IN EVANG. MATTHÆI, XVII-12, 13, 14. IN EVANG. MATTHÆI, XVII-12, 13, 14.

suaserunt Herodi, ut occideret eum : suaserunt Herodi, ut occideret eum : vel consenserunt ad minus et hoc ideo, vel consenserunt ad minus et hoc ideo, quia testimonium perhibuit Christo. quia testimonium perhibuit Christo. Act. VII, 52 Quem Prophetarum non Act. VII, 52 Quem Prophetarum non sunt persecuti patres vestri ? Et occide- sunt persecuti patres vestri ? Et occide- runt eos, qui prænuntiabant de adventu runt eos, qui prænuntiabant de adventu Justi, cujus vos nunc proditores et Justi, cujus vos nunc proditores et homicidæ fuistis. homicidæ fuistis.

Et hoc est quod sequitur: « Sic et Et hoc est quod sequitur: « Sic et Flius hominis passurus est ab eis, » Flius hominis passurus est ab eis, » scilicet, quod non cognoscentes occide- scilicet, quod non cognoscentes occide- runt eum. I ad Corinth. 11, 8: Si enim runt eum. I ad Corinth. 11, 8: Si enim cognovissent, numquam Dominum glo- cognovissent, numquam Dominum glo- riæ crucifixissent. Joan. I, 10: Mun- riæ crucifixissent. Joan. I, 10: Mun- dus per ipsum factus est, et mundus dus per ipsum factus est, et mundus eum non cognovit. eum non cognovit.

« Tunc, etc. >> « Tunc, etc. >>

Videntes in Joanne impletum quod Videntes in Joanne impletum quod dixerat, « intellexerunt discipuli quia dixerat, « intellexerunt discipuli quia de Joanne Baptista dixisset eis. » Sicut, de Joanne Baptista dixisset eis. » Sicut, supra, xvi, 12, intellexerunt, quia non supra, xvi, 12, intellexerunt, quia non dixerat de fermento panum, sed de do- dixerat de fermento panum, sed de do- ctrina Pharisæorum dixerat esse caven- ctrina Pharisæorum dixerat esse caven- dum. dum.

« Et cum venisset ad turbam, ac- « Et cum venisset ad turbam, ac- cessit ad eum homo genibus provo- cessit ad eum homo genibus provo- lutus ante eum. » lutus ante eum. »

Effectus præinductorum Sanctorum Effectus præinductorum Sanctorum hic determinatur: primo quidem in hic determinatur: primo quidem in ablatione impedientis consecutionem ablatione impedientis consecutionem Sanctorum hic. Et habet duas partes: Sanctorum hic. Et habet duas partes: in quarum prima ponitur impedimen- in quarum prima ponitur impedimen- ti ablatio et secundo Apostolorum cir- ti ablatio et secundo Apostolorum cir- ca difficultatem expulsionis Dæmonis ca difficultatem expulsionis Dæmonis instructio. instructio.

Circa primum tanguntur tria: Dæmo- Circa primum tanguntur tria: Dæmo- niaci oblatio, offerentium increpatio, et niaci oblatio, offerentium increpatio, et expulsionis Dæmonis perfectio. Quæ per expulsionis Dæmonis perfectio. Quæ per ordinem in littera continentur. ordinem in littera continentur.

Circa oblationem infirmi duo sunt : Circa oblationem infirmi duo sunt : primum, occursus Domini per misericor- primum, occursus Domini per misericor-

1 Matth. 11, 11. 1 Matth. 11, 11.

XX XX

657 657

diam alterum oblatio miseri propter diam alterum oblatio miseri propter miseriam. miseriam.

De primo dicit: « Et cum venisset ad De primo dicit: « Et cum venisset ad turbam, » per misericordiam descendens turbam, » per misericordiam descendens de monte, ut se turbæ coaptaret. Psal. de monte, ut se turbæ coaptaret. Psal. CIII, 8 Ascendunt montes, et descendunt CIII, 8 Ascendunt montes, et descendunt campi in locum quem fundasti eis. campi in locum quem fundasti eis.

« Accessit ad eum homo. »> « Accessit ad eum homo. »>

Hic est oblatio miseri. Et tanguntur Hic est oblatio miseri. Et tanguntur duo postulatio salutis, et allegatio ma- duo postulatio salutis, et allegatio ma- gnæ infirmitatis et necessitatis. gnæ infirmitatis et necessitatis.

In primo dicuntur quatuor, devotio In primo dicuntur quatuor, devotio videlicet, et ratio, et reverentia, et pro- videlicet, et ratio, et reverentia, et pro- positio petitionis cum instantia obti- positio petitionis cum instantia obti- nendi. nendi.

Devotio notatur, cum dicit : « Acces- Devotio notatur, cum dicit : « Acces-

sit ad eum, » propinquitate devotionis. sit ad eum, » propinquitate devotionis.

Psal. xxxIII, 6: Accedite ad eum, et Psal. xxxIII, 6: Accedite ad eum, et illuminamini, etc. « Homo. » Notatur illuminamini, etc. « Homo. » Notatur rationabilitas: quia iste discrevit, quod rationabilitas: quia iste discrevit, quod ejus est qui fecit curandi potentia. Psal. ejus est qui fecit curandi potentia. Psal. XXXV, 7 et 8 Homines et jumenta XXXV, 7 et 8 Homines et jumenta salvabis, Domine : quemadmodum mul- salvabis, Domine : quemadmodum mul- tiplicasti misericordiam tuam, Deus. tiplicasti misericordiam tuam, Deus. «Genibus provolutus ante eum. » Marc. «Genibus provolutus ante eum. » Marc. I, 40 Venit ad eum leprosus, et genu I, 40 Venit ad eum leprosus, et genu flexo, etc. Ad Philip. II, 10: In nomine flexo, etc. Ad Philip. II, 10: In nomine Jesu omne genu flectatur, etc. Isa. XLV, Jesu omne genu flectatur, etc. Isa. XLV, 22 et seq. Ego Deus, et non est alius...: 22 et seq. Ego Deus, et non est alius...: quia mihi curvabitur omne genu. Mich. quia mihi curvabitur omne genu. Mich. VI, 6 Curvabo genu Deo excelso. Non VI, 6 Curvabo genu Deo excelso. Non autem flectit, sicut illudentes milites, autem flectit, sicut illudentes milites, Infra, xxv, 29. Est autem genuflexio Infra, xxv, 29. Est autem genuflexio ad humanitatem proprie, sed prostratio ad humanitatem proprie, sed prostratio ad deitatem, sicut Magi procidentes ado- ad deitatem, sicut Magi procidentes ado- raverunt eum 1. Quia curvatur genu in raverunt eum 1. Quia curvatur genu in signum casus, et erectio significat libe- signum casus, et erectio significat libe- rationem a casu. Prostratio autem est rationem a casu. Prostratio autem est in signum quod homo nihil est, et ere- in signum quod homo nihil est, et ere- ctio est recognitio mjestatis de nihilo in ctio est recognitio mjestatis de nihilo in altum erigentis. altum erigentis.

« Dicens: Domine, miserere filio « Dicens: Domine, miserere filio meo, quia lunaticus est, et male pati- meo, quia lunaticus est, et male pati-

42 42

15 15

658 658

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

tur: nam sæpe cadit in ignem, et tur: nam sæpe cadit in ignem, et crebro in aquam. crebro in aquam.

Et obtuli eum discipulis tuis, et non Et obtuli eum discipulis tuis, et non potuerunt curare eum. » potuerunt curare eum. »

Ecce petitionis propositio. Et dicit Ecce petitionis propositio. Et dicit quatuor profitetur enim potestatis per- quatuor profitetur enim potestatis per- fectionem in eo quem interpellat: et pe- fectionem in eo quem interpellat: et pe- tit misericordiam, quia justitia non sup- tit misericordiam, quia justitia non sup- petit et ostendit rationem affectus ad petit et ostendit rationem affectus ad eum pro quo petit: et allegat necessi- eum pro quo petit: et allegat necessi-

tatem. tatem.

De primo dicit: « Domine. » Sapient. De primo dicit: « Domine. » Sapient. XII, 18 Subest tibi, cum volueris, posse. XII, 18 Subest tibi, cum volueris, posse. « Miserere, » quia tibi proprium est mi- « Miserere, » quia tibi proprium est mi- sereri semper et parcere. II ad Corinth. sereri semper et parcere. II ad Corinth. 1, 3 et 4: Pater misericordiarum, et 1, 3 et 4: Pater misericordiarum, et Deus totius consolationis, qui consola- Deus totius consolationis, qui consola- tur nos in omni tribulatione nostra. tur nos in omni tribulatione nostra.

« Filio meo. » Jus enim naturæ est, ut « Filio meo. » Jus enim naturæ est, ut illius miserear. Supra, xv, 22: Miserere illius miserear. Supra, xv, 22: Miserere mei, Domine, fili David: filia mea male mei, Domine, fili David: filia mea male a dæmonio vexatur. a dæmonio vexatur.

