu- minus per confessionem veritatis: accu- sationi auditus tanta respondet patientia sationi auditus tanta respondet patientia

199 199

taciturnitatis, quod etiam præses admi- taciturnitatis, quod etiam præses admi-

ratur. ratur.

Dicit igitur: « Jesus autem, » ut ju- Dicit igitur: « Jesus autem, » ut ju- dicandus, « stetit, » constanter agonizans dicandus, « stetit, » constanter agonizans ante præsidem. Sapient. v, 1: Stabunt ante præsidem. Sapient. v, 1: Stabunt justi in magna constantia adversus eos justi in magna constantia adversus eos qui se angustiaverunt. qui se angustiaverunt.

« Et interrogavit eum præses, » volens « Et interrogavit eum præses, » volens formam servare justitiæ: quia ex ore, formam servare justitiæ: quia ex ore, vel ex testimonio quisque condemnan- vel ex testimonio quisque condemnan- dus est. Eccli. x1, 7: Priusquam inter- dus est. Eccli. x1, 7: Priusquam inter- roges, ne vituperes quemquam: et cum. roges, ne vituperes quemquam: et cum. in terroga veris,corripe juste. Job, xxix, in terroga veris,corripe juste. Job, xxix, 16: Causam quam nesciebam, diligentis- 16: Causam quam nesciebam, diligentis- sime investigabam. sime investigabam.

« Tu es rex. Judæorum? » « Tu es rex. Judæorum? »

Objiciunt tria, dicentes: Hunc inveni- Objiciunt tria, dicentes: Hunc inveni- mus subvertentem gentem nostram, et mus subvertentem gentem nostram, et

manuscrits 33 et 157, les versions syriaque, manuscrits 33 et 157, les versions syriaque, persane, etc., omettant le nom de Jérémie, persane, etc., omettant le nom de Jérémie, plusieurs auteurs ont pensé qu'il s'était glissé plusieurs auteurs ont pensé qu'il s'était glissé dans le récit par suite d'une interpolation. dans le récit par suite d'une interpolation. Ils rétablissent donc ce qui était suivant eux Ils rétablissent donc ce qui était suivant eux le texte primitif, en supprimant Tepeptov. le texte primitif, en supprimant Tepeptov. D'autres, qui croient la leçon actuelle authen- D'autres, qui croient la leçon actuelle authen- tique (Origène, S. Augustin, de Cons. Evang. tique (Origène, S. Augustin, de Cons. Evang. III, 7, S. Jérôme affirment expressément qu'elle III, 7, S. Jérôme affirment expressément qu'elle l'est en réalité), supposent que S. Matthieu l'est en réalité), supposent que S. Matthieu mentionne soit une prédiction orale de Jéré- mentionne soit une prédiction orale de Jéré- mie, restée inédite jusque-là, soit un passage mie, restée inédite jusque-, soit un passage de ses écrits qui se serait perdu (Berlepsch, de ses écrits qui se serait perdu (Berlepsch, Ewald, etc.), ou qui aurait été supprimé à Ewald, etc.), ou qui aurait été supprimé à dessein par les Juifs (S. Jean Chrysostôme), dessein par les Juifs (S. Jean Chrysostôme), soit un texte de quelque ouvrage apocryphe soit un texte de quelque ouvrage apocryphe faussement attribué au prophète (Origène; faussement attribué au prophète (Origène; S. Jérôme est hésitant). Lighfoot qui prétend S. Jérôme est hésitant). Lighfoot qui prétend prouver à l'aide de diverses traditions juives, prouver à l'aide de diverses traditions juives, que le livre de Jérémie a occupé pendant quel- que le livre de Jérémie a occupé pendant quel- que temps la première place parmi les que temps la première place parmi les DN de la Bible hébraïque, conclut de là DN de la Bible hébraïque, conclut de que que S. Matthieu a voulu désigner tous les écrits S. Matthieu a voulu désigner tous les écrits prophétiques en nommant Jérémie : les mots, prophétiques en nommant Jérémie : les mots, per Jeremiam prophetam, équivaudraient donc per Jeremiam prophetam, équivaudraient donc à «< per prophetas » (c'est du reste l'opinion à «< per prophetas » (c'est du reste l'opinion d'Albert-le-Grand). Tout cela est assez arbi- d'Albert-le-Grand). Tout cela est assez arbi- traire. Nous aimerions à penser avec Jansénius traire. Nous aimerions à penser avec Jansénius que la variante διά του Ζαγαρίου, qu'on trouve que la variante διά του Ζαγαρίου, qu'on trouve dans le Cod. 22 et ailleurs, représente le vrai dans le Cod. 22 et ailleurs, représente le vrai texte officiel; la question serait alors bien texte officiel; la question serait alors bien simplifiée. Mais qu'est-ce que deux ou trois simplifiée. Mais qu'est-ce que deux ou trois

autorités contre cent témoins sérieux ? Il reste autorités contre cent témoins sérieux ? Il reste encore une conjecture qui nous semble méri- encore une conjecture qui nous semble méri- ter assez de confiance. Elle consiste à dire que ter assez de confiance. Elle consiste à dire que S. Matthieu, usant d'une liberté dont on trouve S. Matthieu, usant d'une liberté dont on trouve plus d'un exemple chez les vieux écrivains plus d'un exemple chez les vieux écrivains Juifs, aurait combiné, amalgamé ensemble Juifs, aurait combiné, amalgamé ensemble plusieurs passages prophétiques, tirés en partie plusieurs passages prophétiques, tirés en partie de Jérémie, en partie de Zacharie, et donné de Jérémie, en partie de Zacharie, et donné au texte ainsi produit le nom du plus célèbre au texte ainsi produit le nom du plus célèbre des deux prophètes. Plusieurs passages de des deux prophètes. Plusieurs passages de Jérémie, en particulier xv, 2 et seq., xxxii, Jérémie, en particulier xv, 2 et seq., xxxii, 8-14, peuvent se prêter à une combinaison 8-14, peuvent se prêter à une combinaison de ce genre. Le prophète d'Anathoth y parle de ce genre. Le prophète d'Anathoth y parle d'un champ, et même d'un champ de potier d'un champ, et même d'un champ de potier ⚫ situé dans la vallée d'Hinnom, que le Seigneur situé dans la vallée d'Hinnom, que le Seigneur ordonna d'acheter. Dans la prédiction de Za- ordonna d'acheter. Dans la prédiction de Za- charie, il n'est pas question de champ; mais charie, il n'est pas question de champ; mais les trente pièces d'argent y sont nettement les trente pièces d'argent y sont nettement déterminées. Pourquoi S. Matthieu, éclairé déterminées. Pourquoi S. Matthieu, éclairé par l'Esprit-Saint, et envisageant les prédic- par l'Esprit-Saint, et envisageant les prédic- tions antiques au brillant reflet de l'histoire de tions antiques au brillant reflet de l'histoire de Jésus, n'aurait-il pas composé un alliage qui Jésus, n'aurait-il pas composé un alliage qui manifestait mieux la pensée des Prophètes? manifestait mieux la pensée des Prophètes? D'ailleurs, des les premières pages de son D'ailleurs, des les premières pages de son Evangile, il extrait de tous les prophètes réunis Evangile, il extrait de tous les prophètes réunis un texte qu'aucun d'eux pris à part n'avait un texte qu'aucun d'eux pris à part n'avait écrit Nazaræus vocabitur. C'est un résumé écrit Nazaræus vocabitur. C'est un résumé analogue, quoique moins extraordinaire, qu'il analogue, quoique moins extraordinaire, qu'il fait à la dernière page du même Evangile. (On fait à la dernière page du même Evangile. (On trouvera dans Hengstemberg, Christologie des trouvera dans Hengstemberg, Christologie des A. Test. t. II, p. 257. et seq., des preuves dé- A. Test. t. II, p. 257. et seq., des preuves dé- taillées de cette opinion qui remonte du reste taillées de cette opinion qui remonte du reste

