27 27

432 432

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

suis vitam inspiravit. Joan. x, 10: Ego suis vitam inspiravit. Joan. x, 10: Ego veni ut vitam habeant. Marcus et Lucas veni ut vitam habeant. Marcus et Lucas dicunt, quod introduxit Petrum et Jaco- dicunt, quod introduxit Petrum et Jaco- bum et Joannem et patrem et matrem bum et Joannem et patrem et matrem puellæ. puellæ.

« Et tenuit manum ejus. » Tertium « Et tenuit manum ejus. » Tertium est, ut tactu divinitatis effectum commu- est, ut tactu divinitatis effectum commu- nicaret et sic eam in se corporaliter ha- nicaret et sic eam in se corporaliter ha- bitantem demonstraret. Psal. LXXII, 24: bitantem demonstraret. Psal. LXXII, 24: Tenuisti manum dexteram meam. Job, Tenuisti manum dexteram meam. Job, XIV, 15: Operi manuum tuarum porriges XIV, 15: Operi manuum tuarum porriges dexteram. Psal. CXVII, 16: Dextera Do- dexteram. Psal. CXVII, 16: Dextera Do- mini fecit virtutem, etc. mini fecit virtutem, etc.

Quarto, verbum salutis effectivum emit- Quarto, verbum salutis effectivum emit- tit: «Et dixit puellæ Surge¹. » Ut eo- tit: «Et dixit puellæ Surge¹. » Ut eo- dem verbo revocaret ad vitam, quo voca- dem verbo revocaret ad vitam, quo voca- vit eam ad esse non existentem. Ad Ro- vit eam ad esse non existentem. Ad Ro- man. iv, 17: Vocat ea quæ non sunt, tam- man. iv, 17: Vocat ea quæ non sunt, tam- quam ea quæ sunt. Psal LXVII, 34: Da- quam ea quæ sunt. Psal LXVII, 34: Da- bit voci suæ vocem virtutis. Joan. v, 25: bit voci suæ vocem virtutis. Joan. v, 25: Mortui audient vocem Filii Dei : et qui Mortui audient vocem Filii Dei : et qui audierint, vivent. audierint, vivent.

« Et surrexit puella. » « Et surrexit puella. »

Ecce perfectio miraculi. Luc. viii, 55 : Ecce perfectio miraculi. Luc. viii, 55 : Surrexit continuo. Et jussit illi dare Surrexit continuo. Et jussit illi dare manducare: ut per opus vitæ, verus vi- manducare: ut per opus vitæ, verus vi- tæ probaretur effectus. tæ probaretur effectus.

sunt eum duo cæci, clamantes et di- sunt eum duo cæci, clamantes et di- centes Miserere nostri, fili David. » centes Miserere nostri, fili David. »

Ab hoc loco convincit eos, qui hæc Ab hoc loco convincit eos, qui hæc opera miraculorum calumniari non va- opera miraculorum calumniari non va- lentes, attribuerunt ea contrariæ virtutis lentes, attribuerunt ea contrariæ virtutis potestati. Et hæc est etiam causa, quod potestati. Et hæc est etiam causa, quod miracula præmittuntur detractioni. Di- miracula præmittuntur detractioni. Di- viditur ergo hæc pars in tres: in quarum viditur ergo hæc pars in tres: in quarum prima continentur duo miracula, quæ prima continentur duo miracula, quæ nullo modo calumniari possunt in opere. nullo modo calumniari possunt in opere. In secunda autem ponitur calumnia in In secunda autem ponitur calumnia in principio, per quod fit opus, ibi, y. 34 : principio, per quod fit opus, ibi, y. 34 : « Pharisæi autem dicebant.» In tertia, in- « Pharisæi autem dicebant.» In tertia, in- ducitur finis istius totius partis, in qua ducitur finis istius totius partis, in qua posita est sermonis confirmatio, per posita est sermonis confirmatio, per quam etiam confutatur calumnia Phari- quam etiam confutatur calumnia Phari- sæorum, ibi, y. 35: « Et circuibat Jesus, sæorum, ibi, y. 35: « Et circuibat Jesus, etc. » etc. »

In prima autem harum, secundum duo In prima autem harum, secundum duo miracula sunt duæ partes, quarum prima miracula sunt duæ partes, quarum prima est in reparatione naturæ, et secunda in est in reparatione naturæ, et secunda in liberatione hominis constituti ex natura, liberatione hominis constituti ex natura, a contraria potestate opprimente, ibi, a contraria potestate opprimente, ibi, . 32 « Egressis autem illis. » . 32 « Egressis autem illis. »

In prima harum duo sunt, scilicet mi- In prima harum duo sunt, scilicet mi- raculi perfectio, et ex perfecto miraculo raculi perfectio, et ex perfecto miraculo nostra instructio, ibi, in medio . 30: nostra instructio, ibi, in medio . 30: « Et comminatus est illis Jesus, etc. » « Et comminatus est illis Jesus, etc. » In prima harum adhuc sunt tres para- In prima harum adhuc sunt tres para-

« Et exiit fama hæc in universam graphi : in quorum primo continetur « Et exiit fama hæc in universam graphi : in quorum primo continetur regionem illam. » regionem illam. »

Ecce miraculi manifestatio, et irriden- Ecce miraculi manifestatio, et irriden- tium confusio. Isa. xxix, 23 et 24 : tium confusio. Isa. xxix, 23 et 24 : Sanctificabunt Sanctum Jacob, et Deum Sanctificabunt Sanctum Jacob, et Deum Israel prædicabunt : et scient errantes Israel prædicabunt : et scient errantes spiritu intellectum, et mussitatores di- spiritu intellectum, et mussitatores di- scent legem. Sic ergo demonstrata aucto- scent legem. Sic ergo demonstrata aucto- ritate vitæ confusi sunt mussitantes de ritate vitæ confusi sunt mussitantes de hoc quod contra legem, vel bonam con- hoc quod contra legem, vel bonam con- suetudinem faceret in se, vel in subditis. suetudinem faceret in se, vel in subditis.

cæcorum instantia ad lumen impetran- cæcorum instantia ad lumen impetran- dum in secundo, fidei eorum experien- dum in secundo, fidei eorum experien- tia: et in tertio, miraculi perfectio. tia: et in tertio, miraculi perfectio.

In primo tangit instantiam in facto, et In primo tangit instantiam in facto, et secundo in dicto. secundo in dicto.

In facto tangit tria: instantiam se- In facto tangit tria: instantiam se- quendi, cum dicit : quendi, cum dicit :

« Et transeunte inde Jesu, » « Et transeunte inde Jesu, »

Ut omnibus lucis suæ beneficium in- Ut omnibus lucis suæ beneficium in- veheret. Sicut sol ex transitu suo com- veheret. Sicut sol ex transitu suo com- munis efficitur. Eccli. XLIII, 2: Sol in munis efficitur. Eccli. XLIII, 2: Sol in

« Et transeunte inde Jesu, secuti adspectu annuntians ex exitu, vas admi- « Et transeunte inde Jesu, secuti adspectu annuntians ex exitu, vas admi-

1 Hæc verba non inveniuntur in Evangelio 1 Hæc verba non inveniuntur in Evangelio Matthæi, sed in Marco, v, 41: Et tenens manum Matthæi, sed in Marco, v, 41: Et tenens manum puellæ, ait illi: Talitha, cumi: quod est inter- puellæ, ait illi: Talitha, cumi: quod est inter-

pretatum: Puella (tibi dico), surge. Luc. VIII, 54: pretatum: Puella (tibi dico), surge. Luc. VIII, 54: Ipse tenens manum ejus clamavit, dicens : Puel- Ipse tenens manum ejus clamavit, dicens : Puel- la, surge. la, surge.

IN EVANG. MATTHÆI, IX-27, 28, 29, 30. IN EVANG. MATTHÆI, IX-27, 28, 29, 30.

rabile opus Excelsi. Psal. xvin, 7 : A rabile opus Excelsi. Psal. xvin, 7 : A summo cælo egressio ejus, et occursus summo cælo egressio ejus, et occursus ejus usque ad summum ejus. « Secuti ejus usque ad summum ejus. « Secuti sunt eum duo cæci,» inseparabiliter ad- sunt eum duo cæci,» inseparabiliter ad- hærentes. Psal. LXXIX, 29: Non discedi- hærentes. Psal. LXXIX, 29: Non discedi- mus a te, vivificabis nos: et nomen tuum mus a te, vivificabis nos: et nomen tuum invocabimus. IV Reg. 1, 2: Vivit Do- invocabimus. IV Reg. 1, 2: Vivit Do- minus, et vivit anima tua, quia non de- minus, et vivit anima tua, quia non de- relinquam te. Genes. xxx, 26: Non di- relinquam te. Genes. xxx, 26: Non di- mittam te, nisi benedixeris mihi. mittam te, nisi benedixeris mihi.

433 433

cere vobis? Dicunt ei: Utique, Domi- cere vobis? Dicunt ei: Utique, Domi-

ne. » ne. »

Ecce accipitur experimentum fidei. Ecce accipitur experimentum fidei. Et tanguntur tria, quorum unum est Et tanguntur tria, quorum unum est per modum meriti miraculum impetrans: per modum meriti miraculum impetrans: et hoc est accessus per devotionem in et hoc est accessus per devotionem in domum ad Jesum, cum dicit : « Cum domum ad Jesum, cum dicit : « Cum autem venisset domum, accesserunt ad autem venisset domum, accesserunt ad eum cæci. » Et notatur in hoc cæcorum eum cæci. » Et notatur in hoc cæcorum

Secundo, tangit intensionem inter- in præstolando perseverantia: quia non Secundo, tangit intensionem inter- in præstolando perseverantia: quia non pellandi : pellandi :

« Clamantes. » « Clamantes. »

Simile, Matth. xv, 23: Dimitte eam, Simile, Matth. xv, 23: Dimitte eam, quia clamat post nos. Luc. XVII, 39: quia clamat post nos. Luc. XVII, 39: Ipse vero multo magis clamabat. Haba- Ipse vero multo magis clamabat. Haba- cuc, 1, 2 Usquequo, Domine, clamabo, cuc, 1, 2 Usquequo, Domine, clamabo, et non exaudies ? vociferabor a te vim et non exaudies ? vociferabor a te vim patiens, et non salvabis ? patiens, et non salvabis ?

