24 24

402 402

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Duc in altum, et laxate retia in capturam. Duc in altum, et laxate retia in capturam. Tertium, est secuta eum congregatio Tertium, est secuta eum congregatio sanctitatis et hoc notatur cum dicitur : sanctitatis et hoc notatur cum dicitur :

« Secuti sunt eum discipuli ejus, » « Secuti sunt eum discipuli ejus, »

Quia extra navim nou est salus. Luc. Quia extra navim nou est salus. Luc. XI, 23 Qui non est mecum, contra me XI, 23 Qui non est mecum, contra me est: et qui non colligit mecum, dispergit'. est: et qui non colligit mecum, dispergit'. Unde in persona Christi et suorum, dicitur Unde in persona Christi et suorum, dicitur ad Noe, Genes. vu, Ingredere tu, et ad Noe, Genes. vu, Ingredere tu, et omnis domus tua, in arcam: te enim vidi omnis domus tua, in arcam: te enim vidi justum coram me in generatione hac. justum coram me in generatione hac.

« Et ecce motus magnus factus est « Et ecce motus magnus factus est in mari, ita ut navicula operitur flu- in mari, ita ut navicula operitur flu- ctibus ipse vero dormiebat. » ctibus ipse vero dormiebat. »

Hic incipit agere de his quæ ad miraculi Hic incipit agere de his quæ ad miraculi perfectionem exiguntur. Et sunt quatuor: perfectionem exiguntur. Et sunt quatuor: primum est, impetus tempestatis : secun- primum est, impetus tempestatis : secun- dum est, dissimulatio defesionis: tertium dum est, dissimulatio defesionis: tertium est, interpellatio liberatoris: quartum et est, interpellatio liberatoris: quartum et ultimum est, efficax auxilium Salva- ultimum est, efficax auxilium Salva- toris. Et hæc patent in littera. toris. Et hæc patent in littera.

In primo horum quinque notantur, In primo horum quinque notantur, scilicet tempestatis impetus, et quantitas scilicet tempestatis impetus, et quantitas motus, violentia, locus, et periculum. motus, violentia, locus, et periculum. Tempestatis impetus tangitur, cum di- Tempestatis impetus tangitur, cum di-

cit: cit:

« Et ecce motus. » « Et ecce motus. »

Motus enim iste est motus et impetus Motus enim iste est motus et impetus irruentis tempestatis, de qua dicitur, Jo- irruentis tempestatis, de qua dicitur, Jo- næ, 1, 4: Dominus misit ventum magnum næ, 1, 4: Dominus misit ventum magnum in mare: et facta est tempestas magna in in mare: et facta est tempestas magna in mari, et navis periclitabatur conteri. mari, et navis periclitabatur conteri. Unde etiam istum ventum ad litteram Unde etiam istum ventum ad litteram

præcepit Dominus oriri ad probationem præcepit Dominus oriri ad probationem discipulorum. Psal. cvI, 26: Ascendunt us- discipulorum. Psal. cvI, 26: Ascendunt us- ad cælos, et descendunt usque ad abys- ad cælos, et descendunt usque ad abys-

que que sos anima corum in malis tabescebat. sos anima corum in malis tabescebat.

« Magnus. » « Magnus. »

nus, quia supra virtutem navigantium. nus, quia supra virtutem navigantium. Quamdiu enim gubernator potest navim Quamdiu enim gubernator potest navim regere, et per gubernaculum sine arte- regere, et per gubernaculum sine arte- mone movere navim quo voluerit, tune mone movere navim quo voluerit, tune quamvis sit motus, non dicitur esse quamvis sit motus, non dicitur esse magnus: sed quando vincit gubernato- magnus: sed quando vincit gubernato- rem, et motum navis per gubernaculum, rem, et motum navis per gubernaculum, et transvertit navim in alteram partem, et transvertit navim in alteram partem, tunc motus dicitur magnus et superans. tunc motus dicitur magnus et superans. Thren. 11, 54 Inundaverunt aquæ su- Thren. 11, 54 Inundaverunt aquæ su- per caput meum dixi: Perii. Jonæ, 1, per caput meum dixi: Perii. Jonæ, 1, 13: Remigabant viri ut reverterentur ad 13: Remigabant viri ut reverterentur ad aridam, et non valebant: quia mare aridam, et non valebant: quia mare ibat, et intumescebat super eos. ibat, et intumescebat super eos.

« Factus est. » « Factus est. »

Ecce violentia. Non enim fiebat modo Ecce violentia. Non enim fiebat modo consueto, sed violentia quadam quasi consueto, sed violentia quadam quasi confringebat mare: et ideo dicitur: confringebat mare: et ideo dicitur: « Factus est motus. » Job, xxvII, 20: « Factus est motus. » Job, xxvII, 20: Apprehendet eum quasi aqua inopia, Apprehendet eum quasi aqua inopia, nocte opprimet eum tempestas. Nahum, nocte opprimet eum tempestas. Nahum, 1, 3: Dominus in tempestate et turbine 1, 3: Dominus in tempestate et turbine viæ ejus. Jonæ, 11, 4: Omnes gurgites viæ ejus. Jonæ, 11, 4: Omnes gurgites tui, et fluctus tui super me transierunt. tui, et fluctus tui super me transierunt. Psal. LXVIII, 2: Intraverunt aquæ usque Psal. LXVIII, 2: Intraverunt aquæ usque

ad animam meam. ad animam meam.

« In mari. >> « In mari. >>

Ecce locus. Non enim erat iste ventus Ecce locus. Non enim erat iste ventus tantum superius in superficie maris tantum superius in superficie maris incidens, sed etiam de fundo maris incidens, sed etiam de fundo maris spirans : quia lumine lunæ spirat spirans : quia lumine lunæ spirat fundus maris, et æstuat, et emittit va- fundus maris, et æstuat, et emittit va- porem continue, qui sequitur motum, et porem continue, qui sequitur motum, et incrementum luminis lunæ : et iste vapor incrementum luminis lunæ : et iste vapor ejicit mare in effluxu et refluxu maris: ejicit mare in effluxu et refluxu maris: et ideo talis motus dicitur æstus maris. et ideo talis motus dicitur æstus maris.

Sed cum nimis spirat, nec ab una parte Sed cum nimis spirat, nec ab una parte spirat, sed a multis et contrariis sitibus, spirat, sed a multis et contrariis sitibus, tunc facit periculose moveri mare de imo tunc facit periculose moveri mare de imo ebullientibus undis et inordinate ad con- ebullientibus undis et inordinate ad con- trarios situs refluentibus: et tunc con- trarios situs refluentibus: et tunc con-

Ecce quantitas. Dicitur autem mag- fringit et absorbet naves: et belluæ Ecce quantitas. Dicitur autem mag- fringit et absorbet naves: et belluæ

1 Cf. Matth. x11, 30. 1 Cf. Matth. x11, 30.

IN EVANG. MATTHÆI, VIII-24, 25. IN EVANG. MATTHÆI, VIII-24, 25.

marinæ tunc fugientes fundum, etiam marinæ tunc fugientes fundum, etiam inordinate jactatæ aliquando impingunt inordinate jactatæ aliquando impingunt in naves, in naves, et subvertunt eas, et symplo- et subvertunt eas, et symplo- gadarum concursus, hoc est, lapidum ex gadarum concursus, hoc est, lapidum ex æstu a fundo ebullientium ex impetu va- æstu a fundo ebullientium ex impetu va- poris et fluctuum aliquando percutiendo poris et fluctuum aliquando percutiendo perforat (alias, perforant) fundum navis perforat (alias, perforant) fundum navis et destruit et hæc vocantur a Poetis et destruit et hæc vocantur a Poetis Acroceraunia. Job, XLI, 22: Fervescere Acroceraunia. Job, XLI, 22: Fervescere faciet quasi ollam profundum mare, et faciet quasi ollam profundum mare, et ponet qnasi cum unguenta bulliunt. ponet qnasi cum unguenta bulliunt. Eccli. XLII, 25: Qui navigant mare, Eccli. XLII, 25: Qui navigant mare, enarrent pericula ejus et audientes au- enarrent pericula ejus et audientes au- ribus nostris admirabimur. ribus nostris admirabimur.

403 403

Marci, IV, 38: (ubi ponitur eadem histo- Marci, IV, 38: (ubi ponitur eadem histo- ria) dicitur, quod erat ipse in puppi su- ria) dicitur, quod erat ipse in puppi su- per cervical dormiens. Sicut enim dicit per cervical dormiens. Sicut enim dicit Philosophus, quod « anima aliquando Philosophus, quod « anima aliquando « est sicut somnus, et aliquando sicut vi- « est sicut somnus, et aliquando sicut vi- « gilia,» ita etiam se exhibuit in Christo. « gilia,» ita etiam se exhibuit in Christo. divinitas. Quando enim non ostendit se divinitas. Quando enim non ostendit se extra, tunc erat ad modum somni, in quo extra, tunc erat ad modum somni, in quo spiritus et calor vitæ in interioribus con- spiritus et calor vitæ in interioribus con- cluduntur: quando autem exterius suæ cluduntur: quando autem exterius suæ potentiæ fecit indicia, tunc exhibuit se potentiæ fecit indicia, tunc exhibuit se sicut vigilia, in qua spiritus et calor ad sicut vigilia, in qua spiritus et calor ad exterius procedunt, et sensuum operatio- exterius procedunt, et sensuum operatio- nes perficiunt. Sic enim dissimulans ad- nes perficiunt. Sic enim dissimulans ad- jutorium, dormit qui numquam dormit. jutorium, dormit qui numquam dormit.

