IN EVANG. MATTHÆI, XIV-18, 19, 20, 21. IN EVANG. MATTHÆI, XIV-18, 19, 20, 21.

miratione. Unus est albus piscis et mun- miratione. Unus est albus piscis et mun- dus et alter est dulcis. Luc. xxiv, 42: dus et alter est dulcis. Luc. xxiv, 42: Obtulerunt ei partem piscis assi, et fa- Obtulerunt ei partem piscis assi, et fa- vum mellis. Vel dicatur, quod duo pis- vum mellis. Vel dicatur, quod duo pis- ces sunt consideratio Passionis Christi ces sunt consideratio Passionis Christi et Resurrectionis. Primus est piscis To- et Resurrectionis. Primus est piscis To- biæ, cujus fel illuminat 1: alter est piscis biæ, cujus fel illuminat 1: alter est piscis in solo littoris inventus, cujus condimen- in solo littoris inventus, cujus condimen- tum est favus mellis in gloria Resurre- tum est favus mellis in gloria Resurre- ctionis. ctionis.

Qui ait eis: Afferte mihi illos Qui ait eis: Afferte mihi illos huc. huc.

Et cum jussisset turbam discumbere Et cum jussisset turbam discumbere super foenum, acceptis quinque pani- super foenum, acceptis quinque pani- bus, et duobus piscibus, adspiciens in bus, et duobus piscibus, adspiciens in cœlum benedixit. Et fregit, et dedit cœlum benedixit. Et fregit, et dedit discipulis panes, discipuli autem tur- discipulis panes, discipuli autem tur- bis. bis.

Et manducaverunt omnes, et satu- Et manducaverunt omnes, et satu- rati sunt. Et tulerunt reliquias, duo- rati sunt. Et tulerunt reliquias, duo- decim cophinos fragmentorum ple- decim cophinos fragmentorum ple-

nos. nos.

Manducantium autem fuit numerus Manducantium autem fuit numerus quinque millia virorum, exceptis mu- quinque millia virorum, exceptis mu- lieribus et parvulis. lieribus et parvulis.

>> >>

Hic agit de miraculi perfectione. Et Hic agit de miraculi perfectione. Et dicuntur duo, scilicet multiplicatio pa- dicuntur duo, scilicet multiplicatio pa- num, et ministerium discipulorum. num, et ministerium discipulorum.

Circa multiplicationem panuni dicit Circa multiplicationem panuni dicit septem primum est. quod præcipit septem primum est. quod præcipit quod seminarium pabuli in sistarciis dis- quod seminarium pabuli in sistarciis dis- cipulorum ad ipsum referatur, ut ex ipso cipulorum ad ipsum referatur, ut ex ipso sufficientiam accipiat. Et hoc notatur sufficientiam accipiat. Et hoc notatur per hoc, quod dicit : per hoc, quod dicit :

« Afferte mihi illos huc. >> « Afferte mihi illos huc. >>

II ad Corinth. II, 5: Non quod suf- II ad Corinth. II, 5: Non quod suf- ficientes simus cogitare aliquid a nobis, ficientes simus cogitare aliquid a nobis, quasi ex nobis: sed sufficientia nostra quasi ex nobis: sed sufficientia nostra ex Deo est. Et hoc est contra præsum- ex Deo est. Et hoc est contra præsum-

1 Cf. Tob x1, 8. 1 Cf. Tob x1, 8.

597 597

ptionem eorum, qui apud se sufficere ptionem eorum, qui apud se sufficere multis præsumunt. multis præsumunt.

Secundum est præceptum discumben- Secundum est præceptum discumben- di, et modus eorum qui Dei dona reci- di, et modus eorum qui Dei dona reci- piunt. Et hoc est: piunt. Et hoc est:

« Et cum jussisset turbam discum- « Et cum jussisset turbam discum- bere super foenum. » bere super foenum. »

Lassis enim turbis profecit Dei bene- Lassis enim turbis profecit Dei bene- dictio percepto incommodo: simul dictio percepto incommodo: simul et in metaphora docens sedendo et quie- et in metaphora docens sedendo et quie- scendo et carnem subjiciendo debere scendo et carnem subjiciendo debere refici animam. Isa. XL, 6: Omnis caro refici animam. Isa. XL, 6: Omnis caro foenum, et omnis gloria ejus quasi flos foenum, et omnis gloria ejus quasi flos agri. Si enim subjiciatur caro, tunc sobrie agri. Si enim subjiciatur caro, tunc sobrie sumitur cibus corporis, et digne sumitur sumitur cibus corporis, et digne sumitur cibus mentis, qui per cibum corporis cibus mentis, qui per cibum corporis designatur. Ad Hebr. xi, 10: Habe- designatur. Ad Hebr. xi, 10: Habe- mus altare, de quo edere non habent mus altare, de quo edere non habent potestatem qui tabernaculo deserviunt. potestatem qui tabernaculo deserviunt. Ad Hebr. xu, 16: Ne quis fornicator, Ad Hebr. xu, 16: Ne quis fornicator, aut profanus ut Esau, qui propter aut profanus ut Esau, qui propter unam escam vendidit primitiva sua. unam escam vendidit primitiva sua. III Reg. xix, 7: Surge, et comede : III Reg. xix, 7: Surge, et comede : grandis enim tibi restat via. grandis enim tibi restat via.

Tertium est acceptatio divina, quod Tertium est acceptatio divina, quod

est : est :

« Acceptis quinque panibus et duo- « Acceptis quinque panibus et duo- bus piscibus. bus piscibus.

Christus enim accepit, quando refectio Christus enim accepit, quando refectio ad vires reparandas sic sumitur, ut vires ad vires reparandas sic sumitur, ut vires in obsequio Dei exerceantur, et expen- in obsequio Dei exerceantur, et expen- dantur (alias, expandantur). Et ideo dicit, dantur (alias, expandantur). Et ideo dicit, Psal. CIII, 28 Aperiente te manum Psal. CIII, 28 Aperiente te manum omnia omnia tuam, tuam, implebuntur bonitate. implebuntur bonitate. Manus enim Christi virtutem habet mul- Manus enim Christi virtutem habet mul- tiplicatricem virtute in se latentis deita- tiplicatricem virtute in se latentis deita- tis, sicut etiam in se manus Dei virtu- tis, sicut etiam in se manus Dei virtu- tem creatricem. Psal. CXLIV, 16: Aperis tem creatricem. Psal. CXLIV, 16: Aperis tu manum tuam, et imples omne ani- tu manum tuam, et imples omne ani- mal benedictione. Joan. vi, 11: Accepit mal benedictione. Joan. vi, 11: Accepit Jesus panes, etc. Jesus panes, etc.

Quartum est ad Patrem cœlestem sui Quartum est ad Patrem cœlestem sui operis directio, cum dicit: operis directio, cum dicit:

598 598

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

« Adspiciens in cœlum. » « Adspiciens in cœlum. »

Psal. cxx, 1 Levavi oculos meos in Psal. cxx, 1 Levavi oculos meos in montes, unde veniet auxilium mihi. montes, unde veniet auxilium mihi. Docuit autem et nos ante cibum ad Docuit autem et nos ante cibum ad Patrem cœlestem quotidianum panem Patrem cœlestem quotidianum panem dantem adspicere. Job, III, 24: Ante- dantem adspicere. Job, III, 24: Ante- quam comedam suspiro. quam comedam suspiro.

Quintum est benedictio cum dicit: Quintum est benedictio cum dicit:

<< Benedixit. » << Benedixit. »

Et ignoratur, qua benedictione, vel Et ignoratur, qua benedictione, vel quo signo bendictionis. I ad Timoth. 1v, quo signo bendictionis. I ad Timoth. 1v, 5 Sanctificatur per verbum Dei, et 5 Sanctificatur per verbum Dei, et orationem. Hoc autem docuit etiam nos, orationem. Hoc autem docuit etiam nos, non sine benedictione cibos corporis, non sine benedictione cibos corporis, vel mentis accipere. Infra, xxvI, 26: vel mentis accipere. Infra, xxvI, 26: Accepit Jesus panem, et benedixit, ac Accepit Jesus panem, et benedixit, ac fregit, deditque discipulis suis. fregit, deditque discipulis suis. Sextum est, quod dicit : Sextum est, quod dicit :

<< Fregit. » << Fregit. »

Cibus enim non bene tota virtute nu- Cibus enim non bene tota virtute nu- trit nisi fractus sit, quia naturæ opus trit nisi fractus sit, quia naturæ opus suctione perficitur. Suctio autem magis suctione perficitur. Suctio autem magis est de interiori medulla quam de cortice est de interiori medulla quam de cortice exteriori et hoc magis in cibo verifica- exteriori et hoc magis in cibo verifica- tur mentis, ubi frequenti meditatione et tur mentis, ubi frequenti meditatione et expositione medulla exsugitur. Luc. expositione medulla exsugitur. Luc. XXIV, 35 Cognoverunt Dominum in XXIV, 35 Cognoverunt Dominum in fractione panis. In hoc etiam notatur, fractione panis. In hoc etiam notatur, quod non dat panem ad reservandum, quod non dat panem ad reservandum, quia ille daretur integer: sed sicut su- quia ille daretur integer: sed sicut su- pra, vi, 11, dictum est, ad usum quoti- pra, vi, 11, dictum est, ad usum quoti- dianum. Isa. LVIII, 7: Frange esurienti dianum. Isa. LVIII, 7: Frange esurienti panem tuum, et egenos vagosque induc panem tuum, et egenos vagosque induc in domum tuam. in domum tuam.