Tertio, ponit modum interpellationis Tertio, ponit modum interpellationis in verbo : in verbo :

" "

Dicentes Miserere nostri, fili Dicentes Miserere nostri, fili David. » David. »

: :

Vocant autem filium David propter Vocant autem filium David propter quatuor quia David fuit misericors quatuor quia David fuit misericors etiam in illum, qui contra eum egit ini- etiam in illum, qui contra eum egit ini- micitias fuit rex magnificus liberalitate, micitias fuit rex magnificus liberalitate, quia et ædificii Dei paravit copias: fuit quia et ædificii Dei paravit copias: fuit compatiens, quando se obtulit Angelo compatiens, quando se obtulit Angelo percutienti pro populo fuit pius in op- percutienti pro populo fuit pius in op- pressos etiam cum suo periculo liberan- pressos etiam cum suo periculo liberan- dos: unde percussit Philistæum, et libe- dos: unde percussit Philistæum, et libe- ravit Ceylam. Misericordia igitur Chri- ravit Ceylam. Misericordia igitur Chri- stum volebant affici circa suam miseriam, stum volebant affici circa suam miseriam, ex liberalitate dona gratiæ assequi, ex ex liberalitate dona gratiæ assequi, ex compassione cogi, et ex pietate vinci. compassione cogi, et ex pietate vinci. Matth. xxi, 9: Hosanna filio David. Matth. xxi, 9: Hosanna filio David. Matth. xx, 30 et 31: Domine, miserere Matth. xx, 30 et 31: Domine, miserere nostri, fili David, etc. nostri, fili David, etc.

« Cum autem venisset domum, ac- « Cum autem venisset domum, ac- cesserunt ad eum cæci. Et dixit eis cesserunt ad eum cæci. Et dixit eis Jesus Creditis quia hoc possum fa- Jesus Creditis quia hoc possum fa-

XX XX

defecerunt in via, sed secuti sunt in do- defecerunt in via, sed secuti sunt in do- mum. Luc. x1, 8: Si perseveraverit pul- mum. Luc. x1, 8: Si perseveraverit pul- sans, dabit illi quotquot habet necessa- sans, dabit illi quotquot habet necessa- rios. Et in eodem notatur devotio per ac- rios. Et in eodem notatur devotio per ac- cessum. Psal. xxx, 6: Accedite ad cessum. Psal. xxx, 6: Accedite ad eum, et illuminamini: et facies vestræ eum, et illuminamini: et facies vestræ non confundentur. non confundentur.

« Et dicit eis Jesus. » Secundo, fit in- « Et dicit eis Jesus. » Secundo, fit in- quisitio experientiæ fidei. « Creditis quia quisitio experientiæ fidei. « Creditis quia hoc possum facere vobis ? » Hæc autem hoc possum facere vobis ? » Hæc autem quæstio non est ignorantis, sed quia pro- quæstio non est ignorantis, sed quia pro- fessi sunt humanitatem, quærit, ut propter fessi sunt humanitatem, quærit, ut propter stantes confiteantur deitatis potestatem. stantes confiteantur deitatis potestatem.

Tertio, fit confessio fidei, cum dicit: Tertio, fit confessio fidei, cum dicit: « Dicunt ei: Utique Domine » Marc. 1x, « Dicunt ei: Utique Domine » Marc. 1x, 23 Credo, Domine: adjuva increduli- 23 Credo, Domine: adjuva increduli- tatem meam. tatem meam.

<< Tunc tetigit oculos eorum, dicens: << Tunc tetigit oculos eorum, dicens: Secundum fidem vestram fiat vobis. Secundum fidem vestram fiat vobis. Et aperti sunt oculi eorum: » Et aperti sunt oculi eorum: »

Ecce miraculi perfectio ex parte fa- Ecce miraculi perfectio ex parte fa- cientis, et ex parte facti. cientis, et ex parte facti.

Ex parte autem facientis primo ponitur Ex parte autem facientis primo ponitur factum, et secundo, virtutis verbum. factum, et secundo, virtutis verbum.

Factum autem tangit, cum dicit : Factum autem tangit, cum dicit : « Tunc tetigit oculos eorum, » ut tactu « Tunc tetigit oculos eorum, » ut tactu deitatem in se habitantem ostenderet. deitatem in se habitantem ostenderet. Joan. 1, 14: Verbum caro factum est, et Joan. 1, 14: Verbum caro factum est, et habitavit in nobis. habitavit in nobis.

Verbum tangit, cum dicit : « Dicens : Verbum tangit, cum dicit : « Dicens : Secundum fidem vestram fiat vobis. » Secundum fidem vestram fiat vobis. » Hæc omnia possibilia sunt credenti. At- Hæc omnia possibilia sunt credenti. At- tribuuntur enim miracula fidei, quia ipsa tribuuntur enim miracula fidei, quia ipsa credendo extendit se ad omnipotentiam, credendo extendit se ad omnipotentiam, credendo id de quo non habet rationem credendo id de quo non habet rationem

28 28

29 29

30 30

31 31

434 434

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

nisi omnipotentiam divinam: spes autem nisi omnipotentiam divinam: spes autem non nisi exspectat : et charitas diligit. In non nisi exspectat : et charitas diligit. In quibus licet gratia qua hoc possumus, sit quibus licet gratia qua hoc possumus, sit a Deo, tamen actus sub nostra est po- a Deo, tamen actus sub nostra est po- testate, et non respicit omnipotentiam: testate, et non respicit omnipotentiam: et ideo opera omnipotentiæ non attribuun- et ideo opera omnipotentiæ non attribuun- tur spei, vel charitati. Unde, ad Hebr. xi, tur spei, vel charitati. Unde, ad Hebr. xi, 33 et seq. Per fidem vicerunt regna, 33 et seq. Per fidem vicerunt regna, operati sunt justitiam, adepti sunt re- operati sunt justitiam, adepti sunt re- promissiones,... convaluerunt de infirmi- promissiones,... convaluerunt de infirmi- tate, fortes facti sunt in bello, castra ver- tate, fortes facti sunt in bello, castra ver- terunt exterorum, acceperunt mulieres de terunt exterorum, acceperunt mulieres de resurrectione mortuos suos. Et omnia resurrectione mortuos suos. Et omnia miracula attribuuntur fidei, I ad Corinth. miracula attribuuntur fidei, I ad Corinth. XIII, 2: Si habuero omnem fidem, ita ut XIII, 2: Si habuero omnem fidem, ita ut montes transferam, etc. montes transferam, etc.

« Et aperti sunt oculi eorum. » « Et aperti sunt oculi eorum. »

Miraculi est perfectio ex parte facti. Miraculi est perfectio ex parte facti. Isa. xxxv, 5 Tunc aperientur oculi Isa. xxxv, 5 Tunc aperientur oculi cæcorum. Et ex modo loquendi notatur, cæcorum. Et ex modo loquendi notatur, quod pupillas habuerunt, sed ex aliqua quod pupillas habuerunt, sed ex aliqua causa clausas, vel ex velamine, vel ex causa clausas, vel ex velamine, vel ex oppilatione spiritus visivi, vel turbatione oppilatione spiritus visivi, vel turbatione ipsius. Congrue autem dicit, quod fiat ipsius. Congrue autem dicit, quod fiat eis secundum fidem eorum quia sicut eis secundum fidem eorum quia sicut fides est lumen mentis, ita oculus corpo- fides est lumen mentis, ita oculus corpo- ris et sic lux, quæ illuminat omnem ris et sic lux, quæ illuminat omnem hominem venientem in hunc mundum 1 hominem venientem in hunc mundum 1 infundit lumen menti, ut ex hoc per re- infundit lumen menti, ut ex hoc per re- dundantiam meriti lumen accipiat etiam dundantiam meriti lumen accipiat etiam oculus corporis. Baruch, 11, 14: Disce oculus corporis. Baruch, 11, 14: Disce ubi sit prudentia, ubi sit virtus, ubi sit ubi sit prudentia, ubi sit virtus, ubi sit intellectus ut scias simul ubi sit lon- intellectus ut scias simul ubi sit lon- giturnitas vitæ et victus, ubi sit lumen giturnitas vitæ et victus, ubi sit lumen oculorum, et pax. oculorum, et pax.

exemplum Christi hominis ad humilita- exemplum Christi hominis ad humilita- tem, cum dicit : « Comminatus, » hoc tem, cum dicit : « Comminatus, » hoc est, per minas prohibuit. Luc. xvII, 10: est, per minas prohibuit. Luc. xvII, 10: Cum feceritis omnia quæ præcepta sunt Cum feceritis omnia quæ præcepta sunt vobis, dicite: Servi inutiles sumus: quod vobis, dicite: Servi inutiles sumus: quod debuimus facere, fecimus. Simile, supra, debuimus facere, fecimus. Simile, supra, VII, 4, de leproso: Vide, nemini dixeris. VII, 4, de leproso: Vide, nemini dixeris. Proverb. xxvII, 2: Laudet te alienus, Proverb. xxvII, 2: Laudet te alienus, et non os tuum. Joan. v, 44: Quomodo et non os tuum. Joan. v, 44: Quomodo vos potestis credere, qui gloriam ab invi- vos potestis credere, qui gloriam ab invi- cem accipitis, et gloriam quæ a solo cem accipitis, et gloriam quæ a solo Deo est, non quæritis? Deo est, non quæritis?