12 12

13 13

14 14

200 200

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

prohibentem tributa dare Cæsari, et di- prohibentem tributa dare Cæsari, et di- centem se Christum Regem esse¹: et de centem se Christum Regem esse¹: et de duobus quidem non interrogat præses, duobus quidem non interrogat præses, quia primum frivolum reputabat de quia primum frivolum reputabat de secundo autem audierat oppositum, quod secundo autem audierat oppositum, quod dixerat: Reddite quæ sunt Cæsaris Cæ- dixerat: Reddite quæ sunt Cæsaris Cæ- sari, et quæ sunt Dei Deo 2. Et ideo quæ- sari, et quæ sunt Dei Deo 2. Et ideo quæ- rit solum de tertio, quod remansit. rit solum de tertio, quod remansit.

« Dicit ei Jesus: Tu dicis >> « Dicit ei Jesus: Tu dicis >>

Tamen dicit Joannes, quod addidit: Tamen dicit Joannes, quod addidit: Regnum meum non est de hoc mundo. Regnum meum non est de hoc mundo. Si ex hoc mundo esset regnum meum, Si ex hoc mundo esset regnum meum, ministri mei utique decertarent, ut non ministri mei utique decertarent, ut non traderer Judæis 3 Et quod dicit: « Tu traderer Judæis 3 Et quod dicit: « Tu dieis, » sensus est: Tu dicis, sicut se ha- dieis, » sensus est: Tu dicis, sicut se ha- bet veritas. Nulla autem causa fuit con- bet veritas. Nulla autem causa fuit con- demnationis, nisi ista confessio: et ideo demnationis, nisi ista confessio: et ideo hæc titulo crucis inscribebatur. hæc titulo crucis inscribebatur.

« Et cum accusaretur a principibus « Et cum accusaretur a principibus sacerdotum et senioribus, nihil re- sacerdotum et senioribus, nihil re- spondit. spondit.

Tunc dicit illi Pilatus: Non audis Tunc dicit illi Pilatus: Non audis quanta adversum te dicunt testimo- quanta adversum te dicunt testimo- nia? nia?

Et non respondit ei ad ullum ver- Et non respondit ei ad ullum ver-

bum, ita ut miraretur præses vehe- bum, ita ut miraretur præses vehe- menter. » menter. »

Istud est secundum de auditu accu- Istud est secundum de auditu accu- sationum: hoc enim exigit ordo judicia- sationum: hoc enim exigit ordo judicia- rius. Joan. VIII, 51: Numquid lex nostra rius. Joan. VIII, 51: Numquid lex nostra judicat hominem, nisi prius audierit ab judicat hominem, nisi prius audierit ab ipso? ipso?

Dicuntur hic quatuor, accusatio sacer- Dicuntur hic quatuor, accusatio sacer- dotum, taciturnitas Domini, provocatio dotum, taciturnitas Domini, provocatio judicis ad respondendum, et admiratio judicis ad respondendum, et admiratio patientiæ. patientiæ.

De primo dicit : « Et cum accusaretur De primo dicit : « Et cum accusaretur a principibus sacerdotum, » in quibus a principibus sacerdotum, » in quibus potestas, « et senioribus » populi, in potestas, « et senioribus » populi, in quibus debuit esse veritas, « nihil re- quibus debuit esse veritas, « nihil re- spondit. » Chrysostomus : « Quia omni- spondit. » Chrysostomus : « Quia omni- « bus patuit, quod non erant convenien- « bus patuit, quod non erant convenien- « tia testimonia: et etiam quod digni « tia testimonia: et etiam quod digni « non fuerunt. » Judici autem respondit : « non fuerunt. » Judici autem respondit : quia ad minus ille formam justitiæ tenuit, quia ad minus ille formam justitiæ tenuit, et invitus fecit quod fecit. Tacuit autem, et invitus fecit quod fecit. Tacuit autem, ut adimpleretur quod dicit Isaias, LUI, 7: ut adimpleretur quod dicit Isaias, LUI, 7: Quasi agnus coram tondente se obmute- Quasi agnus coram tondente se obmute-

scet. scet.

<< Tunc dicit illi Pilatus, » << Tunc dicit illi Pilatus, »

Libenter volens audire accusatio - Libenter volens audire accusatio - nem. «Non audis quanta, » hoc est, quot, nem. «Non audis quanta, » hoc est, quot, « adversum te dicunt testimonia? » Non « adversum te dicunt testimonia? » Non

jusqu'à Sanctius). Mais comme sa citation se jusqu'à Sanctius). Mais comme sa citation se rattache davantage au texte de Zacharie, pour rattache davantage au texte de Zacharie, pour l'expliquer nous aurons plus spécialement re. l'expliquer nous aurons plus spécialement re. cours aux paroles de ce prophète. Dans son cours aux paroles de ce prophète. Dans son douzième chapitre, Zacharie agit au nom de douzième chapitre, Zacharie agit au nom de Jéhova, et représente d'une manière symboli- Jéhova, et représente d'une manière symboli- que l'ingratitude de la nation juive à l'égard de que l'ingratitude de la nation juive à l'égard de son Dieu. Il est pasteur d'un troupeau qui son Dieu. Il est pasteur d'un troupeau qui figure Israel; fatigué des ennuis que lui cau- figure Israel; fatigué des ennuis que lui cau- sent ses brebis, il demande son compte pour sent ses brebis, il demande son compte pour se retirer ensuite. On lui offre le prix déri- se retirer ensuite. On lui offre le prix déri- soire de trente deniers; mais Dieu lui com- soire de trente deniers; mais Dieu lui com- mande de jeter cet argent dans le Temple. mande de jeter cet argent dans le Temple. « Et je saisis, raconte-t-il d'après le texte hé- « Et je saisis, raconte-t-il d'après le texte hé- breu, les trente deniers. » Jéhova lui dit: Jette- breu, les trente deniers. » Jéhova lui dit: Jette- le au potier, ce prix magnifique auquel ils le au potier, ce prix magnifique auquel ils m'ont estimé. » Il obéit aussitôt à cet ordre: m'ont estimé. » Il obéit aussitôt à cet ordre: « Et je les jetai au potier dans la maison du « Et je les jetai au potier dans la maison du Seigneur. > Seigneur. >

>> >>

D'après S. Matthieu, les trente pièces d'ar. D'après S. Matthieu, les trente pièces d'ar. gent prophétisaient la somme pour laquelle gent prophétisaient la somme pour laquelle Jésus-Christ, le bon pasteur, fut livré à ses Jésus-Christ, le bon pasteur, fut livré à ses ennemis pretium appreciati. C'est à ce vil prix ennemis pretium appreciati. C'est à ce vil prix qu'il fut taxé par les princes des prêtres, qu'il fut taxé par les princes des prêtres, comme autrefois Zacharie, représentant de comme autrefois Zacharie, représentant de Jéhova. L'évangéliste cite librement, à la façon Jéhova. L'évangéliste cite librement, à la façon des Targums, afin de rendre l'application plus des Targums, afin de rendre l'application plus sensible. De là les changements de personnes, sensible. De les changements de personnes, les insertions de mots nouveaux et les autres les insertions de mots nouveaux et les autres modifications qu'il introduit dans le texte pro- modifications qu'il introduit dans le texte pro- phétique. Mais il ne change rien à la substance phétique. Mais il ne change rien à la substance de la prédiction. de la prédiction.