Septimum, quod ministrorum mani- Septimum, quod ministrorum mani- bus commendavit, cum dicit : bus commendavit, cum dicit :

« Et dedit discipulis suis, » « Et dedit discipulis suis, »

Volens eos mereri obsequio et dili- Volens eos mereri obsequio et dili- gentia, et statuere Ecclesiam in ordini- gentia, et statuere Ecclesiam in ordini- bus graduum suorum, quo unus gratiam bus graduum suorum, quo unus gratiam

1 Cf. III Reg. XVII, 6. 1 Cf. III Reg. XVII, 6.

Dei dispensative accipiat ab altero : et Dei dispensative accipiat ab altero : et ad hoc significandum, per corvos pabu- ad hoc significandum, per corvos pabu- lum misit Eliæ 4. Et corvi sunt nigri, lum misit Eliæ 4. Et corvi sunt nigri, aut humilitate, aut peccato ministri aut humilitate, aut peccato ministri Christi quorum tamen est dispensare Christi quorum tamen est dispensare pabulum turbis Ecclesiarum. I ad Co- pabulum turbis Ecclesiarum. I ad Co- rinth. iv, 1 Sic nos existimet homo ut rinth. iv, 1 Sic nos existimet homo ut ministros Christi, et dispensatores my- ministros Christi, et dispensatores my-

steriorum Dei. steriorum Dei.

« Discipuli autem dederunt tur- « Discipuli autem dederunt tur- bis. » bis. »

Istud est obsequium ministrorum. Istud est obsequium ministrorum. Luc. 1x, 16 Distribuit discipulis suis, Luc. 1x, 16 Distribuit discipulis suis, ut ponerent ante turbas. Supra, x, 8: ut ponerent ante turbas. Supra, x, 8: Gratis accepistis, gratis date. Gratis accepistis, gratis date.

« Et manducaverunt omnes. » « Et manducaverunt omnes. »

Hic tangitur gratiæ istius abundantia Hic tangitur gratiæ istius abundantia per effectum, et per quantitatem dupli- per effectum, et per quantitatem dupli- citer, ad multum in cibo, et ad multitu- citer, ad multum in cibo, et ad multitu- dinem manducantium. Et hæc tria patent dinem manducantium. Et hæc tria patent in littera. in littera.

De effectu dicit: « Manducaverunt De effectu dicit: « Manducaverunt onmes, et saturati sunt, » scilicet ge- onmes, et saturati sunt, » scilicet ge- neraliter acceperunt, et effectum satie- neraliter acceperunt, et effectum satie- tatis invenerunt. Omnes autem mandu- tatis invenerunt. Omnes autem mandu- caverunt, contra hoc quod dixit Philip- caverunt, contra hoc quod dixit Philip- pus, Joan. vi, 7: Ducentorum dena- pus, Joan. vi, 7: Ducentorum dena- riorum panes non sufficiunt eis, ut riorum panes non sufficiunt eis, ut unusquisque modicum quid accipiat. unusquisque modicum quid accipiat. Saturati sunt, contra hoc, quod dixit Saturati sunt, contra hoc, quod dixit Andreas, ibidem, y. 9: Hæc quid sunt Andreas, ibidem, y. 9: Hæc quid sunt inter tantos? Psal. LXXVII, 29 et 30: inter tantos? Psal. LXXVII, 29 et 30: Manducaverunt et saturati sunt nimis, Manducaverunt et saturati sunt nimis, et desiderium eorum attulit eis Domi- et desiderium eorum attulit eis Domi- nus non sunt fraudati a desiderio nus non sunt fraudati a desiderio

suo. suo.

« Et tulerunt reliquias, duodecim « Et tulerunt reliquias, duodecim cophinos fragmentorum. » cophinos fragmentorum. »

Ecce signum abundantiæ in multitu- Ecce signum abundantiæ in multitu- dine panis superflui, et piscium. Est dine panis superflui, et piscium. Est autem cophinus vas magnum, quod a autem cophinus vas magnum, quod a

IN EVANG. MATTHÆI, XIV-21, 22, 23. IN EVANG. MATTHÆI, XIV-21, 22, 23.

dorso portatur ab his qui purgamenta dorso portatur ab his qui purgamenta portant platearum. Psal. Lxxx, 7: Ma- portant platearum. Psal. Lxxx, 7: Ma- nus ejus in cophino servierunt. Signifi- nus ejus in cophino servierunt. Signifi- cant autem ea, quæ turba per sensum cant autem ea, quæ turba per sensum non attingit quæ tamen servantur in non attingit quæ tamen servantur in capacitate sensus Prælatorum. Joan. capacitate sensus Prælatorum. Joan.

VI, 13 Collegerunt ergo, et impleverunt VI, 13 Collegerunt ergo, et impleverunt duodecim cophinos plenos fragmento- duodecim cophinos plenos fragmento- rum ex quinque panibus hordaceis, quæ rum ex quinque panibus hordaceis, quæ superfuerunt his qui manducaverant. superfuerunt his qui manducaverant.

« Manducantium autem fuit nume- « Manducantium autem fuit nume- rus quinque millia virorum. » rus quinque millia virorum. »

Ecce signum abundantiæ ex numero Ecce signum abundantiæ ex numero comedentium sumptum. « Exceptis mu- comedentium sumptum. « Exceptis mu- lieribus, » quarum multo major nume- lieribus, » quarum multo major nume- rus consuevit sequi prædicationes quam rus consuevit sequi prædicationes quam virorum. « Et parvulis. » Parvuli enim, virorum. « Et parvulis. » Parvuli enim, quia non intelligunt, pauci veniunt. Sed quia non intelligunt, pauci veniunt. Sed hic parvuli secundum Glossam, accipiun- hic parvuli secundum Glossam, accipiun- tur qui sunt citra viginti annos : illi enim tur qui sunt citra viginti annos : illi enim ad bella non procedebant, sicut dicitur, ad bella non procedebant, sicut dicitur, Numer. 1, 2 et 3, et xxvi, 2. Et hoc dicit Numer. 1, 2 et 3, et xxvi, 2. Et hoc dicit Glossa. Glossa.

« Et statim compulit Jesus discipu- « Et statim compulit Jesus discipu- los ascendere in naviculam, et præce- los ascendere in naviculam, et præce- dere eum trans fretum, donec dimit- dere eum trans fretum, donec dimit- teret turbas. teret turbas.

Et dimissa turba, ascendit in mon- Et dimissa turba, ascendit in mon- tem solus orare. Vespere autem facto tem solus orare. Vespere autem facto

solus erat ibi. »> solus erat ibi. »>

Hinc incipit agere de multiplicatione Hinc incipit agere de multiplicatione gratiæ Novi Testamenti, respectu peri- gratiæ Novi Testamenti, respectu peri- culi quod est ex causis universalibus culi quod est ex causis universalibus mundi, in cujus subventione generaliter mundi, in cujus subventione generaliter se ostendit et mundi et Ecclesiæ guber- se ostendit et mundi et Ecclesiæ guber- natorem, et liberatorem, et ordinatorem. natorem, et liberatorem, et ordinatorem. Propter quem ordinem, spiritualem effe- Propter quem ordinem, spiritualem effe- ctum gratiæ ostendit Petro. ctum gratiæ ostendit Petro.

Dividitur autem hæc pars in partes Dividitur autem hæc pars in partes quatuor in quarum prima ostendit, quatuor in quarum prima ostendit, qualiter navicula cum discipulis pervenit qualiter navicula cum discipulis pervenit in fluctibus sine eo in secunda, osten- in fluctibus sine eo in secunda, osten- dit periculum, et diutinum laborem re- dit periculum, et diutinum laborem re-

599 599

migantium, et timoris causam : in tertia migantium, et timoris causam : in tertia autem ponit auxilium et universale et autem ponit auxilium et universale et particulare: in quarta, miraculi ponit particulare: in quarta, miraculi ponit effectum. Et hæc patebunt in littera. effectum. Et hæc patebunt in littera.

In prima harum tria dicit: missio- In prima harum tria dicit: missio- nem ante se discipulorum, instantiam nem ante se discipulorum, instantiam orationis pro subditis et redimendis, et orationis pro subditis et redimendis, et quod ipso non existente cum homine, quod ipso non existente cum homine, necesse est incurrere periculum. necesse est incurrere periculum.

De primo autem dicit, quod « statim De primo autem dicit, quod « statim compulit discipulos ascendere in navi- compulit discipulos ascendere in navi- culam. » culam. »

Et dicit quatuor, scilicet velocitatem Et dicit quatuor, scilicet velocitatem missionis, modum, et motum, et quo missionis, modum, et motum, et quo mittebat eos. Velocitatem, cum dicit: mittebat eos. Velocitatem, cum dicit: « Statim. » Causa autem fuit, ut sine « Statim. » Causa autem fuit, ut sine mora post magna facta ad humilitatem mora post magna facta ad humilitatem doceret confugere, et laudes de magnis doceret confugere, et laudes de magnis operibus contemnere: et notatur modus operibus contemnere: et notatur modus missionis coactivus : quia « humanæ missionis coactivus : quia « humanæ «< infirmitati est difficile oblatas laudes «< infirmitati est difficile oblatas laudes « non acceptare, » sicut dicit Augusti- « non acceptare, » sicut dicit Augusti- nus. Et hoc accipitur ex verbis Joannis, nus. Et hoc accipitur ex verbis Joannis, VI, 14 et seq., ubi dicitur, quod post mi- VI, 14 et seq., ubi dicitur, quod post mi- raculum panum, turbæ dixerunt : Quia raculum panum, turbæ dixerunt : Quia hic est vere Propheta, qui venturus est hic est vere Propheta, qui venturus est in mundum. Jesus ergo cum cognovisset in mundum. Jesus ergo cum cognovisset quia venturi essent ut raperent eum et quia venturi essent ut raperent eum et facerent eum regem, fugit iterum in facerent eum regem, fugit iterum in montem ipse solus. Et ideo jussit disci- montem ipse solus. Et ideo jussit disci- pulos suos ascendere in navim, et præ- pulos suos ascendere in navim, et præ- cedere eum. Navicula autem uti fecit cedere eum. Navicula autem uti fecit discipulos, ut citius pervenirent, et ut discipulos, ut citius pervenirent, et ut opportunitatem miraculi futuri præsti- opportunitatem miraculi futuri præsti- tueret tam in se quam in liberatione dis- tueret tam in se quam in liberatione dis- cipulorum. cipulorum.

