IN EVANG. MATTHÆI, XXIV-6, 7, 8. IN EVANG. MATTHÆI, XXIV-6, 7, 8.

tionis, inter manus offerentium enixa est tionis, inter manus offerentium enixa est agnam quæ naturæ inordinatio futuri agnam quæ naturæ inordinatio futuri excidii dedit opinionem. excidii dedit opinionem.

« Videte ne turbemini : oportet « Videte ne turbemini : oportet enim hæc fieri, sed nondum est enim hæc fieri, sed nondum est finis. finis.

Ecce cautelæ admonitio, ne turbentur. Ecce cautelæ admonitio, ne turbentur. Proverb. x, 21 Non contristabit ju- Proverb. x, 21 Non contristabit ju- stum quidquid ei acciderit. Joan. xiv, stum quidquid ei acciderit. Joan. xiv, 27 Non turbetur cor vestrum, neque 27 Non turbetur cor vestrum, neque formidet. Turbatio autem est inæquali- formidet. Turbatio autem est inæquali- tas, sive casus quidam cordis in pericu- tas, sive casus quidam cordis in pericu- lorum angustia, lumen rationis obnubi- lorum angustia, lumen rationis obnubi- lans et hoc habet triplicem gradum : lans et hoc habet triplicem gradum : tangit enim afficiendo, et impedit ratio- tangit enim afficiendo, et impedit ratio- nem, et prosternit. Primum est infirmita- nem, et prosternit. Primum est infirmita- tis naturæ quia licet spiritus promptus tis naturæ quia licet spiritus promptus sit, caro tamen est infirma; secundum sit, caro tamen est infirma; secundum est venialis culpæ, Baruch, m, 1: Anima est venialis culpæ, Baruch, m, 1: Anima in angustiis, et spiritus anxius clamat in angustiis, et spiritus anxius clamat ad te. Tertium est vitiosæ perversitatis, ad te. Tertium est vitiosæ perversitatis, Josue, vII, 25 Quia turbasti nos, ex- Josue, vII, 25 Quia turbasti nos, ex- turbet te Dominus. Propter hoc dicit turbet te Dominus. Propter hoc dicit Job, xx, 17: Non perii propter immi- Job, xx, 17: Non perii propter immi- nentes tenebras, nec faciem meam ope- nentes tenebras, nec faciem meam ope- ruit caligo. ruit caligo.

Assignat autem rationem, quare non Assignat autem rationem, quare non turbentur et hæc est ratio, quare per- turbentur et hæc est ratio, quare per- mittit Deus talia fieri, dicens: «< Opor- mittit Deus talia fieri, dicens: «< Opor- tet, hoc est, opportunum est, scilicet tet, hoc est, opportunum est, scilicet meritis malorum expediens, et probatio- meritis malorum expediens, et probatio-

ni bonorum. ni bonorum.

; ;

Primum autem generale Judææ exci- Primum autem generale Judææ exci- dium «Hæc fieri, »ut per hoc admo- dium «Hæc fieri, »ut per hoc admo- neantur quod graviora exspectant, nisi neantur quod graviora exspectant, nisi corrigantur. corrigantur.

« Sed nondum est finis, » et ideo non « Sed nondum est finis, » et ideo non statim a Judæa recedatis, quinimo forti- statim a Judæa recedatis, quinimo forti- ter prædicationi instetis. Sic etiam, Su- ter prædicationi instetis. Sic etiam, Su- pra, xvi, 7, dictum est: Necesse est ut pra, xvi, 7, dictum est: Necesse est ut veniant scandala: verumtamen væ ho- veniant scandala: verumtamen væ ho- mini illi per quem scandalum venit! mini illi per quem scandalum venit! Ezechiel. VII, 2 Finis venit, venit finis Ezechiel. VII, 2 Finis venit, venit finis super quatuor plagas terræ. super quatuor plagas terræ.

87 87

et regnum in regnum : et erunt pe- et regnum in regnum : et erunt pe- stilentiæ, et fames, et terræmotus per stilentiæ, et fames, et terræmotus per loca. loca.

Hæc autem omnia initia sunt do- Hæc autem omnia initia sunt do- lorum. » lorum. »

Describit tribulationis modum per ea Describit tribulationis modum per ea quæ turbabunt. Et tangit tribulationem quæ turbabunt. Et tangit tribulationem ex parte pugnæ hominum, et ex parte ex parte pugnæ hominum, et ex parte corruptionis electorum. corruptionis electorum.

Ex parte quidem pugnæ hominum, Ex parte quidem pugnæ hominum, malum perturbans dupliciter est ma- malum perturbans dupliciter est ma- gnum, generalitate videlicet, et potentia gnum, generalitate videlicet, et potentia pugnantium. pugnantium.

Generale notat, cum dicit: « Consur- Generale notat, cum dicit: « Consur- get gens in gentem. » Luc. xx1, 9: Cum get gens in gentem. » Luc. xx1, 9: Cum audieritis prælia, et seditiones, nolite audieritis prælia, et seditiones, nolite terreri: oportet primum hæc fieri, sed terreri: oportet primum hæc fieri, sed nondum statim finis. Hujus contrarium nondum statim finis. Hujus contrarium præcessit Christi in carne adventum. Isa. præcessit Christi in carne adventum. Isa. 11, 4: Non levabit gens contra gentem 11, 4: Non levabit gens contra gentem gladium, nec exercebuntur ultra ad gladium, nec exercebuntur ultra ad prælium. Apocal. VI, 4: Datum est ei prælium. Apocal. VI, 4: Datum est ei ut sumeret pacem de terra, et ut (homi- ut sumeret pacem de terra, et ut (homi- nes) invicem se interficiant. nes) invicem se interficiant.

De potentia pugnantium subdit: « Et De potentia pugnantium subdit: « Et regnum adversus regnum. » Hoc descri- regnum adversus regnum. » Hoc descri- bitur, Daniel. x, 20, qualiter rex austri, bitur, Daniel. x, 20, qualiter rex austri, sive Ægypti, pugnabat adversus regem sive Ægypti, pugnabat adversus regem Græciæ. Daniel. vu, 2: Quatuor venti Græciæ. Daniel. vu, 2: Quatuor venti cæli pugnabant in mari magno. cæli pugnabant in mari magno.

« Et erunt, » corruptione elementorum « Et erunt, » corruptione elementorum tripliciter Qualitate quidem corruptis tripliciter Qualitate quidem corruptis elementis erunt « pestilentiæ : » agro- elementis erunt « pestilentiæ : » agro- rum sterilitate erunt « fames: » compu- rum sterilitate erunt « fames: » compu- gnationis impulsu erunt « terræmotus gnationis impulsu erunt « terræmotus per loca. » Ezechiel. vi, 14 et 15: Ira per loca. » Ezechiel. vi, 14 et 15: Ira mea super universum populum ejus... mea super universum populum ejus... Qui in civitate sunt, pestilentia et fame Qui in civitate sunt, pestilentia et fame devorabuntur. Jerem. xxix, 18: Perse- devorabuntur. Jerem. xxix, 18: Perse- quar eos in gladio, et in fame, et in pe- quar eos in gladio, et in fame, et in pe- stilentia dabo eos in vexationem uni- stilentia dabo eos in vexationem uni- versis regnis terræ. Apocalyps. vi, 8: versis regnis terræ. Apocalyps. vi, 8: Ecce equus pallidus: et qui sedebat su- Ecce equus pallidus: et qui sedebat su- per eum, nomen illi Mors. Et sequitur ; per eum, nomen illi Mors. Et sequitur ; Et data est illi potestas interficere gla- Et data est illi potestas interficere gla- dio, fame, et morte. De terræmotu dici- dio, fame, et morte. De terræmotu dici-

: :

« Consurget enim gens in gentem, tur, Apocalyps. xvi, 18 Terræmotus « Consurget enim gens in gentem, tur, Apocalyps. xvi, 18 Terræmotus

9 9

88 88

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

factus est magnus, qualis numquam factus est magnus, qualis numquam fuit ex quo homines fuerunt super ter- fuit ex quo homines fuerunt super ter- ram. Isaiæ, xxiv, 19 et 20: Contritione ram. Isaiæ, xxiv, 19 et 20: Contritione conteretur terra, commotione commove- conteretur terra, commotione commove- bitur terra, agitatione agitabitur terra. bitur terra, agitatione agitabitur terra.

« Hæc autem omnia initia sunt do- « Hæc autem omnia initia sunt do- lorum. » lorum. »

Ecce mali quantitas: quia enim dixe- Ecce mali quantitas: quia enim dixe- rat quod nondum statim finis: ideo dicit, rat quod nondum statim finis: ideo dicit, quod hæc sunt primæ parturitionis con- quod hæc sunt primæ parturitionis con- ceptus. Verumtamen, « dolorum, » non ceptus. Verumtamen, « dolorum, » non est in hebræo et est male translatum, est in hebræo et est male translatum, et deberet esse sic : « Hæc omnia initia et deberet esse sic : « Hæc omnia initia sunt parturitionum : » sed translator sunt parturitionum : » sed translator ponit effectum pro causa. Isa. XIII, 8: ponit effectum pro causa. Isa. XIII, 8: Torsiones et dolores tenebunt, quasi par- Torsiones et dolores tenebunt, quasi par- turiens dolebunt. Isa. xxxvII, 3: Dies turiens dolebunt. Isa. xxxvII, 3: Dies tribulationis, et correptionis, et blasphe- tribulationis, et correptionis, et blasphe- miæ dies hæc quia venerunt filii usque miæ dies hæc quia venerunt filii usque ad partum, et virtus non est pariendi. ad partum, et virtus non est pariendi. Luc. XXI, 25 et 26: In terris erit pres- Luc. XXI, 25 et 26: In terris erit pres- sura gentium... arescentibus hominibus sura gentium... arescentibus hominibus præ timore et exspectatione, quæ super- præ timore et exspectatione, quæ super- venient universo orbi. venient universo orbi.

