642 642

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

irruerunt in domum illam, et non ceci- irruerunt in domum illam, et non ceci- dit fundata enim erat super petram, dit fundata enim erat super petram, II ad Timoth. 11, 19: Firmum funda- II ad Timoth. 11, 19: Firmum funda- mentum Dei stat, habens signaculum mentum Dei stat, habens signaculum hoc. III Esdræ, 111, 12: Super omnia vin- hoc. III Esdræ, 111, 12: Super omnia vin- cit veritas. Ad Hebr. xi, 10: Exspecta- cit veritas. Ad Hebr. xi, 10: Exspecta- bat fundamenta habentem civitatem, bat fundamenta habentem civitatem, cujus artifex et conditor Deus. cujus artifex et conditor Deus.

« Et tibi dabo claves regni cœlo- « Et tibi dabo claves regni cœlo-

rum. » rum. »

Claves quidem sunt, non scientia dis- Claves quidem sunt, non scientia dis- cernendi, et potestas ligandi, ut quidam cernendi, et potestas ligandi, ut quidam dicunt, et hoc Glossa dicere videtur, sed dicunt, et hoc Glossa dicere videtur, sed potius discernendi auctoritas inter lepram potius discernendi auctoritas inter lepram et lepram, et judicandi de peccatis, sicut et et lepram, et judicandi de peccatis, sicut et in Levitico XIII, 2 et seq., non dabatur Sa- in Levitico XIII, 2 et seq., non dabatur Sa- cerdotibus levitici generis scientia discer- cerdotibus levitici generis scientia discer- nendi inter lepram et lepram, sed auctori- nendi inter lepram et lepram, sed auctori- tas: sed scientia juvat ad clavis exsecutio- tas: sed scientia juvat ad clavis exsecutio- nem. Simile autem est, quod aliquando nem. Simile autem est, quod aliquando dispensator nescit usum clavium, et opor- dispensator nescit usum clavium, et opor- tet discere et ille qui bene scit, aliquan- tet discere et ille qui bene scit, aliquan- do dispensator domus non constituitur: do dispensator domus non constituitur: et ideo auctoritatem non habet. Pote- et ideo auctoritatem non habet. Pote- stas autem ligandi et solvendi debet regi stas autem ligandi et solvendi debet regi etiam in forma ab auctoritate discernen- etiam in forma ab auctoritate discernen- di est enim arbitraria judicii potestas, di est enim arbitraria judicii potestas,

et hoc habet ex auctoritate: et rationabi- et hoc habet ex auctoritate: et rationabi- lis et discreta, et hoc habet ex hoc quod lis et discreta, et hoc habet ex hoc quod est scientia. est scientia.

rarum usque ad omne vas musicorum. rarum usque ad omne vas musicorum. Gloria autem domus Patris coelestis est Gloria autem domus Patris coelestis est thesaurus qui est in Sanctorum meritis: thesaurus qui est in Sanctorum meritis: et vasa sunt corda Sanctorum, parvula et vasa sunt corda Sanctorum, parvula per humilitatem, et ideo plus gratiæ per humilitatem, et ideo plus gratiæ continentia, et vasa musica sunt corda continentia, et vasa musica sunt corda laudis divinæ, eo quod in eis amplius laudis divinæ, eo quod in eis amplius gratia Dei præfulget: ex hoc enim the- gratia Dei præfulget: ex hoc enim the- sauro suppletur defectus eorum quibus sauro suppletur defectus eorum quibus de poena condigna pro peccato, vel pars de poena condigna pro peccato, vel pars aliquando, vel totum remittitur. Tantum aliquando, vel totum remittitur. Tantum igitur vel plus, vel minus remittere est igitur vel plus, vel minus remittere est auctoritatis tantum autem, vel minus auctoritatis tantum autem, vel minus pro discretione peccatorum, vel pœniten- pro discretione peccatorum, vel pœniten- tis scire esse remittendum, est scientiæ tis scire esse remittendum, est scientiæ etiam sine auctoritate: sed hoc non est etiam sine auctoritate: sed hoc non est clavis, sed potius potestas judicandi et clavis, sed potius potestas judicandi et discernendi. discernendi.

Ergo, «dabo tibi,» singularirer: non Ergo, «dabo tibi,» singularirer: non quod singulariter acceperit Petrus, sed quod singulariter acceperit Petrus, sed quia in unitate ordinis Ecclesiæ unus est quia in unitate ordinis Ecclesiæ unus est qui accipit in plenitudine potestatis, qui qui accipit in plenitudine potestatis, qui est successor Petri, et Petrus in pote- est successor Petri, et Petrus in pote- state. Alii autem in eadem unitate acci- state. Alii autem in eadem unitate acci- piunt in parte potestatis, eo quod vocan- piunt in parte potestatis, eo quod vocan- tur in partem sollicitudinis. Et ideo, tur in partem sollicitudinis. Et ideo, Joan. xx, 22 et 23, dicitur pluraliter: Joan. xx, 22 et 23, dicitur pluraliter: Accipite Spiritum sanctum: quorum re- Accipite Spiritum sanctum: quorum re- miseritis peccata, remittuntur eis: et quo- miseritis peccata, remittuntur eis: et quo-

rum retinueritis retenta sunt. rum retinueritis retenta sunt.

Et quod hic dicuntur « claves » ab Et quod hic dicuntur « claves » ab effectu, ibi dicitur Spiritus sanctus a effectu, ibi dicitur Spiritus sanctus a causa: quia in Spiritu sancto remissio causa: quia in Spiritu sancto remissio fit peccatorum. Dicuntur autem « regni fit peccatorum. Dicuntur autem « regni cœlorum, a fine, quia in regnum intro- cœlorum, a fine, quia in regnum intro- ducunt. I Paralip. IX, et seq., ubi de- ducunt. I Paralip. IX, et seq., ubi de- scribunt Levitæ, quibus committebatur scribunt Levitæ, quibus committebatur custodia templi ad aperiendum templum, custodia templi ad aperiendum templum, et claudendum. Habet tamen Christus et claudendum. Habet tamen Christus solus claves mortis et in ferni' : quia sicut solus claves mortis et in ferni' : quia sicut Zachar. 1x, 11, dicitur: In sanguine te- Zachar. 1x, 11, dicitur: In sanguine te- stamenti sui emisit vinctos suos de lacu in stamenti sui emisit vinctos suos de lacu in

Dicuntur autem hæ claves per simili- Dicuntur autem hæ claves per simili- tudinem quia ostium regni cœlorum tudinem quia ostium regni cœlorum quod peccatoribus clauditur, per eas ape- quod peccatoribus clauditur, per eas ape- ritur et quia thesaurus gratiæ qui pec- ritur et quia thesaurus gratiæ qui pec- catoribus veniam meretur, eis reseratur. catoribus veniam meretur, eis reseratur. Omnia enim Sanctorum et Christi merita Omnia enim Sanctorum et Christi merita sunt dispensatoribus clavium credita, sunt dispensatoribus clavium credita, quod significatur, Isa. xxi, 22, ubi primo quod significatur, Isa. xxi, 22, ubi primo dicit: Dabo clavem domus David super dicit: Dabo clavem domus David super humerum ejus: et aperiet, et non erit humerum ejus: et aperiet, et non erit qui claudat et claudet, et non erit qui quo non est aqua. qui claudat et claudet, et non erit qui quo non est aqua. aperiat. Post modicum subjungit, y. 24 : aperiat. Post modicum subjungit, y. 24 : Et suspendent super eum omnem gloriam Et suspendent super eum omnem gloriam domus patris ejus vasorum diversa ge- domus patris ejus vasorum diversa ge- nera, omne vas parvulum, a vasis crate- nera, omne vas parvulum, a vasis crate-

1 Apocal. 1, 18: Habeo claves mortis et inferni. 1 Apocal. 1, 18: Habeo claves mortis et inferni.

« Et quodcumque ligaveris super « Et quodcumque ligaveris super terram erit ligatum et in cœlis, et terram erit ligatum et in cœlis, et

IN EVANG. MATTHÆI, XVI-19. IN EVANG. MATTHÆI, XVI-19.

643 643

quodcumque solveris super terram quodcumque solveris super terram erit solutum et in cœlis. >> erit solutum et in cœlis. >>

