21 21

22 22

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

nis et lingua non sufficiunt in talibus. nis et lingua non sufficiunt in talibus. « Sed Spiritus Patri vestri qui loquitur « Sed Spiritus Patri vestri qui loquitur in vobis. » Et quia Spiritus, crescit : et in vobis. » Et quia Spiritus, crescit : et quia Patris, vult. Sapient, 1, 7: Spiritus quia Patris, vult. Sapient, 1, 7: Spiritus Domini replevit orbem terrarum et hoc Domini replevit orbem terrarum et hoc quod continet omnia, scientiam habet quod continet omnia, scientiam habet vocis. I ad Corinth. xiv, 2: Spiritus lo- vocis. I ad Corinth. xiv, 2: Spiritus lo- quitur mysteria. Joan. xvi, 13: Quæ- quitur mysteria. Joan. xvi, 13: Quæ- cumque audiet loquetur, et quæ ventura cumque audiet loquetur, et quæ ventura sunt annuntiabit vobis. Act. II, 3 et 4 : sunt annuntiabit vobis. Act. II, 3 et 4 : Apparuerunt illis dispertitæ linguæ tam- Apparuerunt illis dispertitæ linguæ tam- quam ignis, seditque supra singulos eo- quam ignis, seditque supra singulos eo- rum et repleti sunt omnes Spiritu san- rum et repleti sunt omnes Spiritu san-

cto. cto.

« Tradet autem frater fratrem in « Tradet autem frater fratrem in mortem, et pater filium: et insurgent mortem, et pater filium: et insurgent filii in parentes, et morte eos afficient. filii in parentes, et morte eos afficient. Et eritis odio omnibus propter no- Et eritis odio omnibus propter no-

men meum. » men meum. »

Hæc est tertia pars, in qua determinat Hæc est tertia pars, in qua determinat persecutionem a proximis futuram, quæ persecutionem a proximis futuram, quæ tanto est acerbior, quanto habet dupli- tanto est acerbior, quanto habet dupli- cem dolorem, scilicet, de inflictione cem dolorem, scilicet, de inflictione pœ- pœ-

næ, næ,

et de amisso fœdere charitatis et et de amisso fœdere charitatis et propinquitatis. propinquitatis.

Tangit autem istam persecutionem du- Tangit autem istam persecutionem du- pliciter, scilicet generaliter, et speciali- pliciter, scilicet generaliter, et speciali-

ter. ter.

Specialiter autem tangit eam in pro- Specialiter autem tangit eam in pro- ximo gradu et in ea quæ est sine gra- ximo gradu et in ea quæ est sine gra-

du. du.

Et hanc tangit dupliciter secundum Et hanc tangit dupliciter secundum ordinem violatum ejus naturæ, quæ sui ordinem violatum ejus naturæ, quæ sui aliquid habet in filiis sicut cum pater aliquid habet in filiis sicut cum pater tradit filium, quod innaturalissimum est, tradit filium, quod innaturalissimum est, et nulli bestiarum conveniens: omnis et nulli bestiarum conveniens: omnis enim bestia custodit partum suum ad enim bestia custodit partum suum ad minus, quamdiu in cura sua est parvus. minus, quamdiu in cura sua est parvus. Et secundum ordinem violatæ naturæ, Et secundum ordinem violatæ naturæ, quæ est ortus ad principium originis et quæ est ortus ad principium originis et sic filii morte afficiunt parentes. sic filii morte afficiunt parentes.

Dicit ergo: Dicit ergo: « Tradet autem frater « Tradet autem frater fratrem, » quod est grave genus perse- fratrem, » quod est grave genus perse-

1 Cf. Genes. IV, 8. 1 Cf. Genes. IV, 8.

cutionis, « in mortem, » quod est genus cutionis, « in mortem, » quod est genus acerbissimum tribulationis. Jerem. IX, acerbissimum tribulationis. Jerem. IX, 4: Unusquisque se a proximo suo custo- 4: Unusquisque se a proximo suo custo- diat, et in omni fratre suo non habeat diat, et in omni fratre suo non habeat fiduciam: quia omnis frater supplan- fiduciam: quia omnis frater supplan- tans supplantabit. Mich. VII, 2: Omnes tans supplantabit. Mich. VII, 2: Omnes in sanguine insidiantur, vir fratrem in sanguine insidiantur, vir fratrem suum ad mortem venatur, sicut Cain suum ad mortem venatur, sicut Cain Abel occidit 1. Abel occidit 1.

« Et pater filium. » Zachar. XIII, 3: « Et pater filium. » Zachar. XIII, 3: Dicent ei pater ejus et mater ejus qui ge- Dicent ei pater ejus et mater ejus qui ge- nuerunt eum : Non vives. Ibidem, y. 6: nuerunt eum : Non vives. Ibidem, y. 6: His plagatus sum in domò eorum qui His plagatus sum in domò eorum qui diligebant me. diligebant me.

« Et insurgent filii in parentes, et « Et insurgent filii in parentes, et morte cos afficient. » Mich. VII, 5 et 6: morte cos afficient. » Mich. VII, 5 et 6: Nolite credere amico, et nolite confidere Nolite credere amico, et nolite confidere in duce: ab ea quæ dormit in sinu tuo, in duce: ab ea quæ dormit in sinu tuo, custodi claustra oris tui. Quia filius custodi claustra oris tui. Quia filius contumeliam facit patri, et filia consur- contumeliam facit patri, et filia consur- git adversus matrem suam, nurus ad- git adversus matrem suam, nurus ad- versus socrum suam: et inimici hominis versus socrum suam: et inimici hominis domestici ejus. Psal. XL, 10: Homo pa- domestici ejus. Psal. XL, 10: Homo pa- cis meæ, in quo speravi: qui edebat pa- cis meæ, in quo speravi: qui edebat pa- nes meos, magnificavit super me sup- nes meos, magnificavit super me sup- plantationem. Panes enim suos non plantationem. Panes enim suos non comedit nisi filius suus: quia servus pa- comedit nisi filius suus: quia servus pa- nem comedit ejus, cui deservivit. Frater nem comedit ejus, cui deservivit. Frater autem non pascit fratrem. autem non pascit fratrem.

« Et eritis odio omnibus, etc. »> « Et eritis odio omnibus, etc. »>

Locus illationis est a partibus sufficien- Locus illationis est a partibus sufficien- ter enumeratis quia Judæis et gentibus ter enumeratis quia Judæis et gentibus et fratribus et parentibus et filiis: ergo et fratribus et parentibus et filiis: ergo omnibus, qui homines sunt ab humo di- omnibus, qui homines sunt ab humo di- cti. Joan. xv, 18: Si mundus vos odit, cti. Joan. xv, 18: Si mundus vos odit, scilote quia me priorem vobis odio ha- scilote quia me priorem vobis odio ha- buit. Causa assignatur, Jacob, iv, 4 : buit. Causa assignatur, Jacob, iv, 4 : Quicumque voluerit amicus esse sæculi Quicumque voluerit amicus esse sæculi hujus, inimicus Dei constituitur. Distri- hujus, inimicus Dei constituitur. Distri- butio autem fit pro generibus singulo- butio autem fit pro generibus singulo- rum, et non pro singulis generum : quia rum, et non pro singulis generum : quia aliter essent odio Sanctis, nisi dicatur aliter essent odio Sanctis, nisi dicatur quod Sancti aliquid sint ultra homines: quod Sancti aliquid sint ultra homines: et ideo cum hominibus non supponuntur. et ideo cum hominibus non supponuntur. « Propter nomen meum. » Jacob. II, « Propter nomen meum. » Jacob. II,

IN EVANG. MATTHÆI, X-22,23. IN EVANG. MATTHÆI, X-22,23.

nis. >> nis. >>

463 463

6et 7 Divites per potentiam opprimunt tes Israel, donec veniat Filius homi- 6et 7 Divites per potentiam opprimunt tes Israel, donec veniat Filius homi- vos et ipsi blasphemant bonum nomen vos et ipsi blasphemant bonum nomen quod invocatum est super vos. Supra, v, quod invocatum est super vos. Supra, v, 11 et 12, et Luc. VI, 22 et 23: Beati eri- 11 et 12, et Luc. VI, 22 et 23: Beati eri- tis, cum vos oderint homines, et cum se- tis, cum vos oderint homines, et cum se- paraverint vos, et exprobaverint, et ejece- paraverint vos, et exprobaverint, et ejece- rint nomen vestrum tamquam malum rint nomen vestrum tamquam malum propter Filium hominis: gaudete, etc. propter Filium hominis: gaudete, etc.

« Qui autem perseveraverit usque « Qui autem perseveraverit usque in finem, hic salvus erit. » in finem, hic salvus erit. »

Hic ponitur mitigativum hujus tantæ Hic ponitur mitigativum hujus tantæ tribulationis. tribulationis.

