IN EVANG. MATTHÆI, XXVI. IN EVANG. MATTHÆI, XXVI.

147 147

rumtamen dico vobis, amodo vi- rumtamen dico vobis, amodo vi- debitis Filium hominis seden- debitis Filium hominis seden- tem a dextris virtutis Dei, et tem a dextris virtutis Dei, et venientem in nubibus coeli 1. venientem in nubibus coeli 1. 65. Tunc princeps sacerdotum scidit 65. Tunc princeps sacerdotum scidit vestimenta sua, dicens: Blas- vestimenta sua, dicens: Blas- phemavit quid adhuc egemus phemavit quid adhuc egemus testibus? ecce nunc audistis testibus? ecce nunc audistis blasphemiam: blasphemiam:

66. Quid vobis videtur? At illi re- 66. Quid vobis videtur? At illi re- spondentes dixerunt: Reus est spondentes dixerunt: Reus est mortis. mortis.

67. Tunc exspuerunt in faciem ejus 2, 67. Tunc exspuerunt in faciem ejus 2, et colaphis eum cæciderunt : et colaphis eum cæciderunt : alii autem palmas in faciem ejus alii autem palmas in faciem ejus dederunt, dederunt,

68. Dicentes : Prophetiza nobis, 68. Dicentes : Prophetiza nobis, Christe quis est qui te percus Christe quis est qui te percus sit? sit?

69. Petrus 69. Petrus

vero sedebat foris in vero sedebat foris in atrio et accessit ad eum una atrio et accessit ad eum una

IN CAPUT XXVI MATTHÆI IN CAPUT XXVI MATTHÆI

ENARRATIO. ENARRATIO.

« Et factum est, cum consummasset « Et factum est, cum consummasset Jesus sermones hos omnes, dixit di- Jesus sermones hos omnes, dixit di- scipulis suis : scipulis suis :

Scitis quia post biduum Pascha Scitis quia post biduum Pascha fiet. » fiet. »

Hic incipit agere de duobus sacramentis, Hic incipit agere de duobus sacramentis, per quæ omnia complentur, hoc est, de per quæ omnia complentur, hoc est, de sacramento Passionis et mortis primo, sacramento Passionis et mortis primo, et Resurrectionis secundo, ibi, xxvi, 1: et Resurrectionis secundo, ibi, xxvi, 1: « Vespere autem sabbati: » quorum pri- « Vespere autem sabbati: » quorum pri- mum est ad deletionem peccati, et alte- mum est ad deletionem peccati, et alte- rum ad justitiæ innovationem. Ad Ro- rum ad justitiæ innovationem. Ad Ro- man. Iv, 25 Traditus est propter delicta man. Iv, 25 Traditus est propter delicta nostra, et resurrexit propter justificatio- nostra, et resurrexit propter justificatio- nem nostram. Gregorius : « Qui mortem nem nostram. Gregorius : « Qui mortem

1 Supra, xv1, 27; ad Roman. XIV, 10%; I ad 1 Supra, xv1, 27; ad Roman. XIV, 10%; I ad Thessal. IV, 16. Thessal. IV, 16.

ancilla, dicens: Et tu cum Jesu ancilla, dicens: Et tu cum Jesu Galilæo eras. Galilæo eras.

70. At ille negavit coram omnibus, 70. At ille negavit coram omnibus, dicens: Nescio quid dicis. dicens: Nescio quid dicis. 71. Exeunte autem illo januam, vidit 71. Exeunte autem illo januam, vidit eum alia ancilla, et ait his qui eum alia ancilla, et ait his qui erant ibi Et hic erat cum Jesu erant ibi Et hic erat cum Jesu Nazareno. Nazareno.

72. Et iterum negavit cum juramento : 72. Et iterum negavit cum juramento : Quia non novi hominem. Quia non novi hominem. 73. Et post pusillum accesserunt qui 73. Et post pusillum accesserunt qui stabant, et dixerunt Petro: Ve- stabant, et dixerunt Petro: Ve- re et tu ex illis es: nam et lo- re et tu ex illis es: nam et lo- quela tua manifestum te facit. quela tua manifestum te facit. 74. Tunc coepit detestari et jurare 74. Tunc coepit detestari et jurare quia non novisset hominem. Et quia non novisset hominem. Et continuo gallus cantavit. continuo gallus cantavit.

75. Et recordatus est Petrus verbi 75. Et recordatus est Petrus verbi Jesu quod dixerat: Priusquam Jesu quod dixerat: Priusquam gallus cantet, ter me negabis. gallus cantet, ter me negabis. Et egressus foras, flevit amare. Et egressus foras, flevit amare.

« «

<< nostram moriendo destruxit, et vitam << nostram moriendo destruxit, et vitam resurgendo reparavit. resurgendo reparavit.

>> >>

Adhuc autem, sacramentum Passionis Adhuc autem, sacramentum Passionis in duo dividitur: primo enim agit de in duo dividitur: primo enim agit de Passione, et secundo de officio sepultu- Passione, et secundo de officio sepultu- ræ, ibi, xxvi, 62: « Altera autem die, ræ, ibi, xxvi, 62: « Altera autem die, quæ est post Parasceven. » In justifica- quæ est post Parasceven. » In justifica- tione per Passionem oportet nos et mori tione per Passionem oportet nos et mori peccato, et complantari sepulturæ in peccato, et complantari sepulturæ in baptismo. Ad Roman. VI, 4: Consepulti baptismo. Ad Roman. VI, 4: Consepulti enim sumus cum illo per baptismum in enim sumus cum illo per baptismum in mortem, ut quomodo resurrexit Christus mortem, ut quomodo resurrexit Christus per gloriam Patris, ita et nos in novitate per gloriam Patris, ita et nos in novitate vitæ ambulemus. vitæ ambulemus.

Adhuc autem, pars quæ de Passione est, Adhuc autem, pars quæ de Passione est, habet partes duas, quia secundum quod habet partes duas, quia secundum quod ipse, supra, xx, 18 et 19, prædixit, tra- ipse, supra, xx, 18 et 19, prædixit, tra- ditus est Judæis, et a Judæis traditus est ditus est Judæis, et a Judæis traditus est Gentibus. Etideo de traditione, qua tradi- Gentibus. Etideo de traditione, qua tradi- tus est Judæis a discipulo, agit primo: tus est Judæis a discipulo, agit primo: de traditione autem, qua traditus est gen- de traditione autem, qua traditus est gen- tibus ad crucifigendum, agit secundo, tibus ad crucifigendum, agit secundo, ibi, xxvII, 1 : « Mane autem facto, etc. » ibi, xxvII, 1 : « Mane autem facto, etc. » Adhuc, prior pars quæ continetur in Adhuc, prior pars quæ continetur in

2 Isa. L, 6; Marc. xiv, 65. 2 Isa. L, 6; Marc. xiv, 65.

3 Luc xx11, 55; Joan. XVIII, 17. 3 Luc xx11, 55; Joan. XVIII, 17.

148 148

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

isto capitulo, dividitur in tria: primo isto capitulo, dividitur in tria: primo enim agit de traditione, qua per Judam enim agit de traditione, qua per Judam traditus est Judæis secundo, de com- traditus est Judæis secundo, de com- prehensione, ibi, in medio y. 50: « Tunc prehensione, ibi, in medio y. 50: « Tunc accesserunt, et manus injecerunt, etc. » accesserunt, et manus injecerunt, etc. » Tertio, de illusione et condemnatione Tertio, de illusione et condemnatione facta per linguas Judæorum, ibi, y. 59: facta per linguas Judæorum, ibi, y. 59:

« «

Principes autem sacerdotum, et omne Principes autem sacerdotum, et omne concilium, etc. » concilium, etc. »

Adhuc, prior harum partium dividitur Adhuc, prior harum partium dividitur in tres partes penes circumstantias: con- in tres partes penes circumstantias: con- sideratur enim traditio in pacto, in op- sideratur enim traditio in pacto, in op- portunitate, et in facto: et penes hoc portunitate, et in facto: et penes hoc dividitur pars ista. Secunda incipit, ibi, dividitur pars ista. Secunda incipit, ibi, . 16 : « Et exinde quærebat opportuni- . 16 : « Et exinde quærebat opportuni- tatem, etc. » Tertia, ibi, y. 47 : « Adhuc tatem, etc. » Tertia, ibi, y. 47 : « Adhuc eo loquente. » eo loquente. »

Adhuc, prior harum dividitur in qua- Adhuc, prior harum dividitur in qua- tuor, secundum ea quæ circumstant tuor, secundum ea quæ circumstant pactum traditionis: quorum primum est pactum traditionis: quorum primum est temporis secundum prophetiam congruen- temporis secundum prophetiam congruen- tia tia

secundum autem quærentium eum secundum autem quærentium eum ad mortem completa malitia, ibi, y. 3: ad mortem completa malitia, ibi, y. 3: « Tunc congregati, etc. » Tertium pretii, « Tunc congregati, etc. » Tertium pretii, pro quo tradebatur ex facto, quod accidit, pro quo tradebatur ex facto, quod accidit, occasionata avaritia, ibi, y. 6: « Cum occasionata avaritia, ibi, y. 6: « Cum autem Jesus esset in Bethania. » Quar- autem Jesus esset in Bethania. » Quar- tum est pactionis ipsius perfecta conven- tum est pactionis ipsius perfecta conven- tio, ibi, y. 14: « Tunc abiit unus, etc. » tio, ibi, y. 14: « Tunc abiit unus, etc. »

