D. ALBERTI MAGNI. D. ALBERTI MAGNI.

RATISBONENSIS EPISCOPI, ORDINIS PRÆDICATORUM, RATISBONENSIS EPISCOPI, ORDINIS PRÆDICATORUM,

ENARRATIONES ENARRATIONES

IN MATTHÆUM (XXI-XXVIII) - IN MARCUM. IN MATTHÆUM (XXI-XXVIII) - IN MARCUM.

B. ALBERTI MAGNI, B. ALBERTI MAGNI,

RATISBONENSIS EPISCOPI, ORDINIS PRÆDICATORUM, RATISBONENSIS EPISCOPI, ORDINIS PRÆDICATORUM,

OPERA OMNIA, OPERA OMNIA,

EX EDITIONE LUGDUNENSI RELIGIOSE CASTIGATA, ET PRO AUCTORITATIBUS EX EDITIONE LUGDUNENSI RELIGIOSE CASTIGATA, ET PRO AUCTORITATIBUS

AD FIDEM VULGATE VERSIONIS ACCURATIORUMQUE AD FIDEM VULGATE VERSIONIS ACCURATIORUMQUE

PATROLOGIE TEXTUUM REVOCATA, AUCTAQUE B. ALBERTI VITA AC BIBLIOGRAPHIA SUORUM PATROLOGIE TEXTUUM REVOCATA, AUCTAQUE B. ALBERTI VITA AC BIBLIOGRAPHIA SUORUM OPERUM A PP. QUÉTIF ET ECHARD EXARATIS, ETIAM REVISA ET LOCUPLETATA OPERUM A PP. QUÉTIF ET ECHARD EXARATIS, ETIAM REVISA ET LOCUPLETATA

CURA AG LABORE CURA AG LABORE

STEPH. CES. AUG. BORGNET, STEPH. CES. AUG. BORGNET,

Sacerdotis dioecesis Remensis. Sacerdotis dioecesis Remensis.

ANNUENTE FAVENTEQUE PONT. MAX. LEONE XIII. ANNUENTE FAVENTEQUE PONT. MAX. LEONE XIII.

VOLUMEN VICESIMUM PRIMUM VOLUMEN VICESIMUM PRIMUM

ENARRATIONES IN MATTHÆUM (XXI-XXVIII)-IN MARCUM. ENARRATIONES IN MATTHÆUM (XXI-XXVIII)-IN MARCUM.

V. V.

PARISIIS PARISIIS

APUD LUDOVICUM VIVES, BIBLIOPOLAM EDITOREM, APUD LUDOVICUM VIVES, BIBLIOPOLAM EDITOREM,

13, VIA VULGO DICTA DELAMBRE, 13 13, VIA VULGO DICTA DELAMBRE, 13

MDCCCXCIV MDCCCXCIV

D. ALBERTI MAGNI, D. ALBERTI MAGNI,

DOCTRINA TOTO ORBE CELEBERRIMI, DOCTRINA TOTO ORBE CELEBERRIMI,

IN EVANGELIUM MATTHEI IN EVANGELIUM MATTHEI

LUCULENTA EXPOSITIO. LUCULENTA EXPOSITIO.

CAPUT XXI. CAPUT XXI.

Jesus super asinam Jerusalem cum triumpho ingressus, negotiatores de templo Jesus super asinam Jerusalem cum triumpho ingressus, negotiatores de templo ejicit, et Pharisæis de triumpho indignantibus respondet: discipulis autem de ejicit, et Pharisæis de triumpho indignantibus respondet: discipulis autem de ficulnea Christi verbo arefacta mirantibus, declarat fidei efficaciam : interro- ficulnea Christi verbo arefacta mirantibus, declarat fidei efficaciam : interro- gationem de sua potestate retundit quæstione de Joannis baptismo: et ex para- gationem de sua potestate retundit quæstione de Joannis baptismo: et ex para- bolis de homine duos filios habente, et de patrefamilias, cujus vinitores post bolis de homine duos filios habente, et de patrefamilias, cujus vinitores post alios servos, etiam filium vineæ hæredem occiderunt, prædicit regnum Dei a alios servos, etiam filium vineæ hæredem occiderunt, prædicit regnum Dei a Judæis ad gentes transferendum. Judæis ad gentes transferendum.

1. Et cum appropinquassent Jeroso- 1. Et cum appropinquassent Jeroso-

lymis, et venissent Betphage lymis, et venissent Betphage ad montem Oliveti 1, tunc Je- ad montem Oliveti 1, tunc Je- sus misit duos discipulos, sus misit duos discipulos,

: :

2. Dicens eis Ite in castellum quod 2. Dicens eis Ite in castellum quod contra vos est, et statim inve- contra vos est, et statim inve- nietis asinam alligatam, et pul- nietis asinam alligatam, et pul- lum cum ea solvite, et adduci- lum cum ea solvite, et adduci- te mihi : te mihi :

3. Et si quis vobis aliquid dixerit, 3. Et si quis vobis aliquid dixerit, dicite quia Dominus his opus dicite quia Dominus his opus

1 Marc. xi, 1; Luc. xix. 29. 1 Marc. xi, 1; Luc. xix. 29.

XXI XXI

habet, et confestim dimittet habet, et confestim dimittet

eos. eos.

4. Hoc autem totum factum est ut 4. Hoc autem totum factum est ut adimpleretur quod dictum est adimpleretur quod dictum est per prophetam dicentem: per prophetam dicentem:

5. Dicite filiæ Sion 2: Ecce Rex tuus 5. Dicite filiæ Sion 2: Ecce Rex tuus venit tibi mansuetus, sedens su- venit tibi mansuetus, sedens su- per asinam et pullum filium sub- per asinam et pullum filium sub- jugalis. jugalis.

6. Euntes autem discipuli, fecerunt 6. Euntes autem discipuli, fecerunt sicut præcepit illis Jesus. sicut præcepit illis Jesus.

2 Isa. LX11, 11; Zachar. 1x, 9; Joan. XII, 15. 2 Isa. LX11, 11; Zachar. 1x, 9; Joan. XII, 15.

1 1

2 2

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

7. Et adduxerunt asinam et pullum, 7. Et adduxerunt asinam et pullum, et imposuerunt super eos ve- et imposuerunt super eos ve- stimenta sua, et eum desuper se- stimenta sua, et eum desuper se- dere fecerunt. dere fecerunt.

8. Plurima autem turba straverunt 8. Plurima autem turba straverunt vestimenta sua in via: alii au- vestimenta sua in via: alii au- tem cædebant ramos de arbori- tem cædebant ramos de arbori- bus, et sternebant in via. bus, et sternebant in via.

9. Turbæ autem quæ præcedebant et 9. Turbæ autem quæ præcedebant et quæ sequebantur clamabant, quæ sequebantur clamabant, dicentes Hosanna filio David! dicentes Hosanna filio David! benedictus qui venit in nomine benedictus qui venit in nomine Domini hosanna in altissi- Domini hosanna in altissi- mis. mis.

10. Et cum intrasset Jerosolymam, 10. Et cum intrasset Jerosolymam, commota est universa civitas, commota est universa civitas, dicens Quis est hic? dicens Quis est hic?

11. Populi autem dicebant : Hic est 11. Populi autem dicebant : Hic est Jesus, propheta a Nazareth Ga- Jesus, propheta a Nazareth Ga- lilææ. lilææ.

12. Et intravit, Jesus in templum 12. Et intravit, Jesus in templum Dei et ejiciebat omnes ven- Dei et ejiciebat omnes ven- dentes et ementes in templo, et dentes et ementes in templo, et mensas numulariorum et cathe- mensas numulariorum et cathe- dras vendentium columbas ever- dras vendentium columbas ever- tit: tit: 13. Et dicit eis Scriptum est: Do- 13. Et dicit eis Scriptum est: Do- mus mea domus orationis vo- mus mea domus orationis vo- cabitur vos autem fecistis il- cabitur vos autem fecistis il- lam speluncam latronum ³. lam speluncam latronum ³. 14. Et accesserunt ad eum cæci et 14. Et accesserunt ad eum cæci et claudi in templo, et sanavit claudi in templo, et sanavit

eos. eos.

15. Videntes autem Principes sacer- 15. Videntes autem Principes sacer- dotum et Scribæ mirabilia quæ dotum et Scribæ mirabilia quæ fecit, et pueros clamantes in fecit, et pueros clamantes in templo et dicentes : Hosana templo et dicentes : Hosana filio David! indignati sunt, filio David! indignati sunt,

16. Et dixerunt ei Audis quid isti 16. Et dixerunt ei Audis quid isti dicunt? Jesus autem dixit eis: dicunt? Jesus autem dixit eis: Utique. Numquam legistis : Utique. Numquam legistis : Quia ex ore infantium et lacten- Quia ex ore infantium et lacten- tium perfecisti laudem *? tium perfecisti laudem *?

17. Et relictis illis, abiit foras extra 17. Et relictis illis, abiit foras extra civitatem in Bethaniam, ibique civitatem in Bethaniam, ibique mansit. mansit.

18. Mane autem revertens in civita- 18. Mane autem revertens in civita- tem esuriit. tem esuriit.

19. Et videns fici arborem unam se- 19. Et videns fici arborem unam se- cus viam, venit ad eam, et cus viam, venit ad eam, et nihil invenit in ea nisi folia nihil invenit in ea nisi folia tantum et ait illi: Numquam tantum et ait illi: Numquam ex te fructus nascatur in sem- ex te fructus nascatur in sem- piternum. Et arefacta est con- piternum. Et arefacta est con- tinuo ficulnea. tinuo ficulnea.