Hic tangitur usus in ordine verborum. Hic tangitur usus in ordine verborum. Et notandum est quod dicit Ricardus Et notandum est quod dicit Ricardus de sancto Victore, quod « videlicet liga- de sancto Victore, quod « videlicet liga- << tio sacerdotis præcedit absolutionem, << tio sacerdotis præcedit absolutionem, «sed Dei opus e contrario est: quia Deus «sed Dei opus e contrario est: quia Deus « solvendo primo, postea ligat: sacerdos « solvendo primo, postea ligat: sacerdos « autem primo ligando, postea solvit. » « autem primo ligando, postea solvit. » Est enim vinculum culpæ et vinculum Est enim vinculum culpæ et vinculum pœnæ vinculum autem culpæ est, quo pœnæ vinculum autem culpæ est, quo homo ligatur peccato, et non potest me- homo ligatur peccato, et non potest me- reri quamdiu est in illo. Isa. xxiv, 18: reri quamdiu est in illo. Isa. xxiv, 18: Tenebitur planta ejus laqueo. Orat. Ma- Tenebitur planta ejus laqueo. Orat. Ma- nassæ, versus medium: Incurvatus sum nassæ, versus medium: Incurvatus sum multo vinculo ferreo..., et non est respi- multo vinculo ferreo..., et non est respi- ratio mihi. Vinculum autem pœnæ est ratio mihi. Vinculum autem pœnæ est multiplex, scilicet vinculum æternæ multiplex, scilicet vinculum æternæ damnationis, et vinculum pœnæ purgato- damnationis, et vinculum pœnæ purgato- rii, quæ non est proportionata viribus rii, quæ non est proportionata viribus poenitentis et est vinculum pœnæ tem- poenitentis et est vinculum pœnæ tem- poralis condignæ peccatis: et est vincu- poralis condignæ peccatis: et est vincu- lum poenæ arbitrariæ, secundum condi- lum poenæ arbitrariæ, secundum condi- tionem poenitentis, et peccatorum æsti. tionem poenitentis, et peccatorum æsti. mantis. Deus ergo absolvit a duobus vin- mantis. Deus ergo absolvit a duobus vin- culis primis per seipsum, et sine condi- culis primis per seipsum, et sine condi- tione et nisi absolvat, nihil potest fieri tione et nisi absolvat, nihil potest fieri de peccatore, nisi damnatio. Isa. XLIII, de peccatore, nisi damnatio. Isa. XLIII, 25 Ego sum, ego sum ipse qui deleo 25 Ego sum, ego sum ipse qui deleo iniquitates tuas propter me. Luc. v, iniquitates tuas propter me. Luc. v, Quis potest dimittere peccata, nisi solus Quis potest dimittere peccata, nisi solus Deus? Psal. L, 6: Tibi soli peccavi. Sic Deus? Psal. L, 6: Tibi soli peccavi. Sic

21: 21:

autem absolutum mittit ad sacerdotem autem absolutum mittit ad sacerdotem

ligatum poena purgatoria, et poena pec- ligatum poena purgatoria, et poena pec- cato condigna: sicut Lazarum suscita- cato condigna: sicut Lazarum suscita- tum misit ad discipulos solvendum '. Sa- tum misit ad discipulos solvendum '. Sa- cerdos autem vinculatum a Deo solvere. cerdos autem vinculatum a Deo solvere. non potest simpliciter, sed ligando ad non potest simpliciter, sed ligando ad poenam expiationis potest absolvere a poenam expiationis potest absolvere a poena condignæ purgationis quam in poena condignæ purgationis quam in purgatorio solvere deberet eo quod sa- purgatorio solvere deberet eo quod sa- cerdos non est Dominus, sed minister : cerdos non est Dominus, sed minister : et oportet eum primo æstimare emendam et oportet eum primo æstimare emendam Domino faciendam, et ad illam ligare et Domino faciendam, et ad illam ligare et tunc residuum vi clavium remittere et tunc residuum vi clavium remittere et absolvere a vinculis, quibus vinctus ad absolvere a vinculis, quibus vinctus ad

1 Cf. Joan. x1, 44. 1 Cf. Joan. x1, 44.

eum accessit. Eccli. vi, 31: Vincula illius eum accessit. Eccli. vi, 31: Vincula illius alligatura salutaris. Sic, Luc. x, 34, Sa- alligatura salutaris. Sic, Luc. x, 34, Sa- maritanus alligando vulnera infundit vi- maritanus alligando vulnera infundit vi- num poenæ satisfactoriæ, et oleum remis- num poenæ satisfactoriæ, et oleum remis- sionis poenæ purgatoriæ, et peccatis con- sionis poenæ purgatoriæ, et peccatis con- dignæ; sic etiam aliquando per indulgen- dignæ; sic etiam aliquando per indulgen- tias remittunt. tias remittunt.

Sed de hoc notandum est, quod in- Sed de hoc notandum est, quod in- dulgentia est remissio pœnæ satisfactoriæ dulgentia est remissio pœnæ satisfactoriæ injunctæ, vel injungendæ pro peccato injunctæ, vel injungendæ pro peccato confesso, et de quo præcessit compunctio : confesso, et de quo præcessit compunctio : quia ille a Deo absolutus est a vinculo quia ille a Deo absolutus est a vinculo peccati, et æternæ damnationis: quæ peccati, et æternæ damnationis: quæ absolutio nisi præcedat, non habet lo- absolutio nisi præcedat, non habet lo- cum indulgentia hominis. Et ad hanc cum indulgentia hominis. Et ad hanc exiguntur sex duo ex parte dantis in- exiguntur sex duo ex parte dantis in- dulgentiam, et quatuor ex parte reci- dulgentiam, et quatuor ex parte reci- pientis. pientis.

Primo, ex parte dantis potestas in Primo, ex parte dantis potestas in dante indulgentiam, et causa: causa dante indulgentiam, et causa: causa autem duplex, aut cogens necessitas, autem duplex, aut cogens necessitas, aut invitans utilitas. Necessitas quidem, aut invitans utilitas. Necessitas quidem, sicut amissio terræ sanctæ, vel alterius sicut amissio terræ sanctæ, vel alterius partis Ecclesiæ : utilitas autem, sicut partis Ecclesiæ : utilitas autem, sicut ædificatio loci religiosi, vel Ecclesiæ, ædificatio loci religiosi, vel Ecclesiæ, vel hospitalis, vel reparatio viarum com- vel hospitalis, vel reparatio viarum com- munium, vel audiendi verbum Dei, vel munium, vel audiendi verbum Dei, vel aliquod hujusmodi. Hæc igitur sunt duo aliquod hujusmodi. Hæc igitur sunt duo ex parte dantis indulgentiam, auctoritas ex parte dantis indulgentiam, auctoritas dandi, et causa. dandi, et causa.

Secundo, ex parte autem recipientis Secundo, ex parte autem recipientis quatuor exiguntur : quorum primum quatuor exiguntur : quorum primum est, quod compunctus sit, quia aliter est, quod compunctus sit, quia aliter non præcessit in eo absolutio divina: non præcessit in eo absolutio divina: secundum, quod vinculum Ecclesiæ non secundum, quod vinculum Ecclesiæ non contemnat propter indulgentiam, vel contemnat propter indulgentiam, vel negligat, scilicet quod præsentet se sa- negligat, scilicet quod præsentet se sa- cerdoti: quia sicut sacerdos tenetur cog- cerdoti: quia sicut sacerdos tenetur cog- noscere diligenter vultum pecoris sui, noscere diligenter vultum pecoris sui, ita tenetur subditus se præsentare semel ita tenetur subditus se præsentare semel in anno, et vincula non negligere. Joan. in anno, et vincula non negligere. Joan. x, 14, utrumque dicitur: Cognosco meas, x, 14, utrumque dicitur: Cognosco meas, et hoc pertinet ad sacerdotem: et cogno- et hoc pertinet ad sacerdotem: et cogno- scunt me meæ, et hoc pertinet ad sub- scunt me meæ, et hoc pertinet ad sub- ditum. Tertium est fides operans per ditum. Tertium est fides operans per dilectionem, quæ hoc credat auctoritate dilectionem, quæ hoc credat auctoritate ministri Ecclesiæ sibi posse fieri. II ad ministri Ecclesiæ sibi posse fieri. II ad

20 20

644 644

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Corinth. II, 10 Nam et ego quod dona- Corinth. II, 10 Nam et ego quod dona- vi, si quid donavi, propter vos in persona vi, si quid donavi, propter vos in persona Christi. Glossa dicit: « Ac si Christus Christi. Glossa dicit: « Ac si Christus donasset in propria persona. » Tunc donasset in propria persona. » Tunc enim per charitatem unitur Ecclesiæ (in enim per charitatem unitur Ecclesiæ (in qua fit remissio) is cui remittitur, et per qua fit remissio) is cui remittitur, et per fidem in potestatem remittentis Dei fidem in potestatem remittentis Dei movetur. Luc. 1, 45: Beata quæ credi- movetur. Luc. 1, 45: Beata quæ credi- disti, quoniam perficientur ea quæ disti, quoniam perficientur ea quæ dicta sunt tibi a Domino. Quartum au- dicta sunt tibi a Domino. Quartum au- tem est perfectio ejus, pro quo datur in- tem est perfectio ejus, pro quo datur in- dulgentia pro rationabili facultate et uti- dulgentia pro rationabili facultate et uti- litate quia, Luc. xxI, 2 et seq., Vidua litate quia, Luc. xxI, 2 et seq., Vidua duo æra dando, plus omnibus dedisse duo æra dando, plus omnibus dedisse dicta est a Domino: quando enim non dicta est a Domino: quando enim non illudit, sed pro facultate devote, et utili- illudit, sed pro facultate devote, et utili- ter facit quod faciendum est, indulgen- ter facit quod faciendum est, indulgen- tiam consequitur. Sed multi dant, ita tiam consequitur. Sed multi dant, ita quod Domini potius illusio est, quam quod Domini potius illusio est, quam utile et his exstantibus totum remitti utile et his exstantibus totum remitti potest. Et per hoc tota patet littera. potest. Et per hoc tota patet littera. Infra, Matth. XVIII, 18, et Joan. xx, 23: Infra, Matth. XVIII, 18, et Joan. xx, 23: Quorum remiseritis peccata, remittuntur Quorum remiseritis peccata, remittuntur eis: et quorum retinueritis, retenta sunt. eis: et quorum retinueritis, retenta sunt.