1 Luc. XXIII, 2. 1 Luc. XXIII, 2.

>> >>

2 Supra, xxII, 21. 2 Supra, xxII, 21.

3 Joan. xvIII, 36. 3 Joan. xvIII, 36.

18 18

16 16

19 19

IN EVANG. MATTHÆI, XXVII-15, 16, 17, 18, 19. IN EVANG. MATTHÆI, XXVII-15, 16, 17, 18, 19.

dicit probant, sed dicunt, quia nihil dicit probant, sed dicunt, quia nihil poterant probare eorum quæ dicebant. poterant probare eorum quæ dicebant. Jerem. 1x, 8: Sagitta vulnerans lingua Jerem. 1x, 8: Sagitta vulnerans lingua corum, dolum locuta est. Psal, x111, 3: corum, dolum locuta est. Psal, x111, 3: Venenum aspidum sub labiis eorum. Venenum aspidum sub labiis eorum.

« Et non respondit ei ad ullum ver- « Et non respondit ei ad ullum ver- bum, ita ut miraretur præses. » bum, ita ut miraretur præses. »

Eccli. xx, 7 Homo sapiens tacebit Eccli. xx, 7 Homo sapiens tacebit usque ad tempus. Psal. XXXVIII, 2 et 3 : usque ad tempus. Psal. XXXVIII, 2 et 3 : Posui ori meo custodiam, cum consiste- Posui ori meo custodiam, cum consiste- ret peccator adversum me. Obmutui, et ret peccator adversum me. Obmutui, et silui a bonis. Isa. XLII, 14: Tacui semper, silui a bonis. Isa. XLII, 14: Tacui semper, silui, patiens fui. silui, patiens fui.

« Per diem autem solemnem con- « Per diem autem solemnem con- sueverat præses populo dimittere sueverat præses populo dimittere unum vinctum, quem voluissent. unum vinctum, quem voluissent. Habebat autem tunc vinctum insi- Habebat autem tunc vinctum insi- signem, qui dicebatur Barabbas. signem, qui dicebatur Barabbas.

Congregatis ergo illis, dixit Pilatus: Congregatis ergo illis, dixit Pilatus: Quem vultis dimittam vobis: Barab- Quem vultis dimittam vobis: Barab- bam, an Jesum qui dicitur Christus? bam, an Jesum qui dicitur Christus? Sciebat enim quod per invidiam Sciebat enim quod per invidiam tradidissent eum. tradidissent eum.

Sedente autem illo pro tribunali, Sedente autem illo pro tribunali, misit ad eum uxor ejus, dicens: Nihil misit ad eum uxor ejus, dicens: Nihil tibi et justo illi: multa enim passa tibi et justo illi: multa enim passa sum hodie per visum propter eum. » sum hodie per visum propter eum. »

Hic post inventam veritatem quærit Hic post inventam veritatem quærit innocentis absolutionem, sed humano innocentis absolutionem, sed humano timore detentus, quærit hoc facere de timore detentus, quærit hoc facere de bona eorum voluntate. Et dicuntur hic bona eorum voluntate. Et dicuntur hic quatuor primo enim Evangelista faci- quatuor primo enim Evangelista faci- lem absolutionem allegat nactus tempo- lem absolutionem allegat nactus tempo- ris opportunam consuetudinem: secundo, ris opportunam consuetudinem: secundo, ejus qui cum Domino captus erat, scele- ejus qui cum Domino captus erat, scele- ris immanitatem: tertio, proponit quæ- ris immanitatem: tertio, proponit quæ- stionem: quarto, allegat causam, quare stionem: quarto, allegat causam, quare quæsivit liberationem. quæsivit liberationem.

Dicit igitur: «Per diem autem solem- Dicit igitur: «Per diem autem solem- nem » Paschæ, quo liberati fuerant ab nem » Paschæ, quo liberati fuerant ab Ægyptiaca captivitate, Ægyptiaca captivitate, præses, captans amorem populi, ne præses, captans amorem populi, ne

( consueverat ( consueverat

201 201

diutius eum sustinerent, « populo » pe- diutius eum sustinerent, « populo » pe- tenti dimittere unum vinctum, » in tenti dimittere unum vinctum, » in memoriam antiquæ liberationis de memoriam antiquæ liberationis de Ægypto: «quem voluissent, » ut dare- Ægypto: «quem voluissent, » ut dare- tur honor populo. Isa. LVII, 6: Dimitte tur honor populo. Isa. LVII, 6: Dimitte eos qui confracti sunt liberos, et omne eos qui confracti sunt liberos, et omne onus dirumpe. onus dirumpe.

« Habebat autem tunc vinctum in. « Habebat autem tunc vinctum in. signem, signem,

» »

Hoc est, vulgatum in malitia: vel se- Hoc est, vulgatum in malitia: vel se- cundum alios insignem, id est, nobilem. cundum alios insignem, id est, nobilem. « Qui dicebatur Barabbas. » Marc. xv, 7, « Qui dicebatur Barabbas. » Marc. xv, 7, qui propter seditionem et homicidium, qui propter seditionem et homicidium, quod commiserat in civitate, positus erat quod commiserat in civitate, positus erat in carcerem. Et captavit Pilatus illum in carcerem. Et captavit Pilatus illum nominare: quia probabile erat multos esse nominare: quia probabile erat multos esse potentes, quos ille offenderat, ut illi pe- potentes, quos ille offenderat, ut illi pe- terent Jesum dimitti, et persuaderent terent Jesum dimitti, et persuaderent populo, quod ideo peterent secum: de populo, quod ideo peterent secum: de quo dicitur, Exod. XXII, 18: Maleficos quo dicitur, Exod. XXII, 18: Maleficos non patieris vivere. non patieris vivere.

« Congregatis autem illis, dixit Pila- « Congregatis autem illis, dixit Pila- tus. » tus. »

Congregati autem tunc ad serviendum Congregati autem tunc ad serviendum Domino in die festo. Psal. cı, 23: In Domino in die festo. Psal. , 23: In conveniendo populos in unum, et reges conveniendo populos in unum, et reges ut serviant Domino. ut serviant Domino.

« Quem de duobus vultis vobis di- « Quem de duobus vultis vobis di- mitti? Barabbam » latronem, « an mitti? Barabbam » latronem, « an Jesum qui dicitur Christus? » A populo Jesum qui dicitur Christus? » A populo unctus vocabatur, et rex irrosorie: sed unctus vocabatur, et rex irrosorie: sed a Sanctis secundum veritatem. Joan. a Sanctis secundum veritatem. Joan. XI, 27 Ego credidi quia tu es Christus, XI, 27 Ego credidi quia tu es Christus, Filius Dei vivi, qui in hunc mundum Filius Dei vivi, qui in hunc mundum venisti. Jerem. XXI, 8: Ecce ego do co- venisti. Jerem. XXI, 8: Ecce ego do co- ram vobis viam vitæ, et viam mortis. Deu- ram vobis viam vitæ, et viam mortis. Deu- ter. xxx, 15: Considera quod hodie propo- ter. xxx, 15: Considera quod hodie propo- suerim in conspectu tuo vitam et bonum, suerim in conspectu tuo vitam et bonum, et econtrario mortem et malum. et econtrario mortem et malum.

