18 18

IN EVANG. MATTHÆI, XIII-31, 32. IN EVANG. MATTHÆI, XIII-31, 32.

et obtinet statim altiora nostri intelle- et obtinet statim altiora nostri intelle- ctus. Unde dicitur, Matth. XVII, 19: ctus. Unde dicitur, Matth. XVII, 19: Si habueritis fidem sicut granum sina- Si habueritis fidem sicut granum sina- pis, dicetis monti huic: Transi hinc ibi, pis, dicetis monti huic: Transi hinc ibi, et transibit : et nihil impossibile erit vo- et transibit : et nihil impossibile erit vo- bis 1. bis 1.

Et tangit in quo est simile, dicens : Et tangit in quo est simile, dicens : « Quod accipiens homo seminavit in « Quod accipiens homo seminavit in agro suo. » Acceptio autem sonat con- agro suo. » Acceptio autem sonat con- sensum quia cætera potest non volens, sensum quia cætera potest non volens, credere non nisi volens. Joan. x1, 40: credere non nisi volens. Joan. x1, 40: Si credideris, videbis gloriam Dei. « Ho- Si credideris, videbis gloriam Dei. « Ho- mo» autem notat intellectum veritatis, mo» autem notat intellectum veritatis, quia fides illuminatio est intellectus ad quia fides illuminatio est intellectus ad æterna contuenda. Psal. xxxv, 10: In æterna contuenda. Psal. xxxv, 10: In lumine tuo videbimus lumen. Luc. 11, lumine tuo videbimus lumen. Luc. 11, 32 32

Lumen ad revelationem gentium, Lumen ad revelationem gentium, etc. Seminatio autem notat dispersio- etc. Seminatio autem notat dispersio- nem, quia fides vult spargi per verbum nem, quia fides vult spargi per verbum fidei. Isa. xxv, 6: Implebunt faciem fidei. Isa. xxv, 6: Implebunt faciem orbis semine. Isa. LI, 10: Videbit se- orbis semine. Isa. LI, 10: Videbit se- men longævum, et voluntas Domini in men longævum, et voluntas Domini in manu ejus dirigetur. Ager autem manu ejus dirigetur. Ager autem cordis notat optimam exercitationem per cordis notat optimam exercitationem per disciplinam. Malach. II, 12: Beatos vos disciplinam. Malach. II, 12: Beatos vos dicent omnes gentes: eritis enim vos dicent omnes gentes: eritis enim vos terra desiderabilis, dicit Dominus exerci- terra desiderabilis, dicit Dominus exerci-

tuum. tuum.

« Quod minimum quidem est om- « Quod minimum quidem est om- nibus seminibus: cum autem creve- nibus seminibus: cum autem creve-

rit, majus est omnibus oleribus, et rit, majus est omnibus oleribus, et fit arbor, ita ut volucres coeli veniant, fit arbor, ita ut volucres coeli veniant, et habitent in ramis ejus. » et habitent in ramis ejus. »

Tangit hic incrementum. Tangit autem Tangit hic incrementum. Tangit autem tria unde crescit, quia ex minimo: et tria unde crescit, quia ex minimo: et incrementum ipsum: et incrementi quan- incrementum ipsum: et incrementi quan- titatem. titatem.

De primo autem dubium est secundum De primo autem dubium est secundum litteram, quia dicit : « Quod minimum litteram, quia dicit : « Quod minimum est. » Et hoc non videtur: quia granum est. » Et hoc non videtur: quia granum papaveris est multo minus et semen papaveris est multo minus et semen rutæ et hujusmodi herbarum plurima- rutæ et hujusmodi herbarum plurima-

rum. rum.

1 Cf. Marc. XI, 23. 1 Cf. Marc. XI, 23.

2 Vel melius, germen. 2 Vel melius, germen.

567 567

RESPONSIO. Minimum est non simpli- RESPONSIO. Minimum est non simpli- citer, sed respectu ejus, quod producit. citer, sed respectu ejus, quod producit. Et ad hoc intelligendum sciendum est, Et ad hoc intelligendum sciendum est, quod aliud est herba, et aliud olus, et quod aliud est herba, et aliud olus, et aliud gramen, et aliud frutex, et aliud aliud gramen, et aliud frutex, et aliud arbor et hæc differunt in eadem spe- arbor et hæc differunt in eadem spe- cie plantæ existentia. Primum quidem in cie plantæ existentia. Primum quidem in genere quorumdam est gramen³: et hoc genere quorumdam est gramen³: et hoc est, quando primum ex radice mergunt est, quando primum ex radice mergunt ad modum gladiorum folia per se ipsa, et ad modum gladiorum folia per se ipsa, et non per coctilidones radici adjuncta. non per coctilidones radici adjuncta. Herba autem quando habet multa folia : Herba autem quando habet multa folia : quæ non nisi coctilidonibus adjunguntur quæ non nisi coctilidonibus adjunguntur uni radici, sicut est in petroselino, quod uni radici, sicut est in petroselino, quod postquam gramen esse desinit, fit herba: postquam gramen esse desinit, fit herba: et similiter sinapis. Sed olus idem effi- et similiter sinapis. Sed olus idem effi- citur, quando stipitem non ligneum pro- citur, quando stipitem non ligneum pro- ducit ex radice, et in illo stipite multos ducit ex radice, et in illo stipite multos ramos et folia in ramis. Frutex vero est, ramos et folia in ramis. Frutex vero est, quando multos producit ex una radice quando multos producit ex una radice stipites, sicut juniperus, et hoc faciunt stipites, sicut juniperus, et hoc faciunt multa. Arbor tandem est, quando stipes multa. Arbor tandem est, quando stipes in ligni duritiam convertitur, et ex illo in ligni duritiam convertitur, et ex illo rami et virgæ in ramis, et in virgis sce- rami et virgæ in ramis, et in virgis sce- ptra, sive palmites, seu flagra quædam ptra, sive palmites, seu flagra quædam producuntur. producuntur.

Dicendum igitur, quod proportione Dicendum igitur, quod proportione habita ad ea quæ ex ipso producuntur, habita ad ea quæ ex ipso producuntur, minimum est quia licet papaver sit mi- minimum est quia licet papaver sit mi- nus, tamen stipes ejus non lignescit sic- nus, tamen stipes ejus non lignescit sic- ut sinapis et licet rutæ stipes lignescat, ut sinapis et licet rutæ stipes lignescat, non tamen sic in altum consurgit : et non tamen sic in altum consurgit : et frutici magis quam arbori similatur, frutici magis quam arbori similatur, quia multi in ruta stipites de una radice quia multi in ruta stipites de una radice egrediuntur. Ista minoritas fidei signifi- egrediuntur. Ista minoritas fidei signifi- cat humilitatem, quæ est in cruce Sal- cat humilitatem, quæ est in cruce Sal- vatoris. Luc. XVIII, 14: Qui se humiliat, vatoris. Luc. XVIII, 14: Qui se humiliat, exaltabitur Ad Philip. 11, 7 et 8: Semetip- exaltabitur Ad Philip. 11, 7 et 8: Semetip- sum exinanivit formam servi accipiens, sum exinanivit formam servi accipiens, in similitudinem hominum factus, et in similitudinem hominum factus, et habitu inventus ut homo. Humiliavit habitu inventus ut homo. Humiliavit semetipsum, factus obediens, Patri scili- semetipsum, factus obediens, Patri scili- cet usque ad mortem, mortem autem cet usque ad mortem, mortem autem crucis. Psal. xxiv, 18: Vide humilitatem crucis. Psal. xxiv, 18: Vide humilitatem meam, et laborem meum. Supra, xı, meam, et laborem meum. Supra, xı, 29 Discite a me, quia mitis sum et 29 Discite a me, quia mitis sum et humilis corde. Omnibus enim minimis humilis corde. Omnibus enim minimis

³ Idem. ³ Idem.

568 568

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

seminibus minus est verbum fidei: nul- seminibus minus est verbum fidei: nul- la enim doctrina tam humilibus inniti- la enim doctrina tam humilibus inniti- tur. I ad Corinth. 1, 23: Nos prædica- tur. I ad Corinth. 1, 23: Nos prædica- mus Christum crucifixum, Judæis qui- mus Christum crucifixum, Judæis qui- dem scandalum, Gentibus autem stulti- dem scandalum, Gentibus autem stulti- tiam. Et, Ibidem, y. 21: Placuit Deo per tiam. Et, Ibidem, y. 21: Placuit Deo per stultitiam prædicationis salvos facere stultitiam prædicationis salvos facere credentes. Nulla autem alicujus quan- credentes. Nulla autem alicujus quan- tumvis parvi Doctoris a tam humilibus tumvis parvi Doctoris a tam humilibus confirmatur quia ista sunt stultitia confirmatur quia ista sunt stultitia contra mundi sapientiam, et mortis pro- contra mundi sapientiam, et mortis pro- brosæ infirmitas contra mundi fortitu- brosæ infirmitas contra mundi fortitu-

dinem. Est ergo granum parvum in sa- dinem. Est ergo granum parvum in sa- pientia mundi, minus in potentia, sed pientia mundi, minus in potentia, sed minimum in superbia et fastu sæculi. minimum in superbia et fastu sæculi. Contra primum, 1 ad Corinth. 1, 27 : Contra primum, 1 ad Corinth. 1, 27 : Quæ stulta sunt mundi elegit Deus, ut Quæ stulta sunt mundi elegit Deus, ut confundat sapientes. Contra secundum, confundat sapientes. Contra secundum, I ad Corinth. 1, 27: Et infirma mundi I ad Corinth. 1, 27: Et infirma mundi elegit Deus, ut confundat fortia. Con- elegit Deus, ut confundat fortia. Con- tra tertium, I ad Corinth. 1, 28 et 29: tra tertium, I ad Corinth. 1, 28 et 29: Ignobilia mundi, et contemptibilia ele- Ignobilia mundi, et contemptibilia ele- git Deus, et ea quæ non sunt, ut ea quæ git Deus, et ea quæ non sunt, ut ea quæ sunt destrueret: ut non glorietur omnis sunt destrueret: ut non glorietur omnis caro in conspectu ejus. Ab hoc er- caro in conspectu ejus. Ab hoc er- go minimo crescit. go minimo crescit. Et hoc est quod sequitur: Et hoc est quod sequitur:

<< Cum autem creverit, » << Cum autem creverit, »

In devotione vocatorum et electorum : In devotione vocatorum et electorum : tunc mutat herbæ humilitatem, paulatim tunc mutat herbæ humilitatem, paulatim exsurgens in olus. Et ideo dicit : « Ma- exsurgens in olus. Et ideo dicit : « Ma- jus est omnibus oleribus. » Est autem jus est omnibus oleribus. » Est autem calidum, vaporativum vehementer, et calidum, vaporativum vehementer, et multiplicabile et quia calidum, fortis- multiplicabile et quia calidum, fortis- sime per radicem trahit succum : et quia sime per radicem trahit succum : et quia vaporans, ascendit fortissime in altum : vaporans, ascendit fortissime in altum : et quia subtilis substantiæ multiplicabile, et quia subtilis substantiæ multiplicabile, fortiter extenditur in ramos, implens fortiter extenditur in ramos, implens illud Ezechiel. xxxv1, 8: Vos, montes illud Ezechiel. xxxv1, 8: Vos, montes Israel, ramos vestros germinetis, et fruc- Israel, ramos vestros germinetis, et fruc- tum vestrum afferatis populo meo Is- tum vestrum afferatis populo meo Is- rael. Sic enim Filius hominis in corde rael. Sic enim Filius hominis in corde

fidelium exaltabitur a terra, et omnia fidelium exaltabitur a terra, et omnia trahet ad seipsum '. Sic, gloriatur frater trahet ad seipsum '. Sic, gloriatur frater humilis in exaltatione sua, dives autem humilis in exaltatione sua, dives autem in humilitate sua 2. Sic, Isa. IV, 2: Erit in humilitate sua 2. Sic, Isa. IV, 2: Erit germen Domini in magnificentia et glo- germen Domini in magnificentia et glo- ria, et fructus terræ sublimis. Sic stulti- ria, et fructus terræ sublimis. Sic stulti- tia convertitur in sapientiam, quam Pau- tia convertitur in sapientiam, quam Pau- lus, I ad Corinth. 11, 13 et 14, loquitur lus, I ad Corinth. 11, 13 et 14, loquitur inter perfectos. Sic infirmitas transit et inter perfectos. Sic infirmitas transit et in fortitudinem, Isa. LX1, 3: Vocabuntur in fortitudinem, Isa. LX1, 3: Vocabuntur in ea fortes justitiæ. Sic dedecus transit in ea fortes justitiæ. Sic dedecus transit in honorem, ita quod dicat Paulus, ad in honorem, ita quod dicat Paulus, ad Galat. vi, 14 Mihi absit gloriari, nisi Galat. vi, 14 Mihi absit gloriari, nisi in cruce Domini nostri Jesu Christi. in cruce Domini nostri Jesu Christi. Sic enim omne genu flectitur in nomine Sic enim omne genu flectitur in nomine Domini, et omnis lingua confitetur quia Domini, et omnis lingua confitetur quia Jesus Christus in gloria est Dei Patris ³. Jesus Christus in gloria est Dei Patris ³.

« Et fit arbor, etc. » « Et fit arbor, etc. »

Hic tangit tertio perfectionem: quia Hic tangit tertio perfectionem: quia ligneo jam roborato stipite radici infixo ligneo jam roborato stipite radici infixo multos profert ramos, et in ramis virgas multos profert ramos, et in ramis virgas et flagra totum mundum occupans, sicut et flagra totum mundum occupans, sicut arbor quam in medio terræ stantem vi- arbor quam in medio terræ stantem vi- dit Daniel. iv, 7 et seq. Extendit enim dit Daniel. iv, 7 et seq. Extendit enim palmites suos usque ad mare, et usque palmites suos usque ad mare, et usque ad flumen propagines ejus et est li- ad flumen propagines ejus et est li- gnum vitæ in medio Paradisi 4. Lignum gnum vitæ in medio Paradisi 4. Lignum existens educens suos de Ægypto in existens educens suos de Ægypto in manu legislatoris, et virga in qua fiunt manu legislatoris, et virga in qua fiunt signa 5. Et non solum in ista perfe- signa 5. Et non solum in ista perfe- ctione est in se ipsa, sed et « volu- ctione est in se ipsa, sed et « volu- cres, » contemplativi coelum petentes, cres, » contemplativi coelum petentes, « veniunt » per esuriem et desiderium « veniunt » per esuriem et desiderium quiescendi cum Angelis quibus Patriar- quiescendi cum Angelis quibus Patriar- cha, Genes. XVI, 4, dixit: Requiescite cha, Genes. XVI, 4, dixit: Requiescite sub arbore. « Et habitant in ramis sub arbore. « Et habitant in ramis ejus, » hoc est, divisiones virtutum cru- ejus, » hoc est, divisiones virtutum cru- cis et gustant fructum ventris virgina- cis et gustant fructum ventris virgina- lis pendentem in ea. Canticor. vII, 8: lis pendentem in ea. Canticor. vII, 8: Dixi: Ascendam in palmam, et appre- Dixi: Ascendam in palmam, et appre- hendam fructum ejus. hendam fructum ejus.

1 Joan. XII, 32: Ego si exaltatus fuero a terra, 1 Joan. XII, 32: Ego si exaltatus fuero a terra, omnia traham ad meipsum. omnia traham ad meipsum.

2 Jacob I, 9 et 10. 2 Jacob I, 9 et 10.

3 Cf. ad Philip. II, 10 et 11. 3 Cf. ad Philip. II, 10 et 11.

4 Cf. Genes. 11, 9. 4 Cf. Genes. 11, 9.

5 Cf. Exod. 11, et iv. 5 Cf. Exod. 11, et iv.

IN EVANG. MATTHÆI, VIII-33. IN EVANG. MATTHÆI, VIII-33.

« Aliam parabolam locutus est eis : « Aliam parabolam locutus est eis : Simile est regnum coelorum fermento, Simile est regnum coelorum fermento, quod acceptum mulier abscondit in quod acceptum mulier abscondit in farinæ satis tribus donec fermentatum farinæ satis tribus donec fermentatum est totum. » est totum. »

Hæc est prima parabola de his quæ Hæc est prima parabola de his quæ docent profectum virtutis et quia tres docent profectum virtutis et quia tres sunt virtutis profectus, scilicet secundum sunt virtutis profectus, scilicet secundum virtutis formam, et secundum virtutis virtutis formam, et secundum virtutis naturam (alias, materiam) sive substan- naturam (alias, materiam) sive substan- tiam, et secundum virtutis finem, qui tiam, et secundum virtutis finem, qui est Christus, secundum quod est obje- est Christus, secundum quod est obje- ctum felicitatis Sanctorum 2: ideo tres ctum felicitatis Sanctorum 2: ideo tres inducuntur per ordinem parabolæ : et inducuntur per ordinem parabolæ : et per hoc patet divisio. per hoc patet divisio.

Ista autem sumitur penes profectum Ista autem sumitur penes profectum virtutis in forma virtutis quæ est charitas, virtutis in forma virtutis quæ est charitas, quæ per fermenti naturam significatur : quæ per fermenti naturam significatur : de qua dicit tria, cui scilicet regnum as- de qua dicit tria, cui scilicet regnum as- similat, et in quo, et quo effectu. similat, et in quo, et quo effectu.

De primo dicit « Simile est regnum De primo dicit « Simile est regnum cælorum, » quo formaliter regnamus in cælorum, » quo formaliter regnamus in coelis. Apocal. v, 10 Fecisti nos Deo coelis. Apocal. v, 10 Fecisti nos Deo nostro regnum... et regnabimus super nostro regnum... et regnabimus super

terram. terram.

« Fermento. » Ecce cui assimilatur. « Fermento. » Ecce cui assimilatur. Calor fermenti, ut dicit Philosophus, Calor fermenti, ut dicit Philosophus, humidum panis maturat, spirituale facit, humidum panis maturat, spirituale facit, levat, sapidum reddit, digestioni præpa- levat, sapidum reddit, digestioni præpa- rat. Et hæc omnia facit charitas, de qua rat. Et hæc omnia facit charitas, de qua parabola ista secundum Rabanum expo- parabola ista secundum Rabanum expo- nitur. Hæc enim maturat hominis cor nitur. Hæc enim maturat hominis cor crudum, ut sit viscerosum et affectuo- crudum, ut sit viscerosum et affectuo- sum : et ad spiritualitatem convertit. sum : et ad spiritualitatem convertit. Sicut ipse Spiritus sancti est calor, levat Sicut ipse Spiritus sancti est calor, levat et alleviat cor ad coelestia, et præparat et alleviat cor ad coelestia, et præparat nos, ut facile incorporemur Christo. IIu- nos, ut facile incorporemur Christo. IIu- jus autem signum, ut dicit Philosophus, jus autem signum, ut dicit Philosophus, quia nemo de fermento secundum sub- quia nemo de fermento secundum sub- stantiam materialem aliquid in pane fa- stantiam materialem aliquid in pane fa- cto invenit quia totum spirat in spiri- cto invenit quia totum spirat in spiri- tum, et ubique per pastam diffunditur, tum, et ubique per pastam diffunditur, sicut spiritus diffunditur in corpore : sicut spiritus diffunditur in corpore : quia aliter tam modica massa non totam quia aliter tam modica massa non totam

1 Cf. parabolam sequentem, y. 44 hujus ca- 1 Cf. parabolam sequentem, y. 44 hujus ca- pitis. pitis.

569 569

massam pastæ alteraret, et ad se conver- massam pastæ alteraret, et ad se conver- teret et ideo per hoc in nostris debet teret et ideo per hoc in nostris debet esse sacrificiis. Dominus præcipit, Levit. esse sacrificiis. Dominus præcipit, Levit. VII, 13, quod offerant panes fermentatos VII, 13, quod offerant panes fermentatos cum hostia gratiarum pro pacificis cale- cum hostia gratiarum pro pacificis cale- faciendo. Omnia præinducta facit chari- faciendo. Omnia præinducta facit chari- tas, sicut et fermentum. tas, sicut et fermentum.