« Et præcedere eum trans fretum, » « Et præcedere eum trans fretum, » in Bethsaidam, secundum Marcum, vi, in Bethsaidam, secundum Marcum, vi, 45. Quia sicut dicit Lucas, x, 1, consue- 45. Quia sicut dicit Lucas, x, 1, consue- verat eos mittere binos et binos ante fa- verat eos mittere binos et binos ante fa- ciem suam, in omnem civitatem et lo- ciem suam, in omnem civitatem et lo- cum quo erat ipse venturus. cum quo erat ipse venturus.

« Donec dimitteret turbas. » Turba « Donec dimitteret turbas. » Turba enim ante miraculum devote quæsivit enim ante miraculum devote quæsivit eum, et inseparabiliter adhæsit : sed eum, et inseparabiliter adhæsit : sed post miraculum multo fortius. Psal. LXII, post miraculum multo fortius. Psal. LXII, 9: Adhæsit anima mea post te me su- 9: Adhæsit anima mea post te me su- scepit dextera tua. Et ideo oportuit scepit dextera tua. Et ideo oportuit non projicere cum vituperio, nec fugere non projicere cum vituperio, nec fugere

600 600

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

statim sed oportuit (alias, opportune) statim sed oportuit (alias, opportune) dimittere sic inseparabiliter adhærentem, dimittere sic inseparabiliter adhærentem, sicut Eliseus Eliæ, IV Reg. 11, 2 et seq. : sicut Eliseus Eliæ, IV Reg. 11, 2 et seq. : Vivit Dominus, et vivit anima tua, quia Vivit Dominus, et vivit anima tua, quia non derelinquam te. Et sicut Jacob An- non derelinquam te. Et sicut Jacob An- gelo, Genes. xXXII, 26: Non dimittam gelo, Genes. xXXII, 26: Non dimittam te, nisi benedixeris mihi. Cantic. 111, 4: te, nisi benedixeris mihi. Cantic. 111, 4: Tenui eum, nec dimittam. Tenui eum, nec dimittam.

Alia etiam causa fuit, quod voluit Alia etiam causa fuit, quod voluit quod turbæ viderent quod non esset quod turbæ viderent quod non esset cum discipulis, nec in alia navi : et sic cum discipulis, nec in alia navi : et sic convincerentur credere, quod calcatis convincerentur credere, quod calcatis undis trans mare venisset et sic non undis trans mare venisset et sic non regem hominum quærerent, sed Domi- regem hominum quærerent, sed Domi- num et Creatorem mundi scirent et hoc num et Creatorem mundi scirent et hoc continetur, Joan. vi, 17. Et ibi dicitur, continetur, Joan. vi, 17. Et ibi dicitur, quod discipuli præcesserunt eum in Ca- quod discipuli præcesserunt eum in Ca- pharnaum, non in Bethsaidam. Sed di- pharnaum, non in Bethsaidam. Sed di- cendum, quod tam Capharnaum quam cendum, quod tam Capharnaum quam Bethsaida sunt in eadem ripa, et fines Bethsaida sunt in eadem ripa, et fines utriusque civitatis devenerunt exspectan- utriusque civitatis devenerunt exspectan-

tes eum. tes eum.

« Et dimissa turba ascendit in mon- « Et dimissa turba ascendit in mon- tem. » tem. »

Secundum est, ubi docet orare et Secundum est, ubi docet orare et post magna ad Deum confugere, et non post magna ad Deum confugere, et non de se præsumere et ut nihil orationem de se præsumere et ut nihil orationem perturbet, dimittit turbas. Genes. XXII, perturbet, dimittit turbas. Genes. XXII, 5 Exspectate hic cum asino: ego et 5 Exspectate hic cum asino: ego et puer illuc usque properantes, postquam puer illuc usque properantes, postquam adoraverimus, revertemur ad vos. Eccle. adoraverimus, revertemur ad vos. Eccle. x, 1 Muscæ morientes perdunt suavita- x, 1 Muscæ morientes perdunt suavita- tem unguenti. tem unguenti.

Ostendit etiam orationis effectum, qui Ostendit etiam orationis effectum, qui secundum Damascenum, « est ascensus secundum Damascenum, « est ascensus « intellectus in Deum : » et ideo ascendit « intellectus in Deum : » et ideo ascendit in montem. Isa. 11, 3: Venite, et ascen- in montem. Isa. 11, 3: Venite, et ascen- damus ad montem Domini..., et docebit damus ad montem Domini..., et docebit nos vias suas. Isa. xxxvII, 4: Leva ora- nos vias suas. Isa. xxxvII, 4: Leva ora- tionem pro reliquiis quæ repertæ sunt. tionem pro reliquiis quæ repertæ sunt. Psal. CLX, 2 Dirigatur oratio mea sic- Psal. CLX, 2 Dirigatur oratio mea sic- ut incensum in conspectu tuo: elevatio ut incensum in conspectu tuo: elevatio manuum mearum, etc. Thren. 111, 41: manuum mearum, etc. Thren. 111, 41: Levemus corda nostra cum manibus ad Levemus corda nostra cum manibus ad Dominum in cælos. Dominum in cælos.

1 Cf. Ad Hebr. 1x, 1 Cf. Ad Hebr. 1x,

11. 11.

« Solus » dimissis etiam intimis ut « Solus » dimissis etiam intimis ut liber affectus, et intentio simplex sint liber affectus, et intentio simplex sint cum Domino. Supra, v1, 6: Tu autem cum Domino. Supra, v1, 6: Tu autem cum oraveris, intra in cubiculum tuum, cum oraveris, intra in cubiculum tuum, et clauso ostio, ora Patrem, etc. et clauso ostio, ora Patrem, etc.

« Orare. » Non pro se, sed pro his « Orare. » Non pro se, sed pro his qui credebant, et credituri erant in eum. qui credebant, et credituri erant in eum. Joan. XVII, 20 Non pro eis autem rogo Joan. XVII, 20 Non pro eis autem rogo tantum, sed et pro eis qui credituri sunt tantum, sed et pro eis qui credituri sunt per verbum eorum in me. Ad Hebr. v, per verbum eorum in me. Ad Hebr. v, 7: Preces supplicationesque ad eum qui 7: Preces supplicationesque ad eum qui possit illum salvum facere a morte, cum possit illum salvum facere a morte, cum clamore valido et lacrymis offerens, clamore valido et lacrymis offerens, exauditus est pro sua reverentia: exauditus est pro sua reverentia:

« Vespere autem facto, solus erat « Vespere autem facto, solus erat ibi. » ibi. »

Notat, quod ipse sine discipulis erat. Notat, quod ipse sine discipulis erat. Et ideo discipuli inutiliter laborabant, et Et ideo discipuli inutiliter laborabant, et pericula invenerunt. Notatur autem in pericula invenerunt. Notatur autem in mysterio, quod facto vespere occasu suæ mysterio, quod facto vespere occasu suæ lucis in Passione, solus remansit. Joan. lucis in Passione, solus remansit. Joan. xv1, 32 Ecce venit hora, et jam venit, xv1, 32 Ecce venit hora, et jam venit, ut dispergamini unusquisque in propria, ut dispergamini unusquisque in propria, et me solum relinquatis. Solus est etiam et me solum relinquatis. Solus est etiam ibi, ubi fuit cum Deo: quia solus Chri- ibi, ubi fuit cum Deo: quia solus Chri- stus Patri assistens Pontifex futurorum stus Patri assistens Pontifex futurorum bonorum. Solus etiam est, ut liberator bonorum. Solus etiam est, ut liberator suorum in Passione. Isa. LXIII, 3: Tor- suorum in Passione. Isa. LXIII, 3: Tor- cular calcavi solus, et de gentibus non cular calcavi solus, et de gentibus non est vir mecum. Sed litteraliter: solus ibi est vir mecum. Sed litteraliter: solus ibi erat, ut fidem faceret turbis quod postea erat, ut fidem faceret turbis quod postea non navigio venerat. Isa. XLIII, 2: Cum non navigio venerat. Isa. XLIII, 2: Cum transieris per aquas, tecum ero, et flumi- transieris per aquas, tecum ero, et flumi- na non operient te. na non operient te.

« Navicula autem in medio mari « Navicula autem in medio mari jactabatur fluctibus erat enim con- jactabatur fluctibus erat enim con- trarius ventus. >> trarius ventus. >>

: :

Tangit periculum duplex, scilicet tem- Tangit periculum duplex, scilicet tem- pestatis, et terroris ex visu Domini et pestatis, et terroris ex visu Domini et phantasmatis. phantasmatis.