Secundum est exemplum cæcorum illu- Secundum est exemplum cæcorum illu- minatorum gloriam Dei manifestantium : minatorum gloriam Dei manifestantium : et hoc tangit, cum dicit : et hoc tangit, cum dicit :

« Ilii autem exeuntes, » « Ilii autem exeuntes, »

Ab eo, et a loco, in quo illuminati Ab eo, et a loco, in quo illuminati sunt, « diffamaverunt eum in tota terra sunt, « diffamaverunt eum in tota terra illa, » hoc est, famam suam ubique præ- illa, » hoc est, famam suam ubique præ- dicaverunt. Isa. x1, 5: Annuntiate hoc dicaverunt. Isa. x1, 5: Annuntiate hoc in universa terra. Psal. CXLIV, 21: Lau- in universa terra. Psal. CXLIV, 21: Lau- dationem Domini loquetur os meum. dationem Domini loquetur os meum.

Sed numquid non erant inobedientes ? Sed numquid non erant inobedientes ? Videtur, quod sic: quia directe fecerunt Videtur, quod sic: quia directe fecerunt contra inhibitionem. contra inhibitionem.

Adhuc, prohibitio signum est volunta- Adhuc, prohibitio signum est volunta- tis divinæ ergo facientes contra prohi- tis divinæ ergo facientes contra prohi- bitionem, fecerunt contra Dei volunta- bitionem, fecerunt contra Dei volunta- tem. tem.

RESPONSIO. Dicendum est, quod est RESPONSIO. Dicendum est, quod est præceptum observationis, et hoc tenemur præceptum observationis, et hoc tenemur implere secundum actum qui præcipitur, implere secundum actum qui præcipitur, sicut Non fornicaberis. Et hoc cogno- sicut Non fornicaberis. Et hoc cogno- scitur, quod ipse actus est volitus a Deo : scitur, quod ipse actus est volitus a Deo : quia præcipitur in eo propter volitum : quia præcipitur in eo propter volitum : et hoc est honestum virtutis. Est etiam et hoc est honestum virtutis. Est etiam præceptum instructionis, et ibi non præ- præceptum instructionis, et ibi non præ-

« Et comminatus est illis Jesus, di- cipitur nisi aliquid circa actum, quod vo- « Et comminatus est illis Jesus, di- cipitur nisi aliquid circa actum, quod vo- cens Videte ne quis sciat. cens Videte ne quis sciat.

llli autem exeuntes diffamaverunt llli autem exeuntes diffamaverunt eum in tota terra illa. » eum in tota terra illa. »

Hic ultimo ponitur instructio ex mira- Hic ultimo ponitur instructio ex mira- culo facto consequens. Et tanguntur duo: culo facto consequens. Et tanguntur duo:

1 Joan. 1, 9. 1 Joan. 1, 9.

litum est et hoc est hic: quia circa hoc litum est et hoc est hic: quia circa hoc non voluit nisi occultum nostræ laudis. non voluit nisi occultum nostræ laudis.

Ad aliud dicendum, quod modi ver- Ad aliud dicendum, quod modi ver- borum sunt variæ inclinationes, animi: borum sunt variæ inclinationes, animi: et in modo imperativo, vel prohibitivo et in modo imperativo, vel prohibitivo non importatur voluntas, sicut importa- non importatur voluntas, sicut importa- tur in modo optativo: sed potius impe- tur in modo optativo: sed potius impe-

IN EVANG. MATTHÆI, IX-32, 33, 34. IN EVANG. MATTHÆI, IX-32, 33, 34.

rium, vel prohibitio cadit super aliquid rium, vel prohibitio cadit super aliquid circa actum, quod volitum est. Et hæc circa actum, quod volitum est. Et hæc solutio confirmatur ex Tob. XII, 7, ubi solutio confirmatur ex Tob. XII, 7, ubi dicitur: Sacramentum regis abscondere dicitur: Sacramentum regis abscondere bonum est opera Dei revelare et con- bonum est opera Dei revelare et con- fiteri honorificum est. Unde præmittitur, fiteri honorificum est. Unde præmittitur, ibidem, . 6 Benedicite Deum cæli, et ibidem, . 6 Benedicite Deum cæli, et coram omnibus viventibus confitemini coram omnibus viventibus confitemini ei, quia fecit vobiscum misericordiam ei, quia fecit vobiscum misericordiam

suam. suam.

Attendendum autem est, quod solus Attendendum autem est, quod solus Matthæus ponit de istis cæcis: licet Matthæus ponit de istis cæcis: licet enim, infra, xx, 30, dicatur de duobus enim, infra, xx, 30, dicatur de duobus aliis cæcis, tamen illi non sunt isti. Et aliis cæcis, tamen illi non sunt isti. Et de illis quidem dicunt Marcus, x, 46, et de illis quidem dicunt Marcus, x, 46, et Lucas, XVIII, 35, sed de istis nullus Lucas, XVIII, 35, sed de istis nullus Evangelistarum dicit nisi Matthæus, et Evangelistarum dicit nisi Matthæus, et solus dicit de dæmoniaco muto, de quo solus dicit de dæmoniaco muto, de quo consequenter subjungit, dicens: consequenter subjungit, dicens:

«< Egressis autem illis, ecce obtule- «< Egressis autem illis, ecce obtule- runt ei hominem mutum, dæmonium runt ei hominem mutum, dæmonium habentem: habentem:

Et ejecto dæmonio, locutus est mu- Et ejecto dæmonio, locutus est mu- tus, et miratæ sunt turbæ, dicentes: tus, et miratæ sunt turbæ, dicentes: Numquam apparuit sic in Israel. » Numquam apparuit sic in Israel. »

Et istud est secundum miraculum, Et istud est secundum miraculum, quod in facto nullam habet calum- quod in facto nullam habet calum- niam. niam.

Et dicuntur hic tria: primo enim po- Et dicuntur hic tria: primo enim po- nit continuationem, dicens: « Egressis nit continuationem, dicens: « Egressis autem illis. » autem illis. »

Secundo autem dicit ea quæ faciebant Secundo autem dicit ea quæ faciebant ad miraculum et sunt tria: primum ex ad miraculum et sunt tria: primum ex parte offerentium, cum dicit : « Ecce parte offerentium, cum dicit : « Ecce obtulerunt ei. » Et in hoc notatur devo- obtulerunt ei. » Et in hoc notatur devo- tio interpellantium. Et quia impeditus a tio interpellantium. Et quia impeditus a dæmone, per seipsum accedere non dæmone, per seipsum accedere non scivit nec potuit, ideo Dominus conten- scivit nec potuit, ideo Dominus conten- tus est fide offerentium, sicut et supra tus est fide offerentium, sicut et supra per seipsum accessit ad eos in quibus per seipsum accessit ad eos in quibus legio dæmonum habitabat. Secundo, legio dæmonum habitabat. Secundo, tangit miseriam et patientiam, cum di- tangit miseriam et patientiam, cum di- cit : « Hominem mutum, dæmonium ha- cit : « Hominem mutum, dæmonium ha- bentem. » Et notatur non fuisse mutus bentem. » Et notatur non fuisse mutus ex impotentia loquendi, sed ex impoten- ex impotentia loquendi, sed ex impoten-

435 435

tia quam dæmon procuravit, qui eum tia quam dæmon procuravit, qui eum oppressit. Unde iste non est ille, de quo oppressit. Unde iste non est ille, de quo dicitur, Luc. x1, 14: Erat Jesus ejiciens dicitur, Luc. x1, 14: Erat Jesus ejiciens dæmonium, et illud erat mutum. Ter- dæmonium, et illud erat mutum. Ter- tium est perfectio miraculi, cum dicit: tium est perfectio miraculi, cum dicit: « Et ejecto dæmonio, locutus est mutus, » « Et ejecto dæmonio, locutus est mutus, » quia dæmon erat causa quare fuit mu- quia dæmon erat causa quare fuit mu- tus. Et ideo ejecto dæmone, reserata tus. Et ideo ejecto dæmone, reserata sunt organa loquelæ. Luc. xi, 14: Et sunt organa loquelæ. Luc. xi, 14: Et cum ejecisset dæmonium, locutus est cum ejecisset dæmonium, locutus est mutus. mutus.

Sequitur autem tertium; quod est finis Sequitur autem tertium; quod est finis miraculi, qui est ædificatio præsentium : miraculi, qui est ædificatio præsentium : et ibi duo dicuntur: unum, quod est via et ibi duo dicuntur: unum, quod est via ad fidem, quia « miratæ sunt turbæ. » ad fidem, quia « miratæ sunt turbæ. » Alterum autem, quod est laus facientis, Alterum autem, quod est laus facientis, cum dicit : « Numquam apparuit sic in cum dicit : « Numquam apparuit sic in Israel. » Exod. xv, 11: Quis similis tui Israel. » Exod. xv, 11: Quis similis tui in fortibus, Domine ? Quis similis tui, in fortibus, Domine ? Quis similis tui, magnificus in sanctitate, terribilis atque magnificus in sanctitate, terribilis atque laudabilis, faciens mirabilia? Psal, laudabilis, faciens mirabilia? Psal, LXXVI, 14 et 15: Quis Deus magnus LXXVI, 14 et 15: Quis Deus magnus sicut Deus noster? Tu es Deus qui facis sicut Deus noster? Tu es Deus qui facis mirabilia. mirabilia.

Et de isto dæmoniaco etiam solus Et de isto dæmoniaco etiam solus narrat Matthæus, quia de quo dicitur, narrat Matthæus, quia de quo dicitur, Luc. XI, 14, non idem est isti, sicut pa- Luc. XI, 14, non idem est isti, sicut pa- tet per multas differentias. tet per multas differentias.