Deinde tangit, in quo est simile, cum Deinde tangit, in quo est simile, cum dicit: dicit:

« Quod acceptum. »> « Quod acceptum. »>

Et dicit quatuor, quorum primum est Et dicit quatuor, quorum primum est charitatis, in qua est gratia et hoc no- charitatis, in qua est gratia et hoc no- tat, cum dicit : « Quod acceptum, etc. » tat, cum dicit : « Quod acceptum, etc. » Joan. 1, 16 De plenitudine ejus nos om- Joan. 1, 16 De plenitudine ejus nos om- nes accepimus, et gratiam pro gratia. nes accepimus, et gratiam pro gratia. I ad Corinth. IV, 7: Quid habes quod non I ad Corinth. IV, 7: Quid habes quod non accepisti? Si autem accepisti, quid glo- accepisti? Si autem accepisti, quid glo- riaris quasi non acceperis? riaris quasi non acceperis?

Secundum est gratiæ per effectum, Secundum est gratiæ per effectum, quando dicit « Mulier. » Molliens he- quando dicit « Mulier. » Molliens he- rum Deum est sapientia divina in corde rum Deum est sapientia divina in corde hominis inspirata. Sapient. vII, 27: Per hominis inspirata. Sapient. vII, 27: Per nationes sapientia in animas sanctas se nationes sapientia in animas sanctas se transfert, amicos Dei et prophetas con- transfert, amicos Dei et prophetas con- stituit. Neminem enim Deus diligit, nisi stituit. Neminem enim Deus diligit, nisi qui cum sapientia inhabitat. Ruth, 111, 11: qui cum sapientia inhabitat. Ruth, 111, 11: Scit omnis populus.... mulierem te esse Scit omnis populus.... mulierem te esse virtutis. virtutis.

Tertium est opus mulieris sapientiæ Tertium est opus mulieris sapientiæ in fermento charitatis: et hoc est, quod in fermento charitatis: et hoc est, quod dicit «Abscondit. » Absconditur au- dicit «Abscondit. » Absconditur au- tem, quando courmiscetur, et diffunditur tem, quando courmiscetur, et diffunditur in virtutibus omnibus: ita quod totum in virtutibus omnibus: ita quod totum ingrediatur, et totum maturet, et cætera ingrediatur, et totum maturet, et cætera perficiat, quæ ante diximus. Ad Roman. perficiat, quæ ante diximus. Ad Roman. V, 5: Charitas Dei diffusa est in cordi- V, 5: Charitas Dei diffusa est in cordi- bus nostris per Spiritum sanctum qui bus nostris per Spiritum sanctum qui datus est nobis. IV Reg. 5 et 6, mulier datus est nobis. IV Reg. 5 et 6, mulier infundit oleum in omnia vasa. infundit oleum in omnia vasa.

Quarto, dicit cui infunditur: « In fa- Quarto, dicit cui infunditur: « In fa- rinæ satis tribus. » Farina virtutis signi- rinæ satis tribus. » Farina virtutis signi- ficat innocentiam, et gratiam ex candore, ficat innocentiam, et gratiam ex candore, timorem ex comminatione, et conforta- timorem ex comminatione, et conforta- tionem ex effectu. Gratia enim candet, tionem ex effectu. Gratia enim candet,

2 Idem, y. 43 et seq. 2 Idem, y. 43 et seq.

570 570

: :

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

et timore conteritur tota die, et scindit et timore conteritur tota die, et scindit cor, sicut dicitur, Joel, II, 13. Et effectu cor, sicut dicitur, Joel, II, 13. Et effectu roborat. Hæc est farina, quæ in hydria roborat. Hæc est farina, quæ in hydria viduæ non defecit 2. Dæc etiam est, quam viduæ non defecit 2. Dæc etiam est, quam Eliseus in ollam mitti jussit, et postea Eliseus in ollam mitti jussit, et postea non fuit quidquam amaritudinis in olla 3. non fuit quidquam amaritudinis in olla 3. Levit. xx, 16 et 17: Sic offeretis sa- Levit. xx, 16 et 17: Sic offeretis sa- crificium Domino novum. Ex omnibus crificium Domino novum. Ex omnibus habitaculis vestris panes primitiarum habitaculis vestris panes primitiarum duos de duabus decimis similæ fermen- duos de duabus decimis similæ fermen- tatæ. Duo autem panes sunt duo genera tatæ. Duo autem panes sunt duo genera virtutum, theologica, et politica. llæc virtutum, theologica, et politica. llæc farina sata habet tria: satum autem ge: farina sata habet tria: satum autem ge: nus mensura est modium et dimidium nus mensura est modium et dimidium capiens tria autem sata dicuntur ratione capiens tria autem sata dicuntur ratione trium personarum Dei, in quas virtutes trium personarum Dei, in quas virtutes dirigunt aut ratione trium animæ po- dirigunt aut ratione trium animæ po- tentiarum, rationabilis, irascibilis et con- • tentiarum, rationabilis, irascibilis et con- • cupiscibilis, quas ipsæ virtutes implent : cupiscibilis, quas ipsæ virtutes implent : aut ratione trium generum virtutum quæ aut ratione trium generum virtutum quæ nos perficiunt in opere, quæ sunt mora- nos perficiunt in opere, quæ sunt mora- lis, intellectualis, et heroica. Moralis lis, intellectualis, et heroica. Moralis enim ordinat passiones et opera: intel- enim ordinat passiones et opera: intel- lectualis, conceptus (alias, conceptiones) lectualis, conceptus (alias, conceptiones) et electiones heroica autem vires ani- et electiones heroica autem vires ani- males ad mentis metas cohibet. Luc. x111, males ad mentis metas cohibet. Luc. x111, 20 et 21: Cui simile æstimabo regnum 20 et 21: Cui simile æstimabo regnum Dei? Simile est fermento, quod acce- Dei? Simile est fermento, quod acce- ptum mulier abscondit in farinæ sata ptum mulier abscondit in farinæ sata tria. tria.

Tertio, tangit quo effectu sit ista com- Tertio, tangit quo effectu sit ista com- paratio: «Donec fermentatum est to- paratio: «Donec fermentatum est to- tum, hoc est, calore charitatis totum tum, hoc est, calore charitatis totum inflammetur, et Spiritu sancto infunda- inflammetur, et Spiritu sancto infunda- tur. Act. 11, 4: Repleti sunt omnes tur. Act. 11, 4: Repleti sunt omnes Spiritu sancto. Est autem fermentum er- Spiritu sancto. Est autem fermentum er- roris et corruptionis, secundum quod fer- roris et corruptionis, secundum quod fer- mentum est antiqua corrupta pasta: et mentum est antiqua corrupta pasta: et secundum has proprietates non loquitur secundum has proprietates non loquitur hic de fermento: sed de fermento erroris hic de fermento: sed de fermento erroris dicitur, Osee, VII, 4: Quievit paululum dicitur, Osee, VII, 4: Quievit paululum civitas a commistione fermenti, donec civitas a commistione fermenti, donec fermentaretur totum. De fermento corru- fermentaretur totum. De fermento corru- ptionis, I ad Corinth. v, 6: Nescitis quia ptionis, I ad Corinth. v, 6: Nescitis quia

1 Joel, 11, 13 Scindite corda vestra, et non 1 Joel, 11, 13 Scindite corda vestra, et non vestimenta vestra. vestimenta vestra.

2 Cf. III Reg. XVII, 16. 2 Cf. III Reg. XVII, 16.

3 Cf. IV Reg. IV, 41. 3 Cf. IV Reg. IV, 41.

modicum fermentum totam massam cor- modicum fermentum totam massam cor- rumpit? Sed quia hoc non pertinet ad rumpit? Sed quia hoc non pertinet ad propositum, dimittatur, donec de eo sit propositum, dimittatur, donec de eo sit locus tractandi. locus tractandi.

« Hæc omnia locutus est Jesus in 4 « Hæc omnia locutus est Jesus in 4 parabolis ad turbas: et sine parabolis parabolis ad turbas: et sine parabolis non loquebatur eis, non loquebatur eis,

Ut impleretur quod dictum est per Ut impleretur quod dictum est per Prophetam dicentem: Aperiam in Prophetam dicentem: Aperiam in parabolis os meum, eructabo abscon- parabolis os meum, eructabo abscon- dita a constitutione mundi 4. » dita a constitutione mundi 4. »

Postquam tres parabolas in communi Postquam tres parabolas in communi turbis juxta mare ad communem ædifi- turbis juxta mare ad communem ædifi- cationem proposuit, hic post omnes con- cationem proposuit, hic post omnes con- cludit, quæ sit ratio parabolarum : et per cludit, quæ sit ratio parabolarum : et per unius explanationem omnes alias se ex- unius explanationem omnes alias se ex- planasse ostendit. Et ideo hæc (quæ dicta planasse ostendit. Et ideo hæc (quæ dicta sunt) duo in ista parte facit, sicut patet sunt) duo in ista parte facit, sicut patet in littera. in littera.