20. Et videntes discipuli mirati sunt, 20. Et videntes discipuli mirati sunt, dicentes : Quomodo continuo dicentes : Quomodo continuo aruit 6? aruit 6?

21. Respondens autem Jesus, ait eis: 21. Respondens autem Jesus, ait eis: Amen dico vobis, si habueritis Amen dico vobis, si habueritis fidem, et non hæsitaveritis, non fidem, et non hæsitaveritis, non solum de ficulnea facietis, sed solum de ficulnea facietis, sed et si monti huic dixeritis: Tolle, et si monti huic dixeritis: Tolle, et jacta te in mare, fiet. et jacta te in mare, fiet.

22. Et omnia, quæcumque petieritis 22. Et omnia, quæcumque petieritis in oratione credentes, accipie- in oratione credentes, accipie- tis 7. tis 7.

23. Et cum venisset in templum, ac- 23. Et cum venisset in templum, ac- cesserunt ad eum docentem cesserunt ad eum docentem Principes sacerdotum et senio- Principes sacerdotum et senio- res populi, dicentes: In qua res populi, dicentes: In qua potestate hæc facis? Et quis potestate hæc facis? Et quis tibi dedit hanc potestatem ³ ? tibi dedit hanc potestatem ³ ? 24. Respondens Jesus dixit eis: In- 24. Respondens Jesus dixit eis: In- terrogabo vos et ego unum terrogabo vos et ego unum sermonem : quem si dixeritis sermonem : quem si dixeritis mihi, et ego vobis dicam in qua mihi, et ego vobis dicam in qua potestate hæc facio. potestate hæc facio.

25. Baptismus Joannis, unde erat? 25. Baptismus Joannis, unde erat? e coelo, an ex hominibus? At e coelo, an ex hominibus? At illi cogitabant inter se, dicen- illi cogitabant inter se, dicen-

tes: tes:

26. Si dixerimus: E coelo, dicet no- 26. Si dixerimus: E coelo, dicet no- bis Quare ergo non credidistis bis Quare ergo non credidistis illi? Si autem dixerimus: Ex illi? Si autem dixerimus: Ex hominibus, timemus turbam : hominibus, timemus turbam :

1 Psal. cxv, 26; Marc. XI, 10; Luc. xix, 38. 1 Psal. cxv, 26; Marc. XI, 10; Luc. xix, 38.

2 Marc. x1; 15; Luc. xix, 45; Joan. 11, 14. 2 Marc. x1; 15; Luc. xix, 45; Joan. 11, 14.

3 Isa. LVI, 7; Jerem. VII, 11; Luc. xix, 46. 3 Isa. LVI, 7; Jerem. VII, 11; Luc. xix, 46. 3. 3.

4 Psal. VIII, 4 Psal. VIII,

5 Marc. XI, 13. 5 Marc. XI, 13.

6 Marc. XI, 20. 6 Marc. XI, 20.

7 Supra, VII, 7; Marc. x1, 24; I Joan. 111, 22. 7 Supra, VII, 7; Marc. x1, 24; I Joan. 111, 22.

8 Marc. XI, 28; Luc. xx, 2. 8 Marc. XI, 28; Luc. xx, 2.

CAP. XXI MATTHÆI. CAP. XXI MATTHÆI.

3 3

omnes enim habebant Joannem omnes enim habebant Joannem sicut prophetam ¹. sicut prophetam ¹.

27. Et respondentes Jesu, dixerunt : 27. Et respondentes Jesu, dixerunt : Nescimus. Ait illis et ipse: Nec Nescimus. Ait illis et ipse: Nec ego dico vobis in qua potestate ego dico vobis in qua potestate hæc facio. hæc facio.

28. Quid autem vobis videtur? Homo 28. Quid autem vobis videtur? Homo quidam habebat duos filios et quidam habebat duos filios et accedens ad primum, dixit accedens ad primum, dixit Fili, vade hodie, operare in vi- Fili, vade hodie, operare in vi-

nea mea. nea mea.

29. Ille autem respondens, ait : Nolo. 29. Ille autem respondens, ait : Nolo. Postea autem poenitentia mo- Postea autem poenitentia mo- tus, abiit. tus, abiit.

ejus, alium cæciderunt, alium ejus, alium cæciderunt, alium occiderunt, alium vero lapida- occiderunt, alium vero lapida-

verunt. verunt.

36. Iterum misit alios servos plures 36. Iterum misit alios servos plures prioribus, et fecerunt illis simi- prioribus, et fecerunt illis simi- liter. liter.

37. Novissime autem misit ad eos 37. Novissime autem misit ad eos filium suum, dicens: Verebun- filium suum, dicens: Verebun- tur filium meum. tur filium meum. 38. Agricolæ autem videntes filium, 38. Agricolæ autem videntes filium, dixerunt intra se: Hic est hæ- dixerunt intra se: Hic est hæ- res : venite, occidamus eum, res : venite, occidamus eum, et habebimus hæreditatem ejus¹³. et habebimus hæreditatem ejus¹³. 39. Et apprehensum eum ejecerunt 39. Et apprehensum eum ejecerunt extra vineam, et occiderunt. extra vineam, et occiderunt.

30. Accedens autem ad alterum, dixit 30. Accedens autem ad alterum, dixit similiter. At ille respondens, 40. Cum ergo venerit dominus vineæ, similiter. At ille respondens, 40. Cum ergo venerit dominus vineæ, ait Eo, domine : et non ivit. ait Eo, domine : et non ivit. 31. Quis ex duobus fecit voluntatem 31. Quis ex duobus fecit voluntatem

patris? Dicunt ei: Primus. Di- patris? Dicunt ei: Primus. Di- cit illis Jesus: Amen dico vo- cit illis Jesus: Amen dico vo- bis, quia publicani et meretri- bis, quia publicani et meretri- ces præcedent vos in regnum ces præcedent vos in regnum Dei. Dei. 32. Venit enim ad vos Joannes in via 32. Venit enim ad vos Joannes in via justitiæ, et non credidistis ei : justitiæ, et non credidistis ei : publicani autem et meretrices publicani autem et meretrices erediderunt ei: vos autem vi- erediderunt ei: vos autem vi- dentes, nec poenitentiam habui- dentes, nec poenitentiam habui- stis postea, ut crederetis ei. stis postea, ut crederetis ei. 33. Aliam parabolam audite Homo 33. Aliam parabolam audite Homo erat paterfamilias 2, qui planta- erat paterfamilias 2, qui planta- vit vineam, et sepem circumde- vit vineam, et sepem circumde- dit ei, et fodit in ea torcular, et dit ei, et fodit in ea torcular, et ædificavit turrim, et locavit ædificavit turrim, et locavit

quid faciet agricolis illis? quid faciet agricolis illis? 41. Aiunt illi: Malos male perdet, et 41. Aiunt illi: Malos male perdet, et vineam suam locabit aliis agri- vineam suam locabit aliis agri- colis, qui reddant ei fructum colis, qui reddant ei fructum temporibus suis. temporibus suis. 42. Dicit illis Jesus: Numquam legi- 42. Dicit illis Jesus: Numquam legi- stis in Scripturis : Lapidem stis in Scripturis : Lapidem quem reprobaverunt ædifican- quem reprobaverunt ædifican- tes, hic factus est in caput an- tes, hic factus est in caput an- gulia Domino factum est is- gulia Domino factum est is- tud, et est mirabile in oculis tud, et est mirabile in oculis nostris *. nostris *.

43. 43.

44. 44.

Ideo dico vobis, quia auferetur a Ideo dico vobis, quia auferetur a vobis regnum Dei, et dabitur vobis regnum Dei, et dabitur genti facienti fructus ejus. genti facienti fructus ejus. Et qui ceciderit super lapidem is- Et qui ceciderit super lapidem is-

tum, confringetur super quem tum, confringetur super quem vero ceciderit, conteret eum. vero ceciderit, conteret eum.

eam agricolis, et peregre profe- 45. Et cum audissent Principes sacer- eam agricolis, et peregre profe- 45. Et cum audissent Principes sacer-

ctus est. ctus est.

3.4. Cum autem tempus fructuum ap- 3.4. Cum autem tempus fructuum ap-

propinquasset, misit servos suos propinquasset, misit servos suos

dotum et Pharisæi parabolas dotum et Pharisæi parabolas ejus, cognoverunt quod de ipsis ejus, cognoverunt quod de ipsis diceret. diceret.

ad agricolas, ut acciperent fru- 46. Et quærentes eum tenere, timue- ad agricolas, ut acciperent fru- 46. Et quærentes eum tenere, timue- ctus ejus. ctus ejus.

35. Et agricolæ, apprehensis servis 35. Et agricolæ, apprehensis servis

Supra, xiv, 5. Supra, xiv, 5.

*Isa. v, 1; Jerem. 11, 21; Marc. XII, 1; Luc. *Isa. v, 1; Jerem. 11, 21; Marc. XII, 1; Luc. xx, 9. xx, 9.

runt turbas, quoniam sicut pro- runt turbas, quoniam sicut pro- phetam eum habebant. phetam eum habebant.

3 Infra, xxvi, 3, et xxvi, 1 ; Joan. x1, 53. 3 Infra, xxvi, 3, et xxvi, 1 ; Joan. x1, 53.

4 Psal. CXVII, 22; Act. IV, 11; ad Roman. IX, 4 Psal. CXVII, 22; Act. IV, 11; ad Roman. IX, 33; I Petr. 11, 7. 33; I Petr. 11, 7.

4 4

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

IN CAPUT XXI MATTHÆI IN CAPUT XXI MATTHÆI

ENARRATIO. ENARRATIO.