Quocumque autem modo facta sit tra- Quocumque autem modo facta sit tra- ditio, tunc voluit tradi, ut ignorans : ut ditio, tunc voluit tradi, ut ignorans : ut peccata destrueret quæ fiunt per ignoran- peccata destrueret quæ fiunt per ignoran- tiam unde dixit, Luc. XXIII, 34: Dimit- tiam unde dixit, Luc. XXIII, 34: Dimit- te illis non enim sciunt quid faciunt. te illis non enim sciunt quid faciunt. Comprehendi voluit, ut infirmus : ut Comprehendi voluit, ut infirmus : ut peccata destrueret quæ fiunt per impo- peccata destrueret quæ fiunt per impo- tentiam unde, Marc. XIV, 38 Caro vero tentiam unde, Marc. XIV, 38 Caro vero infirma. Illudi voluit, ut reus malorum, infirma. Illudi voluit, ut reus malorum, et malus ut destrueret peccata quæ et malus ut destrueret peccata quæ fiunt per certam malitiam. Marc. xiv, fiunt per certam malitiam. Marc. xiv, 28 Cum iniquis deputatus est. Isa. LIII, 28 Cum iniquis deputatus est. Isa. LIII, 10 Si posuerit pro peccato animam 10 Si posuerit pro peccato animam suam, videbit semen longævum, et vo- suam, videbit semen longævum, et vo- luntas Domini in manu ejus dirigetur. luntas Domini in manu ejus dirigetur. Sic enim destruxit peccatum in Patrem, Sic enim destruxit peccatum in Patrem, et peccatum in Filium, et peccatum in et peccatum in Filium, et peccatum in Spiritum sanctum et factus est vere Spiritum sanctum et factus est vere

1 Exod. XII, 18: Primo mense, quartodecima 1 Exod. XII, 18: Primo mense, quartodecima

Jesus, universaliter salvans populum Jesus, universaliter salvans populum suum a peccatis eorum. suum a peccatis eorum.

In prima harum sunt tria: primum In prima harum sunt tria: primum continet effectum totius Passionis et con- continet effectum totius Passionis et con- gruentiam secundum est traditionis gruentiam secundum est traditionis prædictio ne a discipulis crederetur in- prædictio ne a discipulis crederetur in- voluntaria tertium, quod medium est voluntaria tertium, quod medium est inter duo, temporis a lege et Prophetis inter duo, temporis a lege et Prophetis prædicti congruentia. Et hæc patent in prædicti congruentia. Et hæc patent in Littera. Littera.

Dicit igitur « Et factum est, cum Dicit igitur « Et factum est, cum consummasset, » hoc est, ad summam et consummasset, » hoc est, ad summam et perfectionem deduxisset, per hoc quod ul- perfectionem deduxisset, per hoc quod ul- timo adjecit : et hoc est passio. Ad Hebr. timo adjecit : et hoc est passio. Ad Hebr. II, 10 Decebat eum, propter quem om- II, 10 Decebat eum, propter quem om- nia, et per quem omnia, qui multos nia, et per quem omnia, qui multos filios in gloriam adduxerat, auctorem filios in gloriam adduxerat, auctorem salutis eorum per passionem consum- salutis eorum per passionem consum- mare. Ad Hebr. x, 14: Una oblatione mare. Ad Hebr. x, 14: Una oblatione consummavit in sempiternum sanctifica- consummavit in sempiternum sanctifica-

tos. tos.

« Sermones hos omnes, » qui ab ini- « Sermones hos omnes, » qui ab ini- tio in Evangelio scripti sunt, cum omni- tio in Evangelio scripti sunt, cum omni- bus confirmantibus eos et ex lege, et ex bus confirmantibus eos et ex lege, et ex prophetis. Eccli. XLIII, 29: Multa dice- prophetis. Eccli. XLIII, 29: Multa dice- mus, et deficiemus in verbis: consumma- mus, et deficiemus in verbis: consumma- tio autem sermonum ipse est. Unde, tio autem sermonum ipse est. Unde, Joan. xix, 30, in cruce pendens dixit: Joan. xix, 30, in cruce pendens dixit: Consummatum est. Consummatum est.

« Dixit discipulis suis. » Quibus spe- « Dixit discipulis suis. » Quibus spe- cialiter instruendis insistebat. Supra, cialiter instruendis insistebat. Supra, XIII, 11: Vobis datum est nosse myste- XIII, 11: Vobis datum est nosse myste- ria regni coelorum. ria regni coelorum.

<< Scitis. >> << Scitis. >>

Exod. XII, 18, Quartadecima die ad Exod. XII, 18, Quartadecima die ad vesperum pascha Domini est'. vesperum pascha Domini est'.

« Quia post biduum Pascha fiet, » « Quia post biduum Pascha fiet, »

Hoc est, solemnitas Paschæ, id est Hoc est, solemnitas Paschæ, id est transitus. Non enim pascha a passione transitus. Non enim pascha a passione dicitur, sicut quidam existimant: sed dicitur, sicut quidam existimant: sed

die mensis ad vesperam, comedetis azyma, etc. die mensis ad vesperam, comedetis azyma, etc.

IN EVANG, MATTHÆI, XXVI-2, 3, 4, 5. IN EVANG, MATTHÆI, XXVI-2, 3, 4, 5.

græce pascha, phase hebraice, latine di- græce pascha, phase hebraice, latine di- citur transitus. Luc. xxII, 1: Appropin- citur transitus. Luc. xxII, 1: Appropin- quabat dies festus Azymorum, qui dici- quabat dies festus Azymorum, qui dici- tur Pascha. tur Pascha.

« Post biduum. » Hoc ergo fuit in « Post biduum. » Hoc ergo fuit in quarta feria, quando jam fuit luna tertia- quarta feria, quando jam fuit luna tertia- decima. decima.

« Et Filius hominis tradetur ut cru- « Et Filius hominis tradetur ut cru- cifigatur. » cifigatur. »

In ista prædicatione traditionis tria In ista prædicatione traditionis tria dicuntur, secundum quam videlicet na- dicuntur, secundum quam videlicet na- turam est traditus et prædictio traditio- turam est traditus et prædictio traditio- nis, ne videatur ignarus et ad quid tra- nis, ne videatur ignarus et ad quid tra- ditus, qui est finis traditionis. ditus, qui est finis traditionis.

Dicit igitur « Et Filius hominis, » Dicit igitur « Et Filius hominis, » in quantum filius hominis, quia secun- in quantum filius hominis, quia secun- dum naturam divinam tradi non potuit. dum naturam divinam tradi non potuit. Supra, xx, 19 Filius hominis tradetur Supra, xx, 19 Filius hominis tradetur ad illudendum, et flagellandum, et cru- ad illudendum, et flagellandum, et cru- cifigendum. cifigendum.

« Tradetur » a Juda active, a Patre et « Tradetur » a Juda active, a Patre et a seipso dispensative. Ad Roman. VIII, a seipso dispensative. Ad Roman. VIII, 32 Etiam proprio Filio suo non peper- 32 Etiam proprio Filio suo non peper- cit, sed pro nobis omnibus tradidit il- cit, sed pro nobis omnibus tradidit il- lum. lum.

« Ut crucifigatur. » Hic est finis tra- « Ut crucifigatur. » Hic est finis tra- ditionis. Malach. III, 8: Si affliget homo ditionis. Malach. III, 8: Si affliget homo Deum, quia vos configitis me? Deum, quia vos configitis me?

« Tunc congregati sunt principes « Tunc congregati sunt principes sacerdotum et seniores populi in sacerdotum et seniores populi in atrium principis sacerdotum, qui di- atrium principis sacerdotum, qui di- cebatur Caiphas : cebatur Caiphas :

Et consilium fecerunt ut Jesum dolo Et consilium fecerunt ut Jesum dolo tenerent, et occiderent. tenerent, et occiderent.

Dicebant autem: Non in die festo, Dicebant autem: Non in die festo, ne forte tumultus fieret in populo. » ne forte tumultus fieret in populo. »

Hic tangitur quærentium eum ad mor- Hic tangitur quærentium eum ad mor- tem completa malitia et hic tanguntur tem completa malitia et hic tanguntur octo in fortitudinis ipsorum concordi octo in fortitudinis ipsorum concordi congregatione in congregatorum au- congregatione in congregatorum au- ctoritate in ordinaria ad hoc accepta ctoritate in ordinaria ad hoc accepta potestate in consilii machinatione: in potestate in consilii machinatione: in cautelarum dolositate in violentiæ illa- cautelarum dolositate in violentiæ illa-

: :

149 149

tione: in pessima intentione et impe- tione: in pessima intentione et impe- dimentorum astuta exclusione. dimentorum astuta exclusione.

De congregata et unanimi fortitudine De congregata et unanimi fortitudine dicit «Tunc congregati sunt, » ut mul- dicit «Tunc congregati sunt, » ut mul- titudine armarentur. Psal. 11, 2: Con- titudine armarentur. Psal. 11, 2: Con- venerunt in unum adversus Dominum, venerunt in unum adversus Dominum, et adversus Christum ejus. Joan. x1, 47: et adversus Christum ejus. Joan. x1, 47: Collegerunt pontifices et Pharisæi conci- Collegerunt pontifices et Pharisæi conci-

lium. lium.

« Principes. » Tria genera tangit, in « Principes. » Tria genera tangit, in quibus erat auctoritas agendorum: Prin- quibus erat auctoritas agendorum: Prin- cipes in quibus potentia justa, ut videba- cipes in quibus potentia justa, ut videba- tur. Isa: xxxII, 1: Principes in judicio tur. Isa: xxxII, 1: Principes in judicio præerunt. Sed isti erant de illis, de qui- præerunt. Sed isti erant de illis, de qui- bus, Isa. 1, 23: Principes tui infideles, bus, Isa. 1, 23: Principes tui infideles, socii furum. Sophon. 111, 3: Principes socii furum. Sophon. 111, 3: Principes ejus in medio ejus quasi leones rugien- ejus in medio ejus quasi leones rugien- tes judices ejus lupi vespere, non re- tes judices ejus lupi vespere, non re- linquebant in mane. linquebant in mane.