« Quia lunaticus est. » Allegat hic « Quia lunaticus est. » Allegat hic necessitatem duplicem, infirmitatis, et necessitatem duplicem, infirmitatis, et difficultatem curationis. In infirmitate difficultatem curationis. In infirmitate dicit tempus passionis, acerbitatem, fre- dicit tempus passionis, acerbitatem, fre- quentiam, et periculum. Tempus, quia quentiam, et periculum. Tempus, quia « lunaticus est: » in renovatione lunæ « lunaticus est: » in renovatione lunæ patiens. Dæmon enim hoc tempus obser- patiens. Dæmon enim hoc tempus obser- vans intendit odibilem facere Creatorem, vans intendit odibilem facere Creatorem, qui tales creaturas fecisset, quæ nocerent. qui tales creaturas fecisset, quæ nocerent. Marc. ix, 16 et 24, dicitur iste surdus et Marc. ix, 16 et 24, dicitur iste surdus et mutus. Potuit esse, quod deficiente luna mutus. Potuit esse, quod deficiente luna quæ movet humidum, oppilabantur ei quæ movet humidum, oppilabantur ei viæ aurium, et venæ moventes linguam viæ aurium, et venæ moventes linguam humido a capite descendente, et sic red- humido a capite descendente, et sic red- eunte mense surdus et mutus factus eunte mense surdus et mutus factus est. est.

« Et male patitur. » Ecce acerbitas « Et male patitur. » Ecce acerbitas doloris a dæmone vexante. Simile, Su- doloris a dæmone vexante. Simile, Su- pra, xv, 22, male vexatur. Supra, vIII, pra, xv, 22, male vexatur. Supra, vIII, 6, male torquetur, de servo Centurionis. 6, male torquetur, de servo Centurionis.

« Nam sæpe. » Ecce frequentia. Marc. « Nam sæpe. » Ecce frequentia. Marc. 1x, 17: Qui, scilicet dæmon, ubicumque 1x, 17: Qui, scilicet dæmon, ubicumque

1 Luc. Ix, 39: Et ecce spiritus apprehendit eum, 1 Luc. Ix, 39: Et ecce spiritus apprehendit eum, et subito clamat, et elidit, et dissipat eum cum et subito clamat, et elidit, et dissipat eum cum

eum apprehenderit, allidit illum, et eum apprehenderit, allidit illum, et spumat, et stridet dentibus, et arescit '. spumat, et stridet dentibus, et arescit '.

« Cadit in ignem, et crebro in aquam. » « Cadit in ignem, et crebro in aquam. » Ecce periculum, quia quærebat dæmo- Ecce periculum, quia quærebat dæmo- nium occidere infirmum elementis, quæ nium occidere infirmum elementis, quæ vel activa vehementer corpus dissolve- vel activa vehementer corpus dissolve- rent, vel oppilando vias spiritus neca- rent, vel oppilando vias spiritus neca- rent sic enim cito occiditur homo el rent sic enim cito occiditur homo el est ignis libidinis, vel iræ, vel æstus ava- est ignis libidinis, vel iræ, vel æstus ava- ritiæ. Proverb. xxx, 16: Ignis numquam ritiæ. Proverb. xxx, 16: Ignis numquam dicit: Sufficit. Job, xxx1, 12: Ignis est dicit: Sufficit. Job, xxx1, 12: Ignis est usque ad consummationem devorans, et usque ad consummationem devorans, et omnia eradicans genimina. Psal. LVII, omnia eradicans genimina. Psal. LVII, 9: Supercecidit ignis, et non viderunt 9: Supercecidit ignis, et non viderunt solem. Aqua autem est voluptatum, quæ solem. Aqua autem est voluptatum, quæ nutrivit libidinem. Psal. LXVIII, 2: In- nutrivit libidinem. Psal. LXVIII, 2: In- traverunt aquæ usque ad animam meam. traverunt aquæ usque ad animam meam. Thren. 1, 54, 18: Inundaverunt aquæ Thren. 1, 54, 18: Inundaverunt aquæ super caput meum... Dixi: Periit finis super caput meum... Dixi: Periit finis meus, et spes mea a Domino. meus, et spes mea a Domino.

« Et obtuli eum, etc. » « Et obtuli eum, etc. »

Difficultas notatur curationis. « Disci- Difficultas notatur curationis. « Disci- pulis tuis, » quibus, Supra, x, 1, data pulis tuis, » quibus, Supra, x, 1, data est potestas ejiciendi spiritus immundos, est potestas ejiciendi spiritus immundos, et ut languores curarent. Luc. IX, 1 : et ut languores curarent. Luc. IX, 1 : Dedit illis potestatem super omnia dæ- Dedit illis potestatem super omnia dæ- monia. monia.

« Et non potuerunt curare eum. » Qua- « Et non potuerunt curare eum. » Qua- druplici de causa: propter modicitatem druplici de causa: propter modicitatem fidei discipulorum: incredulitatem offe- fidei discipulorum: incredulitatem offe- rentium et ignorantiam, quia nescive- rentium et ignorantiam, quia nescive- runt curationis modum in oratione et je- runt curationis modum in oratione et je- junio debere fieri: et infirmi indignita- junio debere fieri: et infirmi indignita- tem ad sanitatis beneficium. tem ad sanitatis beneficium.

« «

Respondens autem Jesus, ait: 0 Respondens autem Jesus, ait: 0 generatio incredula et perversa, quo- generatio incredula et perversa, quo- usque ero vobiscum? usquequo patiar usque ero vobiscum? usquequo patiar vos? >> vos? >>

Ecce increpatio offerentium incredulo- Ecce increpatio offerentium incredulo-

rum. rum.

spuma, et vix discedit dilanians eum. spuma, et vix discedit dilanians eum.

10 10

IN EVANG. MATTILAI, XVII-16, 17, 18, 19. IN EVANG. MATTILAI, XVII-16, 17, 18, 19.

Dicit autem duo de offerentibus, et Dicit autem duo de offerentibus, et duo de seipso. duo de seipso.

«< «<

De offerentibus: « O generatio incre- De offerentibus: « O generatio incre- dula, » quoad infidelitatem. Psal. LXXVII, dula, » quoad infidelitatem. Psal. LXXVII, 8 Generatio quæ non direxit cor 8 Generatio quæ non direxit cor suum, et non est creditus cum Deo suum, et non est creditus cum Deo spiritus ejus. Et perversa, » quoad spiritus ejus. Et perversa, » quoad mores. Deuter. XXXII, 5 et 6: Generatio mores. Deuter. XXXII, 5 et 6: Generatio prava atque perversa, hæccine reddis, prava atque perversa, hæccine reddis, etc. «Quousque ero vobiscum, » incre- etc. «Quousque ero vobiscum, » incre- dulis?«Usquequo paliar vos » perversos? dulis?«Usquequo paliar vos » perversos? Ad Roman. ix, 22: Sustinuit in multa Ad Roman. ix, 22: Sustinuit in multa patientia vasa iræ, apta in interitum. patientia vasa iræ, apta in interitum. Unde non dicit istud tædio victus, sed Unde non dicit istud tædio victus, sed potius innuens improbitatem eorum qui potius innuens improbitatem eorum qui propter peccata causas tristitiæ ingemi- propter peccata causas tristitiæ ingemi- nabant. Psal. cv, 22 et 33: Vexatus nabant. Psal. cv, 22 et 33: Vexatus est Moyses propter eos, quia exacerba- est Moyses propter eos, quia exacerba- verunt spiritum ejus. Osee, x, 10: Cor- verunt spiritum ejus. Osee, x, 10: Cor- ripientur propter duas iniquitates suas. ripientur propter duas iniquitates suas. Sic enim lux in tenebris lucet, certans Sic enim lux in tenebris lucet, certans ad dissipationem tenebrarum. Job, v, 17 ad dissipationem tenebrarum. Job, v, 17 et 18: Increpationem Domini ne repro- et 18: Increpationem Domini ne repro- bes: quia ipse vulnerat, et medetur: bes: quia ipse vulnerat, et medetur: percutit, et manus ejus sanabunt. percutit, et manus ejus sanabunt.

« Afferte huc illum ad me. « Afferte huc illum ad me.

Et increpavit illum Jesum et exiit Et increpavit illum Jesum et exiit ab eo dæmonium, et curatus est puer ab eo dæmonium, et curatus est puer ex illa hora. » ex illa hora. »

Hic ponitur salutis perfectio in qua- Hic ponitur salutis perfectio in qua- tuor in allatione infirmi, in increpatione tuor in allatione infirmi, in increpatione dæmonis, et infirmi ejectione, et in sa- dæmonis, et infirmi ejectione, et in sa- lutis perfectione. lutis perfectione.

: :

De primo dicit « Afferte illum ad De primo dicit « Afferte illum ad me. » Luc. ix, 41: Adduc huc filium me. » Luc. ix, 41: Adduc huc filium tuum. Supra, IV, 24: Obtulerunt ei om- tuum. Supra, IV, 24: Obtulerunt ei om- nes male habentes. nes male habentes.

« Et increpavit illum Jesus. » « Et increpavit illum Jesus. »

Et puerum propter peccata, et dæmo- Et puerum propter peccata, et dæmo- nem propter intentionis malitiam. Luc. nem propter intentionis malitiam. Luc. IX, 43: Increpavit Jesus spiritum im- IX, 43: Increpavit Jesus spiritum im-

1 Cf. Matth. xvi, 18 et 19. 1 Cf. Matth. xvi, 18 et 19.

659 659

mundum, et sanavit puerum. Marc. 1x, mundum, et sanavit puerum. Marc. 1x, 19: Et attulerunt eum. Et cum vidisset 19: Et attulerunt eum. Et cum vidisset eum, scilicet Jesum, statim spiritus con- eum, scilicet Jesum, statim spiritus con-

turbavit illum. turbavit illum.