« Tunc præcepit discipulis suis ut « Tunc præcepit discipulis suis ut nemini dicerent quia ipse esset Jesus nemini dicerent quia ipse esset Jesus Christus. » Christus. »

Ultimum est istius partis, in quo Ultimum est istius partis, in quo adhuc nondum perfectis sacramentis red- adhuc nondum perfectis sacramentis red- emptionis, præcipit occultari gloriam emptionis, præcipit occultari gloriam deitatis sed tenendam esse fideliter fir- deitatis sed tenendam esse fideliter fir- mitatem confessionis. Tob. XII, 7: Sa- mitatem confessionis. Tob. XII, 7: Sa- cramentum regis abscondere bonum est. cramentum regis abscondere bonum est. In hoc etiam dat formam humilitatis, ut In hoc etiam dat formam humilitatis, ut etiam vera magis abscondantur a no- etiam vera magis abscondantur a no- bis. bis.

Et hoc est quod dicit : « Ut nemini di- Et hoc est quod dicit : « Ut nemini di- cerent quia ipse esset Jesus Christus, » cerent quia ipse esset Jesus Christus, » quousque in gloria resurgeret, et ad se- quousque in gloria resurgeret, et ad se- dem Patris rediret et tunc prædicarent. dem Patris rediret et tunc prædicarent. Matth. xxvII, 19: Euntes, docete omnes Matth. xxvII, 19: Euntes, docete omnes gentes, etc ¹. gentes, etc ¹.

« Exinde coepit Jesus ostendere dis- « Exinde coepit Jesus ostendere dis- cipulis suis. » cipulis suis. »

Habita fide et confessione deitatis, su- Habita fide et confessione deitatis, su- per quam fundatur Ecclesia, tangit hic per quam fundatur Ecclesia, tangit hic instructionem ad fidem passionis, quæ instructionem ad fidem passionis, quæ operatur in clavibus et Ecclesiæ sacra- operatur in clavibus et Ecclesiæ sacra- mentis et per hoc patet ordo. mentis et per hoc patet ordo.

Tanguntur autem hic tria: primum, Tanguntur autem hic tria: primum, passionis in capite futuræ revelatio: se- passionis in capite futuræ revelatio: se- cundum, ad compatiendum discipulorum cundum, ad compatiendum discipulorum invitatio tertium autem, ne nimis de- invitatio tertium autem, ne nimis de- jiciantur, gloriæ resurrectionis promis- jiciantur, gloriæ resurrectionis promis- sio. Et hæc in littera patent. sio. Et hæc in littera patent.

In primo duo sunt paragraphi: quo- In primo duo sunt paragraphi: quo- rum primus continet futuræ passionis in rum primus continet futuræ passionis in capite revelationem: secundus vero ir- capite revelationem: secundus vero ir- rationabilitatis Petri zelantis increpato- rationabilitatis Petri zelantis increpato-

riam instructionem. riam instructionem.

In primo dicitur quo ordine, quis, qui- In primo dicitur quo ordine, quis, qui- bus, quid ostendit. bus, quid ostendit.

Et de ordine dicit : « Exinde, »> post Et de ordine dicit : « Exinde, »> post fundatam fidem deitatis, in qua firmi fundatam fidem deitatis, in qua firmi (alias, sui) permaneant in contempla- (alias, sui) permaneant in contempla- tione Passionis. Isa. LIV, 11 et 12: Fun- tione Passionis. Isa. LIV, 11 et 12: Fun- dabo te in sapphiris, et ponam jaspidem dabo te in sapphiris, et ponam jaspidem propugnacula tua. Jaspidem enim pro- propugnacula tua. Jaspidem enim pro- pugnacula ponere est virorem fidei fir. pugnacula ponere est virorem fidei fir. mantis tentationibus expugnandis oppo- mantis tentationibus expugnandis oppo- nere in sapphiris fundare est in cœ- nere in sapphiris fundare est in cœ- lesti natura deitatis fide firmiter collo- lesti natura deitatis fide firmiter collo- cati. cati.

« Coepit, » quia hoc est principium.. « Coepit, » quia hoc est principium.. Joan. VIII, 25: Ego principium, qui et Joan. VIII, 25: Ego principium, qui et loquor vobis. loquor vobis.

« Jesus. » I ad Timoth. 11, 4: Qui « Jesus. » I ad Timoth. 11, 4: Qui omnes homines vult salvos fieri, et ad omnes homines vult salvos fieri, et ad agnitionem veritatis venire. agnitionem veritatis venire.

« «

«< Ostendere, » per revelationem, «< Ostendere, » per revelationem, discipulis suis. » Joan. xv, 15: Omnia discipulis suis. » Joan. xv, 15: Omnia quæcumque audivi a Patre meo, nota quæcumque audivi a Patre meo, nota feci vobis. feci vobis.

« Quia oporteret eum ire Jerosoly- « Quia oporteret eum ire Jerosoly- mam, et multa pati a senioribus et mam, et multa pati a senioribus et

1 Cf. Marc. XVI, 15. 1 Cf. Marc. XVI, 15.

21 21

IN EVANG. MATTHÆI, XVI-21, 22, 23. IN EVANG. MATTHÆI, XVI-21, 22, 23.

645 645

Scribis et Principibus Sacerdotum, et Act. x, 39 et seq. Quem occiderunt sus- Scribis et Principibus Sacerdotum, et Act. x, 39 et seq. Quem occiderunt sus- occidi, et tertia die resurgere. » occidi, et tertia die resurgere. »

Ecce quid ostendit. Ostendit autem Ecce quid ostendit. Ostendit autem Passionis opportunitatem et ad redi- Passionis opportunitatem et ad redi- mendum meliori modo necessitatem, lo- mendum meliori modo necessitatem, lo- cum, quantitaten, auctores passionis et cum, quantitaten, auctores passionis et acerbitatem, et finem. Et hæc per ordi- acerbitatem, et finem. Et hæc per ordi- nem continentur in littera. nem continentur in littera.

De opportunitate dicit: « Quia opor- De opportunitate dicit: « Quia opor- teret eum, » quia opem portat, et opes teret eum, » quia opem portat, et opes portat, et necesse est suppositionis ne- portat, et necesse est suppositionis ne- cessitate, si deberet meliori modo quo cessitate, si deberet meliori modo quo potest fieri redemptio, sicut disposuit potest fieri redemptio, sicut disposuit Pater. Isa. xxv, 1: Domine..., fecisti Pater. Isa. xxv, 1: Domine..., fecisti mirabilia, cogitationes antiquas fideles. mirabilia, cogitationes antiquas fideles. Amen! Luc. XXIV, 26: Nonne hæc opor- Amen! Luc. XXIV, 26: Nonne hæc opor- tuit pati Christum ?... tuit pati Christum ?...

: :

De loco dicit «Ire Jerosolymam, » De loco dicit «Ire Jerosolymam, » ubi fuit locus solemnis, et Sacerdotum, ubi fuit locus solemnis, et Sacerdotum, et religionis, et regni. Luc. XIII, 33: et religionis, et regni. Luc. XIII, 33: Non capit Prophetam perire extra Je- Non capit Prophetam perire extra Je- rusalem. Infra, xxIII, 37: Jerusalem, rusalem. Infra, xxIII, 37: Jerusalem, Jerusalem, quæ occidis Prophetas, et Jerusalem, quæ occidis Prophetas, et lapidas eos qui ad te missi sunt, etc. lapidas eos qui ad te missi sunt, etc. Nomen tamen civitatis significavit pa- Nomen tamen civitatis significavit pa- cem, quam fecit sanguine Christi ple- cem, quam fecit sanguine Christi ple- nam . nam .

« Et multa pati. » Cantic. 1, 12: Fa- « Et multa pati. » Cantic. 1, 12: Fa- sciculus myrrhæ dilectus meus mihi, sciculus myrrhæ dilectus meus mihi, inter ubera mea commorabitur. inter ubera mea commorabitur.

« A senioribus » auctoribus, in qui- « A senioribus » auctoribus, in qui- bus consilium, « et Scribis, » in quibus bus consilium, « et Scribis, » in quibus sapientia, « Et principibus sacerdotum,» sapientia, « Et principibus sacerdotum,» in quibus auctoritas, et zelus. I. Esd. in quibus auctoritas, et zelus. I. Esd. 1x, 2: Manus principum et magistratuum 1x, 2: Manus principum et magistratuum fuit in transgressione hac prima. Luc. fuit in transgressione hac prima. Luc. XXIII, 10: Stabant Principes sacerdotum XXIII, 10: Stabant Principes sacerdotum et Scribæ constanter accusantes eum. et Scribæ constanter accusantes eum. « Et occidi. » Ecce acerbitas. Act. « Et occidi. » Ecce acerbitas. Act. 15 Auctorem vitæ interfecistis, 15 Auctorem vitæ interfecistis, III, III, quem Deus suscitavit a mortuis 2. quem Deus suscitavit a mortuis 2.

Et hoc est quod sequitur: « Et tertia Et hoc est quod sequitur: « Et tertia die resurget, » ne nimis dejiciantur tri- die resurget, » ne nimis dejiciantur tri- stitia Passionis, et ne dubitent de ea stitia Passionis, et ne dubitent de ea quam fecerunt, confessione deitatis. quam fecerunt, confessione deitatis.

" "

1 Cf. ad Ephes. I, 1; ad Coloss. 11, 13. 1 Cf. ad Ephes. I, 1; ad Coloss. 11, 13.

2 Act 11, 23 et 24: Hunc... per manus ini- 2 Act 11, 23 et 24: Hunc... per manus ini-

pendentes in ligno, hunc Deus suscitavit pendentes in ligno, hunc Deus suscitavit tertia die, et dedit eum manifestum fieri tertia die, et dedit eum manifestum fieri non omni populo, sed testibus præor- non omni populo, sed testibus præor- dinatis a Deo. dinatis a Deo.