« Sacerdotum. » In quibus debuit esse « Sacerdotum. » In quibus debuit esse sanctitatis bonitas (alias, sanctitas boni- sanctitatis bonitas (alias, sanctitas boni- tatis). Exod. xXVIII, 41: Cunctorum con- tatis). Exod. xXVIII, 41: Cunctorum con- secrabis manus, sanctificabisque illos, ut secrabis manus, sanctificabisque illos, ut sacerdotio fungantur mihi. Sed econtra sacerdotio fungantur mihi. Sed econtra isti sunt, de quibus, Sophon. II, 4 : Sa- isti sunt, de quibus, Sophon. II, 4 : Sa- cerdotes ejus polluerunt sanctum, inju- cerdotes ejus polluerunt sanctum, inju- ste egerunt contra legem. ste egerunt contra legem.

« Et seniores populi. » In quibus de- « Et seniores populi. » In quibus de- buit esse sapientia. Job, x1, 12: In anti- buit esse sapientia. Job, x1, 12: In anti- quis est sapientia, et in multo tempore quis est sapientia, et in multo tempore prudentia. Sed econtra de istis dicitur, prudentia. Sed econtra de istis dicitur, Job, xxxII, 9: Non sunt longævi sa- Job, xxxII, 9: Non sunt longævi sa- pientes. Daniel. x111, 5: Egressa est ini- pientes. Daniel. x111, 5: Egressa est ini- quitas a senioribus judicibus, qui vide- quitas a senioribus judicibus, qui vide- bantur regere populum. Sophon. 111, 4: bantur regere populum. Sophon. 111, 4: Prophetæ ejus vesani, viri infideles. Prophetæ ejus vesani, viri infideles.

« In atrium principis sacerdotum, qui « In atrium principis sacerdotum, qui dicebatur Caiphas, » eo quod, sicut di- dicebatur Caiphas, » eo quod, sicut di- citur, Joan. xI, 49, esset Pontifex anni citur, Joan. xI, 49, esset Pontifex anni illius, ut ab ipso ordinariam acciperet illius, ut ab ipso ordinariam acciperet potestatem, et sic formam justitiæ habe- potestatem, et sic formam justitiæ habe- ret iniquitas. Eccle. x, 5 et 6: Est ma- ret iniquitas. Eccle. x, 5 et 6: Est ma- lum quod vidi sub sole :... positum stul- lum quod vidi sub sole :... positum stul- tum in dignitate sublimi, et divites sedere tum in dignitate sublimi, et divites sedere deorsum. II Machab. iv, 25: Nihil ha- deorsum. II Machab. iv, 25: Nihil ha- bens dignum sacerdotio, animos vero cru- bens dignum sacerdotio, animos vero cru- delis tyranni, et feræ belluæ iram ge- delis tyranni, et feræ belluæ iram ge-

rens. rens.

150 150

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

« Et consilium fecerunt. >> « Et consilium fecerunt. >>

Ecce consilii machinatio : ut ex con- Ecce consilii machinatio : ut ex con- sensu et præmeditata procederet iniqui- sensu et præmeditata procederet iniqui- tas. Genes. XLIX, 6: In consilium eorum tas. Genes. XLIX, 6: In consilium eorum non veniat anima mea, et in cœtu illo- non veniat anima mea, et in cœtu illo- rum non sit gloria mea. Isa. vII, 5: Con- rum non sit gloria mea. Isa. vII, 5: Con- silium iniit contra te Syria in malum. silium iniit contra te Syria in malum. Syria sublimitas (alias, sublimis) inter- Syria sublimitas (alias, sublimis) inter- pretatur quia ibi erat sublimitas poten- pretatur quia ibi erat sublimitas poten- tiæ sanctitatis apparentis et potentiæ tiæ sanctitatis apparentis et potentiæ (alias, potentia). (alias, potentia).

« Ut Jesum. » Act. I, 15: Auctorem « Ut Jesum. » Act. I, 15: Auctorem vitæ interfecistis. vitæ interfecistis.

« Dolo. » Ecce cautelarum dolositas. « Dolo. » Ecce cautelarum dolositas. Jerem. ix, 6 Habitatio tua in medio : Jerem. ix, 6 Habitatio tua in medio : doli. In dolo renuerunt scire me, dicit doli. In dolo renuerunt scire me, dicit Dominus. Quia extenderunt linguam Dominus. Quia extenderunt linguam suam quasi arcum mendacii, et non ve- suam quasi arcum mendacii, et non ve- ritatis. Psal. xxxvII, 13 Dolos tota die ritatis. Psal. xxxvII, 13 Dolos tota die meditabantur. meditabantur.

« Tenerent. » Ecce violentia. Psal. xxi, « Tenerent. » Ecce violentia. Psal. xxi, 22 Salva me ex ore leonis, et a cor- 22 Salva me ex ore leonis, et a cor- nibus unicornium humilitatem meam. nibus unicornium humilitatem meam.

« Et occiderent. » Ecce intentio. Ge- « Et occiderent. » Ecce intentio. Ge- nes. xxxvII, 20: Venite, occidamus eum. nes. xxxvII, 20: Venite, occidamus eum. Supra, xx1, 38: Venite, occidamus eum, Supra, xx1, 38: Venite, occidamus eum, et habebimus hæreditatem ejus. et habebimus hæreditatem ejus.

« Dicebant autem. >> « Dicebant autem. >>

Ecce impedimentorum exclusio. Ecce impedimentorum exclusio. «Non in die festo. » Non quod curarent «Non in die festo. » Non quod curarent de violatione festi. Isa. 1, 13 et 14: Neo- de violatione festi. Isa. 1, 13 et 14: Neo- meniam, et sabbatum, et festivitates alias meniam, et sabbatum, et festivitates alias non feram... facta sunt mihi molesta, non feram... facta sunt mihi molesta, laboravi sustinens. Sed potius, « ne forte laboravi sustinens. Sed potius, « ne forte tumultus fieret in populo. » Marc. XI, tumultus fieret in populo. » Marc. XI, 32, et, Supra, xxI, 26, cum quæreret, 32, et, Supra, xxI, 26, cum quæreret, Baptismus Joannis unde erat, etc., po- Baptismus Joannis unde erat, etc., po- pulus videns prudentiam ipsius, defende- pulus videns prudentiam ipsius, defende- bat eum, quia sicut prophetam eum ha- bat eum, quia sicut prophetam eum ha- bebant et timebant, quod si iterum bebant et timebant, quod si iterum injicerent in eum manus coram populo, injicerent in eum manus coram populo, quod similiter defenderetur. Joan. vII, quod similiter defenderetur. Joan. vII, 45 et 46 Quare non adduxistis illum? 45 et 46 Quare non adduxistis illum?

6 IV Reg. v, 14: Descendit, scilicet Naaman, 6 IV Reg. v, 14: Descendit, scilicet Naaman, et lavit in Jordane septies juxta sermonem viri et lavit in Jordane septies juxta sermonem viri

Responderunt ministri, qui missi fuerant Responderunt ministri, qui missi fuerant ad capiendum eum: Numquam sic locu- ad capiendum eum: Numquam sic locu- tus est homo, sicut hic homo loquitur. tus est homo, sicut hic homo loquitur.

« Cum autem Jesus esset in Betha- « Cum autem Jesus esset in Betha- nia, in domo Simonis leprosi, nia, in domo Simonis leprosi,

Accessit ad eum mulier habens ala- Accessit ad eum mulier habens ala- bastrum unguenti pretiosi, et effudit bastrum unguenti pretiosi, et effudit super caput ipsius recumbentis. » super caput ipsius recumbentis. »

Hic ponit factum incitans avaritiam Hic ponit factum incitans avaritiam tradentis, et hoc est perditio unguenti, tradentis, et hoc est perditio unguenti, de cujus venditione concupivit furtum de- de cujus venditione concupivit furtum de- cimæ et quia perdidit, vendidit pro tri- cimæ et quia perdidit, vendidit pro tri- ginta, quæ sunt decima trecentorum quos ginta, quæ sunt decima trecentorum quos hoc unguentum valuit. Dicuntur autem hoc unguentum valuit. Dicuntur autem hic tria mulieris pietas, discipulorum hic tria mulieris pietas, discipulorum in mulierem fremitus et impietas, et Do- in mulierem fremitus et impietas, et Do- mini mulieris de facto, quod fecit, excu- mini mulieris de facto, quod fecit, excu- sationis ostensio. sationis ostensio.

In primo notantur quatuor, scilicet In primo notantur quatuor, scilicet mulieris confidentia, providentia, largi- mulieris confidentia, providentia, largi- tas, et pietas. tas, et pietas.

Confidentia accipitur ex loco: et ille Confidentia accipitur ex loco: et ille describitur ex nomine villæ, et ex domus describitur ex nomine villæ, et ex domus hospite. hospite.

De nomine villæ dicit: « Cum esset De nomine villæ dicit: « Cum esset Jesus in Bethania: » in domo obedientiæ : Jesus in Bethania: » in domo obedientiæ : præsignans se tunc perfecturum obedien- præsignans se tunc perfecturum obedien- tiam, de qua dicit Apostolus, ad Philip. tiam, de qua dicit Apostolus, ad Philip. Il, 8 Factus est obediens Patri usque ad Il, 8 Factus est obediens Patri usque ad mortem, mortem autem crucis. mortem, mortem autem crucis.