De primo dicit: De primo dicit:

«Navicula autem in medio mari ja- «Navicula autem in medio mari ja-

24 24

IN EVANG. MATTHÆI, XIV-24, 25. IN EVANG. MATTHÆI, XIV-24, 25.

ctabatur fluctibus. » Tangit triplicem ctabatur fluctibus. » Tangit triplicem causam periculi tempestatis: quarum pri- causam periculi tempestatis: quarum pri- ma est ex pravitate instrumenti, quod ma est ex pravitate instrumenti, quod citius submergitur quam magna et fortis citius submergitur quam magna et fortis navis. Secunda est ex impossibilitate de- navis. Secunda est ex impossibilitate de- clinandi quia erat in medio mari, nec clinandi quia erat in medio mari, nec erat divertere. Tertia fuit ex tempestate erat divertere. Tertia fuit ex tempestate venti, quia jactabatur: quæ jactatio fit venti, quia jactabatur: quæ jactatio fit ex multis ventis in oppositum procellas ex multis ventis in oppositum procellas projicientibus, ita quod navis dirigi in projicientibus, ita quod navis dirigi in ventum non potest. Daniel. vII, 2: Ecce ventum non potest. Daniel. vII, 2: Ecce quatuor venti cæli pugnabant in mari quatuor venti cæli pugnabant in mari magno. Supra, VIII, 24: Ecce motus ma- magno. Supra, VIII, 24: Ecce motus ma- gnus factus est in mari, ita ut navicula gnus factus est in mari, ita ut navicula operiretur fluctibus. Jonæ, 1, 4: Facta est operiretur fluctibus. Jonæ, 1, 4: Facta est tempestas magna in mari, et navis pe- tempestas magna in mari, et navis pe- riclitabatur conteri. Et, ibidem, infra riclitabatur conteri. Et, ibidem, infra y. 11 Mare ibat, et intumescebat. Pri- y. 11 Mare ibat, et intumescebat. Pri- mum autem horum mystice est parvæ et mum autem horum mystice est parvæ et pusillanimis mentis secundum, des pe- pusillanimis mentis secundum, des pe- rationis auxilii: tertium autem instantis rationis auxilii: tertium autem instantis fortiter, et tentantis concupiscentiæ et fortiter, et tentantis concupiscentiæ et passionis. Psal. LIV, 9: A pusillanimitate passionis. Psal. LIV, 9: A pusillanimitate spiritus, et tempestate. Et hoc est de spiritus, et tempestate. Et hoc est de primo et ultimo. De medio autem, Orat. primo et ultimo. De medio autem, Orat. Manassæ, in medio: Incurvatus sum Manassæ, in medio: Incurvatus sum multo vinculo ferreo..., et non est respi- multo vinculo ferreo..., et non est respi- ratio mihi. Psal. LXVIII, 3: Veni in alti- ratio mihi. Psal. LXVIII, 3: Veni in alti- tudinem maris, et tempestas demersit tudinem maris, et tempestas demersit

me. me.

Et causam ultimi assignat: « Erat Et causam ultimi assignat: « Erat enim ventus contrarius » illis. Act. xxvII, enim ventus contrarius » illis. Act. xxvII, 14: Misit se contra navim ventus Ty- 14: Misit se contra navim ventus Ty- phonicus, qui vocatur Euroaquilo. Jonæ, phonicus, qui vocatur Euroaquilo. Jonæ, 1,4 Dominus misit ventum magnum in 1,4 Dominus misit ventum magnum in mare et facta est tempestas magna in mare et facta est tempestas magna in mari, et navis periclitabatur conteri. mari, et navis periclitabatur conteri.

« Quarta autem vigilia noctis, venit « Quarta autem vigilia noctis, venit ad eos ambulans super mare. » ad eos ambulans super mare. »

Hic tangit causam perturbationis ex Hic tangit causam perturbationis ex visu Domini. Et tangit tria, quando sci- visu Domini. Et tangit tria, quando sci- licet, et qualiter venit errorem viden- licet, et qualiter venit errorem viden- tium discipulorum, et perturbationem : tium discipulorum, et perturbationem : quæ patent in littera. quæ patent in littera.

De primo ergo dicit, quando et qualiter De primo ergo dicit, quando et qualiter venit «Quarta autem vigilia noctis, » venit «Quarta autem vigilia noctis, »

601 601

quando jam ultra quietis tempus labora- quando jam ultra quietis tempus labora- verant et dupliciter lassati, ex longa verant et dupliciter lassati, ex longa videlicet remigatione et forti, et ex abla- videlicet remigatione et forti, et ex abla- tione quietis per somnum. Unde, Marci, tione quietis per somnum. Unde, Marci, VI, 48, dicitur, quod tota nocte labora- VI, 48, dicitur, quod tota nocte labora- verant in remigando. verant in remigando.

: :

Attende autem, quod secundum divi- Attende autem, quod secundum divi- sionem graduum æquinoctialis circuli sionem graduum æquinoctialis circuli duodecim horæ sunt noctis : ita quod duodecim horæ sunt noctis : ita quod quælibet hora duodecim habet gradus quælibet hora duodecim habet gradus æquales. Secundum autem divisionem æquales. Secundum autem divisionem Zodiaci sex sunt horæ diei, et sex horæ Zodiaci sex sunt horæ diei, et sex horæ noctis quia semper sex signa sunt super noctis quia semper sex signa sunt super hemisphærium, et sex subtus. Sex au- hemisphærium, et sex subtus. Sex au- tem horæ noctis sunt crepusculum, con- tem horæ noctis sunt crepusculum, con- ticinium, intempestum, gallicinium, an- ticinium, intempestum, gallicinium, an- telucanum, et diluculum sed duæ ista- telucanum, et diluculum sed duæ ista- rum horarum tenebras (alias, tenebris) rum horarum tenebras (alias, tenebris) noctis permistas habent cum lumine, noctis permistas habent cum lumine, scilicet prima et ultima et ideo de illis scilicet prima et ultima et ideo de illis non fit hic mentio. Quatuor autem sunt non fit hic mentio. Quatuor autem sunt perfectarum tenebrarum. Conticinium perfectarum tenebrarum. Conticinium quidem a conticendo dictum : quia tunc, quidem a conticendo dictum : quia tunc, frigiditate opprimente organa sensuum, frigiditate opprimente organa sensuum, incipiunt conticere homines: intempe- incipiunt conticere homines: intempe- stum autem, quando tempestate congrua stum autem, quando tempestate congrua profundissimus est somnus: gallicinium. profundissimus est somnus: gallicinium. autem, quando in prima tenebrarum di- autem, quando in prima tenebrarum di- visione parvis motibus immutantur ani- visione parvis motibus immutantur ani- malium corpora et ideo quæ non solli malium corpora et ideo quæ non solli citantur circa propria, tunc cantant, et citantur circa propria, tunc cantant, et moventur antelucanum autem, quando moventur antelucanum autem, quando motus lucis pellere et declinare incipit motus lucis pellere et declinare incipit tenebras tenentes (et a tenendo dictas,) tenebras tenentes (et a tenendo dictas,) et incipit somnus attenuari, et sanguis et incipit somnus attenuari, et sanguis ebullire ad exterius, et somnia apparere ebullire ad exterius, et somnia apparere incipiunt, et ideo etiam antelucanum incipiunt, et ideo etiam antelucanum vocatur. Marc. XIII, 35: Nescitis quando vocatur. Marc. XIII, 35: Nescitis quando dominus domus veniat: sero, an media dominus domus veniat: sero, an media nocte, an galli cantu, an mane. nocte, an galli cantu, an mane. Tunc ergo « venit ad eos. » Tunc ergo « venit ad eos. » Et tangit modum : Et tangit modum :

« Ambulans super mare. » « Ambulans super mare. »

Psal. LXXVI, 20: In mari via tua, et Psal. LXXVI, 20: In mari via tua, et semitæ tuæ in aquis multis: et vestigia semitæ tuæ in aquis multis: et vestigia tua non cognoscentur. tua non cognoscentur.

Et attende, quod istud miraculum est Et attende, quod istud miraculum est

26 26

602 602

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

videre. videre.

Effectus autem istius causæ est tri- Effectus autem istius causæ est tri- plex turbatio quidem in rationis titu- plex turbatio quidem in rationis titu- batione, timor in fuga cordis secundum batione, timor in fuga cordis secundum systolen, et clamor confusus pro auxilii systolen, et clamor confusus pro auxilii destitutione et hæc sunt plana in littera. destitutione et hæc sunt plana in littera.