« Sciebat enim, quod per invidiam « Sciebat enim, quod per invidiam tradidissent eum, » tradidissent eum, »

Et hac de causa quæsivit eum libe- Et hac de causa quæsivit eum libe- rare. Genes. xxxvII, 33: Fera pessima rare. Genes. xxxvII, 33: Fera pessima

20 20

21 21

22 22

23 23

202 202

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

comedit filium meum, bestia devoravit comedit filium meum, bestia devoravit Joseph, hoc est, invidia. Sapient. II, 24: Joseph, hoc est, invidia. Sapient. II, 24: Invidia diaboli mors introivit in orbem Invidia diaboli mors introivit in orbem

errarum. errarum.

« Sedente autem illo pro tribunali. » « Sedente autem illo pro tribunali. »

Ecce excusatio facta per revelationem Ecce excusatio facta per revelationem diaboli, qui per uxorem quæsivit subver- diaboli, qui per uxorem quæsivit subver- tere fortitudinem Christi, sicut dejecit tere fortitudinem Christi, sicut dejecit Samsonem per Dalilam . Incipiebat enim Samsonem per Dalilam . Incipiebat enim jam æstimare Christum Dominum esse, jam æstimare Christum Dominum esse, et se perditurum potestatem per ejus et se perditurum potestatem per ejus crucifixionem et immisit terribilia visa crucifixionem et immisit terribilia visa uxori, si crucifigeretur Dominus. Est au- uxori, si crucifigeretur Dominus. Est au- tem tribunal sedes judicum, sicut solium tem tribunal sedes judicum, sicut solium est sedes regis, et cathedra sedes docto- est sedes regis, et cathedra sedes docto-

rum. rum.

« Misit ad eum uxor ejus dicens, » in- « Misit ad eum uxor ejus dicens, » in- spirata per diabolum : « Nihil tibi et spirata per diabolum : « Nihil tibi et justo illi. » Hic est enim justus, de quo, justo illi. » Hic est enim justus, de quo, Proverb. xu, 24: Qui negligit damnum Proverb. xu, 24: Qui negligit damnum propter amicum, justus est. propter amicum, justus est.

« Multa enim passa sum hodie » « Multa enim passa sum hodie » terribilia, « per visum propter eum. » terribilia, « per visum propter eum. » Hæc autem justitiæ Christi indicia im- Hæc autem justitiæ Christi indicia im- misit diabolus vera visa, non ex volun- misit diabolus vera visa, non ex volun- tate quia sicut dicitur, Joan. VIII, 44 tate quia sicut dicitur, Joan. VIII, 44 Mendax est, et pater ejus: sed magis Mendax est, et pater ejus: sed magis volebat uni parcere et omnes perdere. volebat uni parcere et omnes perdere. Eccli. xxxiv, 6: Sicut parturientis, cor Eccli. xxxiv, 6: Sicut parturientis, cor tuum phantasias patitur. Nisi ab Altis- tuum phantasias patitur. Nisi ab Altis- simo fuerit emissa visitatio, etc. simo fuerit emissa visitatio, etc.

«< «<

Principes autem sacerdotum et se- Principes autem sacerdotum et se- niores persuaserunt populis ut pete- niores persuaserunt populis ut pete- rent Barabbam, Jesum vero perde- rent Barabbam, Jesum vero perde-

rent. rent.

Respondens autem præses ait illis: Respondens autem præses ait illis: Quem vultis vobis de duobus dimitti? Quem vultis vobis de duobus dimitti? At illi dixerunt: Barabbam. At illi dixerunt: Barabbam.

Dicit illis Pilatus: Quid igitur fa- Dicit illis Pilatus: Quid igitur fa- ciam de Jesu, qui dicitur Christus? ciam de Jesu, qui dicitur Christus? Dicunt omnes: Crucifigatur. Ait Dicunt omnes: Crucifigatur. Ait

1 Cf. Judicum, XVI, 18 et seq. 1 Cf. Judicum, XVI, 18 et seq.

illis præses Quid enim mali fecit? illis præses Quid enim mali fecit? At illi magis clamabant, dicentes: At illi magis clamabant, dicentes: Crucifigatur. » Crucifigatur. »

Hic incipit pars illa, quæ est petitio Hic incipit pars illa, quæ est petitio condemnationis Christi per tumultum ini- condemnationis Christi per tumultum ini- quæ voluntatis, qui condemnari non quæ voluntatis, qui condemnari non poterat propter accusationem alicujus poterat propter accusationem alicujus iniquitatis. iniquitatis.

Dicit ergo: « Dicit ergo: « Principes sacerdotum, » Principes sacerdotum, » quos non excusat impotentia, « et se- quos non excusat impotentia, « et se- niores, » quos non excusat ignorantia, niores, » quos non excusat ignorantia, « persuaserunt populis ut peterent Ba- « persuaserunt populis ut peterent Ba- rabbam, » homicidam et latronem et se- rabbam, » homicidam et latronem et se- ditiosum, «Jesum vero perderent, » hoc ditiosum, «Jesum vero perderent, » hoc est, perdi postularent. Jerem. VIII, 3: est, perdi postularent. Jerem. VIII, 3: Eligent magis mortem quam vitam, om- Eligent magis mortem quam vitam, om- nes qui residui fuerint de cognatione hac nes qui residui fuerint de cognatione hac pessima. Proverb. XVII, 13: Qui justi- pessima. Proverb. XVII, 13: Qui justi- ficat impium, et qui condemnat justum, ficat impium, et qui condemnat justum, abominabilis est uterque apud Deum. abominabilis est uterque apud Deum.

« Respondens autem præses ait « Respondens autem præses ait

illis, » illis, »

Refricando quæstionem : « Quem vultis Refricando quæstionem : « Quem vultis vobis de duobus dimitti ? » Quasi dicat: vobis de duobus dimitti ? » Quasi dicat: In electione vestra pono. In electione vestra pono. Eccli. XV, 17: Eccli. XV, 17: Apposuit tibi aquam et ignem, ad quod Apposuit tibi aquam et ignem, ad quod volueris, porrige manum tuam. volueris, porrige manum tuam.

« At illi dixerunt: Barabbam. » Act. « At illi dixerunt: Barabbam. » Act. 11, 14 et 15: Petistis virum homicidam 11, 14 et 15: Petistis virum homicidam dari vobis auctorem vero vitæ interfe- dari vobis auctorem vero vitæ interfe- cistis. cistis.

« Dicit illis Pilatus, « Dicit illis Pilatus,

>> >>

Adhuc instans pro liberatione : « Quid Adhuc instans pro liberatione : « Quid ergo faciam de Jesu, qui dicitur Chri- ergo faciam de Jesu, qui dicitur Chri- stus? Quasi dicat: Rex vester est: ma- stus? Quasi dicat: Rex vester est: ma- gnum dedecus facitis. Luc. 1, 32: Dabit gnum dedecus facitis. Luc. 1, 32: Dabit illi Dominus Deus sedem David patris illi Dominus Deus sedem David patris ejus, et regnabit in domo Jacob in æter- ejus, et regnabit in domo Jacob in æter-

num. num.

24 24

35 35

26 26

IN EVANG. MATTHÆI, XXVI-23, 24, 25, 26. IN EVANG. MATTHÆI, XXVI-23, 24, 25, 26.