: :

« Tunc tradent vos in tribulatio- « Tunc tradent vos in tribulatio- nem, et occident vos: et eritis odio nem, et occident vos: et eritis odio omnibus gentibus propter nomen omnibus gentibus propter nomen

meum. » meum. »

Ecce specialis tribulatio Sanctorum. Ecce specialis tribulatio Sanctorum. Et hoc malum describitur quadruplici- Et hoc malum describitur quadruplici- ter in afflictione Sanctorum perfecto- ter in afflictione Sanctorum perfecto- rum, in scandalo in fide infirmorum, in rum, in scandalo in fide infirmorum, in instantia pseudoprophetarum tyrannos instantia pseudoprophetarum tyrannos confirmantium, in iniquitatis abundantia confirmantium, in iniquitatis abundantia prævalente adversus Sanctos. Et hæc prævalente adversus Sanctos. Et hæc patent in littera. patent in littera.

Afflictio perfectorum describitur dupli- Afflictio perfectorum describitur dupli- citer, scilicet tribulationis modo, et tri- citer, scilicet tribulationis modo, et tri- bulationis causa, quæ est nomen Domi- bulationis causa, quæ est nomen Domi- ni et ideo « felix est tribulatio, cujus ni et ideo « felix est tribulatio, cujus « nomen Domini est causa, » ut dicit « nomen Domini est causa, » ut dicit Augustinus. Augustinus.

In modo tripliciter describitur tradi- In modo tripliciter describitur tradi- tione, occisione, et odio persecutio- tione, occisione, et odio persecutio- nis. nis.

Dicit igitur: « Tunc tradent vos, » Dicit igitur: « Tunc tradent vos, » non emendati, sed exasperati malis præ- non emendati, sed exasperati malis præ- dictis, « tradent vos in tribulationem, » dictis, « tradent vos in tribulationem, » fraudulenter et dolose capientes, et insi- fraudulenter et dolose capientes, et insi- diantes flagellabunt. Supra, x, 17 et 18: diantes flagellabunt. Supra, x, 17 et 18: Tradent enim vos in conciliis, et in sy- Tradent enim vos in conciliis, et in sy- nagogis suis flagellabunt vos. Et ad præ- nagogis suis flagellabunt vos. Et ad præ- sides et ad reges ducemini. II Machab. vii, sides et ad reges ducemini. II Machab. vii, 1, Septem fratres flagris taureis sunt 1, Septem fratres flagris taureis sunt cruciati cruciati

« Et occident vos. » Daniel. x1, 44: « Et occident vos. » Daniel. x1, 44: Veniet in multitudine magna ut conterat Veniet in multitudine magna ut conterat et interficiat plurimos. Apocalyps. XIII, et interficiat plurimos. Apocalyps. XIII, 15: Faciet ut quicumque non adorave- 15: Faciet ut quicumque non adorave- rint imaginem bestiæ, occidantur. rint imaginem bestiæ, occidantur.

: :

« Et eritis odio. » Odium est radicata « Et eritis odio. » Odium est radicata ira « omnibus hominibus, » humum ira « omnibus hominibus, » humum sapientibus. Exod. 1, 13: Oderant filios sapientibus. Exod. 1, 13: Oderant filios Israel. Ægyptii. Genes. xxvii, 41: Ode- Israel. Ægyptii. Genes. xxvii, 41: Ode- rat semper Esau Jacob. Genes. XXXVII, rat semper Esau Jacob. Genes. XXXVII, 4 Oderant Joseph fratres sui, nec pote- 4 Oderant Joseph fratres sui, nec pote- rant ei quidquam pacifice loqui. rant ei quidquam pacifice loqui.

«< Propter nomen meum. » I Petr. iv, «< Propter nomen meum. » I Petr. iv, 14: Si exprobramini in nomine Christi, 14: Si exprobramini in nomine Christi, beati eritis. Luc. VI, 22: Beati eritis beati eritis. Luc. VI, 22: Beati eritis cum vos oderint homines..., et exprobra- cum vos oderint homines..., et exprobra- verint, et ejecerint nomen vestrum tam- verint, et ejecerint nomen vestrum tam- quam malum propter Filium hominis : quam malum propter Filium hominis : quia poena non facit Martyrem, sed cau- quia poena non facit Martyrem, sed cau- sa. Joan. xv, 21: Hæc omnia facient sa. Joan. xv, 21: Hæc omnia facient vobis propter nomen meum, quia ne- vobis propter nomen meum, quia ne- sciunt eum qui misit me. Et hæc omnia sciunt eum qui misit me. Et hæc omnia passi sunt discipuli a Judæis : et ideo, passi sunt discipuli a Judæis : et ideo, Supra, xxII, 6, dixit quod tenuerunt Supra, xxII, 6, dixit quod tenuerunt servos suos, et contumeliis affectos occi- servos suos, et contumeliis affectos occi- derunt. derunt.

« Et tunc scandalizabuntur multi, 10 « Et tunc scandalizabuntur multi, 10 et invicem tradent, et odio habebunt. et invicem tradent, et odio habebunt. invicem. invicem.

Et multi pseudoprophetæ surgent, Et multi pseudoprophetæ surgent, et seducent multos. et seducent multos.

Et quoniam abundavit iniquitas, re- Et quoniam abundavit iniquitas, re- frigescet charitas multorum. frigescet charitas multorum.

18 18

IN EVANG. MATTHÆI, XXIV-10, 11, 12, 13. IN EVANG. MATTHÆI, XXIV-10, 11, 12, 13.

89 89

Qui autem perseveraverit usque in prophetæ, et dabunt signa et portenta ad Qui autem perseveraverit usque in prophetæ, et dabunt signa et portenta ad finem, hic salvus erit. » finem, hic salvus erit. »

: :

Ecce scandalum infirmorum. Et de- Ecce scandalum infirmorum. Et de- scribitur tribus modis in apostasia, in scribitur tribus modis in apostasia, in traditione, et in odio, quæ apostasiam traditione, et in odio, quæ apostasiam sequuntur. sequuntur.

Dicit ergo « Et tunc scandalizabun- Dicit ergo « Et tunc scandalizabun- tur, hoc est, impingendo in pœnas ti- tur, hoc est, impingendo in pœnas ti- more apostabunt a fide. I ad Timoth. IV, more apostabunt a fide. I ad Timoth. IV, 1: In novissimis temporibus discedent 1: In novissimis temporibus discedent quidam a fide, attendentes spiritibus er- quidam a fide, attendentes spiritibus er- roris, et doctrinis dæmoniorum. Isa. roris, et doctrinis dæmoniorum. Isa. VIII, 15 Offendent ex eis plurimi, et ca- VIII, 15 Offendent ex eis plurimi, et ca- dent, et conterentur, et irretientur, et dent, et conterentur, et irretientur, et capientur. Luc. 11, 34: Ecce positus est capientur. Luc. 11, 34: Ecce positus est hic in ruinam, et in resurrectionem multo- hic in ruinam, et in resurrectionem multo- rum in Israel, et in signum cui contra- rum in Israel, et in signum cui contra- dicetur. dicetur.

4: 4:

« Et invicem tradent, » quia cum « Et invicem tradent, » quia cum apostatabunt, tunc tradent alios fideles apostatabunt, tunc tradent alios fideles scientes familiaria eorum. Jerem. 1x, scientes familiaria eorum. Jerem. 1x, Omnis frater supplantans supplantabit, Omnis frater supplantans supplantabit, et omnis amicus fraudulenter incedet. et omnis amicus fraudulenter incedet. I ad Corinth. XI, 26: Periculum in I ad Corinth. XI, 26: Periculum in falsis fratribus. Jerem. XII, 6: Fratres falsis fratribus. Jerem. XII, 6: Fratres tui, et domus patris tui, etiam ipsi pug- tui, et domus patris tui, etiam ipsi pug- nabunt adversum te. Cantic. 1, 5: Filii nabunt adversum te. Cantic. 1, 5: Filii matris meæ pugnaverunt contra me. matris meæ pugnaverunt contra me.

« Et odio habebunt invicem, » quos « Et odio habebunt invicem, » quos tradere non poterunt. Supra, x, 22 : tradere non poterunt. Supra, x, 22 : Eritis odio omnibus propter nomen Eritis odio omnibus propter nomen meum. Joan. xv, 25: Ut adimpleatur meum. Joan. xv, 25: Ut adimpleatur sermo qui in lege eorum scriptus est: sermo qui in lege eorum scriptus est: Quia odio habuerunt me gratis. Psal. Quia odio habuerunt me gratis. Psal. CVIII, 4 Pro eo ut me diligerent, detra- CVIII, 4 Pro eo ut me diligerent, detra- hebant mihi. Psal. xxiv, 19: Odio ini- hebant mihi. Psal. xxiv, 19: Odio ini- quo oderunt me. quo oderunt me.

« Et multi pseudoprophetæ sur- « Et multi pseudoprophetæ sur- gent. » gent. »

seducendos, si fieri potest, etiam electos. seducendos, si fieri potest, etiam electos. Apocalyps. xix, 20: Apprehensa est be- Apocalyps. xix, 20: Apprehensa est be- stia, et cum ea pseudopropheta, qui fecit stia, et cum ea pseudopropheta, qui fecit signa coram ipso. signa coram ipso.