Et dicit duo, scilicet mitigativum in Et dicit duo, scilicet mitigativum in poenarum acerbitate, et mitigativum in poenarum acerbitate, et mitigativum in corporis fragilitate. Mitigativum autem corporis fragilitate. Mitigativum autem in pœnarum acerbitate et præmii consi- in pœnarum acerbitate et præmii consi- deratio quia sicut dicit Gregorius, deratio quia sicut dicit Gregorius, « consideratio præmii minuit vim flagel- « consideratio præmii minuit vim flagel- «li. » Et de hoc dicit : «li. » Et de hoc dicit :

« Qui autem perseveraverit usque in « Qui autem perseveraverit usque in finem. » finem. »

Non consumptionis, quo consumitur, Non consumptionis, quo consumitur, sed consummationis, quo ad perfectum sed consummationis, quo ad perfectum deducitur. «lic salvus erit,» æterna sa- deducitur. «lic salvus erit,» æterna sa- lute. Infra, xxiv, 13, est idem per eadem lute. Infra, xxiv, 13, est idem per eadem verba. Levit. 11, 9, præcipitur cauda ho- verba. Levit. 11, 9, præcipitur cauda ho- stiæ offerri, quæ donnm perseverantiæ stiæ offerri, quæ donnm perseverantiæ significat. Apocal. 11, 10: Esto fidelis significat. Apocal. 11, 10: Esto fidelis usque ad mortem, et dabo tibi coronam usque ad mortem, et dabo tibi coronam vitæ. Ezechiel. IX, 4: Signa thau super vitæ. Ezechiel. IX, 4: Signa thau super frontes virorum gementium et dolen- frontes virorum gementium et dolen- tium. Thau (5) figura crucis est in al- tium. Thau (5) figura crucis est in al- phabeto Hebræorum, et donum perseve- phabeto Hebræorum, et donum perseve- rantiæ significat. Sapient. iv, 13: Con- rantiæ significat. Sapient. iv, 13: Con- summatus in brevi explevit tempora summatus in brevi explevit tempora multa. Sapient. x, 10: Honestavit illum multa. Sapient. x, 10: Honestavit illum in laboribus, el complevit labores illius. in laboribus, el complevit labores illius.

« Cum autem persequentur vos in « Cum autem persequentur vos in civitate ista, fugite in aliam. Amen civitate ista, fugite in aliam. Amen dico vobis, non consummabitis civita- dico vobis, non consummabitis civita-

1 Cf. Genes. xxvII, 43 et teq. 1 Cf. Genes. xxvII, 43 et teq.

2 Ibidem, xxxI, 17. 2 Ibidem, xxxI, 17.

Secundum est mitigativum, quod con- Secundum est mitigativum, quod con- ceditur infirmitati. ceditur infirmitati.

Et dicit duo unum, quod est solatium Et dicit duo unum, quod est solatium infirmitatis et alterum, quod est solutio infirmitatis et alterum, quod est solutio dubitationis circa solatium concessum dubitationis circa solatium concessum exortæ. exortæ.

Dicit igitur « Cum autem persequen- Dicit igitur « Cum autem persequen- tur vos in civitate ista, » supple, Judæi, tur vos in civitate ista, » supple, Judæi, in ista particulari missione, quando non in ista particulari missione, quando non mittimini nisi ad filios Israel, « fugite in mittimini nisi ad filios Israel, « fugite in aliam. » aliam. »

In hac autem fuga duo attenduntur : In hac autem fuga duo attenduntur : quia aut quæritur persona, aut fides, sive quia aut quæritur persona, aut fides, sive justitia. Si non quæritur nisi persona, justitia. Si non quæritur nisi persona, tunc semper potest fugere si autem tunc semper potest fugere si autem quæritur fides, sive justitia : aut per quæritur fides, sive justitia : aut per mortem confirmari potest, aut non. Si mortem confirmari potest, aut non. Si potest confirmari per mortem, nequa- potest confirmari per mortem, nequa- quam est fugiendum. Si autem non pot- quam est fugiendum. Si autem non pot- est per mortem confirmari, tunc est fu- est per mortem confirmari, tunc est fu- giendum. Et quia Apostoli ante passio- giendum. Et quia Apostoli ante passio- nem fidem confirmare non poterant, ideo nem fidem confirmare non poterant, ideo dictum est eis fugere de civitate in civita- dictum est eis fugere de civitate in civita- tem, exemplo Jacob, qui fugit Esau 1, tem, exemplo Jacob, qui fugit Esau 1, et ejusdem exemplo, qui fugit La- et ejusdem exemplo, qui fugit La- ban 2. Et exemplo David, qui fugit ban 2. Et exemplo David, qui fugit Saul 3. Et exemplo Pauli, qui fugit de Saul 3. Et exemplo Pauli, qui fugit de Damasco *. II ad Corinth. XI, 32 et 33: Damasco *. II ad Corinth. XI, 32 et 33: Damasci præpositus gentis Aretæ regis Damasci præpositus gentis Aretæ regis custodiebat civitatem Damascenorum, custodiebat civitatem Damascenorum, ut me comprehenderet : et per fenestram ut me comprehenderet : et per fenestram in sporta dimissus sum per murum, el in sporta dimissus sum per murum, el sic effugi manus ejus. sic effugi manus ejus.

« Amen dico vobis, » « Amen dico vobis, »

Hoc est, fideliter dico vobis. Et est Hoc est, fideliter dico vobis. Et est solutio dubitationis: quia dixerat, supra, solutio dubitationis: quia dixerat, supra, . 5 In viam gentium ne abieritis, et . 5 In viam gentium ne abieritis, et in civitates Samaritanorum ne intrave- in civitates Samaritanorum ne intrave- ritis cito possent dicere: si fugiemus ritis cito possent dicere: si fugiemus de una civitate in aliam, non habebimus de una civitate in aliam, non habebimus

3 Cf. I Regum, xxi et seq. 3 Cf. I Regum, xxi et seq.

4 Cf. Act. 1x, 25. 4 Cf. Act. 1x, 25.

24 24

25 25

36 36

464 464

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

quo de cætero fugiamus. Ideo respon- quo de cætero fugiamus. Ideo respon- det: « Non consummabitis, » fugiendo det: « Non consummabitis, » fugiendo in ista missione, « civitates Israel, » de in ista missione, « civitates Israel, » de una ad alterum vos transferendo, « do- una ad alterum vos transferendo, « do- nec veniat » post resurrectionem ad vos nec veniat » post resurrectionem ad vos « Filius hominis. » Et tunc erit generalis « Filius hominis. » Et tunc erit generalis missio in omnem terram. Vel, « donec missio in omnem terram. Vel, « donec veniat Filius hominis, » et assumat vos veniat Filius hominis, » et assumat vos vocando ad regnum suum. Vel, « donec vocando ad regnum suum. Vel, « donec veniat, » in auxilium vobis sucurrendo. veniat, » in auxilium vobis sucurrendo. I ad Corinth. x, 13: Fidelis Deus est, I ad Corinth. x, 13: Fidelis Deus est, qui non patietur vos tentari supra id qui non patietur vos tentari supra id quod potestis, sed faciet etiam cum ten- quod potestis, sed faciet etiam cum ten- tatione proventum, ut possitis sustinere. tatione proventum, ut possitis sustinere.

Et attende, quod etiam in fuga est Et attende, quod etiam in fuga est utilitas, ut dicit Hieronymus: quia ex utilitas, ut dicit Hieronymus: quia ex hoc quod disperguntur, in pluribus locis hoc quod disperguntur, in pluribus locis prædicant, sicut expresse legitur, Act. prædicant, sicut expresse legitur, Act. vii, 1 et seq., quod ex dispersione quæ vii, 1 et seq., quod ex dispersione quæ facta est in persecutione quæ facta est in facta est in persecutione quæ facta est in Stephano, tota adjacens regio verbo Dei Stephano, tota adjacens regio verbo Dei est repleta. Tob. XIII, 4 Ideo dispergit est repleta. Tob. XIII, 4 Ideo dispergit vos inter gentes quæ ignorant Deum, ut vos inter gentes quæ ignorant Deum, ut vos enarretis mirabilia ejus, et faciatis vos enarretis mirabilia ejus, et faciatis scire eos, quia non est alius Deus omni- scire eos, quia non est alius Deus omni- potens præter eum. potens præter eum.

« Non est discipulus super magi- « Non est discipulus super magi- strum, nec servus super dominum strum, nec servus super dominum

suum. suum.

Sufficit discipulo ut sit sicut magi- Sufficit discipulo ut sit sicut magi- ster ejus : et servo, sicut dominus ejus. ster ejus : et servo, sicut dominus ejus. Si patrem familias Beelzebub vocave- Si patrem familias Beelzebub vocave- runt, quanto magis domesticos ejus! runt, quanto magis domesticos ejus! Ne ergo timueritis eos. » Ne ergo timueritis eos. »

Hic assignat rationem constantiæ in Hic assignat rationem constantiæ in passione. passione.