Primum autem ostendit parabolici Primum autem ostendit parabolici sermonis ad turbas rationem: et ideo sermonis ad turbas rationem: et ideo duo dicit, scilicet, quod parabolice lo- duo dicit, scilicet, quod parabolice lo- quebatur, et probat sic debere fieri per quebatur, et probat sic debere fieri per auctoritatem. auctoritatem.

In primo horum duo dicit: affirmatio- In primo horum duo dicit: affirmatio- nem factorum, et generaliter debere in- nem factorum, et generaliter debere in- telligi semper ita Dominum fuisse lo- telligi semper ita Dominum fuisse lo- cutum. cutum.

Dicit igitur: «Hæc autem omnia locu- Dicit igitur: «Hæc autem omnia locu- tus est Jesus in parabolis: » quæ licet tus est Jesus in parabolis: » quæ licet numero parabolarum non sint multa, numero parabolarum non sint multa, significatione tamen earumdem valde significatione tamen earumdem valde sunt infinita. Proverb. 1, 6: Animadver- sunt infinita. Proverb. 1, 6: Animadver- tet parabolam, et interpretationem, verba tet parabolam, et interpretationem, verba sapientium, et ænigmata eorum. sapientium, et ænigmata eorum. « Ad « Ad turbas, » quorum fuerunt carnalia corda, turbas, » quorum fuerunt carnalia corda, et quibus factorum similitudines facilius et quibus factorum similitudines facilius persuadent quam verba. persuadent quam verba.

« Et sine parabola non locutus est « Et sine parabola non locutus est eis. » Ecce generaliter innuit, qualiter eis. » Ecce generaliter innuit, qualiter

4 Vulgata habet. Psal. LXXVII, 2 Aperiam in 4 Vulgata habet. Psal. LXXVII, 2 Aperiam in parabolis os meum loquar propositiones ab parabolis os meum loquar propositiones ab initio. initio.

IN EVANG. MATTHÆI, XIII-34, 35, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 42. IN EVANG. MATTHÆI, XIII-34, 35, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 42.

se in omnibus divina sapientia rustica se in omnibus divina sapientia rustica simplicitati coaptavit: et in signum hu- simplicitati coaptavit: et in signum hu- jus mater sapientiæ Verbum Dei para- jus mater sapientiæ Verbum Dei para- bolam factam in carne assumpta, pan- bolam factam in carne assumpta, pan- nis pauperibus involvit, et reclinavit in nis pauperibus involvit, et reclinavit in præsepio: quia homo comparatus ju- præsepio: quia homo comparatus ju- mentis insipientibus verbi æterni pabu- mentis insipientibus verbi æterni pabu- lum non caperet, nisi panniculis simili- lum non caperet, nisi panniculis simili- tudinum humanarum involutum esset. tudinum humanarum involutum esset.

« Ut impleretur quod dictum est per « Ut impleretur quod dictum est per Prophetam dicentem. » Prophetam dicentem. »

David in Psalmo LXXVII, 2: « Aperiam David in Psalmo LXXVII, 2: « Aperiam in parabolis os meum, » magna dicturus in parabolis os meum, » magna dicturus (alias docturus) : « eructabo, » cum (alias docturus) : « eructabo, » cum affectu, conceptum intellectus expri- affectu, conceptum intellectus expri- mens: hoc enim sonat eructatio, quæ de mens: hoc enim sonat eructatio, quæ de stomacho vaporem cibi emittit. Psal. stomacho vaporem cibi emittit. Psal. XLIV, 2: Eructavit cor meum verbum XLIV, 2: Eructavit cor meum verbum bonum. Psal. XVIII, 3: Dies diei eructat bonum. Psal. XVIII, 3: Dies diei eructat verbum, cum sapientia perfectis luce verbum, cum sapientia perfectis luce intelligentiæ fulgentibus mysterium regni intelligentiæ fulgentibus mysterium regni Dei ostendit, sed nox nocti indicat scien- Dei ostendit, sed nox nocti indicat scien- tiam, quando parabolis obvolutus, sermo tiam, quando parabolis obvolutus, sermo rusticam mentem, quæ obscura est in- rusticam mentem, quæ obscura est in- struit. «Abscondita a constitutione mun- struit. «Abscondita a constitutione mun- di. » Sapientiam enim Dei in mysterio di. » Sapientiam enim Dei in mysterio verbi absconditam, omnia quæcumque verbi absconditam, omnia quæcumque dixit et fecit Deus, loquuntur. Ad Ro- dixit et fecit Deus, loquuntur. Ad Ro- man. 1, 20 Invisibilia Dei, a creatura man. 1, 20 Invisibilia Dei, a creatura mundi, per ea quæ facta sunt, intellecta, mundi, per ea quæ facta sunt, intellecta, conspiciuntur sempiterna quoque ejus conspiciuntur sempiterna quoque ejus virtus, et divinitas. Totus enim mundus virtus, et divinitas. Totus enim mundus theologia est homini, dum cæli enarrant theologia est homini, dum cæli enarrant gloriam Dei, et opera manuum ejus an- gloriam Dei, et opera manuum ejus an- nuntiat firmamentum 2. nuntiat firmamentum 2.

« Tunc dimissis turbis, venit in do- « Tunc dimissis turbis, venit in do- mum, et accesserunt ad eum discipuli mum, et accesserunt ad eum discipuli ejus, dicentes: Edissere nobis para- ejus, dicentes: Edissere nobis para- bolam zizaniorum agri. » bolam zizaniorum agri. »

Ecce secundum, ubi venit ad explana- Ecce secundum, ubi venit ad explana- tionem seorsum discipulis : nam « venit in tionem seorsum discipulis : nam « venit in domum,» indicans discipulos aliquando domum,» indicans discipulos aliquando

1 Cf. Luc. 11, 6. 1 Cf. Luc. 11, 6.

571 571

etiam debere familiaribus intendere, et etiam debere familiaribus intendere, et sibi vacare. Genes. xxx, 30: Justum est sibi vacare. Genes. xxx, 30: Justum est ut aliquando provideam domui meæ. ut aliquando provideam domui meæ. Sapient. VIII, 16: Intrans in domum Sapient. VIII, 16: Intrans in domum meam, conquiescam cum illa, scilicet meam, conquiescam cum illa, scilicet sapientia: non enim habet amaritudi- sapientia: non enim habet amaritudi- nem conversatio illius, nec tædium con- nem conversatio illius, nec tædium con- victus illius. victus illius.

« Et accesserunt, » desiderio studen- « Et accesserunt, » desiderio studen- di et discendæ veritatis. Psal. XXXIII, di et discendæ veritatis. Psal. XXXIII, 12, 6 Venite, filii, audite me: timorem 12, 6 Venite, filii, audite me: timorem Domini docebo vos... Accedite ad eum, et Domini docebo vos... Accedite ad eum, et illuminamini et facies vestræ non con- illuminamini et facies vestræ non con- fundentur. « Discipuli ejus, » a doctri- fundentur. « Discipuli ejus, » a doctri- nis ejus imbuendi: et ideo nomen ha- nis ejus imbuendi: et ideo nomen ha- bentes discipulorum. « Dicentes, » hoc bentes discipulorum. « Dicentes, » hoc est, instrui petentes : « Edissere nobis est, instrui petentes : « Edissere nobis parabolam zizaniorum agri. » De hac parabolam zizaniorum agri. » De hac potius quærunt quam de alia: quia hæc potius quærunt quam de alia: quia hæc continebat perfidorum reprobationem, continebat perfidorum reprobationem, et gentium fidelium implicite vocatio- et gentium fidelium implicite vocatio- nem ad quod plurimum volebat Apo- nem ad quod plurimum volebat Apo- stolos esse instructos et cautos. Unde et stolos esse instructos et cautos. Unde et de hoc plurima dicet inferius. de hoc plurima dicet inferius.

« Qui respondens ait illis: Qui se- « Qui respondens ait illis: Qui se- minat bonum semen, est Filius homi- minat bonum semen, est Filius homi-

nis. nis.

Ager autem est mundus. Bonum Ager autem est mundus. Bonum vero semen, hi sunt filii regni. Zizania vero semen, hi sunt filii regni. Zizania autem, filii sunt nequam. autem, filii sunt nequam.

Inimicus autem qui seminavit ea, Inimicus autem qui seminavit ea, est diabolus. Messis vero, consumma- est diabolus. Messis vero, consumma- tio sæculi est. Messores autem, Angeli tio sæculi est. Messores autem, Angeli sunt. sunt.

Sicut ergo colliguntur zizania et Sicut ergo colliguntur zizania et igni comburuntur, sic erit in con- igni comburuntur, sic erit in con- summatione sæculi. summatione sæculi.

Mittet Filius hominis Angelos suos, Mittet Filius hominis Angelos suos, et colligent de regno ejus omnia scan- et colligent de regno ejus omnia scan- dala et eos qui faciunt iniquitatem, dala et eos qui faciunt iniquitatem,

Et mittent eos in caminum ignis. Et mittent eos in caminum ignis. Ibi erit fletus et stridor dentium. » Ibi erit fletus et stridor dentium. »

2 Psal. XVIII, 2. 2 Psal. XVIII, 2.

37 37

38 38

39 39

40 40

41 41

42 42

572 572

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. inimicus meus : inimicus meus :

Circa istius parabolæ summalem ex- Circa istius parabolæ summalem ex- planationem dicit novem. planationem dicit novem.