« Et exiit ab eo dæmonium, » propter « Et exiit ab eo dæmonium, » propter verba increpantis. Marc. ix, 24: Surde verba increpantis. Marc. ix, 24: Surde et mute spiritus, ego præcipio tibi, exi et mute spiritus, ego præcipio tibi, exi ab eo, et amplius ne introeas in eum. ab eo, et amplius ne introeas in eum.

« Et curatus est puer ex illa hora. » « Et curatus est puer ex illa hora. » Subito ne credatur beneficio naturæ Subito ne credatur beneficio naturæ curatus esse. Sapient. v, 2 : Mirabuntur curatus esse. Sapient. v, 2 : Mirabuntur in subitatione insperatæ salutis. Osee, in subitatione insperatæ salutis. Osee, XI, 3: Portabam eos in brachiis meis: XI, 3: Portabam eos in brachiis meis: et nescierunt quod curarem eos. Luc. XI, et nescierunt quod curarem eos. Luc. XI, 11: Eos qui cura indigebant sanabat. 11: Eos qui cura indigebant sanabat.

« Tunc accesserunt discipuli ad Je- « Tunc accesserunt discipuli ad Je- sum secreto, et dixerunt: Quare nos sum secreto, et dixerunt: Quare nos non potuimus ejicere illum? » non potuimus ejicere illum? »

Hic tangitur instructio discipulorum. Hic tangitur instructio discipulorum. Et dicuntur duo, interrogatio discipulo- Et dicuntur duo, interrogatio discipulo- rum, et instructio. rum, et instructio.

ausu ausu

De primo dicit « Accesserunt, » : De primo dicit « Accesserunt, » : familiaritatis, « ad Jesum, » magistrum familiaritatis, « ad Jesum, » magistrum veritatis. Eccli. LI, 31: Appropiate ad veritatis. Eccli. LI, 31: Appropiate ad me, indocti. Eccli. VI, 27. In omni animo me, indocti. Eccli. VI, 27. In omni animo tuo accede ad illam, scilicet sapientiam. tuo accede ad illam, scilicet sapientiam. « Secreto. » Vel, quia se putabant ami- « Secreto. » Vel, quia se putabant ami- sisse curativam gratiam: vel, evadentes sisse curativam gratiam: vel, evadentes verecundiam, quia curare non poterant : verecundiam, quia curare non poterant : vel, nolentes publice increpari pro modi- vel, nolentes publice increpari pro modi- citate fidei. Supra, xIII, 11 et seq., seor- citate fidei. Supra, xIII, 11 et seq., seor- sum exponebat parabolas discipulis. sum exponebat parabolas discipulis.

« Et dixerunt: Quare nos non polui- « Et dixerunt: Quare nos non polui- mus ejicere illum ? » cum nobis dederis mus ejicere illum ? » cum nobis dederis claves, et dixeris, quod portæ inferi non claves, et dixeris, quod portæ inferi non prævalebunt adversus confessionem no- prævalebunt adversus confessionem no-

stram 1. stram 1.

« Dixit illis Jesus: Propter incredu- « Dixit illis Jesus: Propter incredu- litatem vestram. Amen quippe dico litatem vestram. Amen quippe dico vobis, si habueritis fidem sicut gra- vobis, si habueritis fidem sicut gra- num sinapis, dicetis monti huic: num sinapis, dicetis monti huic:

18 18

19 19

20 20

660 660

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD..

Transi hinc illuc, et transibit: et nihil Transi hinc illuc, et transibit: et nihil impossibile erit vobis. impossibile erit vobis.

Hoc autem genus non ejicitur nisi Hoc autem genus non ejicitur nisi per orationem et jejunium. per orationem et jejunium.

Instructio hic ponitur duplex. Osten- Instructio hic ponitur duplex. Osten- ditur enim impotentia ex parte discipu- ditur enim impotentia ex parte discipu- lorum, et ex parte infirmi. lorum, et ex parte infirmi.

Ex parte discipulorum duplex: una Ex parte discipulorum duplex: una est incredulitas, et alia fidei frigiditas. est incredulitas, et alia fidei frigiditas.

De prima dicit : « Propter increduli- De prima dicit : « Propter increduli- tatem vestram. » Incredulitas dicitur tatem vestram. » Incredulitas dicitur duobus modis uno quidem modo dicit duobus modis uno quidem modo dicit diminutionem, vel privationem ex parte diminutionem, vel privationem ex parte crediti, quia non omnia credit credenda, crediti, quia non omnia credit credenda, et sic non fuerunt increduli: alio modo et sic non fuerunt increduli: alio modo dicit remissionem ex parte actus innitendi dicit remissionem ex parte actus innitendi primæ veritati propter se, et super om- primæ veritati propter se, et super om- nia, et sic dicuntur hic increduli adhuc nia, et sic dicuntur hic increduli adhuc aliquantulum innitentes humanæ rationi: aliquantulum innitentes humanæ rationi: quia fides non habet meritum, cui hu- quia fides non habet meritum, cui hu- mana ratio præbet experimentum. Ja- mana ratio præbet experimentum. Ja- cob, 1, 6: Qui hæsitat, similis est fluctui cob, 1, 6: Qui hæsitat, similis est fluctui maris, qui a vento movetur, et circum- maris, qui a vento movetur, et circum- fertur. Non ergo æstimet homo ille, fertur. Non ergo æstimet homo ille, quod aliquid accipiat a Deo. quod aliquid accipiat a Deo.

« Amen quippe dico vobis. » « Amen quippe dico vobis. »

Instructio est ad fidei fervorem, quæ Instructio est ad fidei fervorem, quæ per charitatem fervet. « Si habueritis per charitatem fervet. « Si habueritis fidem sicut granum sinapis, » in quali- fidem sicut granum sinapis, » in quali- litate, non in quantitate: quia tritum re- litate, non in quantitate: quia tritum re- plet superiora spiritualia, et corruptos plet superiora spiritualia, et corruptos humores deponit a capite, et tritum in- humores deponit a capite, et tritum in- valescit in virtute. II ad Corinth. XII, 10: valescit in virtute. II ad Corinth. XII, 10: Cum enim infirmor, tunc potens sum. Cum enim infirmor, tunc potens sum. << Dicetis monti huic, » hoc est, super- << Dicetis monti huic, » hoc est, super- biæ dæmonis. Jerem. LI, 25: Ecce ego biæ dæmonis. Jerem. LI, 25: Ecce ego ad te, mons pestifer, qui corrumpis uni- ad te, mons pestifer, qui corrumpis uni- versam terram. « Transi hinc illuc, et versam terram. « Transi hinc illuc, et transibit. » Psal. XLV, 3: Transferentur transibit. » Psal. XLV, 3: Transferentur montes in cor maris. Isa. LXIV, 1 et 2: montes in cor maris. Isa. LXIV, 1 et 2: Utinam... a facie tua montes defluerent. Utinam... a facie tua montes defluerent. Sicut exustio ignis tabescerent, etc. Sicut exustio ignis tabescerent, etc. Istud etiam ad litteram aliquando fa- Istud etiam ad litteram aliquando fa- ctum est, et adhuc fieret, si hoc fides, et ctum est, et adhuc fieret, si hoc fides, et fidelium status exposcerent. I ad Corinth. fidelium status exposcerent. I ad Corinth.

XIII, 2 Si habuero omnem fidem, ita ut XIII, 2 Si habuero omnem fidem, ita ut montes transferam, etc. montes transferam, etc.

« Et nihil impossibile erit vobis. » « Et nihil impossibile erit vobis. » Marc. ix, 22 Omnia possibilia sunt cre- Marc. ix, 22 Omnia possibilia sunt cre- denti. Luc. 1, 37: Non erit impossibile denti. Luc. 1, 37: Non erit impossibile apud Deum omne verbum. Ratio autem apud Deum omne verbum. Ratio autem est, quia fides nititur omnipotentiæ Dei, est, quia fides nititur omnipotentiæ Dei, et non rationi humanæ et ideo omnia et non rationi humanæ et ideo omnia vincit. III Esdræ, III, 12: Super omnia vincit. III Esdræ, III, 12: Super omnia vincit veritas. vincit veritas.

« Hoc autem genus non ejicitur. » « Hoc autem genus non ejicitur. »

Instructio autem ex parte morbi: ut Instructio autem ex parte morbi: ut sint cauti in discernendis criminibus. sint cauti in discernendis criminibus. « Nisi per orationem,» quæ sanat pestes « Nisi per orationem,» quæ sanat pestes mentis indevotæ, « et jejunium, » quod mentis indevotæ, « et jejunium, » quod sanat pestes petulantiæ carnis. Et intelli- sanat pestes petulantiæ carnis. Et intelli- gitur, quod iste puer et nequitiis spiri- gitur, quod iste puer et nequitiis spiri- tualibus, et carnalibus subjacuit. Tob. tualibus, et carnalibus subjacuit. Tob. XII, 8 Bona est oratio cum jejunio et XII, 8 Bona est oratio cum jejunio et eleemosyna. Et dicit Chrysostomus, quod eleemosyna. Et dicit Chrysostomus, quod << nihil est validius homine devote orante << nihil est validius homine devote orante « cum jejunio, et eleemosyna, si habet: « cum jejunio, et eleemosyna, si habet: « quia tunc corpus orationem non fœdat, « quia tunc corpus orationem non fœdat, « et eleemosyna ad exaudiendum adju- « et eleemosyna ad exaudiendum adju- « vat. » Psal. xxxiv, 13: Ego autem « vat. » Psal. xxxiv, 13: Ego autem cum mihi molesti essent, induebar cili- cum mihi molesti essent, induebar cili- cio humiliabam in jejunio animam cio humiliabam in jejunio animam meam, et oratio mea in sinu meo conver- meam, et oratio mea in sinu meo conver- tetur. Eleemosynam autem hic non ad- tetur. Eleemosynam autem hic non ad- jungit, quia non omnes habent unde cor- jungit, quia non omnes habent unde cor- poralem faciant elemosynam. poralem faciant elemosynam.