Et dividitur hæc pars in duas in Et dividitur hæc pars in duas in quarum prima assignat rationes quare quarum prima assignat rationes quare non timendum : in secunda, tangit ra- non timendum : in secunda, tangit ra- tiones quare Christi veritas omnibus est tiones quare Christi veritas omnibus est præponenda, ibi, . 34: « Nolite arbi- præponenda, ibi, . 34: « Nolite arbi- trari quia pacem venerim mittere, etc. » trari quia pacem venerim mittere, etc. » Adhuc, prior harum subdividitur in Adhuc, prior harum subdividitur in

1 Act. XVII, 28. 1 Act. XVII, 28.

duas : in quarum prima tangit rationes duas : in quarum prima tangit rationes ex consideratione suæ operationis accep- ex consideratione suæ operationis accep- tas secundum statum viæ : in secunda tas secundum statum viæ : in secunda autem tangit alias, quæ sumuntur ex autem tangit alias, quæ sumuntur ex consideratione patriæ, ibi, y. 28 : « No- consideratione patriæ, ibi, y. 28 : « No- lite timere eos qui occidunt corpus. » lite timere eos qui occidunt corpus. »

In prima harum sunt duo. Probat In prima harum sunt duo. Probat enim primo, quid non timendum : se- enim primo, quid non timendum : se- cundo, quod propter timorem quem eva- cundo, quod propter timorem quem eva- cuat, non est dimittendum, ibi, in medio cuat, non est dimittendum, ibi, in medio y. 26 «Nihil est opertum. » y. 26 «Nihil est opertum. »

In prima sunt tres Christi ad nos com- In prima sunt tres Christi ad nos com- parationes, secundum illuminationem parationes, secundum illuminationem videlicet mentis, secundum obedien- videlicet mentis, secundum obedien- tiam operis, et secundum generalitatem tiam operis, et secundum generalitatem generis. Et secundum primam est magi- generis. Et secundum primam est magi- ster, secundum secundam est dominus, ster, secundum secundam est dominus, secundum tertiam est paterfamilias, se- secundum tertiam est paterfamilias, se- cundum quod ipsius et genus sumus ¹. cundum quod ipsius et genus sumus ¹. Prima est secundum doctrinam veritatis, Prima est secundum doctrinam veritatis, et in hac sumus discipuli: secunda, se- et in hac sumus discipuli: secunda, se- cundum coercitionem potestatis, et in hac cundum coercitionem potestatis, et in hac sumus servi: tertia, secundum bonita- sumus servi: tertia, secundum bonita- tem assimilationis et originis, et in hac tem assimilationis et originis, et in hac sumus domestici. Hæc sunt secundum sumus domestici. Hæc sunt secundum tria superesse, et secundum tria subesse. tria superesse, et secundum tria subesse. Primum quidem in auctoritate doctrinæ Primum quidem in auctoritate doctrinæ ad fidem secundum, in majestate ad ad fidem secundum, in majestate ad debitam operationem: tertium autem in debitam operationem: tertium autem in patris origine ad dilectionem. Hæc etiam patris origine ad dilectionem. Hæc etiam sunt secundum tria, quæ exiguntur ad sunt secundum tria, quæ exiguntur ad virtutem: scire scilicet quid facias, face- virtutem: scire scilicet quid facias, face- re quod debeas, et velle quod liceat. re quod debeas, et velle quod liceat. Scire enim est a magistro, facere a Scire enim est a magistro, facere a domino, et velle debetur patrifamilias. domino, et velle debetur patrifamilias. Primum dirigit ad veritatem, secundum Primum dirigit ad veritatem, secundum ex timore avertit a vanitate et perversi- ex timore avertit a vanitate et perversi- tate, tertium trahit ad bonitatem. Pri- tate, tertium trahit ad bonitatem. Pri- mum docet, secundum incitat, tertium mum docet, secundum incitat, tertium allicit. allicit.

De primo ergo dicit : De primo ergo dicit :

«Non est discipulus. » «Non est discipulus. »

Joan. XIII, 35: In hoc cognoscent om- Joan. XIII, 35: In hoc cognoscent om- nes quia discipuli mei estis, si dilectio- nes quia discipuli mei estis, si dilectio-

IN EVANG. MATTHÆI, X-24, 25, 26. IN EVANG. MATTHÆI, X-24, 25, 26.

nem habueritis ad invicem. Isa. vIII, 16: nem habueritis ad invicem. Isa. vIII, 16: Signa legem in discipulis meis. Signa legem in discipulis meis.

« Super magistrum, » sed potius sub « Super magistrum, » sed potius sub ipso. Matth. xxın, 10 Magister vester ipso. Matth. xxın, 10 Magister vester unus est, Christus. Joan. x1, 28: Magi- unus est, Christus. Joan. x1, 28: Magi- ster adest, et vocat te. Deuter. xxx111, 2 ster adest, et vocat te. Deuter. xxx111, 2 et 3: In dextera ejus ignea lex: qui ap- et 3: In dextera ejus ignea lex: qui ap- propinquant pedibus ejus, accipient de propinquant pedibus ejus, accipient de doctrina illius. Eccli. LI, 31: Appropiate doctrina illius. Eccli. LI, 31: Appropiate ad me, indocti, et congregate vos in do- ad me, indocti, et congregate vos in do- mum disciplinæ. mum disciplinæ.

Et vult dicere: Si doctrinam veritatis Et vult dicere: Si doctrinam veritatis in me persequuntur, multo magis in vo- in me persequuntur, multo magis in vo- bis et hæc est impugnatio veritatis bis et hæc est impugnatio veritatis agnitæ et probatæ per miracula. agnitæ et probatæ per miracula.

« Nec servus. » « Nec servus. »

Psal. cxv, 16 O Domine, quia ergo Psal. cxv, 16 O Domine, quia ergo servus tuus, etc. Sapient. Ix, 5: Servus servus tuus, etc. Sapient. Ix, 5: Servus tuus sum ego, et filius ancillæ tuæ. tuus sum ego, et filius ancillæ tuæ.

« Super dominum suum.» Malach. I, 6: « Super dominum suum.» Malach. I, 6: Si Dominus ego sum, ubi est timor meus ? Si Dominus ego sum, ubi est timor meus ? Isa. XLII, 8 Ego Dominus, hoc est no- Isa. XLII, 8 Ego Dominus, hoc est no- men meum. Et est sensus: Si in me per- men meum. Et est sensus: Si in me per- secuti sunt opus virtutis, non est mirum, secuti sunt opus virtutis, non est mirum, si etiam in vobis persequentur: et in si etiam in vobis persequentur: et in his est locus a minori. his est locus a minori.

« Sufficit discipulo,» « Sufficit discipulo,»

Quantum ad doctrinæ acceptionem, Quantum ad doctrinæ acceptionem, « ut sit sicut magister ejus. » Sicut « ut sit sicut magister ejus. » Sicut enim in docendis, et modo confirmatio- enim in docendis, et modo confirmatio- nis attingit magistri perfectionem: ita et nis attingit magistri perfectionem: ita et in his quæ consequuntur doctrinam, ex in his quæ consequuntur doctrinam, ex hoc quod contraria est mundanis: quia hoc quod contraria est mundanis: quia ideo oppugnatur. Et si discipulus non ideo oppugnatur. Et si discipulus non doceat contraria his quibus magister doceat contraria his quibus magister contraria docuit, non est discipulus sicut contraria docuit, non est discipulus sicut magister. Et si aliter doceat discipulus, magister. Et si aliter doceat discipulus, tunc a seipso, et non ex disciplinis magi- tunc a seipso, et non ex disciplinis magi- stri loquitur. Joan. XIII, 47 Qui est ex stri loquitur. Joan. XIII, 47 Qui est ex Deo, verba Dei audit. Propterea vos non Deo, verba Dei audit. Propterea vos non auditis, quia ex Deo non estis. auditis, quia ex Deo non estis.

« Et servus sicut dominus ejus, » « Et servus sicut dominus ejus, »

Hoc est, servo sufficit, si sit sicut do- Hoc est, servo sufficit, si sit sicut do-

XX XX

465 465

minus ejus. Quia si propter reverentiam minus ejus. Quia si propter reverentiam domini non timuerunt in co persequi domini non timuerunt in co persequi opus virtutis, non est mirandum, si et in opus virtutis, non est mirandum, si et in vobis persequentur. Hæc est enim im- vobis persequentur. Hæc est enim im- pugnatio divinæ potestatis, quæ demon- pugnatio divinæ potestatis, quæ demon- stratur in opere perfecto. Joan. xi, 13: stratur in opere perfecto. Joan. xi, 13: Vos vocatis me Magister, et Domine : et Vos vocatis me Magister, et Domine : et bene dicitis: sum etenim. bene dicitis: sum etenim.

« Si patremfamilias. » « Si patremfamilias. »

Tertia est comparatio. Et dicitur hic Tertia est comparatio. Et dicitur hic familia, multitudo ex uno exorta, et ab familia, multitudo ex uno exorta, et ab uno denominata, sicut a Christo filii Dei uno denominata, sicut a Christo filii Dei vocantur. Pater autem familias dicitur, ex vocantur. Pater autem familias dicitur, ex quo multitudo hæc derivatur, et a quo quo multitudo hæc derivatur, et a quo denominatur, et gubernatur, et a quo denominatur, et gubernatur, et a quo procreatur. Malach. 1, 6: Si ergo pater procreatur. Malach. 1, 6: Si ergo pater ego sum, ubi est honor meus? Matth. ego sum, ubi est honor meus? Matth. XXIII, 9: Unus est Pater vester, qui in XXIII, 9: Unus est Pater vester, qui in cœlis est. cœlis est.

« Beelzebub. »> « Beelzebub. »>

Bel, pater Nini, condidit Ninivem, cui Bel, pater Nini, condidit Ninivem, cui idolum a filio statutum Bel dictum est, a idolum a filio statutum Bel dictum est, a quo gentes idola Bel Babylonii, Baal quo gentes idola Bel Babylonii, Baal Palæstini, Beelphegor Moabitæ vocave- Palæstini, Beelphegor Moabitæ vocave- runt quod Judæi in derisionem Beelze- runt quod Judæi in derisionem Beelze- bub, hoc est, virum muscarum, vocave- bub, hoc est, virum muscarum, vocave- runt propter muscas quæ in cruore im- runt propter muscas quæ in cruore im- molatitii sanguinis insederunt. Et hunc molatitii sanguinis insederunt. Et hunc dæmonem Christo attribuerunt, ut in eo dæmonem Christo attribuerunt, ut in eo signa faceret, sicut in præcedenti patet signa faceret, sicut in præcedenti patet capitulo, et, Infra, x11, 24: Hic non eji- capitulo, et, Infra, x11, 24: Hic non eji- cit dæmones nisi in Beelzebub, principe cit dæmones nisi in Beelzebub, principe dæmoniorum. Joan. VIII, 48: Nonne be- dæmoniorum. Joan. VIII, 48: Nonne be- ne dicimus nos, quia Samaritanus es tu, ne dicimus nos, quia Samaritanus es tu, et dæmonium habes? et dæmonium habes?