« Ita ut navicula operiretur flucti- Psal. cxx, 4: Ecce non dormitabit ne- « Ita ut navicula operiretur flucti- Psal. cxx, 4: Ecce non dormitabit ne-

bus. » bus. »

: :

Ecce periculum factum. Est autem Ecce periculum factum. Est autem hoc quia undique venerunt fluctus con- hoc quia undique venerunt fluctus con- tra se, et ideo navicula dirigi non potuit tra se, et ideo navicula dirigi non potuit contra fluctus quia si super fluctus va- contra fluctus quia si super fluctus va- dens exaltata fuisset cum fluctibus, et dens exaltata fuisset cum fluctibus, et cum eisdem depressa, non fuisset pericu- cum eisdem depressa, non fuisset pericu- lum sed cum undique venerunt fluctus, lum sed cum undique venerunt fluctus, oportuit ipsam concludi inter medios oportuit ipsam concludi inter medios fluctus et tunc fluctus navem operien- fluctus et tunc fluctus navem operien- tes submergunt: nec potest aliquid sub- tes submergunt: nec potest aliquid sub- venire tunc artificio gubernationis, vel venire tunc artificio gubernationis, vel remigationis. Jonæ, 11, 4: Projecisti me remigationis. Jonæ, 11, 4: Projecisti me in profundum in corde maris, et flumen in profundum in corde maris, et flumen circumdedit me: et omnes gurgites tui circumdedit me: et omnes gurgites tui et fluctus tui super me transierunt. Act. et fluctus tui super me transierunt. Act. XXVII, 14 et 15: Misit se contra navim XXVII, 14 et 15: Misit se contra navim ventus Typhonicus, qui vocatur Euro- ventus Typhonicus, qui vocatur Euro- aquilo. Cumque arrepta esset navis, et aquilo. Cumque arrepta esset navis, et non posset conari in ventum, data nave non posset conari in ventum, data nave flatibus ferebamur. Ventus enim ille flatibus ferebamur. Ventus enim ille compositus erat ex pluribus: et ideo na- compositus erat ex pluribus: et ideo na- vis in ventum dirigi non poterat, quia vis in ventum dirigi non poterat, quia fluctus oppositi operuissent eam. Psal. fluctus oppositi operuissent eam. Psal. LXVIII, 3 Veni in altitudinem maris, et LXVIII, 3 Veni in altitudinem maris, et tempestas demersit me. Et hæc omnia tempestas demersit me. Et hæc omnia magis in spiritualibus quam corporalibus magis in spiritualibus quam corporalibus fiunt. fiunt.

« Ipse vero dormiebat. » « Ipse vero dormiebat. »

Hic ponitur dissimulatio adjutorii. Et, Hic ponitur dissimulatio adjutorii. Et,

que dormiet qui custodit Israel. Item, que dormiet qui custodit Israel. Item, Psal. XLII, 23 et 24: Exsurge, quare Psal. XLII, 23 et 24: Exsurge, quare obdormis, Domine? exsurge, et ne re- obdormis, Domine? exsurge, et ne re- pellas in finem. Quare faciem tuam aver- pellas in finem. Quare faciem tuam aver- tis? Cantic. v, 2: Ego dormio, et cor tis? Cantic. v, 2: Ego dormio, et cor meum vigilat. In hoc autem quod Mar- meum vigilat. In hoc autem quod Mar- cus eum super cervical dormivisse dicit, cus eum super cervical dormivisse dicit, notatur quod aliquid commodi in via notatur quod aliquid commodi in via secum deferebatur. Et forte lassatus tu- secum deferebatur. Et forte lassatus tu- multu turbarum, et instantia prædicatio- multu turbarum, et instantia prædicatio- nis quiete indiguit. Et hoc intelligitur ex nis quiete indiguit. Et hoc intelligitur ex Marco, IV, 35 et 36, ubi dixit discipulis : Marco, IV, 35 et 36, ubi dixit discipulis : Transeamus contra: et dimittentes tur- Transeamus contra: et dimittentes tur- bam, assumunt eum, ita ut erat in navi. bam, assumunt eum, ita ut erat in navi. Et in hoc intelligitur, quam diligens et Et in hoc intelligitur, quam diligens et laboriosus fuit circa nostram salutem laboriosus fuit circa nostram salutem procurandam. procurandam.

« Et accesserunt ad eum discipuli 25 « Et accesserunt ad eum discipuli 25 ejus, et suscitaverunt eum, dicentes: ejus, et suscitaverunt eum, dicentes: Domine, salva nos, perimus. » Domine, salva nos, perimus. »

Ecce interpellatio discipulorum. Et Ecce interpellatio discipulorum. Et tria dicuntur accessus per devotionem tria dicuntur accessus per devotionem ad Salvatorem, suscitatio dissimulantis, ad Salvatorem, suscitatio dissimulantis, et interpellatio. et interpellatio.

De accessu dicit : De accessu dicit :

« Et accesserunt ad eum discipuli « Et accesserunt ad eum discipuli ejus. » ejus. »

Naturale enim est homini in periculis Naturale enim est homini in periculis

404 404

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

maris timere, et auxilium quærere: eo maris timere, et auxilium quærere: eo quod ibi non patet effugium. Et ideo quod ibi non patet effugium. Et ideo concurrerunt ad Jesum. Jacob. IV, 8: concurrerunt ad Jesum. Jacob. IV, 8: Appropinquate Deo, et appropinquabit Appropinquate Deo, et appropinquabit vobis. Deuteron. IV, 7: Non est alia na- vobis. Deuteron. IV, 7: Non est alia na- tio tam grandis, quæ habeat deos ap- tio tam grandis, quæ habeat deos ap- propinquantes sibi, sicut Deus noster propinquantes sibi, sicut Deus noster adest cunctis obsecrationibus nostris. Et adest cunctis obsecrationibus nostris. Et in hoc notatur quidam defectus fidei. in hoc notatur quidam defectus fidei. quod a propinquitate loci juxta Salva- quod a propinquitate loci juxta Salva- torem putabant melius salvari. Psal. torem putabant melius salvari. Psal. CXXXVIII, 9 et 10: Si habitavero in ex- CXXXVIII, 9 et 10: Si habitavero in ex- tremis maris: etenim illuc manus tua tremis maris: etenim illuc manus tua deducet me, et tenebit me dextera tua. deducet me, et tenebit me dextera tua.

« Et suscitaverunt eum. » « Et suscitaverunt eum. »

Ecce excitatio, in quo (alias, qua) ite- Ecce excitatio, in quo (alias, qua) ite- rum defectus fidei notatur, quod melius rum defectus fidei notatur, quod melius putabant salvari posse carne vigilantem putabant salvari posse carne vigilantem quam carne dormientem, qui deitate ne- quam carne dormientem, qui deitate ne- que dormit, neque dormitat. Spirituali- que dormit, neque dormitat. Spirituali- ter, dissimulans adjuvare Dominus sus- ter, dissimulans adjuvare Dominus sus- citatur, quando instantia devotionis et citatur, quando instantia devotionis et clamoris quasi manu quadam pulsatur. clamoris quasi manu quadam pulsatur. Proverb. VI, 3 et 4. Discurre, festina, Proverb. VI, 3 et 4. Discurre, festina, suscita amicum tuum: ne dederis som- suscita amicum tuum: ne dederis som- num oculis tuis. Psal. Lxxvii, 65: Exci- num oculis tuis. Psal. Lxxvii, 65: Exci- tatus est tamquam dormiens Dominus, tatus est tamquam dormiens Dominus, tamquam potens crapulatus a vino. tamquam potens crapulatus a vino.

« Dicentes: Domine, salva nos, per- « Dicentes: Domine, salva nos, per-

mus. » mus. »

Ista est interpellatio, et continet tria: Ista est interpellatio, et continet tria: professionem videlicet majestatis, peti- professionem videlicet majestatis, peti- tionem salutis, et allegationem necessi- tionem salutis, et allegationem necessi- tatis. tatis.

Professi sunt enim majestatem, cum Professi sunt enim majestatem, cum dicunt «Domine, » qui omni creaturæ dicunt «Domine, » qui omni creaturæ dominaris. Psal. LXXXVIII, 10: Tu domi- dominaris. Psal. LXXXVIII, 10: Tu domi- naris potestati maris, motum autem naris potestati maris, motum autem fluctuum ejus tu mitigas. Nahum, 1, 4: fluctuum ejus tu mitigas. Nahum, 1, 4: Dominus increpans mare, et exsiccans Dominus increpans mare, et exsiccans illud, et omnia flumina ad desertum illud, et omnia flumina ad desertum deducens. deducens.

« Salva nos. » Ecce petitio salutis. « Salva nos. » Ecce petitio salutis. Nahum. 1, 7 et 8: Bonus Dominus, et Nahum. 1, 7 et 8: Bonus Dominus, et confortans in die tribulationis, et sciens confortans in die tribulationis, et sciens

sperantes in se. Et in diluvio prætereunte sperantes in se. Et in diluvio prætereunte consommationem faciet. Psal. CXLIII, 7: consommationem faciet. Psal. CXLIII, 7: Eripe me, et libera me de aquis multis. Eripe me, et libera me de aquis multis.

« Perimus. » Ecce allegatio necessita- « Perimus. » Ecce allegatio necessita- tis. Thren. I, 54 et 55: Inundaverunt tis. Thren. I, 54 et 55: Inundaverunt aquæ super caput meum: dixi: Perii. aquæ super caput meum: dixi: Perii. Invocavi nomen tuum, Domine, de lacu Invocavi nomen tuum, Domine, de lacu novissimo. Item, Thren. 11, 18: Periit novissimo. Item, Thren. 11, 18: Periit finis meus, et spes mea a Domino. finis meus, et spes mea a Domino.