Sic ergo terminatur pars, in qua agi- Sic ergo terminatur pars, in qua agi- tur de remotione impedimenti. tur de remotione impedimenti.

« Conversantibus autem eis in Gali- « Conversantibus autem eis in Gali- læa, dixit illis Jesus: Filius hominis læa, dixit illis Jesus: Filius hominis tradendus est in manus hominum: tradendus est in manus hominum:

Et occident eum, et tertia die resur- Et occident eum, et tertia die resur- get. Et contristati sunt vehementer. » get. Et contristati sunt vehementer. »

Hic ultimo agit de libertate, quæ effi- Hic ultimo agit de libertate, quæ effi- citur in ministris. Tangit autem duo: citur in ministris. Tangit autem duo: repetit enim primo quod sæpe dicendum repetit enim primo quod sæpe dicendum est de causa libertatis, quæ pro nobis est de causa libertatis, quæ pro nobis solvendo pretium a tributo tyrannorum solvendo pretium a tributo tyrannorum

་ ་

IN EVANG. MATTHÆI, XVII-21, 22, 23. IN EVANG. MATTHÆI, XVII-21, 22, 23.

liberat et hoc est Passionis sacramen- liberat et hoc est Passionis sacramen- tum. Deinde tangit libertatis rationem, tum. Deinde tangit libertatis rationem, et causam. et causam.

De Passione autem, qua solvitur pro De Passione autem, qua solvitur pro nobis pretium, tangit tria: locum, ordi- nobis pretium, tangit tria: locum, ordi- nem, et effectum ex parte discipulorum. nem, et effectum ex parte discipulorum. Locum tangit dicens : « Conversanti- Locum tangit dicens : « Conversanti- bus autem eis in Galilæa, » in locis ubi bus autem eis in Galilæa, » in locis ubi immortalis, lætus lætis post resurrectio- immortalis, lætus lætis post resurrectio- nem occurrit. Matth. xxvIII, 16: Unde- nem occurrit. Matth. xxvIII, 16: Unde- cim autem discipuli abierunt in Gali- cim autem discipuli abierunt in Gali- læam, in montem ubi constituerat illis læam, in montem ubi constituerat illis Jesus ibi enim populus qui ambulabat Jesus ibi enim populus qui ambulabat in tenebris, sicut primo vidit lucem præ- in tenebris, sicut primo vidit lucem præ- dicationis suæ, sic etiam primo lucem vi- dicationis suæ, sic etiam primo lucem vi- dit suæ Resurrectionis 1 : significans, dit suæ Resurrectionis 1 : significans, quod transfiguratione facta in homine de quod transfiguratione facta in homine de vitiis ad virtutes, de virtute in virtutem, vitiis ad virtutes, de virtute in virtutem, de exsilio ad patriam, lætus et gloriosus de exsilio ad patriam, lætus et gloriosus

occurrit Dominus. occurrit Dominus.

« Dixit illis Jesus, etc. » « Dixit illis Jesus, etc. »

Dixit ordinem Passionis suæ, et post- Dixit ordinem Passionis suæ, et post- ea Resurrectionis ordinem autem Pas- ea Resurrectionis ordinem autem Pas- sionis quoad Passionem patientis, quoad sionis quoad Passionem patientis, quoad modum traditionis, quoad ministros sce- modum traditionis, quoad ministros sce- leris, quoad consummationem mortis. leris, quoad consummationem mortis.

: :

et et

De primo horum dicit: «Filius homi- De primo horum dicit: «Filius homi- nis: » non ex concupiscentia natus, et nis: » non ex concupiscentia natus, et ideo peccatum non habens ex nativitate. ideo peccatum non habens ex nativitate. I Petr. II, 22 Qui peccatum non fecit, I Petr. II, 22 Qui peccatum non fecit, nec inventus est dolus in ore ejus. Tangit nec inventus est dolus in ore ejus. Tangit etiam naturam in hoc quod pati potuit, etiam naturam in hoc quod pati potuit, in quantum filius hominis est. Petr. in quantum filius hominis est. Petr. IV, 1 Christo igitur passo in carne, IV, 1 Christo igitur passo in carne, vos eadem cogitatione armamini. Jam vos eadem cogitatione armamini. Jam autem tertio prædicit passionem, ut sem- autem tertio prædicit passionem, ut sem- per sit in cordibus nostris sanguis pa- per sit in cordibus nostris sanguis pa- tientis. Luc. ix, 44: Ponite vos in cordi- tientis. Luc. ix, 44: Ponite vos in cordi- bus vestris sermones istos: Filius enim bus vestris sermones istos: Filius enim hominis futurum est ut tradatur in hominis futurum est ut tradatur in manus hominum. Thren. 111, 19 et 20: manus hominum. Thren. 111, 19 et 20: Recordare paupertatis et transgressionis Recordare paupertatis et transgressionis meæ, absynthii et fellis. Memoria me- meæ, absynthii et fellis. Memoria me- mor ero, et tabescet in me anima mea. mor ero, et tabescet in me anima mea. « Tradendus est in manus. » Secun- « Tradendus est in manus. » Secun-

1 Isa. ix, 2 Populus qui ambulabat in tenebris 1 Isa. ix, 2 Populus qui ambulabat in tenebris

661 661

dum est. Traditus est a Patre, Ad Ro- dum est. Traditus est a Patre, Ad Ro- man. vIII, 32: Qui etiam proprio Filio man. vIII, 32: Qui etiam proprio Filio suo non pepercit, sed pro nobis omnibus suo non pepercit, sed pro nobis omnibus tradidit illum. Traditus etiam est a se- tradidit illum. Traditus etiam est a se- ipso, Isa. LIII, 12: Eo quod tradidit in ipso, Isa. LIII, 12: Eo quod tradidit in mortem animam suam. Traditus est a mortem animam suam. Traditus est a discipulo. Joan. xi, 2: Cum diabolus discipulo. Joan. xi, 2: Cum diabolus jam misisset in cor ut traderet eum Ju- jam misisset in cor ut traderet eum Ju- das Simonis Iscariotæ. Traditus etiam das Simonis Iscariotæ. Traditus etiam est a Judæis. Infra, xxvi, 55, et Joannis, est a Judæis. Infra, xxvi, 55, et Joannis, XXIV, 11 Propterea qui me tradidit tibi, XXIV, 11 Propterea qui me tradidit tibi, majus peccatum habet. Sed a Patre tra- majus peccatum habet. Sed a Patre tra- ditus est in reconciliationem, a seipso in ditus est in reconciliationem, a seipso in hostiam, a Juda Judæis, a Judæis gen- hostiam, a Juda Judæis, a Judæis gen- tibus, a gentibus in mortem. tibus, a gentibus in mortem.

« In manus hominum. » Tertium est, « In manus hominum. » Tertium est, hoc est, peccatorum gentilium, qui mi- hoc est, peccatorum gentilium, qui mi- nistri erant sceleris, cujus inventores nistri erant sceleris, cujus inventores sunt Judæi. Infra, xx, 19 et Luc. XVIII, sunt Judæi. Infra, xx, 19 et Luc. XVIII, 32 Tradent eum gentibus ad illuden- 32 Tradent eum gentibus ad illuden- dum, et flagellandum, et crucifigen- dum, et flagellandum, et crucifigen-

dum. dum.

« Et occident eum. » Quartum est, hoc « Et occident eum. » Quartum est, hoc est, consummatio mortis, Luc. xxiv, 20: est, consummatio mortis, Luc. xxiv, 20: Tradiderunt eum summi sacerdotes, et Tradiderunt eum summi sacerdotes, et

principes in damnationem mortis. principes in damnationem mortis.

Ne autem abundantiori tristitia absor- Ne autem abundantiori tristitia absor- beantur, subjungit ordinem resurrectio- beantur, subjungit ordinem resurrectio- nis, dicens: nis, dicens:

« Et tertia die resurget. » « Et tertia die resurget. »

Osee, vi, 3 Vivificabit nos post duos Osee, vi, 3 Vivificabit nos post duos dies: in die tertia suscitabit nos. Joan. dies: in die tertia suscitabit nos. Joan. 11, 19 Solvite templum hoc, et in tribus 11, 19 Solvite templum hoc, et in tribus diebus excitabo illud. diebus excitabo illud.

« Et contristati sunt vehementer, » « Et contristati sunt vehementer, » propter absentiam dulcis præsentiæ in propter absentiam dulcis præsentiæ in carne Domini nostri Jesu. Joan. XVI, carne Domini nostri Jesu. Joan. XVI, 22 Vos igitur nunc quidem tristitiam 22 Vos igitur nunc quidem tristitiam habetis, iterum autem videbo vos, et habetis, iterum autem videbo vos, et gaudebit cor vestrum : et gaudium gaudebit cor vestrum : et gaudium vestrum nemo tollet a vobis. vestrum nemo tollet a vobis.

« Et cum venissent Capharnaum, « Et cum venissent Capharnaum, accesserunt qui didrachma accipie- accesserunt qui didrachma accipie- vidit lucem magnam, etc. vidit lucem magnam, etc.