Explanat enim primo seminantem, Explanat enim primo seminantem, dicens «Qui seminat semen bonum, est dicens «Qui seminat semen bonum, est Filius hominis. » Non modo tantum in Filius hominis. » Non modo tantum in carne veniens, sed ab initio mundi, et carne veniens, sed ab initio mundi, et hodie per ora omnium loquentium de hodie per ora omnium loquentium de eo, quod est sapientia perfectorum et eo, quod est sapientia perfectorum et rationalium hominum, et quod est con- rationalium hominum, et quod est con- gruum pabulum jumentorum. Unde, gruum pabulum jumentorum. Unde, Jerem. XXXI, Jerem. XXXI, 27 Seminabo domum 27 Seminabo domum Israel et domum Juda semine hominum, Israel et domum Juda semine hominum, et semine jumentorum. Marc. IV, 33 et et semine jumentorum. Marc. IV, 33 et 34: Multis parabolis loquebatur eis ver- 34: Multis parabolis loquebatur eis ver- bum prout poterant audire: sine para- bum prout poterant audire: sine para- bola autem non loquebatur eis. bola autem non loquebatur eis. Secundo, explanat agrum, dicens: Secundo, explanat agrum, dicens: « Ager autem est mundus. » « Ager autem est mundus. »

Ager ab agendo dictus, eo quod actus Ager ab agendo dictus, eo quod actus surgat in fructum. Cantic. VII, 11: surgat in fructum. Cantic. VII, 11: Egrediamur in agrum, commoremur in Egrediamur in agrum, commoremur in villis. Psal. XXIII, 1: Domini est terra, et villis. Psal. XXIII, 1: Domini est terra, et plenitudo ejus. plenitudo ejus.

Tertio, explanat bonum semen, di- Tertio, explanat bonum semen, di- cens: << Bonum vero semen, hi sunt filii cens: << Bonum vero semen, hi sunt filii regni, » hoc est, ad regnum formati per regni, » hoc est, ad regnum formati per semen et ideo semen vocati sunt, sicut semen et ideo semen vocati sunt, sicut supra diximus. Psal. xxI, 31: Anima supra diximus. Psal. xxI, 31: Anima mea illi vivet: et semen meum serviet mea illi vivet: et semen meum serviet ipsi. ipsi.

Quarto, explanat malum semen, di- Quarto, explanat malum semen, di- cens : « Zizania autem, filii sunt ne- cens : « Zizania autem, filii sunt ne- quam, » propter causam oppositam : quam, » propter causam oppositam : quia semen diaboli ita deformat eos, quia semen diaboli ita deformat eos, quod semen suum dicuntur. Joan. VIII, quod semen suum dicuntur. Joan. VIII, 44 Vos ex patre diabolo estis, et opera 44 Vos ex patre diabolo estis, et opera patris vestri vultis perficere. patris vestri vultis perficere.

Et quinto, declarat inimicum, dicens: Et quinto, declarat inimicum, dicens:

« Inimicus autem qui seminavit ea, « Inimicus autem qui seminavit ea, est diabolus. » est diabolus. »

Daniel. XII, 56: Semen Chanaan, et Daniel. XII, 56: Semen Chanaan, et non Juda, species decepit te, et concu- non Juda, species decepit te, et concu- piscentia subvertit cor tuum. Psal. XII, piscentia subvertit cor tuum. Psal. XII, 4 et 5: Illumina oculos meos ne umquam 4 et 5: Illumina oculos meos ne umquam obdormiam in morte: nequando dicat obdormiam in morte: nequando dicat

eum. eum.

Prævalui Prævalui

adversus adversus

Sexto, declarat messem, dicens: Sexto, declarat messem, dicens: « Messis vero, consummatio sæculi est: « Messis vero, consummatio sæculi est: vel universalis, quando omnes colli- vel universalis, quando omnes colli- guntur vel particularis, quando colli- guntur vel particularis, quando colli- gitur quilibet. Jerem. VIII, 20: Trans- gitur quilibet. Jerem. VIII, 20: Trans- iit messis, finita est æstas: et nos iit messis, finita est æstas: et nos salvati non sumus. Est tamen alia ante salvati non sumus. Est tamen alia ante illam messis, in qua fideles colliguntur illam messis, in qua fideles colliguntur per gratiam in Ecclesiam. Joan. iv, 33: per gratiam in Ecclesiam. Joan. iv, 33: Videte regiones, quia albæ jam sunt ad Videte regiones, quia albæ jam sunt ad

messem. messem.

Septimo, explanat messores, dicens: Septimo, explanat messores, dicens: « Messores autem, Angeli sunt, » quia « Messores autem, Angeli sunt, » quia faciunt ad collectionem cinerum eorum faciunt ad collectionem cinerum eorum qui resurgent, et ad collectioneni ju- qui resurgent, et ad collectioneni ju- dicandorum per ministerium. Hoc OS- dicandorum per ministerium. Hoc OS- tendit Angelus in manu falcem habens, tendit Angelus in manu falcem habens, Apocal. xiv, 14, Joel, 1, 12: Con- Apocal. xiv, 14, Joel, 1, 12: Con- surgant, et ascendant gentes in vallem surgant, et ascendant gentes in vallem Josaphat: quia ibi sedebo ut judicem Josaphat: quia ibi sedebo ut judicem omnes gentes in circuitu. omnes gentes in circuitu. Octavo, tangit modum, Octavo, tangit modum,

dicens: dicens:

« Sicut ergo colliguntur zizania « Sicut ergo colliguntur zizania et igni comburuntur. » et igni comburuntur. »

Infra, xxv, 41: Discedite a me, ma- Infra, xxv, 41: Discedite a me, ma- ledicti, in ignem æternum, qui paratus ledicti, in ignem æternum, qui paratus est diabolo et Angelis ejus. « Sic erit in est diabolo et Angelis ejus. « Sic erit in consummatione sæculi, » quando finis consummatione sæculi, » quando finis erit sæculi istius. Psal. XLIX, 3: Ignis in erit sæculi istius. Psal. XLIX, 3: Ignis in conspectu ejus exardescet, et inflam- conspectu ejus exardescet, et inflam- mabit in circuitu inimicos ejus. mabit in circuitu inimicos ejus.

Et hoc explanat ulterius, dicens: Et hoc explanat ulterius, dicens:

« Mittet Filius hominis. » « Mittet Filius hominis. »

Infra, xxiv, 31: Mittet Filius hominis Infra, xxiv, 31: Mittet Filius hominis Angelos suos cum tuba, et voce magna: Angelos suos cum tuba, et voce magna: et congregabunt electos ejus a quatuor et congregabunt electos ejus a quatuor ventis, a summis cælorum usque ad ter- ventis, a summis cælorum usque ad ter- minos eoruт. « Et colligent de regno minos eoruт. « Et colligent de regno ejus, » hoc est, de societate bonorum, ejus, » hoc est, de societate bonorum, « omnia scandala. » Sapient. XIV, 9 : « omnia scandala. » Sapient. XIV, 9 : Similiter odio sunt Deo impius et impie- Similiter odio sunt Deo impius et impie- tas ejus. Et ideo si scandalum est im- tas ejus. Et ideo si scandalum est im- pietas, et impius scandalum erit. Eccli. pietas, et impius scandalum erit. Eccli.

IN EVANG. MATTHÆI, XIII-41, 42, 43, 44. IN EVANG. MATTHÆI, XIII-41, 42, 43, 44.

xxvii, 26: In verbis tuis dabit scanda- xxvii, 26: In verbis tuis dabit scanda-

lum. Et, Eccli. xxxII, 23: Ne ponas ani- lum. Et, Eccli. xxxII, 23: Ne ponas ani- mæ tuæ scandalum. Infra, XVIII, 7: mæ tuæ scandalum. Infra, XVIII, 7: Væ mundo a scandalis! Et explanat quid Væ mundo a scandalis! Et explanat quid scandala vocat,dicens: « Et eos qui fa- scandala vocat,dicens: « Et eos qui fa- ciunt iniquitatem. » Job, IV, 8 et 9: Vidi ciunt iniquitatem. » Job, IV, 8 et 9: Vidi eos..., qui seminant dolores..., flante eos..., qui seminant dolores..., flante Deo periisse, et spiritu iræ ejus esse con- Deo periisse, et spiritu iræ ejus esse con- sumptos. sumptos.

« Et mittent eos in caminum ignis. » « Et mittent eos in caminum ignis. »

Hoc est, in infernum, ubi ardebunt, Hoc est, in infernum, ubi ardebunt, et non depurabuntur. Malach. iv, 1 : et non depurabuntur. Malach. iv, 1 : Ecce dies Domini veniet succensa quasi Ecce dies Domini veniet succensa quasi caminus et erunt omnes superbi et om- caminus et erunt omnes superbi et om- nes facientes iniquitatem stipula. nes facientes iniquitatem stipula.