« Pharisæi autem dicebant : In « Pharisæi autem dicebant : In principe dæmoniorum ejicit dæmo- principe dæmoniorum ejicit dæmo-

nes. » nes. »

Hic ponit calumniam : et quia non Hic ponit calumniam : et quia non potest calumniari factum, calumniantur potest calumniari factum, calumniantur principium et virtutem, a qua fiunt opera principium et virtutem, a qua fiunt opera factorum dicentes, quod «< in principe factorum dicentes, quod «< in principe dæmoniorum, » Beelzebub, « ejicit dæ- dæmoniorum, » Beelzebub, « ejicit dæ- monia. » Idem autem ponitur, Infra, xII, monia. » Idem autem ponitur, Infra, xII, 24, et Luc. xi, 15: In Beelzebub prin- 24, et Luc. xi, 15: In Beelzebub prin- cipe dæmoniorum ejicit dæmonia. Sed cipe dæmoniorum ejicit dæmonia. Sed ibi confutantur per rationem hic autem ibi confutantur per rationem hic autem obruuntur per factorum evidentiam, obruuntur per factorum evidentiam, quæ non maligni spiritus, sed optimi quæ non maligni spiritus, sed optimi spiritus ostendunt virtutem. Isa. v, 20: spiritus ostendunt virtutem. Isa. v, 20: Væ qui dicitis malum bonum, et bonum Væ qui dicitis malum bonum, et bonum malum ponentes tenebras lucem, et malum ponentes tenebras lucem, et lucem tenebras. Eccli. x1, 33: Bona in lucem tenebras. Eccli. x1, 33: Bona in

: :

34 34

35 35

436 436

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD D. ALB. MAG. ORD. PRÆD

mala convertens insidiatur, et in electis mala convertens insidiatur, et in electis imponet maculam. imponet maculam.

Accidit autem in Pharisæis spiritua- Accidit autem in Pharisæis spiritua- liter, quod in præcedenti capitulo cor- liter, quod in præcedenti capitulo cor- poraliter accidit: quia dæmones expulsi poraliter accidit: quia dæmones expulsi ab obsessis intrabant in porcos, hic au- ab obsessis intrabant in porcos, hic au- tem expulsi intraverunt spiritualiter in tem expulsi intraverunt spiritualiter in Pharisæos de sua falsa justitia præsu- Pharisæos de sua falsa justitia præsu- mentes, et veram justitiam diabolo at- mentes, et veram justitiam diabolo at- tribuentes. Et dum sic excæcantur, Chri- tribuentes. Et dum sic excæcantur, Chri- stus instat operibus justitiæ virtutes stus instat operibus justitiæ virtutes perficiens et Evangelium prædicans: et perficiens et Evangelium prædicans: et ideo in ultima parte confirmationis ser- ideo in ultima parte confirmationis ser- monis quasi epilogando multa compre- monis quasi epilogando multa compre- hendit, dicens: hendit, dicens:

«< Et circuibat Jesus omnes civitates «< Et circuibat Jesus omnes civitates et castella, docens in synagogis eo- et castella, docens in synagogis eo- rum, rum, et prædicans evangelium regni, et prædicans evangelium regni, et curans omnem languorem et omnem et curans omnem languorem et omnem infirmitatem. » infirmitatem. »

Et tertio, captatur (alias, coaptatur) Et tertio, captatur (alias, coaptatur) locus publici conventus piorum, ibi, locus publici conventus piorum, ibi, « In synagogis eorum. » Non in angulis, « In synagogis eorum. » Non in angulis, vel cubiculis mussitans, sed palam os- vel cubiculis mussitans, sed palam os- tendens id quod dicitur, ad Roman. tendens id quod dicitur, ad Roman. I, 14 : Sapientibus et insipientibus I, 14 : Sapientibus et insipientibus debitor sum. Joan. XVIII, 20: Ego pa- debitor sum. Joan. XVIII, 20: Ego pa- lam locutus sum mundo,... et in occulto lam locutus sum mundo,... et in occulto locutus sum nihil... locutus sum nihil...

« Et prædicans Evangelium regni. » « Et prædicans Evangelium regni. »

Et hic est secundus modus verbi. Et hic est secundus modus verbi. Prædicantur enim quæ fidei sunt, quæ Prædicantur enim quæ fidei sunt, quæ supra rationem existentia per infusionem supra rationem existentia per infusionem in cor hominis descendunt: et prædi- in cor hominis descendunt: et prædi- catis dabat formam Evangelii boni nun- catis dabat formam Evangelii boni nun- tii, quæ forma est gratia. Ad Ephes. tii, quæ forma est gratia. Ad Ephes. IV, 29 Omnis sermo malus ex ore IV, 29 Omnis sermo malus ex ore vestro non procedat: sed si quis bonus vestro non procedat: sed si quis bonus est ad ædificationem fidei, ut det gratiam est ad ædificationem fidei, ut det gratiam audientibus. Et adhibuit optimum finem : audientibus. Et adhibuit optimum finem : quia prædicavit Evangelium « regni, » quia prædicavit Evangelium « regni, » hoc est, ducens ad æternum regnum. hoc est, ducens ad æternum regnum.

Et tangit verbum, et verbi confirma- Sapient. vI, 21: Concupiscentia sapientiæ Et tangit verbum, et verbi confirma- Sapient. vI, 21: Concupiscentia sapientiæ tionem in genere. tionem in genere.

Circa verbum dicit duos modos verbi Circa verbum dicit duos modos verbi quod proposuit, doctrinæ videlicet, et quod proposuit, doctrinæ videlicet, et prædicationis. prædicationis.

Doctrinæ tangit diligentiam, cum dicit: Doctrinæ tangit diligentiam, cum dicit: « Circuibat Jesus omnes civitates, » ubi « Circuibat Jesus omnes civitates, » ubi erant civilitates disponentes ad gratiam erant civilitates disponentes ad gratiam per virtutes civiles, « et castella, » ubi per virtutes civiles, « et castella, » ubi erant munitiones diaboli, ut poneret in erant munitiones diaboli, ut poneret in eis præsidia Dei implens illud Proverb. eis præsidia Dei implens illud Proverb. VI, 3 Discurre, festina, suscita amicum VI, 3 Discurre, festina, suscita amicum tuum. Proverb. VIII, 1 : Sapientia cla- tuum. Proverb. VIII, 1 : Sapientia cla- mitat, et prudentia dat vocem suam. mitat, et prudentia dat vocem suam.

« Docens » rationalia, et naturalia, « Docens » rationalia, et naturalia, quæ per rationem accipiuntur, sicut in quæ per rationem accipiuntur, sicut in antehabitis expositum est. Et hoc est antehabitis expositum est. Et hoc est secundum, quod dicitur circa verbum secundum, quod dicitur circa verbum doctrinæ. Isa. xxx, 20 et 21 : Non faciet doctrinæ. Isa. xxx, 20 et 21 : Non faciet avolare a te ultra doctorem tuum : et avolare a te ultra doctorem tuum : et erunt oculi tui videntes præceptorem erunt oculi tui videntes præceptorem tuum. Et aures tuæ audient verbum tuum. Et aures tuæ audient verbum post tergum monentis. post tergum monentis.

1 Cf. expositionem supra datam, v. 23 cap. 1v. 1 Cf. expositionem supra datam, v. 23 cap. 1v.

: :

deducit ad regnum perpetuum. Sic ergo deducit ad regnum perpetuum. Sic ergo substantia dictorum, fuerunt credenda : substantia dictorum, fuerunt credenda : forma, bona gratia et finis, regnum forma, bona gratia et finis, regnum perpetuum. I Reg. VII, 16, simile quid perpetuum. I Reg. VII, 16, simile quid dicitur de Samuele Ibat per singulos dicitur de Samuele Ibat per singulos annos circuiens Bethel, et Galgala, et annos circuiens Bethel, et Galgala, et Masphath, et judicabat Israelem. Dabat Masphath, et judicabat Israelem. Dabat autem in hoc formam Prælatis, ut ea- autem in hoc formam Prælatis, ut ea- dem sollicitudine girantes gregem sibi dem sollicitudine girantes gregem sibi commissum visitarent. Act. xx, 28 : commissum visitarent. Act. xx, 28 : Altendite vobis, et universo gregi, in Altendite vobis, et universo gregi, in quo vos Spiritus sanctus posuit Epi- quo vos Spiritus sanctus posuit Epi- scopos regere Ecclesiam Dei, quam ac- scopos regere Ecclesiam Dei, quam ac- quisivit sanguine suo. quisivit sanguine suo.

Et subjungit de confirmatione sermo- Et subjungit de confirmatione sermo- nis, dicens : nis, dicens :

« Et curans omnem languorem, « Et curans omnem languorem,

>) >)

Magnum, quia languor dicitur longus Magnum, quia languor dicitur longus angor, qui est cum substantiæ et virium angor, qui est cum substantiæ et virium destitutione et « omnem infirmitatem destitutione et « omnem infirmitatem

CAP. X MATTHÆI. CAP. X MATTHÆI.

minorem, quæ destituit vires ab opera- minorem, quæ destituit vires ab opera- tione. Eccli. XII, 12 : Languor prolixior tione. Eccli. XII, 12 : Languor prolixior gravat medicum : brevem languorem gravat medicum : brevem languorem præcidit medicus. Jerem. xv, 14: præcidit medicus. Jerem. xv, 14: Sana me, Domine, et sanabor: salvum Sana me, Domine, et sanabor: salvum me fac, et salvus ero, quoniam laus me fac, et salvus ero, quoniam laus mea tu es. Luc. XIII, 32: Sanitates per- mea tu es. Luc. XIII, 32: Sanitates per- ficio hodie, et cras, et tertia die con- ficio hodie, et cras, et tertia die con- summor. Act. x, 38: Pertransiit bene- summor. Act. x, 38: Pertransiit bene- faciendo, et sanando omnes oppressos faciendo, et sanando omnes oppressos

: :

437 437

a diabolo, quoniam Deus erat cum illo. a diabolo, quoniam Deus erat cum illo. Nunc autem vicarii Christi sunt sicut Nunc autem vicarii Christi sunt sicut arca Domini, et non Dominus quia arca Domini, et non Dominus quia quocumque deveniunt, ibi plaga desævit quocumque deveniunt, ibi plaga desævit in homines. I Reg. v, 10: Exclamave- in homines. I Reg. v, 10: Exclamave- runt dicentes: Adduxerunt ad nos ar- runt dicentes: Adduxerunt ad nos ar- cam Dei Israel, ut interficiat nos et po- cam Dei Israel, ut interficiat nos et po- pulum nostrum. pulum nostrum.