« Et dixit eis Jesus: Quid timidi « Et dixit eis Jesus: Quid timidi estis, modicæ fidei ? » estis, modicæ fidei ? »

Hic ponitur efficax auxilium Domini Hic ponitur efficax auxilium Domini Salvatoris. Dicuntur in eo tria: quorum Salvatoris. Dicuntur in eo tria: quorum primum est discipulorum increpatio : se- primum est discipulorum increpatio : se- cundum, ventorum et maris sedatio: cundum, ventorum et maris sedatio: tertium autem, tranquillitatis perfectio. tertium autem, tranquillitatis perfectio.

De primo dicit: « Et dixit eis Jesus. » De primo dicit: « Et dixit eis Jesus. » Primo increpat discipulos propter par- Primo increpat discipulos propter par- vitatem fidei, quam parvam habebant, vitatem fidei, quam parvam habebant, credendo loco propinquiori melius sal- credendo loco propinquiori melius sal- vari, et vigilantem majoris potentiæ esse vari, et vigilantem majoris potentiæ esse Dominum quam corporaliter dormien- Dominum quam corporaliter dormien- tem: et hoc est, quod dicit : « Quid ti- tem: et hoc est, quod dicit : « Quid ti- midi estis? Quasi diceret: Salvatorem et midi estis? Quasi diceret: Salvatorem et salutem vobiscum habentes, quid time- salutem vobiscum habentes, quid time- tis? Non est causa in hoc nisi quia tis? Non est causa in hoc nisi quia estis « modicæ fidei. » Isa. LIV, 4: Noli estis « modicæ fidei. » Isa. LIV, 4: Noli timere, quia non confunderis, neque timere, quia non confunderis, neque erubesces. Joan. xiv, 27 Non turbetur erubesces. Joan. xiv, 27 Non turbetur cor vestrum, neque formidet. cor vestrum, neque formidet.

: :

« Modicæ fidei. » Marci, iv, 40 : Quid « Modicæ fidei. » Marci, iv, 40 : Quid timidi estis? necdum habetis fidem? Luc. timidi estis? necdum habetis fidem? Luc. vIII, 25: Ubi est fides vestra? Matth. vIII, 25: Ubi est fides vestra? Matth. XIV, 31 Modicæ fidei, quare dubitasti? XIV, 31 Modicæ fidei, quare dubitasti?

« Tunc surgens imperavit ventis, « Tunc surgens imperavit ventis, et mari. » et mari. »

Ecce tempestatis sedatio. Et duo dicit: Ecce tempestatis sedatio. Et duo dicit: primo enim sedat ventos, auferendo primo enim sedat ventos, auferendo causam tempestatis: et secundo, imperat causam tempestatis: et secundo, imperat mari tamquam tempestatis subjecto et mari tamquam tempestatis subjecto et loco. Luc. VIII, 24: Surgens increpavit loco. Luc. VIII, 24: Surgens increpavit ventum, et tempestatem aquæ, et cessa- ventum, et tempestatem aquæ, et cessa- vit. Marc. iv, 39: Et exsurgens commi- vit. Marc. iv, 39: Et exsurgens commi- natus est vento, et dixit mari: Tace, ob- natus est vento, et dixit mari: Tace, ob-

20 20

IN EVANG. MATTHÆÆI, VIII-26, 27. IN EVANG. MATTHÆÆI, VIII-26, 27.

mutesce. Et cessavit ventus. Job, xxxvш, mutesce. Et cessavit ventus. Job, xxxvш, 8 et seq. Quis conclusit ostiis mare, 8 et seq. Quis conclusit ostiis mare, quando erumpebat quasi de vulva pro- quando erumpebat quasi de vulva pro- cedens: cum ponerem nubem vestimen- cedens: cum ponerem nubem vestimen- tum ejus, et caligine illud quasi pannis tum ejus, et caligine illud quasi pannis infantiæ obvolverem ? Circumdedi illud infantiæ obvolverem ? Circumdedi illud terminis meis, et posui vectem et ostia, terminis meis, et posui vectem et ostia, et dixi: Usque huc venies, et non pro- et dixi: Usque huc venies, et non pro- cedes amplius, et hic confringes tumen- cedes amplius, et hic confringes tumen- tes fluctus tuos. Eccli. XLIII, 25: In ser- tes fluctus tuos. Eccli. XLIII, 25: In ser- mone ejus siluit ventus. mone ejus siluit ventus.

« Et facta est tranquillitas magna. » « Et facta est tranquillitas magna. »

Ecce tranquillitatis perfectio. Tob. 111, Ecce tranquillitatis perfectio. Tob. 111, 22: Post tempestatem tranquillum facis, 22: Post tempestatem tranquillum facis, et post lacrymationem et fletum, exsulta- et post lacrymationem et fletum, exsulta- tionem infundis. Dicit autem Aristote- tionem infundis. Dicit autem Aristote- les, quod « serenum est quies in les, quod « serenum est quies in « aere, et tranquillum quies in mari: » « aere, et tranquillum quies in mari: » et secundum hoc ad magnitudinem mi- et secundum hoc ad magnitudinem mi- raculi facit, quod tam cito magna quies raculi facit, quod tam cito magna quies facta est. Quia, sicut dicit Plato, « ces- facta est. Quia, sicut dicit Plato, « ces- «sante violenter movente in humido «sante violenter movente in humido « aeris et aquæ, non statim cessat mo- « aeris et aquæ, non statim cessat mo- «tus: quia violentia et impetus primi «tus: quia violentia et impetus primi «< moventis manet in humido: nec cessat «< moventis manet in humido: nec cessat « motus, nisi violentia cessaverit. >> « motus, nisi violentia cessaverit. >> Isa. LI, 10: Posuisti maris profundum Isa. LI, 10: Posuisti maris profundum viam, ut transirent liberati. Isa. LXIII, viam, ut transirent liberati. Isa. LXIII, 13: Eduxit eos per abyssos, quasi equum 13: Eduxit eos per abyssos, quasi equum in deserto non impingentem. in deserto non impingentem.

« Porro homines mirati sunt, di- « Porro homines mirati sunt, di- centes: Qualis est hic, quia venti et centes: Qualis est hic, quia venti et mare obediunt ei? »> mare obediunt ei? »>

Hic ponit miraculi hujus effectum et Hic ponit miraculi hujus effectum et fructum. Et tangit duo: admirationem fructum. Et tangit duo: admirationem videlicet, et fidem, licet imperfectam. videlicet, et fidem, licet imperfectam. De admiratione dicit: De admiratione dicit:

« Porro homines mirati sunt, etc. » « Porro homines mirati sunt, etc. »

Et quæritur, qui homines: quia non Et quæritur, qui homines: quia non erant turbæ in navi, quas reliquerat, sed erant turbæ in navi, quas reliquerat, sed tantum discipuli ? tantum discipuli ?

Ad hoc dici potest, quia ipsi disci- Ad hoc dici potest, quia ipsi disci-

403 403

puli bene homines hic dicuntur, quia puli bene homines hic dicuntur, quia adhuc humana de Christo senserunt. adhuc humana de Christo senserunt. I ad Corinth. In, 3 Nonne carnales I ad Corinth. In, 3 Nonne carnales estis, et secundum hominem ambulatis ? estis, et secundum hominem ambulatis ? Posset etiam dici, quod nautæ, qui ista Posset etiam dici, quod nautæ, qui ista viderunt, hic homines appellantur, nisi viderunt, hic homines appellantur, nisi forte diceretur ipsos discipulos nautica forte diceretur ipsos discipulos nautica arte fuisse præditos, qui piscatores fue- arte fuisse præditos, qui piscatores fue- runt. Potest etiam dici, quod stagnum runt. Potest etiam dici, quod stagnum Genesareth fuit in quo navigaverunt, Genesareth fuit in quo navigaverunt, nec tantæ latitudinis est, quin a ripa na- nec tantæ latitudinis est, quin a ripa na- ves videri possint: et illi considerantes ves videri possint: et illi considerantes quod tam subito omnia quieverunt, et quod tam subito omnia quieverunt, et Jesum videntes surgere, et imperare Jesum videntes surgere, et imperare mirati sunt. Job, 1x, 10: Facit magna, mirati sunt. Job, 1x, 10: Facit magna, et incomprehensibilia, et mirabilia, quo- et incomprehensibilia, et mirabilia, quo- rum non est numerus. Eccli. XLIII, 27: rum non est numerus. Eccli. XLIII, 27: Illic, hoc est, in mari, præclara opera, Illic, hoc est, in mari, præclara opera, Dei scilicet, et mirabilia. Dei scilicet, et mirabilia.

« Dicentes: Qualis est hic? >> « Dicentes: Qualis est hic? >>

Sicut supra diximus: Licet admiratio Sicut supra diximus: Licet admiratio non sit fides, tamen ducit ad fidem po- non sit fides, tamen ducit ad fidem po- tentiæ divinæ. Et ideo isti dicunt: Qua- tentiæ divinæ. Et ideo isti dicunt: Qua- lis est hic? hoc est, ultra hominem est, lis est hic? hoc est, ultra hominem est, qualis autem nesciunt: licet ergo non- qualis autem nesciunt: licet ergo non- dum cognoverunt quia Deus est, eo quod dum cognoverunt quia Deus est, eo quod etiam homines divini miracula faciunt, etiam homines divini miracula faciunt, tamen jam confitentur quia ultra homi- tamen jam confitentur quia ultra homi-

nem est. nem est.