: :

Et tangit in camino genera pœnarum, Et tangit in camino genera pœnarum, dicens: « Ibi erit fletus. » Isa. LXV, dicens: « Ibi erit fletus. » Isa. LXV, 14: Præ contritione spiritus ululabitis. 14: Præ contritione spiritus ululabitis. « Et stridor dentium, » quia Job, IV, « Et stridor dentium, » quia Job, IV, 19, dicitur Ad nimium calorem trans- 19, dicitur Ad nimium calorem trans- ibunt ab aquis nivium. Apocal. XVI, 10 ibunt ab aquis nivium. Apocal. XVI, 10 et 11 Commanducaverunt linguas suas et 11 Commanducaverunt linguas suas præ dolore et blasphemaverunt Deum præ dolore et blasphemaverunt Deum coli præ doloribus, et vulneribus suis. coli præ doloribus, et vulneribus suis. Nono autem determinat, quali gloria Nono autem determinat, quali gloria colliguntur bona semina in horrea coeli, colliguntur bona semina in horrea coeli, dicens : dicens :

« Tunc justi fulgebunt sicut sol in « Tunc justi fulgebunt sicut sol in regno Patris eorum. Qui habet aures regno Patris eorum. Qui habet aures audiendi, audiat. » audiendi, audiat. »

Tangit autem quatuor: meritum scili- Tangit autem quatuor: meritum scili- cet, et gloriam, et honorem potestatis, cet, et gloriam, et honorem potestatis, et jus perpetuæ hæreditatis ex affectu et jus perpetuæ hæreditatis ex affectu Patris acquisitum. Patris acquisitum.

Primum notatur in hoc, quod dicit : Primum notatur in hoc, quod dicit : « Justi. » Justitia enim dedit lucem in « Justi. » Justitia enim dedit lucem in merito, et ideo lucem accepit in præ- merito, et ideo lucem accepit in præ- mio et ideo dixit Plato, quod « justitia mio et ideo dixit Plato, quod « justitia «<est sicut hesperus clarissimi fulgoris. » «<est sicut hesperus clarissimi fulgoris. » Proverb. iv, 18 Justorum semita quasi Proverb. iv, 18 Justorum semita quasi lux splendens, procedit et crescit usque lux splendens, procedit et crescit usque

1 Cf. enarrationem in ŷ. 9 hujusce capitis. 1 Cf. enarrationem in ŷ. 9 hujusce capitis. 2 Marc. iv, 34 Sine parabola non loquebatur 2 Marc. iv, 34 Sine parabola non loquebatur

573 573

in perfectam diem. Ad Philip. 11, 15: in perfectam diem. Ad Philip. 11, 15: Inter quos lucetis sicut luminaria in Inter quos lucetis sicut luminaria in mundo. Daniel. XII, 3: Qui ad justitiam mundo. Daniel. XII, 3: Qui ad justitiam erudiunt multos, fulgebunt quasi stellæ erudiunt multos, fulgebunt quasi stellæ in perpetuas æternitates. «< Fulgebunt in perpetuas æternitates. «< Fulgebunt sicut sol. » In fulgore notatur mentis et sicut sol. » In fulgore notatur mentis et corporis luminositas et agilitas : quia corporis luminositas et agilitas : quia sine tempore in momento est ab Oriente sine tempore in momento est ab Oriente in Occidente (alias, ad Occidentem). In in Occidente (alias, ad Occidentem). In sole autem notatur impassibilitas, et spi- sole autem notatur impassibilitas, et spi- ritualitas, sive subtilitas, quæ non intel- ritualitas, sive subtilitas, quæ non intel- ligitur fieri per rarefactionem, sed per ligitur fieri per rarefactionem, sed per subtractionem grossitiei, et ignobilita - subtractionem grossitiei, et ignobilita - tis: quia si ita rara essent futura corpo- tis: quia si ita rara essent futura corpo- ra nostra, tunc non retinerent figuram. ra nostra, tunc non retinerent figuram. Et hanc hæresim missus fuit destruere Et hanc hæresim missus fuit destruere beatus Gregorius in Constantinopolim. beatus Gregorius in Constantinopolim. Sapient. III, 7: Fulgebunt justi et tam- Sapient. III, 7: Fulgebunt justi et tam- quam scintillæ in arundineto discurrent. quam scintillæ in arundineto discurrent. « In regno » autem notatur perfectio « In regno » autem notatur perfectio potestatis « Patris eorum. » Patris au- potestatis « Patris eorum. » Patris au- tem hoc regnum dicitur, quia ex effectu tem hoc regnum dicitur, quia ex effectu (alias, affectu) ipsius jus habent hæredi- (alias, affectu) ipsius jus habent hæredi- tatis. Ad Coloss. I, 12 et 13: Gratias tatis. Ad Coloss. I, 12 et 13: Gratias agentes Deo Patri, qui dignos nos fecit agentes Deo Patri, qui dignos nos fecit in partem sortis sanctorum in lumine in partem sortis sanctorum in lumine qui eripuit nos de potestate tenebrarum, qui eripuit nos de potestate tenebrarum, et transtulit in regnum Filii dilectionis et transtulit in regnum Filii dilectionis

suæ. suæ.

« Qui habet aures audiendi, au- « Qui habet aures audiendi, au- diat. » diat. »

Hoc est supra expositum, et nota est Hoc est supra expositum, et nota est parabolicæ locutionis. Licet hanc autem parabolicæ locutionis. Licet hanc autem solam parabolam hic edisserat, tamen solam parabolam hic edisserat, tamen Marc. Iv, 34, dicitur, quod seorsum om- Marc. Iv, 34, dicitur, quod seorsum om- nia discipulis exponebat2 : quia illi exer- nia discipulis exponebat2 : quia illi exer- citatos habebant sensus ad capienda my- citatos habebant sensus ad capienda my- steria. steria.

« Simile est regnum coelorum the- « Simile est regnum coelorum the- sauro abscondito in agro. » sauro abscondito in agro. »

Hic tangitur secunda parabola penes Hic tangitur secunda parabola penes

eis, seorsum autem discipulis suis disserebat om- eis, seorsum autem discipulis suis disserebat om-

nia. nia.

44 44

574 574

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

perfectum virtutis sumpta, secundum perfectum virtutis sumpta, secundum quod profectus virtutis est studium in quod profectus virtutis est studium in essentia virtutis. Et tangit hic quatuor, essentia virtutis. Et tangit hic quatuor, scilicet quid, cui, et in quo, et propter scilicet quid, cui, et in quo, et propter quid comparetur. Et hæc patebunt in ex- quid comparetur. Et hæc patebunt in ex- positione. positione.

Quid autem comparatur ? Quid autem comparatur ?

« Est regnum coelorum. » « Est regnum coelorum. »

Regnum, inquam, secundum quod est Regnum, inquam, secundum quod est completa virtutis potestas et gratiæ ad completa virtutis potestas et gratiæ ad coelestis gaudii reducens gustum omne coelestis gaudii reducens gustum omne quod est in homine. Sapient. x, 10: quod est in homine. Sapient. x, 10: Ostendit illi regnum Dei, et dedit illi Ostendit illi regnum Dei, et dedit illi scientiam Sanctorum: honestavit illum scientiam Sanctorum: honestavit illum in laboribus, et complevit labores illius. in laboribus, et complevit labores illius. Ad Roman. XIV, 17: Non est regnum Ad Roman. XIV, 17: Non est regnum Dei esca, el potus, sed justitia, el pax, Dei esca, el potus, sed justitia, el pax, et gaudium in Spiritu sancto. et gaudium in Spiritu sancto.

Hoc autem regnum assimilatur terre- Hoc autem regnum assimilatur terre- nis rebus, scilicet, nis rebus, scilicet,

<< Thesauro abscondito in agro. » << Thesauro abscondito in agro. »

In quo tria notantur, quid thesaurus, In quo tria notantur, quid thesaurus, qualiter absconditus, et quid ager in quo qualiter absconditus, et quid ager in quo est absconditus. Thesaurus autem est est absconditus. Thesaurus autem est studium virtutis et sapientiæ, quæ potis- studium virtutis et sapientiæ, quæ potis- sima est virtutum. Proverb. xxi, 20: sima est virtutum. Proverb. xxi, 20: Thesaurus desiderabilis, et oleum in ha- Thesaurus desiderabilis, et oleum in ha- bitaculo justi. II ad Corinth. IV, 7: bitaculo justi. II ad Corinth. IV, 7: Habemus thesaurum istum in vasis ficti- Habemus thesaurum istum in vasis ficti- libus, ut sublimitas sit ex virtute Dei, et libus, ut sublimitas sit ex virtute Dei, et non ex nobis. non ex nobis.

Absconditus autem est iste thesaurus Absconditus autem est iste thesaurus in solitudine silentii, in intentione soli in solitudine silentii, in intentione soli Deo placere desideranti, et in occulta- Deo placere desideranti, et in occulta- tione humili studentem enim virtuti, tione humili studentem enim virtuti, sapientiæ et cœlestibus, oportet amare sapientiæ et cœlestibus, oportet amare solitudinem silentii. Quia dicit Bernar- solitudinem silentii. Quia dicit Bernar- dus quod «< delicata est divina consolatio, dus quod «< delicata est divina consolatio, « non datur admittentibus alienam. » « non datur admittentibus alienam. » Isa. XLV, Isa. XLV, 15 Vere tu es Deus abscondi- 15 Vere tu es Deus abscondi- tus. Job, xxvIII, 18 Trahitur autem tus. Job, xxvIII, 18 Trahitur autem sapientia de occultis. De intentione au- sapientia de occultis. De intentione au- tem, quæ soli Deo placere desiderat, su- tem, quæ soli Deo placere desiderat, su- pra, vi, 3 Nesciat sinistra tua quid fa- pra, vi, 3 Nesciat sinistra tua quid fa- ciat dextera tua. Et ideo dicitur, ibi ciat dextera tua. Et ideo dicitur, ibi

: :

dem, . 6, quod intrandùm est cubicu- dem, . 6, quod intrandùm est cubicu- lum, et clauso ostio orandus est Pater lum, et clauso ostio orandus est Pater noster. Et, ibidem y. 18, quod Pater noster. Et, ibidem y. 18, quod Pater noster qui videt in abscondito, reddet noster qui videt in abscondito, reddet vobis. De absconsione humilitatis dicit vobis. De absconsione humilitatis dicit Gregorius quod « deprædari desiderat, Gregorius quod « deprædari desiderat, « qui thesaurum in via publice portat. » « qui thesaurum in via publice portat. » Job, 11, 21 et 22: Quasi effodientes the- Job, 11, 21 et 22: Quasi effodientes the- saurum gaudentque vehementer, cum saurum gaudentque vehementer, cum i wenerint sepulcrum, ubi scilicet fossus i wenerint sepulcrum, ubi scilicet fossus est thesaurus virtutum. Proverb. 11, 4: est thesaurus virtutum. Proverb. 11, 4: Si quæsieris eam quasi pecuniam, et sic- Si quæsieris eam quasi pecuniam, et sic- ut thesauros effoderis illam. ut thesauros effoderis illam.