Sic igitur consummata est pars, quæ Sic igitur consummata est pars, quæ est de confirmatione sermonis 1. est de confirmatione sermonis 1.

CAPUT X. CAPUT X.

Legatio ac instructio duodecim Apostolorum (quorum hic nomina recensentur) Legatio ac instructio duodecim Apostolorum (quorum hic nomina recensentur) ad evangelizandum Judæis, et dæmoniacos infirmosque curandos, qui adver- ad evangelizandum Judæis, et dæmoniacos infirmosque curandos, qui adver- sus mala hic imminentia præmonentur et roborantur: Christus non venit ut sus mala hic imminentia præmonentur et roborantur: Christus non venit ut mittat pacem, sed gladium, ipseque coram hominibus confitendus est, neque mittat pacem, sed gladium, ipseque coram hominibus confitendus est, neque quidquam ejus amori præponendum: honorans autem alios propter Christum, quidquam ejus amori præponendum: honorans autem alios propter Christum, honorat Christum, et ita mercedem recipiet. honorat Christum, et ita mercedem recipiet.

1. Et convocatis duodecim discipulis 1. Et convocatis duodecim discipulis

suis, dedit illis potestatem spi- suis, dedit illis potestatem spi- rituum immundorum 2, ut eji- rituum immundorum 2, ut eji- cerent eos, et curarent omnem cerent eos, et curarent omnem languorem et omnem infirmita- languorem et omnem infirmita-

tem. tem.

2. Duodecim autem apostolorum no- 2. Duodecim autem apostolorum no- mina sunt hæc : Primus Si- mina sunt hæc : Primus Si- mon, qui dicitur Petrus, et mon, qui dicitur Petrus, et Andreas frater ejus, Andreas frater ejus,

3. Jacobus Zebedæi et Joannes frater 3. Jacobus Zebedæi et Joannes frater ejus, Philippus et Bartholo- ejus, Philippus et Bartholo- mæus, Thomas et Matthæus mæus, Thomas et Matthæus publicanus, Jacobus Alphæi et publicanus, Jacobus Alphæi et Thaddeus, Thaddeus,

4. Simon Cananæus et Judas Isca- 4. Simon Cananæus et Judas Isca- riotes, qui et tradidit eum. riotes, qui et tradidit eum.

5. Hos duodecim misit Jesus, præ- 5. Hos duodecim misit Jesus, præ-

' In Vulgata remanent in hoc capitulo tres ' In Vulgata remanent in hoc capitulo tres versiculi 36, 37 et 38, quorum dabit expositio- versiculi 36, 37 et 38, quorum dabit expositio- nem D. Albertus in principio capitis X, quia nem D. Albertus in principio capitis X, quia in rerum divisione magis ad illud caput sibi in rerum divisione magis ad illud caput sibi

cipiens eis, dicens: In viam cipiens eis, dicens: In viam gentium ne abieritis, et in civi- gentium ne abieritis, et in civi- tates Samaritanorum ne intra- tates Samaritanorum ne intra- veritis: veritis:

6. Sed potius ite ad oves quæ perie- 6. Sed potius ite ad oves quæ perie- runt domus Israel 3. runt domus Israel 3.

7. Euntes autem prædicate, dicen- 7. Euntes autem prædicate, dicen- tes Quia appropinquavit re- tes Quia appropinquavit re- gnum coelorum. gnum coelorum.

8. Infirmos curate, mortuos suscita- 8. Infirmos curate, mortuos suscita- te, leprosos mundate, dæmones te, leprosos mundate, dæmones ejicite gratis accepistis, gratis ejicite gratis accepistis, gratis date. date.

9. Nolite possidere aurum, neque 9. Nolite possidere aurum, neque argentum, neque pecuniam in argentum, neque pecuniam in zonis vestris * : zonis vestris * :

10. Non peram in via, neque duas 10. Non peram in via, neque duas tunicas, neque calceamenta, ne- tunicas, neque calceamenta, ne-

pertinere visi sunt. pertinere visi sunt.

Marc III, 13; Luc. vi, 13 et 1x, 1 Marc III, 13; Luc. vi, 13 et 1x, 1

Act. XIII, 46. Act. XIII, 46.

* Marc. VI, 8; Luc. Ix, 3 et x, 4. * Marc. VI, 8; Luc. Ix, 3 et x, 4.

438 438

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

que virgam dignus enim est que virgam dignus enim est operarius cibo suo. operarius cibo suo.

11. In quamcumque autem civitatem 11. In quamcumque autem civitatem aut castellum intraveritis, inter- 23. aut castellum intraveritis, inter- 23. rogate quis in ea dignus sit : et rogate quis in ea dignus sit : et ibi manete donec exeatis. ibi manete donec exeatis. 12. Intrantes autem in domum, salu- 12. Intrantes autem in domum, salu- tate eam, dicentes: Pax huic tate eam, dicentes: Pax huic domui. domui.

13. Et si quidem fuerit domus illa 13. Et si quidem fuerit domus illa

nomen meum qui autem per- nomen meum qui autem per- severaverit usque in finem, hic severaverit usque in finem, hic salvus erit. salvus erit.

Cum autem persequentur vos in Cum autem persequentur vos in civitate ista, fugite in aliam. civitate ista, fugite in aliam. Amen dico vobis, non consum- Amen dico vobis, non consum- mabitis civitates Israel, donec mabitis civitates Israel, donec veniat Filius hominis. veniat Filius hominis. 24. Non est discipulus super magi- 24. Non est discipulus super magi- strum, nec servus super domi- strum, nec servus super domi- num suum³. num suum³.

digna, veniet pax vestra super digna, veniet pax vestra super eam si autem non fuerit digna, 25. eam si autem non fuerit digna, 25. pax vestra revertetur ad vos. pax vestra revertetur ad vos.

14. Et quicumque non receperit vos, 14. Et quicumque non receperit vos, neque audierit sermones ve- neque audierit sermones ve- stros, exeuntes foras de domo, stros, exeuntes foras de domo,

Sufficit discipulo ut sit sicut ma- Sufficit discipulo ut sit sicut ma- gister ejus et servo, sicut do- gister ejus et servo, sicut do- minus ejus. Si patremfamilias minus ejus. Si patremfamilias Beelzebub vocaverunt, quanto Beelzebub vocaverunt, quanto magis domesticos ejus ! magis domesticos ejus !

vel civitate, excutite pulverem 26. Ne ergo timueritis eos. Nihil enim vel civitate, excutite pulverem 26. Ne ergo timueritis eos. Nihil enim

de pedibus vestris. de pedibus vestris.

15. Amen dico vobis : Tolerabilius 15. Amen dico vobis : Tolerabilius

erit terræ Sodomorum et Go- erit terræ Sodomorum et Go-

est opertum, quod non revela- est opertum, quod non revela- bitur et occultum, quod non bitur et occultum, quod non scietur*. scietur*.

morrhæorum in die judicii, 27. Quod dico vobis in tenebris, di- morrhæorum in die judicii, 27. Quod dico vobis in tenebris, di-

quam illi civitati. quam illi civitati.

16. Ecce ego mitto vos sicut oves in 16. Ecce ego mitto vos sicut oves in medio luporum 1. Estote ergo medio luporum 1. Estote ergo prudentes sicut serpentes, et prudentes sicut serpentes, et simplices sicut columbæ. simplices sicut columbæ.

17. Cavete autem ab hominibus. Tra- 17. Cavete autem ab hominibus. Tra- dent enim vos in conciliis, et in dent enim vos in conciliis, et in synagogis suis flagellabunt vos. synagogis suis flagellabunt vos. 18. Et ad præsides et ad reges duce- 18. Et ad præsides et ad reges duce- mini propter me, in testimo- mini propter me, in testimo- nium illis et gentibus. nium illis et gentibus.

19. Cum autem tradent vos, nolite 19. Cum autem tradent vos, nolite

cogitare quomodo aut quid lo- cogitare quomodo aut quid lo- quamini dabitur enim vobis quamini dabitur enim vobis

: :

: :

cite in lumine: et quod in aure cite in lumine: et quod in aure auditis, prædicate super tecta. auditis, prædicate super tecta. 28. Et nolite timere eos qui occidunt 28. Et nolite timere eos qui occidunt corpus, animam autem non pos- corpus, animam autem non pos- sunt occidere sed potius time- sunt occidere sed potius time- te eum qui potest et animam et te eum qui potest et animam et corpus perdere in gehennam corpus perdere in gehennam Nonne duo passeres asse veneunt? Nonne duo passeres asse veneunt? et unus ex illis non cadet super et unus ex illis non cadet super terram sine Patre vestro 5. terram sine Patre vestro 5. Vestri autem capilli capitis omnes Vestri autem capilli capitis omnes numerati sunt. numerati sunt.