« Et assumens eum Petrus, cœpit « Et assumens eum Petrus, cœpit increpare illum, dicens: Absit a te, increpare illum, dicens: Absit a te, Domine non erit tibi hoc. » Domine non erit tibi hoc. »

Increpatoria est Petri instructio. Et Increpatoria est Petri instructio. Et tria tanguntur: quorum primum est Pe- tria tanguntur: quorum primum est Pe- tri zelus et fervor secundum, Petri in- tri zelus et fervor secundum, Petri in- crepatio: et tertium, cum increpatione crepatio: et tertium, cum increpatione instructio. instructio.

Circa primum ponit zelantem, et mo- Circa primum ponit zelantem, et mo- dum zeli, dicens : « Et assumens eum dum zeli, dicens : « Et assumens eum Petrus, » seorsum, ne videretur teme- Petrus, » seorsum, ne videretur teme- rarius, « cœpit increpare illum, » scili- rarius, « cœpit increpare illum, » scili- cet modo increpantis dure dicere: zelabat cet modo increpantis dure dicere: zelabat enim suam confessionem, et putabat enim suam confessionem, et putabat Filium Dei vivi non debere mori: zela- Filium Dei vivi non debere mori: zela- bat etiam amicabilem Christi præsen. bat etiam amicabilem Christi præsen. tiam, et abhorruit eum talia pati debere, tiam, et abhorruit eum talia pati debere, et æquanimiter sustinere non poterat. et æquanimiter sustinere non poterat. Marc. VIII, 32: Et apprehendens eum Marc. VIII, 32: Et apprehendens eum Petrus, coepit increpare eum. Petrus, coepit increpare eum.

« Dicens: Absit a te Domine,» scili- « Dicens: Absit a te Domine,» scili- cet quod Filius Dei vivi intereat. « Non cet quod Filius Dei vivi intereat. « Non erit tibi hoc. » Ex pietate, et amore victus erit tibi hoc. » Ex pietate, et amore victus dicebat. Hieronymus dicit, quod in He- dicebat. Hieronymus dicit, quod in He- bræo habetur: « Propitius esto tibi, Do- bræo habetur: « Propitius esto tibi, Do- « mine non erit tibi hoc. >> « mine non erit tibi hoc. >>

« Qui conversus, dixit Petro: Vade « Qui conversus, dixit Petro: Vade post me, Satana : scandalum es mihi: post me, Satana : scandalum es mihi: quia non sapis ea quæ Dei sunt, sed quia non sapis ea quæ Dei sunt, sed ea quæ hominum. »> ea quæ hominum. »>

Ecce increpatio. Ecce increpatio.

Dicit ergo «Qui, » Jesus, « conver- Dicit ergo «Qui, » Jesus, « conver- sus, »ut inspiceret eum, cui ante proce- sus, »ut inspiceret eum, cui ante proce- dens dorsum verterat, intuitus eum in- dens dorsum verterat, intuitus eum in-

quorum affligentes interemistis. Quem Deus sus- quorum affligentes interemistis. Quem Deus sus- citavit, solutis doloribus inferni, etc. citavit, solutis doloribus inferni, etc.

22 22

23 23

24 24

646 646

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

duxit erubescentiam. Luc. xx11, 62 et duxit erubescentiam. Luc. xx11, 62 et 62 Conversus Dominus respexit Pe- 62 Conversus Dominus respexit Pe- trum... Et egressus foras Petrus fle- trum... Et egressus foras Petrus fle- vit amare. « Dixit » ergo « Petro. » vit amare. « Dixit » ergo « Petro. » II Reg. xv, 33 Quis mihi tri- II Reg. xv, 33 Quis mihi tri- buat ut ego moriar pro te ? « Vade buat ut ego moriar pro te ? « Vade post me, » conformitate voluntatis. Fiat post me, » conformitate voluntatis. Fiat voluntas tua sicut in cælo et in terra¹. voluntas tua sicut in cælo et in terra¹. Luc. XXII, 42: Non mea voluntas, sed Luc. XXII, 42: Non mea voluntas, sed tua fiat. I Reg. 1, 18: Dominus est: tua fiat. I Reg. 1, 18: Dominus est: quod bonum est in oculis suis faciat. quod bonum est in oculis suis faciat.

« Satana, » qui meæ adversaris vo- « Satana, » qui meæ adversaris vo- luntati, nesciens tamen, et ex amore: et luntati, nesciens tamen, et ex amore: et ideo non in perpetuum es repellendus ideo non in perpetuum es repellendus ut diabolus 2, sed instruendus es, ut ut diabolus 2, sed instruendus es, ut non præcedas, sed sequaris meam vo- non præcedas, sed sequaris meam vo- luntatem. «Scandalum es mihi, » hoc luntatem. «Scandalum es mihi, » hoc est, scandalum in me accipis ruinæ tuæ. est, scandalum in me accipis ruinæ tuæ. Isa. VIII, 15: Offendent ex eis plurimi, Isa. VIII, 15: Offendent ex eis plurimi, et cadent. Quia non sapis ea quæ et cadent. Quia non sapis ea quæ Dei sunt,» per zelum indiscretum. Ad Dei sunt,» per zelum indiscretum. Ad Coloss. 111, 2 Quæ sursum sunt sapite, Coloss. 111, 2 Quæ sursum sunt sapite, non quæ super terram. « Sed ea quæ ho- non quæ super terram. « Sed ea quæ ho- minum, » humane me zelando et dili- minum, » humane me zelando et dili- gendo. Il ad Corinth. v, 16: Nos ex hoc gendo. Il ad Corinth. v, 16: Nos ex hoc neminem novimus secundum carnem. neminem novimus secundum carnem. Et si cognovimus secundum Et si cognovimus secundum Christum, sed nunc jam non novimus. Christum, sed nunc jam non novimus. In prima enim confessione nihil revela- In prima enim confessione nihil revela- vit caro et sanguis, nunc autem in affectu vit caro et sanguis, nunc autem in affectu caro et sanguis ista Petro revelabant. caro et sanguis ista Petro revelabant. Ad Roman. VIII, 5: Qui secundum car- Ad Roman. VIII, 5: Qui secundum car- nem sunt, quæ carnis sunt sapiunt. Ad nem sunt, quæ carnis sunt sapiunt. Ad Philip. 11, 19: Gloria in confusione ipso- Philip. 11, 19: Gloria in confusione ipso- rum qui terrena sapiunt. rum qui terrena sapiunt.

carnem carnem

« Tunc Jesus dixit discipulis suis : « Tunc Jesus dixit discipulis suis : Si quis vult post me venire, abneget Si quis vult post me venire, abneget semetipsum, et tollat crucem suam, semetipsum, et tollat crucem suam, et sequatur me. »> et sequatur me. »>

Hic invitat ad compatiendum. Et dicit Hic invitat ad compatiendum. Et dicit duo invitationem, et rationem quare duo invitationem, et rationem quare invitatio sit recipienda. Invitationem invitatio sit recipienda. Invitationem dicit primo. dicit primo.

1 Supra, v, 10. 1 Supra, v, 10.

Dicit ergo « Tunc Jesus dixit disci- Dicit ergo « Tunc Jesus dixit disci- pulis suis. » Sed contra, Marc. VIII, 34: pulis suis. » Sed contra, Marc. VIII, 34: Convocata turba cum discipulis suis, Convocata turba cum discipulis suis, dixit: Si quis, etc. RESPONSIO: Discipu- dixit: Si quis, etc. RESPONSIO: Discipu- lis dixit magis quam aliis, quia Prælati lis dixit magis quam aliis, quia Prælati hic primi debent esse. hic primi debent esse.

« Si quis vult, etc. » « Si quis vult, etc. »

Tangit hic quinque sequenda: videli- Tangit hic quinque sequenda: videli- cet difficultatem sequentium, libertatem, cet difficultatem sequentium, libertatem, formam, profectum, et in quo sequan- formam, profectum, et in quo sequan-

tur. tur.

: :

De primo dicit : « Si quis. » Quasi De primo dicit : « Si quis. » Quasi dicat Rarus est, sed tamen laudabilis. dicat Rarus est, sed tamen laudabilis. Matth. xx, 16: Pauci electi. Luc. XII, Matth. xx, 16: Pauci electi. Luc. XII, 32: Nolite timere, pusillus grex. Circa 32: Nolite timere, pusillus grex. Circa difficile autem est bonum virtutis. difficile autem est bonum virtutis.

« Vult. » Notat libertatis voluntatem. « Vult. » Notat libertatis voluntatem. II ad Corinth. Ix, 7: Non ex tristitia, II ad Corinth. Ix, 7: Non ex tristitia, aut ex necessitate: hilarem enim dato- aut ex necessitate: hilarem enim dato- rem diligit Deus. rem diligit Deus.

« Post me. » Formam meam ante se « Post me. » Formam meam ante se habens præcedentem. Ad Hebr. x11, 13: habens præcedentem. Ad Hebr. x11, 13: Exeamus ad eum extra castra, impro- Exeamus ad eum extra castra, impro- perium ejus portantes. Isa. XLV, 14: perium ejus portantes. Isa. XLV, 14: Viri sublimes ad te transibunt, et tui Viri sublimes ad te transibunt, et tui erunt: post te ambulabunt, vincti manicis erunt: post te ambulabunt, vincti manicis pergent, et te adorabunt, teque depreca- pergent, et te adorabunt, teque depreca- buntur. buntur.

« Venire. » Tangitur profectus. Jerem. « Venire. » Tangitur profectus. Jerem. LI, 50 Venite, nolite stare: recordamini LI, 50 Venite, nolite stare: recordamini procul Domini, et Jerusalem ascendat procul Domini, et Jerusalem ascendat super cor vestrum. super cor vestrum.