23 23

24 24

662 662

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

bant ad Petrum, et dixerunt ei: Ma- bant ad Petrum, et dixerunt ei: Ma- gister vester non solvit didrachma? gister vester non solvit didrachma? Ait Etiam. » Ait Etiam. »

Hic tangit de libertate in figura, quam Hic tangit de libertate in figura, quam fecit Passio pretium solvens. Et tangit fecit Passio pretium solvens. Et tangit tria occasionem qua inducitur historia, tria occasionem qua inducitur historia, historiam, et instructionem de vitando historiam, et instructionem de vitando scandalo in defensionem libertatis. scandalo in defensionem libertatis.

De primo dicit: ubi, qui, quid, et a De primo dicit: ubi, qui, quid, et a quo petebat tributum servitutis, di- quo petebat tributum servitutis, di- cens « Cum venisset Capharnaum. » cens « Cum venisset Capharnaum. » Non poterat esse locus inconvenientior Non poterat esse locus inconvenientior ad exigendum tributum ab omnium ad exigendum tributum ab omnium liberatore servorum: quia ibi plurima liberatore servorum: quia ibi plurima miracula fecerat, pro quibus, etsi con- miracula fecerat, pro quibus, etsi con- ditionaliter servus fuisset, manumitti de- ditionaliter servus fuisset, manumitti de- buerat, vel ad minus a tributo absolvi. buerat, vel ad minus a tributo absolvi. Luc. IV, Luc. IV, 23 Quanta audivimus facta 23 Quanta audivimus facta in Capharnaum! Supra, x1, 23: Et tu, in Capharnaum! Supra, x1, 23: Et tu, Capharnaum, numquid usque in cœlum Capharnaum, numquid usque in cœlum exaltaberis ? usque in infernum descen- exaltaberis ? usque in infernum descen- des quia si in Sodomis factæ fuissent des quia si in Sodomis factæ fuissent virtutes quæ factæ sunt in te, forte virtutes quæ factæ sunt in te, forte mansissent usque in hanc diem. mansissent usque in hanc diem.

« Accesserunt qui didrachma accipie- « Accesserunt qui didrachma accipie- bant. » Attende, quod Pompeius primo bant. » Attende, quod Pompeius primo fecit Judæam tributariam, sed non sol- fecit Judæam tributariam, sed non sol- vebatur nisi de civitatibus summa pecu- vebatur nisi de civitatibus summa pecu- niæ Augustus vero postea imposuit niæ Augustus vero postea imposuit censicapitem, quod quilibet solvit de ca- censicapitem, quod quilibet solvit de ca- pite suo et hoc erat didrachma, hoc pite suo et hoc erat didrachma, hoc est, munus, vel pondus duos valens est, munus, vel pondus duos valens usuales, et erat in eo imago Augusti. usuales, et erat in eo imago Augusti. Unde, Infra, xx11, 20 et 21: Cujus est Unde, Infra, xx11, 20 et 21: Cujus est imago hæc et superscriptio? Dicunt ei: imago hæc et superscriptio? Dicunt ei: Cæsaris. « Ad Petrum. » Non enim Cæsaris. « Ad Petrum. » Non enim

audebant ad Christum accedere propter audebant ad Christum accedere propter signorum magnitudinem, ut dicit Hie- signorum magnitudinem, ut dicit Hie- ronymus. « Et dixerunt ei, » sicut ronymus. « Et dixerunt ei, » sicut majori inter discipulos : « Magister majori inter discipulos : « Magister vester non solvit didrachma ? » Forte, vester non solvit didrachma ? » Forte, ut tentarent eum, sicut, Infra xx, 15 ut tentarent eum, sicut, Infra xx, 15 et seq. Unde, Luc. XXIII, 2 : Hunc et seq. Unde, Luc. XXIII, 2 : Hunc invenimus... prohibentem tributa dari invenimus... prohibentem tributa dari Cæsari, et dicentem se Christum regem Cæsari, et dicentem se Christum regem

confitetur veritatem, sicut a Magistro confitetur veritatem, sicut a Magistro didicerat, Supra, v, 37 : Sit sermo ve- didicerat, Supra, v, 37 : Sit sermo ve- ster Est, est: Non, non quod autem ster Est, est: Non, non quod autem his abundantius est, a malo est. his abundantius est, a malo est.

« Et cum intrasset in domum, præ- « Et cum intrasset in domum, præ- venit eum Jesus, dicens: Quid tibi venit eum Jesus, dicens: Quid tibi videtur, Simon? Reges terræ, a quibus videtur, Simon? Reges terræ, a quibus accipiunt tributum vel censum? a accipiunt tributum vel censum? a filiis suis, an ab alienis ? filiis suis, an ab alienis ?

Et ille dixit: Ab alienis. Dixit illi Et ille dixit: Ab alienis. Dixit illi Jesus Ergo liberi sunt filii. » Jesus Ergo liberi sunt filii. »

Hæc est ostensio libertatis factæ per Hæc est ostensio libertatis factæ per Christum, qui pretium solvit pro nobis, Christum, qui pretium solvit pro nobis, et nos in filios regni progenuit. Et et nos in filios regni progenuit. Et tangit quatuor in ordine primo enim tangit quatuor in ordine primo enim ut Deus conscientiam ostendit: secundo, ut Deus conscientiam ostendit: secundo, humilitatem ostendens discipuli senten- humilitatem ostendens discipuli senten- tiam quæsivit tertio, sententiam a dis- tiam quæsivit tertio, sententiam a dis- cipulo inventam audivit et quarto, cipulo inventam audivit et quarto, approbavit, et confirmavit : Prælatos approbavit, et confirmavit : Prælatos instruens, ut quantumcumque sint sa- instruens, ut quantumcumque sint sa- pientes et boni, non tamen omnia faciant pientes et boni, non tamen omnia faciant de consilio proprii capitis, sed accipiant de consilio proprii capitis, sed accipiant consilium subditorum. consilium subditorum.

Dicit igitur « Et cum intrasset in Dicit igitur « Et cum intrasset in domum. » Publice enim de libertate lo- domum. » Publice enim de libertate lo- qui noluit, ne Judæi, vel Gentiles acci- qui noluit, ne Judæi, vel Gentiles acci- perent scandali occasionem. I ad Corinth. perent scandali occasionem. I ad Corinth. x, 32 Sine offensione estote Judæis, et x, 32 Sine offensione estote Judæis, et Gentibus, et Ecclesiæ Dei. « Prævenit Gentibus, et Ecclesiæ Dei. « Prævenit eum Jesus, » conscientiam ostendens. eum Jesus, » conscientiam ostendens. Job, x, 13 Scio quia universorum me- Job, x, 13 Scio quia universorum me- mineris. Et ibidem, XLII, 2: Scio quia mineris. Et ibidem, XLII, 2: Scio quia nulla te latet cogitatio. nulla te latet cogitatio.

« Dicens: Quid tibi videtur, Simon. » « Dicens: Quid tibi videtur, Simon. » Petrum nominat, quia Petrus liber et Petrum nominat, quia Petrus liber et Dominus, de tributo solvendo non debet Dominus, de tributo solvendo non debet audire quæstionem. Ad Galat. 11, 5: audire quæstionem. Ad Galat. 11, 5: Nec ad horam cessimus subjectione. Nec ad horam cessimus subjectione. « Reges terræ, a quibus accipiunt tri- « Reges terræ, a quibus accipiunt tri- butum vel censum ? » Tributum fuit de butum vel censum ? » Tributum fuit de terris, quæ defendebantur in republica : terris, quæ defendebantur in republica : census autem de capite. Ad Roman. census autem de capite. Ad Roman. « Ait » Petrus : « Etiam. » Simplicem XIII, 7: Cui tributum, tributum : cui « Ait » Petrus : « Etiam. » Simplicem XIII, 7: Cui tributum, tributum : cui

esse. esse.

33 33

IN EVANG. MATTHÆI, XVII-23, 26. IN EVANG. MATTHÆI, XVII-23, 26.

vectigal, vectigal: cui honorem, hono- vectigal, vectigal: cui honorem, hono- rem. Et præmittit, . 7 et 8: Reddite rem. Et præmittit, . 7 et 8: Reddite ergo omnibus debita... Nemini quid- ergo omnibus debita... Nemini quid- quam debeatis. « A filiis suis, an ab quam debeatis. « A filiis suis, an ab alienis? Ad Galat. v, 13: Vos in liber- alienis? Ad Galat. v, 13: Vos in liber- tatem vocati estis, fratres tantum ne tatem vocati estis, fratres tantum ne libertatem in occasionem detis carnis. libertatem in occasionem detis carnis.

Ibidem, iv, 31 Non sumus ancillæ filii, Ibidem, iv, 31 Non sumus ancillæ filii, sed liberæ qua libertate Christus nos sed liberæ qua libertate Christus nos liberavit. liberavit.