« Dicunt omnes. » « Dicunt omnes. »

Josue, 1x, 1 et 2: Congregati sunt Josue, 1x, 1 et 2: Congregati sunt cuncti pariter qui erant trans Jordanem, cuncti pariter qui erant trans Jordanem, ut pugnarent contra Josue et Israel uno ut pugnarent contra Josue et Israel uno animo, eademque sententia. animo, eademque sententia.

« Crucifigatur. » Joan. xix, 15: « Crucifigatur. » Joan. xix, 15: Tolle, tolle, crucifige eum. Tolle, tolle, crucifige eum.

« Ait illis præses: Quid enim mali fe- « Ait illis præses: Quid enim mali fe- cit?» Joan. xix, 4: Ego nullam invenio cit?» Joan. xix, 4: Ego nullam invenio in eo causam. Job, xv1, 18: Hæc passus in eo causam. Job, xv1, 18: Hæc passus sum absque iniquitate manus meæ, cum sum absque iniquitate manus meæ, cum haberem mundas ad Deum preces. haberem mundas ad Deum preces.

« At illi magis clamabant, dicentes : « At illi magis clamabant, dicentes : Crucifigatur. » Isa. v, 7: Exspectavi Crucifigatur. » Isa. v, 7: Exspectavi ut faceret judicium, et ecce iniquitas: et ut faceret judicium, et ecce iniquitas: et judicium, et ecce clamor. Luc. xxin, 23: judicium, et ecce clamor. Luc. xxin, 23: At illi instabant vocibus magnis, postu- At illi instabant vocibus magnis, postu- lantes ut crucifigeretur. Et patet, quod lantes ut crucifigeretur. Et patet, quod a judice absolvendus judicatur: nec a judice absolvendus judicatur: nec causa condemnationis habetur nisi pro- causa condemnationis habetur nisi pro- terva voluntas. terva voluntas.

Et hæc est pars prima istius partis, in Et hæc est pars prima istius partis, in qua per disceptationem. populi et judicis qua per disceptationem. populi et judicis Dominus probatur innocens. Dominus probatur innocens.

« Videns autem Pilatus quia nihil « Videns autem Pilatus quia nihil proficeret, sed magis tumultus fieret, proficeret, sed magis tumultus fieret, accepta aqua, lavit manus coram po- accepta aqua, lavit manus coram po- pulo, dicens Innocens ego sum a pulo, dicens Innocens ego sum a sanguine justi hujus: vos videritis. sanguine justi hujus: vos videritis.

Et respondens universus populus, Et respondens universus populus, dixit Sanguis ejus super nos, et su- dixit Sanguis ejus super nos, et su- per filios nostros. per filios nostros.

Tunc dimisit illis Barabbam: Je- Tunc dimisit illis Barabbam: Je- sum autem flagellatum tradidit eis ut sum autem flagellatum tradidit eis ut crucifigeretur. » crucifigeretur. »

In secunda autem parte se innocentem In secunda autem parte se innocentem a sententia ostendit, et causam voluntati a sententia ostendit, et causam voluntati eorum et favori condescendens, Chri- eorum et favori condescendens, Chri- stum crucifigendum tradit. Et ideo hic stum crucifigendum tradit. Et ideo hic tria dicuntur, scilicet falsa innocentia tria dicuntur, scilicet falsa innocentia judicis, a Judæis electio ut sibi impona- judicis, a Judæis electio ut sibi impona-

203 203

tur reatus sanguinis, et traditio facta per tur reatus sanguinis, et traditio facta per judicem ad crucifigendum Dominum. judicem ad crucifigendum Dominum.

De primo dicit: « Videns autem Pila- De primo dicit: « Videns autem Pila- tus quia nihil proficeret, » instando pro tus quia nihil proficeret, » instando pro liberatione. Proverb. 1, 16: Pedes illo- liberatione. Proverb. 1, 16: Pedes illo- rum ad malum currunt, et festinant ut rum ad malum currunt, et festinant ut effundant sanguinem, scilicet, innoxium. effundant sanguinem, scilicet, innoxium. Psal. xını, 3 : Veloces pedes eorum ad Psal. xını, 3 : Veloces pedes eorum ad effundendum sanguinem. effundendum sanguinem.

« Sed magis tumultus fieret, » etiam « Sed magis tumultus fieret, » etiam in periculum judicis et Reipublicæ sub- in periculum judicis et Reipublicæ sub- versionem. Isa. II, 5: Tumultuabitur versionem. Isa. II, 5: Tumultuabitur puer contra senem, et ignobilis contra puer contra senem, et ignobilis contra nobilem suscitabitur. « Accepta aqua, nobilem suscitabitur. « Accepta aqua, lavit manus suas. » Ista ablutio non lavit manus suas. » Ista ablutio non justificat, cum tradat eum voluntati po- justificat, cum tradat eum voluntati po- puli, quem liberare debuerat. Proverb. puli, quem liberare debuerat. Proverb. XXIV, 11 Erue eos qui ducuntur ad XXIV, 11 Erue eos qui ducuntur ad mortem, et qui trahuntur ad interitum mortem, et qui trahuntur ad interitum liberare ne cesses. Job, xix, 17: Conte- liberare ne cesses. Job, xix, 17: Conte- rebam molas iniqui, et. de dentibus illius rebam molas iniqui, et. de dentibus illius auferebam prædam. « Coram populo. » auferebam prædam. « Coram populo. » Non coram Deo. Supra, xxш, 28: Afo- Non coram Deo. Supra, xxш, 28: Afo- ris paretis hominibus justi, intus autem ris paretis hominibus justi, intus autem pleni estis hypocrisi, et iniquitate. Non pleni estis hypocrisi, et iniquitate. Non enim profuit, quod innocentem absol- enim profuit, quod innocentem absol- vendum judicavit, et postea crucifigen- vendum judicavit, et postea crucifigen- dum tradidit, nisi in testimonium suæ dum tradidit, nisi in testimonium suæ condemnationis. condemnationis.

« Dicens, » ut quos signo sedare non « Dicens, » ut quos signo sedare non poterat, verbo sedaret. poterat, verbo sedaret.

« Innocens ego sum a sanguine « Innocens ego sum a sanguine justi hujus. justi hujus.

» »

Eccle. VII, 16 Justus perit in justitia Eccle. VII, 16 Justus perit in justitia sua, et impius multo tempore vivit in sua, et impius multo tempore vivit in malitia sua. Isa. LVII, 1: Justus perit, malitia sua. Isa. LVII, 1: Justus perit, et non est qui recogitet in corde suo. et non est qui recogitet in corde suo.

« Vos videritis, » ex quibus allegatio- « Vos videritis, » ex quibus allegatio- nibus eum condemnetis: quia in eo non nibus eum condemnetis: quia in eo non est causa ex allegatione. Sed nonne, est causa ex allegatione. Sed nonne, Joan. xix, 7, dicunt: Nos legem habe- Joan. xix, 7, dicunt: Nos legem habe- mus, et secundum legem debet mori, mus, et secundum legem debet mori, quia Filium Dei se fecit ? ergo sufficiens quia Filium Dei se fecit ? ergo sufficiens erat allegatio. Ad hoc dicendum, quod erat allegatio. Ad hoc dicendum, quod Pilatus videns eum infirmum stare co- Pilatus videns eum infirmum stare co- ram se, reputavit hoc frivolum. ram se, reputavit hoc frivolum.