« Abneget, etc. »> « Abneget, etc. »>

Tangit in quo, quia in tribus: in pro- Tangit in quo, quia in tribus: in pro- priæ voluntatis abnegatione, in carnis priæ voluntatis abnegatione, in carnis mortificatione, quia his duobus tollitur mortificatione, quia his duobus tollitur sequendi impedimentum et virtutis per- sequendi impedimentum et virtutis per- fectione, quæ est ipsa insecutio. fectione, quæ est ipsa insecutio.

De primo dicit: « Abneget. » Non tan- De primo dicit: « Abneget. » Non tan- tum abneget partem, sed totum abne- tum abneget partem, sed totum abne- get « semetipsum, » in omnibus quorum get « semetipsum, » in omnibus quorum causa est ipse: quia illa vel vana, vel causa est ipse: quia illa vel vana, vel mala sunt et induat Deum quem con- mala sunt et induat Deum quem con-

2 Ibid. iv, 3-11. 2 Ibid. iv, 3-11.

IN EVANG. MATTHÆI, XVI-24, 25. IN EVANG. MATTHÆI, XVI-24, 25.

fessus est Petrus, ut illius voluntas tam fessus est Petrus, ut illius voluntas tam Deo quam per eum fiat. Psal. XLIV, 11: Deo quam per eum fiat. Psal. XLIV, 11: Obliviscere populum tuum, et domum Obliviscere populum tuum, et domum patris tui. Ad Titum, II, 12: Abnegan- patris tui. Ad Titum, II, 12: Abnegan- tes impietatem, et sæcularia desideria, tes impietatem, et sæcularia desideria, sobrie, et juste, et pie vivamus in hoc sobrie, et juste, et pie vivamus in hoc sæculo. sæculo.

« Et tollat crucem suam, » hoc est, « Et tollat crucem suam, » hoc est, cruciatum, qui eum pro peccati mortifi- cruciatum, qui eum pro peccati mortifi- catione, et carnis castigatione proportio- catione, et carnis castigatione proportio- nabiliter contingit. I ad Corinth. ix, 27: nabiliter contingit. I ad Corinth. ix, 27: Castigo corpus meum. Ad Galat. vi, 17: Castigo corpus meum. Ad Galat. vi, 17: De cætero nemo mihi molestus sit: ego De cætero nemo mihi molestus sit: ego enim stigmata Domini Jesu in corpore enim stigmata Domini Jesu in corpore meo porto. meo porto.

« Et sequatur me, » perfecta imita- « Et sequatur me, » perfecta imita-

tione virtutis. Præcedere enim nemo tione virtutis. Præcedere enim nemo

potest eum, qui exsultavit sicut gigas potest eum, qui exsultavit sicut gigas ad currendum viam, a summo cœlo, ad currendum viam, a summo cœlo, etc. Concomitari etiam nullus in pas- etc. Concomitari etiam nullus in pas- sionibus, quia, Thren, 1, 12: 0 vos om- sionibus, quia, Thren, 1, 12: 0 vos om- nes, qui transitis per viam, attendite, et nes, qui transitis per viam, attendite, et videte, etc. Psal. XLIV, 3: Speciosus videte, etc. Psal. XLIV, 3: Speciosus forma præ filiis hominum. Sequatur forma præ filiis hominum. Sequatur ergo necesse est, vel abscedat. Eccli. ergo necesse est, vel abscedat. Eccli. XXIII, 38: Gloria magna est sequi Do- XXIII, 38: Gloria magna est sequi Do- minum. I Petr. 11, 21: Christus passus minum. I Petr. 11, 21: Christus passus est pro nobis, vobis relinquens exem- est pro nobis, vobis relinquens exem- plum, ut sequamini vestigia ejus. plum, ut sequamini vestigia ejus.

« Qui enim voluerit animam suam « Qui enim voluerit animam suam salvam facere, perdet eam: qui autem salvam facere, perdet eam: qui autem perdiderit animam perdiderit animam suam propter suam propter me, inveniet eam. » me, inveniet eam. »

Ratio est, quare sequendus sit. Et Ratio est, quare sequendus sit. Et sunt tres rationes: prima quarum est, sunt tres rationes: prima quarum est, quia hoc solum est salutis secunda au- quia hoc solum est salutis secunda au- tem, quia id solum est utilitatis: tertia tem, quia id solum est utilitatis: tertia autem, quia hoc solum est securitatis. autem, quia hoc solum est securitatis.

In prima autem ratione duo sunt In prima autem ratione duo sunt rami per oppositum accepti, ut magis rami per oppositum accepti, ut magis probetur et eluceat veritas propositi. probetur et eluceat veritas propositi.

Dicit igitur, primo sumens in opposi- Dicit igitur, primo sumens in opposi- to, unde intendit avertere : « Qui enim to, unde intendit avertere : « Qui enim

1 Psal. XVIII, 6. 1 Psal. XVIII, 6.

: :

647 647

voluerit, » eo quod vitium est volunta- voluerit, » eo quod vitium est volunta- rium. Genes. iv, 7: Subter te erit appe.. rium. Genes. iv, 7: Subter te erit appe.. titus tuus. « Animam suam, » ab ani- titus tuus. « Animam suam, » ab ani- malitate dictam, « salvam facere. » Vel malitate dictam, « salvam facere. » Vel in persecutione negando Christum, ne in persecutione negando Christum, ne occidatur vel in delectabilibus carnis occidatur vel in delectabilibus carnis fovendo, ne tristetur. « Perdet eam, » in. fovendo, ne tristetur. « Perdet eam, » in. gehenna, si negat, et si delectabilia se- gehenna, si negat, et si delectabilia se- quitur. Iterum « perdet, » quia in affe- quitur. Iterum « perdet, » quia in affe- ctu delectationis, in qua moritur, perpe- ctu delectationis, in qua moritur, perpe- tue manebit et tune, ut dicit Bernar- tue manebit et tune, ut dicit Bernar- dus, « In æternum non obtinebit, quod dus, « In æternum non obtinebit, quod << vult et tamen quod non vult, in per- << vult et tamen quod non vult, in per- petuum sustinebit. » Vel, « perdet, petuum sustinebit. » Vel, « perdet, quia cum semina boni sint sparsa in quia cum semina boni sint sparsa in anima, tanto magis bonum naturale per- anima, tanto magis bonum naturale per- ditur, quanto vitium adimens bonum ditur, quanto vitium adimens bonum sæpius iteratur. I ad Corinth. vi, 13: sæpius iteratur. I ad Corinth. vi, 13: Esca ventri, et venter escis. Deus autem Esca ventri, et venter escis. Deus autem et hunc, et has destruet. Joan. XII, 25: et hunc, et has destruet. Joan. XII, 25: Qui amat animam suam, perdet eam. Qui amat animam suam, perdet eam.

» »

« Qui autem perdiderit animam « Qui autem perdiderit animam suam, etc. >> suam, etc. >>

Per oppositum eligendo mortem, an- Per oppositum eligendo mortem, an- tequam me neget vel subtrahendo de- tequam me neget vel subtrahendo de- lectabilia animalitati: vel tertio, facien- lectabilia animalitati: vel tertio, facien- do bona, disperdet animalitatem. Quo do bona, disperdet animalitatem. Quo enim plus honesta per rationem facimus, enim plus honesta per rationem facimus, eo plus brutalis in nobis perditur sensus, eo plus brutalis in nobis perditur sensus, et affectus. Daniel. iv, 33: Sensus meus et affectus. Daniel. iv, 33: Sensus meus reversus est ad me, et ad honorem regni reversus est ad me, et ad honorem regni mei, decoremque perveni. Sicut enim ho- mei, decoremque perveni. Sicut enim ho- mo evacuando bonum naturæ et ratio- mo evacuando bonum naturæ et ratio- nis, mutatur in bestiales sensus et affe- nis, mutatur in bestiales sensus et affe- ctus, ita etiam faciendo honesta, et ra- ctus, ita etiam faciendo honesta, et ra- tionis bona, paulatim redit humanus tionis bona, paulatim redit humanus honor, et regnum rationis et decor. honor, et regnum rationis et decor. Unde Nabuchodonosor delicias sequenti Unde Nabuchodonosor delicias sequenti primo dictum est: Regnum tuum trans- primo dictum est: Regnum tuum trans- ibit a te: et ab hominibus ejicient te, et ibit a te: et ab hominibus ejicient te, et cum bestiis et feris erit habitatio tua 2. cum bestiis et feris erit habitatio tua 2. Joan. xII, 25: Qui odit animam suam..., Joan. xII, 25: Qui odit animam suam..., custodit eam, etc. custodit eam, etc.

2 Daniel. IV, 28 et 29. 2 Daniel. IV, 28 et 29.

26 26

648 648

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

« Quid enim prodest homini si « Quid enim prodest homini si mundum universum lucretur, animæ mundum universum lucretur, animæ vero suæ detrimentum patiatur? Aut vero suæ detrimentum patiatur? Aut quam dabit homo commutationem quam dabit homo commutationem pro anima sua? » pro anima sua? »

Ratio est sumpta ab utilitate. Et ha- Ratio est sumpta ab utilitate. Et ha- bet duos ramos: unus ostendit esse bet duos ramos: unus ostendit esse nullum lucrum in his qui perdunt ani- nullum lucrum in his qui perdunt ani- mam secundus sumitur ab æstimatione mam secundus sumitur ab æstimatione boni animæ et mundi. boni animæ et mundi.