« At ille dixit: Ab alienis. » « At ille dixit: Ab alienis. »

Alienus autem dicitur, qui extraneus Alienus autem dicitur, qui extraneus est, et a nobilitate regni, et ab actu re-- est, et a nobilitate regni, et ab actu re-- gendi quia communicantes in actu regi- gendi quia communicantes in actu regi- minis non solvunt tributum, sicut sacer- minis non solvunt tributum, sicut sacer- dotum gens in spiritualibus, et sapientes dotum gens in spiritualibus, et sapientes in consiliis et in inventionibus legum, et in consiliis et in inventionibus legum, et milites in armorum strenuitate: hæc milites in armorum strenuitate: hæc enim decet habere imperatoriam maje- enim decet habere imperatoriam maje- statem. I Petr. 11, 9: Vos estis genus statem. I Petr. 11, 9: Vos estis genus electum, regale sacerdotium, gens san- electum, regale sacerdotium, gens san- cta, populus acquisitionis. Et, I Reg. cta, populus acquisitionis. Et, I Reg. XVII, 25, dictum est David, quod qui per- XVII, 25, dictum est David, quod qui per- cuteret Philistæum, efficeretur domus cuteret Philistæum, efficeretur domus patris ejus absque tributo in Israel. patris ejus absque tributo in Israel.

«Dicit illi Jesus, » sententiam disci- «Dicit illi Jesus, » sententiam disci- puli approbans : « Ergo liberi sunt puli approbans : « Ergo liberi sunt filii. » III Esdræ, vш, 24 et 25: Vobis filii. » III Esdræ, vш, 24 et 25: Vobis dicitur, ut omnibus Sacerdotibus et Le- dicitur, ut omnibus Sacerdotibus et Le- vitis, et sacris cantoribus et servis tem- vitis, et sacris cantoribus et servis tem- pli, et scribis templi hujus, nullum pli, et scribis templi hujus, nullum tributum, neque ulla alia indictio irro- tributum, neque ulla alia indictio irro- getur, nec habeat quisquam potestatem getur, nec habeat quisquam potestatem objicere eis quidquam. III Reg. ix, 22: objicere eis quidquam. III Reg. ix, 22: De filiis Israel non constituit Salomon De filiis Israel non constituit Salomon servire quemquam sed erant viri bel- servire quemquam sed erant viri bel- latores, etc. Christus autem filius fuit latores, etc. Christus autem filius fuit David regis unde multo minus solvere David regis unde multo minus solvere debebat tributum. debebat tributum.

: :

« Ut autem non scandalizemus eos, « Ut autem non scandalizemus eos, vade ad mare, et mitte hamum et vade ad mare, et mitte hamum et eum piscem, qui primus ascenderit, eum piscem, qui primus ascenderit,

: :

663 663

tolle et aperto ore ejus, invenies sta- tolle et aperto ore ejus, invenies sta- terem illum sumens, da eis pro me terem illum sumens, da eis pro me et te. » et te. »

Instructio est, ne nimius fervor de- Instructio est, ne nimius fervor de- fendeudæ libertatis fiat scandali occasio, fendeudæ libertatis fiat scandali occasio, præcipue apud infideles et in hoc ipse præcipue apud infideles et in hoc ipse non solum liberum, sed et universitatis non solum liberum, sed et universitatis Dominum se ostendit, cui creatura ma- Dominum se ostendit, cui creatura ma- ris pretium offert, et censum suæ servi- ris pretium offert, et censum suæ servi- tutis. tutis.

Dicit ergo duo cavendum, scilicet Dicit ergo duo cavendum, scilicet scandalum, et unde accipiatur census scandalum, et unde accipiatur census pro redimenda vexatione tyrannorum. pro redimenda vexatione tyrannorum.

Dicit igitur « Ut autem non scanda- Dicit igitur « Ut autem non scanda- lizemus. » I ad Corinth. VIII, 9: Videte, lizemus. » I ad Corinth. VIII, 9: Videte, ne forte hæc licentia vestra offendiculum ne forte hæc licentia vestra offendiculum fiat infirmis. Infra, xvIII, 7: Væ homi- fiat infirmis. Infra, xvIII, 7: Væ homi- ni illi per quem scandalum venit! Hæc ni illi per quem scandalum venit! Hæc

enim non sunt de veritate vitæ, vel enim non sunt de veritate vitæ, vel doctrinæ, vel judicii : et ideo dissimu- doctrinæ, vel judicii : et ideo dissimu- landa sunt propter scandalum. landa sunt propter scandalum.

« Vade ad mare, » quia ego feci mare, « Vade ad mare, » quia ego feci mare, et omnia quæ in eo sunt : « et mitte ha- et omnia quæ in eo sunt : « et mitte ha- mum, » instrumentum scilicet piscandi : mum, » instrumentum scilicet piscandi : et est notabile, quod Petrus pretium et est notabile, quod Petrus pretium hamo ad necessitatem, animas autem hamo ad necessitatem, animas autem sagena piscari præcipitur. Et e contra sagena piscari præcipitur. Et e contra modo fit quia nec pretium sagena, nec modo fit quia nec pretium sagena, nec animæ hamo capiuntur a Prælatis. animæ hamo capiuntur a Prælatis. Supra, XIII, 47 : Simile est regnum Supra, XIII, 47 : Simile est regnum coelorum sagenæ missæ in mare, et ex coelorum sagenæ missæ in mare, et ex omni genere piscium congreganti. omni genere piscium congreganti.

« Et eum piscem, qui primus ascen- « Et eum piscem, qui primus ascen- derit, tolle. » Significans, quod ultro- derit, tolle. » Significans, quod ultro- neus debet offerri census, et non per neus debet offerri census, et non per agitationem est extorquendus. agitationem est extorquendus.

Et hoc est, quod sequitur : « Et Et hoc est, quod sequitur : « Et aperto ore ejus, » quia voto offert, aperto ore ejus, » quia voto offert, « invenies staterem, » qui valet duo di- « invenies staterem, » qui valet duo di- drachmata. « Illum sumens da illis drachmata. « Illum sumens da illis pro me et te. » pro me et te. »

Sed numquid non habebat loculos, Sed numquid non habebat loculos, unde solvere poterat? Dicendum, quod unde solvere poterat? Dicendum, quod sic sed pecuniam in usus pauperum sic sed pecuniam in usus pauperum oblatam nolebat convertere in usus oblatam nolebat convertere in usus

proprios. Sed quare non solvit pro aliis proprios. Sed quare non solvit pro aliis discipulis? RESPONSIO, quod illi quasi de discipulis? RESPONSIO, quod illi quasi de

664 664

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

familia reputabantur. I ad Corinth. IX, nium me servum feci, ut plures lucri- familia reputabantur. I ad Corinth. IX, nium me servum feci, ut plures lucri- 19 Cum liber essem ex omnibus, om- 19 Cum liber essem ex omnibus, om-

facerem. facerem.

CAPUT XVIII. CAPUT XVIII.

Proposito parvulo docet quisnam major sit in regno cælorum, et quam sit a Proposito parvulo docet quisnam major sit in regno cælorum, et quam sit a pusillorum scandalo cavendum: quomodo frater in nos peccans debeat corripi, pusillorum scandalo cavendum: quomodo frater in nos peccans debeat corripi, et Ecclesiam non audiens pro ethnico haberi, potestate ligandi atque solvendi et Ecclesiam non audiens pro ethnico haberi, potestate ligandi atque solvendi discipulis tradita: docet etiam, quam sit apud Deum efficax duorum petitio discipulis tradita: docet etiam, quam sit apud Deum efficax duorum petitio sibi consentientium, et quoties fratri in nos peccanti sit ignoscendum, accom- sibi consentientium, et quoties fratri in nos peccanti sit ignoscendum, accom- modata ad hoc parabola de rege rationem cum servis suis ineunte. modata ad hoc parabola de rege rationem cum servis suis ineunte.

1. In illa hora accesserunt discipuli 1. In illa hora accesserunt discipuli ad Jesum, dicentes : Quis, pu- ad Jesum, dicentes : Quis, pu- tas, major est in regno coelo - tas, major est in regno coelo - rum¹? rum¹?

2. Et advocans Jesus parvulum, sta- 2. Et advocans Jesus parvulum, sta- tuit eum in medio eorum *, tuit eum in medio eorum *,

3. Et dixit: Amen dico vobis, nisi 3. Et dixit: Amen dico vobis, nisi conversi fueritis, et efficiamini conversi fueritis, et efficiamini sicut parvuli, non intrabitis in sicut parvuli, non intrabitis in regnum coelorum . regnum coelorum .

4. Quicumque ergo humiliaverit se 4. Quicumque ergo humiliaverit se sicut parvulus iste, hic est ma- sicut parvulus iste, hic est ma- jor in regno coelorum. jor in regno coelorum.

5. Et qui susceperit unum parvulum 5. Et qui susceperit unum parvulum talem in nomine meo, me susci- talem in nomine meo, me susci- pit. pit.

6. Qui autem scandalizaverit unum 6. Qui autem scandalizaverit unum de pusillis istis qui in me cre- de pusillis istis qui in me cre- dunt, expedit ei ut suspendatur dunt, expedit ei ut suspendatur mola asinaria in collo ejus, et mola asinaria in collo ejus, et demergatur in profundum ma- demergatur in profundum ma- ris ". ris ".

7. Væ mundo a scandalis! Necesse 7. Væ mundo a scandalis! Necesse est enim ut veniant scandala. est enim ut veniant scandala. Verumtamen væ homini illi per Verumtamen væ homini illi per quem scandalum venit! quem scandalum venit!

8. Si autem manus tua vel pes tuus 8. Si autem manus tua vel pes tuus scandalizat te, abscide eum et scandalizat te, abscide eum et projice abs te 5 : bonum tibi est projice abs te 5 : bonum tibi est ad vitam ingredi debilem vel ad vitam ingredi debilem vel claudum, quam duas manus vel claudum, quam duas manus vel duos pedes habentem, mitti in duos pedes habentem, mitti in ignem æternum. ignem æternum.