« Et quoniam abundavit iniqui- « Et quoniam abundavit iniqui- tas. » tas. »

Dupliciter abundant multiplicitate, Dupliciter abundant multiplicitate, et in hoc quod prævalet et secundum et in hoc quod prævalet et secundum est causa primi. Habacuc, 1, 4: Quia est causa primi. Habacuc, 1, 4: Quia impius prævalet adversus justum, prop- impius prævalet adversus justum, prop- terea egreditur judicium perversum. terea egreditur judicium perversum. Psal. LXXII, 7 Prodiit quasi ex adipe Psal. LXXII, 7 Prodiit quasi ex adipe iniquitas eorum: transierunt in affe- iniquitas eorum: transierunt in affe- ctum cordis. II ad Timoth. III, 1 et 2: ctum cordis. II ad Timoth. III, 1 et 2: In novissimis diebus erunt homines se- In novissimis diebus erunt homines se- ipsos amantes, cupidi, elati, superbi, ipsos amantes, cupidi, elati, superbi, blasphemi, et cæteri hujusmodi. Ad Ro- blasphemi, et cæteri hujusmodi. Ad Ro- man. 1, 29 Repletos omni iniquitate. man. 1, 29 Repletos omni iniquitate. Psal. LXXII, 6 Operti sunt iniquitate et Psal. LXXII, 6 Operti sunt iniquitate et impietate sua. impietate sua.

« Refrigescet charitas multorum. » « Refrigescet charitas multorum. » Psal. CXLVII, 17: Mittit crystallum Psal. CXLVII, 17: Mittit crystallum suam sicut buccellas: ante faciem frigo- suam sicut buccellas: ante faciem frigo- ris ejus quis sustinebit? Eccli. XLIII, ris ejus quis sustinebit? Eccli. XLIII, 22 Frigidus ventus aquilo flavit, et 22 Frigidus ventus aquilo flavit, et gelavit crystallus ab aqua. Apocalyps. gelavit crystallus ab aqua. Apocalyps.

11, 11,

4: Habeo adversum te, quod charita- 4: Habeo adversum te, quod charita- tem tuam primam reliquisti. Contra tem tuam primam reliquisti. Contra quod de Ecclesia dicitur, Proverb. xxxi, quod de Ecclesia dicitur, Proverb. xxxi, 21: Non timebit domui suæ a frigoribus 21: Non timebit domui suæ a frigoribus nivis omnes enim domestici ejus vesti- nivis omnes enim domestici ejus vesti- ti sunt duplicibus, hoc est, gemino præ- ti sunt duplicibus, hoc est, gemino præ- cepto charitatis. cepto charitatis.

« Qui autem perseveraverit usque « Qui autem perseveraverit usque in finem. » in finem. »

Ecce consolatio (alias, confirmatio) in Ecce consolatio (alias, confirmatio) in

Ecce instantia pseudoprophetarum ty- promissione salutis et, Supra, x, 22: Ecce instantia pseudoprophetarum ty- promissione salutis et, Supra, x, 22: rannos adjuvantium. rannos adjuvantium.

« Et seducent multos, » blandimento « Et seducent multos, » blandimento religionis, et impunitatis. Marci, XIII, religionis, et impunitatis. Marci, XIII, 22: Exsurgent pseudochristi et pseudo- 22: Exsurgent pseudochristi et pseudo-

1 Cf. enarrationem in hunc locum Matthæi, 1 Cf. enarrationem in hunc locum Matthæi,

idem dicitur: quia perseverandum in idem dicitur: quia perseverandum in veritatis cognitione et fide, et in affe- veritatis cognitione et fide, et in affe- ctionis charitate. Sapient. vIII, 1 : Attin- ctionis charitate. Sapient. vIII, 1 : Attin- git a fine usque ad finem fortiter. Levit. git a fine usque ad finem fortiter. Levit.

x, 22, pag. 463, Tom. XX. x, 22, pag. 463, Tom. XX.

14 14

90 90

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

III, 9, cauda præcipitur offerri, per quam III, 9, cauda præcipitur offerri, per quam perseverantia designatur. perseverantia designatur.

« Et prædicabitur hoc Evangelium « Et prædicabitur hoc Evangelium regni in universo orbe, in testimo- regni in universo orbe, in testimo- nium omnibus gentibus et tunc ve- nium omnibus gentibus et tunc ve- niet consummatio. »> niet consummatio. »>

Ecce tribulationis Judææ et Sancto- Ecce tribulationis Judææ et Sancto- rum fructus. Judæa enim destructa, dis- rum fructus. Judæa enim destructa, dis- cipuli per totum orbem diffusi Evange- cipuli per totum orbem diffusi Evange- lium regni prædicaverunt : propter quod lium regni prædicaverunt : propter quod etiam filii excussorum vocantur. Et tan- etiam filii excussorum vocantur. Et tan- git tria prærogativam ejus quod præ- git tria prærogativam ejus quod præ- dicatur, et generalitatem prædicationis, dicatur, et generalitatem prædicationis, et finem. et finem.

Prærogativa est, quia est Evangelium Prærogativa est, quia est Evangelium regni. Apocal. xiv, 6: Vidi alterum An- regni. Apocal. xiv, 6: Vidi alterum An- gelum volantem per medium cæli ha- gelum volantem per medium cæli ha- bentem Evangelium æternum, ut evan- bentem Evangelium æternum, ut evan- gelizaret sedentibus super terram, et gelizaret sedentibus super terram, et super omnem gentem, et tribum, et lin- super omnem gentem, et tribum, et lin- guam, et populum. Apocal. x, 11: Opor- guam, et populum. Apocal. x, 11: Opor- tet te iterum prophetare gentibus, et tet te iterum prophetare gentibus, et populis, et linguis, et regibus multis. populis, et linguis, et regibus multis.

« In universo orbe. » Psal. xvIII, 5, et « In universo orbe. » Psal. xvIII, 5, et ad Roman. x, 18: In omnem terram ad Roman. x, 18: In omnem terram exivit sonus eorum, etc. Ad Coloss. I, exivit sonus eorum, etc. Ad Coloss. I, 6 Pervenit ad vos Evangelium, sicut 6 Pervenit ad vos Evangelium, sicut et in universo mundo est, et fructificat, et in universo mundo est, et fructificat, et crescit. et crescit.

« In testimonium, » scilicet salutis, si « In testimonium, » scilicet salutis, si credunt et condemnationis, si non cre- credunt et condemnationis, si non cre- dunt et hic est finis. Marci, xvi, 16: dunt et hic est finis. Marci, xvi, 16: Qui crediderit, et baptizatus fuerit, sal- Qui crediderit, et baptizatus fuerit, sal- vus erit: qui vero non crediderit, con- vus erit: qui vero non crediderit, con- demnabitur. demnabitur.

« Omnibus gentibus. » Matth. xXVIII, « Omnibus gentibus. » Matth. xXVIII, 19 Docete omnes gentes. Marci, xvi, 19 Docete omnes gentes. Marci, xvi, 15 Prædicate Evangelium omni crea- 15 Prædicate Evangelium omni crea-

turæ. turæ.

« Et tunc, » quando sic gentibus præ- « Et tunc, » quando sic gentibus præ- dicabitur, « veniet consummatio » Ju- dicabitur, « veniet consummatio » Ju- dææ, vel mundi: quia, sicut diximus, dææ, vel mundi: quia, sicut diximus, istud et ad antecedens et ad consequens istud et ad antecedens et ad consequens refertur. Isaiæ, xxVIII, 22: Consumma- refertur. Isaiæ, xxVIII, 22: Consumma-

tionem et abbreviationem audivi a Do- tionem et abbreviationem audivi a Do- mino. Isa. x, 22: Consummatio abbre- mino. Isa. x, 22: Consummatio abbre- viata inundabit justitiam. viata inundabit justitiam.

« Cum ergo videritis abominatio- « Cum ergo videritis abominatio- nem desolationis, quæ dicta est a Da- nem desolationis, quæ dicta est a Da- niele propheta, stantem in loco san- niele propheta, stantem in loco san- cto, qui legit intelligat. » cto, qui legit intelligat. »

Hic incipit tangere tria signa consum- Hic incipit tangere tria signa consum- mationis sæculi, in signis consummatio- mationis sæculi, in signis consummatio- nis Judææ: quia eadem particulariter nis Judææ: quia eadem particulariter præsignabant destructionem Judææ re- præsignabant destructionem Judææ re- lata ad Titum et Ælium Adrianum : quæ lata ad Titum et Ælium Adrianum : quæ universaliter accepta, relata ad Antichri- universaliter accepta, relata ad Antichri- stum finem mundi significat. Dividitur stum finem mundi significat. Dividitur autem pars ista in duas partes: in qua- autem pars ista in duas partes: in qua- rum prima signum tantæ tribulationis, rum prima signum tantæ tribulationis, qualis præcedit finem consummationis, qualis præcedit finem consummationis, ponit quod signum est completæ et ponit quod signum est completæ et jam condemnandæ iniquitatis: et secun- jam condemnandæ iniquitatis: et secun- do, tribulationis dicit modum et quanti- do, tribulationis dicit modum et quanti- tatem, ibi, y. 16 : « Tunc qui in Judæa tatem, ibi, y. 16 : « Tunc qui in Judæa sunt, etc. » sunt, etc. »

Adhuc, in priori harum dicit duo, si- Adhuc, in priori harum dicit duo, si- gnum videlicet, et excitationem attentio- gnum videlicet, et excitationem attentio- nis ad signum. nis ad signum.

abominatio- abominatio-

De signo dicit quinque De signo dicit quinque nem, nocumentum, certitudinem, confir- nem, nocumentum, certitudinem, confir- mationem, et sacrilegium. mationem, et sacrilegium.

