532 532

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

« Et venerunt volucres coeli, etc. » « Et venerunt volucres coeli, etc. »

Volucres significant dæmones. Unde, Volucres significant dæmones. Unde, Apocal. xvIII, 2, dicitur, quod, Baby- Apocal. xvIII, 2, dicitur, quod, Baby- lon facta est custodia omnis volucris im- lon facta est custodia omnis volucris im- mundæ. Cor enim tritum peccati et de- mundæ. Cor enim tritum peccati et de- lectationum consuetudine in profundum lectationum consuetudine in profundum sui verbum non recipit, sed in superficie sui verbum non recipit, sed in superficie quasi non coopertum jacet quia nec af- quasi non coopertum jacet quia nec af- fectu, nec intellectu cooperitur, sed ex- fectu, nec intellectu cooperitur, sed ex- positum in propatulo avibus devorandum positum in propatulo avibus devorandum exponitur. Unde, Eccli. 11, 27, dicitur: exponitur. Unde, Eccli. 11, 27, dicitur: Cor durum habebit male in novissimo. Cor durum habebit male in novissimo. Venit autem volucris, cum tentando cir- Venit autem volucris, cum tentando cir- cumvolat. Unde, supra, iv, 3: Accedens cumvolat. Unde, supra, iv, 3: Accedens tentator dixit ei. tentator dixit ei.

Comedit autem, quando in se trajicit, Comedit autem, quando in se trajicit, et sibi incorporat. Deuter. xxx11, 24 : et sibi incorporat. Deuter. xxx11, 24 : Devorabunt eos aves morsu amarissimo. Devorabunt eos aves morsu amarissimo. Ezechiel. xxxix, 4: Feris, avibus, omni- Ezechiel. xxxix, 4: Feris, avibus, omni- que volatili, et bestiis terræ dedi te ad que volatili, et bestiis terræ dedi te ad devorandum. devorandum.

Et attende, quod non dicit quod semi- Et attende, quod non dicit quod semi- nans alia projecit secus vias, vel in spi- nans alia projecit secus vias, vel in spi- nas quia seminans sine distinctione pro- nas quia seminans sine distinctione pro- jicit, ne personarum sit acceptor : et jicit, ne personarum sit acceptor : et numquam ex intentione projecit in locum numquam ex intentione projecit in locum ubi pereat sed aliquando cadit ex fundi ubi pereat sed aliquando cadit ex fundi malitia ab intentione projicientis et hoc malitia ab intentione projicientis et hoc est, quod dicit, « ceciderunt. » Jacob. II, est, quod dicit, « ceciderunt. » Jacob. II, 1 Nolite in personarum acceptione ha- 1 Nolite in personarum acceptione ha- bere fidem Domini nostri Jesu Christi bere fidem Domini nostri Jesu Christi gloriæ. Sic ergo comeditur, quod cadit gloriæ. Sic ergo comeditur, quod cadit juxta viam. Quia aut in granis ab avibus juxta viam. Quia aut in granis ab avibus colligitur, aut natum a bestiis transeun- colligitur, aut natum a bestiis transeun- tibus decerpitur. Osee, VII, 7: Culmus tibus decerpitur. Osee, VII, 7: Culmus stans non est in eo, germen non faciet stans non est in eo, germen non faciet farinam quod et si fecerit, alieni come- farinam quod et si fecerit, alieni come- dent eam. Psal. LXXIX, 13: Vindemiant dent eam. Psal. LXXIX, 13: Vindemiant eam omnes qui prætergrediuntur viam. eam omnes qui prætergrediuntur viam.

« Alia ceciderunt in petrosa. « Alia ceciderunt in petrosa.

Secunda est fundi malitia, quæ est Secunda est fundi malitia, quæ est cordis duritia, quæ nec timore, nec com- cordis duritia, quæ nec timore, nec com- minatione frangitur: nec pietate, nec minatione frangitur: nec pietate, nec amore promissionum emollitur. Intentio amore promissionum emollitur. Intentio autem istius partis est in sex proprietati- autem istius partis est in sex proprietati- bus mali fundi, ex petrosis. Prima qui- bus mali fundi, ex petrosis. Prima qui-

dem est, quod fundus subtus sit petra : dem est, quod fundus subtus sit petra : secunda est, quod supra petram parum secunda est, quod supra petram parum sit de terra et quia radius incidens in sit de terra et quia radius incidens in petram reflectit radium, multiplicatur ibi petram reflectit radium, multiplicatur ibi calor, quem diu continet dura petra, et calor, quem diu continet dura petra, et ideo modica desuper terra sicca est, et ideo modica desuper terra sicca est, et incensa, conversa quasi in pulverem. incensa, conversa quasi in pulverem. Venit autem aliquando humidum, et in- Venit autem aliquando humidum, et in- fundit incensam terram, et ab illo alieno fundit incensam terram, et ab illo alieno humido, quod fundo non est connatura- humido, quod fundo non est connatura- le, continuo cadens ibi semen exoritur : le, continuo cadens ibi semen exoritur : eo quod multam terram, non habuit, in eo quod multam terram, non habuit, in cujus profundo latens, paulatim coale- cujus profundo latens, paulatim coale- scens in terra foveretur: et hoc est ter- scens in terra foveretur: et hoc est ter- tia et quarta continuo enim exoritur, tia et quarta continuo enim exoritur, quia non protectum a sole tangitur, et quia non protectum a sole tangitur, et ideo supra naturæ vires pullulare com- ideo supra naturæ vires pullulare com- pellitur, altitudinem, sive profunditatem pellitur, altitudinem, sive profunditatem terræ non habens, quæ non in superfi- terræ non habens, quæ non in superfi- cie, sed in profundo ferax esse dignosci- cie, sed in profundo ferax esse dignosci- tur, quam feracitatem parum terræ are- tur, quam feracitatem parum terræ are- factæ non habet. Quinta, æstuatio solis, factæ non habet. Quinta, æstuatio solis, cujus radii reduplicantur et multiplican- cujus radii reduplicantur et multiplican- tur repercussi a fundo solido, et ideo ca- tur repercussi a fundo solido, et ideo ca- lorem loci generant intensivum, et ideo lorem loci generant intensivum, et ideo arent et hæc quinta. Arida autem re- arent et hæc quinta. Arida autem re- manent non habentia radices fixas in pro- manent non habentia radices fixas in pro- fundum, a quibus sugant restitutionem fundum, a quibus sugant restitutionem humidi, quod ex calore solis et loci est humidi, quod ex calore solis et loci est arefectum. Et hoc est, quod dicit se- arefectum. Et hoc est, quod dicit se- cundum litteram. cundum litteram.

Fundus autem lapideus cor lapideum Fundus autem lapideus cor lapideum est, ut supra diximus. Ezechiel. XI, 19: est, ut supra diximus. Ezechiel. XI, 19: Auferam cor lapideum de carne eorum. Auferam cor lapideum de carne eorum. Jerem. v, 3 Induraverunt facies suas su- Jerem. v, 3 Induraverunt facies suas su- pra petram, et noluerunt reverti. Isa. XXII, pra petram, et noluerunt reverti. Isa. XXII, 16: Excidisti in excelso memoriale dili- 16: Excidisti in excelso memoriale dili- genter, in terra tabernaculum tibi. Pauca genter, in terra tabernaculum tibi. Pauca desuper terra est species pietatis et reli- desuper terra est species pietatis et reli- gionis christianæ, quæ facit levitatem gionis christianæ, quæ facit levitatem animæ obedientis verbo, ut dicit Glossa. animæ obedientis verbo, ut dicit Glossa. Zachar. 11, 12: Possidebit Dominus Ju- Zachar. 11, 12: Possidebit Dominus Ju- dam partem suam in terra sanctificata. dam partem suam in terra sanctificata. Quod autem continuo oriuntur, potius est Quod autem continuo oriuntur, potius est animi levitas, quam virtutis probitas. Ge- animi levitas, quam virtutis probitas. Ge- nes. XLIX, 4 Effusus es sicut aqua, non nes. XLIX, 4 Effusus es sicut aqua, non crescas. Job, XXIV, 18: Levis est super fa- crescas. Job, XXIV, 18: Levis est super fa- ciem aquæ. Sol autem æstuans est tribu- ciem aquæ. Sol autem æstuans est tribu- latio angustians. Jacob. 1, 11: Exortus latio angustians. Jacob. 1, 11: Exortus

IN EVANG. MATTHÆI, XIII-5,6,7,8,9. IN EVANG. MATTHÆI, XIII-5,6,7,8,9.

est sol cum ardore, et arefecit fænum, et est sol cum ardore, et arefecit fænum, et flos ejus decidit, et decor vultus ejus de- flos ejus decidit, et decor vultus ejus de- periit et tunc æstuat per impatientiam. periit et tunc æstuat per impatientiam. Proverb. xxvi, 17: Sicut qui apprehen- Proverb. xxvi, 17: Sicut qui apprehen- dit auribus canem, sic qui transit impa- dit auribus canem, sic qui transit impa- tiens, et commiscetur rixæ alterius. tiens, et commiscetur rixæ alterius. Apocal. xvi, 8 et 9: Datum est illi, sci- Apocal. xvi, 8 et 9: Datum est illi, sci- licet diabolo, æstu affligere homines, et licet diabolo, æstu affligere homines, et igni et æstuaverunt homines æstu mag- igni et æstuaverunt homines æstu mag- no. Jonæ, iv, 8: Percussit sol super ca- no. Jonæ, iv, 8: Percussit sol super ca- put Jonæ, et æstuabat. put Jonæ, et æstuabat.