9. Et si oculus tuus scandalizat te, 9. Et si oculus tuus scandalizat te, erue eum et projice abs te : erue eum et projice abs te : bonum tibi est cum uno oculo bonum tibi est cum uno oculo in vitam intrare, quam duos in vitam intrare, quam duos oculos habentem, mitti in ge- oculos habentem, mitti in ge- hennam ignis. hennam ignis.

10. Videte ne contemnatis unum ex 10. Videte ne contemnatis unum ex his pusillis dico enim vobis his pusillis dico enim vobis quia Angeli eorum in cœlis quia Angeli eorum in cœlis semper vident faciem Patris semper vident faciem Patris mei qui in cœlis est 6. mei qui in cœlis est 6.

11. Venit enim Filius hominis salvare 11. Venit enim Filius hominis salvare quod perierat 7. quod perierat 7.

12. Quid vobis videtur ? si fuerint 12. Quid vobis videtur ? si fuerint

alicui centum oves, et erraverit alicui centum oves, et erraverit una ex eis, nonne relinquit no- una ex eis, nonne relinquit no- naginta novem in montibus, et naginta novem in montibus, et vadit quærere eam quæ erra- vadit quærere eam quæ erra- vit? vit?

1 Marc. Ix, 33; Luc. 1x, 46. 1 Marc. Ix, 33; Luc. 1x, 46.

2 Infra, xix, 14. 2 Infra, xix, 14.

3 I ad Corinth. xiv, 20. 3 I ad Corinth. xiv, 20.

4 Marc. 1x, 41; Luc XVII, 2. 4 Marc. 1x, 41; Luc XVII, 2.

5 Supra, v, 30; Marc. 1x, 42. 5 Supra, v, 30; Marc. 1x, 42.

6 Psal. XXXIII, 8. 6 Psal. XXXIII, 8.

7 Luc- XIX, 10. 7 Luc- XIX, 10.

8 Luc. xv, 4. 8 Luc. xv, 4.

CAP. XVIII MATTHÆI. CAP. XVIII MATTHÆI.

13. Et si contigerit ut inveniat eam, 13. Et si contigerit ut inveniat eam,

amen dico vobis, quia gaudet amen dico vobis, quia gaudet super eam magis quam super super eam magis quam super nonaginta novem quæ non er- nonaginta novem quæ non er-

raverunt. raverunt.

14. Sic non est voluntas ante Patrem 14. Sic non est voluntas ante Patrem vestrum qui in coelis est, ut per- vestrum qui in coelis est, ut per- eat unus de pusillis istis. eat unus de pusillis istis. 15. Si autem peccaverit in te frater 15. Si autem peccaverit in te frater tuus, vade et corripe eum inter tuus, vade et corripe eum inter te et ipsum solum. Si te audie- te et ipsum solum. Si te audie- rit lucratus eris fratrem tuum '. rit lucratus eris fratrem tuum '. 16. Si autem te non audierit, adhibe 16. Si autem te non audierit, adhibe tecum adhuc unum vel duos, tecum adhuc unum vel duos, ut in ore duorum vel trium ut in ore duorum vel trium testium stet omne verbum 2. testium stet omne verbum 2. 17. Quod si non audierit eos, dic Ec- 17. Quod si non audierit eos, dic Ec- clesiæ si autem Ecclesiam non clesiæ si autem Ecclesiam non audierit, sit tibi sicut ethnicus, audierit, sit tibi sicut ethnicus, et publicanus 3. et publicanus 3. 18. Amen dico vobis, quæcumque al- 18. Amen dico vobis, quæcumque al- ligaveritis super terram erunt ligaveritis super terram erunt ligata est in cœlo, et quæcum- ligata est in cœlo, et quæcum- que solveritis super terram erunt que solveritis super terram erunt soluta et in coelo *. soluta et in coelo *.

19. Iterum dico vobis, quia si duo ex 19. Iterum dico vobis, quia si duo ex vobis consenserint super ter- vobis consenserint super ter- ram, de omni re quamcumque ram, de omni re quamcumque petierint fiet illis a Patre meo petierint fiet illis a Patre meo qui in cœlis est. qui in cœlis est.

20. Ubi enim sunt duo vel tres con- 20. Ubi enim sunt duo vel tres con- gregati in nomine meo, ibi gregati in nomine meo, ibi sum in medio eorum. sum in medio eorum.

21. Tunc accedens Petrus ad eum, 21. Tunc accedens Petrus ad eum, dixit Domine, quoties pecca- dixit Domine, quoties pecca- bit in me frater meus, et dimit- bit in me frater meus, et dimit- tam ei? usque septies? tam ei? usque septies?

22. Dicit illi Jesus : Non dico tibi 22. Dicit illi Jesus : Non dico tibi

665 665

re, oblatus est ei unus qui de- re, oblatus est ei unus qui de- bebat ei decem millia talenta. bebat ei decem millia talenta. 25. Cum autem non haberet unde 25. Cum autem non haberet unde redderet, jussit eum dominus redderet, jussit eum dominus ejus venumdari, et uxorem ejus, ejus venumdari, et uxorem ejus, et filios, et omnia quæ habebat, et filios, et omnia quæ habebat, et reddi. et reddi.

26. Procidens autem servus ille, ora- 26. Procidens autem servus ille, ora- bat eum, dicens : Patientiam bat eum, dicens : Patientiam habe in me, et omnia reddam habe in me, et omnia reddam tibi. tibi.

27. Misertus autem dominus servi 27. Misertus autem dominus servi illius, dimisit eum, et debitum illius, dimisit eum, et debitum dimisit ei. dimisit ei.

28. Egressus autem servus ille, in- 28. Egressus autem servus ille, in- venit unum de conservis suis, venit unum de conservis suis, qui debebat ei centum dena- qui debebat ei centum dena- rios et tenens suffocabat eum, rios et tenens suffocabat eum, dicens Redde quod debes. dicens Redde quod debes. 29. Et procidens conservus ejus, ro- 29. Et procidens conservus ejus, ro- gabat cum, dicens: Patientiam gabat cum, dicens: Patientiam habe in me, et omnia reddam habe in me, et omnia reddam tibi. tibi.

30. Ille autem noluit: sed abiit, et 30. Ille autem noluit: sed abiit, et misit eum in carcerem donec misit eum in carcerem donec redderet debitum. redderet debitum. 31. Videntes autem conservi ejus quæ 31. Videntes autem conservi ejus quæ fiebant, contristati sunt valde : fiebant, contristati sunt valde :

et venerunt, et narraverunt do- et venerunt, et narraverunt do- mino suo omnia quæ facta fue- mino suo omnia quæ facta fue-

rant. rant.

32. Tunc vocavit illum dominus suus, 32. Tunc vocavit illum dominus suus, et ait illi Serve nequam, om- et ait illi Serve nequam, om- ne debitum dimisi tibi quoniam ne debitum dimisi tibi quoniam rogasti me : rogasti me :

33. Nonne ergo oportuit et te misereri 33. Nonne ergo oportuit et te misereri conservi tui, sicut et ego tui conservi tui, sicut et ego tui misertus sum? misertus sum?

usque septies, sed usque sep- 34. Et iratus dominus ejus tradidit usque septies, sed usque sep- 34. Et iratus dominus ejus tradidit

tuagies septies. tuagies septies.

23. Ideo assimilatum est regnum cœ- 23. Ideo assimilatum est regnum cœ- lorum homini regi, qui voluit ra- lorum homini regi, qui voluit ra- tionem ponere cum servis suis. tionem ponere cum servis suis.

24. Et cum coepisset rationem pone- 24. Et cum coepisset rationem pone-

1 Levit. xix, 17; Eccli. xix, 13; Luc. xvII, 3; 1 Levit. xix, 17; Eccli. xix, 13; Luc. xvII, 3; Jacob. v, 19. Jacob. v, 19.

2 Deuter. xix, 15%; Joan. VIII, 17; II ad Co- 2 Deuter. xix, 15%; Joan. VIII, 17; II ad Co- rinth. XIII, 1; ad Hebr. x, 28. rinth. XIII, 1; ad Hebr. x, 28.

eum tortoribus, quoadusque eum tortoribus, quoadusque redderet universum debitum. redderet universum debitum.

35. Sic et Pater meus coelestis faciet 35. Sic et Pater meus coelestis faciet

vobis, si non remiseritis unus- vobis, si non remiseritis unus- que fratri suo de cordibus vestris. que fratri suo de cordibus vestris.

3 I ad Corinth. v, 9; II ad Thessal. III, 14. 3 I ad Corinth. v, 9; II ad Thessal. III, 14.

4 Joan. xx, 23. 4 Joan. xx, 23.

5 Luc. XVII, 4. 5 Luc. XVII, 4.

666 666

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

IN CAPUT XVIII MATTHÆI. IN CAPUT XVIII MATTHÆI.

ENARRATIO. ENARRATIO.

« In illa hora accesserunt discipuli ad « In illa hora accesserunt discipuli ad Jesum, dicentes : Quis, putas, ma- Jesum, dicentes : Quis, putas, ma- jor est in regno coelorum ? » jor est in regno coelorum ? »

Usus, et quis (alias, opus) potestatis Usus, et quis (alias, opus) potestatis ministrorum determinatur ab hoc loco. ministrorum determinatur ab hoc loco. Quia autem usus dupliciter consideratur, Quia autem usus dupliciter consideratur, in opere scilicet, et secundum instantiam in opere scilicet, et secundum instantiam operis, ideo duas habet partes: ita quod operis, ideo duas habet partes: ita quod primo determinat proprium opus et primo determinat proprium opus et secundo, instantiam circa opus, infra in secundo, instantiam circa opus, infra in capitulo xx, 1-8. capitulo xx, 1-8.