« Et cum appropinquassent Jerosoly- « Et cum appropinquassent Jerosoly- mis, et venissent Bethphage ad mon- mis, et venissent Bethphage ad mon- tem Oliveti, tunc Jesus misit duos tem Oliveti, tunc Jesus misit duos discipulos. >> discipulos. >>

Hic incipit agere de temporibus no- Hic incipit agere de temporibus no- vissimis statum Ecclesiæ describenti- vissimis statum Ecclesiæ describenti- bus. bus.

Habet autem tres patres: in quarum Habet autem tres patres: in quarum prima demonstrat potestatem abjicien- prima demonstrat potestatem abjicien- tis Synagogam, et vocantis gentes: in tis Synagogam, et vocantis gentes: in secunda, describit ipsam abjectionem secunda, describit ipsam abjectionem cum sua causa, et incipit circa medium cum sua causa, et incipit circa medium istius capituli, ibi, y. 17: « Et relictis istius capituli, ibi, y. 17: « Et relictis illis abiit. » In tertia, describit judicium illis abiit. » In tertia, describit judicium novissimum abjectorum, et vocatorum : novissimum abjectorum, et vocatorum : et incipit in capitulo xxv, 31 et seq. et incipit in capitulo xxv, 31 et seq.

In demonstratione potestatis Christi In demonstratione potestatis Christi abjicientis, et vocantis facit duo primo abjicientis, et vocantis facit duo primo enim demonstrat potestatem, et Dei enim demonstrat potestatem, et Dei gloriam secundo, convincit contradi- gloriam secundo, convincit contradi- centes, ibi, y. 15: Videntes autem Prin- centes, ibi, y. 15: Videntes autem Prin- cipes Sacerdotum. » cipes Sacerdotum. »

Adhuc, prior harum duo habet : pri- Adhuc, prior harum duo habet : pri- mo enim demonstrat gloriam in confes- mo enim demonstrat gloriam in confes- sione laudis et veritatis secundo, exer- sione laudis et veritatis secundo, exer- cet auctoritatem suæ justæ potestatis, ibi, cet auctoritatem suæ justæ potestatis, ibi, . 12 « Et intravit Jesus in tem- . 12 « Et intravit Jesus in tem- plum. » plum. »

Adhuc, in priori horum duo dicit: Adhuc, in priori horum duo dicit: modum videlicet regis gloriose venien- modum videlicet regis gloriose venien- tis, et confessionem laudis ex parte tur- tis, et confessionem laudis ex parte tur- bæ recipientis, ibi, y. 8 « Plurima bæ recipientis, ibi, y. 8 « Plurima autem turba. » autem turba. »

: :

In prima tria continentur: injunctio In prima tria continentur: injunctio ex parte Domini, confirmatio facti, et ex parte Domini, confirmatio facti, et impletio obsequii. Et hæc patent in lit- impletio obsequii. Et hæc patent in lit-

tera. tera.

Circa primum quinque seriatim inter- Circa primum quinque seriatim inter- ponuntur unde, et quis, et quos, et quo, ponuntur unde, et quis, et quos, et quo, et ad quid misit. et ad quid misit.

De primo dicit : De primo dicit :

« Et cum appropinquassent, etc. » « Et cum appropinquassent, etc. »

Nam Jesus veniens de Jericho trans- Nam Jesus veniens de Jericho trans-

eundo cæcos sanaverat : sic enim con- eundo cæcos sanaverat : sic enim con- tinuatur ad præcedens. tinuatur ad præcedens.

: :

: :

Dicit autem tria loci propinquitatem, Dicit autem tria loci propinquitatem, quo tendebat locum proprium, quem quo tendebat locum proprium, quem transibat et locum communem, unde transibat et locum communem, unde mittebat. mittebat.

De primo dicit : « Et cum appropin- De primo dicit : « Et cum appropin- quassent » jam ad locum Passionis, plus quassent » jam ad locum Passionis, plus affectu, quam viæ spatio. Deuter. IV, affectu, quam viæ spatio. Deuter. IV, 7 Non est alia natio tam grandis, 7 Non est alia natio tam grandis, quæ habeat deos appropinquantes sibi, quæ habeat deos appropinquantes sibi, sicut Deus noster adest cunctis obse- sicut Deus noster adest cunctis obse- crationibus nostris. Joan. XVII, 19: crationibus nostris. Joan. XVII, 19: Pro eis ego sanctifico meipsum. Joan. Pro eis ego sanctifico meipsum. Joan. XVIII, 4 Jesus... processit, et dixit eis. XVIII, 4 Jesus... processit, et dixit eis. Ideo enim ante passionem revelavit, Ideo enim ante passionem revelavit, ut sciretur quia ex electione libera se ut sciretur quia ex electione libera se Passioni obtulit. Passioni obtulit.

«< «<

: :

Jerosolymis » quia eo quod erat Jerosolymis » quia eo quod erat metropolis pluraliter nominatur propter metropolis pluraliter nominatur propter multitudinem habitantium, quia non multitudinem habitantium, quia non tam civitas fuit quam patria multorum. tam civitas fuit quam patria multorum. Isa. II, Isa. II, 2 et 3 Fluent ad eum omnes 2 et 3 Fluent ad eum omnes gentes. Et ibunt populi multi, et dicent : gentes. Et ibunt populi multi, et dicent : Venite, et ascendamus ad montem Do- Venite, et ascendamus ad montem Do- mini. Isa. 1, 26, secundum Septuaginta : mini. Isa. 1, 26, secundum Septuaginta : « Post hoc vocaberis civitas sancta, ma- « Post hoc vocaberis civitas sancta, ma- << ter civitatum in Israel. » Nostra littera << ter civitatum in Israel. » Nostra littera habet Urbs fidelis. Hoc etiam con- habet Urbs fidelis. Hoc etiam con- gruit: quia per passionem itur ad vi- gruit: quia per passionem itur ad vi- sionem æternæ pacis. Ad Ephes. 11, 14: sionem æternæ pacis. Ad Ephes. 11, 14: Ipse est pax nostra, qui fecit utraque Ipse est pax nostra, qui fecit utraque ипит, et medium parietem maceriæ sol- ипит, et medium parietem maceriæ sol- vens, inimicitias in carne sua, etc. Joan. vens, inimicitias in carne sua, etc. Joan. XIV, 27 Pacem relinquo vobis, pacem XIV, 27 Pacem relinquo vobis, pacem meam do vobis. meam do vobis.

« Et venissent Bethphage. » Ecce lo- « Et venissent Bethphage. » Ecce lo- cus proprius, quo transivit: est autem cus proprius, quo transivit: est autem nomen compositum ex hebræo et græco : nomen compositum ex hebræo et græco : BETH ☐ enim hebraicum interpretatur BETH ☐ enim hebraicum interpretatur

IN EVANG. MATTHÆI, XXI-2. IN EVANG. MATTHÆI, XXI-2.

domus : pάye græcum interpretatur domus : pάye græcum interpretatur comedere, quod est officium oris 1 : et comedere, quod est officium oris 1 : et ideo dicitur, quod interpretatur domus ideo dicitur, quod interpretatur domus bucce et est juxta Bethaniam. bucce et est juxta Bethaniam.

« Ad montem Oliveti, » vitulus « Ad montem Oliveti, » vitulus Sacerdotum. Unde, Lucæ, XIX, 29, in Sacerdotum. Unde, Lucæ, XIX, 29, in endem historia ponitur etiam Bethania, endem historia ponitur etiam Bethania, qua domus obedientiæ interpretatur. qua domus obedientiæ interpretatur. Marci autem, x1, 1, idem penitus dicitur, Marci autem, x1, 1, idem penitus dicitur, quod hic. Congruit autem: quia Bethpha- quod hic. Congruit autem: quia Bethpha- ge confessionem veritatis significat, un- ge confessionem veritatis significat, un- de mittuntur Apostoli. Infra, xxvIII, de mittuntur Apostoli. Infra, xxvIII, 19 Euntes, docete omnes gentes. I ad 19 Euntes, docete omnes gentes. I ad Corinth. 1, 17 Misit Christus evange- Corinth. 1, 17 Misit Christus evange- lizare. Ezechiel. 11, 8: Aperi os tuum, lizare. Ezechiel. 11, 8: Aperi os tuum, et comede quæcumque ego do tibi. Et et comede quæcumque ego do tibi. Et sequitur, 1, 2: Cibavit me volumine. sequitur, 1, 2: Cibavit me volumine.

est mittere. Abdiæ, y. 1: Legatus ad est mittere. Abdiæ, y. 1: Legatus ad gentes missus est. Isa. xvIII, 2: Ite, gentes missus est. Isa. xvIII, 2: Ite, Angeli veloces, ad gentem convulsam et Angeli veloces, ad gentem convulsam et

dilaceratam. dilaceratam.

« Duos discipulos suos. » « Duos discipulos suos. »

Tria dicitquot, et cujus professio- Tria dicitquot, et cujus professio- nis, et cujus vitæ. nis, et cujus vitæ.

Quot, quia «duos: » ut charitatis in- Quot, quia «duos: » ut charitatis in- ter se fruerentur solatio. Eccle. iv, 11: ter se fruerentur solatio. Eccle. iv, 11: Si dormierint duo, fovebuntur mutuo: Si dormierint duo, fovebuntur mutuo: unus quomodo calefiet? Luc. x, 1 : unus quomodo calefiet? Luc. x, 1 : Designavit Dominus Jesus et alios sep- Designavit Dominus Jesus et alios sep- tuaginta duos, scilicet discipulos, et mi- tuaginta duos, scilicet discipulos, et mi- sit eos binos ante faciem suam, sit eos binos ante faciem suam, in om- in om- nem civitatem et locum quo erat ipse nem civitatem et locum quo erat ipse

venturus. venturus.