« Quanto magis domesticos ejus ! » « Quanto magis domesticos ejus ! »

Ad Ephes. 11, 19: Vos estis cives San- Ad Ephes. 11, 19: Vos estis cives San- ctorum, et domestici Dei, ad domum ctorum, et domestici Dei, ad domum Dei, et hæreditatem pertinentes: et hæc Dei, et hæreditatem pertinentes: et hæc est persecutio divinæ similitudinis, et di- est persecutio divinæ similitudinis, et di- vini nominis. vini nominis.

30 30

466 466

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

«Ne ergo timueritis eos. » «Ne ergo timueritis eos. »

Ex quo scitis eos non nisi ista bona in Ex quo scitis eos non nisi ista bona in vobis persequi causa tam honesta eva- vobis persequi causa tam honesta eva- cuet timorem quia, sicut dicit Aristote- cuet timorem quia, sicut dicit Aristote- les, « Mors pro virtute illata, forti salute les, « Mors pro virtute illata, forti salute « est eligentior. » Isa. VIII, 12 et 13: Ti- « est eligentior. » Isa. VIII, 12 et 13: Ti- morem ejus ne timeatis, neque paveatis: morem ejus ne timeatis, neque paveatis: Dominum exercituum ipsum sanctificate. Dominum exercituum ipsum sanctificate. Isa. Ll, 7: Nolite timere opprobrium ho- Isa. Ll, 7: Nolite timere opprobrium ho- minum, et blasphemias eorum ne metua- minum, et blasphemias eorum ne metua- tis. I Machab. II, 62 et 63: A verbis viri tis. I Machab. II, 62 et 63: A verbis viri peccatoris ne timueritis, quia gloria ejus peccatoris ne timueritis, quia gloria ejus stercus, et vermis est: hodie extollitur, et stercus, et vermis est: hodie extollitur, et cras non invenietur: quia conversus est cras non invenietur: quia conversus est in terram suam. Isa. LI, 12: Quis tu, ut in terram suam. Isa. LI, 12: Quis tu, ut timeres ab homine mortali, qui quasi timeres ab homine mortali, qui quasi fænum ita arescet? fænum ita arescet?

« Nihil enim est opertum, quod non « Nihil enim est opertum, quod non reveletur et occultum, quod non reveletur et occultum, quod non scietur. » scietur. »

Hic tangit, quid non est dimittendum Hic tangit, quid non est dimittendum propter timorem. Et hoc est confessio, et propter timorem. Et hoc est confessio, et prædicatio apertæ veritatis. prædicatio apertæ veritatis.

Et tangit duo quorum primum est Et tangit duo quorum primum est consolationis, secundum autem est debi- consolationis, secundum autem est debi- ti et primum est veritatis fortitudo, et ti et primum est veritatis fortitudo, et secundum est veritatis manifestatio : secundum est veritatis manifestatio : primum est Doctoris promittentis defen- primum est Doctoris promittentis defen- sionem, secundum autem doctrinæ utili- sionem, secundum autem doctrinæ utili- tatem. tatem.

Primum tangit, cum dicit : Primum tangit, cum dicit :

« Nihil est opertum, etc. » « Nihil est opertum, etc. »

Et tangit duo, opertum esse, et occul- Et tangit duo, opertum esse, et occul- tum. Opertum autem est, quod alio te- tum. Opertum autem est, quod alio te- gente absconditur: occultum autem,quod gente absconditur: occultum autem,quod latet per seipsum: et ista sunt duo verita- latet per seipsum: et ista sunt duo verita- tis propalationem impedientia. Primum tis propalationem impedientia. Primum est per tegumentum sensus carnalis, qui est per tegumentum sensus carnalis, qui est quasi velamen tegens secundum est est quasi velamen tegens secundum est occultum propter suam altitudinem, quia occultum propter suam altitudinem, quia « dispositio nostri intellectus est ad eam, « dispositio nostri intellectus est ad eam, « sicut visus noctuæ ad lumen solis, >> « sicut visus noctuæ ad lumen solis, >> sicut dicit Philosophus. Psal. CXXXVIII, sicut dicit Philosophus. Psal. CXXXVIII,

8: Mirabilis facta est scientia tua ex 8: Mirabilis facta est scientia tua ex me confortata est, et non potero ad me confortata est, et non potero ad

eam. eam.

His duobus redit: quia opertum re- His duobus redit: quia opertum re- velabitur tripliciter in bonis quidem, velabitur tripliciter in bonis quidem, ablato velamine cordis in omnibus au- ablato velamine cordis in omnibus au- tem tandem, vincente fortitudine verita- tem tandem, vincente fortitudine verita- tis: in ultimo die judicii, cum omnia se- tis: in ultimo die judicii, cum omnia se- creta ponentur in lucem claritatis: et creta ponentur in lucem claritatis: et quoad hæc tria diversificantur expositio- quoad hæc tria diversificantur expositio- nes Sanctorum. De primo dicitur, II ad nes Sanctorum. De primo dicitur, II ad Corinth. II, 16 et 17: Cum conversus Corinth. II, 16 et 17: Cum conversus quis fuerit ad Dominum, auferetur ve- quis fuerit ad Dominum, auferetur ve- lamen. Dominus autem spiritus est. De lamen. Dominus autem spiritus est. De secundo, III Esdræ. IV, 12: Super om- secundo, III Esdræ. IV, 12: Super om- nia vincit veritas. De tertio, Sophon. I, nia vincit veritas. De tertio, Sophon. I, 12: Scrutabor Jerusalem in lucernis. 12: Scrutabor Jerusalem in lucernis.

Ei autem, quod absconditum est (hoc Ei autem, quod absconditum est (hoc est, in mysterio clausum) attribuitur sciri est, in mysterio clausum) attribuitur sciri aperte tripliciter: aperte per seipsum ac- aperte tripliciter: aperte per seipsum ac- ceptum et aperte per famam omnium: ceptum et aperte per famam omnium: et aperte per ostensionem conscientia- et aperte per ostensionem conscientia- rum in die judicii. De primo, Joan. xvi, rum in die judicii. De primo, Joan. xvi, 29 et 30 Ecce nunc palam loqueris, et 29 et 30 Ecce nunc palam loqueris, et proverbium nullum dicis: nunc scimus proverbium nullum dicis: nunc scimus quia scis omnia, et non opus est tibi ut quia scis omnia, et non opus est tibi ut quis te interroget. De secundo, Joan. quis te interroget. De secundo, Joan. VIII, 32: Cognoscetis veritatem, et veritas VIII, 32: Cognoscetis veritatem, et veritas liberabit vos. De tertio, I ad Corinth iv, liberabit vos. De tertio, I ad Corinth iv, 5: Veniet Dominus, qui et illuminabit 5: Veniet Dominus, qui et illuminabit abscondita tenebrarum, et manifestabit abscondita tenebrarum, et manifestabit consilia cordium: et tunc laus erit uni- consilia cordium: et tunc laus erit uni- cuique a Deo. cuique a Deo.

Est ergo sensus : Habete fiduciam, Est ergo sensus : Habete fiduciam, et ne timeatis: quia quod modo est et ne timeatis: quia quod modo est hominibus opertum, multis Sanctorum hominibus opertum, multis Sanctorum conversis erit discoopertum : et hos conversis erit discoopertum : et hos habebitis socios fidei. Item, Confiden- habebitis socios fidei. Item, Confiden- tes estote quia quod modo mundo tes estote quia quod modo mundo opertum est, tandem vincente ubique ve- opertum est, tandem vincente ubique ve- ritate apertum erit et hic fructus vos ritate apertum erit et hic fructus vos constantes faciat. Item, Quod modo oper- constantes faciat. Item, Quod modo oper- tum est, et ideo verecundum, in die ju- tum est, et ideo verecundum, in die ju- dicii erit omnibus honore dignissimum. dicii erit omnibus honore dignissimum. II ad Corinth, IV, 3 et 4 : Quod si oper- II ad Corinth, IV, 3 et 4 : Quod si oper- tum est Evangelium nostrum, in iis qui tum est Evangelium nostrum, in iis qui pereunt est opertum: in quibus Deus hu- pereunt est opertum: in quibus Deus hu- jus sæculi excæcavit mentes infidelium, jus sæculi excæcavit mentes infidelium, ut non fulgeat illis illuminatio Evangelii ut non fulgeat illis illuminatio Evangelii

IN EVANG. MATTHÆI, X-26,27. IN EVANG. MATTHÆI, X-26,27.

467 467

gloriæ Christi, qui est imago Dei, invisi- hoc conveniebat Apostolis nondum ac- gloriæ Christi, qui est imago Dei, invisi- hoc conveniebat Apostolis nondum ac- bilis scilicet. bilis scilicet.