« In domo Simonis leprosi. » Non « In domo Simonis leprosi. » Non quod tunc leprosus fuerit, sed ante, et quod tunc leprosus fuerit, sed ante, et nomen retinuit in signum memoriæ tanti nomen retinuit in signum memoriæ tanti beneficii. Supra, vi, 3: Confestim beneficii. Supra, vi, 3: Confestim mundata est lepra ejus, IV Reg. v, 14, mundata est lepra ejus, IV Reg. v, 14, Mundata est lepra ejus, et restituta est ejus Mundata est lepra ejus, et restituta est ejus caro, sicut caro pueri parvuli 1. Et ex caro, sicut caro pueri parvuli 1. Et ex hoc concepit mulier audaciam, non præ- hoc concepit mulier audaciam, non præ- sumptionis, sed confidentiæ : quia vidit, sumptionis, sed confidentiæ : quia vidit, quod non abhorruit eum qui leprosus quod non abhorruit eum qui leprosus exstiterat, qui multis sunt horrori etiam exstiterat, qui multis sunt horrori etiam post sanitatem, præsumpsit, quod etiam post sanitatem, præsumpsit, quod etiam

Dei, et restituta est caro ejus sicut caro pueri Dei, et restituta est caro ejus sicut caro pueri parvuli, et mundatus est. parvuli, et mundatus est.

IN EVANG. MATTHÆI, XXVI-7, 8, 9. IN EVANG. MATTHÆI, XXVI-7, 8, 9.

officium pietatis ab ea futurum non ab- officium pietatis ab ea futurum non ab-

horreret. horreret.

Et hoc est, quod dicit : Et hoc est, quod dicit :

« Accessit ad eum mulier. »> « Accessit ad eum mulier. »>

Dicit autem Hieronymus, quod « ne- Dicit autem Hieronymus, quod « ne- «mo putet eamdem esse, quæ super ca- «mo putet eamdem esse, quæ super ca- << put effudit, et super pedes: illa enim << put effudit, et super pedes: illa enim « et lacrymis lavit, et crine tersit, et ma- « et lacrymis lavit, et crine tersit, et ma- « nifeste meretrix appellatur 1. De hac « nifeste meretrix appellatur 1. De hac << autem nihil tale scriptum est. Nec enim << autem nihil tale scriptum est. Nec enim « poterat statim capiti Domini meretrix « poterat statim capiti Domini meretrix « digna fieri. » Item, Chrysostomus : « digna fieri. » Item, Chrysostomus : « Mulier ista videtur esse una et eadem « Mulier ista videtur esse una et eadem « apud omnes Evangelistas: non est au- « apud omnes Evangelistas: non est au- « tem, sed apud tres una quidem mihi « tem, sed apud tres una quidem mihi « videtur apud Joannem autem non « videtur apud Joannem autem non « adhuc, sed mirabilis quædam soror « adhuc, sed mirabilis quædam soror « Lazari. » In contrarium hujus est Ra- « Lazari. » In contrarium hujus est Ra- banus: « Mulier ista Maria Magdalena banus: « Mulier ista Maria Magdalena « erat, soror Lazari. » Hoc idem dicit « erat, soror Lazari. » Hoc idem dicit Gregorius. Dicunt ad hoc quidam, quod Gregorius. Dicunt ad hoc quidam, quod eadem in persona, altera in habitu: quia eadem in persona, altera in habitu: quia prima peccatrix et capite Christi indi- prima peccatrix et capite Christi indi- gna, postea justificata, et tunc digna. gna, postea justificata, et tunc digna. Ego puto esse dicendum, quod de hoc Ego puto esse dicendum, quod de hoc Sancti dissentiunt, quia spiritu suo lo- Sancti dissentiunt, quia spiritu suo lo- quuntur, et non est de fide et moribus. quuntur, et non est de fide et moribus. Unde Chrysostomus super Joannem dicit Unde Chrysostomus super Joannem dicit Mariam Magdalenam virginem perman- Mariam Magdalenam virginem perman- sisse, et numquam fuisse peccatricem. sisse, et numquam fuisse peccatricem. IV Reg. IV, 37, cum Sunamitis venis- IV Reg. IV, 37, cum Sunamitis venis- set ad virum Dei, corruit ad pedes ejus. set ad virum Dei, corruit ad pedes ejus.

« Habens alabastrum unguenti. » « Habens alabastrum unguenti. »

In hoc notatur providentia. Est autem In hoc notatur providentia. Est autem alabastrum album genus marmoris: sic- alabastrum album genus marmoris: sic- ut si nitor argenti permistus sit niveo ut si nitor argenti permistus sit niveo candori, et est perspicuum, frigidæ natu- candori, et est perspicuum, frigidæ natu- ræ, habens vim conservandi unguenta. ræ, habens vim conservandi unguenta. Cantic. iv, 10 Odor unguentorum tuo- Cantic. iv, 10 Odor unguentorum tuo- rum super omnia aromata. rum super omnia aromata.

« Pretiosi. » Marc. xiv, 3: Nardi spi- « Pretiosi. » Marc. xiv, 3: Nardi spi- cati pretiosi. Nardus autem frutex est, cati pretiosi. Nardus autem frutex est, crescens superius in figuram spicarum, crescens superius in figuram spicarum,

1 Cf. Luc. VII, 37. 1 Cf. Luc. VII, 37.

151 151

quæ (quia subtilius humidum est, quod quæ (quia subtilius humidum est, quod altius ascendit, et magis digestum) magis altius ascendit, et magis digestum) magis sunt odoriferæ et pretiosæ. Joannes au- sunt odoriferæ et pretiosæ. Joannes au- tem dicit, XII, 3 Nardi pistici: quia tem dicit, XII, 3 Nardi pistici: quia contusæ erant aristæ. Unguentum enim contusæ erant aristæ. Unguentum enim non penetrat nisi sit subtile, et non est non penetrat nisi sit subtile, et non est subtile nisi species contusæ valde sint subtile nisi species contusæ valde sint in eo. Cantic. 1, 11: Dum esset rex in in eo. Cantic. 1, 11: Dum esset rex in accubito suo, nardus mea dedit odorem accubito suo, nardus mea dedit odorem suum. suum.

« Et effudit. » « Et effudit. »

Ecce liberalitas : in effusione enim Ecce liberalitas : in effusione enim notatur abundantia, nihil in vase reti- notatur abundantia, nihil in vase reti- nens. Cantic. 1, 2: Oleum effusum no- nens. Cantic. 1, 2: Oleum effusum no- men tuum. Cantic. 1, 2: Fragrantia un- men tuum. Cantic. 1, 2: Fragrantia un- guentis optimis. Unde, Joan. XII, 3, di- guentis optimis. Unde, Joan. XII, 3, di- cit quod domus impleta est ex odore cit quod domus impleta est ex odore unguenti: tam abundanter effusum fuit. unguenti: tam abundanter effusum fuit.

« Super caput ipsius recumbentis. » « Super caput ipsius recumbentis. » Ecce pietas quia scivit, quod ad occi- Ecce pietas quia scivit, quod ad occi- sum accessum non haberet : et vivo exhi- sum accessum non haberet : et vivo exhi- buit officium funeris. Psal. cxxx11, 2: buit officium funeris. Psal. cxxx11, 2: Sicut unguentum in capite, quod descen- Sicut unguentum in capite, quod descen- dit in barbam, etc. Proverb. xxvII, 9: dit in barbam, etc. Proverb. xxvII, 9: Unguento et variis odoribus delectatur Unguento et variis odoribus delectatur

cor. cor.

« Videntes autem discipuli, indi- « Videntes autem discipuli, indi- gnati sunt, dicentes: Ut quid perditio gnati sunt, dicentes: Ut quid perditio hæc? hæc?

Potuit enim istud venumdari multo, Potuit enim istud venumdari multo, et dari pauperibus. » et dari pauperibus. »

Hic tangitur indignatio discipulorum. Hic tangitur indignatio discipulorum. Et tanguntur tria: primum est oculus Et tanguntur tria: primum est oculus nequam secundum, indignationis mur- nequam secundum, indignationis mur- muratio tertium, causa. muratio tertium, causa.

Dicit igitur « Videntes autem disci- Dicit igitur « Videntes autem disci- puli. » Sed contra, Joan. XII, 4, Judas puli. » Sed contra, Joan. XII, 4, Judas solus indignatus dicitur. Et dicendum, solus indignatus dicitur. Et dicendum, quod solus Judas movit alios alii autem quod solus Judas movit alios alii autem non consenserunt nisi opinando, quod non consenserunt nisi opinando, quod inde impedita fuisset misericordia in pau- inde impedita fuisset misericordia in pau-

: :

10 10

152 152

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

peres. Solus autem Judas fecit hoc ava- peres. Solus autem Judas fecit hoc ava- ritiæ respectu. Eccli. xiv, 10 Oculus ritiæ respectu. Eccli. xiv, 10 Oculus malus ad mala: et non satiabitur pane, malus ad mala: et non satiabitur pane, sed indigens et in tristitia erit. Et paulo sed indigens et in tristitia erit. Et paulo supra Insatiabilis oculus cupidi. supra Insatiabilis oculus cupidi.

«< «<

Indignati sunt. » Indignati sunt. »

Duo dicit, indignationem cordis, et Duo dicit, indignationem cordis, et murmurationem oris. De indignatione, murmurationem oris. De indignatione, Daniel. xiv, 27, Indignati sunt Babylonii Daniel. xiv, 27, Indignati sunt Babylonii contra regem pro Daniele. Iste enim mi- contra regem pro Daniele. Iste enim mi- ser quia jam vilipendit Dominum indi- ser quia jam vilipendit Dominum indi- gnabatur, quod mulier aliquid expendit gnabatur, quod mulier aliquid expendit

in eum. in eum.

« Dicentes: Ut quid perditio hæc ?>»> « Dicentes: Ut quid perditio hæc ?>»>

Arguunt enim eam ut prodigam. Pro- Arguunt enim eam ut prodigam. Pro- verb. xxix, 22: Qui ad indignandum verb. xxix, 22: Qui ad indignandum facilis est, erit ad peccandum proclivior. facilis est, erit ad peccandum proclivior. Sapient. 1, 11 Custodite vos a murmu- Sapient. 1, 11 Custodite vos a murmu- ratione, quæ nihil prodest, et a detra- ratione, quæ nihil prodest, et a detra- ctione parcite linguæ. ctione parcite linguæ.