Dicit enim « Turbati sunt. » Hæc Dicit enim « Turbati sunt. » Hæc etiam turbatio fuit orta, quia, sicut di- etiam turbatio fuit orta, quia, sicut di- citur, Marc. v1, 48, ostendebat ac si citur, Marc. v1, 48, ostendebat ac si vellet præterire eos: non quod finxerit vellet præterire eos: non quod finxerit Christus, sed ut ostenderet quales es- Christus, sed ut ostenderet quales es- sent, eo prætereunte. Job, xxx, 15: A sent, eo prætereunte. Job, xxx, 15: A facie ejus turbatus sum, et considerans facie ejus turbatus sum, et considerans eum, timore sollicitor. Job, IV, 16 et eum, timore sollicitor. Job, IV, 16 et 15 Stetit quidam, cujus non agnosce- 15 Stetit quidam, cujus non agnosce- bam vultum, imago coram oculis meis. bam vultum, imago coram oculis meis. Et cum spiritus, me præsente, transiret, Et cum spiritus, me præsente, transiret, inhorruerunt pili carnis meæ. inhorruerunt pili carnis meæ.

unum de illis, quod dupliciter in toto et conterriti, existimabant se spiritum unum de illis, quod dupliciter in toto et conterriti, existimabant se spiritum est mirabile ex parte enim ambulantis est mirabile ex parte enim ambulantis non fuit àblata gravitas molis a corpore, non fuit àblata gravitas molis a corpore, nam illius est mergi et cum non mer- nam illius est mergi et cum non mer- geretur, fuit ibi actus non mersionis cum geretur, fuit ibi actus non mersionis cum impotentia ad eumdem, sicut cum Vir- impotentia ad eumdem, sicut cum Vir- go, manens virgo, peperit. Similiter ex go, manens virgo, peperit. Similiter ex parte aquæ non fuit ablata fluiditas aquæ; parte aquæ non fuit ablata fluiditas aquæ; cujus est semper cedere, et circumstare cujus est semper cedere, et circumstare tangens se grave et tamen hic non tangens se grave et tamen hic non cessit et ideo aliud est istud a divi- cessit et ideo aliud est istud a divi- sione Maris rubri, et divisione Jordanis, sione Maris rubri, et divisione Jordanis, et divisione Eliæ et Elisei : quia ibi aqua et divisione Eliæ et Elisei : quia ibi aqua cessit, et liberum per se transitum dedit. cessit, et liberum per se transitum dedit. Et cedere quidem fuit mirabile, sed non Et cedere quidem fuit mirabile, sed non fuit mirabile per cedentem aquam ince- fuit mirabile per cedentem aquam ince- dere. Hoc autem in Christo demonstra- dere. Hoc autem in Christo demonstra- vit utramque naturam divinam in po- vit utramque naturam divinam in po- testate, et humanam in veritate inceden- testate, et humanam in veritate inceden- tis : et ideo non est dicendum, quod tis : et ideo non est dicendum, quod Dominus hic usum dotis illius assumpse- Dominus hic usum dotis illius assumpse- rit, quæ est agilitas: sicut nec assump- rit, quæ est agilitas: sicut nec assump- sit usum subtilitatis, sive spiritualitatis sit usum subtilitatis, sive spiritualitatis in Nativitate. In his omnibus vera et in Nativitate. In his omnibus vera et incontradicibilia demonstrantur Filii Dei, incontradicibilia demonstrantur Filii Dei, secundum utramque naturam : et eli- secundum utramque naturam : et eli- duntur hæreses Marchionis et Manichæi, duntur hæreses Marchionis et Manichæi, et Arii, et aliorum, qui Christum aut et Arii, et aliorum, qui Christum aut phantasticum in humanitate, aut simpli- phantasticum in humanitate, aut simpli- cem creaturam sine deitate mentiti sunt cem creaturam sine deitate mentiti sunt fuisse, vel esse. fuisse, vel esse.

« Et videntes eum super mare am- « Et videntes eum super mare am- bulantem, turbati sunt, dicentes : bulantem, turbati sunt, dicentes : Quia phantasma est. Et præ timore Quia phantasma est. Et præ timore clamaverunt. >> clamaverunt. >>

Tangit terrorem primo quidem in Tangit terrorem primo quidem in communi quia non æstimantes de eo communi quia non æstimantes de eo aliquid, tunc inconsiderate in tenebris aliquid, tunc inconsiderate in tenebris super mare ambulans apparuit (quod pu- super mare ambulans apparuit (quod pu- ri hominis non est.) Propter quod puta- ri hominis non est.) Propter quod puta- bant esse phantasiam, hoc est, apparen- bant esse phantasiam, hoc est, apparen- tiam hominis, et non existentiam, sed tiam hominis, et non existentiam, sed aliquem esse spiritum mare perturban- aliquem esse spiritum mare perturban- tem. Simile, Lvuc. xx1, 37: Conturbati tem. Simile, Lvuc. xx1, 37: Conturbati

Et hoc est quod dicit : « Dicentes: Et hoc est quod dicit : « Dicentes: Quia phantasma est.» Si quæritur, quare Quia phantasma est.» Si quæritur, quare timuerunt id quod phantasma esse puta- timuerunt id quod phantasma esse puta- verunt? Dicendum, quod putabant esse verunt? Dicendum, quod putabant esse phantasma quoad umbram corporis, sed phantasma quoad umbram corporis, sed non quoad rem: quia putaverunt spiri- non quoad rem: quia putaverunt spiri- tum malignum esse mare commoven- tum malignum esse mare commoven- tem. Job, XL1, 22: Fervescere faciet qua- tem. Job, XL1, 22: Fervescere faciet qua- si ollam profundum mare, et ponet si ollam profundum mare, et ponet quasi cum unguenta bulliunt. quasi cum unguenta bulliunt.

« Et præ timore clamaverunt. » Hic « Et præ timore clamaverunt. » Hic tangit duo simul. Habacuc, 11, 16: tangit duo simul. Habacuc, 11, 16: Audivi, et conturbatus est venter meus : Audivi, et conturbatus est venter meus : a voce contremuerunt labia mea. Jonæ, a voce contremuerunt labia mea. Jonæ, 1, 5 Timuerunt nautæ, et clamaverunt 1, 5 Timuerunt nautæ, et clamaverunt viri ad deum suum. viri ad deum suum.

« Statimque Jesus locutus est eis, 21 « Statimque Jesus locutus est eis, 21 dicens Habete fiduciam ego sum, dicens Habete fiduciam ego sum, nolite timere. »> nolite timere. »>

Ecce confortatio communis discipulo- Ecce confortatio communis discipulo- rum. Et tangit duo, ablationem terroris rum. Et tangit duo, ablationem terroris ex visu ex visu suo, et consolationem Petri. suo, et consolationem Petri.

De primo dicit tria: velocitatem auxi- De primo dicit tria: velocitatem auxi- lii per hoc quod dicit: «Statim Jesus lii per hoc quod dicit: «Statim Jesus locutus est. » Isa. xxx, 19: Statim ut locutus est. » Isa. xxx, 19: Statim ut audierit, respondebit tibi. audierit, respondebit tibi.

Secundo, inducit fiduciam, dicens : Secundo, inducit fiduciam, dicens :

IN EVANG. MATTHÆI, XIV-27, 28, 29. IN EVANG. MATTHÆI, XIV-27, 28, 29.

«Habete fiduciam. » Jerem. XVIII, 7: «Habete fiduciam. » Jerem. XVIII, 7: Benedictus vir qui confidit in Domino, Benedictus vir qui confidit in Domino, et erit Dominus fiducia ejus. Joan. xvi, et erit Dominus fiducia ejus. Joan. xvi, 33 Confidite, ego vici mundum. 33 Confidite, ego vici mundum.

: :

Tertio, aufert timorem et dicit duo, Tertio, aufert timorem et dicit duo, causam scilicet non timendi, cum dicit: causam scilicet non timendi, cum dicit: « Ego sum. » Genes. XVII, 4: Ego sum, « Ego sum. » Genes. XVII, 4: Ego sum, et pactum meum tecum, supple, ponam. et pactum meum tecum, supple, ponam. Exod. 11, 14 Ego sum qui sum: quia Exod. 11, 14 Ego sum qui sum: quia idem ipse sum in mutationibus tempe- idem ipse sum in mutationibus tempe- statum, vel apparitione terribilium, non statum, vel apparitione terribilium, non paveas. Et hoc est quod dicit secundo : paveas. Et hoc est quod dicit secundo : «Nolite timere. » II Paralip. xx, 17: «Nolite timere. » II Paralip. xx, 17: O Juda, et Jerusalem, nolite timere, nec O Juda, et Jerusalem, nolite timere, nec paveatis. Joan. xiv, 1: Non turbetur cor paveatis. Joan. xiv, 1: Non turbetur cor vestrum. Creditis in Deum, et in me cre- vestrum. Creditis in Deum, et in me cre- dite. Et iterum, infra, ibidem, y. 27: dite. Et iterum, infra, ibidem, y. 27: Non turbetur cor vestrum, neque for- Non turbetur cor vestrum, neque for- midet. midet.

« Respondens autem Petrus dixit : « Respondens autem Petrus dixit : Domine, si tu es, jube me ad te venire Domine, si tu es, jube me ad te venire super aquas. super aquas.

: :

At ipse ait Veni. Et descendens At ipse ait Veni. Et descendens Petrus de navicula ambulabat, super Petrus de navicula ambulabat, super aquam ut veniret ad Jesum » aquam ut veniret ad Jesum »

Hic incipit eruditio et confortatio Pe- Hic incipit eruditio et confortatio Pe- tri, qui specialiter illa indiguit, sicut tri, qui specialiter illa indiguit, sicut Princeps Ecclesiæ, et vertex Apostolo- Princeps Ecclesiæ, et vertex Apostolo- rum. Et dicuntur hic tria, scilicet, quod rum. Et dicuntur hic tria, scilicet, quod debetur fervori fidei, et quod debetur pu- debetur fervori fidei, et quod debetur pu- sillanimitati fidei, et quod congruit libe- sillanimitati fidei, et quod congruit libe- ratori. ratori.

Quod autem debetur fervori fidei, est Quod autem debetur fervori fidei, est petitio, exauditio, et effectus in opere petitio, exauditio, et effectus in opere petitionis et exauditionis. petitionis et exauditionis.

Primum est, quod dicit : Primum est, quod dicit :

« Domine, si tu es, etc. » « Domine, si tu es, etc. »

Et in hoc dicit tria, scilicet professio- Et in hoc dicit tria, scilicet professio- nem Domini, inquisitionem personæ, et nem Domini, inquisitionem personæ, et petitionem actus similis ei quem ipse petitionem actus similis ei quem ipse exercuit. exercuit.