« «

Si manseritis in sermone meo, vere dis- Si manseritis in sermone meo, vere dis- cipuli mei eritis et cognoscetis verita- cipuli mei eritis et cognoscetis verita-

tem. tem.

Ad montem Oliveti. » Ecce locus com- Ad montem Oliveti. » Ecce locus com- munis congruus missioni, qui est excel- munis congruus missioni, qui est excel- Discipulos, » qui doctrinam Christi Discipulos, » qui doctrinam Christi lentia et celsitudo misericordiæ. Jerem. lentia et celsitudo misericordiæ. Jerem. profitentur. Isa. VIII, 16: Signa legem in profitentur. Isa. VIII, 16: Signa legem in XXXI, 23: XXXI, 23: Benedicat tibi Dominus discipulis meis. Joan. VII, 31 et 32: Benedicat tibi Dominus discipulis meis. Joan. VII, 31 et 32: pulchritudo justitiæ, mons. sanctus. pulchritudo justitiæ, mons. sanctus. Psal. LXVII, 17: Mons, in quo benepla- Psal. LXVII, 17: Mons, in quo benepla- citum est Deo habitare in. eo. "Elato citum est Deo habitare in. eo. "Elato enim græce, latine sonat misericordiam. enim græce, latine sonat misericordiam. Olei enim natura lucis ministra est, la- Olei enim natura lucis ministra est, la- boris, et dolorum per unctionem et so- boris, et dolorum per unctionem et so- lamen, et excellit cunctis liquoribus: lamen, et excellit cunctis liquoribus: sic Passio ad quam venit, illuminat : sic Passio ad quam venit, illuminat : quod significatur, Tobiæ, xi, 13 et seq., quod significatur, Tobiæ, xi, 13 et seq., ubi per fel, hoc est, amaritudinem piscis, ubi per fel, hoc est, amaritudinem piscis, qui Christum significat, illuminatus est qui Christum significat, illuminatus est Tobias. De secundo, Eccli. XXXVIII, 7: Tobias. De secundo, Eccli. XXXVIII, 7: Unguentarius faciet pigmenta suavita- Unguentarius faciet pigmenta suavita- tis. De tertio, Jacob. 11, 13: Superexal- tis. De tertio, Jacob. 11, 13: Superexal- tat autem misericordia judicium. tat autem misericordia judicium. « Tunc, » opportuno tempore, « Tunc, » opportuno tempore,

« Misit Jesus. » « Misit Jesus. »

Ecce quis misit? Auctor videlicet sa- Ecce quis misit? Auctor videlicet sa- lutis. Ad Hebræos, 11, 9 et 10: Videmus lutis. Ad Hebræos, 11, 9 et 10: Videmus Jesum, propter passionem mortis, glo- Jesum, propter passionem mortis, glo- rin et honore coronatum, ut gratia Dei rin et honore coronatum, ut gratia Dei pro omnibus gustaret mortem. Decebat pro omnibus gustaret mortem. Decebat enim eum.... auctorem salutis eorum enim eum.... auctorem salutis eorum per passionem consummare. Illius enim per passionem consummare. Illius enim

Vel melius, ex hebræo N- Beth- Vel melius, ex hebræo N- Beth-

« Suos. » Ecce sanctitas vitæ : non « Suos. » Ecce sanctitas vitæ : non enim Christi essent nisi per informa- enim Christi essent nisi per informa- tionem vitæ. Ad Roman. VI, 9 : Si tionem vitæ. Ad Roman. VI, 9 : Si quis Spiritum Christi non habet, hic quis Spiritum Christi non habet, hic non est ejus. I Paralip. XII, 18: Tui su- non est ejus. I Paralip. XII, 18: Tui su- mus, o David, et tecum, fili Isai. mus, o David, et tecum, fili Isai.

« Dicens eis: Ite in castellum quod « Dicens eis: Ite in castellum quod contra vos est. » contra vos est. »

Ecce quo mittit. Tria dicit: iter impe- Ecce quo mittit. Tria dicit: iter impe- rat, et quo vadant, et difficultatem ex- rat, et quo vadant, et difficultatem ex- ponit. ponit.

Primum notat per hoc quod dicit : Primum notat per hoc quod dicit : « Ite. » Quasi dicat: Nolite stare. Pro- « Ite. » Quasi dicat: Nolite stare. Pro- verb. vi, 3 Discurre, festina. Luc. x, verb. vi, 3 Discurre, festina. Luc. x, 3 Ite ecce ego mitto vos. Ezechiel. 1, 3 Ite ecce ego mitto vos. Ezechiel. 1, 9: Unumquodque eorum ante faciem 9: Unumquodque eorum ante faciem suam gradiebatur. suam gradiebatur.

« In castellum. » Ecce quo. Et non. « In castellum. » Ecce quo. Et non. dicit civitatem, quia jam se contra Deum dicit civitatem, quia jam se contra Deum incastellaverat, et munierat, et munitio- incastellaverat, et munierat, et munitio-

Phaghe, domus ficuum. Phaghe, domus ficuum.

nes posuerat quia a nes posuerat quia a recesserat. Eccle. 1x, 14 recesserat. Eccle. 1x, 14 et pauci in ea viri. et pauci in ea viri.

« «

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

dignitate prima dignitate prima Civitas parva, Civitas parva,

Quod contra vos est. » Ecce difficul- Quod contra vos est. » Ecce difficul- tas. Non enim contra eos fuit tantum in tas. Non enim contra eos fuit tantum in situ, sed etiam in voluntate nocendi. Ju- situ, sed etiam in voluntate nocendi. Ju- dith, 11, 6 : Omnemque urbem munitam dith, 11, 6 : Omnemque urbem munitam subjugabis mihi. Il ad Corinth. x, 5: subjugabis mihi. Il ad Corinth. x, 5: Consilia destruentes, et omnem altitudi- Consilia destruentes, et omnem altitudi- nem extollentem se adversus scientiam nem extollentem se adversus scientiam Dei, et in captivitatem redigentes omnem Dei, et in captivitatem redigentes omnem intellectum in obsequium Christi. intellectum in obsequium Christi.

« Et statim invenietis asinam alli- « Et statim invenietis asinam alli- gatam, et pullum cum ea. » gatam, et pullum cum ea. »

Ecce id ad quod, sive propter quod Ecce id ad quod, sive propter quod misit. Et dicit duo: unum prædicendo, misit. Et dicit duo: unum prædicendo, et alterum injungendo. et alterum injungendo.

En quod prædictum est : « Statim En quod prædictum est : « Statim invenietis » ne hæsitent de injuncto mi- invenietis » ne hæsitent de injuncto mi- nisterio, dubitantes an alter prior solve- nisterio, dubitantes an alter prior solve- rit, et adduxerit, et oporteat exspectare rit, et adduxerit, et oporteat exspectare ultra placitum. Genes. xxvI, 20: Vo- ultra placitum. Genes. xxvI, 20: Vo- luntas Dei fuit ut cito occurreret mi- luntas Dei fuit ut cito occurreret mi- hi quod volebam. IV Regum, IV, 14 : hi quod volebam. IV Regum, IV, 14 : Ne mihi moram facias in eundo. Ne mihi moram facias in eundo.

« Asinam alligatam, et pullum cum « Asinam alligatam, et pullum cum ea. » Quasi diceret Asinam alligatam ea. » Quasi diceret Asinam alligatam et pullum non alligatum : quia, dicit et pullum non alligatum : quia, dicit Marcus x1, 4, quod invenerunt pullum Marcus x1, 4, quod invenerunt pullum ante januam quia super eum nullus ante januam quia super eum nullus hominum sederat, sicut dicitur, Luc. hominum sederat, sicut dicitur, Luc. xix, 301. Nec adhuc ligabitur loro. Asina xix, 301. Nec adhuc ligabitur loro. Asina enim est gentilitas Samariæ, habens lo- enim est gentilitas Samariæ, habens lo- rum legis, et retinens idololatriam. Pul- rum legis, et retinens idololatriam. Pul- lus autem significabat idololatriam in- lus autem significabat idololatriam in- domitam, cui nullus umquam frænum domitam, cui nullus umquam frænum legis alicujus imposuit. Job, XI, 12: legis alicujus imposuit. Job, XI, 12: Vir vanus in superbiam erigitur, et Vir vanus in superbiam erigitur, et tamquam pullum onagri se liberum tamquam pullum onagri se liberum natum putat. Onager est asinus agre- natum putat. Onager est asinus agre- stis voc enim græce, latine est asinus: stis voc enim græce, latine est asinus: asinus enim significat homines gentiles: asinus enim significat homines gentiles: est enim animal brutum inter alia ratio- est enim animal brutum inter alia ratio- nis expers, melancholicum, frigidum, de nis expers, melancholicum, frigidum, de

1 Luc. XIX, 30: Invenietis pullum asinæ alli- 1 Luc. XIX, 30: Invenietis pullum asinæ alli- gatum, cui nemo umquam hominum sedit. gatum, cui nemo umquam hominum sedit.