« Potuit enim istud. » « Potuit enim istud. »

Arguunt hic quasi impiam in pau- Arguunt hic quasi impiam in pau- peres. peres. » Alius » Alius Venumdari multo. Venumdari multo. « « Evangelista Plus quam trecentis de- Evangelista Plus quam trecentis de- nariis ¹. nariis ¹.

« Et dari pauperibus. » Joan. XII, 6 : « Et dari pauperibus. » Joan. XII, 6 : Dixit hoc, non quia de egenis pertinebat Dixit hoc, non quia de egenis pertinebat ad eum, sed quia fur erat, et loculos ad eum, sed quia fur erat, et loculos habens, ea quæ mittebantur, portabat, habens, ea quæ mittebantur, portabat, hoc est, asportabat. Supra, xix, 21 : Si hoc est, asportabat. Supra, xix, 21 : Si vis perfectus esse, vade, vende quæ ha- vis perfectus esse, vade, vende quæ ha- bes, et da pauperibus. Hujus prætextu bes, et da pauperibus. Hujus prætextu verbi volebat suæ consulere avaritiæ. verbi volebat suæ consulere avaritiæ. Psal. cx1, 9 Dispersit, dedit pauperi- Psal. cx1, 9 Dispersit, dedit pauperi- bus justitia ejus manet in sæculum sæ- bus justitia ejus manet in sæculum sæ- culi. culi.

« Sciens autem Jesus, ait illi: Quid « Sciens autem Jesus, ait illi: Quid molesti estis huic mulieri? Opus enim molesti estis huic mulieri? Opus enim bonum operata est in me : bonum operata est in me :

1 Marc. XIV, 1 Marc. XIV,

5 Poterat unguentum istud ve- 5 Poterat unguentum istud ve-

Nam semper pauperes habetis vobi- Nam semper pauperes habetis vobi- scum, me autem non semper habetis. scum, me autem non semper habetis. Mittens enim hæc unguentum hoc Mittens enim hæc unguentum hoc in corpus meum, ad sepeliendum me in corpus meum, ad sepeliendum me fecit. » fecit. »

Hic ponitur per Dominum excusatio Hic ponitur per Dominum excusatio facta. Et tangit duc plenam excusatio- facta. Et tangit duc plenam excusatio- nem, et operis remunerationem, ibi, nem, et operis remunerationem, ibi, . 12: « Mittens enim hæc unguentum . 12: « Mittens enim hæc unguentum hoc. » hoc. »

Operis excusatio tangitur per tria: per Operis excusatio tangitur per tria: per murmuris et molestiæ repressionem : per murmuris et molestiæ repressionem : per operis laudem per temporis, in quo operis laudem per temporis, in quo factum est, opportunitatem. factum est, opportunitatem.

De primo dicit: « Quid molesti estis De primo dicit: « Quid molesti estis huic mulieri? » Ruth, 11, 9: Mandavi huic mulieri? » Ruth, 11, 9: Mandavi pueris, ut nemo molestus sit tibi. pueris, ut nemo molestus sit tibi.

«Opus enim bonum. » «Opus enim bonum. »

Ecce laus operis. « Operata est in me, » Ecce laus operis. « Operata est in me, » quia pietatis opus bonum est. Joan. x, quia pietatis opus bonum est. Joan. x, 32 Multa bona opera ostendi vobis 32 Multa bona opera ostendi vobis ex Patre meo, propter quod eorum opus ex Patre meo, propter quod eorum opus me lapidatis ? Quasi dicat: Vos lapidatis me lapidatis ? Quasi dicat: Vos lapidatis eam de bono opere. eam de bono opere.

« Nam semper pauperes habetis vo- « Nam semper pauperes habetis vo- biscum. » biscum. »

Ecce temporis opportunitas. Deuter. Ecce temporis opportunitas. Deuter. xv, 11 Non deerunt pauperes in terra xv, 11 Non deerunt pauperes in terra habitationis tuæ : Idcirco ego præcipio habitationis tuæ : Idcirco ego præcipio tibi, ut aperias manum fratri tuo egeno tibi, ut aperias manum fratri tuo egeno et pauperi. et pauperi.

« Me autem non semper habetis, » se- « Me autem non semper habetis, » se- cundum corporalem infirmitatis præsen- cundum corporalem infirmitatis præsen- tiam secundum deitatem enim, Infra, tiam secundum deitatem enim, Infra, XXVIII, 20, dicit: Ecce ego vobiscum sum XXVIII, 20, dicit: Ecce ego vobiscum sum omnibus diebus, usque ad consummatio- omnibus diebus, usque ad consummatio- nem sæculi. II ad Corinth. v, 16 : Et si nem sæculi. II ad Corinth. v, 16 : Et si cognovimus secundum carnem Christum, cognovimus secundum carnem Christum, sed nunc jam non novimus. Supra, 1x, sed nunc jam non novimus. Supra, 1x, 15 Venient dies cum auferetur ab eis 15 Venient dies cum auferetur ab eis sponsus. sponsus.

numdari plusquam trecentis denariis, etc. numdari plusquam trecentis denariis, etc.

11 11

13 13

IN EVANG. MATTHÆI, XXV-13, 14, 15. IN EVANG. MATTHÆI, XXV-13, 14, 15.

153 153

15 15

18 18

14 14

« Mittens enim hæc, » « Mittens enim hæc, »

Scilicet mulier. Tangit modum quali- Scilicet mulier. Tangit modum quali- ter opus opportunum fuerit tempori. ter opus opportunum fuerit tempori. « Unguentum hoc in corpus meum, » « Unguentum hoc in corpus meum, » quod Spiritu sancto unctum est. Isa. LXI, quod Spiritu sancto unctum est. Isa. LXI, 1 Spiritus Domini super me, eo quod 1 Spiritus Domini super me, eo quod unxerit Dominus me. unxerit Dominus me.

« Ad sepeliendum me fecit, » quia tunc « Ad sepeliendum me fecit, » quia tunc erat consuetum ungere corpora defunc- erat consuetum ungere corpora defunc- torum. Marc. xiv, 8: Prævenit ungere torum. Marc. xiv, 8: Prævenit ungere corpus meum in sepulturam. corpus meum in sepulturam.

<< Amen dico vobis, ubicumque præ- << Amen dico vobis, ubicumque præ-

Et ait illis Quid vultis mihi dare, : Et ait illis Quid vultis mihi dare, : et ego vobis eum tradam? » et ego vobis eum tradam? »

Ecce hic ponitur pactum traditionis se- Ecce hic ponitur pactum traditionis se- cundum operis perfectionem. Et dicun- cundum operis perfectionem. Et dicun- tur tria, scilicet Domini vilipendium, et tur tria, scilicet Domini vilipendium, et pretii constitutio, et traditionis promis- pretii constitutio, et traditionis promis- sio. sio.

Primum tangitur in hoc quod Judas non Primum tangitur in hoc quod Judas non emptores sanguinis exspectavit, sed præ- emptores sanguinis exspectavit, sed præ- venit et per hoc, quod in arbitrio eo- venit et per hoc, quod in arbitrio eo- rum posuit utrum parum, vel multum rum posuit utrum parum, vel multum dare vellent. dare vellent.

Dicit ergo «Tunc, » pretio unguenti Dicit ergo «Tunc, » pretio unguenti amisso. amisso.

« Abiit unus. » Psal. 1, 1: Beatus vir « Abiit unus. » Psal. 1, 1: Beatus vir

dicatum fuerit hoc Evangelium in toto qui non abiit in consilio impiorum. Joan. dicatum fuerit hoc Evangelium in toto qui non abiit in consilio impiorum. Joan.

mundo, dicetur et quod hæc fecit in mundo, dicetur et quod hæc fecit in memoriam ejus. » memoriam ejus. »

Tangitur hic operis remuneratio. Et Tangitur hic operis remuneratio. Et duo tanguntur, scilicet præscientia Evan- duo tanguntur, scilicet præscientia Evan- gelii prædicandi, et laus operis in præ- gelii prædicandi, et laus operis in præ- dicato Evangelio. dicato Evangelio.

De primo dicit : « Ubicumque prædi- De primo dicit : « Ubicumque prædi- catum fuerit hoc Evangelium in toto catum fuerit hoc Evangelium in toto mundo. » Psal. XVIII, 5: In omnem ter- mundo. » Psal. XVIII, 5: In omnem ter- ram exivit sonus eorum. Marc. xvi, 15: ram exivit sonus eorum. Marc. xvi, 15: Euntes in mundum universum, prædicate Euntes in mundum universum, prædicate Evangelium omni creaturæ. Evangelium omni creaturæ.

« Dicetur, » et hoc est etiam cum « Dicetur, » et hoc est etiam cum Evangelio, «quod hæc fecit in memoriam Evangelio, «quod hæc fecit in memoriam ejus, » mulieris videlicet. Proverb. x, 7: ejus, » mulieris videlicet. Proverb. x, 7: Memoria justi cum laudibus. Psal. cxi, Memoria justi cum laudibus. Psal. cxi, 7 In memoria æterna erit justus. Sa- 7 In memoria æterna erit justus. Sa- pient. iv, 1 Immortalis est enim me- pient. iv, 1 Immortalis est enim me- moria illius, quoniam et apud Deum no- moria illius, quoniam et apud Deum no- ta est, et apud homines.. ta est, et apud homines..

<< Tunc abiit unus de duodecim, qui << Tunc abiit unus de duodecim, qui dicebatur Judas Iscariotes, ad princi- dicebatur Judas Iscariotes, ad princi- pes sacerdotum. pes sacerdotum.

XIII, 30 Exivit continuo. Erat autem XIII, 30 Exivit continuo. Erat autem nox. A vero enim lumine oculos avertit, nox. A vero enim lumine oculos avertit, cupiditate excæcatus. cupiditate excæcatus.