Et subjungunt rationem : « Quia Et subjungunt rationem : « Quia venti, »in aere, « et mare obediunt ei. » venti, »in aere, « et mare obediunt ei. » Omnis enim creatura sensum habet na- Omnis enim creatura sensum habet na-

turalem, quo imperium percipit et per- turalem, quo imperium percipit et per- ficit Creatoris, quamvis in se sit insensi- ficit Creatoris, quamvis in se sit insensi- bilis. Et ideo distinguit Isaac Philoso- bilis. Et ideo distinguit Isaac Philoso- phus sensus naturales et animales: et phus sensus naturales et animales: et dat sensus naturales etiam insensibili- dat sensus naturales etiam insensibili- bus. Marc. IV, 40: Timuerunt timore bus. Marc. IV, 40: Timuerunt timore magno, et dicebant ad alterutrum: Quis, magno, et dicebant ad alterutrum: Quis, putas, est iste, quia et ventus et mare putas, est iste, quia et ventus et mare obediunt ei? Luc. VIII, 25: Qui timentes, obediunt ei? Luc. VIII, 25: Qui timentes, mirati sunt ad invicem, dicentes: Quis, mirati sunt ad invicem, dicentes: Quis, putas, est hic, quia et ventis el mari im- putas, est hic, quia et ventis el mari im- perat, et obediunt ei? perat, et obediunt ei?

Sub eisdem autem divisionibus eis- Sub eisdem autem divisionibus eis- dem concordantiis facile est ista expo- dem concordantiis facile est ista expo- nere moraliter: si flatus est suggestio nere moraliter: si flatus est suggestio

28 28

406 406

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

dæmonum, mare autem turbatum et dæmonum, mare autem turbatum et amarum et inquietum, cor hominis: vel amarum et inquietum, cor hominis: vel sæculum præsens esse dicatur, quod est sæculum præsens esse dicatur, quod est hoc mare magnum et spatiosum mani- hoc mare magnum et spatiosum mani- bus illic reptilia quorum non est nu- bus illic reptilia quorum non est nu- merus. Navicula autem vel gratia, vel merus. Navicula autem vel gratia, vel poenitentia, vel hominis mensa accipia- poenitentia, vel hominis mensa accipia- tur, in qua Christus est per fidem et inha- tur, in qua Christus est per fidem et inha- bitantem gratiam, Apostoli per doctrinam bitantem gratiam, Apostoli per doctrinam et exemplum suscitatio Domini per de- et exemplum suscitatio Domini per de- votionem spiritualiter efficitur. Et hujus- votionem spiritualiter efficitur. Et hujus- modi facere adaptationes est facile, etc. modi facere adaptationes est facile, etc.

« Et cum venisset (Jesus) trans « Et cum venisset (Jesus) trans fretum in regionem Gerasenorum. » fretum in regionem Gerasenorum. »

Postquam perfecit confirmationem Postquam perfecit confirmationem discipulorum in periculis mundi, et ere- discipulorum in periculis mundi, et ere- xit confidentiam eorum de virtute xit confidentiam eorum de virtute Christi, ostendit hic confirmationem Christi, ostendit hic confirmationem eorumdem contra nequitias invisibiles eorumdem contra nequitias invisibiles dæmonum. Et quia apud carnales prius dæmonum. Et quia apud carnales prius est quod est animale et visibile quam est quod est animale et visibile quam spirituale et invisibile, ideo etiam auctor spirituale et invisibile, ideo etiam auctor ordinat præcedens miraculum ante is- ordinat præcedens miraculum ante is- tud. tud.

Circa vero miraculum istud tria indu- Circa vero miraculum istud tria indu- cuntur hic quorum primum ostendit cuntur hic quorum primum ostendit præsentiam Domini in loco miraculi: præsentiam Domini in loco miraculi: secundum autem ea quæ faciebant ad secundum autem ea quæ faciebant ad miraculi perfectionem, ibi, « Occurre- miraculi perfectionem, ibi, « Occurre- runt ei duo. » Tertium autem de his runt ei duo. » Tertium autem de his quæ a miraculo sunt causata, ibi, y. 33: quæ a miraculo sunt causata, ibi, y. 33: «< Pastores autem fugerunt. » «< Pastores autem fugerunt. » De primo horum dicit: De primo horum dicit:

« Cum venisset Jesus, etc. >> « Cum venisset Jesus, etc. >>

Ut Salvator, omnibus apportans sa- Ut Salvator, omnibus apportans sa- lutis effectum, et ubique invisibilem sa- lutis effectum, et ubique invisibilem sa- lutem ex visibili ostendens. « Trans lutem ex visibili ostendens. « Trans fretum, » hoc est, ultra stagnum, « in re- fretum, » hoc est, ultra stagnum, « in re- gionem Gerasenorum, « ubi erant præ- gionem Gerasenorum, « ubi erant præ-

sentes isti dæmoniaci. sentes isti dæmoniaci.

Sed quæritur, quare non fecit absens Sed quæritur, quare non fecit absens ista miracula, cum hoc magis fuisset ista miracula, cum hoc magis fuisset

1 Psal. CII, 25. 1 Psal. CII, 25.

potentiæ divinæ ostensivum ? Unde, potentiæ divinæ ostensivum ? Unde, Joan. IV, 48, culpavit regulum, quia non Joan. IV, 48, culpavit regulum, quia non credidit quod absens posset præstare sa- credidit quod absens posset præstare sa- lutem. lutem.

Ad hoc dicendum, quod si absens fe- Ad hoc dicendum, quod si absens fe- cisset miraculum, fuisset ab infidelibus cisset miraculum, fuisset ab infidelibus et ab his qui imperfectæ erant fidei, non et ab his qui imperfectæ erant fidei, non sibi attributum et ideo ut manuducens sibi attributum et ideo ut manuducens nostram infirmitatem, et paulatim in- nostram infirmitatem, et paulatim in- struens, fecit præsens, ut doceret sibi struens, fecit præsens, ut doceret sibi inesse potentiam et sic manuductos inesse potentiam et sic manuductos aliquando elevavit altius, curans aliquos aliquando elevavit altius, curans aliquos absens, ita tamen quod verbum curatio- absens, ita tamen quod verbum curatio- nis præsentes audirent: ne casu, et non nis præsentes audirent: ne casu, et non per ipsum putaretur factum esse mira- per ipsum putaretur factum esse mira- culum. culum.

« Occurrerunt ei duo habentes dæ- « Occurrerunt ei duo habentes dæ- monia. » monia. »

Hic ponit ea quæ ad miraculi exi- Hic ponit ea quæ ad miraculi exi- guntur perfectionem: et quia miracula guntur perfectionem: et quia miracula duo sunt, scilicet liberatio dæmonia- duo sunt, scilicet liberatio dæmonia- corum, et submersio porcorum, et corum, et submersio porcorum, et unum sequitur ad alterum, ideo duo hic unum sequitur ad alterum, ideo duo hic dicuntur unum, quod est liberatio dæ- dicuntur unum, quod est liberatio dæ- moniacorum: secundum autem est sub- moniacorum: secundum autem est sub- mersio porcorum ibi, y. 32: « At illi mersio porcorum ibi, y. 32: « At illi

exeuntes. » exeuntes. »

In primo horum tria dicuntur: quo- In primo horum tria dicuntur: quo- rum primum est dæmoniacorum occur- rum primum est dæmoniacorum occur- sus, secundum descriptio, et tertium sus, secundum descriptio, et tertium clamor. Et hæc patent in littera. clamor. Et hæc patent in littera.

De primo dicit occursum, numerum, De primo dicit occursum, numerum, et miseriam. et miseriam.

Occursum tangit, dicens: Occursum tangit, dicens:

« Occurrerunt ei. » « Occurrerunt ei. »

Nec est putandum, quod occurrerunt Nec est putandum, quod occurrerunt ei ad nocendum, vel invadendum, sicut ei ad nocendum, vel invadendum, sicut occurrerunt aliis: quia etiamsi non esset occurrerunt aliis: quia etiamsi non esset Deus, tantæ sanctitati occurrere non au- Deus, tantæ sanctitati occurrere non au- derent, sed potius cum isti nullum pro derent, sed potius cum isti nullum pro se interpellantem, nullum etiam habe- se interpellantem, nullum etiam habe- rent adducentem, Dominus voluit quod rent adducentem, Dominus voluit quod ipsimet sibi occurrerent: et ipse in ea- ipsimet sibi occurrerent: et ipse in ea-

IN EVANG. MATTHÆI, VIII-28. IN EVANG. MATTHÆI, VIII-28.

407 407

dem via se ponens occurrit illis, quia monia, » cum potius dæmonia habuerint dem via se ponens occurrit illis, quia monia, » cum potius dæmonia habuerint copiosus est in misericordia. copiosus est in misericordia.

<< Duo. » << Duo. »

Ecce numerus eorum. Et videtur esse Ecce numerus eorum. Et videtur esse contrarium, quia, Marci, v, 2, et Luc. contrarium, quia, Marci, v, 2, et Luc. VII, 27, non dicitur fuisse nisi unus. Et VII, 27, non dicitur fuisse nisi unus. Et hoc solvit Augustinus, quod in veritate hoc solvit Augustinus, quod in veritate duo erant, sed unus clarior alio: et alter duo erant, sed unus clarior alio: et alter videbatur quasi adhærens alteri. Et ideo videbatur quasi adhærens alteri. Et ideo de uno faciunt Marcus et Lucas mentio- de uno faciunt Marcus et Lucas mentio-

nem. nem.