infirmitate capitis moriens, pigrum, duri infirmitate capitis moriens, pigrum, duri oris, et ideo rigidorum comestivum, oris, et ideo rigidorum comestivum, tenuissimi lactis, et ideo lac ejus mul- tenuissimi lactis, et ideo lac ejus mul- tum ablutivum, et valens ptisicis, quia tum ablutivum, et valens ptisicis, quia ex subtilitate penetrat, et restituit humi- ex subtilitate penetrat, et restituit humi- dum radicalium membrorum est etiam dum radicalium membrorum est etiam animal oneriferum, in clunibus fortissi- animal oneriferum, in clunibus fortissi- mum, spissæ pellis, inerme, innocens, mum, spissæ pellis, inerme, innocens, laboriosum, parvo pabulo contentum, laboriosum, parvo pabulo contentum, post laborem sufficit ei si convertatur et post laborem sufficit ei si convertatur et revertatur super dorsum, in depositione revertatur super dorsum, in depositione superfluitatis humidæ, vel siccæ, amans superfluitatis humidæ, vel siccæ, amans commune stabulum, in vere lascivum, commune stabulum, in vere lascivum, et luxuriosum quæ omnia facile genti- et luxuriosum quæ omnia facile genti- bus adaptantur. Et quia asina significat bus adaptantur. Et quia asina significat Samariam, quæ etiam asinaria interpre- Samariam, quæ etiam asinaria interpre- tatur: et Philippus Samariæ prædicavit tatur: et Philippus Samariæ prædicavit sicut dicitur, Act. VIII, 5. Pullus autem sicut dicitur, Act. VIII, 5. Pullus autem significat gentilitatem in toto silvestrem, significat gentilitatem in toto silvestrem, cujus primo gentili Cornelio centurioni cujus primo gentili Cornelio centurioni primo prædicavit Petrus 2. Ideo duo primo prædicavit Petrus 2. Ideo duo discipuli missi creduntur Philippus fuis- discipuli missi creduntur Philippus fuis- se, et Petrus. se, et Petrus.

Sed quomodo dicit pullum stantem Sed quomodo dicit pullum stantem cum ea, si pullus stetit ante januam ? cum ea, si pullus stetit ante januam ? Adhuc, ante quam januam stetit pul- Adhuc, ante quam januam stetit pul- lus? lus?

Dicendum, quod asina fuit animal em- Dicendum, quod asina fuit animal em- ptum ad communes usus pauperum, qui ptum ad communes usus pauperum, qui in ascensu montis ferre sua onera non in ascensu montis ferre sua onera non poterant, nec habebant unde animalia poterant, nec habebant unde animalia conducerent: et ideo in genere asini conducerent: et ideo in genere asini fuit emptum animal, quia in petrosis plus fuit emptum animal, quia in petrosis plus valent asini quam equi, præcipue in valent asini quam equi, præcipue in calidis regionibus, in quibus multum calidis regionibus, in quibus multum magni sunt asini. In sexu autem eme- magni sunt asini. In sexu autem eme- runt asinam, ut fructu ventris continue runt asinam, ut fructu ventris continue haberentur animalia pauperibus subser- haberentur animalia pauperibus subser-

vientia. vientia.

Dicendum igitur ad secundum, quod Dicendum igitur ad secundum, quod janua fuit stabuli communis ibidem ante janua fuit stabuli communis ibidem ante portas ædificati. Cum ea autem dicitur portas ædificati. Cum ea autem dicitur fuisse pullus, quia sequebatur asinam, fuisse pullus, quia sequebatur asinam, et stabat non longe a matre, sicut pulli et stabat non longe a matre, sicut pulli sequi matrem consueverunt. sequi matrem consueverunt.

2 Cf. Act. x, 1 et seq. 2 Cf. Act. x, 1 et seq.

IN EVANG. MATTHÆI, XXI-3, 4, 5. IN EVANG. MATTHÆI, XXI-3, 4, 5.

« Solvite, et adducite mihi : « Solvite, et adducite mihi :

Et si quis vobis aliquid dixerit, dici- Et si quis vobis aliquid dixerit, dici- to quia Dominus his opus habet, et to quia Dominus his opus habet, et confestim dimittet eos. confestim dimittet eos.

Hoc autem totum factum est ut Hoc autem totum factum est ut adimpleretur quod dictum est per Pro- adimpleretur quod dictum est per Pro- phetam dicentem. »> phetam dicentem. »>

Ecce injunctum ministerium. Et dicit Ecce injunctum ministerium. Et dicit duo præceptum, et responsionem ad duo præceptum, et responsionem ad id quod allegare possent impedimentum. id quod allegare possent impedimentum.

De primo dicit duo : « Solvite, » hoc De primo dicit duo : « Solvite, » hoc est, absolvite a vinculis errorum et pec- est, absolvite a vinculis errorum et pec- cati. Matth. xvIII, 18: Quæcumque sol- cati. Matth. xvIII, 18: Quæcumque sol- veritis super terram, erunt soluta et veritis super terram, erunt soluta et in cœlo. Joan. xI, 44: Solvite eum, et in cœlo. Joan. xI, 44: Solvite eum, et sinite abire. sinite abire.

Secundo dicit : « Adducite, » per Secundo dicit : « Adducite, » per attractionem charitatis. attractionem charitatis.

« Et si quis vobis, etc. » « Et si quis vobis, etc. »

Ecce exclusio impedimenti, quod pos- Ecce exclusio impedimenti, quod pos- sent allegare et littera plana est. sent allegare et littera plana est.

« Dicite quia Dominus » Mirum vide- « Dicite quia Dominus » Mirum vide- tur, si Dominus universorum venturus tur, si Dominus universorum venturus in gloria indigentiam dicatur habere asi- in gloria indigentiam dicatur habere asi- ni pauperum, et si allegabitur a discipu- ni pauperum, et si allegabitur a discipu- lis, vix alicui credibile erit. Sed Domi- lis, vix alicui credibile erit. Sed Domi- nus dives in spiritualibus, I ad Corinth. nus dives in spiritualibus, I ad Corinth.

1. 1.

In omnibus divites facti estis in In omnibus divites facti estis in illo pauper autem in temporalibus, et illo pauper autem in temporalibus, et erat notæ paupertatis propter hoc re- erat notæ paupertatis propter hoc re- cipiebatur verbum discipulorum. Psal. cipiebatur verbum discipulorum. Psal. Lxxxvi, 16 : Pauper sum ego, et in Lxxxvi, 16 : Pauper sum ego, et in laboribus, etc. Matth. v, 20: Filius laboribus, etc. Matth. v, 20: Filius hominis non habet ubi caput reclinet. hominis non habet ubi caput reclinet.

"El confestim dimittet eos. » Unde "El confestim dimittet eos. » Unde Lucas, xix, 33, dicit eos dixisse : Quid Lucas, xix, 33, dicit eos dixisse : Quid salvitis pullum ? Nec credendum est, salvitis pullum ? Nec credendum est, ut dicit Hieronymus quod « Dominus in ut dicit Hieronymus quod « Dominus in «tam brevi itineris spatio in utroque «tam brevi itineris spatio in utroque

7 7

« animalium istorum asinaverit, quia ri- « animalium istorum asinaverit, quia ri- << diculum esset sed utrumque adduci << diculum esset sed utrumque adduci fecit, et forte utrumque sterni fecit, fecit, et forte utrumque sterni fecit, "propter mysterium quod diximus, et "propter mysterium quod diximus, et « propter prophetiæ congruentiam. » Nec « propter prophetiæ congruentiam. » Nec currum, vel equum pompæ et belli ama- currum, vel equum pompæ et belli ama- torem elegit Dominus, quia fallax equus torem elegit Dominus, quia fallax equus ad salutem. Et iterum, Psal. xix, 8 : ad salutem. Et iterum, Psal. xix, 8 : Hi in curribus, et hi in equis. Amatores Hi in curribus, et hi in equis. Amatores mundi sunt: sed nos in humilitate Do- mundi sunt: sed nos in humilitate Do- mini ambulantes, in nomine Domini mini ambulantes, in nomine Domini Dei nostri invocabimus 2. Amos, 11, 15: Dei nostri invocabimus 2. Amos, 11, 15: Ascensor equi non salvabit animam Ascensor equi non salvabit animam suam. Genes. XLIX, 11: Ligans ad vi- suam. Genes. XLIX, 11: Ligans ad vi- tem pullum suum, et ad vineam, asi- tem pullum suum, et ad vineam, asi- nam suam. Hæc est littera Septuaginta ³. nam suam. Hæc est littera Septuaginta ³.

« Hoc autem totum factum est. » « Hoc autem totum factum est. »

Quod videlicet discipulos misit, quod Quod videlicet discipulos misit, quod duo animalia duci præcepit, quod ea duo animalia duci præcepit, quod ea quæ dicta sunt, prædixit: et est illud quæ dicta sunt, prædixit: et est illud totius facti confirmatio per auctoritatem : totius facti confirmatio per auctoritatem : « Ut adimpleretur quod dictum est. » « Ut adimpleretur quod dictum est. » Matth. v, 18: Iota unum, aut unus apex Matth. v, 18: Iota unum, aut unus apex non præteribit a lege. « Per Prophe- non præteribit a lege. « Per Prophe- tam »Zachar. IX, 9 « dicentem *. » tam »Zachar. IX, 9 « dicentem *. »

« Dicite filiæ Sion: Ecce rex tuus « Dicite filiæ Sion: Ecce rex tuus venit tibi mansuetus, sedens super venit tibi mansuetus, sedens super asinam, et pullum filium subjugalis. asinam, et pullum filium subjugalis.

» »

Tria dicit jubet instanter vocem læti- Tria dicit jubet instanter vocem læti- tiæ prædicari, et cui sit prædicanda, et tiæ prædicari, et cui sit prædicanda, et quid. quid.

XII, XII,

« Dicite,» inter vos Prædicatores. Isa. « Dicite,» inter vos Prædicatores. Isa. 5: Annuntiate hoc in universa terra. 5: Annuntiate hoc in universa terra. « Filiæ Sion. » Ecce cui. Filia Sion « Filiæ Sion. » Ecce cui. Filia Sion est Jerusalem, quia ab arce Sion tueba- est Jerusalem, quia ab arce Sion tueba- tur. Psal. Lxxxvi, 3: Diligit Dominus tur. Psal. Lxxxvi, 3: Diligit Dominus portas Sion super omnia tabernacula portas Sion super omnia tabernacula Jacob. Jacob.