Et tangit ingratitudinem per hoc, quod Et tangit ingratitudinem per hoc, quod dicit: «De duodecim,» cui gratiam illam dicit: «De duodecim,» cui gratiam illam fecerat, quod inter duodecim præfecerat fecerat, quod inter duodecim præfecerat

Apostolum . Psal. LIV, 14 et 15: Dux Apostolum . Psal. LIV, 14 et 15: Dux meus, et notus meus: qui simul mecum meus, et notus meus: qui simul mecum dulces capiebas cibos. dulces capiebas cibos.

Et describit eum nomine et patria : Et describit eum nomine et patria : « Qui dicebatur Judas, » nomine : « Is- « Qui dicebatur Judas, » nomine : « Is- cariotes,» patria: a villa unde natus est. cariotes,» patria: a villa unde natus est. « Ad principes sacerdotum. » I Esdr. « Ad principes sacerdotum. » I Esdr.

IX, IX,

2 Manus principum et magistra- 2 Manus principum et magistra- tuum fuit in transgressione hac prima. tuum fuit in transgressione hac prima.

« Et ait illis, ⟫ « Et ait illis, ⟫

Quærens avaritiæ recuperationem. Pro- Quærens avaritiæ recuperationem. Pro- verb. xxx, 15 Sanguisugæ duæ sunt verb. xxx, 15 Sanguisugæ duæ sunt filiæ, dicentes: Affer, affer: furtum vide- filiæ, dicentes: Affer, affer: furtum vide- licet in Juda, et perditio sanguinis. Eccli. licet in Juda, et perditio sanguinis. Eccli. x, 9 Avaro nihil est scelestius. Et pau- x, 9 Avaro nihil est scelestius. Et pau- lo infra, y. 10 Hic et animam suam lo infra, y. 10 Hic et animam suam venalem habet, quoniam in vita sua pro- venalem habet, quoniam in vita sua pro- jecit intima sua. jecit intima sua.

« «

Quid vultis mihi dare, etc? » Quid vultis mihi dare, etc? »

Ecce quasi vile mancipium constituit Ecce quasi vile mancipium constituit

1 Cf. Supra, x, 4. 1 Cf. Supra, x, 4.

16 16

154 154

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

in potestate ementium, quid dare velint. in potestate ementium, quid dare velint. Asinum enim suum nemo sic vendit, ut Asinum enim suum nemo sic vendit, ut Judas Salvatorem. Eccli. xx, 10: Est Judas Salvatorem. Eccli. xx, 10: Est datum quod non est utile. Et paulo in- datum quod non est utile. Et paulo in- fra y. 14 Datus insipientis non erit fra y. 14 Datus insipientis non erit utilis, etc. Genes. xxv, 34 Abiit parvi- utilis, etc. Genes. xxv, 34 Abiit parvi- pendens quod primogenita vendidisset. pendens quod primogenita vendidisset.

« At illi constituerunt ei triginta ar- « At illi constituerunt ei triginta ar- genteos. genteos.

Et exinde quærebat opportunitatem Et exinde quærebat opportunitatem

ut eum traderet. » ut eum traderet. »

Ecce pretii constitutio. Ecce pretii constitutio.

« Triginta argenteos.» Zachariæ,x1, 12: « Triginta argenteos.» Zachariæ,x1, 12: Appenderunt mercedem meam triginta Appenderunt mercedem meam triginta argenteos. Genes. xxxvII, 28, venditus argenteos. Genes. xxxvII, 28, venditus est Joseph viginti argenteis, quia melius est Joseph viginti argenteis, quia melius debuit esse forum servi quam Domini. debuit esse forum servi quam Domini. Isa. LXII, 11 Ecce merces ejus cum eo, Isa. LXII, 11 Ecce merces ejus cum eo, et opus ejus coram illo: et ideo eadem et opus ejus coram illo: et ideo eadem prophetia Isaiæ legitur in Ecclesia, quarta prophetia Isaiæ legitur in Ecclesia, quarta feria ante Pascha. Et quia tunc venditus feria ante Pascha. Et quia tunc venditus fuit Dominus, ideo in jejunio, quod fit fuit Dominus, ideo in jejunio, quod fit honore passionis post sextam feriam (in honore passionis post sextam feriam (in qua crucifixus est Dominus) secundum qua crucifixus est Dominus) secundum locum tenet quarta feria, in qua est tra- locum tenet quarta feria, in qua est tra- ditus et venditus. Sed qui jejunant in ho- ditus et venditus. Sed qui jejunant in ho- nore Virginis matris sabbatum, jejunant nore Virginis matris sabbatum, jejunant congruentius: quia illa die cæteris dubi- congruentius: quia illa die cæteris dubi- tantibus, fides in ea stetit: et ideo in tantibus, fides in ea stetit: et ideo in sabbato inolevit consuetudo solemnizare sabbato inolevit consuetudo solemnizare de gloriosa Virgine. de gloriosa Virgine.

<< Et exinde, » << Et exinde, »

Pacto firmato, « quærebat opportuni- Pacto firmato, « quærebat opportuni- tatem ut eum, » sine turbis existentem, tatem ut eum, » sine turbis existentem, « traderet. » I ad Timoth. vi, 9: Qui vo- « traderet. » I ad Timoth. vi, 9: Qui vo- lunt divites fieri, incidunt in tentationem, lunt divites fieri, incidunt in tentationem, et in laqueum diaboli, et in desideria et in laqueum diaboli, et in desideria multa inutilia et nociva, quæ mergunt multa inutilia et nociva, quæ mergunt homines in interitum et perditionem. homines in interitum et perditionem. Unde, Luc. XXII, 6, apertius dicitur: Unde, Luc. XXII, 6, apertius dicitur:

1 Joan. XVIII, 2: Sciebat autem et Judas, qui 1 Joan. XVIII, 2: Sciebat autem et Judas, qui tradebat eum, locum, quia frequenter Jesus conve- tradebat eum, locum, quia frequenter Jesus conve-

Quærebat opportunitatem ut traderet Quærebat opportunitatem ut traderet illum sine turbis, ne scilicet auxilio, vel illum sine turbis, ne scilicet auxilio, vel tumultu turbarum evaderet manus tra- tumultu turbarum evaderet manus tra- dentium. dentium.

« Prima autem die Azymorum ac- « Prima autem die Azymorum ac- cesserunt discipuli ad Jesum, dicen- cesserunt discipuli ad Jesum, dicen- tes: Ubi vis paremus tibi comedere tes: Ubi vis paremus tibi comedere Pascha ? » Pascha ? »

Peracta traditione secundum confirma- Peracta traditione secundum confirma- tionem pacti, tangit eamdem secundum tionem pacti, tangit eamdem secundum opportunitatem: hoc autem est, ut in- opportunitatem: hoc autem est, ut in- veniatur sine turbis. Duæ igitur sunt veniatur sine turbis. Duæ igitur sunt opportunitates, una remota, et altera opportunitates, una remota, et altera propinqua, et conveniens malitiæ prodi- propinqua, et conveniens malitiæ prodi- toris. Prima est cœna sacramentalis in toris. Prima est cœna sacramentalis in qua declinare necesse fuit a turbis : alia qua declinare necesse fuit a turbis : alia est locus secretæ orationis, cui non com- est locus secretæ orationis, cui non com- petit etiam intimorum accessus, ibi, in petit etiam intimorum accessus, ibi, in medio y. 31: « Tunc dicit illis Jesus : medio y. 31: « Tunc dicit illis Jesus : Omnes vos scandalum patiemini, etc. » Omnes vos scandalum patiemini, etc. »

Et prima concluditur ad secundam: Et prima concluditur ad secundam: et ideo prima duas habet partes, scilicet, et ideo prima duas habet partes, scilicet, in sequestro turbarum cœnæ præparatio- in sequestro turbarum cœnæ præparatio- nem et post coenam gratia orationis ad nem et post coenam gratia orationis ad secretum locum declinationem, ibi, y. 30: secretum locum declinationem, ibi, y. 30: « Et hymno dicto exierunt, etc. » Un- « Et hymno dicto exierunt, etc. » Un- de alius Evangelista ¹ dicit, quod sciebat de alius Evangelista ¹ dicit, quod sciebat autem et Judas locum: quia frequenter autem et Judas locum: quia frequenter ibi introibat Jesus, etc. ibi introibat Jesus, etc.

Adhuc autem prior harum partium in Adhuc autem prior harum partium in tria dividitur secundum tres partes cœnæ tria dividitur secundum tres partes cœnæ sacramentalis: in quarum prima Sacra- sacramentalis: in quarum prima Sacra- mentum vetus terminatur: in secunda mentum vetus terminatur: in secunda autem Sacramentum novum instituitur, autem Sacramentum novum instituitur, ibi, y. 26: « Cœnantibus autem eis, ac- ibi, y. 26: « Cœnantibus autem eis, ac- cepit Jesus panem, etc. » In tertia, ratio cepit Jesus panem, etc. » In tertia, ratio terminationis veteris assignatur, ibi, y. 29: terminationis veteris assignatur, ibi, y. 29: « Dico autem vobis, non bibam amodo, « Dico autem vobis, non bibam amodo, etc. » etc. »

Prima harum adhuc habet partes tres : Prima harum adhuc habet partes tres : quarum prima est de cœnæ typicæ, sive quarum prima est de cœnæ typicæ, sive figuralis præparatione: secunda autem figuralis præparatione: secunda autem

nerat illuc cum discipulis suis. nerat illuc cum discipulis suis.

17 17

IN EVANG. MATTHÆI, XXVI-17. IN EVANG. MATTHÆI, XXVI-17.

de proditoris benigna et cauta a proposito de proditoris benigna et cauta a proposito malo revocatione: tertia autem de pro- malo revocatione: tertia autem de pro- ditoris temeraria et pertinaci in malitia ditoris temeraria et pertinaci in malitia obduratione. Et hæc patent in littera. obduratione. Et hæc patent in littera.