Opus autem dupliciter determinatur Opus autem dupliciter determinatur ad subditos, invitatione, et cura mali : ad subditos, invitatione, et cura mali : et hoc determinatur in isto capitulo, et et hoc determinatur in isto capitulo, et in regimine boni secundum statum om- in regimine boni secundum statum om- nem boni in Ecclesia et hoc determina- nem boni in Ecclesia et hoc determina- tur in capitulo sequenti. tur in capitulo sequenti.

Istud autem capitulum in duas dividi- Istud autem capitulum in duas dividi- tur partes in quarum prima docetur tur partes in quarum prima docetur cautela, et vitatio mali circa subditum, cautela, et vitatio mali circa subditum, ne fiat malum in secunda autem doce- ne fiat malum in secunda autem doce- tur cura mali, quod factum est, ibi, tur cura mali, quod factum est, ibi, . 12: «Quid vobis videtur? Si fuerint . 12: «Quid vobis videtur? Si fuerint alicui centum oves. » alicui centum oves. »

Prima harum in duas dividitur. Primo Prima harum in duas dividitur. Primo enim dicit occasionem ex qua doctrina enim dicit occasionem ex qua doctrina de usu potestatis introducitur: secundo, de usu potestatis introducitur: secundo, dat doctrinam, ibi, y. 2: « Et advocans dat doctrinam, ibi, y. 2: « Et advocans Jesus, etc. » Jesus, etc. »

In prima dicit tempus, et auctores In prima dicit tempus, et auctores facti, et factum, per quod doctrina ista facti, et factum, per quod doctrina ista introducitur: dicens: introducitur: dicens:

«In illa hora, ». «In illa hora, ».

Quando occasionem acceperant ex hoc Quando occasionem acceperant ex hoc quod tres præter alios in montem addu- quod tres præter alios in montem addu- xit, et pro Petro, et non pro aliis solvi xit, et pro Petro, et non pro aliis solvi

fecit et sic quasi specialis dignitatis fecit et sic quasi specialis dignitatis esset, eum habuit cui etiam claves de- esset, eum habuit cui etiam claves de- dit. « Accesserunt, » ausu familiaritatis, dit. « Accesserunt, » ausu familiaritatis,

« Ad Jesum, » sicut ad illuminatorem, « Ad Jesum, » sicut ad illuminatorem, << dicentes. » << dicentes. »

Contrarium dicitur, Marc. IX, 32 et Contrarium dicitur, Marc. IX, 32 et 33 Venerunt Capharnaum. Qui cum 33 Venerunt Capharnaum. Qui cum domi essent, interrogabat eos: Quid in domi essent, interrogabat eos: Quid in via tractabatis? At illi tacebant: siqui- via tractabatis? At illi tacebant: siqui- dem in via inter se disputaverant quis dem in via inter se disputaverant quis eorum major esset? Luc. 1x, 46 : Intra- eorum major esset? Luc. 1x, 46 : Intra- vit autem cogitatio in eos, quis eorum vit autem cogitatio in eos, quis eorum major esset. RESPONSIO. Lucas dicit id major esset. RESPONSIO. Lucas dicit id quod primum fuit et initium istius quod primum fuit et initium istius elationis in primo motu, ubi com- elationis in primo motu, ubi com- primenda fuit, quando primo tentavit. primenda fuit, quando primo tentavit. Tob. iv, 14 Superbiam numquam in Tob. iv, 14 Superbiam numquam in tuo sensu, aut in tuo verbo dominari tuo sensu, aut in tuo verbo dominari permittas. Marcus autem tangit, in quo permittas. Marcus autem tangit, in quo processit ad verbum contentionis: Mat- processit ad verbum contentionis: Mat- thæus autem qualiter quæstio est so- thæus autem qualiter quæstio est so- pita. pita.

« Quis, putas, « Quis, putas,

" "

Cujus reputatio est secundum verita- Cujus reputatio est secundum verita- tem dignitatis meritorum. Proverb. xvi, tem dignitatis meritorum. Proverb. xvi, 2 Spirituum ponderator est Dominus. 2 Spirituum ponderator est Dominus. Primo enim tacentes quando deprehensi Primo enim tacentes quando deprehensi sunt a Domino: postea non audientes sunt a Domino: postea non audientes increpantem dure, sicut fecerat de errore increpantem dure, sicut fecerat de errore Petri, fiduciam acceperunt interrogan- Petri, fiduciam acceperunt interrogan- di. « Major est. » Augustinus : << In rebus di. « Major est. » Augustinus : << In rebus « quæ non mole, sed virtute magnæ « quæ non mole, sed virtute magnæ «< sunt, idem est majus esse, quod melius «< sunt, idem est majus esse, quod melius «esse. » Occasionabatur autem hoc ex hoc «esse. » Occasionabatur autem hoc ex hoc dicto superius, v, 19: Qui fecerit et do- dicto superius, v, 19: Qui fecerit et do- cuerit, hic magnus vocabitur in regno cuerit, hic magnus vocabitur in regno coelorum. Job, 1, 3: Erat vir ille ma- coelorum. Job, 1, 3: Erat vir ille ma- gnus inter omnes Orientales. « In re- gnus inter omnes Orientales. « In re- gno cælorum » qui non contendebant de gno cælorum » qui non contendebant de regno terreno, sed de regno coelorum, regno terreno, sed de regno coelorum, in quo bonum est magnum esse, licet in quo bonum est magnum esse, licet non bonum sit videri sibi esse magnum: non bonum sit videri sibi esse magnum: ideo non merentur increpationem, sed ideo non merentur increpationem, sed instructionem. instructionem.

Est autem regnum coelorum vel ma- Est autem regnum coelorum vel ma- terialiter accipiendum pro congrega- terialiter accipiendum pro congrega- tione justorum: vel secundum sæpe tione justorum: vel secundum sæpe

IN EVANG. MATTHÆI, XVIII-1, 2, 3, 4. IN EVANG. MATTHÆI, XVIII-1, 2, 3, 4.

habitam expositionem, pro completa habitam expositionem, pro completa potestate in officiis, et legibus, et potestate in officiis, et legibus, et ordine, et distributione regni : vel pro ordine, et distributione regni : vel pro gloria regni, in quam inducuntur San- gloria regni, in quam inducuntur San- cti. Luc. XXII, 29 et 30 Ego dispono cti. Luc. XXII, 29 et 30 Ego dispono vobis sicut disposuit mihi Pater meus vobis sicut disposuit mihi Pater meus regnum, etc. Terrenam autem potesta- regnum, etc. Terrenam autem potesta- tem concupivit mater filiorum Zebe- tem concupivit mater filiorum Zebe- dæi, et ideo increpata est. dæi, et ideo increpata est.

« Et advocans Jesus parvulum, sta- « Et advocans Jesus parvulum, sta- tuit eum in medio eorum. »> tuit eum in medio eorum. »>

Hæc doctrina dividitur in partes duas, Hæc doctrina dividitur in partes duas, quæ competit Prælatis secundum usum quæ competit Prælatis secundum usum potestatis. Prima est exhortatio ad in- potestatis. Prima est exhortatio ad in- nocentiam, et secunda est dehortatio a nocentiam, et secunda est dehortatio a nocentia, ibi, y. 6 : « Qui autem scan- nocentia, ibi, y. 6 : « Qui autem scan- dalizaverit, etc. »> dalizaverit, etc. »>

667 667

petentem. Parvulus autem est minor petentem. Parvulus autem est minor parvo et ille est, qui reputatione sui parvo et ille est, qui reputatione sui etiam parvis minor est. I ad Corinth. etiam parvis minor est. I ad Corinth. xv, 9 Ego enim sum minimus Apo- xv, 9 Ego enim sum minimus Apo- stolorum (ecce parvis minor) qui non stolorum (ecce parvis minor) qui non sum dignus vocari Apostolus. Ecce mi- sum dignus vocari Apostolus. Ecce mi- nor minimis, qui parvis et minoribus nor minimis, qui parvis et minoribus minores sunt. Ad Ephes. I, 8: Mihi minores sunt. Ad Ephes. I, 8: Mihi omnium sanctorum minimo data est omnium sanctorum minimo data est gratia hæc. Supra, x1, 11 Qui minor gratia hæc. Supra, x1, 11 Qui minor est in regno cælorum major est illo, est in regno cælorum major est illo, scilicet Joanne Baptista qui a Christo scilicet Joanne Baptista qui a Christo dictus est maximus inter natos mulie- dictus est maximus inter natos mulie- rum 2. rum 2.

Tertium notatur, cum dicit : « Sta- Tertium notatur, cum dicit : « Sta- tuit, hoc est, firmiter collocavit, ut tuit, hoc est, firmiter collocavit, ut a mente numquam excideret. Humilitas a mente numquam excideret. Humilitas enim in imo stans, firmo stat pede : enim in imo stans, firmo stat pede : sed superbia in ventum ejecta eliditur. sed superbia in ventum ejecta eliditur. Psal. xxxv, 12 et 13: Non veniat mihi Psal. xxxv, 12 et 13: Non veniat mihi

Prima harum habet tres paragraphos: pes superbiæ, et manus peccatoris non Prima harum habet tres paragraphos: pes superbiæ, et manus peccatoris non