«Et quia non habebant radicem, sci- «Et quia non habebant radicem, sci- licet charitatis, aruerunt. » Radix enim licet charitatis, aruerunt. » Radix enim charitatis est ad bonum sugendum, et ra- charitatis est ad bonum sugendum, et ra- dix timoris contra malum: una sugit dix timoris contra malum: una sugit ex promissis, et altera ex cominina- ex promissis, et altera ex cominina- tionibus. De prima, ad Ephes. 1, 17: tionibus. De prima, ad Ephes. 1, 17: In charitate radicati, et fundati. De In charitate radicati, et fundati. De secunda, Eccli. 1, 25: Radix sapien- secunda, Eccli. 1, 25: Radix sapien- tiæ est timere Deum. Job, xv, 29: Non tiæ est timere Deum. Job, xv, 29: Non mittet in terra radicem suam: et ideo mittet in terra radicem suam: et ideo dicitur, Isa. xv, 6: Aruit herba, defecit dicitur, Isa. xv, 6: Aruit herba, defecit germen, viror omnis interiil. Joel, 1, 11: germen, viror omnis interiil. Joel, 1, 11: Periit messis agri. Apocal. xiv, 15 : Aruit Periit messis agri. Apocal. xiv, 15 : Aruit messis terræ. messis terræ.

« Alia ceciderunt in spinas. » « Alia ceciderunt in spinas. »

Spina propter acutum calidum in ter- Spina propter acutum calidum in ter- restri sicco, quod in circuitu de centro ad restri sicco, quod in circuitu de centro ad superficiem ebullit angulos in acutissi- superficiem ebullit angulos in acutissi- mum acuens et ideo totum locum per mum acuens et ideo totum locum per circuitum spissa contegens umbra, nec circuitum spissa contegens umbra, nec calorem luminis, nec humorem roris calorem luminis, nec humorem roris loco dirigens, malitiam facit fundi. Fri- loco dirigens, malitiam facit fundi. Fri- gidum enim umbræ calorem impedit vi- gidum enim umbræ calorem impedit vi- vificum, et obscuritas tota luminis cœli vificum, et obscuritas tota luminis cœli impedit beneficium, et sic est cor terrenis impedit beneficium, et sic est cor terrenis obumbratum sollicitudinibus mundi spi- obumbratum sollicitudinibus mundi spi- nosum et compunctum, in quo refriguit nosum et compunctum, in quo refriguit charitas. Hoc est fundi hujus allegori- charitas. Hoc est fundi hujus allegori- cum significatum, Jerem. iv, 3: Novate cum significatum, Jerem. iv, 3: Novate vobis novale, et nolite serere super spi- vobis novale, et nolite serere super spi-

nas. nas.

: :

Unde sequitur « Creverunt spinæ, » Unde sequitur « Creverunt spinæ, » profundius radicatæ. Genes. II, 18: profundius radicatæ. Genes. II, 18: Spinas et tribulos germinabit tibi. Pro- Spinas et tribulos germinabit tibi. Pro-

1 Psal. LXIV, 14. 1 Psal. LXIV, 14.

553 553

verb. xxiv, 30 et 31 Per agrum pigri verb. xxiv, 30 et 31 Per agrum pigri hominis transivi, et per vineam viri hominis transivi, et per vineam viri stulti: et ecce totum repleverant urticæ, stulti: et ecce totum repleverant urticæ, et operuerant superficiem ejus spinæ. et operuerant superficiem ejus spinæ.

« «

Suffocaverunt, » exstinguendo Suffocaverunt, » exstinguendo quod in semine erat vivifici caloris. quod in semine erat vivifici caloris. Jerem. XII, 13: Seminaverunt triticum, Jerem. XII, 13: Seminaverunt triticum, et spinas messuerunt. Isa. vu, 23: In et spinas messuerunt. Isa. vu, 23: In spinas et in vepreserunt. spinas et in vepreserunt.

« Alia vero ceciderunt in terram « Alia vero ceciderunt in terram bonam. » bonam. »

Quarta differentia est boni fundi, qui Quarta differentia est boni fundi, qui intelligitur ex dispositione bona, quod intelligitur ex dispositione bona, quod sit carens tribus inductis, pinguis, cali- sit carens tribus inductis, pinguis, cali- dus, et humidus, temperate, profunde dus, et humidus, temperate, profunde fossus, planus, humilis, ad quem defluat fossus, planus, humilis, ad quem defluat pinguedo montium: quia valles abunda- pinguedo montium: quia valles abunda- bunt frumento'. Pinguis quidem devo- bunt frumento'. Pinguis quidem devo- tione, planus mansuetudine, fossus sar- tione, planus mansuetudine, fossus sar- culo disciplinæ, calidus charitate, humi- culo disciplinæ, calidus charitate, humi- dus visceribus pietatis et infusione la- dus visceribus pietatis et infusione la- crymarum, pluvia doctrinæ madescens, crymarum, pluvia doctrinæ madescens, et rore gratiæ stillans. Deuter. vш, 7: et rore gratiæ stillans. Deuter. vш, 7: Introducet te Dominus in terram bonam. Introducet te Dominus in terram bonam. Psal. xxxvi, 3: Inhabita terram, et pa- Psal. xxxvi, 3: Inhabita terram, et pa- sceris in divitiis ejus. Numer. xiv, 7: sceris in divitiis ejus. Numer. xiv, 7: Terra quam circuimus, valde bona est. Terra quam circuimus, valde bona est. Et tangit fructus distinctionem : Et tangit fructus distinctionem :

« Et dabunt fructum, aliud centesi- « Et dabunt fructum, aliud centesi- mum, aliud sexagesimum, etc. » mum, aliud sexagesimum, etc. »

Ad litteram, terræ diversitas in boni- Ad litteram, terræ diversitas in boni- tate distinguitur multiplici redditione tate distinguitur multiplici redditione fructus mala autem non solum dimi- fructus mala autem non solum dimi- nuit, sed etiam naturam seminis in pe- nuit, sed etiam naturam seminis in pe- jus pervertit, siliginem pro tritico produ- jus pervertit, siliginem pro tritico produ- cens, et aliquando lolium. Est autem cens, et aliquando lolium. Est autem centenarius numerus quadratus ex ductu centenarius numerus quadratus ex ductu denarii in seipsum in quadrum: quia denarii in seipsum in quadrum: quia decies decem sunt centum : et hoc com- decies decem sunt centum : et hoc com- petit virginibus. Hæ enim delectabilia petit virginibus. Hæ enim delectabilia quinque sensuum exteriorum, et quin- quinque sensuum exteriorum, et quin- que interiorum, qui simul sunt decem, que interiorum, qui simul sunt decem, in decem præcepta ducunt. Interiores in decem præcepta ducunt. Interiores

554 554

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

autem sunt, ut dicunt Philosophi, sensus autem sunt, ut dicunt Philosophi, sensus communis, imaginum repræsentativa, communis, imaginum repræsentativa, phantasia, æstimativa, et memoria: ex phantasia, æstimativa, et memoria: ex quibus in sensu communi nihil carnale quibus in sensu communi nihil carnale componunt in rebus in imaginativa componunt in rebus in imaginativa nihil in corde prospiciunt rebus absenti- nihil in corde prospiciunt rebus absenti- bus per phantasiam nihil fingunt car- bus per phantasiam nihil fingunt car- nalium per æstimativam nihil concu- nalium per æstimativam nihil concu- piscunt per memoriam nihil recolunt de piscunt per memoriam nihil recolunt de præterito. Et hæc ducunt in obedientiam præterito. Et hæc ducunt in obedientiam mandatorum centuplicato fructu germi- mandatorum centuplicato fructu germi- nantes. Viduæ propter sex opera miseri- nantes. Viduæ propter sex opera miseri- cordiæ in denarium mandatorum ducta, cordiæ in denarium mandatorum ducta, sexagesimum habent et conjugati pro- sexagesimum habent et conjugati pro- pter tria bona conjugii, quæ in obedien- pter tria bona conjugii, quæ in obedien- tiam ducta mandatorum, habent trigesi- tiam ducta mandatorum, habent trigesi- mum, quia non est salus (alias, fructus) mum, quia non est salus (alias, fructus) alicui statui nisi cum obedientia manda- alicui statui nisi cum obedientia manda- torum inferius tamen alias etiam hujus torum inferius tamen alias etiam hujus assignabimus rationes. assignabimus rationes.

Quia autem parabola allegorice spiri- Quia autem parabola allegorice spiri- tualia pronuntiat, ideo ad intellectum tualia pronuntiat, ideo ad intellectum spiritualem invitat, dicens: spiritualem invitat, dicens:

« Qui habet aures, etc. » « Qui habet aures, etc. »

Exterius, audiendi interius, ita quod Exterius, audiendi interius, ita quod exterior auditus ad interiorem dirigat, exterior auditus ad interiorem dirigat, « audiat. » Eccli. III, 31 Auris bona « audiat. » Eccli. III, 31 Auris bona audiet cum omni concupiscentia sapien- audiet cum omni concupiscentia sapien- tiam. Ad Roman. x, 17: Fides ex audi- tiam. Ad Roman. x, 17: Fides ex audi- tu, auditus autem per verbum Christi. tu, auditus autem per verbum Christi. Et præcipue dicit hoc de fructus distin- Et præcipue dicit hoc de fructus distin- ctione. Genes. xxvi, 12: Sevit Isaac, et ctione. Genes. xxvi, 12: Sevit Isaac, et invenit in ipso anno centuplum. Joan. invenit in ipso anno centuplum. Joan. xv, 8 In hoc clarificatus est Pater xv, 8 In hoc clarificatus est Pater meus, ut fructum plurimum afferatis, meus, ut fructum plurimum afferatis, et efficiamini mei discipuli. Spirituali et efficiamini mei discipuli. Spirituali enim auditu opus est in ista distinctione enim auditu opus est in ista distinctione fructus. Continentiæ autem ideo inter fructus. Continentiæ autem ideo inter virtutes fructus spiritualiter attribuitur, virtutes fructus spiritualiter attribuitur, quia fructus est inhæsio propter se gu- quia fructus est inhæsio propter se gu- stui et refectioni dulcedinis continentia stui et refectioni dulcedinis continentia autem cohibet dulcedinem carnis, et autem cohibet dulcedinem carnis, et ideo debetur ei dulcedo spiritus in fru- ideo debetur ei dulcedo spiritus in fru- ctu et secundum quod magis et minus ctu et secundum quod magis et minus continet, ita magis et minus debetur ei continet, ita magis et minus debetur ei

de fructu. de fructu.