« In agro. » Ager est cor humanum. « In agro. » Ager est cor humanum. Jerem. xxx11, 7 : Eme tibi agrum meum, Jerem. xxx11, 7 : Eme tibi agrum meum, qui est in Anathot: tibi enim competit qui est in Anathot: tibi enim competit ex propinquitate ut emas eum. Anathoth, ex propinquitate ut emas eum. Anathoth, sub obedientia interpretatur: quia ad sub obedientia interpretatur: quia ad hoc mandata scripta sunt in corde, ut hoc mandata scripta sunt in corde, ut sub obedientia mandatorum sit cor hu- sub obedientia mandatorum sit cor hu- manum. In verbo enim est absconditus manum. In verbo enim est absconditus thesaurus, sicut dicitur, Job, xxvIII, 21: thesaurus, sicut dicitur, Job, xxvIII, 21: Abscondita est ab oculis omnium viven- Abscondita est ab oculis omnium viven- tium et sic dictum est quid, et cui com- tium et sic dictum est quid, et cui com- paratur. paratur.

Et sequitur in quo : Et sequitur in quo :

« Quem qui invenit homo, abscon- « Quem qui invenit homo, abscon- dit. » dit. »

Tria dicit inventionem, invenientem, Tria dicit inventionem, invenientem, et occultationem. et occultationem.

Inventio per studium inquisitionis, Inventio per studium inquisitionis, hoc est, in frequentatione virtutis, et hoc est, in frequentatione virtutis, et meditatione sapientiæ. Eccli. xiv, 22: meditatione sapientiæ. Eccli. xiv, 22: Beatus vir qui in sapientia morabitur, Beatus vir qui in sapientia morabitur, et qui in justitia sua meditabitur, et in et qui in justitia sua meditabitur, et in sensu cogitabit circumspectionem Dei. sensu cogitabit circumspectionem Dei. Et, Proverb. III, 13 et 14 Beatus homo Et, Proverb. III, 13 et 14 Beatus homo qui invenit sapientiam, et qui affluit qui invenit sapientiam, et qui affluit prudentia. Melior est acquisitio ejus prudentia. Melior est acquisitio ejus negotiatione argenti, et auri primi et pu- negotiatione argenti, et auri primi et pu- rissimi fructus ejus. rissimi fructus ejus.

Inveniens autem est homo nihil irra- Inveniens autem est homo nihil irra- tionabile agens, sed totum quod est ad tionabile agens, sed totum quod est ad intellectun referens. Eccle. XII, intellectun referens. Eccle. XII, 13: 13: Deum time, et mandata ejus observa : Deum time, et mandata ejus observa : hoc est enim omnis homo. Genes. 1, 26: hoc est enim omnis homo. Genes. 1, 26:

IN EVANG. MATTHÆI. XIII-44, 45, 46. IN EVANG. MATTHÆI. XIII-44, 45, 46.

Faciamus hominem ad imaginem et si- Faciamus hominem ad imaginem et si- militudinem nostram. militudinem nostram.

Occultatio autem est dilectio secreti Occultatio autem est dilectio secreti ab humano tumultu. Isa. xxiv, 16: Se- ab humano tumultu. Isa. xxiv, 16: Se- cretum meum mihi, secretum meum mi- cretum meum mihi, secretum meum mi- hi. Unde Judith in superioribus domus hi. Unde Judith in superioribus domus suæ habuit secretum cubiculum, in quo suæ habuit secretum cubiculum, in quo Deo vacabat.. Deo vacabat..

Quare autem sit ista comparatio, se- Quare autem sit ista comparatio, se- quitur : quitur :

« Et præ gaudio illius vadit, et ven- « Et præ gaudio illius vadit, et ven- dit universa quæ habet, et emit agrum dit universa quæ habet, et emit agrum

illum. » illum. »

Et dicit quatuor primum est de in- Et dicit quatuor primum est de in- vento thesauro conceptum gaudium : vento thesauro conceptum gaudium : secundum est ex gaudio ortum virtutis secundum est ex gaudio ortum virtutis majus studium tertium, omnium sæcu- majus studium tertium, omnium sæcu- larium ex jucunda possessione virtutis larium ex jucunda possessione virtutis fastidium: quartum, terrenorum pro spi- fastidium: quartum, terrenorum pro spi- ritualium comparatione oblatum pre- ritualium comparatione oblatum pre- tium. Et hæc patent in littera tium. Et hæc patent in littera

De primo horum dicit : «Præ gau- De primo horum dicit : «Præ gau- dio. » Augustinus : « Gaudium est diffu- dio. » Augustinus : « Gaudium est diffu- « sio animi in conceptione et adeptione « sio animi in conceptione et adeptione « boni. » Ad Philip. iv, 4: Gaudete in « boni. » Ad Philip. iv, 4: Gaudete in Domino semper iterum dico, gaudete. Domino semper iterum dico, gaudete. Isa. Lxı, 10 : Gaudens gaudebo in Do- Isa. Lxı, 10 : Gaudens gaudebo in Do- mino, et exsultabit anima mea in Deo mino, et exsultabit anima mea in Deo

meo. meo.

Et tangit studium, et majorem profe- Et tangit studium, et majorem profe- ctum, quando dicit : « Vadit. » Psal. ctum, quando dicit : « Vadit. » Psal. LXXXIII, 8 Ibunt de virtute in virtutem, LXXXIII, 8 Ibunt de virtute in virtutem, etc. Jerem. LI, 50: Venite, nolite stare : etc. Jerem. LI, 50: Venite, nolite stare : recordamini procul Domini, et Jerusa- recordamini procul Domini, et Jerusa- lem ascendat super cor vestrum. Eze- lem ascendat super cor vestrum. Eze- chiel. 1, 14 Animalia ibant, et reverte- chiel. 1, 14 Animalia ibant, et reverte- bantur in similitudinem fulguris coru- bantur in similitudinem fulguris coru- scantis. Et dicitur, ibidem, y. 17, quod scantis. Et dicitur, ibidem, y. 17, quod non revertebantur cum ambularent, sed non revertebantur cum ambularent, sed unumquodque ante faciem suam gradie- unumquodque ante faciem suam gradie- batur. Et dicit Gregorius, quod « illæ batur. Et dicit Gregorius, quod « illæ « facies sunt facies virtutum. » « facies sunt facies virtutum. »

Sequitur terrenorum fastidium, cum Sequitur terrenorum fastidium, cum dicit: «Et vendit universa quæ habet. » dicit: «Et vendit universa quæ habet. » Matth. xix, 21 Vade, vende quæ habes, Matth. xix, 21 Vade, vende quæ habes,

1 Cf. Judith, vi, ɔ̃. 1 Cf. Judith, vi, ɔ̃.

375 375

et da pauperibus, et habebis thesaurum et da pauperibus, et habebis thesaurum in cœlo. Matth. xix, 27: Ecce nos reli- in cœlo. Matth. xix, 27: Ecce nos reli- quimus omnia, et secuti sumus te. quimus omnia, et secuti sumus te.

Et notabile est, quod dicit, « quæ ha- Et notabile est, quod dicit, « quæ ha- bet, » quia si haberetur a divitiis, non bet, » quia si haberetur a divitiis, non venderet eas, sed potius divitiæ vende- venderet eas, sed potius divitiæ vende- rent eum diabolo. I ad Timoth. vi, 9: rent eum diabolo. I ad Timoth. vi, 9: Qui volunt divites fieri, incidunt in ten- Qui volunt divites fieri, incidunt in ten- tationem, et in laqueum diaboli. Adhuc tationem, et in laqueum diaboli. Adhuc notabile est quod dicit, « universa, » notabile est quod dicit, « universa, » non sibi partem retinens: sicut Ananias non sibi partem retinens: sicut Ananias et Saphira, qui fraudaverunt de pretio et Saphira, qui fraudaverunt de pretio agri terreni: et ideo morti addicti sunt 2. agri terreni: et ideo morti addicti sunt 2.

Sequitur commutatio, cum dicit: << Et Sequitur commutatio, cum dicit: << Et emit agrum illum, » Cor scilicet cum emit agrum illum, » Cor scilicet cum thesauro quia cum terrenis haberi non thesauro quia cum terrenis haberi non potest. Supra, v1, 21: Ubi est thesaurus potest. Supra, v1, 21: Ubi est thesaurus tuus, ibi est et cor tuum. Unde Plato tuus, ibi est et cor tuum. Unde Plato pondus auri projecit in mare, dicens : pondus auri projecit in mare, dicens : Melius est perdi aurum quam cor. Pro- Melius est perdi aurum quam cor. Pro- Consideravit Consideravit verb. xxx1, 16 et 18 : verb. xxx1, 16 et 18 : agrum, et emit eum: de fructu manuum agrum, et emit eum: de fructu manuum suarum plantavit vineam... Gustavit, suarum plantavit vineam... Gustavit, et vidit quia bona est negotiatio ejus. et vidit quia bona est negotiatio ejus.