« Habentes dæmonia. >> « Habentes dæmonia. >>

Ecce miseria. Dicit autem pluraliter Ecce miseria. Dicit autem pluraliter « dæmonia, » quia sicut dicunt Marcus, « dæmonia, » quia sicut dicunt Marcus, v, 9, et Lucas, VIII, 30, multa dæmonia v, 9, et Lucas, VIII, 30, multa dæmonia ingressa fuerant in eos: ita quod cum ingressa fuerant in eos: ita quod cum quæreretur nomen dæmonis, dixerunt: quæreretur nomen dæmonis, dixerunt: Legio mihi nomen est, quia multi su- Legio mihi nomen est, quia multi su- mus. Et hoc quidem dixit unus: et forte mus. Et hoc quidem dixit unus: et forte de illo solo loquuntur alii Marcus et de illo solo loquuntur alii Marcus et Lucas. Utrum autem secundus etiam ha- Lucas. Utrum autem secundus etiam ha- buit multa dæmonia, non habetur nisi ex buit multa dæmonia, non habetur nisi ex conjecturis quia probabile est non ha- conjecturis quia probabile est non ha- buisse nisi unum: et ideo alios Evange- buisse nisi unum: et ideo alios Evange- listas de eo mentionem non fecisse. listas de eo mentionem non fecisse.

Dæmonium autem latinum non est, sed Dæmonium autem latinum non est, sed in græco daiwy idem est quod intelle- in græco daiwy idem est quod intelle- ctus. Et dæmonium, sicut dicit Remi- ctus. Et dæmonium, sicut dicit Remi- gius, est collectivum dæmonum, sicut gius, est collectivum dæmonum, sicut populus est collectivum hominum. Alii populus est collectivum hominum. Alii autem dicunt, quod dæmonium est quasi autem dicunt, quod dæmonium est quasi denominativum (alias, denominatum) denominativum (alias, denominatum) a dæmone : et cum græci secundum a dæmone : et cum græci secundum Platonem dividant dæmones in calodæ- Platonem dividant dæmones in calodæ- mones et cacodæmones, nos accipimus mones et cacodæmones, nos accipimus dæmonem pro malo dæmone semper: et dæmonem pro malo dæmone semper: et tunc est apud nos in usu significationis tunc est apud nos in usu significationis idem quod nequam intellectuale. Et hoc idem quod nequam intellectuale. Et hoc ulterius transferentes dicimus: nequam ulterius transferentes dicimus: nequam spirituale, sicut dicit Apostolus, ad Ephes. spirituale, sicut dicit Apostolus, ad Ephes. vi, 12: Contra spiritualia nequitiæ, in vi, 12: Contra spiritualia nequitiæ, in

cœlestibus. cœlestibus.

Quod autem dicit: «Habentes dæ- Quod autem dicit: «Habentes dæ-

1 Cf. explanationem ŷ. 16 istius capituli. 1 Cf. explanationem ŷ. 16 istius capituli.

istos homines, hoc modo intelligitur, istos homines, hoc modo intelligitur, quo spirituale habetur a corporali, sicut quo spirituale habetur a corporali, sicut corpus dicitur habere animam. In omni- corpus dicitur habere animam. In omni- bus autem talibus spirituale habitum bus autem talibus spirituale habitum movet, et regit corpus, et continet : movet, et regit corpus, et continet : et ita est hic. Dæmones enim movebant, et ita est hic. Dæmones enim movebant, et regebant istos, et continebant infra et regebant istos, et continebant infra terminos suæ potestatis. terminos suæ potestatis.

Si autem quæritur, qualiter tot dæmo- Si autem quæritur, qualiter tot dæmo- nes poterant esse in uno corpore ? nes poterant esse in uno corpore ? Quæstio est absurda: quia loco non cir- Quæstio est absurda: quia loco non cir- cumsrcibuntur et operari poterant in cumsrcibuntur et operari poterant in uno corpore etiam multo plures eo modo uno corpore etiam multo plures eo modo quo superius determinatum est in isto quo superius determinatum est in isto eodem capitulo '. Unde, Luc. VIII, 32, et eodem capitulo '. Unde, Luc. VIII, 32, et Marc. v, 13, dicitur quod porci, quos Marc. v, 13, dicitur quod porci, quos præcipitabant, erant legio et circa duo præcipitabant, erant legio et circa duo millia. Legio autem consuevit ab anti- millia. Legio autem consuevit ab anti- quis appellari, quod sex millia sexcentos quis appellari, quod sex millia sexcentos sexaginta sex in armis habebat. Luc. sexaginta sex in armis habebat. Luc. VIII, 2, etiam dicitur, quod septem dæ- VIII, 2, etiam dicitur, quod septem dæ- monia exierant de Maria Magdalena. monia exierant de Maria Magdalena. Infra etiam, XII, 45, dicitur, quod dæmon Infra etiam, XII, 45, dicitur, quod dæmon aliquando assumit septem alios spiritus aliquando assumit septem alios spiritus secum nequiores se, et intrantes, scilicet in secum nequiores se, et intrantes, scilicet in hominem, habitant ibi. Nec intelliguntur hominem, habitant ibi. Nec intelliguntur septem fuisse per numerum subjectorum, septem fuisse per numerum subjectorum, quia nulla esset ratio : sed potius septem quia nulla esset ratio : sed potius septem per numerum malitiarum, sicut exponit per numerum malitiarum, sicut exponit Gregorius: « Princeps autem unius vitii Gregorius: « Princeps autem unius vitii « in legione dænionum non est sine sibi « in legione dænionum non est sine sibi « subjectis dæmonibus. » Et ideo proba- « subjectis dæmonibus. » Et ideo proba- bile est, quod raro in obsesso homine sit bile est, quod raro in obsesso homine sit unus dæmon, sed semper plures: et hoc unus dæmon, sed semper plures: et hoc significatur, Marc. v, 2, ubi dicitur, significatur, Marc. v, 2, ubi dicitur, quod occurrit ei de monumentis homo in quod occurrit ei de monumentis homo in spiritu immundo, qui tamen postea le- spiritu immundo, qui tamen postea le- gionem dæmonum sub se habere dictus gionem dæmonum sub se habere dictus est: quia tota illa legio uni principi si- est: quia tota illa legio uni principi si- gnificatur fuisse subjecta. gnificatur fuisse subjecta.

« De monumentis exeuntes, sævi « De monumentis exeuntes, sævi nimis, ita ut nemo posset transire per nimis, ita ut nemo posset transire per viam illam. » viam illam. »

Hic ponit horum dæmoniacorum de- Hic ponit horum dæmoniacorum de-

408 408

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

scriptionem. Et describit a tribus: ab ha- scriptionem. Et describit a tribus: ab ha- bitatione, a sævitia, a violentia. bitatione, a sævitia, a violentia.

Ab habitatione, cum dixit: Ab habitatione, cum dixit:

« De monumentis exeuntes. » « De monumentis exeuntes. »

Monumenta autem dicuntur cryptæ Monumenta autem dicuntur cryptæ subterraneæ, in quibus jacebant busta subterraneæ, in quibus jacebant busta mortuorum et ibi propter spurcitiam mortuorum et ibi propter spurcitiam mortuorum, et similitudinem damnatio- mortuorum, et similitudinem damnatio- nis eorum qui infideles obierant, con- nis eorum qui infideles obierant, con- gruum et similem inferno locum dæmo- gruum et similem inferno locum dæmo- nes habebant, forte a Deo ordinante: ut nes habebant, forte a Deo ordinante: ut ex hoc malos instrueret, qui opera ibi ex hoc malos instrueret, qui opera ibi sepultorum exercebant, ut a malis resi- sepultorum exercebant, ut a malis resi- piscerent, ne habitatio tam malignorum piscerent, ne habitatio tam malignorum efficerentur dæmoniorum. Marcus autem efficerentur dæmoniorum. Marcus autem et Lucas dicunt eos habuisse in monu- et Lucas dicunt eos habuisse in monu- mentis domicilium ', et die ac nocte mentis domicilium ', et die ac nocte currere in montibus clamantes et conci- currere in montibus clamantes et conci- dentes se lapidibus: et forte quando ul- dentes se lapidibus: et forte quando ul- tra modum fatigati erant, divertebant ad tra modum fatigati erant, divertebant ad monumenta, et alio tempore agitabantur monumenta, et alio tempore agitabantur

in montibus et desertis. in montibus et desertis.

« Sævi nimis. >> « Sævi nimis. >>

Ecce descriptio a sævitia: quia sævie- Ecce descriptio a sævitia: quia sævie- bant in (alias, intra) se, et in alios. Unde, bant in (alias, intra) se, et in alios. Unde, Marc. v, 3, et Luc. VIII, 29, dicunt eos Marc. v, 3, et Luc. VIII, 29, dicunt eos sæpe rupisse catenas, et compedes com- sæpe rupisse catenas, et compedes com- minuisse, et a nullo domari potuisse : et minuisse, et a nullo domari potuisse : et hoc fuit ex duabus virtutibus simul con- hoc fuit ex duabus virtutibus simul con- currentibus, una quidem dæmonis, de currentibus, una quidem dæmonis, de qua dicitur, Job, XLI, 24: Non est super qua dicitur, Job, XLI, 24: Non est super terram potestas quæ comparetur ei, qui terram potestas quæ comparetur ei, qui factus est ut nullum timeret. Alia au- factus est ut nullum timeret. Alia au- tem fuit quasi instrumentalis ad istam : tem fuit quasi instrumentalis ad istam : quia ex cholerico in cholericis incen- quia ex cholerico in cholericis incen- sis conturbabat istos: et hæc spiritus sis conturbabat istos: et hæc spiritus acuunt et organa, et virtutem etiam acuunt et organa, et virtutem etiam in valde debili corpore multiplicant, in valde debili corpore multiplicant, sicut apparet aliquando in jam mo- sicut apparet aliquando in jam mo- rituris insanientibus, qui contra im- rituris insanientibus, qui contra im- petum duorum, aut trium se tenentium petum duorum, aut trium se tenentium aliquando surgunt violenter. Apocal. aliquando surgunt violenter. Apocal. XII, 12, propter hoc dicitur: Væ terræ XII, 12, propter hoc dicitur: Væ terræ

Cf. iterum Marc. v, 3, et Luc. VIII, 27. Cf. iterum Marc. v, 3, et Luc. VIII, 27.

et mari, quia descendit diabolus ad vos, et mari, quia descendit diabolus ad vos, habens iram magnam. habens iram magnam.