Hæc est igitur intentio primæ parabo- Hæc est igitur intentio primæ parabo- læ. læ.

« Et accedentes discipuli dixerunt « Et accedentes discipuli dixerunt ei Quare in parabolis loqueris eis ? » ei Quare in parabolis loqueris eis ? »

Hic tangitur ratio, quare in parabolis Hic tangitur ratio, quare in parabolis loquebatur. Et tanguntur tria, scilicet loquebatur. Et tanguntur tria, scilicet Discipulorum quæstio, quæ est causa Discipulorum quæstio, quæ est causa redditæ rationis : et ratio Salvatoris redditæ rationis : et ratio Salvatoris tangens dispositionem imperitorum, qui- tangens dispositionem imperitorum, qui- bus loquendum est in parabolis et ratio bus loquendum est in parabolis et ratio ostendens dispositionem discipulorum, ostendens dispositionem discipulorum, quibus loquendum est sine parabolis. quibus loquendum est sine parabolis.

Dicit ergo « Accedentes discipuli, » Dicit ergo « Accedentes discipuli, » causa familiaritatis ex benignitate Ma- causa familiaritatis ex benignitate Ma- gistri. « Quare in parabolis loqueris gistri. « Quare in parabolis loqueris eis ? » Adhuc enim carnales discipuli eis ? » Adhuc enim carnales discipuli nesciverunt distantiam inter parvulos et nesciverunt distantiam inter parvulos et perfectos, nescientes quod parvuli in- perfectos, nescientes quod parvuli in- strui non possunt nisi manuducti per strui non possunt nisi manuducti per similitudines corporalium ad doctrinam similitudines corporalium ad doctrinam spiritualium. I ad Corinth. XIII, 11 : spiritualium. I ad Corinth. XIII, 11 : Cum essem parvulus, loquebar ut par- Cum essem parvulus, loquebar ut par- vulus, sapiebam ut parvulus, cogitabam vulus, sapiebam ut parvulus, cogitabam ut parvulus. Hæc enim est causa, quare ut parvulus. Hæc enim est causa, quare homini rationali proposuit vestigium, et homini rationali proposuit vestigium, et imaginationem (alias, imaginem), ut ex imaginationem (alias, imaginem), ut ex his accipiat cognitionem Creatoris. his accipiat cognitionem Creatoris.

Et hoc est, quod respondet Dominus. Et hoc est, quod respondet Dominus.

« Qui respondens ait illis : Quia « Qui respondens ait illis : Quia vobis datum est nosse mysterium re- vobis datum est nosse mysterium re- gni coelorum, illis autem non est gni coelorum, illis autem non est

datum. datum.

Qui enim habet, dabitur ei, et abun- Qui enim habet, dabitur ei, et abun- dabit qui autem non habet, et quod dabit qui autem non habet, et quod habet auferetur ab eo. » habet auferetur ab eo. »

Hæc pars dividitur in tres partes: in Hæc pars dividitur in tres partes: in quarum prima dicit distantiam auditus quarum prima dicit distantiam auditus spiritualis, et carnalis qui adhuc igno- spiritualis, et carnalis qui adhuc igno- rantia detinetur secundo, redit ad audi- rantia detinetur secundo, redit ad audi- tum carnalem, ostendens quoniam ille tum carnalem, ostendens quoniam ille parabolis est instruendus : tertio, confir- parabolis est instruendus : tertio, confir- mat hoc per prophetiam. mat hoc per prophetiam.

IN EVANG. MATTHÆI, XIII-11,12. IN EVANG. MATTHÆI, XIII-11,12.

Adhuc in prima dicit duo, differentiam Adhuc in prima dicit duo, differentiam scilicet spiritualis et carnalis, et differen- scilicet spiritualis et carnalis, et differen- tiæ rationem et hoc est, quod dicit tiæ rationem et hoc est, quod dicit præmittens de spiritualibus : « Quia vo- præmittens de spiritualibus : « Quia vo- bis, » qui habetis aures ad auditum sa- bis, » qui habetis aures ad auditum sa- pientiæ patulas et revelatas, ut possitis pientiæ patulas et revelatas, ut possitis dicere cum Samuele, I Reg. III, 10: Lo- dicere cum Samuele, I Reg. III, 10: Lo- quere, Domine, quia audit servus tuus. quere, Domine, quia audit servus tuus. Proverb. XXII, 17: Inclina aurem tuam, Proverb. XXII, 17: Inclina aurem tuam, et audi verba sapientium. Vos enim et audi verba sapientium. Vos enim estis, qui in auditu auris obedistis mihi. estis, qui in auditu auris obedistis mihi. Et vobis, inquam, « datum est, » per Et vobis, inquam, « datum est, » per donum Spiritus et intellectus et sapien- donum Spiritus et intellectus et sapien- tiæ, et non habetis ex vobis. I ad Co- tiæ, et non habetis ex vobis. I ad Co- rinth. 11, 12 Nos non spiritum hujus rinth. 11, 12 Nos non spiritum hujus mundi accepimus, sed Spiritum qui ex mundi accepimus, sed Spiritum qui ex Deo est, ut sciamus quæ a Deo donata Deo est, ut sciamus quæ a Deo donata sunt nobis. « Nosse mysterium. » Must- sunt nobis. « Nosse mysterium. » Must- ptov græcum est, latine occultum, non ptov græcum est, latine occultum, non per similitudinem, sed per eminentiam per similitudinem, sed per eminentiam de Deo dictum et ideo talibus occulta de Deo dictum et ideo talibus occulta Dei nude proponuntur. Et hoc est di- Dei nude proponuntur. Et hoc est di- ctum de discipulis ratione perfectionis, et ctum de discipulis ratione perfectionis, et non ratione inceptionis, quando adhuc non ratione inceptionis, quando adhuc carnales erant. Cum enim evacuaverunt carnales erant. Cum enim evacuaverunt sensum parvulorum, tunc dixerunt illud sensum parvulorum, tunc dixerunt illud Joan. xvi, 29 et 30: Ecce nunc palam Joan. xvi, 29 et 30: Ecce nunc palam loqueris, et proverbium nullum dicis. loqueris, et proverbium nullum dicis. Nunc scimus quia scis omnia, et non Nunc scimus quia scis omnia, et non opus est tibi ut quis te interroget. I ad opus est tibi ut quis te interroget. I ad Corinth. 11, 10: Spiritus omnia scruta- Corinth. 11, 10: Spiritus omnia scruta- tur, etiam profunda Dei. Discipulorum tur, etiam profunda Dei. Discipulorum autem est habere eumdem spiritum. Job, autem est habere eumdem spiritum. Job, xxx11, 8 Spiritus est in hominibus, et xxx11, 8 Spiritus est in hominibus, et inspiratio Omnipotentis dat intelligen- inspiratio Omnipotentis dat intelligen-

tiam. tiam.

Vobis igitur talibus per me factis Vobis igitur talibus per me factis « datum est nosse mysterium regni, » « datum est nosse mysterium regni, » Dei scilicet, « illis autem, » per opposi- Dei scilicet, « illis autem, » per opposi- tum adhuc carnalibus, « non est da- tum adhuc carnalibus, « non est da- tum, » quia Spiritum sapientiæ et intel- tum, » quia Spiritum sapientiæ et intel- ligentiæ non acceperunt. Act. xix, 2: ligentiæ non acceperunt. Act. xix, 2: Sed neque si Spiritus sanctus est, audi- Sed neque si Spiritus sanctus est, audi- vimus. Psal. cxLvII, 20 | Non fecit taliter vimus. Psal. cxLvII, 20 | Non fecit taliter omni nationi, et judicià sua non mani- omni nationi, et judicià sua non mani- festavit eis. Causa autem, quare non est festavit eis. Causa autem, quare non est datum, quia carnales sunt: et ideo Spi- datum, quia carnales sunt: et ideo Spi- ritum accipere non possunt. Sapient. ritum accipere non possunt. Sapient. 1,5 Spiritus sanctus disciplinæ effugiet 1,5 Spiritus sanctus disciplinæ effugiet

555 555

fictum, et auferet se a cogitationibus fictum, et auferet se a cogitationibus quæ sunt sine intellectu, et corripietur a quæ sunt sine intellectu, et corripietur a superveniente iniquitate. Et, ibidem, superveniente iniquitate. Et, ibidem, 7. 4 In malevolam animam non intro- 7. 4 In malevolam animam non intro- ibit sapientia, nec habitabit in corpore ibit sapientia, nec habitabit in corpore subdito peccatis: igitur istis non est subdito peccatis: igitur istis non est datum. Et idco oportet, quod paulatim datum. Et idco oportet, quod paulatim similitudinibus congruis a carne ad Spi- similitudinibus congruis a carne ad Spi- ritum manuducantur, et mos eis geratur ritum manuducantur, et mos eis geratur secundum ipsorum facultatis analogiam. secundum ipsorum facultatis analogiam. Et hujus rationem assignat ex parte Et hujus rationem assignat ex parte hominis sumptam, ostendens quod cul- hominis sumptam, ostendens quod cul- pa eorum non est datum, et non ex pa eorum non est datum, et non ex personarum acceptione, quæ sit in Deo personarum acceptione, quæ sit in Deo donum distribuente. donum distribuente.