Circa cœnæ typicæ præparationem Circa cœnæ typicæ præparationem quinque opponuntur, scilicet temporis quinque opponuntur, scilicet temporis congruentia, ministrorum potestas ordi- congruentia, ministrorum potestas ordi- naria, loci proprietas determinata, de- naria, loci proprietas determinata, de- terminantis auctoritas divina, et cœnæ terminantis auctoritas divina, et cœnæ sanctæ cum sanctis communio figurativa. sanctæ cum sanctis communio figurativa. Et hæc per ordinem jacent in littera. Et hæc per ordinem jacent in littera. Dicit igitur de primo, quod cum quæ- Dicit igitur de primo, quod cum quæ- reret opportunitatem Judas crescens in reret opportunitatem Judas crescens in malitia, occurrit malitia, occurrit

<< Prima dies azymorum, » << Prima dies azymorum, »

In qua, sicut dicit Lucas', necesse fuit In qua, sicut dicit Lucas', necesse fuit occidi Pascha, et parari: et hoc fuit luna occidi Pascha, et parari: et hoc fuit luna decima quarta ad vesperum. Exod. xn, decima quarta ad vesperum. Exod. xn, 19 Septem diebus non invenietur fer- 19 Septem diebus non invenietur fer- mentatum in domibus vestris. Et hoc mentatum in domibus vestris. Et hoc idem dicitur, Numer. xxviii, 17, et Levit. idem dicitur, Numer. xxviii, 17, et Levit. XXIII, 6, et Deuter. xvi, 3. Et, iterum, XXIII, 6, et Deuter. xvi, 3. Et, iterum, Exod. XII, 6 et seq., Quarta decima die Exod. XII, 6 et seq., Quarta decima die ad vesperum Pascha Domini est, et in ad vesperum Pascha Domini est, et in quinta decima solemnitatem celebrabitis quinta decima solemnitatem celebrabitis altissimo Domino. Hoc autem fuit quinta altissimo Domino. Hoc autem fuit quinta feria ad noctem, quando non erat fermen- feria ad noctem, quando non erat fermen- tatum in domibus Judæorum: eo quod tatum in domibus Judæorum: eo quod illa nocte, sicut dicitur, Exod. XII, illa nocte, sicut dicitur, Exod. XII, 39, 39, annis revolutis multis tulerat populus annis revolutis multis tulerat populus conspersam farinam, quæ fermentari non conspersam farinam, quæ fermentari non poterat, compellentibus Ægyptiis exire poterat, compellentibus Ægyptiis exire populum de Ægypto. Et ex hoc accipi- populum de Ægypto. Et ex hoc accipi- mus ritum nostrum, quia consecramus mus ritum nostrum, quia consecramus in azymis, convenientiorem esse ritu in azymis, convenientiorem esse ritu Græcorum qui consecrant in fermentato. Græcorum qui consecrant in fermentato. Si enim in domibus Judæorum non erat Si enim in domibus Judæorum non erat tunc fermentatum, non accepit Dominus tunc fermentatum, non accepit Dominus in consecratione sui sacrosancti corporis in consecratione sui sacrosancti corporis nisi azymum. Dicitur enim azymum nisi azymum. Dicitur enim azymum ab a quod est sine, et zyma, quod est ab a quod est sine, et zyma, quod est fermentum. Convenit autem hoc etiam fermentum. Convenit autem hoc etiam mysterio. I ad Corinth. v 8: Epulemur... mysterio. I ad Corinth. v 8: Epulemur... in azymis sinceritatis et veritatis: et in azymis sinceritatis et veritatis: et

1 Cf. Luc. XXII, 7. 1 Cf. Luc. XXII, 7.

² Tà àçúµ¤ [à priv. et Cóua, fermentum] ² Tà àçúµ¤ [à priv. et Cóua, fermentum]

155 155

præmittit: Non in fermento veteri, neque præmittit: Non in fermento veteri, neque in fermento malitiæ, et nequitiæ, etc. in fermento malitiæ, et nequitiæ, etc.

« Accesserunt, »> « Accesserunt, »>

Ausu familiaritatis et debito sui ordi- Ausu familiaritatis et debito sui ordi- nis, « discipuli ad Jesum, dicentes. » nis, « discipuli ad Jesum, dicentes. » Exod. xxvIII, 41, dicitur: Consecrabis Exod. xxvIII, 41, dicitur: Consecrabis sacerdotum manus, ut sacerdotio fungan- sacerdotum manus, ut sacerdotio fungan- tur mihi. tur mihi.

« Ubi vis paremus tibi comedere Pa- « Ubi vis paremus tibi comedere Pa- scha? » scha? »

Non puto quemquam legisse, quod dis- Non puto quemquam legisse, quod dis- cipuli se ad coquinandum exhibuerunt cipuli se ad coquinandum exhibuerunt nisi hoc loco. Joan. enim iv, 8, legitur, nisi hoc loco. Joan. enim iv, 8, legitur, quod discipuli abierant in civitatem ut quod discipuli abierant in civitatem ut cibos emerent, sed non ut coquinarent. cibos emerent, sed non ut coquinarent. Causa autem est, quia sacramentalis cœna Causa autem est, quia sacramentalis cœna ordinata, et consecratæ potestatis exigit ordinata, et consecratæ potestatis exigit ministrum, et illos ministros opportuit ministrum, et illos ministros opportuit esse Apostolos, qui ordinati a Domino esse Apostolos, qui ordinati a Domino intelliguntur. Alibi etiam cum communis intelliguntur. Alibi etiam cum communis esset refectio, dicit gratia humilitatis: esset refectio, dicit gratia humilitatis: Ego in medio vestrum sum, sicut qui Ego in medio vestrum sum, sicut qui ministrat ³. ministrat ³.

Et attende ordinem. Discipuli parant Et attende ordinem. Discipuli parant Sacramentum vetus et Jesus inchoat Sacramentum vetus et Jesus inchoat novum, et discipulis committit frequen- novum, et discipulis committit frequen- tandum, et interdicit usum veteris. Infra, tandum, et interdicit usum veteris. Infra, in eodem, y. 26: Conantibus autem, etc. in eodem, y. 26: Conantibus autem, etc.

Dicunt autem: « Ubi vis ? » Non enim Dicunt autem: « Ubi vis ? » Non enim habebat certam habitationem: sed sicut habebat certam habitationem: sed sicut supra, vu, 20, dixit: Vulpes foveas ha- supra, vu, 20, dixit: Vulpes foveas ha- bent, et volucres cœli nidos: filius au- bent, et volucres cœli nidos: filius au- tem hominis non habet ubi caput reclinet. tem hominis non habet ubi caput reclinet. Joan. 1, 11 In propria venit, et sui eum Joan. 1, 11 In propria venit, et sui eum non receperunt. non receperunt.

« Paremus, » nos qui ministri sumus, « Paremus, » nos qui ministri sumus, te nos ordinante. Isa. LXI, 6: Vos autem te nos ordinante. Isa. LXI, 6: Vos autem sacerdotes Domini vocabimini: Ministri sacerdotes Domini vocabimini: Ministri Dei nostri, dicetur vobis. I Petr. 11, 9: Dei nostri, dicetur vobis. I Petr. 11, 9: Genus electum, regale sacerdotium, gens Genus electum, regale sacerdotium, gens sancta, populus acquisitionis: ut virtu- sancta, populus acquisitionis: ut virtu-

* Luc. XXII, 27. * Luc. XXII, 27.

18 18

156 156

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

tes annuntietis ejus qui de tenebris vos tes annuntietis ejus qui de tenebris vos vocavit in admirabile lumen suum. vocavit in admirabile lumen suum.

«Comedere Pascha, » hoc est, agnum «Comedere Pascha, » hoc est, agnum typicæ et veteris immolationis, cum la- typicæ et veteris immolationis, cum la- ctucis agrestibus et azymis panibus. Non ctucis agrestibus et azymis panibus. Non enim dicitur hic Pascha solemnitas ipsa, enim dicitur hic Pascha solemnitas ipsa, quam nemo comedit, sed id quod in Pa- quam nemo comedit, sed id quod in Pa- scha offerebatur. Joan. xvIII, 28: Ipsi non scha offerebatur. Joan. xvIII, 28: Ipsi non introierunt in prætorium, ut non conta- introierunt in prætorium, ut non conta- minarentur, sed ut menducarent Pascha. minarentur, sed ut menducarent Pascha. Similiter accipitur, I ad Corinth. v, 7: Similiter accipitur, I ad Corinth. v, 7: Pascha nostrum immolatus est Chri- Pascha nostrum immolatus est Chri-

stus. stus.

« Ad quemdam. Ecce paupertatis hu- « Ad quemdam. Ecce paupertatis hu- militas. Pauper enim erat, non claræ di- militas. Pauper enim erat, non claræ di- gnitatis, et nominis inter cives. Unde, Luc. gnitatis, et nominis inter cives. Unde, Luc. XXII, 10 Occurret vobis homo quidam XXII, 10 Occurret vobis homo quidam amphoram aquæ portans. Paupertatis amphoram aquæ portans. Paupertatis enim judicium dedit, qui per se non vi- enim judicium dedit, qui per se non vi- num, sed aquam ad festum Paschæ cele- num, sed aquam ad festum Paschæ cele- brandum portavit. Zachar. IX, 9: Ipse brandum portavit. Zachar. IX, 9: Ipse pauper. Psal. LXXXVII, 16: Pauper sum pauper. Psal. LXXXVII, 16: Pauper sum ego, et in laboribus a juventute mea. ego, et in laboribus a juventute mea. Unde etiam Apostolus in tali coena vitu- Unde etiam Apostolus in tali coena vitu- perat præparationes divitum, I ad Co- perat præparationes divitum, I ad Co- rinth. xi, 18, 20 et 21: Primum quidem rinth. xi, 18, 20 et 21: Primum quidem convenientibus vobis in Ecclesiam..., jam convenientibus vobis in Ecclesiam..., jam non est dominicam cœnam manducare. non est dominicam cœnam manducare.