1 Cf. Infra, xxvI, 51. 1 Cf. Infra, xxvI, 51.

603 603

De primo dicit: « Domine. » Esther, De primo dicit: « Domine. » Esther, XIII, 9 Domine, in ditione tua cuncta XIII, 9 Domine, in ditione tua cuncta sunt posita, et non est qui possit tuæ re- sunt posita, et non est qui possit tuæ re- sistere voluntati. « Si tu es » idem in sistere voluntati. « Si tu es » idem in persona, qui demonstraris in potestate : persona, qui demonstraris in potestate : et notatur dilectio Petri, quod etiam ad et notatur dilectio Petri, quod etiam ad alium qui ejusdem esset operis cum Chri- alium qui ejusdem esset operis cum Chri- sto non iret et ideo non ad ambulan- sto non iret et ideo non ad ambulan- tem supra mare iret, nisi Christus esset : tem supra mare iret, nisi Christus esset : et hoc est, « Si tu es. » Ad Philip. II, et hoc est, « Si tu es. » Ad Philip. II, 10: In nomine Jesu omne genu flectatur 10: In nomine Jesu omne genu flectatur coelestium, terrestrium, et infernorum. coelestium, terrestrium, et infernorum. Et respondet ad hoc quod dixit: Ego Et respondet ad hoc quod dixit: Ego sum, «jube me venire ad te super sum, «jube me venire ad te super aquas. »Dabis enim voci meæ vocem aquas. »Dabis enim voci meæ vocem virtutis, et in verbo tuo potero quod tu virtutis, et in verbo tuo potero quod tu poteris per te ipsum. Nec est temeritatis: poteris per te ipsum. Nec est temeritatis: quia instructio fuit mundi gubernatoris, quia instructio fuit mundi gubernatoris, qui non in una navicula veniret, sed to- qui non in una navicula veniret, sed to- tum mundum gubernans, Vicarius Chri- tum mundum gubernans, Vicarius Chri- sti perfectus esse probaretur. Eccle. v, sti perfectus esse probaretur. Eccle. v, 4: Sermo illius potestate plenus est. Nec 4: Sermo illius potestate plenus est. Nec fuit istud tentatio, sed futurorum præsi- fuit istud tentatio, sed futurorum præsi- gnatio. gnatio.

« At ipse ait Veni. » « At ipse ait Veni. »

Concessio, sive exauditio petitionis. Concessio, sive exauditio petitionis. Proverb. x, 24: Desiderium suum ju- Proverb. x, 24: Desiderium suum ju- stis dabitur. Joan. xv, 7: Quodcumque stis dabitur. Joan. xv, 7: Quodcumque volueritis petetis, et fiet vobis. volueritis petetis, et fiet vobis.

« Et descendens Petrus de navicu- « Et descendens Petrus de navicu- la, etc. »> la, etc. »>

Fervore spiritus accensus, non cogi- Fervore spiritus accensus, non cogi- tans de periculo tempestatis in præsentia tans de periculo tempestatis in præsentia Salvatoris. Simile autem fecit, Joan. xxi, Salvatoris. Simile autem fecit, Joan. xxi, 7 et 8, ubi cum a Joanne audivisset, 7 et 8, ubi cum a Joanne audivisset, quia Dominus est qui stabat in littore, quia Dominus est qui stabat in littore, tunica succinxit se, et misit se in mare : tunica succinxit se, et misit se in mare : alii autem discipuli navigio venerunt. alii autem discipuli navigio venerunt. Fervor enim Petri acutus fuit valde, et Fervor enim Petri acutus fuit valde, et omnia tentare ausus fuit in præsentia omnia tentare ausus fuit in præsentia Salvatoris. Hinc est, quod multitudinem Salvatoris. Hinc est, quod multitudinem capientium Christum invadens, amputa- capientium Christum invadens, amputa- vit servo auriculam 1. Et dixit: Tecum vit servo auriculam 1. Et dixit: Tecum

30 30

604 604

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

paratus sum et in carcerem, et in mortem paratus sum et in carcerem, et in mortem ire. Et multa fecit, et dixit talia. Hoc ire. Et multa fecit, et dixit talia. Hoc autem competit vertici Apostolorum Vi- autem competit vertici Apostolorum Vi- cario Domini, qui mundi debuit suscipere cario Domini, qui mundi debuit suscipere gubernacula, sicut diximus. gubernacula, sicut diximus.

: :

« Videns vero ventum validum, ti- « Videns vero ventum validum, ti- muit et cum coepisset mergi, clama- muit et cum coepisset mergi, clama- vit, dicens Domine, salvum vit, dicens Domine, salvum fac. » fac. »

me me

Secundum est, quod debetur pusilla- Secundum est, quod debetur pusilla- nimitati fidei. Petrus enim licet ferven- nimitati fidei. Petrus enim licet ferven- ter diligeret, minus tamen dilexit con- ter diligeret, minus tamen dilexit con- stanter, et minus sapienter. Unde proba- stanter, et minus sapienter. Unde proba- ri debuit, ut sibi ipsi sua innotesceret de- ri debuit, ut sibi ipsi sua innotesceret de- bilitas. bilitas.

Tangit autem causam timoris, tentatio- Tangit autem causam timoris, tentatio- nem, et effectum timoris, clamorem nem, et effectum timoris, clamorem cum cresceret periculum, et orationem cum cresceret periculum, et orationem salutis. salutis.

De primo dicit : « Videns vero ventum De primo dicit : « Videns vero ventum validum » venientem. Sed quomodo est validum » venientem. Sed quomodo est hoc, quod modo videt ventum, cum per hoc, quod modo videt ventum, cum per totam noctem ventus fuerit? totam noctem ventus fuerit?

RESPONSIO Ventus, qui magis est pe- RESPONSIO Ventus, qui magis est pe- riculosus in mari, est ille qui non est riculosus in mari, est ille qui non est continuæ exsufflationis et ille venit in continuæ exsufflationis et ille venit in nube post nubem et talis novæ exsuf- nube post nubem et talis novæ exsuf- flationis vidit ventum venientem. Job, 1, flationis vidit ventum venientem. Job, 1, 19: Ventus vehemens irruit a regione 19: Ventus vehemens irruit a regione deserti, et concussit quatuor angulos deserti, et concussit quatuor angulos domus, quæ corruens oppressit liberos. domus, quæ corruens oppressit liberos.

« Timuit. » Sic Elias primo Achab « Timuit. » Sic Elias primo Achab audacter occurrens, et prophetas Baal oc- audacter occurrens, et prophetas Baal oc- cidens, postea fugiens timuit Jezabel ³. cidens, postea fugiens timuit Jezabel ³. Sic et Moyses timuit Pharaonem, et fu- Sic et Moyses timuit Pharaonem, et fu- git et David Absalonem 5. Omnes git et David Absalonem 5. Omnes enim illi insufflati fuerunt spiritu dæmo- enim illi insufflati fuerunt spiritu dæmo- nis, et cor ipsorum quasi mare fervens nis, et cor ipsorum quasi mare fervens quod quiescere non potest 5. quod quiescere non potest 5.

4 4

« Et cum cœpisset mergi, » grave- « Et cum cœpisset mergi, » grave- scente periculo. Psal. LXVIII, 3: Veni in scente periculo. Psal. LXVIII, 3: Veni in

1 Luc. xx11, 33. 1 Luc. xx11, 33.

2 Cf. III Reg xvi, 17 et seq. 2 Cf. III Reg xvi, 17 et seq.

3 Cf. III Reg. xix, 3 et seq 3 Cf. III Reg. xix, 3 et seq

altitudinem maris: et tempestas demer- altitudinem maris: et tempestas demer- sit me. « Clamavit dicens. » Jonæ, II, 3 : sit me. « Clamavit dicens. » Jonæ, II, 3 : Clamavi de tribulatione mea ad Domi- Clamavi de tribulatione mea ad Domi- num, et exaudivit me. num, et exaudivit me.

« «

Domine, salvum me fac. » Psal. Domine, salvum me fac. » Psal. LVIII, 2 Salvum me fac, Deus, quoniam LVIII, 2 Salvum me fac, Deus, quoniam intraverunt aquæ usque ad animam intraverunt aquæ usque ad animam meam. II Paralip. xx, 12: Cum ignora- meam. II Paralip. xx, 12: Cum ignora- mus quid agere debeamus, hoc solum mus quid agere debeamus, hoc solum habemus residui, ut oculos nostros diri- habemus residui, ut oculos nostros diri- gamus ad te. gamus ad te.

« Et continuo Jesus, extendens ma- « Et continuo Jesus, extendens ma- num, apprehendit eum et ait illi: num, apprehendit eum et ait illi: Modicæ fidei, quare dubitasti ? Modicæ fidei, quare dubitasti ?

Et cum ascendisset in naviculam, Et cum ascendisset in naviculam, cessavit ventus. cessavit ventus.

Qui autem in navicula erant vene- Qui autem in navicula erant vene- runt et adoraverunt eum dicentes : runt et adoraverunt eum dicentes : Vere Filius Dei es. » Vere Filius Dei es. »

Ecce quod congruit liberatori respectu Ecce quod congruit liberatori respectu sui Vicarii cito enim et potenter sub- sui Vicarii cito enim et potenter sub- venit, et efficaciter, et utiliter ad erudi- venit, et efficaciter, et utiliter ad erudi-

tionem. tionem.

Cito et ideo dicit : « Et continuo. » Cito et ideo dicit : « Et continuo. » Esther, XIII, 9: Si decreveris salvare Is- Esther, XIII, 9: Si decreveris salvare Is- rael, continuo liberabimur. rael, continuo liberabimur.