Et hoc est, quod dicit : Et hoc est, quod dicit :

« Qui enim habet >> « Qui enim habet >>

Spiritum discernentem, et quo intel- Spiritum discernentem, et quo intel- ligat spiritualia, « dabitur ei : » nuda ligat spiritualia, « dabitur ei : » nuda veritas proponetur, quia illi valet ad veritas proponetur, quia illi valet ad illuminationem. Luc. XIX, 26: Omni illuminationem. Luc. XIX, 26: Omni habenti dabitur. « Et abundabit. » habenti dabitur. « Et abundabit. » Luc. vi, 38 : Mensuram bonam, et con- Luc. vi, 38 : Mensuram bonam, et con- fertam, et coagitam, et supereffluen- fertam, et coagitam, et supereffluen- tem dabunt in sinum vestrum. Et tunc tem dabunt in sinum vestrum. Et tunc «< abundabit » profunditate mysteriorum «< abundabit » profunditate mysteriorum Dei. Act. 11, 4 Repleti sunt omnes Dei. Act. 11, 4 Repleti sunt omnes Spiritu sancto. Spiritu sancto.

« Qui autem non habet » donum fidei « Qui autem non habet » donum fidei et Spiritus et hoc ideo, quod se non et Spiritus et hoc ideo, quod se non præparavit ad accipiendum. Joan. xiv, præparavit ad accipiendum. Joan. xiv, 17: Quem mundus non potest accipere, 17: Quem mundus non potest accipere, quia non videt eum, nec scit eum : vos quia non videt eum, nec scit eum : vos autem cognoscetis eum : quia apud vos autem cognoscetis eum : quia apud vos manebit, et in vobis erit. « Et id quod manebit, et in vobis erit. « Et id quod videtur habere, » hoc est, donum ratio- videtur habere, » hoc est, donum ratio- nis et cognitionis naturæ : hoc enim non nis et cognitionis naturæ : hoc enim non vere habet, sed videtur habere. Non vere vere habet, sed videtur habere. Non vere habet, quia velatum sensu carnali habet. habet, quia velatum sensu carnali habet. Psal. XLVII, 21: Homo, cum in honore Psal. XLVII, 21: Homo, cum in honore esset, non intellexit : comparatus est esset, non intellexit : comparatus est jumentis insipientibus, et similis factus jumentis insipientibus, et similis factus est illis. Unde, Daniel. iv, 13, cor Na- est illis. Unde, Daniel. iv, 13, cor Na- buchodonosor ab humano mutatum est, buchodonosor ab humano mutatum est, et cor feræ datum est ei. Ecce quod vere et cor feræ datum est ei. Ecce quod vere non habet, sed videtur habere: quia ad non habet, sed videtur habere: quia ad usum carnalium apparenter habet, ad usum carnalium apparenter habet, ad

13 13

256 256

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

quem usum rationem non accepit. Et quem usum rationem non accepit. Et ideo, « auferetur ab eo, » merito perver- ideo, « auferetur ab eo, » merito perver- sitatis tantæ. Ad Roman. I, 21 et 22: sitatis tantæ. Ad Roman. I, 21 et 22: Obscuratum est insipiens cor eorum : Obscuratum est insipiens cor eorum : dicentes enim se esse sapientes, stulti fa- dicentes enim se esse sapientes, stulti fa-

cti sunt. cti sunt.

« Ideo in parabolis loquor eis, quia « Ideo in parabolis loquor eis, quia videntes non vident, et audientes non videntes non vident, et audientes non audiunt, neque intelligunt. » audiunt, neque intelligunt. »

Secunda pars, in qua redit, ostendens Secunda pars, in qua redit, ostendens quoniam talibus competit parabola. Ad quoniam talibus competit parabola. Ad quod intelligendum, quod isti qui sic ad quod intelligendum, quod isti qui sic ad Doctorem veritatis veniunt, ignorantes Doctorem veritatis veniunt, ignorantes spiritualia et dubitantes de doctrina, sed spiritualia et dubitantes de doctrina, sed admirantes veniunt, et solam habent ad- admirantes veniunt, et solam habent ad- mirationem in se laudabilem, quæ tamen mirationem in se laudabilem, quæ tamen est ignorantis sed jam ignorantiam est ignorantis sed jam ignorantiam fugere desiderantes (alias, desiderantis). fugere desiderantes (alias, desiderantis). Et ideo si illi spiritualia nude proponan- Et ideo si illi spiritualia nude proponan- tur, non est capax, et non credit (alias, tur, non est capax, et non credit (alias, crederet), sicut lippus excæcatur ad cla- crederet), sicut lippus excæcatur ad cla- rum lumen sed oportet quod in simili- rum lumen sed oportet quod in simili- tudine corporalium quæ visus didicit, tudine corporalium quæ visus didicit, proponantur, ut ex corporalibus spiritua- proponantur, ut ex corporalibus spiritua- lia probabilitatem: quod ita sit, ut Doctor lia probabilitatem: quod ita sit, ut Doctor dicit, accipiant (alias, accipiat), et igno- dicit, accipiant (alias, accipiat), et igno- rans et admirans facilius inductis (alias, rans et admirans facilius inductis (alias, inductus) credat. inductus) credat.

Et hoc est quod dicit : « Ideo in para- Et hoc est quod dicit : « Ideo in para- bolis loquor eis. » Hoc significatur, bolis loquor eis. » Hoc significatur, Numer. IV, 15, ubi præcipitur, quod Numer. IV, 15, ubi præcipitur, quod interiora tabernaculi filii Caath portent interiora tabernaculi filii Caath portent involuta, quæ tamen Aaron, et filii ejus involuta, quæ tamen Aaron, et filii ejus nuda tetigerunt et viderunt. Exod. xxxiv, nuda tetigerunt et viderunt. Exod. xxxiv, 2 et 3 : Esto paratus mane, ut ascendas 2 et 3 : Esto paratus mane, ut ascendas statim in montem Sinai... Nullus as- statim in montem Sinai... Nullus as- cendat tecum, boves quoque et oves non cendat tecum, boves quoque et oves non pascantur econtra. pascantur econtra.

: :

Et hoc est quod dicit : « Quia viden- Et hoc est quod dicit : « Quia viden- tes, » in similitudinibus corporalibus tes, » in similitudinibus corporalibus spiritualia, « non vident » eadem in ve- spiritualia, « non vident » eadem in ve- ritate nuda sed potius contemnerent ea ritate nuda sed potius contemnerent ea secundum analogiam non proposita. Per- secundum analogiam non proposita. Per- suadet enim similitudo corporalis ita esse, suadet enim similitudo corporalis ita esse, ut dicitur ex nobis possibilibus. ut dicitur ex nobis possibilibus.

« Et audientes non audiunt. » De « Et audientes non audiunt. » De duobus facit mentionem disciplinabilibus duobus facit mentionem disciplinabilibus sensibus quia et visu signa viderunt, et sensibus quia et visu signa viderunt, et auditu parabolas audiverunt. Signa qui- auditu parabolas audiverunt. Signa qui- dem in probationem deitatis et potesta- dem in probationem deitatis et potesta- tis et parabolas in probationem sapien- tis et parabolas in probationem sapien- tiæ et veritatis. Ut sic a duobus juvaren. tiæ et veritatis. Ut sic a duobus juvaren. tur, quod a corporalibus ad spiritualia tur, quod a corporalibus ad spiritualia transirent. Isa. XLII, 20: Qui vides mul- transirent. Isa. XLII, 20: Qui vides mul- ta, nonne custodies ? Qui apertas habes ta, nonne custodies ? Qui apertas habes aures, nonne audies ? Multa in signis aures, nonne audies ? Multa in signis viderunt, et multa in parabolis audive- viderunt, et multa in parabolis audive- runt. Isa. XLIII, 8: Educ foras populum runt. Isa. XLIII, 8: Educ foras populum cæcum, et oculos habentem: surdum, et cæcum, et oculos habentem: surdum, et aures ei sunt. Qui enim numquam manu- aures ei sunt. Qui enim numquam manu- ducitur visu ad potestatem, et auditu ad ducitur visu ad potestatem, et auditu ad veritatem, ejiciendus est: quia ille peni- veritatem, ejiciendus est: quia ille peni-

tus est inutilis. tus est inutilis.