>> >>

» »

Dicit igitur « Cum ergo videritis, Dicit igitur « Cum ergo videritis, in successoribus vestris sanctis, vel vos- in successoribus vestris sanctis, vel vos- ipsi, «abominationem ipsi, «abominationem idoli, quod idoli, quod omnis abominatur humana ratio. Sa- omnis abominatur humana ratio. Sa- pient. xiv, 27: Infandorum idolorum pient. xiv, 27: Infandorum idolorum cultura, omnis mali causa est, et ini- cultura, omnis mali causa est, et ini- tium, et finis. tium, et finis.

» Desolationis » civitatis: quia post » Desolationis » civitatis: quia post talem abominationem sequitur destru- talem abominationem sequitur destru- ctio parietum templi, et èversio civita- ctio parietum templi, et èversio civita- tis. Daniel. ix, 26: Post finem belli sta- tis. Daniel. ix, 26: Post finem belli sta- tuta desolatio: et hoc est nocumentum tuta desolatio: et hoc est nocumentum quod inducit desolationis. quod inducit desolationis.

» »

« Quæ dicta est a Daniele propheta. « Quæ dicta est a Daniele propheta. Ecce certitudo. Daniel. IX, 27: Erit in Ecce certitudo. Daniel. IX, 27: Erit in templo abominatio desolationis. templo abominatio desolationis.

15 15

IN EVANG. MATTHÆI, XXIV-15, 16, 17, 18. IN EVANG. MATTHÆI, XXIV-15, 16, 17, 18.

« Stantem. » Ecce confirmatio: stat « Stantem. » Ecce confirmatio: stat enim immobiliter fixa. Isa. XLI, 7: Con- enim immobiliter fixa. Isa. XLI, 7: Con- fortavit eum clavis, ut non moveretur. fortavit eum clavis, ut non moveretur.

« In loco sancto. » Ecce sacrilegium. « In loco sancto. » Ecce sacrilegium. Ezechiel. vin, 15: Certe vidisti, fili Ezechiel. vin, 15: Certe vidisti, fili hominis, scilicet abominationes pessimas hominis, scilicet abominationes pessimas quas isti faciunt hic, hoc est, in templo ¹. quas isti faciunt hic, hoc est, in templo ¹. Attende historiam: Pilatus primo po- Attende historiam: Pilatus primo po- suit in templo imaginem Cæsaris : et suit in templo imaginem Cæsaris : et indignati Judæi coeperunt rebellare, quod indignati Judæi coeperunt rebellare, quod Titus vindicans, incendit templum, et ci- Titus vindicans, incendit templum, et ci- vitatem. Postea autem Ælius Adrianus vitatem. Postea autem Ælius Adrianus inter parietes templi posuit suam imagi- inter parietes templi posuit suam imagi- nem, quod dicitur abominatio desolatio- nem, quod dicitur abominatio desolatio- nis eo quod jam desolatum fuit per Ti- nis eo quod jam desolatum fuit per Ti- tum, et in proximo complenda erat de- tum, et in proximo complenda erat de- solatio per Ælium. Judæi autem indi- solatio per Ælium. Judæi autem indi- gnati ad imaginem Ælii, confregerunt, gnati ad imaginem Ælii, confregerunt, et comminuerunt eam in pulverem: ad et comminuerunt eam in pulverem: ad quod indignatus Ælius, penitus evertit quod indignatus Ælius, penitus evertit parietes templi, et totam civitatem, et parietes templi, et totam civitatem, et aliam parvulam ibi prope ædificavit, aliam parvulam ibi prope ædificavit, quam ex nomine suo vocavit Æliam: quam ex nomine suo vocavit Æliam: et hoc est, quod dicit: et hoc plangit et hoc est, quod dicit: et hoc plangit Isaias, LXIV, 9 et seq. : Ecce, Domine, Isaias, LXIV, 9 et seq. : Ecce, Domine, respice... civitas sancti tui facta est de- respice... civitas sancti tui facta est de- serta, Sion deserta facta est, Jerusalem serta, Sion deserta facta est, Jerusalem desolata est. Domus sanctificationis no- desolata est. Domus sanctificationis no- stræ, et gloriæ nostræ, ubi laudaverunt stræ, et gloriæ nostræ, ubi laudaverunt te patres nostri, facta est in exustionem te patres nostri, facta est in exustionem ignis. ignis.

Sequitur: Sequitur:

« Qui legit. »> « Qui legit. »>

Et monet esse attentos. « Qui legit, ». Et monet esse attentos. « Qui legit, ». hæc tunc « intelligat » instare tempus hæc tunc « intelligat » instare tempus expetendæ ultionis de sanguine Prophe- expetendæ ultionis de sanguine Prophe- tarum, et meo effuso. Psal. LXXVIII, 10 tarum, et meo effuso. Psal. LXXVIII, 10 et 12 et 12

Ultio sanguinis servorum tuo- Ultio sanguinis servorum tuo- rum, qui effusus est... Redde vicinis no- rum, qui effusus est... Redde vicinis no- stris septuplum in sinu eorum: impro- stris septuplum in sinu eorum: impro- perium ipsorum quod exprobaverunt ti- perium ipsorum quod exprobaverunt ti- bi, Domine. Hoc idem generaliter ac- bi, Domine. Hoc idem generaliter ac- ceptum, et ad Antichristum relatum ceptum, et ad Antichristum relatum signum est consummationis sæculi: An- signum est consummationis sæculi: An-

1 Ezechiel. VIII, 14: Et introduxit me per os- 1 Ezechiel. VIII, 14: Et introduxit me per os- tium porta donus Domini quod respiciebat ad tium porta donus Domini quod respiciebat ad

91 91

tichristi enim præsentia in loco templi tichristi enim præsentia in loco templi est abominatio desolationis. Zachariæ, est abominatio desolationis. Zachariæ, XI, 170 pastor, et idolum derelin- XI, 170 pastor, et idolum derelin- quens gregem! II ad Thessal. 11, 3 et 4 : quens gregem! II ad Thessal. 11, 3 et 4 : Nisi... revelatus fuerit homo peccati, Nisi... revelatus fuerit homo peccati, filius perditionis, qui adversatur et ex- filius perditionis, qui adversatur et ex- tollitur super omne quod dicitur Deus, tollitur super omne quod dicitur Deus, aut quod colitur, ita ut in templo Dei aut quod colitur, ita ut in templo Dei sedeat ostendens se tamquam sit Deus. sedeat ostendens se tamquam sit Deus. Tunc « qui » hæc « legit intelligal, » Tunc « qui » hæc « legit intelligal, » quia cito erit sæculi consummatio. quia cito erit sæculi consummatio.

Moraliter etiam abominatio desolatio- Moraliter etiam abominatio desolatio- nis in templo, malus Prælatus est in Ec- nis in templo, malus Prælatus est in Ec- clesia. Proverb. xvi, 12: Abominabiles clesia. Proverb. xvi, 12: Abominabiles regi qui agunt impie. regi qui agunt impie.

<< Tunc qui in Judæa sunt, fugiant << Tunc qui in Judæa sunt, fugiant ad montes: ad montes:

16 16

Et qui in tecto, non descendat tol- Et qui in tecto, non descendat tol- lere aliquid de domo sua: lere aliquid de domo sua:

17 17

Et qui in agro, non revertatur tollere Et qui in agro, non revertatur tollere tunicam suam. » tunicam suam. »

Modum hic, et quantitatem turbatio- Modum hic, et quantitatem turbatio- nis describit. Et tangit duo, modum vi- nis describit. Et tangit duo, modum vi- delicet mali, et quantitatem, ibi, y. 21: delicet mali, et quantitatem, ibi, y. 21: « Erit enim tunc tribulatio magna, « Erit enim tunc tribulatio magna, etc. » etc. »

Circa modum duo dicit: suadet enim Circa modum duo dicit: suadet enim primo omnibus relictis fugere: et in se- primo omnibus relictis fugere: et in se- cundum ostendit infelicitatem eorum qui cundum ostendit infelicitatem eorum qui impedimenta fugiendi tunc habebunt, impedimenta fugiendi tunc habebunt, ibi, y. 19 « Væ autem prægnantibus. » ibi, y. 19 « Væ autem prægnantibus. »

Circa primum tangit tres differentias : Circa primum tangit tres differentias : et loquitur Sanctis qui in Judæa erant et loquitur Sanctis qui in Judæa erant tempore Romanæ captivitatis: tunc tempore Romanæ captivitatis: tunc enim Agrippa tenebat terram, quæ est enim Agrippa tenebat terram, quæ est ultra Euphratem, et parebat Romano ultra Euphratem, et parebat Romano imperio: et ideo terra illa pacem habuit. imperio: et ideo terra illa pacem habuit. Loquitur ergo per similitudinem accele- Loquitur ergo per similitudinem accele- rantibus fugam : illi enim generaliter rantibus fugam : illi enim generaliter sparsi erant in Judæam, aut familiaribus sparsi erant in Judæam, aut familiaribus rebus aliquibus dediti: et generaliter rebus aliquibus dediti: et generaliter quidem hortatur eos fugere ad terras quidem hortatur eos fugere ad terras

aquilonem, et ecce ibi mulieres sedebant plangen- aquilonem, et ecce ibi mulieres sedebant plangen- les Adonidem. les Adonidem.

18 18

92 92

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD D. ALB. MAG. ORD. PRÆD

montuosas Agrippæ, ut ibi salventur. montuosas Agrippæ, ut ibi salventur. Genes. xix, 17: Non stes in omni circa Genes. xix, 17: Non stes in omni circa regione, sed in monte salvum te fac. regione, sed in monte salvum te fac. Psal. cxxiv, 2 Montes in circuitu ejus, Psal. cxxiv, 2 Montes in circuitu ejus, et Dominus in circuitu populi sui. et Dominus in circuitu populi sui.

Qui autem familiaribus rebus sunt de- Qui autem familiaribus rebus sunt de- diti, aut erant in domo, aut in agro ali- diti, aut erant in domo, aut in agro ali- quid operantes. quid operantes.