204 204

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

« Et respondens universus populus, cisternas dissipatas, quæ continere non « Et respondens universus populus, cisternas dissipatas, quæ continere non dixit, » dixit, »

Quia inducti per Pontifices concordes Quia inducti per Pontifices concordes erant in malum. Genes. vi, 12: Omnis erant in malum. Genes. vi, 12: Omnis caro corruperat viam suam. caro corruperat viam suam.

« Sanguis ejus super nos, » « Sanguis ejus super nos, »

Hoc est, reatus sanguinis, « et super Hoc est, reatus sanguinis, « et super filios nostros,» per successionem. Exod. filios nostros,» per successionem. Exod. xx, 5 Ego sum Deus zelotes, visitans xx, 5 Ego sum Deus zelotes, visitans iniquitatem patrum in filios, in tertiam iniquitatem patrum in filios, in tertiam et quartam generationem. Et iste rea- et quartam generationem. Et iste rea- tus opprimit eos hodie, quod dati sunt tus opprimit eos hodie, quod dati sunt in reprobum sensum. Dictum tamen op- in reprobum sensum. Dictum tamen op- timum licet perverse intellexerunt: su- timum licet perverse intellexerunt: su- per quem enim sanguis Jesu non est, per quem enim sanguis Jesu non est, non sanctificatur: et super cujus filios non sanctificatur: et super cujus filios non est, non mundatur ab originali ge- non est, non mundatur ab originali ge- neratio illa. Ad Hebr. 1x, 14: Sanguis neratio illa. Ad Hebr. 1x, 14: Sanguis Christi emundabit conscientiam nostram Christi emundabit conscientiam nostram ab operibus mortis, ad serviendum Deo ab operibus mortis, ad serviendum Deo viventi. viventi.

« Tunc dimisit illis Barabbam, » « Tunc dimisit illis Barabbam, »

Justificans impium pro dilectione suæ Justificans impium pro dilectione suæ potestatis, « Jesum autem » injuste potestatis, « Jesum autem » injuste « flagellatum tradidit eis. » Condem- « flagellatum tradidit eis. » Condem- nans Justum et ideo ex duabus causis nans Justum et ideo ex duabus causis Deo abominabilis. Daniel. xIII, 53, di- Deo abominabilis. Daniel. xIII, 53, di- cente Domino: Innocentem et justum non cente Domino: Innocentem et justum non interficies. Sapient. vi, 5: Cum essetis interficies. Sapient. vi, 5: Cum essetis ministri regni illius, non recte judica- ministri regni illius, non recte judica- stis, nec custodistis legem justitiæ. stis, nec custodistis legem justitiæ.

« Ut crucifigeretur, cum horrore pœ- « Ut crucifigeretur, cum horrore pœ- nalis mortis confusionem copulans, ut nalis mortis confusionem copulans, ut ostentui habeatur. Ad Hebr. vI, 6: Cru- ostentui habeatur. Ad Hebr. vI, 6: Cru- cifigentes Filium Dei, et ostentui haben- cifigentes Filium Dei, et ostentui haben- tes, Joan. xix, 1, apertius dicitur: Tunc tes, Joan. xix, 1, apertius dicitur: Tunc apprehendit Pilatus Jesum, et, scilicet apprehendit Pilatus Jesum, et, scilicet in conspectu Judæorum, flagellavit eum. in conspectu Judæorum, flagellavit eum. Psal. xxxvII, 18: Ego in flagella para- Psal. xxxvII, 18: Ego in flagella para- tus sum, et dolor meus in conspectu meo tus sum, et dolor meus in conspectu meo semper. Et ideo merito dicitur eis illud semper. Et ideo merito dicitur eis illud Jeremiæ, 11, 13: Duo mala fecit popu- Jeremiæ, 11, 13: Duo mala fecit popu- lus meus Me dereliquerunt fontem lus meus Me dereliquerunt fontem aquæ vivæ, et foderunt sibi cisternas, aquæ vivæ, et foderunt sibi cisternas,

valent aquas. Et, III Reg. xx, 42: Quia valent aquas. Et, III Reg. xx, 42: Quia dimisisti virum dignum morte, erit ani- dimisisti virum dignum morte, erit ani- ma tua pro anima ejus. ma tua pro anima ejus.

«Tunc milites præsidis, suscipien- «Tunc milites præsidis, suscipien- tes Jesum in prætorium, congregave- tes Jesum in prætorium, congregave- runt ad eum universam cohortem. runt ad eum universam cohortem. Et exuentes eum, chlamydem coc- Et exuentes eum, chlamydem coc- cineam circumdederunt ei: cineam circumdederunt ei:

Et plectentes coronam de spinis, Et plectentes coronam de spinis, posuerunt super caput ejus, et arun- posuerunt super caput ejus, et arun- dinem in dextera ejus. Et genu flexo dinem in dextera ejus. Et genu flexo ante eum, illudebant ei, dicentes : ante eum, illudebant ei, dicentes : Ave, rex Judæorum. Ave, rex Judæorum.

Et exspuentes in eum, acceperunt Et exspuentes in eum, acceperunt arundinem, et percutiebant caput arundinem, et percutiebant caput ejus. » ejus. »

Hic agitur de Domini crucifixione. Et Hic agitur de Domini crucifixione. Et dicuntur duo: illusio videlicet præam- dicuntur duo: illusio videlicet præam- bula, et crucifixio: et hæc patent in' lit- bula, et crucifixio: et hæc patent in' lit- tera. tera.

Illusio autem componitur ex tribus : Illusio autem componitur ex tribus : derisione, vilificatione, et ex afflictione. derisione, vilificatione, et ex afflictione. Derisio autem describitur ex ministris Derisio autem describitur ex ministris ejus, et loco, et spectaculo, et instrumen- ejus, et loco, et spectaculo, et instrumen- tis sive modis. tis sive modis.

De ministris dicit: «Tunc milites, >> De ministris dicit: «Tunc milites, >> quia ministri erant sceleris: contra il- quia ministri erant sceleris: contra il- lud, quod dicitur eis, Luc. 1, 14: Ne- lud, quod dicitur eis, Luc. 1, 14: Ne- minem concutiatis, neque calumniam minem concutiatis, neque calumniam faciatis et contenti estote stipendiis ve- faciatis et contenti estote stipendiis ve- stris. Job, xxv, 3: Numquid est numerus stris. Job, xxv, 3: Numquid est numerus militum ejus? et super quem non surget militum ejus? et super quem non surget lumen illius? Nihil autem horum isti fe- lumen illius? Nihil autem horum isti fe- cerunt, sed erant ministri diaboli. cerunt, sed erant ministri diaboli.

>> >>

« Suscipientes Jesum in prætorium. « Suscipientes Jesum in prætorium. Ecce locus incongruus derisioni, eo quod Ecce locus incongruus derisioni, eo quod debuit esse locus justitiæ. Amos, vi, 3 : debuit esse locus justitiæ. Amos, vi, 3 : Separati estis in diem malum, et appro- Separati estis in diem malum, et appro- pinquatis solio iniquitatis. pinquatis solio iniquitatis.