Similiter intelligendum est quod dicit: Similiter intelligendum est quod dicit:

« Et occultum quod non scietur. »> « Et occultum quod non scietur. »>

Quia quod modo in profunditate my- Quia quod modo in profunditate my- sterii est occultum, post modicum multis, sterii est occultum, post modicum multis, dato Spiritu, erit scitum. I ad Corinth. dato Spiritu, erit scitum. I ad Corinth. II, 10 Spiritus enim omnia scrutatur, II, 10 Spiritus enim omnia scrutatur, etiam profunda Dei. Et quod modo etiam profunda Dei. Et quod modo mundo est occultum, propter mundi ca- mundo est occultum, propter mundi ca- citatem, prædicatione vestra, et Spiritu citatem, prædicatione vestra, et Spiritu confirmante, mundo erit manifestum et confirmante, mundo erit manifestum et scitum quia in omnem terram exibit scitum quia in omnem terram exibit sonus vester, et in fines orbis terræ verba sonus vester, et in fines orbis terræ verba vestra et tandem in judicio extremo vestra et tandem in judicio extremo scietur Evangelii gloria, quæ modo igno- scietur Evangelii gloria, quæ modo igno- rata confusio reputatur. Sapient. 1, 4 et rata confusio reputatur. Sapient. 1, 4 et 5 Nos insensati, vitam illorum æsti- 5 Nos insensati, vitam illorum æsti- mabamus insaniam, et finem illorum si- mabamus insaniam, et finem illorum si- ne honore ecce quomodo computati sunt ne honore ecce quomodo computati sunt inter filios Dei, et inter Sanctos sors illo- inter filios Dei, et inter Sanctos sors illo- rum est. rum est.

Ergo ne timeatis, sed potius Ergo ne timeatis, sed potius

« Quod dico vobis in tenebris, dicite « Quod dico vobis in tenebris, dicite in lumine et quod in aure auditis, in lumine et quod in aure auditis, prædicate super tecta. »> prædicate super tecta. »>

Hoc est secundum, quod pertinet ad Hoc est secundum, quod pertinet ad constantem veritatis manifestationem. constantem veritatis manifestationem. Et tangit duo, quæ sunt de modo divinæ Et tangit duo, quæ sunt de modo divinæ intelligentiæ in tenebris esse, et in aure intelligentiæ in tenebris esse, et in aure audiri. audiri.

Primum est abscondens (alias, abscon- Primum est abscondens (alias, abscon- ditum) ab homine et secundum a mul- ditum) ab homine et secundum a mul- titudine. Hominis enim intellectus ad di- titudine. Hominis enim intellectus ad di- vina est timidus, et tremens, in tenebris vina est timidus, et tremens, in tenebris involutus ex multo lumine divinorum. involutus ex multo lumine divinorum. Sicut enim oculus intuens solem, suis Sicut enim oculus intuens solem, suis obvolvitur tenebris, sole claro manente : obvolvitur tenebris, sole claro manente : ita etiam oculus intellectus sua debilitate ita etiam oculus intellectus sua debilitate retunditur, et tenebris obvolvitur. (alias, retunditur, et tenebris obvolvitur. (alias, involvitur) ex contuitu divinorum involvitur) ex contuitu divinorum

et et

Psal. xv, 5, et ad Roman. x, 18: In omnem Psal. xv, 5, et ad Roman. x, 18: In omnem terram exivit sonus eorum, et in fines orbis terræ terram exivit sonus eorum, et in fines orbis terræ

cepto Spiritu ad intellectum mysterio- cepto Spiritu ad intellectum mysterio- rum et quod sic acceperunt in lumine rum et quod sic acceperunt in lumine claro intelligentiæ, accepto Spiritu veri- claro intelligentiæ, accepto Spiritu veri- tatis proposuerunt: et de hoc dicitur, tatis proposuerunt: et de hoc dicitur, Job, xxxvi, 19: Ostende nobis quid di- Job, xxxvi, 19: Ostende nobis quid di- camus illi nos quippe involvimur te- camus illi nos quippe involvimur te- nebris. Et hoc completum fuit in Aposto- nebris. Et hoc completum fuit in Aposto- lis, cum Paulus dixit, II ad Corinth. IV, lis, cum Paulus dixit, II ad Corinth. IV, 6 Deus, qui dixit de tenebris lumen 6 Deus, qui dixit de tenebris lumen splendescere, ipse illuxit in cordibus no- splendescere, ipse illuxit in cordibus no- stris ad illuminationem scientiæ clarita- stris ad illuminationem scientiæ clarita- tis Dei, in facie Christi Jesu. tis Dei, in facie Christi Jesu.

« Et quod in aure auditis. » « Et quod in aure auditis. »

Secundus modus est abscondens a Secundus modus est abscondens a multitudine. Auditur enim in susurro multitudine. Auditur enim in susurro sermo divinus, et non in strepitu multitu- sermo divinus, et non in strepitu multitu- dinis. Job, iv, 12: Quasi furtive suscepit dinis. Job, iv, 12: Quasi furtive suscepit auris mea venas susurri ejus. Psal. auris mea venas susurri ejus. Psal. LXXXIV, 9 Audiam quid loquatur in LXXXIV, 9 Audiam quid loquatur in me Dominus Deus. Osee, 11, 14 : Ducam me Dominus Deus. Osee, 11, 14 : Ducam eam in solitudinem, et loquar ad cor eam in solitudinem, et loquar ad cor ejus. Est autem auris semper in multitu- ejus. Est autem auris semper in multitu- dine, quæ patula est multitudini mundi : dine, quæ patula est multitudini mundi : et in illa non loquitur Deus. III Reg. et in illa non loquitur Deus. III Reg. 12 Sibilus auræ tenuis, ubi Do- 12 Sibilus auræ tenuis, ubi Do- minus. minus.

XIX, XIX,

Et huic opponitur : Et huic opponitur :

« Prædicate super tecta. » « Prædicate super tecta. »

Et loquimur more noto Apostolis : Et loquimur more noto Apostolis : quia in Palæstina tecta plumbea, et pa- quia in Palæstina tecta plumbea, et pa- vimenta plana fuerunt desuper, in qui- vimenta plana fuerunt desuper, in qui- bus congregabantur homines ad capien- bus congregabantur homines ad capien- dum puriorem aerem: quia juxta terram dum puriorem aerem: quia juxta terram in terris calidis spissus est et vaporosus. in terris calidis spissus est et vaporosus. Et intenditur per tecta manifeste omni- Et intenditur per tecta manifeste omni- bus facta prædicatio: et hæc facta est bus facta prædicatio: et hæc facta est visibili signo dato Spiritu. Act. x, 44: visibili signo dato Spiritu. Act. x, 44: Adhuc loquente Petro verba hæc, cecidit Adhuc loquente Petro verba hæc, cecidit Spiritus sanctus super omnes qui audie- Spiritus sanctus super omnes qui audie- bant verbum. Joel, 11, 28: Effundam bant verbum. Joel, 11, 28: Effundam spiritum meum super omnem carnem : spiritum meum super omnem carnem :

verba eorum. verba eorum.

28 28

468 468

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

et prophetabunt filii vestri, et filiæ vestræ. et prophetabunt filii vestri, et filiæ vestræ. Isa. LVIII, 1 Clama, ne cesses, qua- Isa. LVIII, 1 Clama, ne cesses, qua- si tuba exalta vocem tuam. Isa. XLV, 19: si tuba exalta vocem tuam. Isa. XLV, 19: Non in abscondito locutus sum, in loco Non in abscondito locutus sum, in loco terræ tenebroso. Quidam autem expo- terræ tenebroso. Quidam autem expo- nunt in tenebris dici, in Judæa dici et nunt in tenebris dici, in Judæa dici et in aure audiri, quosdam audire, sicut in aure audiri, quosdam audire, sicut Christus docuit Apostolos. Matth. x, Christus docuit Apostolos. Matth. x, 11, et Luc. vш, 10. Vobis datum est 11, et Luc. vш, 10. Vobis datum est nosse mysterium regni Dei, cæteris autem nosse mysterium regni Dei, cæteris autem in parabolis. in parabolis.

Sed primum est convenientius secun- Sed primum est convenientius secun- dum litteram. dum litteram.

« Et nolite timere eos qui occidunt « Et nolite timere eos qui occidunt corpus, animam autem non possunt corpus, animam autem non possunt occidere: sed potius timete eum qui occidere: sed potius timete eum qui potest et animam et corpus perdere in potest et animam et corpus perdere in gehennam. » gehennam. »

Hic inducit rationes secundum statum Hic inducit rationes secundum statum patriæ, et sunt tres prima, ex considera_ patriæ, et sunt tres prima, ex considera_ tione pœnæ futuræ et judicis per ratio- tione pœnæ futuræ et judicis per ratio- nem timoris secunda, ex consideratione nem timoris secunda, ex consideratione Salvatoris et salutis per rationem spei: Salvatoris et salutis per rationem spei: tertia, ex consideratione glorificatoris et tertia, ex consideratione glorificatoris et gloriæ per rationem honoris, qui (alias, gloriæ per rationem honoris, qui (alias, quæ) exspectatur in futuro. Et istæ pa- quæ) exspectatur in futuro. Et istæ pa- tent in littera. tent in littera.

In primo autem tangit duo, scilicet In primo autem tangit duo, scilicet prohibitionem timoris humani et munda- prohibitionem timoris humani et munda- ni, et præceptum divini timoris. ni, et præceptum divini timoris.

