19 19

522 522

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

quartum, spiritum quo membra vivifi- quartum, spiritum quo membra vivifi-

cat. cat.

« «

bit. » bit. »

Et judicium gentibus nuntia- Et judicium gentibus nuntia-

Hic tangit Christi proprium actum. Hic tangit Christi proprium actum. Dicit tria, scilicet qualis est actus in or- Dicit tria, scilicet qualis est actus in or- dinandis bonis, et qualis in sufferendis dinandis bonis, et qualis in sufferendis adversis et poenis et peccatoribus, et qua- adversis et poenis et peccatoribus, et qua- lis in fine perfectionis. lis in fine perfectionis.

De primo dicit : « Judicium gentibus De primo dicit : « Judicium gentibus nuntiabit. »Hoc est autem judicium, nuntiabit. »Hoc est autem judicium, quoties seipsos hic discutiunt, et in fu- quoties seipsos hic discutiunt, et in fu- turo judicabuntur: et hæc est doctrina turo judicabuntur: et hæc est doctrina Evangelica. Psal. CXLIX, 9: Ut faciant Evangelica. Psal. CXLIX, 9: Ut faciant in eis judicium conscriptum : gloria hæc in eis judicium conscriptum : gloria hæc est omnibus Sanctis ejus. Hoc enim ju- est omnibus Sanctis ejus. Hoc enim ju- dicio, et ipse ut rex, et sancti ut sena- dicio, et ipse ut rex, et sancti ut sena- tores judicabunt. Sapient. II, 8: Judi- tores judicabunt. Sapient. II, 8: Judi- cabunt nationes, et dominabuntur popu- cabunt nationes, et dominabuntur popu- lis, et regnabit Dominus illorum in lis, et regnabit Dominus illorum in æternum. Hæc enim est sapientia, quæ æternum. Hæc enim est sapientia, quæ continetur in libris cordium Sanctorum, continetur in libris cordium Sanctorum, qui aperientur in judicio. Ad Coloss. II, qui aperientur in judicio. Ad Coloss. II, 3: In quo sunt omnes thesauri sapien- 3: In quo sunt omnes thesauri sapien-

tiæ et scientiæ Dei absconditi. tiæ et scientiæ Dei absconditi.

Sed tamen contra hoc videtur esse, Sed tamen contra hoc videtur esse, quod dicitur, Joan. ш, 17: Non enim quod dicitur, Joan. ш, 17: Non enim misit Deus Filium suum in mundum, ut misit Deus Filium suum in mundum, ut judicet mundum, sed ut salvetur mun- judicet mundum, sed ut salvetur mun- dus per ipsum. Sed hoc intelligitur de dus per ipsum. Sed hoc intelligitur de judicio condemnationis, cum nos hic lo- judicio condemnationis, cum nos hic lo- quamur de judicio doctrinæ, quod est ju- quamur de judicio doctrinæ, quod est ju- dicium discretionis (alias, discussionis). dicium discretionis (alias, discussionis). Joan. XII, 31: Nunc judicium est mundi : Joan. XII, 31: Nunc judicium est mundi : nunc princeps hujus mundi ejicietur nunc princeps hujus mundi ejicietur foras. Joan. 1x, 39: In judicium ego in foras. Joan. 1x, 39: In judicium ego in hunc mundum veni. Hoc autem judicium hunc mundum veni. Hoc autem judicium nuntiat prædicando per discipulos « gen- nuntiat prædicando per discipulos « gen- tibus, » quia, Malach. 1, 11: Ab ortu so- tibus, » quia, Malach. 1, 11: Ab ortu so- lis usque ad occasum, magnum est no- lis usque ad occasum, magnum est no- men meum in gentibus. men meum in gentibus.

« Non contendet, neque clamabit, « Non contendet, neque clamabit,

neque audiet aliquis in plateis vocem neque audiet aliquis in plateis vocem ejus. » ejus. »

Secundum est qualis fuit in tolerandi Secundum est qualis fuit in tolerandi malis et hoc tripliciter et hoc habet malis et hoc tripliciter et hoc habet duo. duo.

Ostendit enim qualis est in contra Ostendit enim qualis est in contra dictione malorum, et qualis est in longa dictione malorum, et qualis est in longa nima exspectatione peccantium. nima exspectatione peccantium.

De primo dicit tria, quorum primum, De primo dicit tria, quorum primum, boni ordines ad contradictiones: secun- boni ordines ad contradictiones: secun- dum, bonus modus in contradicendo: dum, bonus modus in contradicendo: tertium autem, optimus modus in vin- tertium autem, optimus modus in vin- cendo contradictores. cendo contradictores. De primo dicit: De primo dicit:

<< Non contendet. » << Non contendet. »

Dicit enim Ambrosius: « Contentio Dicit enim Ambrosius: « Contentio « est impugnatio veritatis cum confiden- « est impugnatio veritatis cum confiden- « tia clamoris. » Sic enim non contendit, « tia clamoris. » Sic enim non contendit, sed in doctrina spiritus et virtutis verita- sed in doctrina spiritus et virtutis verita- tem demonstravit. Proverb. xxix, 9: tem demonstravit. Proverb. xxix, 9: Vir sapiens, si cum stulto contenderit. Vir sapiens, si cum stulto contenderit. sive irascatur, sive rideat, non inveniet sive irascatur, sive rideat, non inveniet requiem. II ad Timoth. 11, 14 : Noli requiem. II ad Timoth. 11, 14 : Noli contendere verbis: ad nihil enim utile contendere verbis: ad nihil enim utile est, nisi ad subversionem audientium. est, nisi ad subversionem audientium. Ad Titum, II, 9: Contentiones, et pu- Ad Titum, II, 9: Contentiones, et pu- gnas legis devita. gnas legis devita.

Sed contra, Jerem. II, 9: Ecce ego in Sed contra, Jerem. II, 9: Ecce ego in judicio contendam vobiscum. Mich. vi, judicio contendam vobiscum. Mich. vi, 2: Judicium Domini cum populo suo. 2: Judicium Domini cum populo suo. RESPONSIO. Non contendit conten- RESPONSIO. Non contendit conten- tione iræ et rixæ, quamdiu fuit in tione iræ et rixæ, quamdiu fuit in mundo sed postea contentione increpa- mundo sed postea contentione increpa- tionis contendet cum peccantibus. tionis contendet cum peccantibus.

« Neque clamabit. » « Neque clamabit. »

Clamor est confusus sonus indignatio- Clamor est confusus sonus indignatio- nis in contradicendo. I Petr. II, 23: nis in contradicendo. I Petr. II, 23: Dum pateretur, non comminabatur. Nec Dum pateretur, non comminabatur. Nec est contrarium id, quod dicitur, ad Hebr. est contrarium id, quod dicitur, ad Hebr. v, 7: Preces supplicationesque cum cla- v, 7: Preces supplicationesque cum cla- more valido et lacrymis offerens, exau- more valido et lacrymis offerens, exau-

6 Cf. Daniel. vII, 10. 6 Cf. Daniel. vII, 10.

IN EVANG. MATTHÆI, XII-19, 20. IN EVANG. MATTHÆI, XII-19, 20.

ditus est pro sua reverentia. Et, Joan. ditus est pro sua reverentia. Et, Joan. VII, 37: In novissimo die magno festivi- VII, 37: In novissimo die magno festivi- tatis, stabat Jesus, et clamabat dicens: tatis, stabat Jesus, et clamabat dicens: Si quis sitit, etc. Quia primum intelligi Si quis sitit, etc. Quia primum intelligi tur de clamore devotionis ad Deum : se- tur de clamore devotionis ad Deum : se- cundum autem de clamore prædicatio- cundum autem de clamore prædicatio- nis. Et quod dicitur hic, est dictum de nis. Et quod dicitur hic, est dictum de clamore indignationis, qui clamor nasci- clamore indignationis, qui clamor nasci- tur ex ira et indignatione, ut dicit Gre- tur ex ira et indignatione, ut dicit Gre- gorius. gorius.

« Neque audiet aliquis in plateis « Neque audiet aliquis in plateis vocem ejus. » vocem ejus. »

In plateis vox tumultus suscitantium In plateis vox tumultus suscitantium auditur et hoc modo Christi vox non auditur et hoc modo Christi vox non est audita: nec etiam in jactantia in pla- est audita: nec etiam in jactantia in pla- teis facta, qualiter vocem dant in plateis teis facta, qualiter vocem dant in plateis inaniter gloriantes. Et ideo, Isa. vш, inaniter gloriantes. Et ideo, Isa. vш, 6, dicitur : Pro eo quod abjecit populus 6, dicitur : Pro eo quod abjecit populus iste aquas Siloe, quæ vadunt cum si- iste aquas Siloe, quæ vadunt cum si- lentio. Siloe enim, quæ interpretatur lentio. Siloe enim, quæ interpretatur missus, significat doctrinam Christi missus, significat doctrinam Christi quam abjecerunt Judæi: ad quam tamen quam abjecerunt Judæi: ad quam tamen cæcus illuminandus missus est '. Isa. cæcus illuminandus missus est '. Isa. XLII, 14: Tacui semper, silui, patiens XLII, 14: Tacui semper, silui, patiens fui. Sic ergo in mansuetudine mansue- fui. Sic ergo in mansuetudine mansue- tis prædicavit. Isa. Lx1, 1: Ad annun- tis prædicavit. Isa. Lx1, 1: Ad annun- tiandum mansuetis misit me. Jacob. 1, tiandum mansuetis misit me. Jacob. 1, 21 In mansuetudine suscipite insitum 21 In mansuetudine suscipite insitum verbum, quod potest salvare animas verbum, quod potest salvare animas vestras. vestras.

« Arundinem quassatam non con- « Arundinem quassatam non con- fringet, et linum fumigans non exstin- fringet, et linum fumigans non exstin- guet. » guet. »

Hic tangitur qualis fuit in sustinentia Hic tangitur qualis fuit in sustinentia peccatorum, et exspectatione. peccatorum, et exspectatione.