« «

Neque intelligunt, » hoc est, spiri. Neque intelligunt, » hoc est, spiri. tualia non intus legunt scilicet oportet tualia non intus legunt scilicet oportet quod sensibili lectione proponantur eis, quod sensibili lectione proponantur eis, quemadmodum adhuc laicis spiritualia quemadmodum adhuc laicis spiritualia oportet proponi. Jerem.x, 20 et 21: Filii oportet proponi. Jerem.x, 20 et 21: Filii mei exierunt a me, et non subsistunt... mei exierunt a me, et non subsistunt... Stulte egerunt pastores eorum, et Domi- Stulte egerunt pastores eorum, et Domi- num non quæsierunt : propterea non in- num non quæsierunt : propterea non in- tellexerunt. Psal. xxxv, 4: Noluit intel- tellexerunt. Psal. xxxv, 4: Noluit intel- ligere, ut bene ageret. Hoc bene exprimi- ligere, ut bene ageret. Hoc bene exprimi- tur in Psalmo LXX, 15 et seq. : Quoniam tur in Psalmo LXX, 15 et seq. : Quoniam non cognovi litteraturam, introibo in non cognovi litteraturam, introibo in potentias Domini. Domine, memorabor potentias Domini. Domine, memorabor justitiæ tuæ solius. Deus, docuisti me a justitiæ tuæ solius. Deus, docuisti me a juventute mea, et usque nunc. Qui enim juventute mea, et usque nunc. Qui enim litteraturam Spiritus non intelligit, opor- litteraturam Spiritus non intelligit, opor- tet quod admirandis potentiis miraculo- tet quod admirandis potentiis miraculo- rum et parabolarum manuducatur, et in rum et parabolarum manuducatur, et in his justitiam Dei meditetur. Et sic a prima his justitiam Dei meditetur. Et sic a prima juventute ruditatis docetur usque nunc, juventute ruditatis docetur usque nunc, quando dicit, Psal. LXXXIV, 9: Audiam quando dicit, Psal. LXXXIV, 9: Audiam quid loquatur in me Dominus Deus. quid loquatur in me Dominus Deus. Jam non per similitudines, sed per veri- Jam non per similitudines, sed per veri- tatem nudam et tunc pronuntiator mi- tatem nudam et tunc pronuntiator mi- rabilium Dei efficiatur. Et tunc non est rabilium Dei efficiatur. Et tunc non est

opus parabolis, quia tunc est imbutus ipsa opus parabolis, quia tunc est imbutus ipsa veritate. Eccli. vi, 27 et 28 In omni veritate. Eccli. vi, 27 et 28 In omni animo tuo accede ad sapientiam... Inve- animo tuo accede ad sapientiam... Inve- stiga illam, et manifestabitur tibi. Sic stiga illam, et manifestabitur tibi. Sic enim acceditur, et non aliter: et in fine enim acceditur, et non aliter: et in fine illius accessus implebit illud Joan. xiv, illius accessus implebit illud Joan. xiv,

IN EVANG. MATTHÆI, XII-13, 14, 13. IN EVANG. MATTHÆI, XII-13, 14, 13.

21 Qui diligit me, diligetur a Patre 21 Qui diligit me, diligetur a Patre meo et ego diligam eum, et manifestabo meo et ego diligam eum, et manifestabo ei meipsum. Sicut etiam primo Moyses ei meipsum. Sicut etiam primo Moyses solvit calceamentum pecorinæ pellis ex- solvit calceamentum pecorinæ pellis ex- tendendo paulatim sensum carnalem et tendendo paulatim sensum carnalem et animalem et tunc appropians vidit animalem et tunc appropians vidit visionem Dei revelatam 1. visionem Dei revelatam 1.

Nisi autem iste locus sic exponatur, Nisi autem iste locus sic exponatur, videtur sequi inconveniens: quia etiam videtur sequi inconveniens: quia etiam parum intelligenti frivolum videtur, si parum intelligenti frivolum videtur, si Dei sapientia proponat aliquid hominibus Dei sapientia proponat aliquid hominibus ad hoc ut non videant, et ut ex hoc ma- ad hoc ut non videant, et ut ex hoc ma- gis condemnentur. gis condemnentur.

« Et adimpletur in eis prophetia « Et adimpletur in eis prophetia Isaiæ dicentis: Auditu audietis, et non Isaiæ dicentis: Auditu audietis, et non intelligetis et videntes videbitis, et intelligetis et videntes videbitis, et non videbitis. non videbitis.

Incrassatum est enim cor populi Incrassatum est enim cor populi hujus, et auribus graviter audierunt, hujus, et auribus graviter audierunt, et oculos suos clauserunt: nequando et oculos suos clauserunt: nequando videant oculis, et auribus audiant, et videant oculis, et auribus audiant, et corde intelligant, et convertantur, et corde intelligant, et convertantur, et

sanem eos sanem eos

Hæc est tertia pars, in qua per Isaiam Hæc est tertia pars, in qua per Isaiam probat, quod meritum excæcationis ob- probat, quod meritum excæcationis ob- stinatorum ad signa et parabolas venit stinatorum ad signa et parabolas venit ex duritia cordis eorum, et non ex Deo ex duritia cordis eorum, et non ex Deo aliquid operante ad cæcitatem. Et dicit aliquid operante ad cæcitatem. Et dicit tria, scilicet qualiter se habuerunt ad si- tria, scilicet qualiter se habuerunt ad si- gna et parabolas, et qua obduratione se gna et parabolas, et qua obduratione se a veritate percepta averterunt per igno- a veritate percepta averterunt per igno- rantiam crassam et affectatam, et quid rantiam crassam et affectatam, et quid hæc obduratio effecit in eis justæ dam- hæc obduratio effecit in eis justæ dam- nationis. nationis.

Dicit igitur ex Isaia, vi, 9 et 10 : « Au- Dicit igitur ex Isaia, vi, 9 et 10 : « Au- ditu »parabolarum « audietis » spiri- ditu »parabolarum « audietis » spiri- tualia proposita in similitudine corpo- tualia proposita in similitudine corpo- ralium, « et non intelligetis» avertentes ralium, « et non intelligetis» avertentes cor ab audita et demonstrata veritate. cor ab audita et demonstrata veritate.

1 Cf. Exod. III, 5. 1 Cf. Exod. III, 5.

* Vulgata habet, Isa. vi, 9 et 10: Audite uu- * Vulgata habet, Isa. vi, 9 et 10: Audite uu- dientes, et nolite intelligere et videte visionem, dientes, et nolite intelligere et videte visionem, et nolite cognoscere. Excæca cor populi hujus, et et nolite cognoscere. Excæca cor populi hujus, et

557 557

Hæc est littera Septuaginta. Nostra sic Hæc est littera Septuaginta. Nostra sic habet, Isa. vi, 9: Audite audientes, et habet, Isa. vi, 9: Audite audientes, et nolite intelligere. Isa. xxx, 9: Populus nolite intelligere. Isa. xxx, 9: Populus ad iracundiam provocans est, et filii ad iracundiam provocans est, et filii mendaces, filii nolentes audire legem mendaces, filii nolentes audire legem Dei. Isa. 1, 3 Cognovit bos possessorem Dei. Isa. 1, 3 Cognovit bos possessorem suum, et asinus præsepe domini sui : suum, et asinus præsepe domini sui : Israel autem me non cognovit, et popu- Israel autem me non cognovit, et popu- lus meus me non intellexit. lus meus me non intellexit.

« Et videntes » signa exterius, « vide- « Et videntes » signa exterius, « vide- bitis » eadem esse divinitatis indicia, sic- bitis » eadem esse divinitatis indicia, sic- ut probatum est in præcedenti capitulo, ut probatum est in præcedenti capitulo, « et non videbitis » per intellectum ap- « et non videbitis » per intellectum ap- probantem quia avertetis vos a demon- probantem quia avertetis vos a demon- strata veritate. Isa. XLIV, 18 Nescive- strata veritate. Isa. XLIV, 18 Nescive- runt, neque intellexerunt: obliti enim runt, neque intellexerunt: obliti enim sunt ne videant oculi corum, et ne intel- sunt ne videant oculi corum, et ne intel- ligant corde suo. ligant corde suo.

Et subjungit causam, dicens «Incras- Et subjungit causam, dicens «Incras- satum est enim cor populi hujus. » Crassi- satum est enim cor populi hujus. » Crassi- tudo provenit ex frigido et aqueo san- tudo provenit ex frigido et aqueo san- guine, et generat spiritum grossum non guine, et generat spiritum grossum non valentem subtilia penetrare: quia quasi valentem subtilia penetrare: quia quasi congelatus est spiritus animalis in talibus congelatus est spiritus animalis in talibus et tardus. Et hoc significat infrigidatio- et tardus. Et hoc significat infrigidatio- nem a destitutione charitatis, et raridi- nem a destitutione charitatis, et raridi- tatem (alias, raritatem) fidei, et insipida tatem (alias, raritatem) fidei, et insipida sibi esse spiritualia. Psal. LXXI, 7 : Prod- sibi esse spiritualia. Psal. LXXI, 7 : Prod- iit quasi ex adipe iniquitas corum. iit quasi ex adipe iniquitas corum. Job, xv, 26 Cucurrit adversus eum, Job, xv, 26 Cucurrit adversus eum, scilicet Deum, extento collo, et pingui scilicet Deum, extento collo, et pingui cervice armatus est. Deuter. xxxi, 20: cervice armatus est. Deuter. xxxi, 20: Cumque comederint, et saturati crassi- Cumque comederint, et saturati crassi- que fuerint, avertentur ad deos alie- que fuerint, avertentur ad deos alie- nos, et servient eis, detrahentque mihi, et nos, et servient eis, detrahentque mihi, et irritum facient pactum meum. Deuter. irritum facient pactum meum. Deuter. XXXII, 15 Incrassatus est dilectus, et XXXII, 15 Incrassatus est dilectus, et recalcitravit incrassatus, impinguatus, recalcitravit incrassatus, impinguatus, dilatatus, dereliquit Deum factorem dilatatus, dereliquit Deum factorem suum, et recessit a Deo salutari suo. suum, et recessit a Deo salutari suo.

Hujus autem obdurationis ponit effe- Hujus autem obdurationis ponit effe- ctus tres per ordinem primus est rebel- ctus tres per ordinem primus est rebel- lio ad ostensam parabolice veritatem. Et lio ad ostensam parabolice veritatem. Et hoc est quod dicit: « Et auribus gravi- hoc est quod dicit: « Et auribus gravi-

aures aggrava, et oculos ejus claude: ne forte vi- aures aggrava, et oculos ejus claude: ne forte vi- deat oculis suis, et auribus suis audiat, et corde deat oculis suis, et auribus suis audiat, et corde suo intelligat, et convertatur, et sanem eum. suo intelligat, et convertatur, et sanem eum.