Potenter et ideo dicit : « Jesus exten- Potenter et ideo dicit : « Jesus exten- dens manum. » II Petr. 11, 9: Novit Do- dens manum. » II Petr. 11, 9: Novit Do- minus pios de tentatione eripere. Isa. XLI, minus pios de tentatione eripere. Isa. XLI, 10 Suscepit te dextera justi mei. Simi- 10 Suscepit te dextera justi mei. Simi- liter, Supra, VIII, 3 Extendens Jesus liter, Supra, VIII, 3 Extendens Jesus manum, scilicet misericordiæ, tetigit le- manum, scilicet misericordiæ, tetigit le- prosum, dicens: Volo, mundare. Proverb. prosum, dicens: Volo, mundare. Proverb. XXXI, 20 Manum suam aperuit inopi, et XXXI, 20 Manum suam aperuit inopi, et palmas suas extendit ad pauperem. palmas suas extendit ad pauperem.

« Apprehendit eum. » Supra etiam, « Apprehendit eum. » Supra etiam, VIII, 15, apprehensa manu so crus Petri, VIII, 15, apprehensa manu so crus Petri, dimisit eam febris. Et ideo dicit Paulus, dimisit eam febris. Et ideo dicit Paulus, ad Philip. 11, 12: Sequor, si quomodo ad Philip. 11, 12: Sequor, si quomodo comprehendam in quo et comprehensus comprehendam in quo et comprehensus sum. Et in hoc notatur efficacia salutis. sum. Et in hoc notatur efficacia salutis.

4 Cf. Exod. 11, 15. 4 Cf. Exod. 11, 15.

5 Cf. II Reg. xv, 14. 5 Cf. II Reg. xv, 14.

6 Isa. LVII, 20. 6 Isa. LVII, 20.

31 31

31 31

83 83

IN EVANG. MATTHÆI, XIV-32, 33, 34, 35, 36. IN EVANG. MATTHÆI, XIV-32, 33, 34, 35, 36.

Et sequitur utilitas ad eruditionem: Et sequitur utilitas ad eruditionem: « Et ait illi: Modicæ fidei, quare dubita- « Et ait illi: Modicæ fidei, quare dubita- sti? » Non enim tunc habuit fidem, sicut sti? » Non enim tunc habuit fidem, sicut granum sinapis, quod quanto plus teri- granum sinapis, quod quanto plus teri- tur, magis redolet'. Supra, vin, 26: tur, magis redolet'. Supra, vin, 26: Quid timidi estis, modicæ fidei ? Depre- Quid timidi estis, modicæ fidei ? Depre- hensus est enim Petrus, qui insipienter hensus est enim Petrus, qui insipienter fervebat, minus constanter diligere. fervebat, minus constanter diligere.

« Et cum ascendisset in naviculam, « Et cum ascendisset in naviculam, cessavit ventus. >> cessavit ventus. >>

Hoc est de perfectione miraculi. Psal. Hoc est de perfectione miraculi. Psal. XCII, 4 Mirabiles elationes maris : mi- XCII, 4 Mirabiles elationes maris : mi- rabilis in altis Dominus. Supra, vi, 27: rabilis in altis Dominus. Supra, vi, 27: Qualis est hic, quia venti et mare obe- Qualis est hic, quia venti et mare obe- diunt ei? Psal. cvi, 25: Dixit, et stetit diunt ei? Psal. cvi, 25: Dixit, et stetit spiritus procellæ. Eccli. XL, 25: In spiritus procellæ. Eccli. XL, 25: In sermone ejus siluit ventus. Tob. III, 22: sermone ejus siluit ventus. Tob. III, 22: Post tempestatem tranquillum facis, et Post tempestatem tranquillum facis, et post lacrymationem et fletum, exsultatio- post lacrymationem et fletum, exsultatio- nem infundis. nem infundis.

« Qui autem in navicula erant. » « Qui autem in navicula erant. »

Ecce miraculi effectus. Fuerunt autem Ecce miraculi effectus. Fuerunt autem in navicula nautæ, et forte aliqui magis in navicula nautæ, et forte aliqui magis familiares. « Venerunt, » devotione fidei, familiares. « Venerunt, » devotione fidei, « et adoraverunt eum » latria. Psal. xciv, « et adoraverunt eum » latria. Psal. xciv, Venite, exsultemus Domino, etc. Isa. Venite, exsultemus Domino, etc. Isa. XLV, 14 Te adorabnnt, teque depreca- XLV, 14 Te adorabnnt, teque depreca- buntur. buntur.

1 1

Sed contra, Joan. VI, 21, dicitur, quod Sed contra, Joan. VI, 21, dicitur, quod voluerunt accipere eum in navim, et sta- voluerunt accipere eum in navim, et sta- tim navis fuit ad terram. Dicendum, tim navis fuit ad terram. Dicendum, quod juxta terram fuit et ideo intrando quod juxta terram fuit et ideo intrando statim applicuerunt. statim applicuerunt.

« Dicentes: Vere filius Dei es. » Joan. « Dicentes: Vere filius Dei es. » Joan. XI, 27 Ego credidi, quia tu es Christus, XI, 27 Ego credidi, quia tu es Christus, Filius Dei vivi. Infra, xvi, 16: Tu es Filius Dei vivi. Infra, xvi, 16: Tu es Christus, Filius Dei vivi. Joan. 1, 14: Christus, Filius Dei vivi. Joan. 1, 14: Vidimus gloriam ejus, gloriam quasi Vidimus gloriam ejus, gloriam quasi Unigeniti a Patre. Unigeniti a Patre.

605 605

34 34

« Et cum transfretassent, venerunt « Et cum transfretassent, venerunt in terram Genesar. in terram Genesar.

Et cum cognovissent eum viri loci Et cum cognovissent eum viri loci illius, miserunt in universam regio- illius, miserunt in universam regio- nem illam, et obtulerunt ei omnes nem illam, et obtulerunt ei omnes male habentes. male habentes.

Et rogabant eum ut vel fimbriam Et rogabant eum ut vel fimbriam vestimenti ejus tangerent. Et quicum- vestimenti ejus tangerent. Et quicum- que tetigerunt, salvi facti sunt. » que tetigerunt, salvi facti sunt. »

Hic incipit agere de multiplicatione Hic incipit agere de multiplicatione gratiæ ad curationes infirmitatum. Et tan- gratiæ ad curationes infirmitatum. Et tan- guntur quatuor, scilicet primo, loci con- guntur quatuor, scilicet primo, loci con- gruitas: secundum est curatorum genera- gruitas: secundum est curatorum genera- litas tertium est curandi facilitas: et litas tertium est curandi facilitas: et quartum, salutis efficacia. Et hæc patent quartum, salutis efficacia. Et hæc patent in littera. in littera.

Dicit ergo «Et cum transfretassent » Dicit ergo «Et cum transfretassent » ultra stagnum, « venerunt in terram Ge- ultra stagnum, « venerunt in terram Ge- nesar, » hoc est, adjacentem illi stagno, nesar, » hoc est, adjacentem illi stagno, ubi Bethsaida Tiberiadis, et Caphar- ubi Bethsaida Tiberiadis, et Caphar- naum, ad quos fama miraculorum crebro naum, ad quos fama miraculorum crebro pervenerat et ideo locus devotioni tur- pervenerat et ideo locus devotioni tur- barum congruus erat. Marc. vi, 53: Cum barum congruus erat. Marc. vi, 53: Cum transfretassent, venerunt in terram Ge transfretassent, venerunt in terram Ge nesareth, et applicuerunt. nesareth, et applicuerunt.

Et cum cognovissent eum viri loci Et cum cognovissent eum viri loci illius, » illius, »

Quod scilicet illuc venerat. Et dicit, Quod scilicet illuc venerat. Et dicit, « viri, » quia fœminea levitas cito ad « viri, » quia fœminea levitas cito ad utrumlibet movetur, sed viri constantis utrumlibet movetur, sed viri constantis animus non movetur nisi ex magnis cau- animus non movetur nisi ex magnis cau- sis. Joan. x, 14: Ego cognosco meas, et sis. Joan. x, 14: Ego cognosco meas, et cognoscunt me meæ. « Miserunt in uni- cognoscunt me meæ. « Miserunt in uni- versam regionem illam, » ut sit generali- versam regionem illam, » ut sit generali- tas ex parte locorum unde veniunt : « et tas ex parte locorum unde veniunt : « et obtulerunt ei omnes male habentes, » ut obtulerunt ei omnes male habentes, » ut sit generalitas ex parte infirmorum. Su- sit generalitas ex parte infirmorum. Su- pra, iv, 24 Obtulerunt ei omnes male pra, iv, 24 Obtulerunt ei omnes male

Sic ergo completa est pars de gratia li- habentes, variis languoribus et tormentis Sic ergo completa est pars de gratia li- habentes, variis languoribus et tormentis berationis in periculo. berationis in periculo.

comprehensos, et qui dæmonia habebant, comprehensos, et qui dæmonia habebant, et lunaticos, et paralyticos, et curavit et lunaticos, et paralyticos, et curavit eos. Marc. vi, 54 et 55: Cum egressi es- eos. Marc. vi, 54 et 55: Cum egressi es-

35 35

36 36

1 Cf. Infra, XVII, 19. 1 Cf. Infra, XVII, 19.

606 606

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

sent de navi, continuo cognoverunt eum: sent de navi, continuo cognoverunt eum: et percurrentes universam regionem il- et percurrentes universam regionem il- lam, cœperunt in grabatis eos qui se lam, cœperunt in grabatis eos qui se malem habebant circumferre, ubi audie- malem habebant circumferre, ubi audie- bant eum esse. bant eum esse.