« Arundinem quassatam non con- « Arundinem quassatam non con- fringet. fringet.

>> >>

Sunt autem ista per metaphoram dicta. Sunt autem ista per metaphoram dicta. Arundo autem quassata cor fuit Judæo- Arundo autem quassata cor fuit Judæo- rum et Pharisæorum, vento iræ et indi- rum et Pharisæorum, vento iræ et indi-

2-Cf. Joan. 1x, 7. 2-Cf. Joan. 1x, 7.

523 523

gnationis commotum, et vento erroris gnationis commotum, et vento erroris sonans per blasphemias et indignationes : sonans per blasphemias et indignationes : et hoc non confregit Christus, licet hoc et hoc non confregit Christus, licet hoc potuerit, sed patienter supportavit: ce- potuerit, sed patienter supportavit: ce- dens furori, et dans locum iræ. Ad dens furori, et dans locum iræ. Ad Roman. xu, 19: Non vosmetipsos de- Roman. xu, 19: Non vosmetipsos de- fendentes, charissimi, sed date locum iræ. fendentes, charissimi, sed date locum iræ. III Regum, xiv, 15: Percutiet Dominus III Regum, xiv, 15: Percutiet Dominus Deus Israel, sicut moveri solet arundo Deus Israel, sicut moveri solet arundo in aqua. in aqua.

« Linum fumigans non extinguet. » « Linum fumigans non extinguet. »

Linum candore suo et munditia (ut Linum candore suo et munditia (ut dicit Hilarius) paucos Judæorum signifi- dicit Hilarius) paucos Judæorum signifi- cat devotos, igniculum fidei concipientes, cat devotos, igniculum fidei concipientes, et quadam dilectione cum carne juxta et quadam dilectione cum carne juxta fumantes: quos etiam Christus non ex- fumantes: quos etiam Christus non ex- stinxit, sed fovit incendens in eis ignem stinxit, sed fovit incendens in eis ignem perfectæ charitatis. Remigius autem di- perfectæ charitatis. Remigius autem di- cit « linum significare gentes amaro fumo cit « linum significare gentes amaro fumo « erroris fumantes cum modica scintilla « erroris fumantes cum modica scintilla « naturalis legis. » Et sicut non contem- « naturalis legis. » Et sicut non contem- psit parvam scintillam in parvulis, sed psit parvam scintillam in parvulis, sed fovit, donec accenderetur igne charita- fovit, donec accenderetur igne charita- tis: ita etiam in gentibus modicam scin- tis: ita etiam in gentibus modicam scin- tillam naturalis legis in magnum pro- tillam naturalis legis in magnum pro- duxit ignem dilectionis. Sine præjudicio duxit ignem dilectionis. Sine præjudicio autem dicendum, quod per istas expo- autem dicendum, quod per istas expo- sitiones non videtur induci auctoritas : sitiones non videtur induci auctoritas : sed potius videtur linum significare Pha- sed potius videtur linum significare Pha- risæos nitorem innocentiæ prætendentes risæos nitorem innocentiæ prætendentes in superstitiosa religione. Et fumus, qui in superstitiosa religione. Et fumus, qui est nuntius ignis, videtur significare est nuntius ignis, videtur significare amaras machinationes eorum ad nocen- amaras machinationes eorum ad nocen- dum absque aperta inflammatione iræ dum absque aperta inflammatione iræ et rixæ. Et hoc Christus non exstinxit, et rixæ. Et hoc Christus non exstinxit, quia linum fumigans dum exstingui- quia linum fumigans dum exstingui- tur, conculcatur: quia tales Christus pe- tur, conculcatur: quia tales Christus pe- dibus suæ majestatis non conculcavit. dibus suæ majestatis non conculcavit. Unde, Infra, xv, 14, dicit: Sinite illos: Unde, Infra, xv, 14, dicit: Sinite illos: cæci sunt, et duces cæcorum. Ad Hebr. cæci sunt, et duces cæcorum. Ad Hebr. XII, 3: Recogitate eum qui talem susti. XII, 3: Recogitate eum qui talem susti. nuit a peccatoribus adversus semetipsum nuit a peccatoribus adversus semetipsum contradictionem, ut ne fatigemini, ani- contradictionem, ut ne fatigemini, ani- mis vestris deficientes. Hoc significatum mis vestris deficientes. Hoc significatum est, II Regum, xvi, 11 et 12, cum Semei est, II Regum, xvi, 11 et 12, cum Semei

21 21

524 524

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

malediceret David, et vellet hoc ulcisci malediceret David, et vellet hoc ulcisci Abisai, præcepit rex, dicens: Dimittite Abisai, præcepit rex, dicens: Dimittite eum, ut maledicat juxta præceptum eum, ut maledicat juxta præceptum Domini: si forte respiciat Dominus affli- Domini: si forte respiciat Dominus affli- ctionem meam, et reddat mihi Dominus ctionem meam, et reddat mihi Dominus bonum pro maledictione hac hodierna. bonum pro maledictione hac hodierna. Job, XLI, 12, 11: Halitus ejus prunas Job, XLI, 12, 11: Halitus ejus prunas ardere facit..., et de naribus ejus proce- ardere facit..., et de naribus ejus proce- dit fumus. dit fumus.

« Donec ejiciat ad victoriam judi- « Donec ejiciat ad victoriam judi- cium. cium.

Et in nomine ejus Gentes spera- Et in nomine ejus Gentes spera- bunt. » bunt. »

Donec ejiciat. Donec ejiciat.

Hic tangitur, qualis fuit Christus in Hic tangitur, qualis fuit Christus in fine perfectionis sui officii. Et dicit duo, fine perfectionis sui officii. Et dicit duo, scilicet victoriam bonitatis in fidelibus: scilicet victoriam bonitatis in fidelibus: et spem æternæ remunerationis, et etiam et spem æternæ remunerationis, et etiam terrenæ in Christo servientibus. terrenæ in Christo servientibus.

De primo dicit: « Donec ejiciat, » hoc De primo dicit: « Donec ejiciat, » hoc est, ita dissimulabit, « donec » paulatim est, ita dissimulabit, « donec » paulatim per prædicationem, et sanguinis sui virtu- per prædicationem, et sanguinis sui virtu- tem, « ejiciat. » Ejectio projectio est tem, « ejiciat. » Ejectio projectio est violenta ad exterius facta. violenta ad exterius facta.

« Judicium. » Sed veritas prædicata « Judicium. » Sed veritas prædicata est id quod informat judicium: et hæc est id quod informat judicium: et hæc « ad victoriam » ejicitur, quando extra « ad victoriam » ejicitur, quando extra fines Judææ a Judæis abjecta, in gen- fines Judææ a Judæis abjecta, in gen- tibus super errores vincit et triumphat: tibus super errores vincit et triumphat: sicut maxime in die judicii vincet om- sicut maxime in die judicii vincet om- nes contradicentes. III Esdræ, III, 12: nes contradicentes. III Esdræ, III, 12: Super omnia vincit veritas. Isa. LXIII, Super omnia vincit veritas. Isa. LXIII, 1 Ego, qui loquor justitiam, et pro- 1 Ego, qui loquor justitiam, et pro- pugnator sum ad salvandum. Apocal. pugnator sum ad salvandum. Apocal. VI, 2: Et vidi: et ecce equus albus, et VI, 2: Et vidi: et ecce equus albus, et qui sedebat super illum habebat ar. qui sedebat super illum habebat ar. сит..., et exivit vincens ut vince- сит..., et exivit vincens ut vince- ret. Per equum enim album potestas in- ret. Per equum enim album potestas in- nocens et virtutes designantur: per ses- nocens et virtutes designantur: per ses- sionem, quies judicantis: per arcum si- sionem, quies judicantis: per arcum si- gnificatur doctrina Scripturarum emittens gnificatur doctrina Scripturarum emittens

: :

1 Cf. ad Hebr. VII, 19: Nihil ad perfectum 1 Cf. ad Hebr. VII, 19: Nihil ad perfectum adduxit lex, etc. adduxit lex, etc.

2 Cf. Isa. xi, 10: In die illa radix Jesse, qui 2 Cf. Isa. xi, 10: In die illa radix Jesse, qui

spicula auctoritatum, quibus vincit spicula auctoritatum, quibus vincit Christus omnem errorem. Christus omnem errorem.

« Et in nomine ejus, etc. » « Et in nomine ejus, etc. »

Hoc est, spes fidelium, in qua com- Hoc est, spes fidelium, in qua com- pletur Ecclesia fidelium, et perficitur, et pletur Ecclesia fidelium, et perficitur, et finitur Christi officium. Quod autem di- finitur Christi officium. Quod autem di- cit, « in nomine ejus, » hoc est, in nota- cit, « in nomine ejus, » hoc est, in nota- mine quia notæ Christi nobis inscri- mine quia notæ Christi nobis inscri- buntur. Act. IV, 12: Nec aliud nomen buntur. Act. IV, 12: Nec aliud nomen est sub cælo datum hominibus, in quo est sub cælo datum hominibus, in quo oporteat nos salvos fieri. « Gentes, » oporteat nos salvos fieri. « Gentes, » hoc est, Ecclesia ex diversitate gentium hoc est, Ecclesia ex diversitate gentium congregata, « sperabunt, » omni relicta congregata, « sperabunt, » omni relicta spe temporalium et relicta justitia legis, spe temporalium et relicta justitia legis, quæ est factorum nihil adducentium ad quæ est factorum nihil adducentium ad perfectum. Ad Roman. xv, 12: Erit perfectum. Ad Roman. xv, 12: Erit radix Jesse, et qui exsurget regere gen- radix Jesse, et qui exsurget regere gen- tes, in eum gentes sperabunt: et erit no- tes, in eum gentes sperabunt: et erit no- men ejus gloriosum 2. men ejus gloriosum 2.