« Congregaverunt ad eum universam « Congregaverunt ad eum universam cohortem. » Ecce spectaculum universale cohortem. » Ecce spectaculum universale fecerunt de Filio Dei, ut ab omnibus de- fecerunt de Filio Dei, ut ab omnibus de- rideretur. Psal. XXI, 8: Omnes videntes rideretur. Psal. XXI, 8: Omnes videntes

27 27

29 29

30 30

IN EVANG. MATTHÆI, XXVII-28, 29, 30, 31, 32. IN EVANG. MATTHÆI, XXVII-28, 29, 30, 31, 32.

me, deriserunt me. Jerem. xx, 7: Factus me, deriserunt me. Jerem. xx, 7: Factus sum in derisum, scilicet omni populo sum in derisum, scilicet omni populo

meo. meo.

« Et exuentes eum, » « Et exuentes eum, »

Propriis vestibus. Cantic. v, 7: Tule- Propriis vestibus. Cantic. v, 7: Tule- runt pallium meum mihi custodes muro- runt pallium meum mihi custodes muro-

rum. rum.

« Chlamydem coccineam circumdede- « Chlamydem coccineam circumdede- runt ei. » Tria erant insignia regalia, chla- runt ei. » Tria erant insignia regalia, chla- mys coccinea, corona, et sceptrum : et per mys coccinea, corona, et sceptrum : et per hæc tria deridetur: quia confessus fuit il- hæc tria deridetur: quia confessus fuit il- lam accusationem coram judice, quod di- lam accusationem coram judice, quod di- ceret se esse regem Judæorum: et illi intu- ceret se esse regem Judæorum: et illi intu- lerunt, quod in hoc contradiceret Cæsari: lerunt, quod in hoc contradiceret Cæsari: et hoc tangit hic in modo derisionis. Et et hoc tangit hic in modo derisionis. Et quod chlamys fuerit de insignibus regali- quod chlamys fuerit de insignibus regali- bus habetur, 1 Machab. xiv, 43 et 44; ubi bus habetur, 1 Machab. xiv, 43 et 44; ubi Demetrius rex concessit Simoni uti Demetrius rex concessit Simoni uti chlamyde coccinea. Erat autem purpura, chlamyde coccinea. Erat autem purpura, qua reges induebantur. Herodes autem qua reges induebantur. Herodes autem derisit eum indutum veste alba 1. Pro- derisit eum indutum veste alba 1. Pro- verb. xxxi, 22 et seq. : Byssus et purpura verb. xxxi, 22 et seq. : Byssus et purpura indumentum ejus, etc. indumentum ejus, etc.

« Et plectentes coronam de spinis, « Et plectentes coronam de spinis,

Hoc est, de juncis spinatis et aculea- Hoc est, de juncis spinatis et aculea- tis, quæ plexæ fuerant ad modum capil- tis, quæ plexæ fuerant ad modum capil- lorum fœminæ, et aculei conversi ad in- lorum fœminæ, et aculei conversi ad in- terius circuli, ut caput compungerent. terius circuli, ut caput compungerent.

« Posuerunt super caput ejus. » Can- « Posuerunt super caput ejus. » Can- tic. 1, 11 Egredemini et videte, filiæ tic. 1, 11 Egredemini et videte, filiæ Sion, regem Salomonem in diademate Sion, regem Salomonem in diademate quo coronavit eum mater sua, scilicet quo coronavit eum mater sua, scilicet synagoga. synagoga.

« Et arundinem in dextera ejus, » loco « Et arundinem in dextera ejus, » loco sceptri regalis, in signum quod vacuum sceptri regalis, in signum quod vacuum et inane fuerit regnum ejus et instabile. et inane fuerit regnum ejus et instabile. Supra, x1, 7 Quid existis in desertum Supra, x1, 7 Quid existis in desertum videre? arundinem vento agitatam? Un- videre? arundinem vento agitatam? Un- de, Isa. xxxvi, 6, regnum Ægypti dicitur de, Isa. xxxvi, 6, regnum Ægypti dicitur baculus arundineus, cui si innixus fuerit baculus arundineus, cui si innixus fuerit

1 Cf. Luc. XXIII, 11. 1 Cf. Luc. XXIII, 11.

2 Isa. xxxvi, 6: Ecce confidis super baculum 2 Isa. xxxvi, 6: Ecce confidis super baculum arundineum confractum istum, super Ægyptum : arundineum confractum istum, super Ægyptum :

205 205

homo, confringetur, et perforabit manum homo, confringetur, et perforabit manum illius 2. illius 2.

« Et genuflexo ante illum, illude- « Et genuflexo ante illum, illude- bant ei. » bant ei. »

Tangit modum honoris regalis tractum Tangit modum honoris regalis tractum in derisum. Eccli. xix, 23: Est qui ne- in derisum. Eccli. xix, 23: Est qui ne- quiter humiliat se, et interiora ejus ple- quiter humiliat se, et interiora ejus ple- na sunt dolo. na sunt dolo.

« Ave, rex Judæorum. » « Ave, rex Judæorum. »

Isa. xxix, 13 Appropinquat populus Isa. xxix, 13 Appropinquat populus iste ore suo, et labiis suis glorificat me : iste ore suo, et labiis suis glorificat me : cor autem ejus longe est a me. cor autem ejus longe est a me.

« Et exspuentes in eum. » « Et exspuentes in eum. »

Ecce vilificatio, quam Ecce vilificatio, quam etiam supra etiam supra passus est a suis. Isa. LVII, 3 et 4: Filii passus est a suis. Isa. LVII, 3 et 4: Filii auguratricis, semen adulteri et fornica- auguratricis, semen adulteri et fornica- riæ, super quem lusistis, super quem eje- riæ, super quem lusistis, super quem eje- cistis linguam ? Job, xxx, 10: Faciem cistis linguam ? Job, xxx, 10: Faciem meam conspuere non verentur. meam conspuere non verentur.

« Acceperunt arundinem. «Erat autem « Acceperunt arundinem. «Erat autem arundo magna, quæ sambucus vocatur : arundo magna, quæ sambucus vocatur : « et percutiebant caput ejus. » Ecce illu- « et percutiebant caput ejus. » Ecce illu- sio afflictionis. Michææ, v, 1: In virga sio afflictionis. Michææ, v, 1: In virga percutient maxillam judicis Israel. Job, percutient maxillam judicis Israel. Job, XVI, 11: Exprobrantes percusserunt ma- XVI, 11: Exprobrantes percusserunt ma- xillam meam satiati sunt pœnis meis. xillam meam satiati sunt pœnis meis.

« Et postquam illuserunt ei, exue- « Et postquam illuserunt ei, exue- runt eum chlamyde, et induerunt eum runt eum chlamyde, et induerunt eum vestimentis ejus, et duxerunt eum ut vestimentis ejus, et duxerunt eum ut crucifigerent. crucifigerent.

Exeuntes autem, invenerunt homi- Exeuntes autem, invenerunt homi- nem Cyrenæum, nomine Simonem : nem Cyrenæum, nomine Simonem : hunc angariaverunt ut tolleret crucem hunc angariaverunt ut tolleret crucem ejus. » ejus. »

Tangitur hic crucifixio cum suis cir- Tangitur hic crucifixio cum suis cir-

cui si innixus fuerit homo, intrabit in manum cui si innixus fuerit homo, intrabit in manum ejus, et perforabit eam. ejus, et perforabit eam.

31 31

32 32

206 206

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

cumstantiis præcedentibus, concomitan- cumstantiis præcedentibus, concomitan- tibus et sequentibus eam : et secundum tibus et sequentibus eam : et secundum istud dividitur. istud dividitur.

Dicit autem duo præambula, reindui- Dicit autem duo præambula, reindui- tionem, et eductionem, in qua notatur tionem, et eductionem, in qua notatur crucis portatio. crucis portatio.