Dicit ergo «Quid enim prodest ho- Dicit ergo «Quid enim prodest ho- mini» rationali, si mundum in deliciis mini» rationali, si mundum in deliciis et divitiis et honoribus, « lucretur, » et divitiis et honoribus, « lucretur, » quæ sunt stercora. Ad Philip. III, 7 et 8: quæ sunt stercora. Ad Philip. III, 7 et 8: Quæ mihi fuerunt lucra, hæc arbitratus Quæ mihi fuerunt lucra, hæc arbitratus sum propter Christum detrimenta. Ve- sum propter Christum detrimenta. Ve- rumtamen existimo omnia detrimentum rumtamen existimo omnia detrimentum esse, propter eminentem scientiam Jesu esse, propter eminentem scientiam Jesu Christi Domini mei, propter quem om- Christi Domini mei, propter quem om- nia detrimentum feci, et arbitror ut ster- nia detrimentum feci, et arbitror ut ster- cora, ut Christum lucrifaciam. « Animæ cora, ut Christum lucrifaciam. « Animæ vero suæ. » Non ab animalitate, sed ab vero suæ. » Non ab animalitate, sed ab animeitate dictæ : « detrimentum patia- animeitate dictæ : « detrimentum patia- tur. » Continuum enim detrimentum, ut tur. » Continuum enim detrimentum, ut diximus, patitur rationis naturale bo- diximus, patitur rationis naturale bo- num animæ ex boni mundani illicita num animæ ex boni mundani illicita perfruitione. Habacuc, 11, 6: Væ ei qui perfruitione. Habacuc, 11, 6: Væ ei qui multiplicat non sua! et usquequo ag- multiplicat non sua! et usquequo ag- gravat contra se densum lutum ? Non gravat contra se densum lutum ? Non nostra enim, non humana bona, sed ju- nostra enim, non humana bona, sed ju- mentina, in quibus infigitur animus, et mentina, in quibus infigitur animus, et impeditur virtutis profectus. Psal. LXVIII, impeditur virtutis profectus. Psal. LXVIII, 3 Infixus sum in limo profundi, et 3 Infixus sum in limo profundi, et non est substantia. non est substantia.

» »

« Aut quam dabit homo » rationalis, « Aut quam dabit homo » rationalis, «< commutationem pro anima sua, «< commutationem pro anima sua, quam perdit continue. Thren. 1, 6: quam perdit continue. Thren. 1, 6: Egressus est a filia Sion omnis decor Egressus est a filia Sion omnis decor ejus. Job, 11, 4 Pellem pro pelle, et ejus. Job, 11, 4 Pellem pro pelle, et cuncta quæ habet homo, dabit pro anima cuncta quæ habet homo, dabit pro anima sua. Ezechiel. VII, 19: Argentum eorum, sua. Ezechiel. VII, 19: Argentum eorum, et aurum eorum non valebit liberare eos et aurum eorum non valebit liberare eos in die furoris Domini. Proverb. xi, 4: in die furoris Domini. Proverb. xi, 4: Non proderunt divitiæ in die ultionis : Non proderunt divitiæ in die ultionis : justitia autem liberabit a morte. justitia autem liberabit a morte.

<< Filius enim hominis venturus est << Filius enim hominis venturus est in gloria Patris suis cum Angelis in gloria Patris suis cum Angelis suis et tunc reddet unicuique secun- suis et tunc reddet unicuique secun- dum opera ejus. » dum opera ejus. »

Hic ponitur ratio a consideratione se- Hic ponitur ratio a consideratione se- curitatis in judicio divino. Tangit autem curitatis in judicio divino. Tangit autem judicis dispositionem, et judicii. judicis dispositionem, et judicii.

Circa judicem tangit quatuor: for- Circa judicem tangit quatuor: for- mam in qua judicabit, certitudinem fu- mam in qua judicabit, certitudinem fu- turi adventus ad judicium, majestatem, turi adventus ad judicium, majestatem, et ministros. et ministros.

De primo autem dicit: «Filius enim De primo autem dicit: «Filius enim hominis, » quia in forma hominis, in hominis, » quia in forma hominis, in qua judicatus est, judicabit. Joan. v, qua judicatus est, judicabit. Joan. v, 27 Potestatem dedit ei judicium face- 27 Potestatem dedit ei judicium face- re, quia Filius hominis est. Act. XVII, 31: re, quia Filius hominis est. Act. XVII, 31: Statuit diem in quo judicaturus est or- Statuit diem in quo judicaturus est or- bem in æquitate, in viro in quo statuit, bem in æquitate, in viro in quo statuit, fidem præbens omnibus, suscitans eum a fidem præbens omnibus, suscitans eum a mortuis. mortuis.

Secundo, certitudinem autem adven- Secundo, certitudinem autem adven- tus ad judicandum dicit : « Venturus tus ad judicandum dicit : « Venturus est. » Quod enim venturum est, veniet, est. » Quod enim venturum est, veniet, et non tardabit. Isa. XXXV, 4 Ecce et non tardabit. Isa. XXXV, 4 Ecce Deus vester ultionem adducet retributio- Deus vester ultionem adducet retributio- nis. nis.

« In gloria Patris sui. » Ecce maje- « In gloria Patris sui. » Ecce maje- stas. Daniel. vi, 14 Dedit ei potesta- stas. Daniel. vi, 14 Dedit ei potesta- tem, et honorem, et regnum. Luc. xxi, tem, et honorem, et regnum. Luc. xxi, 27: Videbunt Filium hominis venien- 27: Videbunt Filium hominis venien- tem in nube cum potestate magna et ma- tem in nube cum potestate magna et ma- jestate. jestate.

« Cum Angelis suis. » Ecce ministri. « Cum Angelis suis. » Ecce ministri. Infra, xxiv, 29: Virtutes cælorum com- Infra, xxiv, 29: Virtutes cælorum com- movebuntur. Daniel. VII, 10: Millia movebuntur. Daniel. VII, 10: Millia millium ministrabant ei, et decies millies millium ministrabant ei, et decies millies centena millia assistebant ei. centena millia assistebant ei.

« Et tunc reddet unicuique, « Et tunc reddet unicuique,

» »

Teste conscientia, « secundum opera Teste conscientia, « secundum opera sua. » Modus est judicii. II ad Corinth. v, sua. » Modus est judicii. II ad Corinth. v, 10 Omnes nos manifestari oportet ante 10 Omnes nos manifestari oportet ante tribunal Christi, ut referat unusquisque tribunal Christi, ut referat unusquisque propria corporis, prout gessit, sive bo- propria corporis, prout gessit, sive bo- num, sive malum. Isa. xvI, 5: Sedebit num, sive malum. Isa. xvI, 5: Sedebit super solium in veritate in tabernaculo super solium in veritate in tabernaculo

" "

CAP. XVII. MATTHÆI. CAP. XVII. MATTHÆI.

David, judicans et quærens judicium, David, judicans et quærens judicium, et velociter reddens quod justum est. et velociter reddens quod justum est.

« Amen dico vobis, sunt quidam de « Amen dico vobis, sunt quidam de hic stantibus qui non gustabunt mor- hic stantibus qui non gustabunt mor- tem, donec videant Filium hominis tem, donec videant Filium hominis venientem in regno suo. » venientem in regno suo. »

Hic quia multa dixit de Passione, quæ Hic quia multa dixit de Passione, quæ credibilis fuit omnibus propter naturam credibilis fuit omnibus propter naturam passibilem assumptam, et confirmat ea passibilem assumptam, et confirmat ea quæ dixit de Resurrectionis gloria, ut quæ dixit de Resurrectionis gloria, ut tolerabilior sit invitatio ad patiendum. tolerabilior sit invitatio ad patiendum.

Et hoc est « Amen dico vobis, » hoc Et hoc est « Amen dico vobis, » hoc est, fideliter, « sunt quidam de hic stan- est, fideliter, « sunt quidam de hic stan- tibus. » Qui? Tres, Petrus, Jacobus, et tibus. » Qui? Tres, Petrus, Jacobus, et Joannes, « qui non gustabunt mortem, » Joannes, « qui non gustabunt mortem, »

649 649

quia mors gustata fert mortem, sicut quia mors gustata fert mortem, sicut quælibet res gustata suum fert saporem : quælibet res gustata suum fert saporem : boni autem gustant mortem, mali bi- boni autem gustant mortem, mali bi- bunt eam. Jerem. xxv, 28: Bibentes bi- bunt eam. Jerem. xxv, 28: Bibentes bi- betis. betis.

« Donec videant, » oculis corporis : et « Donec videant, » oculis corporis : et sicut dixit supra, XIII, 16: Vestri autem sicut dixit supra, XIII, 16: Vestri autem beati oculi, quia vident, etc. « Filium beati oculi, quia vident, etc. « Filium hominis, tectum humilitate Passionis, hominis, tectum humilitate Passionis, « venientem » ad notitiam vel, a mor- « venientem » ad notitiam vel, a mor- te, « in regno suo. » Vel, splendore re- te, « in regno suo. » Vel, splendore re- gni in transfiguratione: vel, regni hæ- gni in transfiguratione: vel, regni hæ- reditate in gloria Resurrectionis vel reditate in gloria Resurrectionis vel promittit aliquos visuros Ecclesiæ dilata- promittit aliquos visuros Ecclesiæ dilata- tionem. Luc. ix, 27: Donec videant re- tionem. Luc. ix, 27: Donec videant re- gnum Dei. Sapient. x, 10: Ostendit illi gnum Dei. Sapient. x, 10: Ostendit illi regnum Dei. regnum Dei.

CAPUT XVII. CAPUT XVII.