De prohibito timore dicit : « Nolite De prohibito timore dicit : « Nolite timere eos qui occidunt corpus, » per- timere eos qui occidunt corpus, » per- missione divina. Luc. XII, 4: Ne terrea- missione divina. Luc. XII, 4: Ne terrea- mini ab his qui occidunt corpus, el post mini ab his qui occidunt corpus, el post hæc non habent amplius quid faciant. hæc non habent amplius quid faciant. « Animam autem non possunt occidere. » « Animam autem non possunt occidere. » II Machab. VI, 9, 14: Tu quidem, scele- II Machab. VI, 9, 14: Tu quidem, scele- stissime, in præsenti vita nos perdis : sed stissime, in præsenti vita nos perdis : sed rex mundi defunctos nos pro suis legi- rex mundi defunctos nos pro suis legi- bus in æternæ vitæ resurrectione suscita- bus in æternæ vitæ resurrectione suscita- bit... Tibi enim resurrectio ad vitam non bit... Tibi enim resurrectio ad vitam non

erit. Non tamen excluditur hic timor na- erit. Non tamen excluditur hic timor na- turalis, de quo, Marc. xiv, 33, quod turalis, de quo, Marc. xiv, 33, quod cœpit Dominus... pavere et tædere. cœpit Dominus... pavere et tædere.

«Sed potius timete eum, » hoc est, «Sed potius timete eum, » hoc est, Deum, « qui potest animam, » post Deum, « qui potest animam, » post mortem, « et corpus, » post resurrectio- mortem, « et corpus, » post resurrectio- nem, « perdere in gehennam, » hoc est, nem, « perdere in gehennam, » hoc est, in infernum. Hoc autem nomen gehenna, in infernum. Hoc autem nomen gehenna, (ut dicit Hieronymus) in veteribus libris (ut dicit Hieronymus) in veteribus libris non legitur, sed a Domino est impositum non legitur, sed a Domino est impositum inferno. Fuit autem quædam vallis juxta inferno. Fuit autem quædam vallis juxta Jerusalem, quæ Tophet dicebatur, in Jerusalem, quæ Tophet dicebatur, in qua filios et filias igni sacrificabant : qua filios et filias igni sacrificabant : et fuit cujusdam filii Ennom qui dice- et fuit cujusdam filii Ennom qui dice- batur Tophet: et quia ibi iniquorum batur Tophet: et quia ibi iniquorum fuit ignis, comminatus est Dominus, fuit ignis, comminatus est Dominus, quod in illa valle prosternendi essent in quod in illa valle prosternendi essent in niunt, dicit Dominus : et non vocabitur niunt, dicit Dominus : et non vocabitur amplius locus iste Topheth, et Vallis amplius locus iste Topheth, et Vallis filii Ennom, sed vallis occisionis. Ezech. filii Ennom, sed vallis occisionis. Ezech. autem, xxxix, 11 et 12, vocatur Polian- autem, xxxix, 11 et 12, vocatur Polian- drum, hoc est, sepulcrum multitudinis 1 : drum, hoc est, sepulcrum multitudinis 1 : et ab illo Dominus futuras poenas deno- et ab illo Dominus futuras poenas deno- minat. Hoc est ergo, quod dicit Jerem. minat. Hoc est ergo, quod dicit Jerem. x, 7 Quis non timebit te, o rex gen- x, 7 Quis non timebit te, o rex gen- tium ? Psal. xxx, 10: Timete Domi- tium ? Psal. xxx, 10: Timete Domi- num, omnes sancti ejus. Proverb. xxix, num, omnes sancti ejus. Proverb. xxix, 25: Qui timet hominem, cito corruet : 25: Qui timet hominem, cito corruet : qui sperat in Domino, sublevabitur. qui sperat in Domino, sublevabitur. Psal. 11, 11 Servite Domino in timore. Psal. 11, 11 Servite Domino in timore.

mortem. Jerem. xix, 6: Ecce dies ve- mortem. Jerem. xix, 6: Ecce dies ve-

« Nonne duo passeres asse veneunt ? 21 « Nonne duo passeres asse veneunt ? 21 et unus ex illis non cadet super ter- et unus ex illis non cadet super ter- ram sine Patre vestro ? ram sine Patre vestro ?

Vestri autem, capilli capitis omnes ท Vestri autem, capilli capitis omnes ท numerati sunt. numerati sunt.

Nolite ergo timere: multis passeri- Nolite ergo timere: multis passeri- bus meliores estis vos. » bus meliores estis vos. »

Secunda ratio a spe resurrectionis cor- Secunda ratio a spe resurrectionis cor- porum sumpta. porum sumpta.

Et dicit tria: curam enim Dei in rebus Et dicit tria: curam enim Dei in rebus

81 81

1 Ezechiel. xxxix, 11 et 12: Et erit in die illa, 1 Ezechiel. xxxix, 11 et 12: Et erit in die illa, dabo Gog locum nominatum sepulcrum in Israel, dabo Gog locum nominatum sepulcrum in Israel, vallem viatorum ad orientem maris, quæ obstu- vallem viatorum ad orientem maris, quæ obstu-

perscere faciet prætereuntes: et sepelient ibi Gog, perscere faciet prætereuntes: et sepelient ibi Gog, et omnem multitudinem ejus, et vocabitur vallis et omnem multitudinem ejus, et vocabitur vallis multitudinis Gog. multitudinis Gog.

IN EVANG. MATTHÆI, X-29, 30, 31. IN EVANG. MATTHÆI, X-29, 30, 31.

parvis proponit in spei argumentum: parvis proponit in spei argumentum: secundo, tangit providentiam circa mi- secundo, tangit providentiam circa mi- nimas partes corporis Sanctorum in spei nimas partes corporis Sanctorum in spei solatium tertio, tangit providentiæ re- solatium tertio, tangit providentiæ re- putationem et discretionem circa San- putationem et discretionem circa San- ctos, et quæ sub eis sunt ad spei secu- ctos, et quæ sub eis sunt ad spei secu- ritatem. Et hæc patent in littera. ritatem. Et hæc patent in littera.

De primo dicit : « Nonne duo passe- De primo dicit : « Nonne duo passe- res, » hoc est, minutæ aves, « veneunt, » res, » hoc est, minutæ aves, « veneunt, » hoc est, venduntur, «asse ? » Luc. XII, 6: hoc est, venduntur, «asse ? » Luc. XII, 6: Nonne quinque passeres veneunt dipon Nonne quinque passeres veneunt dipon dio? Quod enim in numero est unum, dio? Quod enim in numero est unum, hoc in ponderibus vocatur as, hoc est, hoc in ponderibus vocatur as, hoc est, minimum sensibile, a quo incipit pon- minimum sensibile, a quo incipit pon- dus et hoc est sicut granum hordei. dus et hoc est sicut granum hordei. Dipondius est sicut duo grana: unde non Dipondius est sicut duo grana: unde non multum distat, duos asse, et quinque di- multum distat, duos asse, et quinque di- pondio vendi quia cum quinque ve- pondio vendi quia cum quinque ve- neunt dipondio, unus et dimidius ve- neunt dipondio, unus et dimidius ve- neunt asse et sæpe contingit, quod cum neunt asse et sæpe contingit, quod cum quinque veneunt duobus, propter indivi- quinque veneunt duobus, propter indivi- sionem unius unus asse venditur. Passer sionem unius unus asse venditur. Passer autem in Jerusalem vendebatur et in Ju- autem in Jerusalem vendebatur et in Ju- dæa, non modo in cibum, sed etiam in dæa, non modo in cibum, sed etiam in sacrificium quia erat sacrificium pro sacrificium quia erat sacrificium pro leproso mundato . Et cum ita minuti leproso mundato . Et cum ita minuti pretii sint passeres, tamen unus passer pretii sint passeres, tamen unus passer non decidit in terram moriens casu, sine non decidit in terram moriens casu, sine eo qui non pater est passerum, licet sit eo qui non pater est passerum, licet sit Creator eorum, sed est Pater vester : et Creator eorum, sed est Pater vester : et ideo major cura est ei de vobis quam de ideo major cura est ei de vobis quam de passeribus. passeribus.

Sed contra, I ad Corinth. 1x, 9: Num- Sed contra, I ad Corinth. 1x, 9: Num- quid de bobus cura est Deo ? quid de bobus cura est Deo ?

Ad hoc autem respondet Glossa, quod Ad hoc autem respondet Glossa, quod aliud est cura, et aliud scientia provi- aliud est cura, et aliud scientia provi- dentiæ cura enim notat sollicitudinem, dentiæ cura enim notat sollicitudinem, quæ consistit in procuratione et ordine quæ consistit in procuratione et ordine ad finem boni status secundum felicita- ad finem boni status secundum felicita- tem et hoc est in ordinandis legibus et tem et hoc est in ordinandis legibus et dispositione vitæ secundum virtutem, et dispositione vitæ secundum virtutem, et hujusmodi qualem curam Deus de bo- hujusmodi qualem curam Deus de bo- bus non habet, licet habeat de ipsis bus non habet, licet habeat de ipsis scientiam qualiter oriuntur, et qualiter scientiam qualiter oriuntur, et qualiter moriuntur: sic enim non modo sensibi- moriuntur: sic enim non modo sensibi- lia, sed etiam omnia secum sunt, ut di- lia, sed etiam omnia secum sunt, ut di- citur in Psalmo XLIX, 11: Pulchritudo citur in Psalmo XLIX, 11: Pulchritudo

1 Cf. Levit. xiv, 5 et seq. 1 Cf. Levit. xiv, 5 et seq.

469 469

agri mecum est. Cum autem imaginem agri mecum est. Cum autem imaginem ejus habeat homo, et in illa imagine imi- ejus habeat homo, et in illa imagine imi- tetur eum homo sanctus, illius speciali- tetur eum homo sanctus, illius speciali- ter Pater est, sine cura et dispositione ter Pater est, sine cura et dispositione tanti Patris nihil agens, et nihil omnino tanti Patris nihil agens, et nihil omnino patiens. Sapient. VI, 8 Pusillum et patiens. Sapient. VI, 8 Pusillum et magnum ipse fecit, et æqualiter cura est magnum ipse fecit, et æqualiter cura est illi de omnibus. illi de omnibus.