538 538

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

non habes cor qui habentes oculos non habes cor qui habentes oculos non videtis. Deuter. xxix, 5; Non de- non videtis. Deuter. xxix, 5; Non de- dit vobis Dominus cor intelligens, et dit vobis Dominus cor intelligens, et oculos videntes, et aures quæ possunt oculos videntes, et aures quæ possunt audire usque in præsentem diem. audire usque in præsentem diem.

Et postea tangit aversionem a gratia Et postea tangit aversionem a gratia convertente, dicens: « Et convertantur convertente, dicens: « Et convertantur ad me » qui aversi sunt. ad me » qui aversi sunt.

ter, hoc est, impatienter, et cum con- ter, hoc est, impatienter, et cum con- tradictione, « audierunt. » Act. VII, 57: tradictione, « audierunt. » Act. VII, 57: Continuerunt aures suas, et impetum fe- Continuerunt aures suas, et impetum fe- cerunt unanimiter in eum. Zachar. vi, cerunt unanimiter in eum. Zachar. vi, 11 et 12 Aures suas aggravaverunt ne 11 et 12 Aures suas aggravaverunt ne audirent. Et cor suum posuerunt ut ada- audirent. Et cor suum posuerunt ut ada- mantem,ne audirent legem, et verba quæ mantem,ne audirent legem, et verba quæ misit Dominus exercituum in spiritu misit Dominus exercituum in spiritu suo. Psal. LVII, 4 et seq. Alienati sunt suo. Psal. LVII, 4 et seq. Alienati sunt peccatores a vulva: erraverunt ab utero, peccatores a vulva: erraverunt ab utero, locuti sunt falsa. Furor illis secundum locuti sunt falsa. Furor illis secundum similitudinem serpentis, sicut aspidis similitudinem serpentis, sicut aspidis surdæ et obturantis aures suas, quæ surdæ et obturantis aures suas, quæ non exaudiet vocem incantantium, et ve- quidem in iniquitate sua morietur. Jerem. non exaudiet vocem incantantium, et ve- quidem in iniquitate sua morietur. Jerem. nefici incantantis sapienter. nefici incantantis sapienter.

Secundus effectus est de rebellione Secundus effectus est de rebellione contra visam Dei potestatem, per quam contra visam Dei potestatem, per quam in miraculis probata fuit veritas sermo- in miraculis probata fuit veritas sermo- nis. Et hoc est quod dicit : « Et oculos nis. Et hoc est quod dicit : « Et oculos clauserunt, » ne lumen signorum con- clauserunt, » ne lumen signorum con- vinceret eos vera esse, quæ audierant. vinceret eos vera esse, quæ audierant. Isa. XXIX, Isa. XXIX, 10 et 11 Claudet, scilicet 10 et 11 Claudet, scilicet Dominus, oculos vestros, prophetas et Dominus, oculos vestros, prophetas et principes vestros, qui vident visiones, principes vestros, qui vident visiones, operiet. Et erit vobis visio omnium sicut operiet. Et erit vobis visio omnium sicut verba libri signati. verba libri signati.

Et tangit effectum tertium, qui est ob- Et tangit effectum tertium, qui est ob- stinatio contra gratiam convertentem. Et stinatio contra gratiam convertentem. Et hanc tangit tripliciter, scilicet per aver- hanc tangit tripliciter, scilicet per aver- sionem ab inducentibus ad gratiam, et sionem ab inducentibus ad gratiam, et per aversionem a gratia, et per aversio- per aversionem a gratia, et per aversio- nem ab effectu gratiæ. nem ab effectu gratiæ.

Et de aversione ab inducentibus ad Et de aversione ab inducentibus ad gratiam dicit : « Ne quando videant ocu- gratiam dicit : « Ne quando videant ocu- lis» demonstratam potestatem. Isa. XLIV, lis» demonstratam potestatem. Isa. XLIV, 19: Non recogitant in mente sua, neque 19: Non recogitant in mente sua, neque cognoscunt, neque sentiunt. Secundo, tan- cognoscunt, neque sentiunt. Secundo, tan- git aversionem a veritate inducente ad git aversionem a veritate inducente ad gratiam cum dicit: «Et auribus audiant » gratiam cum dicit: «Et auribus audiant » congrua similitudine veritatem propo- congrua similitudine veritatem propo- sitam. Jerem. VII, 13: Locutus sum ad sitam. Jerem. VII, 13: Locutus sum ad vos mane consurgens, et loquens, et non vos mane consurgens, et loquens, et non audistis. Et, ibidem, y. 26: Non audi- audistis. Et, ibidem, y. 26: Non audi- erunt me, nec inclinaverunt aurem suam: erunt me, nec inclinaverunt aurem suam: sed induraverunt cervicem, et pejus ope- sed induraverunt cervicem, et pejus ope- rati sunt quam patres eorum. Tertio, rati sunt quam patres eorum. Tertio, tangit aversionem a consensu veritatis, tangit aversionem a consensu veritatis, cum dicit: « Et corde intelligant. » cum dicit: « Et corde intelligant. » Jerem. v, 21 Audi, popule stulte, qui Jerem. v, 21 Audi, popule stulte, qui

Et subjungit aversionem ab effectu, Et subjungit aversionem ab effectu, cum dicit: « Et sanem eos,» a languore cum dicit: « Et sanem eos,» a languore culpæ et mortis æternæ. Ezechiel. 111, 19: culpæ et mortis æternæ. Ezechiel. 111, 19: Si tu annuntiaveris impio, et ille non Si tu annuntiaveris impio, et ille non conversus fuerit ab impietate sua,... ipse conversus fuerit ab impietate sua,... ipse

III, 22 Convertimini, filii, revertentes, III, 22 Convertimini, filii, revertentes, et sanabo aversiones vestras. Malach. II, et sanabo aversiones vestras. Malach. II, 7 Revertimini ad me, et ego revertar ad 7 Revertimini ad me, et ego revertar ad vos. Sed quia non sunt conversi, dicitur, vos. Sed quia non sunt conversi, dicitur, Amos, 11, 4: Super tribus sceleribus Ju- Amos, 11, 4: Super tribus sceleribus Ju- da, et super quatuor non convertam eum, da, et super quatuor non convertam eum, eo quod abjecerit legem Domini, et man- eo quod abjecerit legem Domini, et man- data ejus non custodierit. Jerem. xxx, data ejus non custodierit. Jerem. xxx, 13: Insanabilis fractura tua, pessima 13: Insanabilis fractura tua, pessima plaga tua. Non est qui judicet judicium plaga tua. Non est qui judicet judicium tuum ad alligandum: curationum uti- tuum ad alligandum: curationum uti- litas non est tibi. Et, ibidem, infra, y.15: litas non est tibi. Et, ibidem, infra, y.15: Insanabilis est dolor tuus: propter mul- Insanabilis est dolor tuus: propter mul- titudinem iniquitatis tuæ, et propter du- titudinem iniquitatis tuæ, et propter du- ra peccata tua feci hæc tibi. ra peccata tua feci hæc tibi.

« Vestri autem beati oculi, quia vi- « Vestri autem beati oculi, quia vi- dent, et aures vestræ, quia audiunt. dent, et aures vestræ, quia audiunt.

Amen quippe dico vobis, quia mul- Amen quippe dico vobis, quia mul- ti Prophetæ et justi cupierunt videre ti Prophetæ et justi cupierunt videre quæ videtis, et non viderunt : et audi- quæ videtis, et non viderunt : et audi- re quæ auditis, et non audierunt. » re quæ auditis, et non audierunt. »

Tertia pars, in qua beatificat eos qui- Tertia pars, in qua beatificat eos qui- bus datum est nosse mysterium regni bus datum est nosse mysterium regni Dei. Dei.

Et tangit duo primum est beatificatio Et tangit duo primum est beatificatio talium, et quia hoc habenti datur veritas : talium, et quia hoc habenti datur veritas : ideo in secundo exponit ad nudum intel- ideo in secundo exponit ad nudum intel- lectum, quod dixerat aliis parabolicum. lectum, quod dixerat aliis parabolicum.

Beatificatio autem talium in duobus Beatificatio autem talium in duobus est absolute enim beatificat eorum sen- est absolute enim beatificat eorum sen-

10 10

" "

IN EVANG. MATTHÆI, XIII-16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23. IN EVANG. MATTHÆI, XIII-16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23.

559 559

sus disciplinabiles, et comparative. Et longe eas adspicientes, et salutantės, et sus disciplinabiles, et comparative. Et longe eas adspicientes, et salutantės, et hæc patent in littera. hæc patent in littera.

Dicit igitur: Dicit igitur:

« Vestri autem beati oculi, quia vi- « Vestri autem beati oculi, quia vi- dent. » dent. »

Ista patent per antecedentia per oppo- Ista patent per antecedentia per oppo- situm accepta. Vident enim deitatem in situm accepta. Vident enim deitatem in operibus principaliter operantem. Luc. x, operibus principaliter operantem. Luc. x, 23 Beati oculi, qui vident quæ vos vi- 23 Beati oculi, qui vident quæ vos vi-

detis. detis.

« Et aures vestræ quia audiunt, » pro- « Et aures vestræ quia audiunt, » pro- positam videlicet veritatem. I Joan. 1, 1 positam videlicet veritatem. I Joan. 1, 1 et 3: Quod audivimus, quod vidimus ocu- et 3: Quod audivimus, quod vidimus ocu- lis nostris, quod perspeximus, et manus lis nostris, quod perspeximus, et manus nostræ contrectaverunt de verbo vitæ... nostræ contrectaverunt de verbo vitæ... annuntiamus vobis. Unde, Act. iv, 20, annuntiamus vobis. Unde, Act. iv, 20, dicunt : Non possumus quæ vidimus et dicunt : Non possumus quæ vidimus et audivimus non loqui. audivimus non loqui.