Psal. XXXII, 17. Psal. XXXII, 17. Psal. xix, 8. Psal. xix, 8.

"Vulgata habet, Genes. XLIX, 11: Ligans ad "Vulgata habet, Genes. XLIX, 11: Ligans ad vincam pullum suum, et ad vitem, o fili mi, asi- vincam pullum suum, et ad vitem, o fili mi, asi-

nam suam. nam suam.

4 En verba Zachariæ, 1x, 9, ex Vulgata : Ex- 4 En verba Zachariæ, 1x, 9, ex Vulgata : Ex- sulta satis, filia Sion: jubila, filia Jerusalem: sulta satis, filia Sion: jubila, filia Jerusalem: ecce Rex tuus veniet tibi justus, et salvator: ipse ecce Rex tuus veniet tibi justus, et salvator: ipse pauper, et ascendens super asinam, et super pul- pauper, et ascendens super asinam, et super pul- lum filium asinæ. lum filium asinæ.

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Quid autem dicendum sit ? Quid autem dicendum sit ?

« Ecce Rex tuus. » « Ecce Rex tuus. »

Describitur autem hic Christus veniens Describitur autem hic Christus veniens ab octo: ab evidentia venientis, a digni- ab octo: ab evidentia venientis, a digni- tate potestatis, a connaturalitate homi- tate potestatis, a connaturalitate homi- nis, ab appropinquatione amoris, ab nis, ab appropinquatione amoris, ab utilitate operis redemptionis, ab optimo utilitate operis redemptionis, ab optimo habitu cordis, a quiete regiminis, ab hu- habitu cordis, a quiete regiminis, ab hu- militate conversationis, et a simplicitate militate conversationis, et a simplicitate subjectionis. subjectionis.

Primum notatur per demonstrationem. Primum notatur per demonstrationem. Luc. In, 6 Videbit omnis caro salutare Luc. In, 6 Videbit omnis caro salutare Dei. Luc. 11, 30 et seq.: Viderunt oculi Dei. Luc. 11, 30 et seq.: Viderunt oculi mei salutare tuum, quod parasti, etc. mei salutare tuum, quod parasti, etc.

« Rex. » Ecce dignitas potestatis. « Rex. » Ecce dignitas potestatis. Isaiæ, XLIX, 10: Miserator eorum reget Isaiæ, XLIX, 10: Miserator eorum reget eos, et ad eos, et ad fontes aquarum potabit fontes aquarum potabit eos. Rex autem est: ne dicat de cætero eos. Rex autem est: ne dicat de cætero populus ejus Non habemus regem, nisi populus ejus Non habemus regem, nisi Cæsarem 2 quia, Daniel. ix, 26: Non Cæsarem 2 quia, Daniel. ix, 26: Non erit ejus populus qui eum negaturus est. erit ejus populus qui eum negaturus est. Sed potius cantet cum Isaia, xxxIII, Sed potius cantet cum Isaia, xxxIII, Dominus legifer noster, Dominus rex Dominus legifer noster, Dominus rex noster. Et, Jerem. XXIII, 5: Regnabit noster. Et, Jerem. XXIII, 5: Regnabit rex, et sapiens erit. rex, et sapiens erit.

22: 22:

« Tuus. » Per hoc notat ad nos conna- « Tuus. » Per hoc notat ad nos conna- turalitatem per humanitatem assumptam. turalitatem per humanitatem assumptam. Isa. IX, 6 Parvulus natus est nobis, et Isa. IX, 6 Parvulus natus est nobis, et filius datus est nobis, et factus est prin- filius datus est nobis, et factus est prin- cipatus super humerum ejus. Ad Hebr. cipatus super humerum ejus. Ad Hebr. x1, 16 Non confunditur Deus vocari x1, 16 Non confunditur Deus vocari Deus eorum. II Machab. 1, 2 Benefa- Deus eorum. II Machab. 1, 2 Benefa- ciat vobis Deus, et meminerit testamenti ciat vobis Deus, et meminerit testamenti sui quod locutus est ad Abraham, et sui quod locutus est ad Abraham, et Isaac, et Jacob, servorum suorum fide- Isaac, et Jacob, servorum suorum fide- lium. lium.

« Venit. » Per hoc tangit appropin- « Venit. » Per hoc tangit appropin- quationem amoris. Proverb. vu, 31 : quationem amoris. Proverb. vu, 31 : Deliciæ meæ esse cum filiis hominum. Deliciæ meæ esse cum filiis hominum. Isa. LXVI, 12 Ecce ego declinabo super Isa. LXVI, 12 Ecce ego declinabo super eam quasi fluvium pacis, et quasi tor- eam quasi fluvium pacis, et quasi tor- rentem inundantem gloriam gentium rentem inundantem gloriam gentium quam sugetis. Habacuc, 11, 3: Veniens quam sugetis. Habacuc, 11, 3: Veniens veniet, et non tardabit. veniet, et non tardabit.

1 Cf. Isa. XL, 5. 1 Cf. Isa. XL, 5.

* Joan. xix, 15. * Joan. xix, 15.

« Tibi. » Tangitur utilitas. Unde dicit « Tibi. » Tangitur utilitas. Unde dicit Glossa, quod pro nobis veniet, si devoti : Glossa, quod pro nobis veniet, si devoti : contra nos, si indevoti. Luc. 11, 34: contra nos, si indevoti. Luc. 11, 34: Ecce positus est hic in ruinam et in re- Ecce positus est hic in ruinam et in re- surrectionem multorum in Israel. I Petr. surrectionem multorum in Israel. I Petr. 11, 7 et 8: Vobis igitur honor credenti- 11, 7 et 8: Vobis igitur honor credenti- bus non credentibus autem lapis offen- bus non credentibus autem lapis offen- sionis et petra scandali his qui offendunt sionis et petra scandali his qui offendunt verbo, nec credunt in quo et positi sunt. verbo, nec credunt in quo et positi sunt.

: :

« Mansuetus. » Ecce optima animi « Mansuetus. » Ecce optima animi dispositio: si enim sævus esset, accedere dispositio: si enim sævus esset, accedere non auderemus. Matth. x1, 29: Discite a non auderemus. Matth. x1, 29: Discite a me quia mitis sum et humilis corde. me quia mitis sum et humilis corde. Numer. xi, 3: Moyses erat vir mitissi- Numer. xi, 3: Moyses erat vir mitissi- mus super omnes homines qui mora- mus super omnes homines qui mora- bantur in terra. bantur in terra.

« Sedens. » Ecce quies regiminis, in « Sedens. » Ecce quies regiminis, in tumultuat concupiscentia, tumultuat concupiscentia,

non non

quo quo sed residet tranquilla sapientia. Isa. sed residet tranquilla sapientia. Isa. XVI, 5 Præparabitur in misericordia XVI, 5 Præparabitur in misericordia solium, et sedebit super illud in verita- solium, et sedebit super illud in verita- te..., judicans et quærens judicium, etc. te..., judicans et quærens judicium, etc. Luc. 1, 32 Dabit illi Dominus Deus Luc. 1, 32 Dabit illi Dominus Deus sedem David patris ejus. sedem David patris ejus.

« Super asinam. » Ecce humilitas. « Super asinam. » Ecce humilitas. Act. VIII, 33: In humilitate judicium Act. VIII, 33: In humilitate judicium ejus sublatum est ³. ejus sublatum est ³.

« «

Et pullum filium subjugalis. » Ecce Et pullum filium subjugalis. » Ecce simplicitas sine omni duplicitate fastus simplicitas sine omni duplicitate fastus sæculi. I Paralip. xxix, 17: Scio, Deus sæculi. I Paralip. xxix, 17: Scio, Deus meus, quod simplicitatem diligas. Su- meus, quod simplicitatem diligas. Su- pra, x, 16 Simplices sicut columbæ. pra, x, 16 Simplices sicut columbæ. Asellus enim valde est simplex, et rude Asellus enim valde est simplex, et rude animal quasi nihil habens astutiæ. animal quasi nihil habens astutiæ.

« Euntes autem discipuli, fecerunt « Euntes autem discipuli, fecerunt sicut præcepit illis Jesus. sicut præcepit illis Jesus.

Et adduxerunt asinam et pullum, et Et adduxerunt asinam et pullum, et imposuerunt super eos vestimenta sua, imposuerunt super eos vestimenta sua, et eum desuper sedere fecerunt. » et eum desuper sedere fecerunt. »

Ecce impletio injuncti obsequii. Et Ecce impletio injuncti obsequii. Et notantur tria: obedientia, et modus obe- notantur tria: obedientia, et modus obe- diendi, et superabundantia. diendi, et superabundantia.

5 Cf. Isa. LII!, 7. 5 Cf. Isa. LII!, 7.

6 6

IN EVANG. MATTHÆI, XXI-6, 7, 8, 9. IN EVANG. MATTHÆI, XXI-6, 7, 8, 9.

Obedientia notatur, cum dicit : « Eun- Obedientia notatur, cum dicit : « Eun- tes autem discipuli fecerunt. » Et per tes autem discipuli fecerunt. » Et per participium euntes notatur diligentia. participium euntes notatur diligentia. Quasi diceret : Continue ibant, donec Quasi diceret : Continue ibant, donec fecerunt quod dixerat. Exod. xxiv, 7: fecerunt quod dixerat. Exod. xxiv, 7: Omnia quæ locutus est Dominus, facie- Omnia quæ locutus est Dominus, facie-

mus. mus.