Dicit igitur: Dicit igitur:

« Et qui in tecto. » « Et qui in tecto. »

In Judæa plana fuerunt tecta, et cum In Judæa plana fuerunt tecta, et cum immineret captivitas, non libenter per- immineret captivitas, non libenter per- dentes ea quæ erant in domo, ascende- dentes ea quæ erant in domo, ascende- runt in tecta, ut hostes eminus possent runt in tecta, ut hostes eminus possent speculari et his dicit, quod celeriter fu- speculari et his dicit, quod celeriter fu- giant, antequam præoccupentur. giant, antequam præoccupentur.

« Et non descendat aliquid tollere de « Et non descendat aliquid tollere de domo sua, » quo detineatur a fuga, vel domo sua, » quo detineatur a fuga, vel onerentur fugientes et hoc ad litteram onerentur fugientes et hoc ad litteram plangens Isaias dicit, xxII, 1 et 2 : plangens Isaias dicit, xxII, 1 et 2 : Quidnam tibi est, quia ascendisti et tu Quidnam tibi est, quia ascendisti et tu omnis in tecta ? Clamoris plena, etc. omnis in tecta ? Clamoris plena, etc.

« Et qui in agro, » « Et qui in agro, »

Agriculturæ deditus, qui propter calo- Agriculturæ deditus, qui propter calo- rem excitatum ex labore in terra calida rem excitatum ex labore in terra calida domi dimittere tunicas consueverunt, domi dimittere tunicas consueverunt, « non revertatur, » domum scilicet, « tol- « non revertatur, » domum scilicet, « tol- lere tunicam suam, » vel aliquid dis- lere tunicam suam, » vel aliquid dis- positurus de domo, sed omnibus di- positurus de domo, sed omnibus di- missis cito fugiat. Luc. XXII, 21: Qui missis cito fugiat. Luc. XXII, 21: Qui in medio sunt Judææ, discedant : et qui in medio sunt Judææ, discedant : et qui in regionibus, non intrent in eam. Isa. in regionibus, non intrent in eam. Isa. XIII, 14 Erit quasi damula fugiens. XIII, 14 Erit quasi damula fugiens. Tempore autem Antichristi, cum confir- Tempore autem Antichristi, cum confir- mabitur potestas ejus, tunc maxime mabitur potestas ejus, tunc maxime regnabit in Judæa persequens Ecclesiam regnabit in Judæa persequens Ecclesiam fidelium et tunc oportet ad litteram fu- fidelium et tunc oportet ad litteram fu- gere ad montium speluncas et deserta. gere ad montium speluncas et deserta. Ad Hebr. x1, 37 et 38: Circuierunt in me- Ad Hebr. x1, 37 et 38: Circuierunt in me- lotis, in pellibus caprinis, egentes, an- lotis, in pellibus caprinis, egentes, an- gustiati, afflicti; quibus dignus non gustiati, afflicti; quibus dignus non erat mundus: in solitudinibus errantes, erat mundus: in solitudinibus errantes,

2 Cf. ad Ephes. VI, 13. 2 Cf. ad Ephes. VI, 13.

in montibus, et speluncis, et in cavernis in montibus, et speluncis, et in cavernis

terræ. terræ.

Et similiter per tectum intelliguntur Et similiter per tectum intelliguntur domesticis dediti et per agrum dediti domesticis dediti et per agrum dediti laboribus, quibus, si fideles sunt, nihil laboribus, quibus, si fideles sunt, nihil suæ utilitatis licebit facere tempore An- suæ utilitatis licebit facere tempore An- tichristi. tichristi.

Mystice autem in Judæa sunt (quæ Mystice autem in Judæa sunt (quæ confessio interpretatur) illi, qui confes- confessio interpretatur) illi, qui confes- sioni laudis sunt dediti, sicut Clerici et sioni laudis sunt dediti, sicut Clerici et Religiosi, quibus tempore persecutionis Religiosi, quibus tempore persecutionis fugiendum ad culmina virtutum : quia fugiendum ad culmina virtutum : quia virtutum perfectione tunc indigent, ut virtutum perfectione tunc indigent, ut possint resistere in die malo, et in omni- possint resistere in die malo, et in omni- bus perfecti stare'. Psal. LXXI, 3 : Susci- bus perfecti stare'. Psal. LXXI, 3 : Susci- piant montes pacem. Et iterum, Psal. piant montes pacem. Et iterum, Psal. LXXXVI, 2: Fundamenta ejus in monti- LXXXVI, 2: Fundamenta ejus in monti- bus sanctis. Qui autem sunt in tecto, bus sanctis. Qui autem sunt in tecto, in arce contemplationis, quibus præcipi- in arce contemplationis, quibus præcipi- tur, ne descendant in domum carnis, sed tur, ne descendant in domum carnis, sed alta contemplatione veritatis postponant alta contemplatione veritatis postponant omnia commoda carnis pro Christo for- omnia commoda carnis pro Christo for- titer morientes. Psal. LXXXIII, 6, 7: As- titer morientes. Psal. LXXXIII, 6, 7: As- censiones in corde suo disposuit, in valle censiones in corde suo disposuit, in valle lacrymarum, in loco quem posuit. In lacrymarum, in loco quem posuit. In agro autem existentes bonos signifi- agro autem existentes bonos signifi- cant activos, quibus etiam suadetur, quod cant activos, quibus etiam suadetur, quod non dimissa difficultate virtutis resoluti non dimissa difficultate virtutis resoluti domi torpescant, tunicam veteris vitæ domi torpescant, tunicam veteris vitæ reinduentes. Cantic. v, 3: Exspoliavi reinduentes. Cantic. v, 3: Exspoliavi me tunica mea, quomodo induar illa? me tunica mea, quomodo induar illa? Cantic. v, 7 Tulerunt pallium meum Cantic. v, 7 Tulerunt pallium meum mihi custodes murorum. mihi custodes murorum.

« Væ autem prægnantibus, et nu- « Væ autem prægnantibus, et nu- trientibus in illis diebus ! >> trientibus in illis diebus ! >>

Hic tangitur infelicitas eorum qui Hic tangitur infelicitas eorum qui subito habent effugiendi impedimenta. subito habent effugiendi impedimenta. Et habet duos paragraphos: unum qui- Et habet duos paragraphos: unum qui- dem, quod evadi non potest: aliud au- dem, quod evadi non potest: aliud au- tem evadi potest, sed non est in no- tem evadi potest, sed non est in no- stra potestate, sed Dei omnia ordinan- stra potestate, sed Dei omnia ordinan- tis et dispensantis et contra hoc oppo- tis et dispensantis et contra hoc oppo- nit orationem. nit orationem.

Primum autem quod evadi non pot- Primum autem quod evadi non pot-

19 19

IN EVANG. MATTHÆI, XXIV-19, 20. IN EVANG. MATTHÆI, XXIV-19, 20.

est, infelicitatis est et hoc est impræ- est, infelicitatis est et hoc est impræ- gnatio, vel nutritio parvulorum: præ- gnatio, vel nutritio parvulorum: præ- gnans enim ex violento motu per abor- gnans enim ex violento motu per abor- tum periclitatur et non abortiens gra- tum periclitatur et non abortiens gra- vatur, ita quod fugere non potest. Nu- vatur, ita quod fugere non potest. Nu- triens autem et ex motu, et ex calore triens autem et ex motu, et ex calore habet consumptionem lactis, et lactans habet consumptionem lactis, et lactans fugæ incurrit debilitatem. Adhuc autem fugæ incurrit debilitatem. Adhuc autem onere gravatur portandi infantis: aut onere gravatur portandi infantis: aut innaturale homicidium incurrit abjiciendi innaturale homicidium incurrit abjiciendi filii quem peperit. Unde, II Reg. IV, 4, filii quem peperit. Unde, II Reg. IV, 4, uxor Jonathæ propere fugiens, lapsum uxor Jonathæ propere fugiens, lapsum puerum perpetuo claudum utroque pede puerum perpetuo claudum utroque pede recepit. Aliter etiam, sicut narrant Jose- recepit. Aliter etiam, sicut narrant Jose- phus et Hegesippus, prægnantes divide- phus et Hegesippus, prægnantes divide- bantur, et ad abortus immaturos coge- bantur, et ad abortus immaturos coge- bantur ut partus excussus obsessis bantur ut partus excussus obsessis fieret in cibum. Thren. IV, 10: Manus fieret in cibum. Thren. IV, 10: Manus mulierum misericordium coxerunt filios mulierum misericordium coxerunt filios suos facti sunt cibus earum in contri- suos facti sunt cibus earum in contri- tione filiæ populi mei. Unde et Moyses, tione filiæ populi mei. Unde et Moyses, Deuter. xxvIII, 56 et 57, dicit, quod te- Deuter. xxvIII, 56 et 57, dicit, quod te- nera mulier et delicata, quæ super ter- nera mulier et delicata, quæ super ter- ram ingredi non valebat, nec pedis vesti- ram ingredi non valebat, nec pedis vesti- gium figere, propter mollitiem et tene- gium figere, propter mollitiem et tene- ritudinem nimiam, invidebit, scilicet ritudinem nimiam, invidebit, scilicet vicinæ suæ, de illuvie secundarum, quæ vicinæ suæ, de illuvie secundarum, quæ egrediuntur de medio feminum suorum. egrediuntur de medio feminum suorum. Narrat etiam Hegesippus et in Historia Narrat etiam Hegesippus et in Historia Ecclesiastica legitur, quod matrona no- Ecclesiastica legitur, quod matrona no- bilis dixit filio suo: Veni, infelicis ma- bilis dixit filio suo: Veni, infelicis ma- tris infelicior nate: et occidit eum, et tris infelicior nate: et occidit eum, et comedit in captivitate Romana. Et istæ comedit in captivitate Romana. Et istæ sunt maledictiones Moysi '. sunt maledictiones Moysi '.