« Amen quippe dico vobis. » « Amen quippe dico vobis. »

Beatificatio est ex comparatione. Beatificatio est ex comparatione.

« Quia multi Prophetæ. » Isa. LXIV, 1: « Quia multi Prophetæ. » Isa. LXIV, 1: Utinam dirumperes cælos, et descenderes. Utinam dirumperes cælos, et descenderes. Et David, Psal. CXLIII, 5: Inclina cælos Et David, Psal. CXLIII, 5: Inclina cælos tuos, et descende. Et alii multi. Moyses, tuos, et descende. Et alii multi. Moyses, Exod.1v, 13 Mitte quem missurus es. Exod.1v, 13 Mitte quem missurus es.

« Et justi. » Luc. x, 24, dicuntur re- « Et justi. » Luc. x, 24, dicuntur re- ges eo quod rex animarum est justum. ges eo quod rex animarum est justum. Tob. XIII, 20 Beatus ero si fuerint re- Tob. XIII, 20 Beatus ero si fuerint re- liquiæ seminis mei ad videndam clarita- liquiæ seminis mei ad videndam clarita- tem Jerusalem. Isa. xxxvIII, 10: In di- tem Jerusalem. Isa. xxxvIII, 10: In di- midio dierum meorum vadam ad portas midio dierum meorum vadam ad portas inferi. inferi.

Et multi alii «cupierunt videre quæ Et multi alii «cupierunt videre quæ videtis, et non viderunt. » Contra, Joan. videtis, et non viderunt. » Contra, Joan. VIII, 56 Abraham pater vester exsulta- VIII, 56 Abraham pater vester exsulta- vit ut videret diem meum: vidit, et ga- vit ut videret diem meum: vidit, et ga- visus est. Eccli. XLVIII, 27, de Isaia dici- visus est. Eccli. XLVIII, 27, de Isaia dici- tur Spiritu magno vidit ultima, et con- tur Spiritu magno vidit ultima, et con- solatus est lugentes in Sion. RESPONSIO. solatus est lugentes in Sion. RESPONSIO. Loquitur de corporali præsentia, in qua Loquitur de corporali præsentia, in qua apparet præsentia deitatis secundum po- apparet præsentia deitatis secundum po- testatem operum, et secundum veritatem testatem operum, et secundum veritatem sapientiæ sermonem. Ad Hebr. xi, 13: sapientiæ sermonem. Ad Hebr. xi, 13: Juxta fidem defuncti sunt omnes isti, Juxta fidem defuncti sunt omnes isti, non acceptis repromissionibus, sed a non acceptis repromissionibus, sed a

• •

confitentes, quia peregrini et hospites sunt confitentes, quia peregrini et hospites sunt super terram. super terram.

Sed adhuc contrarium videtur quod Sed adhuc contrarium videtur quod dicitur, Exod. xx, 19: Loquere tu nobis, dicitur, Exod. xx, 19: Loquere tu nobis, et audiemus: non loquatur nobis Domi- et audiemus: non loquatur nobis Domi- nus. Job, XLII, 5: Auditu auris audivi nus. Job, XLII, 5: Auditu auris audivi te, nunc autem oculus meus videt te. te, nunc autem oculus meus videt te. Genes. xxxii, 30: Vidi Deum facie ad Genes. xxxii, 30: Vidi Deum facie ad faciem. RESPONSIO. Illa omnia per mini- faciem. RESPONSIO. Illa omnia per mini- steria Angelorum, et per inspirationem steria Angelorum, et per inspirationem facta sunt, et non per corporalem præ- facta sunt, et non per corporalem præ- sentiam, in qua deitas agnoscitur. Ad sentiam, in qua deitas agnoscitur. Ad Hebræos, 1, 1 et 2: Multifariam, mul- Hebræos, 1, 1 et 2: Multifariam, mul- tisque modis olim Deus loquens patri- tisque modis olim Deus loquens patri- bus in prophetis, novissime diebus istis bus in prophetis, novissime diebus istis

locutus est nobis in Filio. locutus est nobis in Filio.

« Vos ergo audite parabolam semi- « Vos ergo audite parabolam semi- nantis. nantis.

Omnis qui audit verbum regni, et Omnis qui audit verbum regni, et non intelligit, venit malus, et rapit non intelligit, venit malus, et rapit quod seminatum est in corde ejus: hic quod seminatum est in corde ejus: hic est qui secus viam seminatus est. est qui secus viam seminatus est.

Qui autem super petrosa seminatus Qui autem super petrosa seminatus est, hic est qui verbum audit, et con- est, hic est qui verbum audit, et con- tinuo cum gaudio accipit illud: tinuo cum gaudio accipit illud:

Non habet autem in se radicem, sed Non habet autem in se radicem, sed est temporalis facta autem tribulatio- est temporalis facta autem tribulatio- ne et persecutione propter verbum, ne et persecutione propter verbum, continuo scandalizatur. continuo scandalizatur.

Qui autem seminatus est in spinis, Qui autem seminatus est in spinis, hic ést qui verbum audit, et sollicitudo hic ést qui verbum audit, et sollicitudo sæculi istius, et fallacia divitiarum sæculi istius, et fallacia divitiarum suffocat verbum, et sine fructu effici- suffocat verbum, et sine fructu effici- tur. tur.

Qui vero in terram bonam semina- Qui vero in terram bonam semina- tus est, hic est qui audit verbum, et tus est, hic est qui audit verbum, et intelligit, et fructum affert, et facit intelligit, et fructum affert, et facit aliud quidem centesimum, aliud au- aliud quidem centesimum, aliud au- tem sexagesimum, aliud vero trigesi- tem sexagesimum, aliud vero trigesi-

mum. » mum. »

Secunda pars, in qua explanat parabo- Secunda pars, in qua explanat parabo-

18 18

19 19

20 20

31 31

22 22

560 560

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

lam inductam eodem ordine, quo indu- lam inductam eodem ordine, quo indu- cta est et ideo patet divisio. cta est et ideo patet divisio.

« «

Dicit ergo « Vos, » quibus datum est Dicit ergo « Vos, » quibus datum est audite, » ve- audite, » ve- nosse regni mysterium, nosse regni mysterium, stris auribus. Proverb. xx, 12: Aurem stris auribus. Proverb. xx, 12: Aurem audientem, et oculum videntem, Domi- audientem, et oculum videntem, Domi- nus fecit utrumque. « Parabolam, » hoc nus fecit utrumque. « Parabolam, » hoc est, ejus, qui rerum sator est omnium. est, ejus, qui rerum sator est omnium. Joan. xv, 1 Pater meus agricola est. Joan. xv, 1 Pater meus agricola est.

« Omnis qui audit verbum regni, » « Omnis qui audit verbum regni, »

Auditu exteriori, et ponit tantum in Auditu exteriori, et ponit tantum in via sensus in propatulo, « et non intelli- via sensus in propatulo, « et non intelli- git » in profundo cordis. Aggæi, 1, 6 : git » in profundo cordis. Aggæi, 1, 6 : Seminastis multum, et intulistis pa- Seminastis multum, et intulistis pa- rum... et qui mercedes congregavit, mi- rum... et qui mercedes congregavit, mi- sit eas in saccum pertusum. « Venit ma- sit eas in saccum pertusum. « Venit ma- lus, » antonomastice. Malus dicitur dia- lus, » antonomastice. Malus dicitur dia- bolus, hic venit per suggestionem. « Et bolus, hic venit per suggestionem. « Et rapit. » Violentiam sonat, et velocitatem rapit. » Violentiam sonat, et velocitatem raptus quia etiam aliquando tentans raptus quia etiam aliquando tentans rapit diabolus, qui vehementiam dile- rapit diabolus, qui vehementiam dile- ctionis aufert et subito. Judicum, VI, 3 et ctionis aufert et subito. Judicum, VI, 3 et 4 Cum sevisset Israel, ascendebat Ma- 4 Cum sevisset Israel, ascendebat Ma- dian et Amalec, cæterique orientalium dian et Amalec, cæterique orientalium nationum... : et sicut erant in herbis nationum... : et sicut erant in herbis cuncta vastabant. Psal. v11, 3 : Nequan- cuncta vastabant. Psal. v11, 3 : Nequan- do rapiat ut leo animam meam, dum do rapiat ut leo animam meam, dum non est qui redimat, neque qui salvum non est qui redimat, neque qui salvum faciat. «Hic est qui secus viam semina- faciat. «Hic est qui secus viam semina-

tus est. » tus est. »

Sed cum dixerit de seminato semine, Sed cum dixerit de seminato semine, cur hic exponit de homine seminato? Et ad cur hic exponit de homine seminato? Et ad hoc dicendum, quod in veritate istud se- hoc dicendum, quod in veritate istud se- men seminatur in homine, et attrahit sibi men seminatur in homine, et attrahit sibi hominem totum : et ideo homo totus effi- hominem totum : et ideo homo totus effi- citur cum semine seminatus. Et ita (alias, citur cum semine seminatus. Et ita (alias, ideo) subjungit hic. Præterea, Dei ver- ideo) subjungit hic. Præterea, Dei ver- bum non potest colligere diabolus, quia bum non potest colligere diabolus, quia illud perire non potest: sed colligit ho- illud perire non potest: sed colligit ho- minem qui cum verbo deberet fructifica- minem qui cum verbo deberet fructifica- re et ideo dicitur cecidisse secus viam, re et ideo dicitur cecidisse secus viam, Joan. x, 12 Lupus rapit. Ideo autem Joan. x, 12 Lupus rapit. Ideo autem raptum est, quia in profundum cordis raptum est, quia in profundum cordis non est contectum : sed parum tetigit non est contectum : sed parum tetigit secus viam delectabilium mundanorum. secus viam delectabilium mundanorum. Daniel. VII, 7: Dentes ferreos habebat Daniel. VII, 7: Dentes ferreos habebat

• •

magnos, comedens atque comminuens, et magnos, comedens atque comminuens, et reliqua pedibus suis conculcans. reliqua pedibus suis conculcans.