« Tunc oblatus est ei dæmonium « Tunc oblatus est ei dæmonium habens, cæcus et mutus, et curavit, habens, cæcus et mutus, et curavit, eum, ita ut loqueretur et videret. »> eum, ita ut loqueretur et videret. »>

In superioribus probatæ veritatis hic In superioribus probatæ veritatis hic inducitur auctoritas, ne possit calum- inducitur auctoritas, ne possit calum- niari terminus umbrarum. niari terminus umbrarum.

Et hic duo inducuntur, confutatio vi- Et hic duo inducuntur, confutatio vi- delicet Pharisæorum, qui eam malo at- delicet Pharisæorum, qui eam malo at- tribuerunt principio et confutatio Scri- tribuerunt principio et confutatio Scri- barum, qui attentantes auctorem (alias, barum, qui attentantes auctorem (alias, auctoritatem) hujus veritatis, signum auctoritatem) hujus veritatis, signum quærebant potestatis, ibi, y. 38: « Tunc quærebant potestatis, ibi, y. 38: « Tunc responderunt ei quidam de Scribis, etc. » responderunt ei quidam de Scribis, etc. »

Prima vero harum partium tria conti- Prima vero harum partium tria conti- net, causam scilicet calumniæ auctoritatis net, causam scilicet calumniæ auctoritatis miraculorum probantium terminum um- miraculorum probantium terminum um- brarum et ipsam calumniam: et calum- brarum et ipsam calumniam: et calum- niæ confutationem. niæ confutationem.

Et hæc in littera patebunt. Et hæc in littera patebunt.

Causa autem calumniæ, sive occasio Causa autem calumniæ, sive occasio fuit miraculi in dæmoniaco perfectio. fuit miraculi in dæmoniaco perfectio.

stat in signum populorum, ipsum gentes depre- stat in signum populorum, ipsum gentes depre- cabuntur, et erit sepulcrum ejus gloriosum. cabuntur, et erit sepulcrum ejus gloriosum.

IN EVANG. MATTHÆI, XII-22, 23, 24. IN EVANG. MATTHÆI, XII-22, 23, 24.

Et in illo sunt tria: expostulautia scilicet Et in illo sunt tria: expostulautia scilicet fieri miraculum, perfectio miraculi, et fieri miraculum, perfectio miraculi, et effectio ipsius in adstantibus. effectio ipsius in adstantibus.

In expostulantia autem fieri miracu- In expostulantia autem fieri miracu- lum duo sunt: fides offerentium inclinans lum duo sunt: fides offerentium inclinans omnipotentiam ad perfectionem ipsius: et omnipotentiam ad perfectionem ipsius: et passio obsessi trahens misericordiam ad passio obsessi trahens misericordiam ad voluntatem efficiendi. voluntatem efficiendi.

« Tunc oblatus est ei, etc. » « Tunc oblatus est ei, etc. »

De primo dicit : « Tunc, » præinducta De primo dicit : « Tunc, » præinducta rabie declinata, « oblatus est ei, » fide et rabie declinata, « oblatus est ei, » fide et devotione. Supra, Ix, 2: Offerebant ei devotione. Supra, Ix, 2: Offerebant ei paralyticum jacentem in lecto. Unus paralyticum jacentem in lecto. Unus quidem subjecto, sed multiplex in effectu quidem subjecto, sed multiplex in effectu dæmonis et notatur in hoc malitia dæ- dæmonis et notatur in hoc malitia dæ- monis, cui in uno non sufficit una læsio, monis, cui in uno non sufficit una læsio, sed multipliciter vexat unum et eum- sed multipliciter vexat unum et eum- dem. Isa. xxxvIII, 13: Quasi leo sic con- dem. Isa. xxxvIII, 13: Quasi leo sic con- trivit omnia ossa mea. Habacuc, 1, 17: trivit omnia ossa mea. Habacuc, 1, 17: Semper interficere gentes non parcet. Semper interficere gentes non parcet.

« Dæmonium habens, cæcus et mu- « Dæmonium habens, cæcus et mu- tus. » tus. »

Tria tangit impedimenta : quia in Tria tangit impedimenta : quia in hoc quod dæmonium habuit, impeditum hoc quod dæmonium habuit, impeditum habuit rationis ordinem extra autem habuit rationis ordinem extra autem nobiliorem destruxit actum sensitivæ, et nobiliorem destruxit actum sensitivæ, et in hoc fecit cæcum: et nobiliorem actum in hoc fecit cæcum: et nobiliorem actum rationis, qui est interpretativæ, et in hoc rationis, qui est interpretativæ, et in hoc fecit mutum: et hæc est malitia dæmo- fecit mutum: et hæc est malitia dæmo- nis interius impediens usum veræ ra- nis interius impediens usum veræ ra- tionis, et exterius auferens visum veri tionis, et exterius auferens visum veri luminis in coruscatione miraculorum : luminis in coruscatione miraculorum : et laudem Dei, interpretatione sermo- et laudem Dei, interpretatione sermo- num ablata. Luc. XI, 14: Erat Jesus num ablata. Luc. XI, 14: Erat Jesus ejiciens dæmonium, et illud erat mu- ejiciens dæmonium, et illud erat mu- tum. Et addit Beda, quod erat etiam tum. Et addit Beda, quod erat etiam cæcum. I Reg. xi, 2: In hoc vobiscum cæcum. I Reg. xi, 2: In hoc vobiscum feriam fœdus, ut eruam omnium ve- feriam fœdus, ut eruam omnium ve- strum oculos dextros. strum oculos dextros.

525 525

tres operationes dæmonum tria ponit tres operationes dæmonum tria ponit antidota salutis. Contra enim defectum antidota salutis. Contra enim defectum interiorem in impedimento usus ratio- interiorem in impedimento usus ratio- nis, dicit : « Et curavit eum. » Contra nis, dicit : « Et curavit eum. » Contra defectum in interpretatione sermonum defectum in interpretatione sermonum exterius, dicit : « Ita ut loqueretur. » exterius, dicit : « Ita ut loqueretur. » Et contra defectum cæcitatis exterius, Et contra defectum cæcitatis exterius, dicit: Et videret. » Et de his multa in dicit: Et videret. » Et de his multa in superioribus dicta sunt 1. superioribus dicta sunt 1.

« Et stupebant omnes turbæ, et di- « Et stupebant omnes turbæ, et di- cebant: Numquid hic est Filius Da- cebant: Numquid hic est Filius Da- vid ? » vid ? »

Ecce effectus miraculi in adstantibus. Ecce effectus miraculi in adstantibus. Et tangit duo stuporem admirationis, et Et tangit duo stuporem admirationis, et viam fidei luminis. viam fidei luminis.

De primo dicit: « Et stupebant om- De primo dicit: « Et stupebant om- nes turbæ. » Stupor est insensibilitas nes turbæ. » Stupor est insensibilitas cordis systolen patientis ex ignorantia cordis systolen patientis ex ignorantia causæ prodigii, quod apparet in sensi- causæ prodigii, quod apparet in sensi- bus. Luc. V, 26 Stupor apprehendit bus. Luc. V, 26 Stupor apprehendit

omnes. omnes.

« Et dicebant: Numquid hic est filius « Et dicebant: Numquid hic est filius David? » Propter misericordiam dicunt David? » Propter misericordiam dicunt eum filium David, et propter promissio- eum filium David, et propter promissio- nem, sicut patet, I Reg. xxiv, 5 et seq., nem, sicut patet, I Reg. xxiv, 5 et seq., ubi non interfecit Saul. Et, II Reg. 1, 17 ubi non interfecit Saul. Et, II Reg. 1, 17 et seq., ubi planxit inimicum. I Machab. et seq., ubi planxit inimicum. I Machab. 11, 57 David in sua misericordia con- 11, 57 David in sua misericordia con- secutus est sedem regni in sæcula. secutus est sedem regni in sæcula.

« Pharisæi autem audientes, dixe- « Pharisæi autem audientes, dixe- runt: Hic non ejicit dæmones nisi in runt: Hic non ejicit dæmones nisi in Beelzebub, principe dæmoniorum. » Beelzebub, principe dæmoniorum. »

Hæc est calumnia Pharisæorum, qui Hæc est calumnia Pharisæorum, qui divisi interpretantur: quia, sicut dicitur, divisi interpretantur: quia, sicut dicitur, Isa. Lix, 2: Iniquitates vestræ diviserunt Isa. Lix, 2: Iniquitates vestræ diviserunt inter vos et Deum vestrum. Audiverunt inter vos et Deum vestrum. Audiverunt enim turbam, et non valentes calumniari enim turbam, et non valentes calumniari factum, facti auctorem Spiritum sanctum factum, facti auctorem Spiritum sanctum calumniati sunt, ad contrariam et inimi- calumniati sunt, ad contrariam et inimi- cam potestatem Dei miracula transfe- cam potestatem Dei miracula transfe- Ecce miraculi perfectio. Et propter rentes: « Hic non ejicit dæmonia, nisi in Ecce miraculi perfectio. Et propter rentes: « Hic non ejicit dæmonia, nisi in

« Et curavit eum. » « Et curavit eum. »

23 23

24 24

1 Cf. præcipue enarrationem in Matthæum, 1 Cf. præcipue enarrationem in Matthæum,

1x, 27 et seq., pag. 432 et seq. 1x, 27 et seq., pag. 432 et seq.