Christi in monte transfiguratio, quam jubet discipulos silentio servare, donec a Christi in monte transfiguratio, quam jubet discipulos silentio servare, donec a mortuis resurgat: Eliam dicit venturum, imo jam venisse, sed cognitum non mortuis resurgat: Eliam dicit venturum, imo jam venisse, sed cognitum non fuisse, nempe Joannem Baptistam: puerum lunaticum curat, quem discipuli ob fuisse, nempe Joannem Baptistam: puerum lunaticum curat, quem discipuli ob modicam fidem curare non potuerant: ostendens quantæ sint virtutis, fides modicam fidem curare non potuerant: ostendens quantæ sint virtutis, fides similis grano sinapis, jejunium, et oratio: passionem suam prædicit : pro se similis grano sinapis, jejunium, et oratio: passionem suam prædicit : pro se quoque et Petro didrachma solvit invento in ore piscis statere. quoque et Petro didrachma solvit invento in ore piscis statere.

1. Et post dies sex assumit Jesus 1. Et post dies sex assumit Jesus Petrum, et Jacobum, et Joan- Petrum, et Jacobum, et Joan- nem fratrem ejus, et ducit illos nem fratrem ejus, et ducit illos in montem excelsum seorsum 1: in montem excelsum seorsum 1: 2. Et transfiguratus est ante eos. Et 2. Et transfiguratus est ante eos. Et resplenduit facies ejus sicut resplenduit facies ejus sicut sol, vestimenta autem ejus facta sol, vestimenta autem ejus facta sunt alba sicut nix. sunt alba sicut nix.

3. Et ecce apparuerunt illis Moyses 3. Et ecce apparuerunt illis Moyses et Elias, cum eo loquentes. et Elias, cum eo loquentes.

4. Respondens autem Petrus, dixit 4. Respondens autem Petrus, dixit

1 Marc. ix, 1; Luc. 1x, 28. 1 Marc. ix, 1; Luc. 1x, 28.

ad Jesum Domine, bonum est ad Jesum Domine, bonum est nos hic esse si vis, faciamus nos hic esse si vis, faciamus hic tria tabernacula, tibi unum, hic tria tabernacula, tibi unum, Moysi unum, et Eliæ unum. Moysi unum, et Eliæ unum. 5. Adhuc eo loquente, ecce nubes 5. Adhuc eo loquente, ecce nubes lucida obumbravit eos. Et ecce lucida obumbravit eos. Et ecce vox de nube, dicens: Hic est vox de nube, dicens: Hic est Filius meus dilectus, in quo Filius meus dilectus, in quo mihi bene complacui: ipsum mihi bene complacui: ipsum audite 2. audite 2.

6. Et audientes discipuli ceciderunt 6. Et audientes discipuli ceciderunt

2 Supra, III, 17; II Petr. 1, 17. 2 Supra, III, 17; II Petr. 1, 17.

650 650

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

in faciem suam, et timuerunt in faciem suam, et timuerunt valde. valde.

7. Et accessit Jesus, et tetigit eos : 7. Et accessit Jesus, et tetigit eos : dixitque eis Surgite, et nolite dixitque eis Surgite, et nolite timere. timere.

8. Levantes autem oculos suos, ne- 8. Levantes autem oculos suos, ne- minem viderunt nisi solum Je- minem viderunt nisi solum Je-

sum. sum.

9. Et descendentibus illis de monte, 9. Et descendentibus illis de monte, præcepit eis Jesus, dicens: Ne- præcepit eis Jesus, dicens: Ne- mini dixeritis visionem, donec mini dixeritis visionem, donec Filius hominis a mortuis re- Filius hominis a mortuis re- surgat. surgat.

10. Et interrogaverunt eum discipuli, 10. Et interrogaverunt eum discipuli, dicentes Quid ergo Scribæ di- dicentes Quid ergo Scribæ di- cunt quod Eliam oporteat pri- cunt quod Eliam oporteat pri- mum venire 1 ? mum venire 1 ?

11. At ille respondens ait eis: Elias 11. At ille respondens ait eis: Elias quidem venturus est, et resti- quidem venturus est, et resti- tuet omnia 2. tuet omnia 2.

12. Dico autem vobis 3 quia Elias 12. Dico autem vobis 3 quia Elias

jam venit et non cognoverunt jam venit et non cognoverunt eum, sed fecerunt in eo quæ- eum, sed fecerunt in eo quæ- cumque voluerunt. Sic et Filius cumque voluerunt. Sic et Filius hominis passurus est ab eis. hominis passurus est ab eis. 13. Tunc intellexerunt discipuli quia 13. Tunc intellexerunt discipuli quia de Joanne Baptista dixisset de Joanne Baptista dixisset eis. eis. 14. Et cum venisset ad turbam 5, ac- 14. Et cum venisset ad turbam 5, ac-

cessit ad eum homo genibus cessit ad eum homo genibus provolutus ante eum, dicens : provolutus ante eum, dicens : Domine, miserere filio meo, Domine, miserere filio meo, quia lunaticus est et male pati- quia lunaticus est et male pati-

17. Et increpavit illum Jesus: et exiit 17. Et increpavit illum Jesus: et exiit ab eo dæmonium, et curatus ab eo dæmonium, et curatus est puer ex illa hora. est puer ex illa hora. 18. Tunc accesserunt discipuli ad Je- 18. Tunc accesserunt discipuli ad Je- sum secreto, et dixerunt: Quare sum secreto, et dixerunt: Quare nos non potuimus ejicere illum? nos non potuimus ejicere illum? 19. Dixit illis Jesus: Propter incredu- 19. Dixit illis Jesus: Propter incredu- litatem vestram 6. Amen quippe litatem vestram 6. Amen quippe dico vobis, si habueritis fidem dico vobis, si habueritis fidem sicut granum sinapis, dicetis sicut granum sinapis, dicetis monti huic Transi hinc illuc, monti huic Transi hinc illuc, et transibit, et nihil impossibile et transibit, et nihil impossibile erit vobis. erit vobis.

20. Hoc autem genus non ejicitur 20. Hoc autem genus non ejicitur nisi per orationem et jejunium. nisi per orationem et jejunium. 21. Conversantibus autem eis in Gali- 21. Conversantibus autem eis in Gali- læa, dixit illis Jesus: Filius læa, dixit illis Jesus: Filius hominis tradendus est in manus hominis tradendus est in manus hominum 7, hominum 7,

22. Et occident eum: et tertia die re- 22. Et occident eum: et tertia die re- surget. Et contristati sunt vehe- surget. Et contristati sunt vehe-

menter. menter.

23. Et cum venissent Capharnaum, 23. Et cum venissent Capharnaum, accesserunt qui didrachma acci- accesserunt qui didrachma acci- piebant ad Petrum, et dixerunt piebant ad Petrum, et dixerunt ei Magister vester non solvit ei Magister vester non solvit didrachma? didrachma?

24. Ait Etiam. Et cum intrasset in 24. Ait Etiam. Et cum intrasset in domum, prævenit eum Jesus, domum, prævenit eum Jesus, dicens Quid tibi videtur, Si- dicens Quid tibi videtur, Si- mon? Reges terræ, a quibus ac- mon? Reges terræ, a quibus ac- cipiunt tributum vel censum? cipiunt tributum vel censum? a filiis suis an ab alienis ? a filiis suis an ab alienis ?

tur: nam sæpe cadit in ignem, 25. Et ille dixit: Ab alienis. Dixit tur: nam sæpe cadit in ignem, 25. Et ille dixit: Ab alienis. Dixit

et crebro in et crebro in

aquam. aquam.

15. Et obtuli eum discipulis tuis, et 15. Et obtuli eum discipulis tuis, et non potuerunt curare eum. non potuerunt curare eum. 16. Respondens autem Jesus, ait : 0 16. Respondens autem Jesus, ait : 0

4 4

generatio incredula et perversa, generatio incredula et perversa, quousque ero vobiscum ? usque- quousque ero vobiscum ? usque- quo patiar vos? Afferte huc il- quo patiar vos? Afferte huc il- lum ad me. lum ad me.

1 Marc. IX, 10. 1 Marc. IX, 10.

2 Malach. IV, 5. 2 Malach. IV, 5.

³ Supra, x1, 14. ³ Supra, x1, 14.

Supra, xiv, 10. Supra, xiv, 10.

illi Jesus Ergo liberi sunt illi Jesus Ergo liberi sunt filii. filii.

26. Ut autem non scandalizemus eos, 26. Ut autem non scandalizemus eos,

vade ad mare et mitte hamum, vade ad mare et mitte hamum, et eum piscem qui primus as- et eum piscem qui primus as- cenderit, tolle et aperto ore cenderit, tolle et aperto ore ejus, invenies staterem: illum ejus, invenies staterem: illum sumens, da eis pro me et te. sumens, da eis pro me et te.

5 Marc. 1x, 16; Luc. 1x, 38. 5 Marc. 1x, 16; Luc. 1x, 38.

6 Luc. XVII, 6. 6 Luc. XVII, 6.

7 Infra, xx, 18; Marc. 1x, 30; 7 Infra, xx, 18; Marc. 1x, 30;

Luc. IX, Luc. IX,

44. 44.

IN EVANG. MATTHÆI, XVII-1. IN EVANG. MATTHÆI, XVII-1.