In tempore etiam Antichristi, propter In tempore etiam Antichristi, propter hoc quod apud homines tunc fideles ha- hoc quod apud homines tunc fideles ha- bitare non audebunt, nimio impedimen- bitare non audebunt, nimio impedimen- to detinebuntur prægnantes et nutrien- to detinebuntur prægnantes et nutrien- tes. Sed et prægnantes sunt, qui de no- tes. Sed et prægnantes sunt, qui de no- vo propositum bonum conceperunt. Isa. vo propositum bonum conceperunt. Isa. XXVI, 17 et 18 A facie tua concepimus, XXVI, 17 et 18 A facie tua concepimus, et quasi parturivimus, et peperimus spi- et quasi parturivimus, et peperimus spi- ritum, scilicet salutis. Nutrientes autem ritum, scilicet salutis. Nutrientes autem sunt, qui jam quidem proficiunt, sed sunt, qui jam quidem proficiunt, sed adhuc lacte teneriori indigent. I ad adhuc lacte teneriori indigent. I ad Corinth. 111, 1 et 2: Tamquam parvulis Corinth. 111, 1 et 2: Tamquam parvulis in Christo, lac vobis potum dedi, non in Christo, lac vobis potum dedi, non

1 Cf. Deuter. XXVIII, 15 et seq. 1 Cf. Deuter. XXVIII, 15 et seq.

93 93

escam nondum enim poteratis. Ad escam nondum enim poteratis. Ad Hebr. v, 13 Omnis qui lactis est parti- Hebr. v, 13 Omnis qui lactis est parti- ceps, expers est sermonis justitiæ: par- ceps, expers est sermonis justitiæ: par- vulus enim est. Omnes autem tales, eo vulus enim est. Omnes autem tales, eo quod in fide et charitate non sunt so- quod in fide et charitate non sunt so- lidati, violentia lentationis vincuntur, et lidati, violentia lentationis vincuntur, et cedent Antichristo et ideo væ eis. cedent Antichristo et ideo væ eis.

« Orate autem ut non fiat fuga ve- « Orate autem ut non fiat fuga ve- stra in hieme, vel sabbato. » stra in hieme, vel sabbato. »

Tangit impedimenta fugæ, quæ non Tangit impedimenta fugæ, quæ non sunt in nobis: et ideo contra illa dicit sunt in nobis: et ideo contra illa dicit opponendam esse orationem. Et sunt opponendam esse orationem. Et sunt duo unum proveniens ex asperitate duo unum proveniens ex asperitate temporis et aliud ex religione feria- temporis et aliud ex religione feria-

rum. rum.

Dicit igitur «Orate. » Jacob. v, 16: Dicit igitur «Orate. » Jacob. v, 16: Multum enim valet deprecatio justi as- Multum enim valet deprecatio justi as- sidua. Marc. x1, 24: Omnia quæcum- sidua. Marc. x1, 24: Omnia quæcum- que orantes petitis, credite quia accipie- que orantes petitis, credite quia accipie- tis, et evenient vobis. tis, et evenient vobis.

"Ut non fiat fuga vestra, » tempore "Ut non fiat fuga vestra, » tempore Antichristi, vel destructionis Judææ, Antichristi, vel destructionis Judææ, quando fugiendum est. Isa. xvi, 3, 4: quando fugiendum est. Isa. xvi, 3, 4: Absconde fugientes, et vagos ne pro- Absconde fugientes, et vagos ne pro- das.... Moab, esto latibulum eorum. das.... Moab, esto latibulum eorum. Et iterum, Isa. xx1, 15: A facie gladio- Et iterum, Isa. xx1, 15: A facie gladio- rum fugerunt, a facie gladii immi- rum fugerunt, a facie gladii immi- nentis, a facie arcus extenti, a facie nentis, a facie arcus extenti, a facie gravis prælii. gravis prælii.

« In hieme, » quando est intemperies « In hieme, » quando est intemperies elementorum quo tempore etsi fugere elementorum quo tempore etsi fugere posset aliquis, tamen permanere in de- posset aliquis, tamen permanere in de- serto non posset: quia tunc fugere ad serto non posset: quia tunc fugere ad homines non licebit: qui omnes occu- homines non licebit: qui omnes occu- pantur a Romana captivitate tempore pantur a Romana captivitate tempore destructionis Judææ, vel adhærebunt destructionis Judææ, vel adhærebunt Antichristo temporibus novissimis. Antichristo temporibus novissimis.

Sed tunc quæritur: Quia cum tribus Sed tunc quæritur: Quia cum tribus annis et dimidio duratura sit persecutio annis et dimidio duratura sit persecutio Antichristi, oportebit sæpius fugere Antichristi, oportebit sæpius fugere hieme. Sed ad hoc dicendum, quod hieme. Sed ad hoc dicendum, quod non dicitur hic hiems, pro spatio tem- non dicitur hic hiems, pro spatio tem- poris, quo sol movetur circa tropicum poris, quo sol movetur circa tropicum Capricorni, sed potius pro temporis as- Capricorni, sed potius pro temporis as-

20 20

91 91

: :

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

peritate, quæ hieme esse consuevit : peritate, quæ hieme esse consuevit : quia tunc nec in desertis fructus, nec quia tunc nec in desertis fructus, nec aura tolerabilis inveniretur, nec unus aura tolerabilis inveniretur, nec unus alii solamen societatis auderet exhibere : alii solamen societatis auderet exhibere : quia plures simul habitantes latere non quia plures simul habitantes latere non possent sed unus potest abscondi in possent sed unus potest abscondi in inviis deserti. Unde Ecclesia liberata a inviis deserti. Unde Ecclesia liberata a persecutione dicit illud Cantic. 11, 11 persecutione dicit illud Cantic. 11, 11 et 12 Jam hiems transiit, imber abiit et 12 Jam hiems transiit, imber abiit et recessit, flores apparuerunt in terra et recessit, flores apparuerunt in terra nostra. Est etiam hiems amoris gelici- nostra. Est etiam hiems amoris gelici- dium, quo refrigescet charitas mul- dium, quo refrigescet charitas mul- torum, qui tunc fugere non poterunt, torum, qui tunc fugere non poterunt, frigore charitatis membra constringente. frigore charitatis membra constringente. Supra, y. 12: Quoniam abundavit ini- Supra, y. 12: Quoniam abundavit ini- quitas, refrigescet charitas multorum. quitas, refrigescet charitas multorum.

« Vel sabbato, » quando propter « Vel sabbato, » quando propter religionem fugere non licebit. Sed hoc religionem fugere non licebit. Sed hoc falsum videtur: quia dicitur, I Machab. falsum videtur: quia dicitur, I Machab. 1, 41, quod cogitaverunt Sancti pugna- 1, 41, quod cogitaverunt Sancti pugna- re die sabbati ergo etiam in necessita- re die sabbati ergo etiam in necessita- te licet fugere. RESPONSIO est, quod in te licet fugere. RESPONSIO est, quod in veritate licet fugere, sed fuga in feriis veritate licet fugere, sed fuga in feriis non potest latere. In diebus enim pro- non potest latere. In diebus enim pro- festis poterunt se subducere, tamquam festis poterunt se subducere, tamquam quippiam operis vadant facturi: sed in quippiam operis vadant facturi: sed in die festo, cum ab opere vacat populus, die festo, cum ab opere vacat populus, non potest aliquis fugam abscondere: et non potest aliquis fugam abscondere: et ideo tunc magis est periculosa. Religio ideo tunc magis est periculosa. Religio autem festorum ab Antichristo institu- autem festorum ab Antichristo institu- torum, tunc in maxima erit veneratione. torum, tunc in maxima erit veneratione. Tempore etiam Romanæ captivitatis mul- Tempore etiam Romanæ captivitatis mul- tum observabatur sabbatum, quod licet tum observabatur sabbatum, quod licet Sancti non tenuerunt, tamen multum Sancti non tenuerunt, tamen multum observabantur dies sabbatorum. Isa. observabantur dies sabbatorum. Isa. LVIII, 13 Si averteris a sabbato pe- LVIII, 13 Si averteris a sabbato pe- dem tuum, facere voluntatem tuam in dem tuum, facere voluntatem tuam in die sancto meo: et vocaveris sabbatum die sancto meo: et vocaveris sabbatum delicatum, et sanctum Domini gloriosum. delicatum, et sanctum Domini gloriosum. Spiritualiter autem loquitur de torpenti- Spiritualiter autem loquitur de torpenti- bus otio, et nihil operantibus ex inertia, bus otio, et nihil operantibus ex inertia, qui tunc fugere non poterunt. Thren. 1, qui tunc fugere non poterunt. Thren. 1, 7: Viderunt eam hostes, et deriserunt 7: Viderunt eam hostes, et deriserunt sabbata ejus. Tob. 11, 6: Dies festi ve- sabbata ejus. Tob. 11, 6: Dies festi ve- stri convertentur in lamentationem et lu- stri convertentur in lamentationem et lu- ctum '. ctum '.

«< Erit enim tunc tribulatio magna, «< Erit enim tunc tribulatio magna, qualis non fuit ab initio mundi usque qualis non fuit ab initio mundi usque modo, neque fiet. » modo, neque fiet. »

Magnitudinem hic describit tribula- Magnitudinem hic describit tribula- tionis dupliciter quantitate mali, et tionis dupliciter quantitate mali, et mensura temporis. Quantitas est in mensura temporis. Quantitas est in periculo et acerbitate. Et quando hæc periculo et acerbitate. Et quando hæc magna sunt, non expedit tempus esse magna sunt, non expedit tempus esse longum, sed breve: ut patet in littera. longum, sed breve: ut patet in littera.