25 25

526 526

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Beelzebub, principe dæmoniorum. » Hu- Beelzebub, principe dæmoniorum. » Hu- jus autem negativæ affirmativam, su- jus autem negativæ affirmativam, su- pra, 1x, 34, dixerunt. Et quia illa minus pra, 1x, 34, dixerunt. Et quia illa minus dicebat, ideo Christus (supra, ibidem) dicebat, ideo Christus (supra, ibidem) non impugnavit, sed tacuit. Nunc autem non impugnavit, sed tacuit. Nunc autem confirmata malitia eorum, postquam confirmata malitia eorum, postquam conceperunt occidere eum, ponunt ne- conceperunt occidere eum, ponunt ne- gativam, quæ nihil penitus operum gativam, quæ nihil penitus operum Christi reliquit, nisi dæmoni detur, et Christi reliquit, nisi dæmoni detur, et attribuatur et hoc melius significatur, attribuatur et hoc melius significatur, Marc. 11, 21 et 22, ubi sic dicitur de Marc. 11, 21 et 22, ubi sic dicitur de Jesu: Quoniam in furorem versus est... Jesu: Quoniam in furorem versus est... Quoniam Beelzebub habet: et quia in Quoniam Beelzebub habet: et quia in principe dæmoniorum ejicit dæmonia. principe dæmoniorum ejicit dæmonia.

nes deducentes ad inconveniens, quæ nes deducentes ad inconveniens, quæ supposito dicto eorum indirecte probant supposito dicto eorum indirecte probant propositum: secundo, probat ostensive propositum: secundo, probat ostensive supposita veritate etiam concludendo supposita veritate etiam concludendo propositum. propositum.

In prima harum proponit generaliter In prima harum proponit generaliter in omni potestate et assumit sub ipsa in omni potestate et assumit sub ipsa in potestate diaboli, et concludit propo- in potestate diaboli, et concludit propo- situm per inconveniens quod sequitur. situm per inconveniens quod sequitur.

Attende autem, quod humana pote- Attende autem, quod humana pote- stas, in qua per similitudinem proponit, stas, in qua per similitudinem proponit, non est nisi triplex, regionis scilicet, non est nisi triplex, regionis scilicet, civitatis terræ, et domus : secundum civitatis terræ, et domus : secundum quod etiam regnum refertur ad tria, quod etiam regnum refertur ad tria, œconomicam videlicet, cujus gubernatio œconomicam videlicet, cujus gubernatio datur patrifamilias : et civilem, cujus datur patrifamilias : et civilem, cujus « Jesus autem sciens cogitationes gubernatio datur proconsuli: et regalem, « Jesus autem sciens cogitationes gubernatio datur proconsuli: et regalem, eorum, dixit eis. » eorum, dixit eis. »

Hic incipit confutare. Et dicuntur Hic incipit confutare. Et dicuntur hic duo primo enim, ante disputationem hic duo primo enim, ante disputationem sapientiæ, signum omniscientis quem sapientiæ, signum omniscientis quem nihil latet, præmittitur: et postea, dis- nihil latet, præmittitur: et postea, dis- putationem orditur. putationem orditur.

" "

De primo dicit : « Jesus autem, » ut De primo dicit : « Jesus autem, » ut Deus omnia, a sciens cogitationes eorum. » Deus omnia, a sciens cogitationes eorum. » Psal. xc, 11 Dominus scit cogitatio- Psal. xc, 11 Dominus scit cogitatio- nes hominum, quoniam vanæ sunt. Si- nes hominum, quoniam vanæ sunt. Si- mile est, supra, 1x, 4, quando dixit: Ut mile est, supra, 1x, 4, quando dixit: Ut quid cogitatis mala in cordibus vestris ? quid cogitatis mala in cordibus vestris ? dixit ad confutationem eorum. dixit ad confutationem eorum.

« Omne regnum divisum contra « Omne regnum divisum contra se, desolabitur et omnis civitas vel se, desolabitur et omnis civitas vel domus divisa contra se, non stabit. » domus divisa contra se, non stabit. »

Hic ponit rationes ad confutandam Hic ponit rationes ad confutandam malitiam Pharisæorum. Et dividitur in malitiam Pharisæorum. Et dividitur in partes quatuor. Ostendit enim primo partes quatuor. Ostendit enim primo dicti eorum falsitatem secundo, peccati dicti eorum falsitatem secundo, peccati eorum quod in dicto commiserunt, irre- eorum quod in dicto commiserunt, irre- missibilitatem tertio, intentionis per- missibilitatem tertio, intentionis per- versitatem quarto, justissimam eorum versitatem quarto, justissimam eorum condemnationem et sic terminatur sua condemnationem et sic terminatur sua disputatio. disputatio.

Prima harum habet duo genera ra- Prima harum habet duo genera ra- tionum. Primo enim inducit ratio- tionum. Primo enim inducit ratio-

1 Cf. Matth. vi, 24. 1 Cf. Matth. vi, 24.

cujus gubernatio datur regi. Plures enim cujus gubernatio datur regi. Plures enim ad unum pluribus modis referri non pos- ad unum pluribus modis referri non pos- sunt, nisi domestici, vel cohabitantes sunt, nisi domestici, vel cohabitantes civiliter, vel communicantes legibus eis- civiliter, vel communicantes legibus eis- dem et in his tribus dicit solvi pote- dem et in his tribus dicit solvi pote- statem regni, si divisa sit potestas contra statem regni, si divisa sit potestas contra potestatem. potestatem.

Attende etiam, quod in toto potestativo Attende etiam, quod in toto potestativo (sicut est regnum, vel civitatis prætura, (sicut est regnum, vel civitatis prætura, vel domus dispensatio) est potestas dis- vel domus dispensatio) est potestas dis- tributa ex uno, et ad unum ordinata, qui tributa ex uno, et ad unum ordinata, qui est Rex, vel Proconsul, sive Præfectus, est Rex, vel Proconsul, sive Præfectus, vel paterfamilias et tunc dividi dici- vel paterfamilias et tunc dividi dici- turquia contraria dispositione relu- turquia contraria dispositione relu- ctans, nec ex uno distribuitur in officia ctans, nec ex uno distribuitur in officia plurium, nec secundum communicatio- plurium, nec secundum communicatio- nem ad unum ordinatur et tunc fiunt nem ad unum ordinatur et tunc fiunt duo domini, quibus nemo potest ser- duo domini, quibus nemo potest ser- vire 1. vire 1.

De his ergo dicit : De his ergo dicit :

« Omne regnum etc. » « Omne regnum etc. »

« Omne regnum, » quod est potestas « Omne regnum, » quod est potestas regionis ordinata ad unum contra seip- regionis ordinata ad unum contra seip- sum reluctando, » divisum, » ad divisa sum reluctando, » divisum, » ad divisa tendens, quia tunc destruit ordinem tendens, quia tunc destruit ordinem ad unum, « desolabitur » II Paralip. ad unum, « desolabitur » II Paralip. xx, 23, Filii Ammon versi in seditio- xx, 23, Filii Ammon versi in seditio- nem in seipsos divisi, mutuis concidere nem in seipsos divisi, mutuis concidere

IN EVANG. MATTHÆI, XII-25, 26, 27, 28. IN EVANG. MATTHÆI, XII-25, 26, 27, 28.

vulneribus. « Et omnis civitas, » in vulneribus. « Et omnis civitas, » in qua est etiam ordo potestatis ad unum, qua est etiam ordo potestatis ad unum, « vel domus, » ad unum patremfami- « vel domus, » ad unum patremfami- lias ordinata familia, « divisa contra lias ordinata familia, « divisa contra se, hoc est, in divisa tendens contra se, hoc est, in divisa tendens contra sui motorem et rectorem, « non stabit : » sui motorem et rectorem, « non stabit : » sed, sicut dicit, Luc. x1, 17: Domus sed, sicut dicit, Luc. x1, 17: Domus supra domum cadet. Isa. III, 8: Ruit supra domum cadet. Isa. III, 8: Ruit Jerusalem, et Judas concidit. Et hujus Jerusalem, et Judas concidit. Et hujus causa ponitur, ibidem, y. 5, quia tumul- causa ponitur, ibidem, y. 5, quia tumul- tuabitur puer contra senem, et ignobilis tuabitur puer contra senem, et ignobilis contra nobilem. Osee, x, 2: Divisum contra nobilem. Osee, x, 2: Divisum est cor eorum, nunc interibunt. Proverb. est cor eorum, nunc interibunt. Proverb. XXVIII, 2 Propter peccata terræ multi XXVIII, 2 Propter peccata terræ multi principes ejus, hoc est, ad multa ten- principes ejus, hoc est, ad multa ten- dentes. I Machab. 1, 6 et seq.: Divisit dentes. I Machab. 1, 6 et seq.: Divisit Alexander regnum suum cum adhuc Alexander regnum suum cum adhuc viveret... Et imposuerunt omnes sibi viveret... Et imposuerunt omnes sibi diademata post mortem ejus, et loco diademata post mortem ejus, et loco suo... et multiplicata sunt mala in terra. suo... et multiplicata sunt mala in terra.

« Et si Satanas Satanam ejicit, ad- « Et si Satanas Satanam ejicit, ad- versus se divisus est: quomodo ergo versus se divisus est: quomodo ergo stabit regnum ejus? » stabit regnum ejus? »

Hic assumit sub propositione gene- Hic assumit sub propositione gene- rali et est propositio falsa, supposita rali et est propositio falsa, supposita tamen vera secundum dictum Pharisæ- tamen vera secundum dictum Pharisæ-

orum. orum.

« Et si Satanas, » adversarius huma- « Et si Satanas, » adversarius huma- næ saluti regnum Dei impugnans, « Sa- næ saluti regnum Dei impugnans, « Sa- tanam, »alium adversarium eidem re- tanam, »alium adversarium eidem re- gno, « ejicit » in toto, ne dominetur gno, « ejicit » in toto, ne dominetur secundum aliquam potestatem inimicam secundum aliquam potestatem inimicam saluti, « adversus se divisus est: » quia saluti, « adversus se divisus est: » quia etsi Satanæ sint legiones diversis et etsi Satanæ sint legiones diversis et divisis vitiis principantes, in hoc tamen divisis vitiis principantes, in hoc tamen conveniunt, quod regnum Dei, et salu- conveniunt, quod regnum Dei, et salu- tem hominis impediunt : sicut, Judicum, tem hominis impediunt : sicut, Judicum, xv, 4, vulpes Samsonis facies habebant xv, 4, vulpes Samsonis facies habebant diversas, et caudas colligatas. diversas, et caudas colligatas.