« Vestri autem capilli capitis omnes « Vestri autem capilli capitis omnes numerati sunt. » numerati sunt. »

Hoc est, secundum quod nec minimæ Hoc est, secundum quod nec minimæ particulæ quamvis sensibiliter a corpore particulæ quamvis sensibiliter a corpore sint separabiles, possunt Sanctis deperire sint separabiles, possunt Sanctis deperire sine Patris custodientis dispositione. sine Patris custodientis dispositione.

Attendendum, quod capilli dupliciter Attendendum, quod capilli dupliciter se habent ad corpus: uno modo prout se habent ad corpus: uno modo prout generantur a fumo superfluo corporis, generantur a fumo superfluo corporis, eo quod pilus nihil aliud est nisi fumus eo quod pilus nihil aliud est nisi fumus per poros de corpore exspirans, et ad per poros de corpore exspirans, et ad aerem exsiccatus et hoc modo non ha- aerem exsiccatus et hoc modo non ha- bent se ad corporis constantiam. Alio bent se ad corporis constantiam. Alio modo considerantur prout sunt indicia modo considerantur prout sunt indicia complexionis cerebri, et cooperimentum complexionis cerebri, et cooperimentum ipsius, et decor corporis et hoc modo ipsius, et decor corporis et hoc modo sunt facientes ad contemplationem sa- sunt facientes ad contemplationem sa- pientiæ sic complexionantis, et sic ordi- pientiæ sic complexionantis, et sic ordi- nantis partes defendentes cerebrum, vel nantis partes defendentes cerebrum, vel decoris pulchritudinem conferentes : et decoris pulchritudinem conferentes : et hoc modo conservantur a sapientia et hoc modo conservantur a sapientia et cura Patris, ut resurgant. Et tantum de cura Patris, ut resurgant. Et tantum de eis resurget, quantum faciunt ad deco- eis resurget, quantum faciunt ad deco- rem et sapientiæ æternæ in dispositione rem et sapientiæ æternæ in dispositione hominis contemplationem. I ad Co- hominis contemplationem. I ad Co- rinth. xv, 52: Mortui resurgent incor- rinth. xv, 52: Mortui resurgent incor- rupti: et nos immutabimur. rupti: et nos immutabimur.

Est autem dubium de hoc quod dicit: Est autem dubium de hoc quod dicit: « Numerati sunt, » quia rei quæ nume- « Numerati sunt, » quia rei quæ nume- ratur, quantitas per numerum scitur. Sic ratur, quantitas per numerum scitur. Sic autem non indiget Deus rerum scire autem non indiget Deus rerum scire quantitates, quia hoc est imperfectum. quantitates, quia hoc est imperfectum.

Et ad hoc dicendum secundum Glos- Et ad hoc dicendum secundum Glos- sam, quod numeratum esse hic dicitur, sam, quod numeratum esse hic dicitur, propter id quod consequitur numeratum. propter id quod consequitur numeratum. Numeratur enim aliquid ad hoc quod in- Numeratur enim aliquid ad hoc quod in- tegre conservetur: et sic accipitur hic. tegre conservetur: et sic accipitur hic.

32 32

33 33

470 470

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Non ergo Deus mensurat quantitatem ip- Non ergo Deus mensurat quantitatem ip- sius, sed dicitur numerata, ut sciatur in- sius, sed dicitur numerata, ut sciatur in- tegre conservata. II Machab. VII, 10 et tegre conservata. II Machab. VII, 10 et 11: Linguam postulatus cito protulit, 11: Linguam postulatus cito protulit, et manus constanter extendit: et cum. et manus constanter extendit: et cum.

fiducia ait E cœlo ista possideo, sed fiducia ait E cœlo ista possideo, sed propter Dei leges hæc ipsa despicio, propter Dei leges hæc ipsa despicio, quoniam ab ipso me ea recepturum spero. quoniam ab ipso me ea recepturum spero.

« Nolite ergo timere, » « Nolite ergo timere, »

« Confitebor et ego eum, » confessione « Confitebor et ego eum, » confessione laudis. Proverb. xxxi, 31: Laudent eam laudis. Proverb. xxxi, 31: Laudent eam in portis opera ejus. I ad Corinth. IV, 5: in portis opera ejus. I ad Corinth. IV, 5: Tunc laus erit unicuique a Deo. Tunc laus erit unicuique a Deo.

« Coram Patre meo qui in cœlis est. » « Coram Patre meo qui in cœlis est. » Psal. xcv, 6: Confessio et pulchritudo Psal. xcv, 6: Confessio et pulchritudo in conspectu ejus, sanctimonia et magni- in conspectu ejus, sanctimonia et magni- ficentia in sanctificatione ejus. Hæc au- ficentia in sanctificatione ejus. Hæc au- tem confessio est, quam dicit, Joan. xi, tem confessio est, quam dicit, Joan. xi, 26: Honorificabit eum Pater meus, qui 26: Honorificabit eum Pater meus, qui in cœlis est. in cœlis est.

«< Qui autem negaverit me, » «< Qui autem negaverit me, »

Quasi desperantes de resurrectione et Quasi desperantes de resurrectione et providentia. « Multis passeribus, » hoc providentia. « Multis passeribus, » hoc est multitudini, passerum, « meliores, » est multitudini, passerum, « meliores, » apud Patrem cœlestem, «< estis vos. » apud Patrem cœlestem, «< estis vos. » Matth. XII, 12 Quanto magis melior est piscentia, « coram hominibus, » corde, Matth. XII, 12 Quanto magis melior est piscentia, « coram hominibus, » corde, homo ove? homo ove?

« Omnis ergo qui confitebitur me « Omnis ergo qui confitebitur me coram hominibus, confitebor et ego coram hominibus, confitebor et ego eum coram Patre meo qui in cœlis eum coram Patre meo qui in cœlis est. est.

Qui autem negaverit me coram ho- Qui autem negaverit me coram ho- minibus, negabo et ego eum coram minibus, negabo et ego eum coram Patre meo qui in cœlis est. » Patre meo qui in cœlis est. »

Tertia ratio est sumpta ex considera- Tertia ratio est sumpta ex considera- tione honoris et præmii. tione honoris et præmii.

Et tangit duo per oppositum sumpta, Et tangit duo per oppositum sumpta, scilicet confessionem ordinatam ad præ- scilicet confessionem ordinatam ad præ- mium honoris, et negationem ordinan- mium honoris, et negationem ordinan- tem in confusionem damnationis. tem in confusionem damnationis.

De primo dicit: «Omnis ergo. » Ad De primo dicit: «Omnis ergo. » Ad Roman. x, 12: Non enim est distinctio Roman. x, 12: Non enim est distinctio

Judæi et Græci. Judæi et Græci.

« Qui confitebitur me, » simul fatebi- « Qui confitebitur me, » simul fatebi- tur cordis devotione, et oris annuntia- tur cordis devotione, et oris annuntia- tione. Ad Roman. x, 9 et 10: Quia si con- tione. Ad Roman. x, 9 et 10: Quia si con- fitearis in ore tuo Dominum Jesum, et in fitearis in ore tuo Dominum Jesum, et in corde tuo credideris quod Deus illum corde tuo credideris quod Deus illum suscitavit a mortuis, salvus eris. Corde suscitavit a mortuis, salvus eris. Corde enim creditur ad justitiam, ore autem enim creditur ad justitiam, ore autem confessio fit ad salutem. confessio fit ad salutem.

« Coram hominibus, » publice ad ho- « Coram hominibus, » publice ad ho- minum ædificationem. Act. 1, 8: Eritis minum ædificationem. Act. 1, 8: Eritis mihi testes in Jerusalem, et in omni Judæa mihi testes in Jerusalem, et in omni Judæa et Samaria, et usque ad ultimum terræ. et Samaria, et usque ad ultimum terræ.

Propter timorem, vel illectus concu- Propter timorem, vel illectus concu-

vel verbo, vel exemplo pravo. Ad Ti- vel verbo, vel exemplo pravo. Ad Ti- tum, 1, 16: Confitentur se nosse Deum, tum, 1, 16: Confitentur se nosse Deum, factis autem negant. factis autem negant.

« Negabo et ego eum » nosse. Supra, « Negabo et ego eum » nosse. Supra, VII, 23: Confitebor illis: Quia numquam VII, 23: Confitebor illis: Quia numquam novi vos. « Coram Patre meo qui in cœlis novi vos. « Coram Patre meo qui in cœlis est. » II ad Timoth. II, 12: Si negaveri- est. » II ad Timoth. II, 12: Si negaveri- mus, et ille negabit nos. Luc. ix, 26: mus, et ille negabit nos. Luc. ix, 26: Qui me erubuerit et meos sermones, Qui me erubuerit et meos sermones, hunc Filius hominis erubescet cum ve- hunc Filius hominis erubescet cum ve- nerit in majestate sua, et Patris, et san- nerit in majestate sua, et Patris, et san- ctorum Angelorum. ctorum Angelorum.