«Iterum simile est regnum coelorum «Iterum simile est regnum coelorum homini negotiatori, quærenti bonas homini negotiatori, quærenti bonas margaritas. margaritas.

Inventa autem una pretiosa marga- Inventa autem una pretiosa marga- rita, abiit, et vendidit omnia quæ ha- rita, abiit, et vendidit omnia quæ ha- buit, et emit eam. » buit, et emit eam. »

Hic tangitur profectus in comparatio- Hic tangitur profectus in comparatio- ne ad finem. Finis autem simpliciter est ne ad finem. Finis autem simpliciter est Christus. Ad Roman. x, 4: Finis legis, Christus. Ad Roman. x, 4: Finis legis, Christus, ad justitiam omni credenti. Christus, ad justitiam omni credenti. Est autem finis citra finem, qui est ter- Est autem finis citra finem, qui est ter- minus conjungens nos fini ultimo, et hic minus conjungens nos fini ultimo, et hic (alias, hæc) est veritas in intellectu de (alias, hæc) est veritas in intellectu de sensibus Scripturarum, sicut de conchi- sensibus Scripturarum, sicut de conchi- liis eruta: et est dulcedo bonitatis, vel liis eruta: et est dulcedo bonitatis, vel vitæ cœlestis in affectu de conchis studio- vitæ cœlestis in affectu de conchis studio- rum collecta Christus autem de concha rum collecta Christus autem de concha uteri virginalis acceptus est: et ita ista uteri virginalis acceptus est: et ita ista significantur per margaritas. significantur per margaritas.

: :

Sunt autem hic notanda quinque, sci- Sunt autem hic notanda quinque, sci- 2 Cf. Act. v, 2 et seq. 2 Cf. Act. v, 2 et seq.

45 45

46 46

576 576

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

licet quid, cui, secundum quid, propter tenuissimus fumus hyacinthinus. Splen- licet quid, cui, secundum quid, propter tenuissimus fumus hyacinthinus. Splen-

quid, et qualiter comparatur. quid, et qualiter comparatur. Quid autem dicit : Quid autem dicit :

<< Iterum. » << Iterum. »

: :

Sicut enim in studiis virtutis, et ju- Sicut enim in studiis virtutis, et ju- stitiæ regni coelorum, et in forma virtu- stitiæ regni coelorum, et in forma virtu- tis ita iterum in fine comparatur terre- tis ita iterum in fine comparatur terre- nis, ut nihil ex eo lateat quod nobis hu- nis, ut nihil ex eo lateat quod nobis hu- mano modo non demonstretur. Act. xx, mano modo non demonstretur. Act. xx, 27 Non subterfugi, quominus annun- 27 Non subterfugi, quominus annun- tiarem omne consilium Dei vobis. Joan. tiarem omne consilium Dei vobis. Joan. xv, 15 Omnia quæcumque audivi a xv, 15 Omnia quæcumque audivi a Patre meo, nota feci vobis. « Simile est Patre meo, nota feci vobis. « Simile est regnum cælorum, » hoc est, decor regni regnum cælorum, » hoc est, decor regni coelorum. Sapient. v, 17: Accipient re- coelorum. Sapient. v, 17: Accipient re- gnum decoris, et diadema speciei de ma- gnum decoris, et diadema speciei de ma- nu Domini. nu Domini.

Et dicit cui : Et dicit cui :

«< Homini negotiatori. » «< Homini negotiatori. »

Non negotiatur nisi homo. Ad quid Non negotiatur nisi homo. Ad quid ergo addit « Homini negotiatori? » ergo addit « Homini negotiatori? » Dicendum, quod instruit quoniam per Dicendum, quod instruit quoniam per intellectum mentis negotiatur veritatem, intellectum mentis negotiatur veritatem, et per affectum, dulcedinem hæc enim et per affectum, dulcedinem hæc enim sunt, quæ in anima superiora sunt. Pro- sunt, quæ in anima superiora sunt. Pro- verb. xxxi, 14 Facta est quasi navis verb. xxxi, 14 Facta est quasi navis institoris (sive negotiatoris), de longe institoris (sive negotiatoris), de longe portans panem suum. Luc. XIX, 13: Ne- portans panem suum. Luc. XIX, 13: Ne- gotiamini dum venio. Negotium dicitur gotiamini dum venio. Negotium dicitur negans otium quia multam malitiam negans otium quia multam malitiam docuit oliositas'. Sic autem non se ha- docuit oliositas'. Sic autem non se ha- bet, qui quærit Christum, et ea quæ bet, qui quærit Christum, et ea quæ conjungunt Christo, veritatem et dulce- conjungunt Christo, veritatem et dulce- dinem Spiritus. Sapient. VII, 2: Hanc dinem Spiritus. Sapient. VII, 2: Hanc amavi, et exquisivi a juventute mea. amavi, et exquisivi a juventute mea. Tangit autem in quo : Tangit autem in quo :

dor autem argenti est sicut si clare lu- dor autem argenti est sicut si clare lu- cens penetrat in aquam limpidam : et cens penetrat in aquam limpidam : et sic color bonæ margaritæ ex luce est sic color bonæ margaritæ ex luce est clara, et perspi uitate aquæ limpidæ, et clara, et perspi uitate aquæ limpidæ, et supernatante fumo hyacinthino tenui supernatante fumo hyacinthino tenui valde et subtili, et vix notabili. Lux au- valde et subtili, et vix notabili. Lux au- tem est sapientiæ. Unde, Sapient. vII, tem est sapientiæ. Unde, Sapient. vII, 29 Luci comparata, invenitur prior. 29 Luci comparata, invenitur prior. Aqua autem est per metas puræ et refri- Aqua autem est per metas puræ et refri- geratæ castitatis. Ezechiel. xxxv1, 25: geratæ castitatis. Ezechiel. xxxv1, 25: Effundam super vos aquam mundam, et Effundam super vos aquam mundam, et mundabimini ab omnibus inquinamentis mundabimini ab omnibus inquinamentis vestris. Hujus autem signum est, quod vestris. Hujus autem signum est, quod ostrea et conchilia, quæ margaritas por- ostrea et conchilia, quæ margaritas por- tant, hoc inter omnia animalia habent tant, hoc inter omnia animalia habent proprium, quod numquam coeunt, nec proprium, quod numquam coeunt, nec per commistionem generant (alias, ge- per commistionem generant (alias, ge- nerantur), sed potius lumine lunæ, cujus nerantur), sed potius lumine lunæ, cujus lumen est sicut argentum, ut dicunt al- lumen est sicut argentum, ut dicunt al- chimici et hoc lumen conceptum in chimici et hoc lumen conceptum in humido viscoso sicco format et colorat humido viscoso sicco format et colorat margaritam. Fumus autem hyacinthinus margaritam. Fumus autem hyacinthinus desuper natans, coelestis est sapor in desuper natans, coelestis est sapor in mente. Ad Coloss. 111, 2: Quæ sursum mente. Ad Coloss. 111, 2: Quæ sursum sunt sapite, non quæ super terram. sunt sapite, non quæ super terram.

: :

Natura autem margaritæ est in cœlo Natura autem margaritæ est in cœlo habere efficientem, quæ est lumen lunæ : habere efficientem, quæ est lumen lunæ : in humore roscido (qui in ripa maris in humore roscido (qui in ripa maris colligitur in mane) habere materiam se- colligitur in mane) habere materiam se- minalem in conclusione, conchilia ha- minalem in conclusione, conchilia ha- bere locum formationis quasi matricem : bere locum formationis quasi matricem : in animali mundissimo et castissimo in animali mundissimo et castissimo habere naturalem suæ substantiæ virtu- habere naturalem suæ substantiæ virtu- tem. Et hoc competit: quia per lumen tem. Et hoc competit: quia per lumen lunæ, sicut diximus, conceptum in humi- lunæ, sicut diximus, conceptum in humi- do roscido, quod ex hoc quod in animali do roscido, quod ex hoc quod in animali imbibitur, viscosatur et siccatur, gene- imbibitur, viscosatur et siccatur, gene- rantur margaritæ. Sancti autem veritati rantur margaritæ. Sancti autem veritati et dulcedini divinæ studentes, e cœlo et dulcedini divinæ studentes, e cœlo omnia concipiunt, splendore cœlesti om- omnia concipiunt, splendore cœlesti om- « Quærenti bonas margaritas. « Quærenti bonas margaritas. nia concipientes. Daniel. x1, 3 : Qui nia concipientes. Daniel. x1, 3 : Qui docti fuerint, fulgebunt quasi splendor docti fuerint, fulgebunt quasi splendor Bonæ margaritæ dicuntur colore et firmamenti, humore roscido, quod in- Bonæ margaritæ dicuntur colore et firmamenti, humore roscido, quod in- effectu. Colore meliores sunt : effectu. Colore meliores sunt : splendorem aluminis pluviosi exhibent, splendorem aluminis pluviosi exhibent, qui est splendor argenti, cui supernatat qui est splendor argenti, cui supernatat

1 Eccli. XXXIII, 29. 1 Eccli. XXXIII, 29.

» »

quæ quæ

funditur ex gratia Dei in se non vacua. funditur ex gratia Dei in se non vacua. Isa. xxvi, 19: Ros lucis ros tuus, et ter- Isa. xxvi, 19: Ros lucis ros tuus, et ter- ram, etc. Isa. XLV, 8: Rorate, cæli, de- ram, etc. Isa. XLV, 8: Rorate, cæli, de-