« Quomodo ergo stabit regnum ejus?» « Quomodo ergo stabit regnum ejus?» quod non stat in uno officio, sed multis quod non stat in uno officio, sed multis officiis et ideo oportet, quod se invi- officiis et ideo oportet, quod se invi- cem juvent dæmones, cem juvent dæmones,

Et attende, quod quidam dicunt re- Et attende, quod quidam dicunt re-

1 Act. xix, 13 Tentaverunt quidam et de cir- 1 Act. xix, 13 Tentaverunt quidam et de cir-

527 527

gnum diaboli esse mundum : et Salva- gnum diaboli esse mundum : et Salva- torem velle concludere, quod secundum torem velle concludere, quod secundum dicta Pharisæorum solvendus sit mun- dicta Pharisæorum solvendus sit mun- dus statim quod Pharisæi non crede- dus statim quod Pharisæi non crede- bant. Et hoc non videtur esse intentio bant. Et hoc non videtur esse intentio litteræ quoniam non sequitur ex dictis litteræ quoniam non sequitur ex dictis nisi destructio potestatis diaboli : hoc nisi destructio potestatis diaboli : hoc enim vocatur regnum, licet vere sit cor- enim vocatur regnum, licet vere sit cor- ruptio regni in tyrannidem. Isa. xix, 4 : ruptio regni in tyrannidem. Isa. xix, 4 : Tradam Ægyptum in manu dominorum Tradam Ægyptum in manu dominorum crudelium et rex fortis dominabitur crudelium et rex fortis dominabitur

eorum. eorum.

Cum igitur Satan non intendat destrue- Cum igitur Satan non intendat destrue- re suum regnum, Satan non ejicit Sa- re suum regnum, Satan non ejicit Sa- tanam falsum est ergo me in principe tanam falsum est ergo me in principe dæmoniorum ejicere dæmonia. Sed non- dæmoniorum ejicere dæmonia. Sed non- ne necromantici in uno dæmone eji- ne necromantici in uno dæmone eji- ciunt alium et similiter fecerunt idola, ciunt alium et similiter fecerunt idola, sicut Astaroth, et quædam alia? Ad hoc sicut Astaroth, et quædam alia? Ad hoc dicendum, quod non ejiciunt, sed a qua- dicendum, quod non ejiciunt, sed a qua- dam operatione, vel læsione cessant, ut dam operatione, vel læsione cessant, ut in alia fortius possideant. Christus au- in alia fortius possideant. Christus au- tem loquitur hic de ejectione secundum tem loquitur hic de ejectione secundum omnem operationem, et omne domi- omnem operationem, et omne domi- nium. nium.

« Et si ego in Beelzebub ejicio dæ- « Et si ego in Beelzebub ejicio dæ- mones, filii vestri in quo ejiciunt? mones, filii vestri in quo ejiciunt? Ideo ipsi judices vestri erunt. Ideo ipsi judices vestri erunt.

Si autem ego in spiritu Dei ejicio Si autem ego in spiritu Dei ejicio dæmones, igitur pervenit in vos re- dæmones, igitur pervenit in vos re- gnum Dei. » gnum Dei. »

Secunda ratio est ducens ad inconve- Secunda ratio est ducens ad inconve- niens et ideo resumens dictum: ex niens et ideo resumens dictum: ex quo sequitur inconveniens, quærit, di- quo sequitur inconveniens, quærit, di- cens: Filii vestri in quo ejiciunt? » cens: Filii vestri in quo ejiciunt? » Dicuntur autem filii Apostoli, et Exor- Dicuntur autem filii Apostoli, et Exor- cista, et quidam etiam non sequentes cista, et quidam etiam non sequentes Christum. Luc. 1x, 49: Vidimus quem- Christum. Luc. 1x, 49: Vidimus quem- dam in nomine tuo ejicientem dæmonia, dam in nomine tuo ejicientem dæmonia, et prohibuimus eum, quia non sequitur et prohibuimus eum, quia non sequitur nobiscum. Act. xix, 13, etiam fuerunt, nobiscum. Act. xix, 13, etiam fuerunt, qui adjurabant in nomine Jesu, quem qui adjurabant in nomine Jesu, quem Paulus prædicat¹: omnes enim illi vi- Paulus prædicat¹: omnes enim illi vi-

cumeuntibus Judæis exorcistis, invocare super eos cumeuntibus Judæis exorcistis, invocare super eos

27 27

28 28

528 528

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

rabant per nomen Jesu. rabant per nomen Jesu.

dentes efficaciam nominis Christi, adju- Ecclesiæ. Joan. 1, 26 et 27: Medius ve- dentes efficaciam nominis Christi, adju- Ecclesiæ. Joan. 1, 26 et 27: Medius ve- strum stetit, quem vos nescitis. Ipse est, strum stetit, quem vos nescitis. Ipse est, I, 32 I, 32 qui post me venturus est, etc. Luc. qui post me venturus est, etc. Luc. et 33 Regnabit in domo Jacob in æter- et 33 Regnabit in domo Jacob in æter- num, et regni ejus non erit finis. Supra, num, et regni ejus non erit finis. Supra, v1, 10 Adveniat regnum tuum, etc. v1, 10 Adveniat regnum tuum, etc.

Dicit autem « Filii vestri, » non mei Dicit autem « Filii vestri, » non mei discipuli quia cum de eis sint nati et discipuli quia cum de eis sint nati et conversati, non essent testes contra eos, conversati, non essent testes contra eos, nisi a veritate secundum conscientiam nisi a veritate secundum conscientiam essent convicti. Et cum illi sint testes essent convicti. Et cum illi sint testes efficaciæ nominis et sanctitatis, et quod efficaciæ nominis et sanctitatis, et quod nullis malis artibus usus ejicio dæmones, nullis malis artibus usus ejicio dæmones, « ideo ipsi judices vestri erunt : » vos « ideo ipsi judices vestri erunt : » vos primum de falsitate convincentes, et primum de falsitate convincentes, et postea sua comparatione condemnantes. postea sua comparatione condemnantes. Job, XIII, 4 Prius vos ostendam fabri- Job, XIII, 4 Prius vos ostendam fabri- catores mendacii, et cultores perverso- catores mendacii, et cultores perverso- rum dogmatum. Matth. xix, 28: Sede- rum dogmatum. Matth. xix, 28: Sede- bitis et vos super sedes duodecim, judi- bitis et vos super sedes duodecim, judi- cantes duodecim tribus Israel. Infra, x11, cantes duodecim tribus Israel. Infra, x11, 42 Regina Austri surget in judicio 42 Regina Austri surget in judicio cum generatione ista, et condemnabit cum generatione ista, et condemnabit

eam. eam.

« Aut quomodo potest quisquam in- « Aut quomodo potest quisquam in- trare in domum fortis, et vasa ejus di- trare in domum fortis, et vasa ejus di- ripere, nisi prius allegaverit fortem? ripere, nisi prius allegaverit fortem? et tunc domum illius diripiet. et tunc domum illius diripiet.

» »

Hic ponit per ordinem tres rationes os- Hic ponit per ordinem tres rationes os- tensivas propositum ostendens: quarum tensivas propositum ostendens: quarum prima sumitur a similitudine adversario- prima sumitur a similitudine adversario- rum in humana consuetudine et est ta- rum in humana consuetudine et est ta- lis: Hi qui se invicem oppugnant, et al- lis: Hi qui se invicem oppugnant, et al- ter vincens alterum, vasa confidentiæ al- ter vincens alterum, vasa confidentiæ al- terius qui victus est, diripit et dispergit, terius qui victus est, diripit et dispergit, ne amplius in eis confidat, non sunt ami- ne amplius in eis confidat, non sunt ami-

« Si autem ego in spiritu Dei eji- ci se invicem juvantes, sed inimici. Ego « Si autem ego in spiritu Dei eji- ci se invicem juvantes, sed inimici. Ego cio. » cio. »

Hoc meo judicio est conclusio ex dua- Hoc meo judicio est conclusio ex dua- bus inductis rationibus. Sicut enim dicit bus inductis rationibus. Sicut enim dicit Glossa Complexio est assumpta per Glossa Complexio est assumpta per divisionem istam aut in spiritu malo divisionem istam aut in spiritu malo ejicio dæmonia, aut in spiritu bono ? ejicio dæmonia, aut in spiritu bono ? Et jam illa perducta est ad plura incon- Et jam illa perducta est ad plura incon- venientia concluditur ergo ista, et venientia concluditur ergo ista, et assumitur et hoc est : « Si autem ego assumitur et hoc est : « Si autem ego in spiritu Dei, » hoc est, in virtute Spi- in spiritu Dei, » hoc est, in virtute Spi- ritus Dei a me procedentis, sicut Luc. ritus Dei a me procedentis, sicut Luc. XI, 20, dixit Ego novi virtutem de me XI, 20, dixit Ego novi virtutem de me exiisse «ejicio dæmonia, » tam a cor- exiisse «ejicio dæmonia, » tam a cor- poribus quam ab animabus, « igitur per- poribus quam ab animabus, « igitur per- venit in vos, » hoc est, inter vos, quia venit in vos, » hoc est, inter vos, quia regnum diaboli existentes non poterant regnum diaboli existentes non poterant intra se habere regnum Dei, « regnum intra se habere regnum Dei, « regnum Dei.» Jam superius diximus, quod reg- Dei.» Jam superius diximus, quod reg- num primum est, quod est animata ju- num primum est, quod est animata ju- stitiæ et legum et urbanitatum potestas stitiæ et legum et urbanitatum potestas in anima regis. Et ita hic sumit Chri- in anima regis. Et ita hic sumit Chri- stus, quia regnum hoc Dei distribuendum stus, quia regnum hoc Dei distribuendum erat ex corde Christi in omnes ministros erat ex corde Christi in omnes ministros

et diabolus nos ita habemus ad invicem : et diabolus nos ita habemus ad invicem : ergo non sumus amici nos mutuo juvan- ergo non sumus amici nos mutuo juvan- tes ergo in Beelzebub non ejicio dæ- tes ergo in Beelzebub non ejicio dæ- monia, sed in spiritu Dei inimico dia- monia, sed in spiritu Dei inimico dia- bolo. bolo.