« Ita ut nemo posset transire per « Ita ut nemo posset transire per viam illam. » viam illam. »

Ecce violentia, quam transeuntibus Ecce violentia, quam transeuntibus inferebant: diaboli enim voluntas sem- inferebant: diaboli enim voluntas sem- per est ad nocendum et si aliquando per est ad nocendum et si aliquando prosit temporaliter, hoc non facit, nisi ut prosit temporaliter, hoc non facit, nisi ut postea amplius noceat. Isa. x, 7 : Ad postea amplius noceat. Isa. x, 7 : Ad conterendum erit cor ejus, et ad interne- conterendum erit cor ejus, et ad interne- cionem gentium non paucarum. Simile cionem gentium non paucarum. Simile quid legitur, Act. xix, 16, quod insiliens quid legitur, Act. xix, 16, quod insiliens homo in quo erat dæmonium pessimum, homo in quo erat dæmonium pessimum, scilicet in septem exorcistas Sceva Judæi scilicet in septem exorcistas Sceva Judæi filios, et dominatus amborum, invaluit filios, et dominatus amborum, invaluit contra eos, ita ut nudi et vulnerati effu- contra eos, ita ut nudi et vulnerati effu- gerent de domo illa. gerent de domo illa.

« Et ecce clamaverunt, dicentes : « Et ecce clamaverunt, dicentes :

Quid nobis et tibi, Jesu, Fili Dei? Quid nobis et tibi, Jesu, Fili Dei? Venisti huc ante tempus torquere Venisti huc ante tempus torquere nos? >> nos? >>

Hic describuntur a clamore. Et per Hic describuntur a clamore. Et per hoc quod dicit, hoc quod dicit,

« Clamaverunt, » « Clamaverunt, »

Notat dæmonum malignam incitatio- Notat dæmonum malignam incitatio- nem ad confusos, et quasi sine intellectu nem ad confusos, et quasi sine intellectu clamores. Propter quod et alii duo Evan- clamores. Propter quod et alii duo Evan- gelistæ dicunt, quod die ac nocte clama- gelistæ dicunt, quod die ac nocte clama- bant in montibus. Hic autem plenos bono bant in montibus. Hic autem plenos bono intellectu proferebant sermones, dolentes intellectu proferebant sermones, dolentes quod malignitatis eorum tempus erat fi- quod malignitatis eorum tempus erat fi- nitum. nitum.

Unde tria dicuntur: quorum primum Unde tria dicuntur: quorum primum est, quod allegant se nihil commune ha- est, quod allegant se nihil commune ha- bere cum Domino, sicut cum omnibus bere cum Domino, sicut cum omnibus aliis in peccato natis habuerunt : secun- aliis in peccato natis habuerunt : secun- dum autem est, quod ex hoc profitentur dum autem est, quod ex hoc profitentur potestatem torquendi eos esse in Domi- potestatem torquendi eos esse in Domi- no tertium est, quod petunt quemdam no tertium est, quod petunt quemdam

29 29

IN EVANG. MATTHÆI, VIII-29, 30. IN EVANG. MATTHÆI, VIII-29, 30.

409 409

minoris malitiæ sibi concedi effectum. Et intelligi potest: ante tempus videlicet minoris malitiæ sibi concedi effectum. Et intelligi potest: ante tempus videlicet

hæc patent in littera. hæc patent in littera.

De primo dicunt : De primo dicunt :

«Quid nobis, et tibi, » «Quid nobis, et tibi, »

Supple, commune est, Supple, commune est, «Jesu, Fili Dei ? »> «Jesu, Fili Dei ? »>

Quasi dicerent: Nihil. II ad Corinth. Quasi dicerent: Nihil. II ad Corinth. v1, 15 Quæ conventio Christi ad Belial? v1, 15 Quæ conventio Christi ad Belial? et per hoc dicere voluerunt, quod de re- et per hoc dicere voluerunt, quod de re- gno eorum non deberet se intromittere gno eorum non deberet se intromittere Dominus. Sed mentita est iniquitas sibi, Dominus. Sed mentita est iniquitas sibi, quia regnum Christi fuit: dæmones au- quia regnum Christi fuit: dæmones au- tem erant tyranni invasores: quod ta- tem erant tyranni invasores: quod ta- men peccatis exigentibus juste permisit men peccatis exigentibus juste permisit Dominus ad punitionem malorum et pro- Dominus ad punitionem malorum et pro- bationem electorum. Quod autem dicunt: bationem electorum. Quod autem dicunt: « Fili Dei » et Lucas dicit, iv, 34, dæ- « Fili Dei » et Lucas dicit, iv, 34, dæ- monium immundum dixisse : Scio te quis monium immundum dixisse : Scio te quis sis, Sanctus Dei, ut dicit Ambrosius, sis, Sanctus Dei, ut dicit Ambrosius, << secundum opinionem dixisse intelligun- << secundum opinionem dixisse intelligun- << tur quæ orta fuit ex conjecturis et ta- << tur quæ orta fuit ex conjecturis et ta- «<lem scientiam conjecturalem habuerunt, «<lem scientiam conjecturalem habuerunt, « et non certam scientiam. » Quia dicit « et non certam scientiam. » Quia dicit Apostolus, I ad Corinth. 11, 8, quod si Apostolus, I ad Corinth. 11, 8, quod si cognovissent, numquam Dominum gloriæ cognovissent, numquam Dominum gloriæ crucifixissent, hoc est, crucifigi persuasis- crucifixissent, hoc est, crucifigi persuasis- sent. Unde, supra, IV, 3 et seq., omnis sent. Unde, supra, IV, 3 et seq., omnis tentatio Satanæ composita fuit, et alteram tentatio Satanæ composita fuit, et alteram partem semper habuit explorationis. Di- partem semper habuit explorationis. Di- xit enim semper: Si Filius Dei es, etc. xit enim semper: Si Filius Dei es, etc.

«Venisti ante tempus torquere nos.» «Venisti ante tempus torquere nos.»

Ecce secundum, quod (alias, quo) pro- Ecce secundum, quod (alias, quo) pro- fitetur potestatem et attende, quod re- fitetur potestatem et attende, quod re- putant se torqueri, si compellantur ces- putant se torqueri, si compellantur ces- sare a nocendo. Unde Marcus et Lucas sare a nocendo. Unde Marcus et Lucas dicunt, quod rogaverunt eum, ne mitte- dicunt, quod rogaverunt eum, ne mitte- ret eos in abyssum, ubi tentare non pos- ret eos in abyssum, ubi tentare non pos- sent, et nocere hominibus. Et hic dicunt: sent, et nocere hominibus. Et hic dicunt: « Ante tempus. » Quod duobus modis « Ante tempus. » Quod duobus modis

1 II Petr. II, 4: Si Deus angelis peccantibus 1 II Petr. II, 4: Si Deus angelis peccantibus non pepercit, sed rudentibus inferni detractos in non pepercit, sed rudentibus inferni detractos in tartarum tradidit cruciandos, in judicium reser. tartarum tradidit cruciandos, in judicium reser.

tentationi deputatum, quod est usque ad tentationi deputatum, quod est usque ad judicium quia, sicut dicitur, II Petr. 11, judicium quia, sicut dicitur, II Petr. 11, 4, rudentibus inferni detracti sunt de coelo 4, rudentibus inferni detracti sunt de coelo in hunc caliginosum aerem, in locum ten- in hunc caliginosum aerem, in locum ten- tationis reservati usque ad diem judicii, tationis reservati usque ad diem judicii, quando in abyssum inferni cum omnibus quando in abyssum inferni cum omnibus suis condemnabuntur . Vel, « ante tem- suis condemnabuntur . Vel, « ante tem- pus» passionis Christi, quando ex Scrip- pus» passionis Christi, quando ex Scrip- turis cognoverunt a parte potestatis se fo- turis cognoverunt a parte potestatis se fo- re casuros. Unde, Apocal. xi, 12, dicitur re casuros. Unde, Apocal. xi, 12, dicitur draco habere iram magnam, sciens quod draco habere iram magnam, sciens quod modicum tempus habet: licet enim esset modicum tempus habet: licet enim esset longum, tamen appetitus suæ malignita- longum, tamen appetitus suæ malignita- tis reputat modicum. tis reputat modicum.

« Erat autem non longe ab illis grex « Erat autem non longe ab illis grex multorum porcorum pascens. » multorum porcorum pascens. »

Istud est tertium, ubi ponuntur preces Istud est tertium, ubi ponuntur preces permittendi sibi effectum minoris mali- permittendi sibi effectum minoris mali- tiæ. tiæ.

Et dicit tria primo enim facit paren- Et dicit tria primo enim facit paren- thesim interponendo de grege porcorum, thesim interponendo de grege porcorum, ut locum habeant sequentia: secundo, ut locum habeant sequentia: secundo, innuitur dæmonum infirmitas: et tertio, innuitur dæmonum infirmitas: et tertio, malitia. malitia.

De primo dicit : De primo dicit :

« Erat autem non longe ab illis grex « Erat autem non longe ab illis grex porcorum multorum pascens. » porcorum multorum pascens. »

Quia sicut Marcus et Lucas dicunt, Quia sicut Marcus et Lucas dicunt, erant amplius quam duo millia. erant amplius quam duo millia.