<< Nolite arbitrari quia pacem vene- << Nolite arbitrari quia pacem vene- rim mittere in terram. » rim mittere in terram. »

Hic tangit rationes quare Christi veri- Hic tangit rationes quare Christi veri- tas omnihus quæ diliguntur est ante- tas omnihus quæ diliguntur est ante- ponenda, et est etiam causa persecutio- ponenda, et est etiam causa persecutio- nis quia ex quo omnia alia præcedit nis quia ex quo omnia alia præcedit diligibilia, ea quæ ante dilecta fuerunt, diligibilia, ea quæ ante dilecta fuerunt,

convertuntur in odium. convertuntur in odium.

Dividitur autem hæc pars in duas : in Dividitur autem hæc pars in duas : in quarum prima ostendit qualiter amor quarum prima ostendit qualiter amor veritatis omnes falsos amicos convertit in veritatis omnes falsos amicos convertit in odium in secunda autem ostendit quali- odium in secunda autem ostendit quali- ter amor veritatis præponendus est om- ter amor veritatis præponendus est om- nibus secundum falsam amicitiam dile- nibus secundum falsam amicitiam dile- ctis et diligentibus amicis. ctis et diligentibus amicis.

In prima harum duo sunt paragraphi : In prima harum duo sunt paragraphi : in quorum primo tangit quid est sepa- in quorum primo tangit quid est sepa- rans inter falso modo diligentes: in se- rans inter falso modo diligentes: in se-

IN EVANG. MATTHÆI, X-34,35, 36. IN EVANG. MATTHÆI, X-34,35, 36.

cundo, describitur hujusmodi amicos se- cundo, describitur hujusmodi amicos se- paratos per proximiores carnalis amici- paratos per proximiores carnalis amici- tiæ gradus. tiæ gradus.

In primo horum duo tangit: removet In primo horum duo tangit: removet enim primo de sua amicitia suspicionem enim primo de sua amicitia suspicionem (alias, suppositiones) carnalem, dicens: (alias, suppositiones) carnalem, dicens:

« Nolite arbitrari quia pacem vene- « Nolite arbitrari quia pacem vene- rim mittere, » rim mittere, »

Hoc est, quietem securitatis, « in ter- Hoc est, quietem securitatis, « in ter- ram, » hoc est, in terrenis affectibus. ram, » hoc est, in terrenis affectibus. Apocal. vi, 4: Datum est ei ut sumeret Apocal. vi, 4: Datum est ei ut sumeret pacem de terra, et ut invicem se interfi- pacem de terra, et ut invicem se interfi- ciant. Sapient. xiv, 22: In magno viven- ciant. Sapient. xiv, 22: In magno viven- tes inscientiæ bello, tot et tam magna tes inscientiæ bello, tot et tam magna mala pacem appellant. mala pacem appellant.

Sed contra, ad Ephes. 11, 14: Ipse est Sed contra, ad Ephes. 11, 14: Ipse est pax nostra, qui fecit utraque unum. pax nostra, qui fecit utraque unum.

RESPONSIO. Pax ista, quies est in car- RESPONSIO. Pax ista, quies est in car- nalibus affectibus, et hæc mala est et nalibus affectibus, et hæc mala est et peccatorum sed pax quam Christus fe- peccatorum sed pax quam Christus fe- cit, est pectoris, quæ est securitas con- cit, est pectoris, quæ est securitas con- scientiæ, ex hoc quod non remordet de scientiæ, ex hoc quod non remordet de peccato, et est reconciliatio ad Deum. peccato, et est reconciliatio ad Deum.

471 471

dere, ponit gradus. Est autem ista ami- dere, ponit gradus. Est autem ista ami- citia duobus modis determinata, uno mo- citia duobus modis determinata, uno mo- do per unum, et secundo modo per gra- do per unum, et secundo modo per gra- dus ex uno derivatos. Per unum quidem dus ex uno derivatos. Per unum quidem dupliciter, generationis scilicet, et com- dupliciter, generationis scilicet, et com- mistionis et secundum istas divisiones mistionis et secundum istas divisiones hic loquitur. hic loquitur.

" "

Dicit ergo: «Veni enim separare homi- Dicit ergo: «Veni enim separare homi- nem, » veritatis amore, adversus patrem nem, » veritatis amore, adversus patrem suum. » Et hoc est in conjunctis in uno suum. » Et hoc est in conjunctis in uno gradu generationis et formæ. Et dicit: gradu generationis et formæ. Et dicit: Non a patre, sed « adversus patrem, » Non a patre, sed « adversus patrem, » quia non localem quærit separationem, quia non localem quærit separationem, sed disjunctionem affectuum. Et intelligi- sed disjunctionem affectuum. Et intelligi- tur de his inter quos est affectus carnalis, tur de his inter quos est affectus carnalis, carnaliter, et ad carnalia. Si enim dili- carnaliter, et ad carnalia. Si enim dili- gantur carnales spiritualiter et ad spiri- gantur carnales spiritualiter et ad spiri- tualia, tunc gratia perficit naturam: et tualia, tunc gratia perficit naturam: et præponendi sunt non conjunctis secun- præponendi sunt non conjunctis secun- dum ordinem charitatis. Sic enim dici- dum ordinem charitatis. Sic enim dici- tur, Exod. xx, 12: Honora patrem tur, Exod. xx, 12: Honora patrem tuum et matrem tuam, ut sis longævus tuum et matrem tuam, ut sis longævus super terram. super terram.

« Et filiam adversus matrem suam, » « Et filiam adversus matrem suam, » inter quas est unio generationis secun- inter quas est unio generationis secun- dum materiam, quia ibi materia vincit, dum materiam, quia ibi materia vincit, convertens partum ad similitudinem pa- convertens partum ad similitudinem pa-

«Non veni pacem mittere, sed gla- rientis in generatione. «Non veni pacem mittere, sed gla- rientis in generatione.

dium. dium.

Veni enim separare hominem ad- Veni enim separare hominem ad- versus patrem suum, et filiam adver- versus patrem suum, et filiam adver-

sus matrem suam, et nurum adversus sus matrem suam, et nurum adversus

socrum suam. socrum suam.

Et inimici hominis, domestici ejus. » Et inimici hominis, domestici ejus. »

Secundum est, ubi dicit quod hujus Secundum est, ubi dicit quod hujus pacis intendit facere præcisionem. Dicit pacis intendit facere præcisionem. Dicit ergo: «Non veni pacem mittere. » Psal. ergo: «Non veni pacem mittere. » Psal. LXXII, 3: Zelavi super iniquos, pacem LXXII, 3: Zelavi super iniquos, pacem peccatorum videns. peccatorum videns.

« Et nurum adversus socrum suam, » « Et nurum adversus socrum suam, » inter quas est unio commistionis cum eo inter quas est unio commistionis cum eo quod unum est cum socro. quod unum est cum socro.

Et attende, quod secundum Lucam, Et attende, quod secundum Lucam, XII, 52 et 53: Erunt quinque in domo XII, 52 et 53: Erunt quinque in domo una divisi tres in duos, et duo in tres una divisi tres in duos, et duo in tres dividentur pater in filiam et filius in dividentur pater in filiam et filius in patrem suum, mater in filiam et filia in patrem suum, mater in filiam et filia in matrem, socrus in nurum suam et nu- matrem, socrus in nurum suam et nu- rus in socrum suam. Et istæ videntur rus in socrum suam. Et istæ videntur sex personæ, tamen non sunt nisi quin- sex personæ, tamen non sunt nisi quin- que quia eadem forma est mater filiæ, que quia eadem forma est mater filiæ, et socrus nurus, quæ habet filium ejus. et socrus nurus, quæ habet filium ejus.

« Et inimici hominis domestici « Et inimici hominis domestici ejus. » ejus. »

« Sed gladium, » hoc est, præcisio- « Sed gladium, » hoc est, præcisio- nem, quæ fit per verbum fidei operantis nem, quæ fit per verbum fidei operantis per dilectionem. Ad Ephes. vi, 17: Gla- per dilectionem. Ad Ephes. vi, 17: Gla- dium spiritus, quod est verbum Dei. Ad dium spiritus, quod est verbum Dei. Ad Hebr. iv, 12 Vivus est enim sermo Dei, Hic tangit conjunctos per quoscumque Hebr. iv, 12 Vivus est enim sermo Dei, Hic tangit conjunctos per quoscumque et efficax, et penetrabilior omni gladio gradus alios sanguinis, vel affinitatis, vel et efficax, et penetrabilior omni gladio gradus alios sanguinis, vel affinitatis, vel ancipiti. ancipiti. cujuscumque alterius conjunctionis. cujuscumque alterius conjunctionis. Deinde amicitiæ, quam intendit præci- Idem est, Mich. VII, 6: Inimici hominis Deinde amicitiæ, quam intendit præci- Idem est, Mich. VII, 6: Inimici hominis

37 37

472 472

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

domestici ejus. Psal. XLIV, 11: Oblivi- domestici ejus. Psal. XLIV, 11: Oblivi- scere populum tuum, et domum patris scere populum tuum, et domum patris tui. Cantic. 1, 5: Filii matris meæ pu- tui. Cantic. 1, 5: Filii matris meæ pu- gnaverunt contra me. Genes. XII, 1 : gnaverunt contra me. Genes. XII, 1 : Egredere de terra tua, et de cognatione Egredere de terra tua, et de cognatione