« Sicut præcepit illis Jesus. » Ecce « Sicut præcepit illis Jesus. » Ecce modus. Simile, Luc. xiv, 22: Factum modus. Simile, Luc. xiv, 22: Factum est ut imperasti, et adhuc locus est. est ut imperasti, et adhuc locus est.

« Et adduxerunt asinam et pu- « Et adduxerunt asinam et pu- lum. » lum. »

Contradixerunt quidam, sicut dicit Contradixerunt quidam, sicut dicit Lucas et illi responderunt sicut præ- Lucas et illi responderunt sicut præ- cepit Dominus : quod brevitatis causa cepit Dominus : quod brevitatis causa tacet Matthæus, et significat adductionem tacet Matthæus, et significat adductionem Gentium, ut dictum est supra 2. Isa. Lxvi, Gentium, ut dictum est supra 2. Isa. Lxvi, 20 Adducent omnes fratres vestros de 20 Adducent omnes fratres vestros de cunctis gentibus donum Domino. Isa. xiv, cunctis gentibus donum Domino. Isa. xiv, 2: Tenebunt eos populi, et adducent eos 2: Tenebunt eos populi, et adducent eos in locum suит. in locum suит.

« Et imposuerunt super eos vestimenta « Et imposuerunt super eos vestimenta sua. » Ecce superabundantia in duobus : sua. » Ecce superabundantia in duobus : in mollitie stramenti, et in adjutorio in mollitie stramenti, et in adjutorio insessionis et littera patet. Vestimenta insessionis et littera patet. Vestimenta sunt conversationes virtutum positæ su- sunt conversationes virtutum positæ su- per gentes conversas. Apocal. xvi, 15: per gentes conversas. Apocal. xvi, 15: Beatus qui custodit vestimenta sua, ne Beatus qui custodit vestimenta sua, ne nudus ambulet. Apocal. III, 18: Suadeo nudus ambulet. Apocal. III, 18: Suadeo tibi,...ut vestimentis albis induaris, et tibi,...ut vestimentis albis induaris, et non appareat confusio nuditatis tuæ. non appareat confusio nuditatis tuæ.

« Et eum desuper sedere fecerunt. » « Et eum desuper sedere fecerunt. » Secunda superabundantia : juverunt Secunda superabundantia : juverunt cum ascendere super asinum. I ad Co- cum ascendere super asinum. I ad Co- rinth. 1, 9 Dei sumus adjutores. Ju- rinth. 1, 9 Dei sumus adjutores. Ju- verunt enim Apostoli Christum, ut præ- verunt enim Apostoli Christum, ut præ- sideret mentibus fidelium simplicium et sideret mentibus fidelium simplicium et indoctorum. II ad Corinth. vi, 1 : Adju- indoctorum. II ad Corinth. vi, 1 : Adju- vantes autem exhortamur, etc. Adjuto- vantes autem exhortamur, etc. Adjuto- rium autem istud est potius ex parte rium autem istud est potius ex parte asini qui tenetur, et aptatur, et sistitur, asini qui tenetur, et aptatur, et sistitur, quam ex parte Christi ascendentis. Lit- quam ex parte Christi ascendentis. Lit- tera nostra in Zacharia 1x, 9, aliquantu- tera nostra in Zacharia 1x, 9, aliquantu-

1 Luc. xix, 33 et 34: Solventibus illis, scilicet 1 Luc. xix, 33 et 34: Solventibus illis, scilicet discipulis, pullum, dixerunt domini ejus ad il- discipulis, pullum, dixerunt domini ejus ad il- los Quid solvitis pullum ? At illi dixerunt : los Quid solvitis pullum ? At illi dixerunt :

: :

lum variatur in verbis, et non in sensu : lum variatur in verbis, et non in sensu : dicit enim sic: Exsulta satis, filia Sion: dicit enim sic: Exsulta satis, filia Sion: jubila, filia Jerusalem Ecce Rex tuus jubila, filia Jerusalem Ecce Rex tuus veniet tibi justus, et salvator: ipse pau- veniet tibi justus, et salvator: ipse pau- per, et ascendens super asinam, et super per, et ascendens super asinam, et super pullum filium asinæ. pullum filium asinæ.

« Plurima autem turba straverunt « Plurima autem turba straverunt vestimenta sua in via: alii autem ca- vestimenta sua in via: alii autem ca- debant ramos de arboribus, et sterne- debant ramos de arboribus, et sterne- bant in via. bant in via.

Turbæ autem quæ præcedebant et Turbæ autem quæ præcedebant et quæ sequebantur clamabant, dicen- quæ sequebantur clamabant, dicen- tes Hosanna filio David! benedictus tes Hosanna filio David! benedictus qui venit in nomine Domini: Hosan- qui venit in nomine Domini: Hosan- na in altissimis ! » na in altissimis ! »

Ecce devotio turbæ recipientis. Et Ecce devotio turbæ recipientis. Et habet duas partes in quarum prima habet duas partes in quarum prima continetur tripudium turbæ concomitan- continetur tripudium turbæ concomitan- tis in secunda, admiratio turbæ in tis in secunda, admiratio turbæ in civitate recipientis, ibi, y. 10: « Et cum civitate recipientis, ibi, y. 10: « Et cum intrasset, etc. » intrasset, etc. »

In prima sunt tria signa devotionis : In prima sunt tria signa devotionis : in stratu vestimentorum, in succisione in stratu vestimentorum, in succisione ramorum, et in uniformi laudis præco- ramorum, et in uniformi laudis præco- nio. Et hæc patent in littera. nio. Et hæc patent in littera.

De primo dicit : « Plurima autem De primo dicit : « Plurima autem turba, » quæ, ut dicit Joan. XII, 9, con- turba, » quæ, ut dicit Joan. XII, 9, con- venerat ad diem festum, et exierat de venerat ad diem festum, et exierat de Bethania ad Christum videndum, «< stra- Bethania ad Christum videndum, «< stra- verunt vestimenta sua in via. » Via se- verunt vestimenta sua in via. » Via se- cundum sensum litteræ lapidosa fuit, et cundum sensum litteræ lapidosa fuit, et dura, et fuerunt in ea scopuli acuti et dura, et fuerunt in ea scopuli acuti et spinosi, et fuit valliculosa et defossa in- spinosi, et fuit valliculosa et defossa in- ter lapides. Cogitabat ergo, quod animal ter lapides. Cogitabat ergo, quod animal dure calcans pede offenso forte cespitaret, dure calcans pede offenso forte cespitaret, et sedentem concuteret : et pede læso et sedentem concuteret : et pede læso acutis scopulis forte claudicaret, et se- acutis scopulis forte claudicaret, et se- dentem inæqualiter portando læderet : dentem inæqualiter portando læderet : vel forte in defossum calcando caderet, et vel forte in defossum calcando caderet, et sessorem dejiceret. Et contra primum sessorem dejiceret. Et contra primum

Quia Dominus eum necessarium habet. Quia Dominus eum necessarium habet.

2 Cf. enarrationem in yy. 1 et 2 hujusce ca- 2 Cf. enarrationem in yy. 1 et 2 hujusce ca- pitis. pitis.

10 10

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

straverunt vestimenta, ut molliter cal- straverunt vestimenta, ut molliter cal- cans suaviter portaret. Contra secundum cans suaviter portaret. Contra secundum sternebant flagra arborum, et frondes, sternebant flagra arborum, et frondes, ne acuta pedem figerent, et sic æqualiter ne acuta pedem figerent, et sic æqualiter veheret. Contra tertium magnos sterne- veheret. Contra tertium magnos sterne- bant ramos, ut defossa tegerent, et sic bant ramos, ut defossa tegerent, et sic animal tute ponens pedem sessorem animal tute ponens pedem sessorem secure portaret. Sternentes autem vestes, secure portaret. Sternentes autem vestes, mystice significant sanctos Martyres, qui mystice significant sanctos Martyres, qui vestimentum corporis straverunt, ut vestimentum corporis straverunt, ut Christus cordibus insideret. Cantic. v, Christus cordibus insideret. Cantic. v, 3 Exspoliavi me tunica mea, et quo- 3 Exspoliavi me tunica mea, et quo- modo induar illa? II ad Corinth. x, modo induar illa? II ad Corinth. x, 15: Ego autem libentissime impendam 15: Ego autem libentissime impendam et superimpendar ipse pro animabus et superimpendar ipse pro animabus vestris. vestris.

« Alii cædebant ramos de arboribus. » « Alii cædebant ramos de arboribus. » Per quos significantur virores virtutum, Per quos significantur virores virtutum, et sanctorum verborum. Judicum, 1x, et sanctorum verborum. Judicum, 1x, 49 Certatim ramos de arboribus præ- 49 Certatim ramos de arboribus præ- cidentes, sequebantur ducem. cidentes, sequebantur ducem.

« Et sternebant in via, » scilicet corda « Et sternebant in via, » scilicet corda ut pararent Domino iter. Isa. XL, 4 : ut pararent Domino iter. Isa. XL, 4 : Omnis vallis exaltabitur, et omnis mons Omnis vallis exaltabitur, et omnis mons et collis humiliabitur, et erunt prava in et collis humiliabitur, et erunt prava in directa, et aspera in vias planas. Levit. directa, et aspera in vias planas. Levit. XXIII, 40 Sumetis vobis ramos ligni XXIII, 40 Sumetis vobis ramos ligni densarum frondium spatulasque palma- densarum frondium spatulasque palma- rum, et lætabimini coram Domino Deo rum, et lætabimini coram Domino Deo

vestro. vestro.