Et hoc est: Et hoc est:

« Aut quomodo. » « Aut quomodo. »

Nota est interrogationis: quia in tota Nota est interrogationis: quia in tota disputatione Christus non arguit, sed in- disputatione Christus non arguit, sed in- terrogat ut ex mansuetudine magis tra- terrogat ut ex mansuetudine magis tra- hens convertat, et alliciat corda eorum. hens convertat, et alliciat corda eorum. « Quisquam potest, » excellenti poten- « Quisquam potest, » excellenti poten- tia. Psal. Lxxxv, 8: Non est similis tui tia. Psal. Lxxxv, 8: Non est similis tui in diis, Domine, et non est secundum in diis, Domine, et non est secundum opera tua. « Intrare, » potestative, « in opera tua. « Intrare, » potestative, « in domum fortis, » quam magis defendit domum fortis, » quam magis defendit quam regnum, vel civitatem: quia nullo quam regnum, vel civitatem: quia nullo modo defendit regnum, vel civitates, qui modo defendit regnum, vel civitates, qui propriam non prævalet defendere do- propriam non prævalet defendere do- mum. De fortitudine autem diaboli dici- mum. De fortitudine autem diaboli dici- tur, Job, XLI, 24: Non est super terram tur, Job, XLI, 24: Non est super terram potestas, quæ comparetur ei qui factus potestas, quæ comparetur ei qui factus

qui habebant spiritus malos nomen Domini Jesu, prædicat. qui habebant spiritus malos nomen Domini Jesu, prædicat. dicentes Adjuro vos per Jesum, quem Paulus dicentes Adjuro vos per Jesum, quem Paulus

IN EVANG. MATTHÆI, VII-29, 30. IN EVANG. MATTHÆI, VII-29, 30.

est ut nullum timeret. « Et vasa ejus est ut nullum timeret. « Et vasa ejus diripere. » Sicut ego facio, Osee, XIII, diripere. » Sicut ego facio, Osee, XIII, 15 Ipse diripiet thesaurum omnis vasis 15 Ipse diripiet thesaurum omnis vasis desiderabilis. desiderabilis.

Est autem domus ista mundus, et con- Est autem domus ista mundus, et con- scientia, et infernus. Et Christus intravit scientia, et infernus. Et Christus intravit in mundum per carnem, ejiciens dæmo- in mundum per carnem, ejiciens dæmo- nem per fidei prædicationem, Joan. xiv, nem per fidei prædicationem, Joan. xiv, 30 Venit enim princeps mundi hujus, 30 Venit enim princeps mundi hujus, et in me non habet quidquam. In cor et in me non habet quidquam. In cor autem intrat per gratiam, et ejicit dæ- autem intrat per gratiam, et ejicit dæ- monem, Luc. XI, 14: Erat Jesus ejiciens monem, Luc. XI, 14: Erat Jesus ejiciens dæmonium. In infernum autem intravit dæmonium. In infernum autem intravit per animam deificatam, et ejecit dæmonis per animam deificatam, et ejecit dæmonis violentiam, Psal. LXVII, 19, et ad Ephes. violentiam, Psal. LXVII, 19, et ad Ephes. IV, 8: Captivam duxit captivitatem. Isa. IV, 8: Captivam duxit captivitatem. Isa. XLIX, 25 Captivitas a forti tolletur : et XLIX, 25 Captivitas a forti tolletur : et quod ablatum fuerit a robusto, salvabi- quod ablatum fuerit a robusto, salvabi- tur. Dicuntur autem vasa corda dæmo- tur. Dicuntur autem vasa corda dæmo- niacis operationibus plena. Ad Roman. niacis operationibus plena. Ad Roman. IX, 22 et seq. Sustinuit in multa pa- IX, 22 et seq. Sustinuit in multa pa- tientia vasa iræ, apta ad interitum, ut tientia vasa iræ, apta ad interitum, ut ostenderet divitias gloriæ suæ in vasa ostenderet divitias gloriæ suæ in vasa misericordiæ, quæ præparavit in glo- misericordiæ, quæ præparavit in glo- riam. Quos et vocavit nos non solum riam. Quos et vocavit nos non solum ex Judæis, sed etiam ex Gentibus. II ad ex Judæis, sed etiam ex Gentibus. II ad Timoth. II, 20 In magna domo Dei Timoth. II, 20 In magna domo Dei non solum sunt vasa aurea, et argentea, non solum sunt vasa aurea, et argentea, sed et lignea, et fictilia: et quædam sed et lignea, et fictilia: et quædam quidem in honorem, quædam autem in quidem in honorem, quædam autem in contumeliam. « Nisi prius » Luc. XI, contumeliam. « Nisi prius » Luc. XI, 22 Si autem fortior eo supervenerit, 22 Si autem fortior eo supervenerit, ctc. Jerem. XLVI, 12: Fortis impegit in ctc. Jerem. XLVI, 12: Fortis impegit in fortem, et ambo pariter conciderunt. fortem, et ambo pariter conciderunt. Christus in mortem dispensative, diabo- Christus in mortem dispensative, diabo- lus autem in infernum amissa quam lus autem in infernum amissa quam habuit potestate. « Alligaverit, » pote- habuit potestate. « Alligaverit, » pote- statis ablatione. Apocal. xx, 1 et 2 : Vi- statis ablatione. Apocal. xx, 1 et 2 : Vi- di Angelum descendentem de cœlo, di Angelum descendentem de cœlo, habentem clavem abyssi, et catenam habentem clavem abyssi, et catenam magnam in manu sua. Et apprehendit magnam in manu sua. Et apprehendit draconem, serpentem antiquum,... et li- draconem, serpentem antiquum,... et li- gavit eum per annos mille. « Fortem, » gavit eum per annos mille. « Fortem, » diabolum, Jerem. VI, 23: Fortis est et diabolum, Jerem. VI, 23: Fortis est et crudelis, et non miserebitur. « Et tunc crudelis, et non miserebitur. « Et tunc domum illius, » hoc est, contenta in domum illius, » hoc est, contenta in domo inferni, vel mundi, vel cordis, domo inferni, vel mundi, vel cordis,

: :

1 Cf. Luc. v111, 28 et seq. 1 Cf. Luc. v111, 28 et seq.

XX XX

529 529

« diripiet, » hoc est, ab ipso rapiet. « diripiet, » hoc est, ab ipso rapiet. Isa. VIII, 3 Voca nomen ejus : Acce- Isa. VIII, 3 Voca nomen ejus : Acce- lera spolia detrahere, festina prædari. lera spolia detrahere, festina prædari. I Joan. III, 8 In hoc apparuit Filius I Joan. III, 8 In hoc apparuit Filius Dei, ut dissolvat opera diaboli. Dei, ut dissolvat opera diaboli.

« Qui non est mecum, contra me « Qui non est mecum, contra me est. » est. »

Secunda ratio est : et est per modum Secunda ratio est : et est per modum antipophoræ : quia aliquis posset dicere, antipophoræ : quia aliquis posset dicere, quod ex familiaritate intraret in domum quod ex familiaritate intraret in domum fortis. fortis.

Et ad hoc inducit rationem dicens: Et ad hoc inducit rationem dicens: « Qui non est mecum, » consensu et « Qui non est mecum, » consensu et opere. Et intelligitur, non est mecum, opere. Et intelligitur, non est mecum, ita quod violat omnem societatem ip- ita quod violat omnem societatem ip- sius. « Contra me est. » Et patet per hoc, sius. « Contra me est. » Et patet per hoc, quod distribuo, et diripio (alias, eripio) quod distribuo, et diripio (alias, eripio) vasa ipsius, quod ipse non est mecum : vasa ipsius, quod ipse non est mecum : quia præsentiam meam non sustinet, sed quia præsentiam meam non sustinet, sed est sibi tormentum. Supra, VIII, 29: est sibi tormentum. Supra, VIII, 29: Venisti huc ante tempus torquere nos ¹ ? Venisti huc ante tempus torquere nos ¹ ? Ergo, contra, etc. Ergo, contra, etc.

Et attende, quod non dicit: Cum quo Et attende, quod non dicit: Cum quo ego non sum: quia ipse cum omnibus ego non sum: quia ipse cum omnibus estet est cum dæmone, qui ubique, et estet est cum dæmone, qui ubique, et in omni creatura est, sicut lumen est in omni creatura est, sicut lumen est cum cæco. II ad Corinth. vi, 15: Quæ cum cæco. II ad Corinth. vi, 15: Quæ conventio Christi ad Belial? Sed con- conventio Christi ad Belial? Sed con- tra: Proverb. xxi, 30: Non est sapien- tra: Proverb. xxi, 30: Non est sapien- tia, non est prudentia, non est consi- tia, non est prudentia, non est consi- lium contra Dominum. RESPONSIO. Non lium contra Dominum. RESPONSIO. Non contra Dominum, quod se erigere et contra Dominum, quod se erigere et stare possit contra Deum : sed tamen stare possit contra Deum : sed tamen nititur, licet deprimatur. Job, 1x, nititur, licet deprimatur. Job, 1x, 19: 19: Si fortitudo quæritur, robustissimus Si fortitudo quæritur, robustissimus

est. est.