« Qui autem super petrosa semina- « Qui autem super petrosa semina- tus est. » tus est. »

Act. VII, 51 Dura cervice, et incircum- Act. VII, 51 Dura cervice, et incircum- cisis cordibus et auribus, vos semper cisis cordibus et auribus, vos semper Spiritui sancto resistitis. «Hic est qui ver-* Spiritui sancto resistitis. «Hic est qui ver-* bum audit » auditu exteriori, « et conti- bum audit » auditu exteriori, « et conti- nuo, » ex levitate potius quam virtute, nuo, » ex levitate potius quam virtute, « cum gaudio suscipit illud, » propter « cum gaudio suscipit illud, » propter dispersum loci calorem, qui in profundo dispersum loci calorem, qui in profundo non congregatur et continetur, sed in su- non congregatur et continetur, sed in su- perficie est dispersus, et dispergit ter- perficie est dispersus, et dispergit ter- ram. Potius enim primo erat suscipien- ram. Potius enim primo erat suscipien- dum cum gemitu pro peccato. Isa. xxvi, dum cum gemitu pro peccato. Isa. xxvi, 17 et 18 A facie tua, Domine, concepi- 17 et 18 A facie tua, Domine, concepi- mus, et quasi parturivimus, et peperimus mus, et quasi parturivimus, et peperimus spiritum, scilicet salutis. Joan. xv1, 20: spiritum, scilicet salutis. Joan. xv1, 20:

Vos contristabimini, sed tristitia vestra Vos contristabimini, sed tristitia vestra vertetur in gaudium. vertetur in gaudium.

«Non autem habet in se radicem. » «Non autem habet in se radicem. »

: :

Psal. LI, 7 Evellet te, et emigrabit te Psal. LI, 7 Evellet te, et emigrabit te de tabernaculo tuo: et radicem tuam de de tabernaculo tuo: et radicem tuam de terra viventium. Isa. XL, 24: Et quidem terra viventium. Isa. XL, 24: Et quidem neque plantatus, neque satus, neque ra- neque plantatus, neque satus, neque ra- dicatus in terra truncus eorum : repente dicatus in terra truncus eorum : repente flavit in eos, et aruerunt, et turbo quasi flavit in eos, et aruerunt, et turbo quasi stipulam auferet eos. stipulam auferet eos.

« Sed est temporalis, » quia in lapide « Sed est temporalis, » quia in lapide crescens non crescit nisi ad tempus mo- crescens non crescit nisi ad tempus mo- dicum, quo durat humor superficialis. dicum, quo durat humor superficialis. Luc. VIII, Luc. VIII, 13 Ad tempus credunt, et in 13 Ad tempus credunt, et in tempore tentationis recedunt. Psal. tempore tentationis recedunt. Psal. CXXVIII, 6 Fiant sicut fænum tectorum, CXXVIII, 6 Fiant sicut fænum tectorum, quod priusquam evellatur, exaruit. quod priusquam evellatur, exaruit.

« Facta autem tribulatione » pœna- « Facta autem tribulatione » pœna- rum, « et persecutione » exsiliorum. Vel, rum, « et persecutione » exsiliorum. Vel, « tribulatione» tentationum, « et perse- « tribulatione» tentationum, « et perse- cutione » agitationum de uno in aliud si- cutione » agitationum de uno in aliud si- ne quiete. Thren. v, 5: Cervicibus nostris ne quiete. Thren. v, 5: Cervicibus nostris minabamur, lassis non dabatur requies. minabamur, lassis non dabatur requies. Psal. CXLII, 3: Persecutus est inimicus Psal. CXLII, 3: Persecutus est inimicus animam meam. « Propter verbum. » animam meam. « Propter verbum. » Joan. xv, 20: Si me persecuti sunt, et Joan. xv, 20: Si me persecuti sunt, et vos persequentur. Apocal. VI, 9: Vidi vos persequentur. Apocal. VI, 9: Vidi

IN EVANG. MATTHÆI, XIII-23, 24, 25. IN EVANG. MATTHÆI, XIII-23, 24, 25.

subtus altare, Dei scilicet, animas inter- subtus altare, Dei scilicet, animas inter- fectorum propter verbum Dei, et propter fectorum propter verbum Dei, et propter testimonium quod habebant. Sic Pharao testimonium quod habebant. Sic Pharao persecutus est filios Israel propter ver- persecutus est filios Israel propter ver- bum, quod mandavit ad eos Dominus 1. bum, quod mandavit ad eos Dominus 1. « Continuo scandalizatur, » hoc est, im- « Continuo scandalizatur, » hoc est, im- pingit, et cadit. Matthæi, xxiv, 10: pingit, et cadit. Matthæi, xxiv, 10: Scandalizabuntur multi, et invicem tra- Scandalizabuntur multi, et invicem tra- dent. Job, iv, 5 Venit super te plaga, dent. Job, iv, 5 Venit super te plaga, et defecisti tetigit te, et conturbatus es. et defecisti tetigit te, et conturbatus es. Levit. xxvi, 36: Terrebit eos sonitus folii Levit. xxvi, 36: Terrebit eos sonitus folii

volantis. volantis.

: :

561 561

est, verba Dei audit. « Et intelligit, » est, verba Dei audit. « Et intelligit, » intus legit. Psal. cXVIII, 130: Declara- intus legit. Psal. cXVIII, 130: Declara- tio sermonum tuorum illuminat, et in- tio sermonum tuorum illuminat, et in- tellectum dat parvulis. « Et fructum tellectum dat parvulis. « Et fructum affert. » Jerem. xvII, 8: In tempore sic- affert. » Jerem. xvII, 8: In tempore sic- citatis non erit sollicitum, nec aliquando citatis non erit sollicitum, nec aliquando desinet facere fructum. desinet facere fructum.

« Et facit aliud quidem centesimum. » « Et facit aliud quidem centesimum. » Et hic fructus sapientiæ in contempla- Et hic fructus sapientiæ in contempla- tione Virginum. Quia, ut dicit Augusti- tione Virginum. Quia, ut dicit Augusti- nus, « Virginitas est in carne corruptibili nus, « Virginitas est in carne corruptibili incorruptionis divinæ perpetua medi- incorruptionis divinæ perpetua medi- «tatio. » Proverb. I, 13 et 14: Beatus «tatio. » Proverb. I, 13 et 14: Beatus

« «

« Qui autem seminatus est in spi- homo qui invenit sapientiam, et qui af- « Qui autem seminatus est in spi- homo qui invenit sapientiam, et qui af- nis, etc. » nis, etc. »

Ad Hebr. vi, 8: Terra proferens spinas Ad Hebr. vi, 8: Terra proferens spinas actribulos, reproba est, et maledicto o pro- actribulos, reproba est, et maledicto o pro- xima. « Hic est, qui verbum Dei au- xima. « Hic est, qui verbum Dei au- dit,» auditu aliis præpedito. dit,» auditu aliis præpedito.

« Et sollicitudo sæculi istius, » hoc « Et sollicitudo sæculi istius, » hoc est, eorum quæ sunt in sæculo: quæ sunt est, eorum quæ sunt in sæculo: quæ sunt divitiæ, delicia, et honores. I ad Corinth. divitiæ, delicia, et honores. I ad Corinth. VII, 33: Sollicitus est quæ sunt mundi, VII, 33: Sollicitus est quæ sunt mundi, quomodo placeat uxori. « Et fallacia quomodo placeat uxori. « Et fallacia divitiarum, » quia decipiunt, non sol- divitiarum, » quia decipiunt, non sol- vendo sufficientiam, quam promittunt. vendo sufficientiam, quam promittunt. I ad Timoth. VI, 17: Divitibus præcipe I ad Timoth. VI, 17: Divitibus præcipe hujus sæculi non sublime sapere, neque hujus sæculi non sublime sapere, neque sperare in incerto divitiarum. Eccli. sperare in incerto divitiarum. Eccli.

XXXIV, 1 et 2: Vana spes, et mendacium XXXIV, 1 et 2: Vana spes, et mendacium homini insensato.... Quasi qui apprehen- homini insensato.... Quasi qui apprehen- dit umbram, et persequitur ventum, sic et dit umbram, et persequitur ventum, sic et qui attendit ad visa mendacia. Proverb. qui attendit ad visa mendacia. Proverb. X, 4: Qui nititur mendaciis, hic pascit X, 4: Qui nititur mendaciis, hic pascit ventos. « Suffocat, » hoc est, exstinguit ventos. « Suffocat, » hoc est, exstinguit « verbum, et » ideo « sine fructu effici- « verbum, et » ideo « sine fructu effici-

tur. » Sapient. III, 11: Vacua spes illo- tur. » Sapient. III, 11: Vacua spes illo- rum, et labores sine fructu. rum, et labores sine fructu.

« Qui vero in terram bonam semi- « Qui vero in terram bonam semi- natus est, etc. >> natus est, etc. >>

Numer. XIV, Numer. XIV, 7: Terra quam circuivi- 7: Terra quam circuivi- mus, valde bona est. « Hic est qui audit mus, valde bona est. « Hic est qui audit verbum. » Joan. VIII, 47: Qui ex Deo verbum. » Joan. VIII, 47: Qui ex Deo