« Turbæ autem quæ præcedebant, « Turbæ autem quæ præcedebant, et quæ sequebantur. et quæ sequebantur.

" "

>> >>

« præcedebant Christi in carne præsen- « præcedebant Christi in carne præsen- « tiam « tiam : qui sequebantur, significant : qui sequebantur, significant « fideles post adventum Christi in una « fideles post adventum Christi in una « fide confessionem laudis cantantes, » « fide confessionem laudis cantantes, » ut dicit Augustinus. Joan. VIII, 56 : ut dicit Augustinus. Joan. VIII, 56 : Abraham paster vester exsultavit ut vi- Abraham paster vester exsultavit ut vi- -deret diem meum. Ecce præcedens. Isaiæ, -deret diem meum. Ecce præcedens. Isaiæ, XLIII, 5 et 6: Ab Oriente adducam semen XLIII, 5 et 6: Ab Oriente adducam semen tuum, et ab Occidente congregabo te. tuum, et ab Occidente congregabo te. Dicam Aquiloni: Da et Austro: Noli Dicam Aquiloni: Da et Austro: Noli prohibere. Ecce turba sequens. prohibere. Ecce turba sequens.

Et de hujus laude dicit quatuor: in- Et de hujus laude dicit quatuor: in- tensionem devotionis, quæ notatur in tensionem devotionis, quæ notatur in clamore: desiderium salutis, quod nota- clamore: desiderium salutis, quod nota- tur per Hosanna: præconium veritatis, tur per Hosanna: præconium veritatis, quod notatur cum dicit « filio David : » quod notatur cum dicit « filio David : » et quarto, præconium deitatis, dicendo: et quarto, præconium deitatis, dicendo: « Benedictus, etc. » « Benedictus, etc. »

Dicit ergo: Dicit ergo:

« Clamabant, dicentes. » « Clamabant, dicentes. »

Isa. XL, 9 : Exalta in fortitudine" Isa. XL, 9 : Exalta in fortitudine" vocem tuam, qui evangelizas Jerusa- vocem tuam, qui evangelizas Jerusa- lem. lem.

« Hosanna, » hoc est, Salva, obsecro. « Hosanna, » hoc est, Salva, obsecro. Compositum ex corrupto verbo, et inte- Compositum ex corrupto verbo, et inte- gro Osi enim est salva: Anna, inter- gro Osi enim est salva: Anna, inter- jectio desiderantis, et aufertur in media jectio desiderantis, et aufertur in media per synallephen: et dicitur Hosanna, per synallephen: et dicitur Hosanna, hoc est, salva, obsecro 1. Matth. 1, 21 : hoc est, salva, obsecro 1. Matth. 1, 21 : Ipse salvum faciet populum suum, etc. Ipse salvum faciet populum suum, etc. Eccli. XLVI, 1 et 2: Magnus secundum Eccli. XLVI, 1 et 2: Magnus secundum nomen suum, maximus in salutem ele- nomen suum, maximus in salutem ele- ctorum Dei, expugnare insurgentes ho- ctorum Dei, expugnare insurgentes ho-

stes. stes.

« Filio David. » Ecce præconium ve- « Filio David. » Ecce præconium ve-

« Præcedentes significant eos qui ritatis secundum naturam humanam, et « Præcedentes significant eos qui ritatis secundum naturam humanam, et

De hoc verbo sic ait Hieronymus qui ap- De hoc verbo sic ait Hieronymus qui ap- prime linguam callebat hebraicam : « Osi sal- prime linguam callebat hebraicam : « Osi sal- vifica interpretatur, Anna interjectio depre- vifica interpretatur, Anna interjectio depre- « cantis est. Si ex duobus his velis compositum « cantis est. Si ex duobus his velis compositum « verbum facere, dices Osianna, sive ut nos « verbum facere, dices Osianna, sive ut nos loquimur Osanna, media vocali littera elisa: loquimur Osanna, media vocali littera elisa: « sicut facere solemus in versibus Virgilii; « sicut facere solemus in versibus Virgilii; « quando pro Mene incepto desistere victam, « quando pro Mene incepto desistere victam, << scandimus Menincepto. » Epist. ad Damasum. << scandimus Menincepto. » Epist. ad Damasum. Augustinus qui linguam hebraicam ignorabat Augustinus qui linguam hebraicam ignorabat hæc ait Vox obsecrantis est Hosanna. ma- hæc ait Vox obsecrantis est Hosanna. ma- « gis affectum indicans quam rem aliquam « gis affectum indicans quam rem aliquam « significans, sicut sunt in lingua latina quas « significans, sicut sunt in lingua latina quas «< interjectiones vocant: velut cum dolentes «< interjectiones vocant: velut cum dolentes « dicimus, Heu! vel cum delectamur, Vah di- « dicimus, Heu! vel cum delectamur, Vah di-

« cimus. » Tract. LI in Joan. « cimus. » Tract. LI in Joan.

La prononciation primitive de cette locution La prononciation primitive de cette locution hébraïque était Hoschiah-Na; plus tard on hébraïque était Hoschiah-Na; plus tard on écrivit Hoschah-Na par abréviation, puis Hos- écrivit Hoschah-Na par abréviation, puis Hos- chahna en un seul mot, d'où nous avons fait chahna en un seul mot, d'où nous avons fait Hosanna, à la suite des Grecs et des Latins: Hosanna, à la suite des Grecs et des Latins: Ses racines étaient le verbe yw, impératif Ses racines étaient le verbe yw, impératif hiphil du verbe yw', sauver, et la particule NJ. hiphil du verbe yw', sauver, et la particule NJ. Elle signifie Sauve donc ! σwoov ½, comme Elle signifie Sauve donc ! σwoov ½, comme traduisent les Septante. C'était par conséquent traduisent les Septante. C'était par conséquent une prière ardente et pleine de foi qui semble une prière ardente et pleine de foi qui semble s'être transformée plus tard en un cri d'allé- s'être transformée plus tard en un cri d'allé- gresse, en un souhait de bonheur. (D. Fillion, gresse, en un souhait de bonheur. (D. Fillion, Not. in Matth). Not. in Matth).

10 10

" "

IN EVANG. MATTHÆI, XXI-9, 10, 11. IN EVANG. MATTHÆI, XXI-9, 10, 11.

secundum naturam divinam. « Filio secundum naturam divinam. « Filio David, » cui jure successionis debetur David, » cui jure successionis debetur regius honor. Jerem. xxiii, 5: Suscitabo regius honor. Jerem. xxiii, 5: Suscitabo David germen justum. Ad Roman. 1, 3: David germen justum. Ad Roman. 1, 3: Factus est ei ex semine David secundum Factus est ei ex semine David secundum

carnem. carnem.

« Benedictus. » Ecce præconium dei- « Benedictus. » Ecce præconium dei- tatis nomen enim Domini est notitia tatis nomen enim Domini est notitia deitatis innata ei. Ad Philip. II, 9 : Do- deitatis innata ei. Ad Philip. II, 9 : Do- navit illi nomen quod est super omne no- navit illi nomen quod est super omne no- men. « Qui venit in nomine Domini, » men. « Qui venit in nomine Domini, » in dictis testatis per facta et ideo bene- in dictis testatis per facta et ideo bene- dictus est. Veniens autem in nomine dictus est. Veniens autem in nomine proprio maledictus est. Joan. v, 43: proprio maledictus est. Joan. v, 43: Ego veni in nomine Patris mei, et non Ego veni in nomine Patris mei, et non accipitis me si alius venerit in nomi- accipitis me si alius venerit in nomi- ne suo, illum accipietis. ne suo, illum accipietis.

« Hosanna in altissimis ! » Bis idem « Hosanna in altissimis ! » Bis idem dicunt et geminatio notat affectum. dicunt et geminatio notat affectum. « In altissimis, » autem hominis, quia « In altissimis, » autem hominis, quia venit de altitudine humanæ naturæ, venit de altitudine humanæ naturæ, quantum ad immunitatem peccati. Joan. quantum ad immunitatem peccati. Joan. III, 31 Qui de cœlo venit, super omnes III, 31 Qui de cœlo venit, super omnes est. De altis divinitatis, quia virtute cœ- est. De altis divinitatis, quia virtute cœ- lestis Dei omnia fecit. Joan. 1, 13: lestis Dei omnia fecit. Joan. 1, 13: Filius hominis, qui est in cœlo. De altis Filius hominis, qui est in cœlo. De altis hominis, quia suscitat de terra inopem, hominis, quia suscitat de terra inopem, et de stercore erigit pauperem ut collo- et de stercore erigit pauperem ut collo- cet eum cum principibus, et solium glo- cet eum cum principibus, et solium glo- riæ teneat. Lucæ, 1, 14 Gloria in riæ teneat. Lucæ, 1, 14 Gloria in altissimis Deo, et in terra pax homini- altissimis Deo, et in terra pax homini-

bus, etc. bus, etc.

11 11

minus et laudadilis nimis, in civitate minus et laudadilis nimis, in civitate Dei nostri, in monte sancto ejus. Felix Dei nostri, in monte sancto ejus. Felix est civitas, quam sua potentia visitavit : est civitas, quam sua potentia visitavit : felicior, quam sanguine suo consecrare felicior, quam sanguine suo consecrare venit felicissima, in qua gaudia resur- venit felicissima, in qua gaudia resur- rectionis multis sibi consurgentibus os- rectionis multis sibi consurgentibus os- tendit. Isa. L1, 3: Gaudium et lætitia tendit. Isa. L1, 3: Gaudium et lætitia invenietur in ea, gratiarum actio, et vox invenietur in ea, gratiarum actio, et vox laudis. laudis.