« Et rogabant eum. » « Et rogabant eum. »

Et in hoc ostenditur devotio fidei: Et in hoc ostenditur devotio fidei: « ut vel fimbriam vestimenti ejus tange- « ut vel fimbriam vestimenti ejus tange- rent. »In hoc notatur curandi facilitas. rent. »In hoc notatur curandi facilitas. Supra, ix, 21 Si tetigero tantum vesti- Supra, ix, 21 Si tetigero tantum vesti- mentum ejus, salva ero. Psal. cxxx, mentum ejus, salva ero. Psal. cxxx, 2: Sicut unguentum in capite, quod de- 2: Sicut unguentum in capite, quod de- scendit in barbam, barbam Aaron, quod scendit in barbam, barbam Aaron, quod descendit in oram vestimenti ejus. descendit in oram vestimenti ejus.

« Et quicumque tetigerunt. » Salutis « Et quicumque tetigerunt. » Salutis notatur efficacia: « salvi facti sunt. » notatur efficacia: « salvi facti sunt. » Tactus autem hic perficitur, fide operan- Tactus autem hic perficitur, fide operan- te per dilectionem. Luc. VIII, 46: Teti- te per dilectionem. Luc. VIII, 46: Teti- git me aliquis: nam ego cognovi virtu- git me aliquis: nam ego cognovi virtu- tem de me exisse. Marc. vi, 56: Quot- tem de me exisse. Marc. vi, 56: Quot- quot tangebant eum, salvi fiebant. Acti- quot tangebant eum, salvi fiebant. Acti- va enim est salutis caro Salvatoris, sicut va enim est salutis caro Salvatoris, sicut activus est ignis combustionis. Zachar. activus est ignis combustionis. Zachar. VII, 23: Apprehendent decem homines ex VII, 23: Apprehendent decem homines ex omnibus linguis gentium, et apprehen- omnibus linguis gentium, et apprehen- dent fimbriam unius viri Judæi, dicen- dent fimbriam unius viri Judæi, dicen- tes Ibimus vobiscum, audivimus enim tes Ibimus vobiscum, audivimus enim quoniam Deus vobiscum est. quoniam Deus vobiscum est.

Et sic perficitur gratiæ multiplicatio. Et sic perficitur gratiæ multiplicatio.

CAPUT XV. CAPUT XV.

Pharisæorum de lavandis manibus aliisque rebus traditiones, quas Dei mandatis Pharisæorum de lavandis manibus aliisque rebus traditiones, quas Dei mandatis præponebant: et quæ sint coinquinantia hominem : mulier Chananæa perseve- præponebant: et quæ sint coinquinantia hominem : mulier Chananæa perseve- ranti fide ac supplicatione impetrat filiæ curationem Jesus curatis juxta ranti fide ac supplicatione impetrat filiæ curationem Jesus curatis juxta mare Galilææ variis languoribus, quatuor virorum millia septem panibus pau- mare Galilææ variis languoribus, quatuor virorum millia septem panibus pau- cisque pisciculis satiat, sublatis septem sportarum reliquiis. cisque pisciculis satiat, sublatis septem sportarum reliquiis.

1. Tunc accesserunt ad eum ab Jero- 1. Tunc accesserunt ad eum ab Jero- solymis Scribæ et Pharisæi 1, solymis Scribæ et Pharisæi 1, dicentes: dicentes:

2. Quare discipuli tui transgrediun- 2. Quare discipuli tui transgrediun- tur traditionem seniorum 2? non tur traditionem seniorum 2? non enim lavant manus suas cum enim lavant manus suas cum panem manducant. panem manducant.

3. Ipse autem respondens ait illis : 3. Ipse autem respondens ait illis : Quare et vos transgredimini Quare et vos transgredimini mandatum Dei propter traditio- mandatum Dei propter traditio- nem vestram? Nam Deus dixit: nem vestram? Nam Deus dixit: 4. Honora patrem et matrem ³ : et : 4. Honora patrem et matrem ³ : et :

3 3

Qui maledixerit patri vel matri, Qui maledixerit patri vel matri, morte moriatur 4. morte moriatur 4.

5. Vos autem dicitis : Quicumque 5. Vos autem dicitis : Quicumque dixerit patri vel matri: Munus dixerit patri vel matri: Munus quodcumque est ex me tibi quodcumque est ex me tibi proderit: proderit:

6. Et non honorificabit patrem suum 6. Et non honorificabit patrem suum aut matrem suam et irritum aut matrem suam et irritum fecistis mandatum Dei propter fecistis mandatum Dei propter traditionem vestram. traditionem vestram.

7. Hypocritæ, bene prophetavit de 7. Hypocritæ, bene prophetavit de vobis Isaias, dicens: vobis Isaias, dicens:

1 Marc. VII, 1. 1 Marc. VII, 1.

VI, 2. VI, 2.

2 Marc. VII, 5. 2 Marc. VII, 5.

3 Exod. xx, 12; Deuter. v, 16; ad Ephes. 3 Exod. xx, 12; Deuter. v, 16; ad Ephes.

4 Exod. xx1, 4 Exod. xx1, xx, 20. xx, 20.

17; Levit. xx, 9; Proverb. 17; Levit. xx, 9; Proverb.

CAP. XV MATTHÆI. CAP. XV MATTHÆI.

607 607

8. Populus hic labiis me honorat, cor 8. Populus hic labiis me honorat, cor

autem eorum longe est a me 1. autem eorum longe est a me 1. 9. Sine causa autem colunt me, do- 9. Sine causa autem colunt me, do- centes doctrinas et mandata ho- centes doctrinas et mandata ho- minum. minum.

10. Et convocatis ad se turbis, dixit 10. Et convocatis ad se turbis, dixit eis Audite et intelligite. eis Audite et intelligite. 11. Non quod intrat in os coinquinat 11. Non quod intrat in os coinquinat hominem sed quod procedit ex hominem sed quod procedit ex ore, hoc coinquinat hominem. ore, hoc coinquinat hominem. 12. Tunc accedentes discipuli ejus, 12. Tunc accedentes discipuli ejus, dixerunt ei Scis quia Phari- dixerunt ei Scis quia Phari- sæi, audito verbo hoc, scanda- sæi, audito verbo hoc, scanda- lizati sunt? lizati sunt?

13. At ille respondens ait : Omnis 13. At ille respondens ait : Omnis plantatio quam non plantavit plantatio quam non plantavit Pater meus coelestis, eradicabi- Pater meus coelestis, eradicabi- tur 2. tur 2.

14. Sinite illos : cæci sunt, et duces 14. Sinite illos : cæci sunt, et duces cæcorum cæcus autem si ca- cæcorum cæcus autem si ca- co ducatum præstet, ambo in co ducatum præstet, ambo in foveam cadunt 3. foveam cadunt 3.

15. Respondens autem Petrus + dixit 15. Respondens autem Petrus + dixit ei Edissere nobis parabolam ei Edissere nobis parabolam

istam. istam.

16. At ille dixit: Adhuc et vos sine 16. At ille dixit: Adhuc et vos sine intellectu estis? intellectu estis?

17. Non intelligitis quia omne quod 17. Non intelligitis quia omne quod in os intrat, in ventrem vadit, in os intrat, in ventrem vadit, et in secessum emittitur? et in secessum emittitur?

18. Quæ autem procedunt de ore, de 18. Quæ autem procedunt de ore, de corde exeunt, et ea coinquinant corde exeunt, et ea coinquinant hominem. hominem.

bus illis egressa, clamavit, di- bus illis egressa, clamavit, di- cens ei Miserere mei, Domi- cens ei Miserere mei, Domi- ne, fili David: filia mea male a ne, fili David: filia mea male a dæmonio vexatur. dæmonio vexatur.

23. Qui non respondit ei verbum. Et 23. Qui non respondit ei verbum. Et accedentes discipuli ejus roga- accedentes discipuli ejus roga- bant eum, dicentes : Dimitte bant eum, dicentes : Dimitte eam, quia clamat post nos. eam, quia clamat post nos.

24. Ipse autem respondens ait 24. Ipse autem respondens ait

Non Non

sum missus nisi ad oves quæ sum missus nisi ad oves quæ perierunt domus Israel ". perierunt domus Israel ". 25. At illa venit, et adoravit eum, 25. At illa venit, et adoravit eum, dicens Domine, adjuva me. dicens Domine, adjuva me. 26. Qui respondens ait : Non est bo- 26. Qui respondens ait : Non est bo- sumere panem filiorum, sumere panem filiorum,

num num

et mittere canibus. et mittere canibus. 27. At illa dixit: Etiam, Domine : 27. At illa dixit: Etiam, Domine : nam et catelli edunt de micis nam et catelli edunt de micis quæ cadunt de mensa domino- quæ cadunt de mensa domino-

28. 28.

rum suorum. rum suorum.

Tunc respondens Jesus, ait illi: Tunc respondens Jesus, ait illi: O mulier, magna est fides tua : O mulier, magna est fides tua : fiat tibi sicut vis. Et sanata est fiat tibi sicut vis. Et sanata est filia ejus ex illa hora. filia ejus ex illa hora.

29. Et cum transisset inde Jesus, ve- 29. Et cum transisset inde Jesus, ve- nit secus mare Gaillaæ : et nit secus mare Gaillaæ : et ascendens in montem, sedebat ascendens in montem, sedebat ibi. ibi.