Dicit igitur: «Erit enim tunc tribu- Dicit igitur: «Erit enim tunc tribu- latio magna, » quia conflata ex tribus latio magna, » quia conflata ex tribus magnis, scilicet tyrannorum invasione, magnis, scilicet tyrannorum invasione, et falsorum et falsorum hæreticorum seductione, hæreticorum seductione, fratrum proditione. Quæ tria mala passa fratrum proditione. Quæ tria mala passa est successive Ecclesia tyrannorum est successive Ecclesia tyrannorum invasionem in principio, hæreticorum invasionem in principio, hæreticorum seductionem in progressu, et in perfecta seductionem in progressu, et in perfecta dilatatione proditionem patitur falsorum dilatatione proditionem patitur falsorum fratrum. Tyrannus persequitur potestate, fratrum. Tyrannus persequitur potestate, hæreticus simulata veritate, falsus frater hæreticus simulata veritate, falsus frater ficta bonitate. Daniel. vi, 3 et seq., di ficta bonitate. Daniel. vi, 3 et seq., di citur, quod tres bestiæ de mari ascen- citur, quod tres bestiæ de mari ascen- derunt, prima similis leoni, quæ tyran- derunt, prima similis leoni, quæ tyran- nos significat secunda similis urso, quæ nos significat secunda similis urso, quæ hæreticos: tertia similis pardo vario, hæreticos: tertia similis pardo vario, qui falsos fratres varios et dolosos. De qui falsos fratres varios et dolosos. De conflatione harum persecutionum in conflatione harum persecutionum in unum, Apocal. XIII, 2, dicitur de bestia, unum, Apocal. XIII, 2, dicitur de bestia, per quam Antichristus figuratur, cujus per quam Antichristus figuratur, cujus caput simile erat pardo, et pedes ejus caput simile erat pardo, et pedes ejus sicut pedes ursi, et os ejus sicut os leo- sicut pedes ursi, et os ejus sicut os leo- nis et sic habet totum. Primo enim nis et sic habet totum. Primo enim pardus erit simulata sanctitate, secundo pardus erit simulata sanctitate, secundo erit ursus ore foetido simulatæ verita- erit ursus ore foetido simulatæ verita- tis, quam dulci sermone proponet, sic- tis, quam dulci sermone proponet, sic- ut ursus mel sugens. Ad Roman. XVI, ut ursus mel sugens. Ad Roman. XVI, 18 Per dulces sermones et benedictio- 18 Per dulces sermones et benedictio-

nes seducunt corda innocentium. Et tan- nes seducunt corda innocentium. Et tan- dem accepta potestate ore dentato leo- dem accepta potestate ore dentato leo- nis, omnia devorabit, et lacerabit: sic nis, omnia devorabit, et lacerabit: sic ergo erit magna: magnum enim est, ut ergo erit magna: magnum enim est, ut dicit Plato, quod componitur ex multis. dicit Plato, quod componitur ex multis.

Mensuram autem hujus magni propo- Mensuram autem hujus magni propo- nit, cum dicit ad præteritum. « Qualis nit, cum dicit ad præteritum. « Qualis numquam fuit ab initio mundi: » et numquam fuit ab initio mundi: » et

21 21

1 Cf. Amos, VIII, 10; I Machab. 11, 41. 1 Cf. Amos, VIII, 10; I Machab. 11, 41.

$2 $2

IN EVANG. MATTHÆI, XXIV-22, 23. IN EVANG. MATTHÆI, XXIV-22, 23.

Optat Optat

ad præsens, cum dicit : « Usque mo- ad præsens, cum dicit : « Usque mo- do» et ad futurum, cum subdit : « Ne- do» et ad futurum, cum subdit : « Ne- que fiet. » Daniel. XII, 1: Veniet tem- que fiet. » Daniel. XII, 1: Veniet tem- pus quale non fuit ab eo ex quo gentes pus quale non fuit ab eo ex quo gentes esse cœperunt usque ad tempus illud: esse cœperunt usque ad tempus illud: et ideo, ut dicit Gregorius: et ideo, ut dicit Gregorius: « Ecclesia præcedentibus tribulationibus « Ecclesia præcedentibus tribulationibus « affligi, et videntur ei dulces respectu « affligi, et videntur ei dulces respectu << mali illius quod tunc patietur. » Job, << mali illius quod tunc patietur. » Job, XXIX, 2 Quis mihi tribuat, ut sim XXIX, 2 Quis mihi tribuat, ut sim juxta menses pristinos, secundum dies juxta menses pristinos, secundum dies quibus Deus custodiebat me? quibus Deus custodiebat me?

« Et nisi breviati fuissent dies illi, « Et nisi breviati fuissent dies illi, non fieret salva omnis caro: sed pro- non fieret salva omnis caro: sed pro- pter electos breviabuntur dies illi. » pter electos breviabuntur dies illi. »

Duo tangit abbreviationem, et abbre- Duo tangit abbreviationem, et abbre- viationis causam. viationis causam.

De abbreviatione dicit : « Nisi brevia- De abbreviatione dicit : « Nisi brevia- ti fuissent dies illi: » non quidem mo- ti fuissent dies illi: » non quidem mo- mentis temporis, vel breviori cursu solis, mentis temporis, vel breviori cursu solis, sed potius numero: quia non dura- sed potius numero: quia non dura- bunt nisi tribus annis et dimidio: quan- bunt nisi tribus annis et dimidio: quan- tum dicitur prædicasse Christus. Apocal. tum dicitur prædicasse Christus. Apocal. XII, 14 Datæ sunt mulieri, quæ si- XII, 14 Datæ sunt mulieri, quæ si- gnificat Ecclesiam in deserto fugientem gnificat Ecclesiam in deserto fugientem Antichristum, alæ duæ aquilæ magnæ, Antichristum, alæ duæ aquilæ magnæ, ut volaret in desertum, in locum ubi ut volaret in desertum, in locum ubi alitur per tempus, et tempora, et dimi- alitur per tempus, et tempora, et dimi- dium temporis, hoc est, per annum et dium temporis, hoc est, per annum et duos annos et dimidium. Apocal. XIII, duos annos et dimidium. Apocal. XIII, 5 Data est ei potestas facere menses 5 Data est ei potestas facere menses quadraginta duos, hoc est, tribus annis quadraginta duos, hoc est, tribus annis et dimidio, duodecim mensibus pro an- et dimidio, duodecim mensibus pro an- no computatis. Apocal. xi, 12: Væ no computatis. Apocal. xi, 12: Væ terræ et mari, quia descendit diabolus terræ et mari, quia descendit diabolus ad vos, habens iram magnam, sciens ad vos, habens iram magnam, sciens quod modicum tempus habet. quod modicum tempus habet.

« Sed « Sed I propter electos, » ne nimis tribu- I propter electos, » ne nimis tribu- lentur, «breviabuntur dies illi,» scilicet lentur, «breviabuntur dies illi,» scilicet numero sicut etiam prolongantur in be- numero sicut etiam prolongantur in be- nedictione eorum. Psal. xc, 16: Longi- nedictione eorum. Psal. xc, 16: Longi- tudine dierum replebo eum. Isa. LIV, tudine dierum replebo eum. Isa. LIV, 7 Ad punctum in modico dereliqui 7 Ad punctum in modico dereliqui

1 Cf. Psal. XLIV, 2. 1 Cf. Psal. XLIV, 2.

95 95

te, et in miserationibus magis congrega- te, et in miserationibus magis congrega- bo te. bo te.

<< Tunc si quis vobis dixerit: Ecce << Tunc si quis vobis dixerit: Ecce hic est Christus, aut illic, nolite cre- hic est Christus, aut illic, nolite cre- dere. » dere. »

Hic ponit solutionem tertiæ partis Hic ponit solutionem tertiæ partis quæstionis. Et tangit duo signa certis- quæstionis. Et tangit duo signa certis- simi adventus, et incertitudinem horæ, simi adventus, et incertitudinem horæ, quando veniat, ibi, y. 36: « De die au- quando veniat, ibi, y. 36: « De die au- tem illa. » tem illa. »

Signa adventus sunt duplicia, prædi- Signa adventus sunt duplicia, prædi- catio videlicet pseudoprophetarum quæ catio videlicet pseudoprophetarum quæ præcedit: et signa in ipso judice et ju- præcedit: et signa in ipso judice et ju- dicio sumpta, ibi, y 27: « Sicut enim dicio sumpta, ibi, y 27: « Sicut enim fulgur, etc. » fulgur, etc. »

Circa primum horum dicit tria: ad- Circa primum horum dicit tria: ad- monitionem cautelæ, causam necessita- monitionem cautelæ, causam necessita- tis admonitionis, et confirmationem ejus- tis admonitionis, et confirmationem ejus- dem. dem.

De primo dicit : « Tunc, » in illo finali De primo dicit : « Tunc, » in illo finali tempore, « si quis vobis, » in successo- tempore, « si quis vobis, » in successo- ribus vestris, « dixerit. » Joan. XVII, ribus vestris, « dixerit. » Joan. XVII, 20: 20: Non pro eis rogo tantum, sed et pro eis Non pro eis rogo tantum, sed et pro eis qui credituri sunt per verbum eorum in qui credituri sunt per verbum eorum in

me. me.

«Dixerit, » invitans ut avertat a Deo «Dixerit, » invitans ut avertat a Deo vestro. Ad Hebr. 111, 12: Ne forte sit in vestro. Ad Hebr. 111, 12: Ne forte sit in aliquo vestrum cor malum incredulitatis, aliquo vestrum cor malum incredulitatis, discedendi a Deo vivo. discedendi a Deo vivo.