De reinduitione dicit sic: « Et post De reinduitione dicit sic: « Et post quam illuserunt ei, » quod ipse, Supra, quam illuserunt ei, » quod ipse, Supra, xx, 19, prædixerat: Tradent cum gen- xx, 19, prædixerat: Tradent cum gen- tibus ad illudendum, et flagellandum, tibus ad illudendum, et flagellandum, et crucifigendum. « Exuerunt eum chla et crucifigendum. « Exuerunt eum chla myde. » Jusserunt deponere signa rega- myde. » Jusserunt deponere signa rega- lia, cum tamen ipse esset, de quo dicitur, lia, cum tamen ipse esset, de quo dicitur, ad Philip. II, 9 et seq. : Donavit illi no- ad Philip. II, 9 et seq. : Donavit illi no- men, quod est super omne nomen, ut in men, quod est super omne nomen, ut in nomine Jesu omne genu flectatur cœle- nomine Jesu omne genu flectatur cœle- stium, terrestrium, et infernorum, et om- stium, terrestrium, et infernorum, et om- nis lingua confiteatur quia Dominus Je- nis lingua confiteatur quia Dominus Je- sus Christus in gloria est Dei Patris. sus Christus in gloria est Dei Patris.

« Et induerunt eum vestimentis suis, » « Et induerunt eum vestimentis suis, » in signum assumptæ paupertatis et infir- in signum assumptæ paupertatis et infir- mitatis. II ad Corinth. v, 9: Scitis gra- mitatis. II ad Corinth. v, 9: Scitis gra- tiam Domini nostri Jesu Christi, quo- tiam Domini nostri Jesu Christi, quo- niam propter vos egenus factus est, cum niam propter vos egenus factus est, cum esset dives ut illius inopia vos divites esset dives ut illius inopia vos divites essetis. Job, XVI, 16: Saccum consui su. essetis. Job, XVI, 16: Saccum consui su. per cutem meam. Psal. xXIX, 12: Con- per cutem meam. Psal. xXIX, 12: Con- scidisti saccum meum, et circumdedisti scidisti saccum meum, et circumdedisti me lætitia. me lætitia.

« Et duxerunt eum, » hoc est, traxerunt « Et duxerunt eum, » hoc est, traxerunt eum, sed obedientem. Unde hanc ductio- eum, sed obedientem. Unde hanc ductio- nem vocat portationem, Jerem. xi, 19 : nem vocat portationem, Jerem. xi, 19 : Ego quasi agnus mansuetus, qui porta- Ego quasi agnus mansuetus, qui porta- tur ad victimam. tur ad victimam.

« Ut crucifigeretur. » Job, vii, 15 : « Ut crucifigeretur. » Job, vii, 15 : Elegit suspendium anima mea, et mor- Elegit suspendium anima mea, et mor-

tem ossa mea. tem ossa mea.

« Exeuntes autem. » « Exeuntes autem. »

Hic tangit communicationem crucis Hic tangit communicationem crucis Christi in via eductionis factam gentili, Christi in via eductionis factam gentili, antequam communicaretur Israeli, in si- antequam communicaretur Israeli, in si- gnum redemptionis gentilium. gnum redemptionis gentilium.

Dicit igitur, quod « invenerunt, » di- Dicit igitur, quod « invenerunt, » di- vina ordinatione procurante hoc in præ- vina ordinatione procurante hoc in præ- sagium futurorum, « hominem » natura, sagium futurorum, « hominem » natura, licet moribus esset silvestris. Psal. cxxxi, licet moribus esset silvestris. Psal. cxxxi, 6: Invenimus eam in campis silvæ. 6: Invenimus eam in campis silvæ.

« Cyrenæum » de Cyrene, quæ est in « Cyrenæum » de Cyrene, quæ est in Lybia, ubi gentilitas habitabat. « Nomine Lybia, ubi gentilitas habitabat. « Nomine Simonem,» propter futuram obedientiam Simonem,» propter futuram obedientiam mandatorum. mandatorum.

« Hunc angariaverunt. » Angaria est « Hunc angariaverunt. » Angaria est servitus violenter exacta, et in propria servitus violenter exacta, et in propria persona exhibita perangaria autem est persona exhibita perangaria autem est servitus violenta in rebus personæ im- servitus violenta in rebus personæ im- pensa, et non in propria persona : et signi- pensa, et non in propria persona : et signi- ficat eos, qui invite Christi crucem propter ficat eos, qui invite Christi crucem propter carnis contradictionem suscipiunt, et ta- carnis contradictionem suscipiunt, et ta- men portant. Ad Galat. v, 24: Qui sunt men portant. Ad Galat. v, 24: Qui sunt Christi, carnem suam crucifixerunt cum Christi, carnem suam crucifixerunt cum vitiis et concupiscentiis suis. « Ut tolle- vitiis et concupiscentiis suis. « Ut tolle- ret crucem ejus. » Supra, xi, 29: Tol- ret crucem ejus. » Supra, xi, 29: Tol- lite jugum meum super vos, etc. Ad lite jugum meum super vos, etc. Ad Roman. xv, 1 Debemus nos firmiores Roman. xv, 1 Debemus nos firmiores imbecillitates infirmorum sustinere, et imbecillitates infirmorum sustinere, et non nobis placere. Christus enim sicut non nobis placere. Christus enim sicut dicitur, Joan. xix, 17, primo exivit baju- dicitur, Joan. xix, 17, primo exivit baju- lans sibi crucem. Deinde infirmatus las- lans sibi crucem. Deinde infirmatus las- situdine illusionum et verberum, quæ situdine illusionum et verberum, quæ tota nocte et parte diei sustinuerat, volens tota nocte et parte diei sustinuerat, volens nobis veræ infirmitatis ostendere indicia, nobis veræ infirmitatis ostendere indicia, destitutus infirmitate, supportante indi- destitutus infirmitate, supportante indi- guit et ad hanc compassionem gentilis guit et ad hanc compassionem gentilis subservivit. Et dicitur, Marc. xv, 21, subservivit. Et dicitur, Marc. xv, 21, quod iste Simon fuit pater Alexandri et quod iste Simon fuit pater Alexandri et Rufi qui rustici noti erant ab omnibus, Rufi qui rustici noti erant ab omnibus, et post Resurrectionem fidem suscipien- et post Resurrectionem fidem suscipien-

tes. tes.

« Et venerunt in locum qui dicitur « Et venerunt in locum qui dicitur Golgotha, quod est Calvariæ locus. Golgotha, quod est Calvariæ locus.

Et dederunt ei vinum bibere cum Et dederunt ei vinum bibere cum felle mistum. Et cum gustasset, noluit felle mistum. Et cum gustasset, noluit bibere. bibere.

Postquam autem crucifixerunt eum, Postquam autem crucifixerunt eum, diviserunt vestimenta ejus, sortem diviserunt vestimenta ejus, sortem mittentes, ut adimpleretur, quod di- mittentes, ut adimpleretur, quod di- ctum est per Prophetam dicentem : ctum est per Prophetam dicentem : Diviserunt sibi vestimenta mea, et su- Diviserunt sibi vestimenta mea, et su- per vestem meam miserunt sortem. per vestem meam miserunt sortem. Et sedentes servabant eum. Et sedentes servabant eum. Et imposuerunt super caput ejus Et imposuerunt super caput ejus

33 33

34 34

O O

36 36

37 37