« Et qui non congregat mecum, « Et qui non congregat mecum, spargit. » spargit. »

Tertia ratio est sumpta a (alias, ex) Tertia ratio est sumpta a (alias, ex) contrarietate operum : quia Christi contrarietate operum : quia Christi opus, et omnium secum operantium est opus, et omnium secum operantium est congregare, diaboli autem, et omnium congregare, diaboli autem, et omnium

34 34

30 30

31 31

530 530

ministrorum ministrorum

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

suorum est dispergere. suorum est dispergere. « Congregat » enim Christus passiones « Congregat » enim Christus passiones in virtutis formam, actiones ad justitiæ in virtutis formam, actiones ad justitiæ normam, electiones ad prudentiæ ratio- normam, electiones ad prudentiæ ratio- nem, animales vires ad mentis mensu- nem, animales vires ad mentis mensu- ram, discursus (alias, discursas) rationis ram, discursus (alias, discursas) rationis disciplinas ad intellectus simplicem feli- disciplinas ad intellectus simplicem feli- citatem, multitudinem credentium in cor citatem, multitudinem credentium in cor unum et animam unam, Ecclesiam sub unum et animam unam, Ecclesiam sub suæ protectionis alam, sicut gallina pul- suæ protectionis alam, sicut gallina pul- los dispersos per errores et desideria in los dispersos per errores et desideria in Ecclesiam, et exsules in patriam : et ita Ecclesiam, et exsules in patriam : et ita congregat ea quæ sunt hominis in seip- congregat ea quæ sunt hominis in seip- sum, homines ad seipsos, et omnes ad sum, homines ad seipsos, et omnes ad Patris regnum et gloriam. Isa. XL, 11: Patris regnum et gloriam. Isa. XL, 11: Sicut pastor in brachio suo congregabit Sicut pastor in brachio suo congregabit agnos. Ezechiel. xxxiv, 12: Liberabo agnos. Ezechiel. xxxiv, 12: Liberabo oves meas de omnibus locis, in quibus oves meas de omnibus locis, in quibus dispersæ fuerant. Isa. xi, 12: Dispersos dispersæ fuerant. Isa. xi, 12: Dispersos Juda colliget a quatuor plagis terræ. Juda colliget a quatuor plagis terræ. Et ibidem, ante, v. 12: Levabit signum Et ibidem, ante, v. 12: Levabit signum in nationes, et congregabit profugos in nationes, et congregabit profugos Israel. Israel.

Quod autem diaboli opus sit disper- Quod autem diaboli opus sit disper- gere, patet, Joan. x, 12: Lupus rapit, gere, patet, Joan. x, 12: Lupus rapit, et dispergit oves, per affectus passio- et dispergit oves, per affectus passio- num, per iniquitates operum, per errores num, per iniquitates operum, per errores electionum, per brutalitates et anima- electionum, per brutalitates et anima- litates mentium, per varietates erro- litates mentium, per varietates erro- rum, per diversitates cordium, rum, per diversitates cordium, idololatrias et varietates perfidiarum, idololatrias et varietates perfidiarum, per similitudines exsiliorum in longin- per similitudines exsiliorum in longin- quum. Ezechiel. xxxiv, 5: Dispersæ quum. Ezechiel. xxxiv, 5: Dispersæ sunt oves meæ, eo quod non esset pa- sunt oves meæ, eo quod non esset pa- stor et factæ sunt in devorationem. stor et factæ sunt in devorationem.

per per

« Ideo dico vobis: Omne pecca- « Ideo dico vobis: Omne pecca- tum et blasphemia remittetur homi- tum et blasphemia remittetur homi- nibus: Spiritus autem blasphemia non nibus: Spiritus autem blasphemia non remittetur. » remittetur. »

Hic ostenditur peccati irremissibilitas, Hic ostenditur peccati irremissibilitas, hoc est, quod non habet in se, quare hoc est, quod non habet in se, quare inclinet ad remissionem. Et dicit duo : inclinet ad remissionem. Et dicit duo : facit enim primo comparationem peccati facit enim primo comparationem peccati ad peccatum penes conditiones peccan- ad peccatum penes conditiones peccan-

1 Cf. Ezechiel. xIII, passim. 1 Cf. Ezechiel. xIII, passim.

tium: secundo autem facit comparatio- tium: secundo autem facit comparatio- nem eorumdem penes ea contra qua nem eorumdem penes ea contra qua peccatur, ibi, y. 32 : « Et quicumque peccatur, ibi, y. 32 : « Et quicumque dixerit verbum. » dixerit verbum. » De primo dicit : De primo dicit :

<< Ideo, etc. » << Ideo, etc. »

Quia per rationem convicti estis, quod Quia per rationem convicti estis, quod non ex ignorantia, sicut vilis plebecula non ex ignorantia, sicut vilis plebecula turbarum hoc dixistis: nec ex infirmi- turbarum hoc dixistis: nec ex infirmi- tate cogente per tentationem. << Ideo di- tate cogente per tentationem. << Ideo di- co vobis, » fideliter contestans: quia, co vobis, » fideliter contestans: quia, « omne peccatum » ex infirmitate tenta- « omne peccatum » ex infirmitate tenta- tionis causatum, sicut dicitur, Genes. tionis causatum, sicut dicitur, Genes. VIII, 21 Nequaquam ultra maledicam VIII, 21 Nequaquam ultra maledicam terræ propter homines: sensus enim et terræ propter homines: sensus enim et cogitatio humani cordis in malum cogitatio humani cordis in malum prona sunt ad adolescentia sua. Et ex prona sunt ad adolescentia sua. Et ex illa infirmitate pallium habet excusa- illa infirmitate pallium habet excusa- tionis. tionis.

« Et blasphemia, » quæ est per igno- « Et blasphemia, » quæ est per igno- rantiam et ideo habet pallium excusa- rantiam et ideo habet pallium excusa- tionis, et si non a toto, tamen a tanto. tionis, et si non a toto, tamen a tanto. Act. III, 15 et seq. : Auctorem vitæ in- Act. III, 15 et seq. : Auctorem vitæ in- terfecistis... : et nunc, fratres, scio quia terfecistis... : et nunc, fratres, scio quia per ignorantiam fecistis... Poenitemini per ignorantiam fecistis... Poenitemini igitur, et convertimini, ut deleantur pec- igitur, et convertimini, ut deleantur pec- cata vestra. Est autem blasphemia, ut cata vestra. Est autem blasphemia, ut supra notavimus, impositio falsi criminis supra notavimus, impositio falsi criminis in Deum propter quod enormius est in Deum propter quod enormius est quam perjurium, quia in perjurio testis quam perjurium, quia in perjurio testis falsi Deus invocatur, in blasphemia au- falsi Deus invocatur, in blasphemia au- tem falsum Deo imponitur et hoc modo tem falsum Deo imponitur et hoc modo per ignorantiam sæpe in Christum vilis per ignorantiam sæpe in Christum vilis turbarum multitudo blasphemavit: sed turbarum multitudo blasphemavit: sed non Pharisæi eruditi in Scripturis, et ha- non Pharisæi eruditi in Scripturis, et ha- bentes operum Spiritus Dei, et spiritus bentes operum Spiritus Dei, et spiritus maligni discretionem. «< Remittetur homi- maligni discretionem. «< Remittetur homi- nibus » hoc est, habet in se causam im- nibus » hoc est, habet in se causam im- potentiæ vel deceptionis, quare remissi- potentiæ vel deceptionis, quare remissi- bile efficitur, habens congruitatem quam- bile efficitur, habens congruitatem quam- dam veniæ. Jerem. xvII, 8: Si pœni- dam veniæ. Jerem. xvII, 8: Si pœni- tentiam, etc. tentiam, etc.

« «

: :

Spiritus autem blasphemia, etc. »> Spiritus autem blasphemia, etc. »>

Spiritus blasphemia differt a blasphe- Spiritus blasphemia differt a blasphe-

: :

IN EVANG. MATTHÆI, VIUI-31, 32. IN EVANG. MATTHÆI, VIUI-31, 32.

mia simpliciter quia quod ex infirmita- mia simpliciter quia quod ex infirmita- te procedit, quasi spiritum voluntatis te procedit, quasi spiritum voluntatis non habet pro causa, sed coactionis vio- non habet pro causa, sed coactionis vio- lentiam similiter quod ex deceptione lentiam similiter quod ex deceptione provenit voluntatis, non habet spiritum, provenit voluntatis, non habet spiritum, sed ignorantiam: sed quod provenit ex sed ignorantiam: sed quod provenit ex certa malitia, ex solo spiritu voluntatis certa malitia, ex solo spiritu voluntatis procedit, nihil nisi odium Dei habens pro procedit, nihil nisi odium Dei habens pro causa. Psal. LXXII, 7: Prodiit quasi ex causa. Psal. LXXII, 7: Prodiit quasi ex adipe iniquitas eorum transierunt in adipe iniquitas eorum transierunt in affectum cordis, non in infirmitatem car- affectum cordis, non in infirmitatem car- nis, vel in ignorantiam deceptionis. I ad nis, vel in ignorantiam deceptionis. I ad Timoth. 1, 13 Misericordiam Dei conse- Timoth. 1, 13 Misericordiam Dei conse- cutus sum, quia ignorans feci. cutus sum, quia ignorans feci.

Et ideo sequitur : » Non remittetur, » Et ideo sequitur : » Non remittetur, » scilicet causam remissibilitatis, et con- scilicet causam remissibilitatis, et con- gruitatem secum non habet. gruitatem secum non habet.