Et notantur in verbo tria, scilicet men- Et notantur in verbo tria, scilicet men- dacium verbi, et diversitas schismatum, dacium verbi, et diversitas schismatum, et admonitio ne credatur eis. et admonitio ne credatur eis.

Mendacium notatur in hoc quod dicit : Mendacium notatur in hoc quod dicit : « Si quis vobis dixerit. » Quasi dicat: Si « Si quis vobis dixerit. » Quasi dicat: Si seipsis loquantur ex propriis, et lingua seipsis loquantur ex propriis, et lingua eorum non est calamus scribæ velociter eorum non est calamus scribæ velociter scribentis 1. Prophetæ enim dicunt: Hæc scribentis 1. Prophetæ enim dicunt: Hæc dicit Dominus: Apostoli vero dicunt dicit Dominus: Apostoli vero dicunt illud de se, II ad Corinth. XIII, 3: An illud de se, II ad Corinth. XIII, 3: An experimentum quæritis ejus, qui in me experimentum quæritis ejus, qui in me loquitur Christus? Joan. VIII, 44: Cum loquitur Christus? Joan. VIII, 44: Cum loquitur mendacium, ex propriis loqui- loquitur mendacium, ex propriis loqui- tur, quia mendax est, et pater ejus. tur, quia mendax est, et pater ejus.

Schisma notatur in hoc quod dicit: Schisma notatur in hoc quod dicit:

23 23

24 24

25 25

26 26

96 96

D. ALB PRÆD.. MAG. ORD. D. ALB PRÆD.. MAG. ORD.

« Ecce hic est Christus, aut illic. » Chri- « Ecce hic est Christus, aut illic. » Chri- stus autem dupliciter accipitur, in persona stus autem dupliciter accipitur, in persona videlicet, et in virtute operante in sacra- videlicet, et in virtute operante in sacra- mentis. In his enim unctus unctionem mentis. In his enim unctus unctionem diffundit, et conficit sanitates 1. Et hoc diffundit, et conficit sanitates 1. Et hoc modo Christum jactat se habere quæli- modo Christum jactat se habere quæli- bet hæresis, et negat eum alteri. Eccle- bet hæresis, et negat eum alteri. Eccle- sia autem dicit eum esse, non hic discre- sia autem dicit eum esse, non hic discre- te, aut illic, et non alibi: sed ubique te, aut illic, et non alibi: sed ubique per totam Ecclesiam in toto orbe diffu- per totam Ecclesiam in toto orbe diffu- sam. I ad Corinth. 1, 13: Divisus est sam. I ad Corinth. 1, 13: Divisus est Christus? Quasi dicat: Non. Joan. xix, Christus? Quasi dicat: Non. Joan. xix, 24 Non scindamus eam, sed sortiamur 24 Non scindamus eam, sed sortiamur de illa cujus sit. III Reg. 1, 26: Nec de illa cujus sit. III Reg. 1, 26: Nec mihi, nec tibi sit, sed dividatur. mihi, nec tibi sit, sed dividatur.

« Nolite credere. » Ecce admonitio. « Nolite credere. » Ecce admonitio. I Joan. iv, 1 Nolite omni spiritui cre- I Joan. iv, 1 Nolite omni spiritui cre- dere, sed probate spiritus si ex Deo sint. dere, sed probate spiritus si ex Deo sint. Eccli. xix, 4 Qui credit cito, levis corde Eccli. xix, 4 Qui credit cito, levis corde est. Il ad Thessal. I, 2: Rogamus vos, est. Il ad Thessal. I, 2: Rogamus vos, ut non cito moveamini a vestro sensu..., ut non cito moveamini a vestro sensu..., quasi instet dies Domini. quasi instet dies Domini.

« Surgent enim pseudochristi, et « Surgent enim pseudochristi, et pseudoprophetæ, et dabunt signa pseudoprophetæ, et dabunt signa magna et prodigia: ita ut in errorem magna et prodigia: ita ut in errorem inducantur, si fieri potest, etiam electi. inducantur, si fieri potest, etiam electi. Ecce prædixi vobis. Ecce prædixi vobis.

Si ergo dixerint vobis: Ecce in de- Si ergo dixerint vobis: Ecce in de- serto est, nolite exire: ecce in pene- serto est, nolite exire: ecce in pene- tralibus, nolite credere. >> tralibus, nolite credere. >>

Ecce tangit admonitionis necessitatem. Ecce tangit admonitionis necessitatem. Et dicit tria, exaltationem seductorum, Et dicit tria, exaltationem seductorum, potestatem, et efficaciam in nocendo. potestatem, et efficaciam in nocendo.

Exaltationem tangit, cum dicit : « Sur- Exaltationem tangit, cum dicit : « Sur- gent, » hoc est, sursum se agent. Thren. gent, » hoc est, sursum se agent. Thren. I, 9: Vide, Domine, afflictionem meam, I, 9: Vide, Domine, afflictionem meam, quoniam erectus est inimicus. quoniam erectus est inimicus.

« Pseudachristi,» sicut hæresiarchæ « Pseudachristi,» sicut hæresiarchæ majores, et pseudoprophetæ, » sicut majores, et pseudoprophetæ, » sicut discipuli eorum minores. I Joan. IV, 1 : discipuli eorum minores. I Joan. IV, 1 : Multi pseudoprophetæ exierunt in mun- Multi pseudoprophetæ exierunt in mun- dum. II Petr. II, 1: Fuerunt et pseudo- dum. II Petr. II, 1: Fuerunt et pseudo-

1 Cf. Eccli. xxXVIII, 7. 1 Cf. Eccli. xxXVIII, 7.

2 Apocal. XIII, 11 et 13: Et vidi aliam bes- 2 Apocal. XIII, 11 et 13: Et vidi aliam bes-

prophetæ in populo, sicut et in vobis erunt prophetæ in populo, sicut et in vobis erunt magistri mendaces, qui introducent se- magistri mendaces, qui introducent se- ctas perditionis. ctas perditionis.

« Et dabunt signa magna et prodi- « Et dabunt signa magna et prodi- gia. » Ecce potestas miraculandi. Et di- gia. » Ecce potestas miraculandi. Et di- citur signum, quod portendit aliquid in citur signum, quod portendit aliquid in futurum sicut quod Jeremias vidit ollam futurum sicut quod Jeremias vidit ollam succensam, quod significabat Jerusalem succensam, quod significabat Jerusalem esse succendendam. Prodigium est mag- esse succendendam. Prodigium est mag- num miraculum, quod omnium digito num miraculum, quod omnium digito proditur, propter admirationem, nihil in proditur, propter admirationem, nihil in futurum significans. Quidam tamen di- futurum significans. Quidam tamen di- cunt, quod signum est quod significat cunt, quod signum est quod significat aliquid de præsentibus: et prodigium aliquid de præsentibus: et prodigium quasi procul a digito dictum, aliquid de quasi procul a digito dictum, aliquid de futuris designat. Sed prima expositio futuris designat. Sed prima expositio melior est. Sunt spiritus dæmoniorum melior est. Sunt spiritus dæmoniorum facientes signa 2. II ad Thessal. 11, 11 facientes signa 2. II ad Thessal. 11, 11 et 12 Mittet illis Deus operationem et 12 Mittet illis Deus operationem erroris ut credant mendacio, ut judi- erroris ut credant mendacio, ut judi- centur omnes qui non crediderunt veri- centur omnes qui non crediderunt veri- tati, sed consenserunt iniquitati. tati, sed consenserunt iniquitati.

« Ita ut in errorem inducantur. » Ecce « Ita ut in errorem inducantur. » Ecce efficacia, qua in pejus proficiunt errantes, efficacia, qua in pejus proficiunt errantes, et in errorem mittentes: « si fieri potest, et in errorem mittentes: « si fieri potest, etiam electi. » Aliud est errore tangi, et etiam electi. » Aliud est errore tangi, et aliud in errorem induci. Tangitur enim, aliud in errorem induci. Tangitur enim, qui tentatur: et hoc humanum est, quia qui tentatur: et hoc humanum est, quia humanæ ignorantiæ est errare. Sed in humanæ ignorantiæ est errare. Sed in errorem inducitur, qui errori consentit. errorem inducitur, qui errori consentit. Sed hæreticus est, qui defendit pertinaci- Sed hæreticus est, qui defendit pertinaci-

ter. ter.

ut ut

Dicit autem « Si fieri potest, » Dicit autem « Si fieri potest, » gratiam Dei continentes Sanctos osten- gratiam Dei continentes Sanctos osten- dat. Deuter. xXXIII, 3: Omnes sancti in dat. Deuter. xXXIII, 3: Omnes sancti in manu illius sunt: et hoc notat, cum di- manu illius sunt: et hoc notat, cum di- cit: cit:

: « Si fieri potest,» quia tantum hu- : « Si fieri potest,» quia tantum hu- manum est trepidare et timere et tentari, manum est trepidare et timere et tentari, dicit: In errorem inducantur. » Et hæc dicit: In errorem inducantur. » Et hæc est expositio Gregorii. Apocal. XIII, 13 est expositio Gregorii. Apocal. XIII, 13 et 14: Fecit bestia signa magna, ut etiam et 14: Fecit bestia signa magna, ut etiam ignem faceret de cœlo descendere in ter- ignem faceret de cœlo descendere in ter- ram in conspectu hominum. Et seduxit ram in conspectu hominum. Et seduxit habitantes in terra, propter signa quæ habitantes in terra, propter signa quæ data sunt illi facere in conspectu bestiæ. data sunt illi facere in conspectu bestiæ.

« Etiam electi, » quos tamen trepidan- « Etiam electi, » quos tamen trepidan-

tiam... Et fecit signa magna, etc. tiam... Et fecit signa magna, etc.