IN CAPUT XVII MATTHÆI IN CAPUT XVII MATTHÆI

ENARRATIO ENARRATIO

« Et post dies sex assumit Jesus Pe- « Et post dies sex assumit Jesus Pe- trum, et Jacobum, et Joannem fra- trum, et Jacobum, et Joannem fra- trem ejus, et ducit illos in montem trem ejus, et ducit illos in montem

excelsum seorsum. » excelsum seorsum. »

Habitis fundamentis Ecclesiæ, tangun- Habitis fundamentis Ecclesiæ, tangun- tur ea quorum virtute claves faciunt tur ea quorum virtute claves faciunt quod faciunt: sicut et hic tanguntur Re- quod faciunt: sicut et hic tanguntur Re- surrectio, et Passio. Vel melius: Quia surrectio, et Passio. Vel melius: Quia dictum est, quod quia nunc omnes cla- dictum est, quod quia nunc omnes cla- ves regni coelorum collatæ sunt mini- ves regni coelorum collatæ sunt mini- stris, ostenditur hic quale est regnum stris, ostenditur hic quale est regnum quod referant, sicut et in fine præceden- quod referant, sicut et in fine præceden- tis capituli est promissum. tis capituli est promissum.

Tanguntur ergo hic duo, gloria scili- Tanguntur ergo hic duo, gloria scili- cet Resurrectionis sequens meritum Pas- cet Resurrectionis sequens meritum Pas- sionis et effectus tam super dæmonem sionis et effectus tam super dæmonem impedientem, quanı etiam ad libertatem impedientem, quanı etiam ad libertatem filiorum, quam perfectissime efficiet et filiorum, quam perfectissime efficiet et hæc duo continentur in secunda parte hæc duo continentur in secunda parte capituli, sicut per se patet cuilibet'. capituli, sicut per se patet cuilibet'.

: :

Circa manifestationem autem gloriæ Circa manifestationem autem gloriæ regni Resurrectionis tria inducit: ubi sci- regni Resurrectionis tria inducit: ubi sci- licet et quando et quibus facta manife- licet et quando et quibus facta manife- statio et modum suæ manifestationis : statio et modum suæ manifestationis : et instructionem qua discipulos de veri- et instructionem qua discipulos de veri- tate instruit. Et hæc in littera patent. tate instruit. Et hæc in littera patent. Dicit igitur de tempore: Dicit igitur de tempore:

« Et post dies sex, >> « Et post dies sex, >>

A facta confessione. Idem etiam habe- A facta confessione. Idem etiam habe- tur, tur,

Marc. 1x, 1. Contra, Luc. ix, 28, dici- Marc. 1x, 1. Contra, Luc. ix, 28, dici- tur: Factum est post hæc verba fere dies tur: Factum est post hæc verba fere dies octo. RESPONSIO secundum Augustinum, octo. RESPONSIO secundum Augustinum,

1 Ibi, . 14 et seq. Et cum venisset ad tur- 1 Ibi, . 14 et seq. Et cum venisset ad tur- bam, etc. bam, etc.

651 651

quod Lucas numerat primum in quo fa- quod Lucas numerat primum in quo fa- cta est confessio, et ultimum in quo fa- cta est confessio, et ultimum in quo fa- cta est transfiguratio: hos duos non nu- cta est transfiguratio: hos duos non nu- merant Matthæus et Marcus, sed tantum merant Matthæus et Marcus, sed tantum intermedios octo tamen propter octa- intermedios octo tamen propter octa- vam competentem resurrectioni corpo- vam competentem resurrectioni corpo- rum sed quieti regni competit post rum sed quieti regni competit post dies sex, quæest septima quietis æter- dies sex, quæest septima quietis æter- næ. Ad Hebr. 1v, 10 Qui ingressus est næ. Ad Hebr. 1v, 10 Qui ingressus est in ejus, scilicet Dei, requiem, etiam ipse in ejus, scilicet Dei, requiem, etiam ipse requievit ab operibus suis, sicut a suis requievit ab operibus suis, sicut a suis

Deus. Deus.

« Assumit Jesus. » « Assumit Jesus. »

Nota est familiaritatis. Psal. xxvi, 10: Nota est familiaritatis. Psal. xxvi, 10: Pater meus et mater mea dereliquerunt Pater meus et mater mea dereliquerunt me, Dominus autem assumpsit me. Exod. me, Dominus autem assumpsit me. Exod. VI, 7 Assumam vos mihi in populum, VI, 7 Assumam vos mihi in populum, et ero vester Deus et scietis quod ego et ero vester Deus et scietis quod ego sum Dominus Deus vester. sum Dominus Deus vester.

: :

« Petrum, et Jacobum, et Joannem « Petrum, et Jacobum, et Joannem fratrem ejus. » fratrem ejus. »

Deuter. xix, 15: In ore duorum aut Deuter. xix, 15: In ore duorum aut trium testium stabit omne verbum. Hos trium testium stabit omne verbum. Hos etiam magis familiares assumpsit in su- etiam magis familiares assumpsit in su- scitatione filiæ Archisynagogi 2: et in scitatione filiæ Archisynagogi 2: et in Passione, quando oravit 3. Quorum Pe- Passione, quando oravit 3. Quorum Pe- trus Prælatos, Jacobus activos, et Joan- trus Prælatos, Jacobus activos, et Joan- nes contemplativos significat. Ezechiel. nes contemplativos significat. Ezechiel. XIV, 14 Noe, Daniel et Job ipsi justitia XIV, 14 Noe, Daniel et Job ipsi justitia sua liberabunt animas suas. sua liberabunt animas suas.

« Et ducit illes, etc. » « Et ducit illes, etc. »

Deuter. xxxII, 12: Dominus solus dux Deuter. xxxII, 12: Dominus solus dux ejus fuit. Exod. xv, 17: Introduces eos, ejus fuit. Exod. xv, 17: Introduces eos, et plantabis in monte hæreditatis tuæ. et plantabis in monte hæreditatis tuæ. « In montem. » Psal. LXVII, 17 Mons, « In montem. » Psal. LXVII, 17 Mons, in quo beneplacitum est Deo habitare in in quo beneplacitum est Deo habitare in eo. Jerem. xxxI, 23: Benedicat tibi Do- eo. Jerem. xxxI, 23: Benedicat tibi Do- minus pulchritudo justitiæ, mons san- minus pulchritudo justitiæ, mons san- ctus. « Excelsum. » Ezechiel. XL, 2: ctus. « Excelsum. » Ezechiel. XL, 2: Dimisit me super montem excelsum ni- Dimisit me super montem excelsum ni-

2 Cf. Marc. v, 37. 2 Cf. Marc. v, 37. 3 Cf. infra, XXVI, 37. 3 Cf. infra, XXVI, 37.

2 2

652 652

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

mis. Hic mons erat Thabor, qui veniens mis. Hic mons erat Thabor, qui veniens lumen interpretatur. Psal. LXXXVIII, 13 lumen interpretatur. Psal. LXXXVIII, 13 et 14 Thabor et Hermon in nomine tuo et 14 Thabor et Hermon in nomine tuo

exsultabunt: tuum brachium cum po- exsultabunt: tuum brachium cum po- tentia. « Seorsum, » a mundi strepitu. tentia. « Seorsum, » a mundi strepitu. Marc. vi, 31 Venite seorsum in deser- Marc. vi, 31 Venite seorsum in deser- tum locum, et requiescite pusillum. tum locum, et requiescite pusillum.

« Et transfiguratus est ante eos. Et « Et transfiguratus est ante eos. Et resplenduit facies ejus sicut sol, ve- resplenduit facies ejus sicut sol, ve- stimenta autem ejus facta sunt alba stimenta autem ejus facta sunt alba sicut nix. » sicut nix. »

Ecce ipsa transfiguratio. Describit au- Ecce ipsa transfiguratio. Describit au- tem eam dupliciter, in Domino videlicet, tem eam dupliciter, in Domino videlicet, et in testibus qui in monte fuerunt. et in testibus qui in monte fuerunt.

In ipso autem dupliciter in corpore In ipso autem dupliciter in corpore Domini, et in amictu. Domini, et in amictu.

In corpore autem describit dupliciter: In corpore autem describit dupliciter: in communi, et in speciali determinan- in communi, et in speciali determinan- do modos ejus. do modos ejus.

In communi autem dicit : In communi autem dicit :

« Transfiguratus est ante eos. » « Transfiguratus est ante eos. »

: :

Cum autem figura sit terminatio quan- Cum autem figura sit terminatio quan- titatis, hoc modo non mutavit figuram titatis, hoc modo non mutavit figuram Dominus sed dicitur hic figura physici Dominus sed dicitur hic figura physici corporis, quæ est cum colore et passio- corporis, quæ est cum colore et passio- nibus, quæ transfigurata est, quando nibus, quæ transfigurata est, quando actus altioris potestatis in ea apparuit. actus altioris potestatis in ea apparuit. Id enim quod in corpore humano secun- Id enim quod in corpore humano secun- dum potestatem qualitatum complexio- dum potestatem qualitatum complexio- nalium apparet, color est humanus: sed nalium apparet, color est humanus: sed quia corpus dominicum fuit unitum dei- quia corpus dominicum fuit unitum dei- tati, et organum animæ plenissimæ gra- tati, et organum animæ plenissimæ gra- tiæ et deitas radiat super omnem lu- tiæ et deitas radiat super omnem lu- ut dicitur, Sapient. vII, 29: Est ut dicitur, Sapient. vII, 29: Est enim hæc speciosior sole, et super om- enim hæc speciosior sole, et super om- nem dispositionem stellarum, luci com- nem dispositionem stellarum, luci com- parata invenitur prior. Quod igitur se- parata invenitur prior. Quod igitur se- cundum potestatem deitatis in corpore cundum potestatem deitatis in corpore apparet divino, transfiguratio est in lu- apparet divino, transfiguratio est in lu-