Sed quæritur, unde venerunt porci, Sed quæritur, unde venerunt porci, cum porcus sit animal immundum secun- cum porcus sit animal immundum secun- dum legem ad nullum usum Judæorum? dum legem ad nullum usum Judæorum? Sed huic objectioni occurrit Glossa Hiero- Sed huic objectioni occurrit Glossa Hiero- nymi, dicens quod Gerasa civitas est nymi, dicens quod Gerasa civitas est Arabiæ, non longe a monte Galaad, ubi Arabiæ, non longe a monte Galaad, ubi Jacob et Laban fœdus percusserunt Jacob et Laban fœdus percusserunt et non longe a stagno Tiberiadis, in quo et non longe a stagno Tiberiadis, in quo porci sunt præcipitati et ibi Arabes ha- porci sunt præcipitati et ibi Arabes ha- bitabant, qui porcum comederunt. bitabant, qui porcum comederunt.

vari, etc. vari, etc.

2 Cf, Genes. xxx1, 48. 2 Cf, Genes. xxx1, 48.

2 2

: :

30 30

31 31

410 410

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

« Dæmones autem rogabant eum « Dæmones autem rogabant eum dicentes: " dicentes: "

Ecce infirmitas dæmonum, quod etiam Ecce infirmitas dæmonum, quod etiam in irrationale, et immundum, et mon- in irrationale, et immundum, et mon- struosum animal potestatem non habent struosum animal potestatem non habent nisi permissi. Simile, Job, 1, 11: Extende nisi permissi. Simile, Job, 1, 11: Extende paululum manum tuam, et tange cuncta paululum manum tuam, et tange cuncta quæ possidet, hoc est, trade mihi pote- quæ possidet, hoc est, trade mihi pote- statem. I ad Corinth. v, 5: Tradere statem. I ad Corinth. v, 5: Tradere hujusmodi Satanæ in interitum carnis, hujusmodi Satanæ in interitum carnis, ut spiritus salvus sit in die Domini nostri ut spiritus salvus sit in die Domini nostri

Jesu Christi. Jesu Christi.

« Si ejicis nos hinc, mitte nos in « Si ejicis nos hinc, mitte nos in gregem porcorum. >> gregem porcorum. >>

Ecce malitia voluntatis. Ecce malitia voluntatis.

Et dicunt duo primo enim ponunt Et dicunt duo primo enim ponunt sub conditione, in quo notant Christi po- sub conditione, in quo notant Christi po- testatem, dicentes : testatem, dicentes :

« Si ejicis non hinc. » « Si ejicis non hinc. »

Quasi dicant Hoc in tua est volunta- Quasi dicant Hoc in tua est volunta- te, quia hoc sæpe Sancti viri fecerunt : et te, quia hoc sæpe Sancti viri fecerunt : et ideo per hoc non certam scientiam de ideo per hoc non certam scientiam de Christo acceperunt. Luc. x1, 20: Si in Christo acceperunt. Luc. x1, 20: Si in digito Dei ejicio dæmonia, profecto per- digito Dei ejicio dæmonia, profecto per- venit in vos regnum Dei. Psal. 1x, 7: venit in vos regnum Dei. Psal. 1x, 7: Inimici defecerunt frameæ in finem, et Inimici defecerunt frameæ in finem, et civitates eorum destruxisti. civitates eorum destruxisti.

« Mitte nos in gregem porcorum. » « Mitte nos in gregem porcorum. »

Quæritur hic, quare petebant mitti in Quæritur hic, quare petebant mitti in porcos potius quam in alia animalia? porcos potius quam in alia animalia?

Dicendum videtur, quod hoc fuit Dei Dicendum videtur, quod hoc fuit Dei dispensatioquia sicut in primis paren- dispensatioquia sicut in primis paren- tibus non potuit accipere diabolus for- tibus non potuit accipere diabolus for- mam animalis quam voluit, sed potius mam animalis quam voluit, sed potius suæ malitiæ congruentem, in qua facile suæ malitiæ congruentem, in qua facile deprehendi posset: ita et nunc non po- deprehendi posset: ita et nunc non po- tuit intrare in animal nisi sibi permis- tuit intrare in animal nisi sibi permis- sum, ex quo congrue instruerentur ho- sum, ex quo congrue instruerentur ho- mines, in quos dæmones acciperent po- mines, in quos dæmones acciperent po- testatem. Animal enim hoc immundum testatem. Animal enim hoc immundum

1 Cf. Levit. XI, 7. 1 Cf. Levit. XI, 7.

´est et monstruosum, capitis non erecti- ´est et monstruosum, capitis non erecti- vum, ut alia animalia. Immundum enim vum, ut alia animalia. Immundum enim est secundum legem 1. Monstruosum au- est secundum legem 1. Monstruosum au- tem, quia componitur ex multis animali- tem, quia componitur ex multis animali- bus secundum convenientiam quam ha- bus secundum convenientiam quam ha- bet cum eis. Dividit enim ungulam cum bet cum eis. Dividit enim ungulam cum ruminantibus, et non ruminat cum ha- ruminantibus, et non ruminat cum ha- bentibus pedem in multa divisum. bentibus pedem in multa divisum. Adhuc, pedem in duo dividit cum his quæ Adhuc, pedem in duo dividit cum his quæ pariunt unum animal, aut raro duo: et pariunt unum animal, aut raro duo: et parit multos fœtus, sicut ea quæ pedem parit multos fœtus, sicut ea quæ pedem in multos dividunt digitos. Adhuc, divi- in multos dividunt digitos. Adhuc, divi- dit ungulam et tamen habet per totam dit ungulam et tamen habet per totam longitudinem ventris mammillas, sicut longitudinem ventris mammillas, sicut canis vel aliud animal in multa dividens canis vel aliud animal in multa dividens pedes. Adhuc, dividit ungulam cum se- pedes. Adhuc, dividit ungulam cum se- pum habentibus: et habet sagimen et non pum habentibus: et habet sagimen et non sepum cum his quæ non ruminant: et sepum cum his quæ non ruminant: et ita componitur ex duobus animalibus, ita componitur ex duobus animalibus, ungulam videlicet dividente in duo, et pe- ungulam videlicet dividente in duo, et pe- dem in multa partiente. Quoad setas au- dem in multa partiente. Quoad setas au- tem accedit ad naturam hiricii : et propter tem accedit ad naturam hiricii : et propter brevitatem colli numquam erigit caput, brevitatem colli numquam erigit caput, sicut aliud animal. Et tradunt Philosophi, sicut aliud animal. Et tradunt Philosophi, quod nullum aliud animal ita sæpe pro- quod nullum aliud animal ita sæpe pro- ducit monstruosos partus, sicut porcus. ducit monstruosos partus, sicut porcus. Adhuc autem, omni tempore est amans Adhuc autem, omni tempore est amans coitum, et tamen cum hoc corrixativum, coitum, et tamen cum hoc corrixativum, et cœni appetitivum semper fœtores et cœni appetitivum semper fœtores spargens, nihil etiam in voce habens de- spargens, nihil etiam in voce habens de- lectationis. Ex quibus omnibus instruit, lectationis. Ex quibus omnibus instruit, quod nisi aliquis porcus efficiatur per quod nisi aliquis porcus efficiatur per malos actus, dæmon in eum potestatem malos actus, dæmon in eum potestatem non accipit. Job, XII, 7 : Nimirum inter- non accipit. Job, XII, 7 : Nimirum inter- roga jumenta, et docebunt te : et volati- roga jumenta, et docebunt te : et volati- lia coli, et indicabunt tibi. lia coli, et indicabunt tibi.

« Et ait illis Ite. At illi exeuntes « Et ait illis Ite. At illi exeuntes abierunt in porcos: et ecce impetu abierunt in porcos: et ecce impetu abiit totus grex per præceps in mare, abiit totus grex per præceps in mare, et mortui sunt in aquis. » et mortui sunt in aquis. »

Hic ponitur secundi miraculi perfectio. Hic ponitur secundi miraculi perfectio. Et tanguntur duo: permissio, cum Et tanguntur duo: permissio, cum dicit «te» et nocumentum dæmo- dicit «te» et nocumentum dæmo-

32 32

83 83

IN EVANG. MATTHÆI, VIII-32, 33, 34. IN EVANG. MATTHÆI, VIII-32, 33, 34.

num, cum dicit : « Et exeuntes abierunt num, cum dicit : « Et exeuntes abierunt in porcos. » in porcos. »

Sed quæritur, quare Dominus permisit Sed quæritur, quare Dominus permisit tale damnum fieri hominibus, quorum tale damnum fieri hominibus, quorum erant porci? erant porci?

Et dicendum, quod magis valuit in- Et dicendum, quod magis valuit in- structio facti quam nocumentum damni structio facti quam nocumentum damni porcorum. Et ideo plus profuit quam no- porcorum. Et ideo plus profuit quam no- cuerit. Intelligitur autem, quod isti etiam cuerit. Intelligitur autem, quod isti etiam alias forte peccaverunt per illicitas acqui- alias forte peccaverunt per illicitas acqui- sitiones et ideo in hoc puniti sunt, in sitiones et ideo in hoc puniti sunt, in quo deliquerunt : et hoc quoad eos, quia quo deliquerunt : et hoc quoad eos, quia miserunt porcos. Quoad Christum autem miserunt porcos. Quoad Christum autem nihil quæstionis habet: quia Domini est nihil quæstionis habet: quia Domini est terra, et plenitudo ejus: orbis terrarum, terra, et plenitudo ejus: orbis terrarum, et universi qui habitant in eo 1. et universi qui habitant in eo 1.