29. 29.

30. 30.

31. Nolite ergo timere: multis passe- 31. Nolite ergo timere: multis passe- ribus meliores estis vos. ribus meliores estis vos.

in illa hora quid loquamini 2 32. Omnis ergo qui confitebitur me in illa hora quid loquamini 2 32. Omnis ergo qui confitebitur me

20. Non enim vos estis qui loquimini, 20. Non enim vos estis qui loquimini,

sed Spiritus Patris vestri qui sed Spiritus Patris vestri qui loquitur in vobis. loquitur in vobis.

21. Tradet autem frater fratrem in 21. Tradet autem frater fratrem in

mortem, et pater filium : et in- mortem, et pater filium : et in-

surgent filii in parentes, et mor- surgent filii in parentes, et mor-

te eos afficient. te eos afficient.

coram hominibus, confitebor et coram hominibus, confitebor et

ego eum coram Patre meo qui ego eum coram Patre meo qui in cœlis est 6. in cœlis est 6.

33. Qui autern negaverit me coram 33. Qui autern negaverit me coram

hominibus, negabo et ego eum hominibus, negabo et ego eum coram Patre meo qui in coelis coram Patre meo qui in coelis

est. est.

22. Et eritis odio omnibus propter 34. Nolite arbitrari quia pacem vene- 22. Et eritis odio omnibus propter 34. Nolite arbitrari quia pacem vene-

1 Luc. x, 3. 1 Luc. x, 3.

Luc. XII, 11. Luc. XII, 11.

3 Luc. vi, 40; Joan. XIII, 16 et xv, 20. 3 Luc. vi, 40; Joan. XIII, 16 et xv, 20.

* Marc. IV, 22; Luc. VIII, 17 et XII, 2. * Marc. IV, 22; Luc. VIII, 17 et XII, 2.

8 II Reg. xiv, 11; Act. xxvII, 35. 8 II Reg. xiv, 11; Act. xxvII, 35.

6 Marc. VIII, 38; Luc. 1x, 26 et x11, 8; II ad 6 Marc. VIII, 38; Luc. 1x, 26 et x11, 8; II ad Timoth. 11, 12. Timoth. 11, 12.

IN EVANG. MATTHÆI, CAP. X. IN EVANG. MATTHÆI, CAP. X.

rim mittere in terram : non rim mittere in terram : non veni pacem mittere, sed gla- veni pacem mittere, sed gla- dium. dium.

35. Veni enim separare hominem ad- 35. Veni enim separare hominem ad-

439 439

39. Qui invenit animam suam, perdet 39. Qui invenit animam suam, perdet illam et qui perdiderit animam illam et qui perdiderit animam

versus patrem suum, et filiam 40. versus patrem suum, et filiam 40. adversus matrem suam, et nu- adversus matrem suam, et nu- rum adversus socrum suam. rum adversus socrum suam. 36. Et inimici hominis, domestici 36. Et inimici hominis, domestici ejus 2. ejus 2.

37. Qui amat patrem aut matrem 37. Qui amat patrem aut matrem plus quam me, non est me di- plus quam me, non est me di- gnus et qui amat filium aut gnus et qui amat filium aut filiam super me, non est me filiam super me, non est me dignus ³. dignus ³.

38. Et qui non accipit crucem suam 38. Et qui non accipit crucem suam et sequitur me, non est me et sequitur me, non est me dignus *. dignus *.

suam propter me, inveniet suam propter me, inveniet eam 5. eam 5.

6 6

Qui recipit vos, me recipit : et Qui recipit vos, me recipit : et

qui me recipit, recipit eum qui qui me recipit, recipit eum qui

me misit. me misit.

41. Qui recipit prophetam in nomine 41. Qui recipit prophetam in nomine prophetæ, mercedem prophetæ prophetæ, mercedem prophetæ accipiet et qui recipit justum accipiet et qui recipit justum in nomine justi, mercedem justi in nomine justi, mercedem justi accipiet. accipiet.

42. Et quicumque potum dederit uni 42. Et quicumque potum dederit uni ex minimis istis calicem aquæ ex minimis istis calicem aquæ frigidæ tantum, in nomine dis- frigidæ tantum, in nomine dis- cipuli, amen dico vobis, non cipuli, amen dico vobis, non perdet mercedem suam. perdet mercedem suam.

IN CAPUT X MATTHÆI IN CAPUT X MATTHÆI

ENARRATIO. ENARRATIO.

« Videns autem Jesus turbas, misertus « Videns autem Jesus turbas, misertus est eis, quia erant vexati, et jacentes est eis, quia erant vexati, et jacentes sicut oves non habentes pasto- sicut oves non habentes pasto- rem 7. » rem 7. »

Postquam produxit Matthæus faciem Postquam produxit Matthæus faciem Christi per venerationem et regenera- Christi per venerationem et regenera- tionem et vocationem regeneratorum et tionem et vocationem regeneratorum et generantium, ad faciem hominis (quæ generantium, ad faciem hominis (quæ ratio vocatur in doctrina rationabili et ratio vocatur in doctrina rationabili et confirmatione doctrinæ), consequenter confirmatione doctrinæ), consequenter attendens, quia facies non est completa attendens, quia facies non est completa sine membris, inducit hic corporis illius sine membris, inducit hic corporis illius ordinationem, cujus faciem ante descrip- ordinationem, cujus faciem ante descrip- sit ut omnes ostendat occurrere in sit ut omnes ostendat occurrere in unum perfectum hominem, in mensu- unum perfectum hominem, in mensu-

ram ætatis plenitudinis Christi 8. Et ram ætatis plenitudinis Christi 8. Et durat hæc pars usque ad vigesimum durat hæc pars usque ad vigesimum sextum capitulum, ubi incipit agere de sextum capitulum, ubi incipit agere de his a quibus omnia Ecclesiastica trahunt his a quibus omnia Ecclesiastica trahunt virtutem et vigorem, et efficiendi cau- virtutem et vigorem, et efficiendi cau- sam, quod efficiunt. sam, quod efficiunt.

Est autem ordo hujus corporis, cui Est autem ordo hujus corporis, cui facies illa imprimitur, duplex et prop- facies illa imprimitur, duplex et prop- ter hoc sunt hic duæ partes, quarum ter hoc sunt hic duæ partes, quarum una est in ordine Prælatorum et altera una est in ordine Prælatorum et altera est in communi ordinatione corporis est in communi ordinatione corporis secundum dispositionem, qua Prælati secundum dispositionem, qua Prælati ordinantur ad subditos, et e converso, ordinantur ad subditos, et e converso, et secundum quod Prælati ad Prælatos, et secundum quod Prælati ad Prælatos, et subditi ad subditos sub una huma- et subditi ad subditos sub una huma- na et rationabili facie Christi degentes. na et rationabili facie Christi degentes.

Primo ergo in isto capitulo docet Primo ergo in isto capitulo docet Prælatorum institutionem : et a sequen- Prælatorum institutionem : et a sequen- ti capitulo docet totius mystici corporis ti capitulo docet totius mystici corporis ordinationem. ordinationem.

De Prælatis autem in genere docet De Prælatis autem in genere docet tria, scilicet institutionis eorum necessi- tria, scilicet institutionis eorum necessi- tatem, institutionis eorum sinceritatem, tatem, institutionis eorum sinceritatem, et institutorum secundum officia ordinem. et institutorum secundum officia ordinem.

1 Luc. 11, 51. 1 Luc. 11, 51.

• Mich. VII, 6. • Mich. VII, 6.

3 Luc. xiv, 26. 3 Luc. xiv, 26.

+ Infra, xvi, 24; Marc. VIII, 34; Luc. XIV, + Infra, xvi, 24; Marc. VIII, 34; Luc. XIV,

27. 27.

5 Luc. 1x, 24 et xvII, 33; Joan. XII, 25. 5 Luc. 1x, 24 et xvII, 33; Joan. XII, 25. Luc. x, 16; Joan. XIII, 20. Luc. x, 16; Joan. XIII, 20.

7 Vide ultimam notam in fine cap. præce- 7 Vide ultimam notam in fine cap. præce- dentis. dentis.

8 Cf. ad Ephes. IV, 13. 8 Cf. ad Ephes. IV, 13.

36 36

440 440

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Necessitatem autem ostendens dicit tria Necessitatem autem ostendens dicit tria sub tribus paragraphis : quorum primum sub tribus paragraphis : quorum primum est populi destitutio a regimine bono est populi destitutio a regimine bono secundum, habilitas optima populi ad secundum, habilitas optima populi ad regendum tertium est imploratio Dei regendum tertium est imploratio Dei de promissione regentium. de promissione regentium.

Circa primum dicit tria: misericor- Circa primum dicit tria: misericor- diam Domini bona populi providentis, diam Domini bona populi providentis, miseriam populi, et causam miseriæ. miseriam populi, et causam miseriæ.

« Videns autem Jesus turbas, miser- « Videns autem Jesus turbas, miser- tus est eis. » tus est eis. »

Misericordia consistit in tribus, scili- Misericordia consistit in tribus, scili- cet in misericordiæ intuitu, cum dicit: cet in misericordiæ intuitu, cum dicit: « Videns autem Jesus. » In multitudi- « Videns autem Jesus. » In multitudi- ne miserandorum, cum dicit : « Turbas, » ne miserandorum, cum dicit : « Turbas, » quia Patris est magis moveri ad mi- quia Patris est magis moveri ad mi- seriam multorum quam paucorum. Et seriam multorum quam paucorum. Et tertio, consistit in miserationis affectu, tertio, consistit in miserationis affectu, cum dicit: « Misertus est eis. » II ad cum dicit: « Misertus est eis. » II ad Corinth. 1, 3 et 4 Pater misericordia- Corinth. 1, 3 et 4 Pater misericordia- rum, et Deus totius consolationis, qui rum, et Deus totius consolationis, qui consolatur nos in omni tribulatione consolatur nos in omni tribulatione nostra. Luc. x, 33 et 34 Videns eum, nostra. Luc. x, 33 et 34 Videns eum, misericordia motus est. Et appropians, misericordia motus est. Et appropians, alligavit vulnera ejus. Hoc enim fecit alligavit vulnera ejus. Hoc enim fecit Samaritanus custos hominum generi Samaritanus custos hominum generi

humano. humano.