<< At Jesus dixit: Ite in civitatem ad Unusquisque enim suam cœnam præsu- << At Jesus dixit: Ite in civitatem ad Unusquisque enim suam cœnam præsu- quemdam. » quemdam. »

« At Jesus dixit.» Locum determinans : « At Jesus dixit.» Locum determinans : in quo tria dicit. Discipulis enim mini- in quo tria dicit. Discipulis enim mini- sterium cœnæ injungit, locum determinat, sterium cœnæ injungit, locum determinat, et prætendit paupertatis humilitatem. et prætendit paupertatis humilitatem.

Per hoc enim, quod dicit: « Ite » in- Per hoc enim, quod dicit: « Ite » in- jungit ministerium. Simile, Luc. x, 3: jungit ministerium. Simile, Luc. x, 3: Ite: ecce ego mitto vos. Marc. XVI, 15: Ite: ecce ego mitto vos. Marc. XVI, 15: Euntes in mundum universum, etc. Euntes in mundum universum, etc.

« In civitatem. » Loci determinatio, in « In civitatem. » Loci determinatio, in quo notatur, quod communicare debet, quo notatur, quod communicare debet, qui cœnam Domini cœnat: quia civitas qui cœnam Domini cœnat: quia civitas dicitur civium unitas. Non communicat dicitur civium unitas. Non communicat autem sacramentaliter, qui excommu- autem sacramentaliter, qui excommu- nicatus est Ecclesiæ jurisdictione: spiri- nicatus est Ecclesiæ jurisdictione: spiri- tualiter autem non communicat, qui tualiter autem non communicat, qui excommunicatus est Ecclesiæ triumphan- excommunicatus est Ecclesiæ triumphan- tis excommunicatione, quæ fit pro mor- tis excommunicatione, quæ fit pro mor- tali peccato. I ad Corinth. xvi, 22: Si tali peccato. I ad Corinth. xvi, 22: Si quis non amat Dominum nostrum Je- quis non amat Dominum nostrum Je- sum Christum, anathema sit, Maran sum Christum, anathema sit, Maran Atha. Hæc communio significatur in Atha. Hæc communio significatur in Psalmo cxx1, 3: Jerusalem, quæ ædifi- Psalmo cxx1, 3: Jerusalem, quæ ædifi- catur ut civitas, cujus participatio ejus catur ut civitas, cujus participatio ejus in idipsum. Apocal. in, 20: Si quis ape- in idipsum. Apocal. in, 20: Si quis ape- ruerit mihi, intrabo ad illum, et cœnabo ruerit mihi, intrabo ad illum, et cœnabo cum illo, et ipse mecum. Non ergo cœnat cum illo, et ipse mecum. Non ergo cœnat cum Domino nisi in quem jam per gra- cum Domino nisi in quem jam per gra- tiam inhabitat Deus. Ideo communis con- tiam inhabitat Deus. Ideo communis con- fessio et poenitentia instituitur ante gene- fessio et poenitentia instituitur ante gene- ralem, quæ in Pascha celebratur, commu- ralem, quæ in Pascha celebratur, commu- nionem et indicitur generale jejunium. nionem et indicitur generale jejunium.

mit ad manducandum. Et alius quidem mit ad manducandum. Et alius quidem esurit, alius vero ebrius est. Unde et Ra- esurit, alius vero ebrius est. Unde et Ra- banus hic exclamat, dicens : « Audiant banus hic exclamat, dicens : « Audiant « quibus ædificandarum domorum vita « quibus ædificandarum domorum vita « est, quos pretiosorum marmorum co- « est, quos pretiosorum marmorum co- lumnæ delectant ! » Jerem. xxi, 13 et lumnæ delectant ! » Jerem. xxi, 13 et 14 Væ qui ædificat domum suam in in- 14 Væ qui ædificat domum suam in in- justitia ! Qui dicit: Ædificabo mihi do- justitia ! Qui dicit: Ædificabo mihi do- mum latam, et coenacula spatiosa: qui mum latam, et coenacula spatiosa: qui aperit sibi fenestras, et facit laquearia aperit sibi fenestras, et facit laquearia cedrina, pingitque sinopide. Amos, III, cedrina, pingitque sinopide. Amos, III, 15 Percutiam domum hiemalem cum do- 15 Percutiam domum hiemalem cum do- mo æstiva et peribunt domus eburneæ. mo æstiva et peribunt domus eburneæ.

« Et dicite ei Magister dicit: Tem- « Et dicite ei Magister dicit: Tem- pus meum prope est apud te facio pus meum prope est apud te facio Pascha cum discipulis meis. » Pascha cum discipulis meis. »

Instituentis et terminantis hic tangitur Instituentis et terminantis hic tangitur auctoritas. Et dicit quatuor, scilicet ter- auctoritas. Et dicit quatuor, scilicet ter- minantis typicum sacramentum auctori- minantis typicum sacramentum auctori- tatem et ejusdem in passione sua, qua tatem et ejusdem in passione sua, qua omnia consummantur, terminationem : omnia consummantur, terminationem : et ultimam istius Sacramenti celebratio- et ultimam istius Sacramenti celebratio- nem et significatam in illo Sacramento nem et significatam in illo Sacramento communionem et hæc tanguntur per communionem et hæc tanguntur per ordinem. ordinem.

De primo dicit : « Magister dicit. » Po- De primo dicit : « Magister dicit. » Po- tius dicit Magister quam Dominus: quia tius dicit Magister quam Dominus: quia sacramentum est signum, quod præter sacramentum est signum, quod præter speciem quam ingerit sensibus, aliud facit speciem quam ingerit sensibus, aliud facit in notitiam venire: et usus ejus est to- in notitiam venire: et usus ejus est to- tus in significando doctrinam spiritualem : tus in significando doctrinam spiritualem :

IN EVANG. MATTHÆI, XXVI-18, 19. IN EVANG. MATTHÆI, XXVI-18, 19.

et hoc potius ad magisterium, quam ad et hoc potius ad magisterium, quam ad dominium pertinet. Isa. L, 5: Dominus dominium pertinet. Isa. L, 5: Dominus Deus aperuit mihi aurem, ut audiam eum Deus aperuit mihi aurem, ut audiam eum tamquam magistrum: ego autem non tamquam magistrum: ego autem non contradico. Joan. III, 2: Scimus quia a contradico. Joan. III, 2: Scimus quia a Deo venisti magister. Luc. IV, 32: Stu- Deo venisti magister. Luc. IV, 32: Stu- pebant in doctrina ejus, quia in potestate pebant in doctrina ejus, quia in potestate erat sermo ipsius. erat sermo ipsius.

« Tempus meum prope est. » Cum tem- « Tempus meum prope est. » Cum tem- pus sit quidam numerus, ut dicit Philo- pus sit quidam numerus, ut dicit Philo- sophus, non habetur tempus hominis sophus, non habetur tempus hominis nisi sicut numerus vitæ hominis et hoc nisi sicut numerus vitæ hominis et hoc est per ultimæ horæ adjectionem, sicut est per ultimæ horæ adjectionem, sicut et numerus constituitur per ultimæ unita- et numerus constituitur per ultimæ unita- tis adjectionem: sic enim tempus est men- tis adjectionem: sic enim tempus est men- sura vitæ et numerus. Unde quidam di- sura vitæ et numerus. Unde quidam di- xit, Isa. xxxvII, 10: Ego dixi: In dimi- xit, Isa. xxxvII, 10: Ego dixi: In dimi- dio dierum meorum vadam ad portas in- dio dierum meorum vadam ad portas in- feri. Quæsivi residuum annorum meo- feri. Quæsivi residuum annorum meo- rum. Hoc autem tempus dupliciter fuit rum. Hoc autem tempus dupliciter fuit Christi uno quidem modo, qui dictus Christi uno quidem modo, qui dictus est alio autem modo, qui in dispositione est alio autem modo, qui in dispositione sua fuit, quantus esset numerus tempo- sua fuit, quantus esset numerus tempo- ris. In nobis enim non est, quantum vi- ris. In nobis enim non est, quantum vi- vamus et ideo tempus nostrum semper vamus et ideo tempus nostrum semper est in termino quasi finiente vitam: sed est in termino quasi finiente vitam: sed non sic Christo. Joan. VII, 6: Tempus non sic Christo. Joan. VII, 6: Tempus meum nondum advenit: tempus autem meum nondum advenit: tempus autem vestrum semper est paratum. Hoc igitur vestrum semper est paratum. Hoc igitur modo (tempus Christi passio est in finita modo (tempus Christi passio est in finita vita) dixit Consummatum est, omni- vita) dixit Consummatum est, omni- bus legalibus finem imponens. Et hæc est bus legalibus finem imponens. Et hæc est ratio, quare de tempore suo in cœna fa- ratio, quare de tempore suo in cœna fa- cit mentionem. Ex hoc autem etiam dis- cit mentionem. Ex hoc autem etiam dis- cipuli instruebantur, quod non ignorans cipuli instruebantur, quod non ignorans præoccupabatur passione, sed volens, et præoccupabatur passione, sed volens, et omnia ex sapientia præordinans. Ad Ro- omnia ex sapientia præordinans. Ad Ro- man. x1, 34 et 36: Quis enim cognovit man. x1, 34 et 36: Quis enim cognovit sensum Domini? Aut quis consiliarius sensum Domini? Aut quis consiliarius ejus fuit ?... Quoniam ex ipso, et per ejus fuit ?... Quoniam ex ipso, et per ipsum, et in ipso sunt omnia. ipsum, et in ipso sunt omnia.