Dicitur autem, quod grex per præceps Dicitur autem, quod grex per præceps gradiebatur in mare, et mortui sunt in gradiebatur in mare, et mortui sunt in aquis, quia voluit Dominus ut sciretur aquis, quia voluit Dominus ut sciretur quod ageretur a dæmonibus. Et cum om- quod ageretur a dæmonibus. Et cum om- nis porcus naturaliter sciat natare in nis porcus naturaliter sciat natare in aquis, eo quod motus natationis in cis aquis, eo quod motus natationis in cis idem est cum motu ambulationis, non idem est cum motu ambulationis, non poterant ita subito submergi, nisi vi dæ- poterant ita subito submergi, nisi vi dæ- monum præcipitati. Et in hoc instruxit monum præcipitati. Et in hoc instruxit Dominus ferocitatem dæmonum ad no- Dominus ferocitatem dæmonum ad no- cendum, ut magis ab hominibus hor- cendum, ut magis ab hominibus hor- reantur. Unde, Habacuc, 1, 7: Horribilis, reantur. Unde, Habacuc, 1, 7: Horribilis, est terribilis et ex semetipsa judicium est terribilis et ex semetipsa judicium et onus ejus egredietur. et onus ejus egredietur.

« Pastores autem fugerunt, et ve- « Pastores autem fugerunt, et ve- nientes in civitatem, nuntiaverunt nientes in civitatem, nuntiaverunt omnia, et de eis qui dæmonia habue- omnia, et de eis qui dæmonia habue-

runt. » runt. »

Hic ponitur effectus miraculi. Hic ponitur effectus miraculi.

Et tanguntur duo: nuntium pastorum, Et tanguntur duo: nuntium pastorum, et admiratio et pavor audientium. et admiratio et pavor audientium. De primo dicit duo fugam videlicet De primo dicit duo fugam videlicet pastorum ex timore, et nuntium. pastorum ex timore, et nuntium.

De primo dicit: « Pastores autem fu- De primo dicit: « Pastores autem fu- gerunt, » humanum aliquid ex ignoran- gerunt, » humanum aliquid ex ignoran- tia passi quia nec potestatem Christi, tia passi quia nec potestatem Christi, nec iras dæmonum localiter fugientes nec iras dæmonum localiter fugientes evadere poterant. evadere poterant.

1 Psal. XXIII, 1. 1 Psal. XXIII, 1.

411 411

« Et venientes. » Duo nuntiant, scili- « Et venientes. » Duo nuntiant, scili- cet submersionem porcorum, et libera- cet submersionem porcorum, et libera- tionem oppressorum a diabolo. Unde di- tionem oppressorum a diabolo. Unde di- cit Venientes in civitatem, » Gerasæ cit Venientes in civitatem, » Gerasæ nomine, « nuntiaverunt omnia » miracu- nomine, « nuntiaverunt omnia » miracu- lum circumstantia, « et de his qui dæmo- lum circumstantia, « et de his qui dæmo- nia habuerant, » hoc est, de liberatione nia habuerant, » hoc est, de liberatione eorum, ut darent eis audaciam exeundi, eorum, ut darent eis audaciam exeundi, ne timerent invadi ab eis. ne timerent invadi ab eis.

« Et ecce tota civitas exiit obviam « Et ecce tota civitas exiit obviam Jesu et viso eo, rogabant ut transiret Jesu et viso eo, rogabant ut transiret a finibus eorum. » a finibus eorum. »

Ponitur effectus in audientibus. Ponitur effectus in audientibus. Et dicuntur tria: primum est honoris : Et dicuntur tria: primum est honoris : secundum, experientiæ miraculi: tertium secundum, experientiæ miraculi: tertium autem timoris. autem timoris.

De primo dicit, quod « tota civitas, » De primo dicit, quod « tota civitas, » hoc est, civitatis nominati (alias, nomina- hoc est, civitatis nominati (alias, nomina- tæ) habitatores, « exciit obviam Jesu, » tæ) habitatores, « exciit obviam Jesu, » eum in hoc honorantes, et prævenientes, eum in hoc honorantes, et prævenientes, ne in civitatem eorum intraret: sciebant ne in civitatem eorum intraret: sciebant enim se esse peccatores, et timebant, ne enim se esse peccatores, et timebant, ne peccatis eorum exigentibus plagarentur peccatis eorum exigentibus plagarentur in aliis, sicut plagaverat in porcis. Luc. in aliis, sicut plagaverat in porcis. Luc. v, 8 Exi a me, quia homo peccator v, 8 Exi a me, quia homo peccator sum, Domine. sum, Domine.

« Et viso eo. >> « Et viso eo. >>

Hoc est, experti eum. Hæc Matthæus Hoc est, experti eum. Hæc Matthæus breviter transit: Marcus autem et Lucas breviter transit: Marcus autem et Lucas diligentius prosequuntur. Quia viderunt diligentius prosequuntur. Quia viderunt liberatos, vestitos, sedentes, et quietos ad liberatos, vestitos, sedentes, et quietos ad pedes Jesu et sic experti sunt poten- pedes Jesu et sic experti sunt poten- tiam Jesu divinam in miraculo: et hæc tiam Jesu divinam in miraculo: et hæc fuit eis causa timoris. fuit eis causa timoris.

« Rogabant ut transiret a finibus eo- « Rogabant ut transiret a finibus eo-

rum. »> rum. »>

Tertium est, quod est timoris, sicut di- Tertium est, quod est timoris, sicut di- ximus. III Reg. xvII, 18: Quid mihi et ximus. III Reg. xvII, 18: Quid mihi et tibi, vir Dei? Ingressus es ad me ut re- tibi, vir Dei? Ingressus es ad me ut re- memorarentur iniquitates meæ, et inter- memorarentur iniquitates meæ, et inter-

34 34

412 412

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ficeres filium meum. Marcus autem et ficeres filium meum. Marcus autem et Lucas dicunt, quod liberati a dæmoni- Lucas dicunt, quod liberati a dæmoni- bus rogaverunt ut cum Jesu irent, et Do- bus rogaverunt ut cum Jesu irent, et Do- minus præcepit ut in domum suam re- minus præcepit ut in domum suam re- vertentes nuntiarent omnibus quanta fe- vertentes nuntiarent omnibus quanta fe- cisset eis Deus et hoc est, quod dicit de cisset eis Deus et hoc est, quod dicit de perfectione miraculi. perfectione miraculi.

Sic ergo experti discipuli potentiam Sic ergo experti discipuli potentiam

Christi super pericula mundi, confirmati Christi super pericula mundi, confirmati sunt contra mundi pressuras : et experti sunt contra mundi pressuras : et experti virtutes suas super spirituales nequitias, virtutes suas super spirituales nequitias, solidati sunt contra dæmonum maligni- solidati sunt contra dæmonum maligni- tates, scientes se Dei virtute protectos tates, scientes se Dei virtute protectos contra persecutiones mundi, et Dei sa- contra persecutiones mundi, et Dei sa- pientia contra insidias inimici. pientia contra insidias inimici.

CAPUT IX. CAPUT IX.

Paralyticum curat, Scribis murmurantibus quod dixisset remissa illi peccata Paralyticum curat, Scribis murmurantibus quod dixisset remissa illi peccata vocat Matthæum publicanum, et respondet Pharisæis murmurantibus quod vocat Matthæum publicanum, et respondet Pharisæis murmurantibus quod cum publicanis ederet, quodque ipsius discipuli non jejunarent mulierem a cum publicanis ederet, quodque ipsius discipuli non jejunarent mulierem a sanguinis profluvio liberat : filiam principis mortuam suscitat: visu duobus sanguinis profluvio liberat : filiam principis mortuam suscitat: visu duobus cæcis restituto, dæmoniacum mutum sanat: et ubique prædicans omnes sanat cæcis restituto, dæmoniacum mutum sanat: et ubique prædicans omnes sanat infirmitates, dicens multam esse messem, paucos vero operarios. infirmitates, dicens multam esse messem, paucos vero operarios.

: :

1. Et ascendens in naviculam, trans- 1. Et ascendens in naviculam, trans- fretavit, et venit in civitatem fretavit, et venit in civitatem

suam. suam.

2. Et ecce offerebant ei paralyticum 2. Et ecce offerebant ei paralyticum jacentem in lecto 2. Et videns jacentem in lecto 2. Et videns Jesus fidem illorum, dixit pa- Jesus fidem illorum, dixit pa- ralytico Confide, fili: remit- ralytico Confide, fili: remit- tuntur tibi peccata tua. tuntur tibi peccata tua.

3. Et ecce quidam de Scribis dixe- 3. Et ecce quidam de Scribis dixe- runt intra se Hic blasphemat. runt intra se Hic blasphemat. 4. Et cum vidisset Jesus cogitatio- 4. Et cum vidisset Jesus cogitatio- nes eorum, dixit: Ut quid co- nes eorum, dixit: Ut quid co- gitatis mala in cordibus ve- gitatis mala in cordibus ve- stris? stris?

5. Quid est facilius dicere: Dimit- 5. Quid est facilius dicere: Dimit- tuntur tibi peccata tua, an dice- tuntur tibi peccata tua, an dice- re Surge, et ambula? re Surge, et ambula? 6. Ut autem sciatis quia Filius ho- 6. Ut autem sciatis quia Filius ho-

minis habet potestatem in terra minis habet potestatem in terra dimittendi peccata, tunc ait pa- dimittendi peccata, tunc ait pa- ralytico Surge, tolle lectum ralytico Surge, tolle lectum tuum, et vade in domum tuam. tuum, et vade in domum tuam.

1 Cf. Marc. v, 18 et 19; Luc. VIII, 38. 1 Cf. Marc. v, 18 et 19; Luc. VIII, 38. 2 Marc. 11, 3; Luc. v, 18. 2 Marc. 11, 3; Luc. v, 18.