: :

« Quia erant vexali et jacentes. » « Quia erant vexali et jacentes. »

Hoc est secundum, et tangit duplicem Hoc est secundum, et tangit duplicem miseriam ex defectu Prælatorum, vexa- miseriam ex defectu Prælatorum, vexa- tionem scilicet, et jacendi in peccatis tionem scilicet, et jacendi in peccatis positionem. positionem.

Est autem triplex vexatio: uza, quæ Est autem triplex vexatio: uza, quæ est per errores diversos jactatio ex de- est per errores diversos jactatio ex de- fectu doctrinæ proveniens. Psal. xc, fectu doctrinæ proveniens. Psal. xc, 5 Populum tuum, Domine, humilia- 5 Populum tuum, Domine, humilia- verunt, et hæreditatem tuam vexaverunt. verunt, et hæreditatem tuam vexaverunt. Thren. v, 3 Cervicibus nostris mina- Thren. v, 3 Cervicibus nostris mina-

bamur, lassis non dabatur requies. bamur, lassis non dabatur requies. Dionysius dicit, quod « caput est mens, Dionysius dicit, quod « caput est mens, « et corpus, inferiores vires animæ, et « et corpus, inferiores vires animæ, et « cervix (quæ continuat caput corpori) « cervix (quæ continuat caput corpori) « est opinio, et subjecta est errori : » et « est opinio, et subjecta est errori : » et ideo cervice minatur, qui errore opinio- ideo cervice minatur, qui errore opinio-

num distrahitur. Secunda vexatio est num distrahitur. Secunda vexatio est

inquieta de peccato in peccatum præci- inquieta de peccato in peccatum præci- pitatio. Sapient. v, 7: Lassati sumus pitatio. Sapient. v, 7: Lassati sumus in via iniquitatis. Osee, iv, 2: Menda- in via iniquitatis. Osee, iv, 2: Menda- cium, et furtum, et adulterium inunda- cium, et furtum, et adulterium inunda- verunt, et sanguis sanguinem tetigit. verunt, et sanguis sanguinem tetigit. Et hæc provenit ex Prælatorum mala Et hæc provenit ex Prælatorum mala vita. Tertia est ex iniqua oppressione vita. Tertia est ex iniqua oppressione et spoliatione. Isa. I, 12 Populum et spoliatione. Isa. I, 12 Populum meum exactores sui spoliaverunt : hæc meum exactores sui spoliaverunt : hæc provenit ex iniqua Prælatorum pote- provenit ex iniqua Prælatorum pote-

state. state.

« Jacentes. » Secunda miseria, quæ « Jacentes. » Secunda miseria, quæ positione corporis quietem et securitatem positione corporis quietem et securitatem significat in peccatis quæ provenit ex significat in peccatis quæ provenit ex Prælatorum torpore. Jerem. 11, 21: Prælatorum torpore. Jerem. 11, 21: Jacuerunt in terra foris puer et senex: Jacuerunt in terra foris puer et senex: virgines meæ et juvenes mei ceciderunt virgines meæ et juvenes mei ceciderunt in gladio. in gladio.

Unde tertio, horum defectuum sub- Unde tertio, horum defectuum sub- jungit causam : jungit causam :

« Sicut oves non habentes pasto- « Sicut oves non habentes pasto-

rem. » rem. »

Et per oves simplicitatem (et seduci- Et per oves simplicitatem (et seduci- bilem et ad bonum convertibilem) signi- bilem et ad bonum convertibilem) signi- ficat subditorum. Per pastores autem ficat subditorum. Per pastores autem officium et affectum et actum significat officium et affectum et actum significat Prælatorum. II Reg. xx, 17 : Vidi Prælatorum. II Reg. xx, 17 : Vidi cunctum Israel dispersum in montibus, cunctum Israel dispersum in montibus, quasi oves non habentes pastorem. Eze- quasi oves non habentes pastorem. Eze- chiel. xxxiv, 5: Dispersæ sunt oves chiel. xxxiv, 5: Dispersæ sunt oves meæ, eo quod non esset pastor : et factæ meæ, eo quod non esset pastor : et factæ in devorationem omnium bestiarum in devorationem omnium bestiarum agri. Defectus autem pastorum dupliciter agri. Defectus autem pastorum dupliciter intelligitur aut enim nullus est pastor : intelligitur aut enim nullus est pastor : et hoc modo non loquitur hic Dominus: et hoc modo non loquitur hic Dominus: aut quia non exhibet (alias, adhibet) aut quia non exhibet (alias, adhibet) affectum et officium et actum pastoris : affectum et officium et actum pastoris : et hoc modo Pontifices habens multos et hoc modo Pontifices habens multos et Sacerdotes, non habuit populus pa- et Sacerdotes, non habuit populus pa- stores. Jerem. L, 6: Grex perditus stores. Jerem. L, 6: Grex perditus factus est populus meus pastores eorum factus est populus meus pastores eorum seduxerunt eos. Ezechiel. xXXIV, 3: Lac seduxerunt eos. Ezechiel. xXXIV, 3: Lac comedebatis, et lanis operiebamini, et comedebatis, et lanis operiebamini, et quod crassum erat occidebatis, gregem quod crassum erat occidebatis, gregem autem meum non pascebatis. autem meum non pascebatis.

IN EVANG. MATTHÆI, IX, 37, 38, ET X, 1. IN EVANG. MATTHÆI, IX, 37, 38, ET X, 1.

« Tunc dicit discipulis suis: Mes- « Tunc dicit discipulis suis: Mes- sis quidem multa, operarii autem sis quidem multa, operarii autem pauci. » pauci. »

Ecce secundum, ubi tangit aptitudi- Ecce secundum, ubi tangit aptitudi- nem populi ad conversionem. nem populi ad conversionem.

Et dicit duo populi scilicet aptitudi- Et dicit duo populi scilicet aptitudi- nem, et Doctorum paucitatem. nem, et Doctorum paucitatem.

De primo dicit : De primo dicit :

« Messis quidem multa. » « Messis quidem multa. »

Quos primum dixit oves, propter sim- Quos primum dixit oves, propter sim- plicitatem et mansuetudinem, hic dicit plicitatem et mansuetudinem, hic dicit messem, propter operum bonorum fru- messem, propter operum bonorum fru- ctificationem. Et dicit, « messis, » non ctificationem. Et dicit, « messis, » non semina: quia diu ante promissionibus semina: quia diu ante promissionibus in Patriarchis, figuris in Patribus, præ- in Patriarchis, figuris in Patribus, præ- ceptis in lege, doctrinis in Prophetis, ceptis in lege, doctrinis in Prophetis, satum fuit: sed tempore collectionis in satum fuit: sed tempore collectionis in horreum Ecclesiæ et coeli, non fuit nisi horreum Ecclesiæ et coeli, non fuit nisi revelatæ gratiæ tempore. Joan. IV, 35: revelatæ gratiæ tempore. Joan. IV, 35: Videte regiones, quia albæ sunt jam Videte regiones, quia albæ sunt jam ad messem. Unde quod priores Sancti ad messem. Unde quod priores Sancti in lacrymis de absentia gratiæ semina- in lacrymis de absentia gratiæ semina- verunt, Apostoli colligentes in gratiam verunt, Apostoli colligentes in gratiam cum gaudio messuerunt. Psal. cxxv, 6: cum gaudio messuerunt. Psal. cxxv, 6: Euntes ibant et flebant, mittentes se- Euntes ibant et flebant, mittentes se- mina sua. Venientes autem venient mina sua. Venientes autem venient cum exsultatione, portantes manipulos cum exsultatione, portantes manipulos suos. Apocal. xiv, 15, Mitle falcem suos. Apocal. xiv, 15, Mitle falcem tuam et mete, quia venit hora ut me- tuam et mete, quia venit hora ut me- tatur, quoniam aruit messis terræ. Joel, tatur, quoniam aruit messis terræ. Joel, 111, 13 Mittite falces, quoniam matu- 111, 13 Mittite falces, quoniam matu- ravit messis. ravit messis.

« Operarii autem pauci. « Operarii autem pauci.

» »

Operarios vocat, quos prius pastores: Operarios vocat, quos prius pastores: quia plus attenditur operibus quam ver- quia plus attenditur operibus quam ver- bis. Jerem. III, 15: Dabo vobis pastores bis. Jerem. III, 15: Dabo vobis pastores secundum cor meum, et pascent vos scien- secundum cor meum, et pascent vos scien- tia et doctrina. « Scientia autem est ha- tia et doctrina. « Scientia autem est ha- << bitus bene conversandi, » ut dicit Au- << bitus bene conversandi, » ut dicit Au- gustinus. Matth. xx, 8 : Voca operarios, gustinus. Matth. xx, 8 : Voca operarios, et redde illis mercedem. Non dicit: lo- et redde illis mercedem. Non dicit: lo- quentes et concionantes. Ad Roman. xv, quentes et concionantes. Ad Roman. xv, 18: Non audeo aliquid loqui eorum quæ 18: Non audeo aliquid loqui eorum quæ

441 441

per me non efficit Christus. Doctor enim per me non efficit Christus. Doctor enim verbis propriis se ostendit ad opera obli- verbis propriis se ostendit ad opera obli- gatum. Proverb. vi, 2: Illaqueatus es gatum. Proverb. vi, 2: Illaqueatus es verbis oris tui, et captus propriis sermo- verbis oris tui, et captus propriis sermo- nibus. Tales igitur Doctores operarii sunt nibus. Tales igitur Doctores operarii sunt pauci. Matth. xx, 16 : Multi sunt vocati, pauci. Matth. xx, 16 : Multi sunt vocati, pauci vero electi. Quia sicut dicitur, Joan.. pauci vero electi. Quia sicut dicitur, Joan.. v₁, 71: Ex vobis unus, de duodecim sci- v₁, 71: Ex vobis unus, de duodecim sci- licet, diabolus est. licet, diabolus est.