Dicitur enim veniale peccatum venia Dicitur enim veniale peccatum venia dignum tribus modis, genere, eventu et dignum tribus modis, genere, eventu et circumstantia. Genere quidem, quod se- circumstantia. Genere quidem, quod se- cundum totum genus suum venia di- cundum totum genus suum venia di- gnum est, et non morte æterna, sicut gnum est, et non morte æterna, sicut verbum otiosum. Eventu autem, sicut verbum otiosum. Eventu autem, sicut quod in se quidem est mortale, sed ta- quod in se quidem est mortale, sed ta- men per eventum sequentem factum est men per eventum sequentem factum est veniale, sicut peccatum omne post pœni- veniale, sicut peccatum omne post pœni- tentiam fit veniale. Circumstantia autein tentiam fit veniale. Circumstantia autein dicitur veniale, quod licet in se mortale dicitur veniale, quod licet in se mortale sit, tamen habet circumstantiam, ex qua sit, tamen habet circumstantiam, ex qua magis congruat ipsum remitti, sicut pec- magis congruat ipsum remitti, sicut pec- catum infirmitatis, vel ignorantiæ. Blas- catum infirmitatis, vel ignorantiæ. Blas- phemia autem istorum non processit ni- phemia autem istorum non processit ni- si ex spiritu iniquitatis, et odii divini. si ex spiritu iniquitatis, et odii divini.

« Et quicumque dixerit verbum con- « Et quicumque dixerit verbum con- tra Filium hominis remittetur ei : qui tra Filium hominis remittetur ei : qui autem dixerit contra Spiritum san- autem dixerit contra Spiritum san- ctum, non remittetur ei, neque in hoc ctum, non remittetur ei, neque in hoc sæculo, neque in futuro. » sæculo, neque in futuro. »

Secunda est comparatio istius peccati Secunda est comparatio istius peccati penes id in quod peccatur. Tangit igitur, penes id in quod peccatur. Tangit igitur, quod cum duæ naturæ sint in Christo, quod cum duæ naturæ sint in Christo, contra utramque potest quis peccare. contra utramque potest quis peccare. Natura autem humana ostendit se infir- Natura autem humana ostendit se infir-

1 Ct. Supra, x1, 19. 1 Ct. Supra, x1, 19.

531 531

mis passionibus et operationibus, ut com- mis passionibus et operationibus, ut com- edendo, et bibendo, et hujusmodi: et edendo, et bibendo, et hujusmodi: et hæc erat causa scandali plurimorum, sic- hæc erat causa scandali plurimorum, sic- ut quod dixerunt, quod erat vorax et po- ut quod dixerunt, quod erat vorax et po- tator vini. Et illud, quod (alias, quia) tator vini. Et illud, quod (alias, quia) inductivum erat infirmitatis occulta, re- inductivum erat infirmitatis occulta, re- missibilitatem secum habet et pallium missibilitatem secum habet et pallium excusationis. excusationis.

Et hoc est, quod dicit : « Quicumque Et hoc est, quod dicit : « Quicumque verbum » blasphemiæ « dixerit, » dece- verbum » blasphemiæ « dixerit, » dece- ptus, « contra Filium hominis, » occasio- ptus, « contra Filium hominis, » occasio- nem ex Filio hominis accipiens, « remit- nem ex Filio hominis accipiens, « remit- tetur ei, » ex congruitate peccati, si pœ- tetur ei, » ex congruitate peccati, si pœ- niteat. Luc. xxIII, 34 Pater, dimitte niteat. Luc. xxIII, 34 Pater, dimitte illis non enim sciunt quid faciunt. illis non enim sciunt quid faciunt. Act. VII, 60 Ne statuas illis hoc pecca- Act. VII, 60 Ne statuas illis hoc pecca- tum quia nesciunt quid faciunt. Causa tum quia nesciunt quid faciunt. Causa autem est, Isa. LIII, 3: Quasi abscondi- autem est, Isa. LIII, 3: Quasi abscondi- lus vultus ejus, et despectus. Habacuc, lus vultus ejus, et despectus. Habacuc, III, 4: Ibi abscondita est fortitudo ejus. III, 4: Ibi abscondita est fortitudo ejus. I ad Corinth. II, 8: Si enim cognovissent, I ad Corinth. II, 8: Si enim cognovissent, numquam Dominum gloriæ crucifixis- numquam Dominum gloriæ crucifixis-

sent. sent.

Altera natura in Christo manifestatur Altera natura in Christo manifestatur actibus potentiæ, et sapientiæ, et bonita- actibus potentiæ, et sapientiæ, et bonita- tis, non humanis, sed divinis. Et cogno- tis, non humanis, sed divinis. Et cogno- scens hos actus esse proprios Spiritui scens hos actus esse proprios Spiritui sancto, et divinæ naturæ, et attribuens sancto, et divinæ naturæ, et attribuens spiritui immundo, non peccat ex infirmi- spiritui immundo, non peccat ex infirmi- tate, neque ex ignorantia, sed contra tate, neque ex ignorantia, sed contra conscientiam ex certa malitia et hoc conscientiam ex certa malitia et hoc peccatum vocatur impugnatio veritatis peccatum vocatur impugnatio veritatis agnitæ per proprium Spiritui sancto effe- agnitæ per proprium Spiritui sancto effe- ctum et ideo illud nullam remissibilita- ctum et ideo illud nullam remissibilita- tem habet ex congruitate peccati. tem habet ex congruitate peccati.

Et hoc est quod dicit : « Qui autem Et hoc est quod dicit : « Qui autem dixerit » blasphemiam « contra Spiritum dixerit » blasphemiam « contra Spiritum sanctum, » agnitum in propriis actibus sanctum, » agnitum in propriis actibus et donis suis, « non remittetur, » id est et donis suis, « non remittetur, » id est congruitatem remissionis non habet, congruitatem remissionis non habet, « neque in hoc sæculo » congruitatem re- « neque in hoc sæculo » congruitatem re- missionis non habet, «neque in futuro, » missionis non habet, «neque in futuro, » _quia de congruitate peccati indignus est _quia de congruitate peccati indignus est liberante misericordia. I Joan. v, 16: liberante misericordia. I Joan. v, 16: Est peccatum ad mortem: non pro illo Est peccatum ad mortem: non pro illo dico ut roget quis. I Reg. xvi, 1 : Usque dico ut roget quis. I Reg. xvi, 1 : Usque quo tu luges Saul, cum ego projecerim quo tu luges Saul, cum ego projecerim

532 532

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

eum? Jerem. xi, 14 Noli orare pro eum? Jerem. xi, 14 Noli orare pro populo hoc, et ne assumas pro eis lau- populo hoc, et ne assumas pro eis lau- dem et orationem: quia non exaudiam dem et orationem: quia non exaudiam in tempore clamoris eorum ad me. in tempore clamoris eorum ad me. II Machab. ix, 13: Orabat autem hic II Machab. ix, 13: Orabat autem hic scelestus Dominum, a quo non esset mi- scelestus Dominum, a quo non esset mi- sericordiam consecuturus. sericordiam consecuturus.

Attende autem, quod tria exiguntur ad Attende autem, quod tria exiguntur ad hoc, quod peccatum sit in Spiritum san- hoc, quod peccatum sit in Spiritum san- ctum primum est radix, secundum ge- ctum primum est radix, secundum ge- nus peccati, tertium proprium. Radix nus peccati, tertium proprium. Radix semper est malitia, non infirmitas tra- semper est malitia, non infirmitas tra- hens, neque error, vel ignorantia deci- hens, neque error, vel ignorantia deci- piens. Genus peccati, quod semper sit piens. Genus peccati, quod semper sit contra Spiritum sanctum manifestatum contra Spiritum sanctum manifestatum (alias, manifestum) in actibus, vel donis. (alias, manifestum) in actibus, vel donis. Proprium autem, quod non habeat ali- Proprium autem, quod non habeat ali- quod pallium excusationis, nec a toto, quod pallium excusationis, nec a toto, nec a parte, sicut habent peccata ex infir- nec a parte, sicut habent peccata ex infir- mitate, vel ignorantia facta. In genere mitate, vel ignorantia facta. In genere autem quinque sunt talia peccata: obdu- autem quinque sunt talia peccata: obdu- ratio scilicet, præsumptio, finalis impo- ratio scilicet, præsumptio, finalis impo- nitentia, invidentia fraternæ gratiæ, et nitentia, invidentia fraternæ gratiæ, et impugnatio veritatis agnitæ in divinis. impugnatio veritatis agnitæ in divinis. Obduratio autem hic non dicitur duritia Obduratio autem hic non dicitur duritia cordis habitualis, sed propositum actuale cordis habitualis, sed propositum actuale cor non emolliendi timore, vel amore cor non emolliendi timore, vel amore divino ita quod proponit non frangi ti- divino ita quod proponit non frangi ti- more, nec emolliri amore, vel pietate : more, nec emolliri amore, vel pietate : et quod hoc non proveniat ex infirmitate, et quod hoc non proveniat ex infirmitate, vel deceptione erroris, quia hæc radix vel deceptione erroris, quia hæc radix exigitur in quolibet peccato in Spiritum exigitur in quolibet peccato in Spiritum sanctum. Et hoc peccatum peccat contra sanctum. Et hoc peccatum peccat contra ea, quibus inclinatur cor ad remissionem ea, quibus inclinatur cor ad remissionem consequendam ex parte peccantis. Præ- consequendam ex parte peccantis. Præ- sumptio autem est, quando aliquis ac- sumptio autem est, quando aliquis ac- tuali fiducia sic innititur misericordiæ tuali fiducia sic innititur misericordiæ divinæ, non deceptus, nec tentatione tra- divinæ, non deceptus, nec tentatione tra- ctus, quod sine omni satisfactione sperat ctus, quod sine omni satisfactione sperat veniam et ideo tradit se impudentiæ et veniam et ideo tradit se impudentiæ et cæteris peccatis. Et hic peccat contra ju- cæteris peccatis. Et hic peccat contra ju- stitiam Dei, quæ est remissivum peccati stitiam Dei, quæ est remissivum peccati in Deo. Impœnitentia autem finalis est in Deo. Impœnitentia autem finalis est (non continuatio in peccatis usque ad (non continuatio in peccatis usque ad mortem), sed potius propositum non mortem), sed potius propositum non pœnitendi, ex hoc quod ponit quantita- pœnitendi, ex hoc quod ponit quantita-