« Rogate ergo Dominum messis, ut « Rogate ergo Dominum messis, ut mittat operarios in messem suam. » mittat operarios in messem suam. »

Ecce tertium. Et dicit duo: quorum Ecce tertium. Et dicit duo: quorum unum est instructionis, ut in positione unum est instructionis, ut in positione Prælatorum rogetur ut det quem scit ex- Prælatorum rogetur ut det quem scit ex- pedientem. Act. 1, 24: Orantes dixerunt: pedientem. Act. 1, 24: Orantes dixerunt: Tu, Domine, qui corda nosti omnium, Tu, Domine, qui corda nosti omnium, ostende quem elegeris ex his duobus ostende quem elegeris ex his duobus

ипит. ипит.

Secundum autem est missio, non con- Secundum autem est missio, non con- cionantium, sed operiarorum, « in mes- cionantium, sed operiarorum, « in mes- sem suam, » quoniam et semen suum est, sem suam, » quoniam et semen suum est, et fundus. Joan. iv, 38: Ego misi vos et fundus. Joan. iv, 38: Ego misi vos metere quod non laborastis. metere quod non laborastis.

Et attende quod dicit, « ut mittat : » Et attende quod dicit, « ut mittat : » et non patiatur quod seipsos intrudant. et non patiatur quod seipsos intrudant. Ad Hebr. v, 4 Nec quisquam sumit sibi Ad Hebr. v, 4 Nec quisquam sumit sibi honorem, sed qui vocatur a Deo tam- honorem, sed qui vocatur a Deo tam- quam Aaron. Quod enim aliquis seipsum quam Aaron. Quod enim aliquis seipsum ingerat, non potest fieri, sed tempore ingerat, non potest fieri, sed tempore necessitatis vocanti se potest præsentare. necessitatis vocanti se potest præsentare. Isa. vI, 8, Domino dicente: Quem mit- Isa. vI, 8, Domino dicente: Quem mit- tam? et quis ibit vobis ? dixit Isaias: tam? et quis ibit vobis ? dixit Isaias: Ecce ego, mitte me. Econtra autem Ecce ego, mitte me. Econtra autem Moyses, Jeremias et Ezechiel quantum Moyses, Jeremias et Ezechiel quantum potuerunt apud Deum (qui tamen vocans potuerunt apud Deum (qui tamen vocans non errare potest) se excusaverunt : non errare potest) se excusaverunt : multo ergo magis apud hominem talis multo ergo magis apud hominem talis excusanda est missio. excusanda est missio.

« Et convocatis duodecim discipulis « Et convocatis duodecim discipulis suis, dedit illis potestatem spirituum suis, dedit illis potestatem spirituum immundorum, ut ejicerent eos, et cu- immundorum, ut ejicerent eos, et cu- rarent omnem languorem, et omnem rarent omnem languorem, et omnem infirmitatem. infirmitatem.

38 38

442 442

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Duodecim autem Apostolorum no- Duodecim autem Apostolorum no- mina sunt hæc : Primus Simon, qui mina sunt hæc : Primus Simon, qui dicitur Petrus, et Andreas frater ejus, dicitur Petrus, et Andreas frater ejus,

Jacobus Zebedæi et Joannes frater Jacobus Zebedæi et Joannes frater ejus, Philippus et Bartholomæus, Tho- ejus, Philippus et Bartholomæus, Tho- mas et Matthæus publicanus, Jacobus mas et Matthæus publicanus, Jacobus Alphæi et Thaddæus, Simon Cana- Alphæi et Thaddæus, Simon Cana- næus, et Judas Iscariotes, qui et tradi- næus, et Judas Iscariotes, qui et tradi- dit eum. >> dit eum. >>

Hic incipit secunda pars, ubi ponitur Hic incipit secunda pars, ubi ponitur

institutio Prælatorum. institutio Prælatorum.

Et dicuntur duo, scilicet potestatis Et dicuntur duo, scilicet potestatis collatio, et Prælatorum nominatio. collatio, et Prælatorum nominatio. convocationem, convocationem,

De primo dicit duo De primo dicit duo et potestatis collationem. et potestatis collationem. De convocatione dicit : De convocatione dicit :

« Et convocatis. » « Et convocatis. »

: :

Non dicit, vocatis: quoniam ante vo- Non dicit, vocatis: quoniam ante vo- cati sunt nec dicit, electis: quia ante cati sunt nec dicit, electis: quia ante Apostolatum electi, sicut dicitur, Luc. vi, Apostolatum electi, sicut dicitur, Luc. vi, 13 sed, « convocatis, »ut hi qui electi 13 sed, « convocatis, »ut hi qui electi sunt in unum concordiæ prædicandorum, sunt in unum concordiæ prædicandorum, tenderent et in unum concordiæ charita- tenderent et in unum concordiæ charita- tis. I ad Corinth, 1, 10: Obsecro vos, ut tis. I ad Corinth, 1, 10: Obsecro vos, ut idipsum dicatis omnes, et non sint in vo- idipsum dicatis omnes, et non sint in vo- bis schismata. Psal. LIV, 15: In domo Dei bis schismata. Psal. LIV, 15: In domo Dei ambulavimus cum consensu. Joan. xiv, ambulavimus cum consensu. Joan. xiv, 35 In hoc cognoscent omnes quia disci- 35 In hoc cognoscent omnes quia disci- puli mei estis, si dilectionem habueritis puli mei estis, si dilectionem habueritis

ad invicem. ad invicem.

« Duodecim discipulis, » « Duodecim discipulis, »

Tamquam capitibus, a quibus unguen- Tamquam capitibus, a quibus unguen- tum in alios descendere debuit. Sunt au- tum in alios descendere debuit. Sunt au- tem duodecim aperte quia duodenarius tem duodecim aperte quia duodenarius non habet partes nisi unum, duo, tres, non habet partes nisi unum, duo, tres, quatuor, sex. Unum vero competit do- quatuor, sex. Unum vero competit do- ctrinæ unitati: duo autem competit præ- ctrinæ unitati: duo autem competit præ- ceptis geminæ dilectionis, quæ est forma ceptis geminæ dilectionis, quæ est forma vitæ tres autem Trinitati personarum, vitæ tres autem Trinitati personarum, quæ sunt subjecta (alias substantia) in quæ sunt subjecta (alias substantia) in prædicanda fide quatuor virtuti in or- prædicanda fide quatuor virtuti in or- dinanda omni passione sex autem per- dinanda omni passione sex autem per- fectioni in opere. Significatur ergo in fectioni in opere. Significatur ergo in

duodecim filiis Jacob, Genes. xxxv, 22, duodecim filiis Jacob, Genes. xxxv, 22, quoad auctoritatem: in duodecim fonti- quoad auctoritatem: in duodecim fonti- bus in Elim repertis, Exod. xv, 27, bus in Elim repertis, Exod. xv, 27, quoad doctrinæ fusionem : in duode- quoad doctrinæ fusionem : in duode- cim lapidibus vestis sacerdotalis, Exod. cim lapidibus vestis sacerdotalis, Exod. XXVII, 17 et seq., quoad exempli fulgo- XXVII, 17 et seq., quoad exempli fulgo- rem in duodecim panibus proposi- rem in duodecim panibus proposi- tionis, Levit. XXIV, 5, quoad gratiæ tionis, Levit. XXIV, 5, quoad gratiæ virtutis refectionem in duodecim lapi- virtutis refectionem in duodecim lapi- dibus positis in ripa Jordanis, Josue, dibus positis in ripa Jordanis, Josue, IV, 8, 9, quoad constantiæ stabilitatem : IV, 8, 9, quoad constantiæ stabilitatem : in duodecim bobus, III Reg. v, 24, in duodecim bobus, III Reg. v, 24, quoad maturitatem: in duodecim stellis quoad maturitatem: in duodecim stellis in corona sponsæ, Apocal. xI, 1, quoad in corona sponsæ, Apocal. xI, 1, quoad coelestium contemplationem et lucem. coelestium contemplationem et lucem. Et ideo etiam murus civitatis Eccle- Et ideo etiam murus civitatis Eccle- siasticæ habet duodecim fundamenta, et siasticæ habet duodecim fundamenta, et duodecim portas, et Apostolorum nomi- duodecim portas, et Apostolorum nomi- na et Agni inscripta, Apocal. xx1, 12, na et Agni inscripta, Apocal. xx1, 12, et seq. Fundatur enim in ipsa Ecclesia, et seq. Fundatur enim in ipsa Ecclesia, quoad veritatis fidei immobilitatem : et quoad veritatis fidei immobilitatem : et est per eos introitus ad regnum Dei, est per eos introitus ad regnum Dei, quoad usus clavium collationem. Matth. quoad usus clavium collationem. Matth. XVI, 18 Super hanc petram ædificabo XVI, 18 Super hanc petram ædificabo Ecclesiam meam. Et, Ibidem, y. 19: Ecclesiam meam. Et, Ibidem, y. 19: Et tibi dabo claves regni cœlorum. Et tibi dabo claves regni cœlorum.