372 372

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ctrina, sicut dicit Aristoteles in I Ethico- ctrina, sicut dicit Aristoteles in I Ethico- rum, non est contemplandi gratia, sed ut rum, non est contemplandi gratia, sed ut boni fiamus. Et de hac dicitur, Act. 1, 1: boni fiamus. Et de hac dicitur, Act. 1, 1: Coepit Jesus facere et docere. Ad Roman. Coepit Jesus facere et docere. Ad Roman. xv, 18 Non audeo aliquid loqui eorum xv, 18 Non audeo aliquid loqui eorum quæ per me non efficit Christus. quæ per me non efficit Christus.

: :

Potestas autem docentis persuadentis Potestas autem docentis persuadentis Prophetæ, est in probatione per mira- Prophetæ, est in probatione per mira- cula quia Propheta, supernaturalia do- cula quia Propheta, supernaturalia do- cet quæ ratione probari non possunt, cet quæ ratione probari non possunt, nec exemplo communium operum per- nec exemplo communium operum per- suaderi sed oportet quod actibus super- suaderi sed oportet quod actibus super- naturalibus evincantur esse vera. Luc. naturalibus evincantur esse vera. Luc. XXIV, 19 De Jesu Nazareno, qui fuit XXIV, 19 De Jesu Nazareno, qui fuit vir propheta, potens in opere et sermone vir propheta, potens in opere et sermone coram Deo, et omni populo. Deuter. xvIII, coram Deo, et omni populo. Deuter. xvIII, 15: Prophetam de gente tua et de fratri- 15: Prophetam de gente tua et de fratri- bus tuis sicut me, suscitabit tibi Domi- bus tuis sicut me, suscitabit tibi Domi- nus Deus tuus: ipsum audies. nus Deus tuus: ipsum audies.

His autem potestatibus Legislator, His autem potestatibus Legislator, Doctor, persuasor et Propheta addit po- Doctor, persuasor et Propheta addit po- testatem statuendi, statula interpretandi, testatem statuendi, statula interpretandi, et eisdem addendi et minuendi prout sta- et eisdem addendi et minuendi prout sta- tui et tempori viderit expedire quæ om- tui et tempori viderit expedire quæ om- nia Christus in hoc sermone exhibuit. Ja- nia Christus in hoc sermone exhibuit. Ja- cob. IV, 12: Unus est legislator et judex. cob. IV, 12: Unus est legislator et judex. Isa. xxxm, 22: Dominus legifer noster. Isa. xxxm, 22: Dominus legifer noster. Luc. vi, 5 Dominus est Filius hominis, Luc. vi, 5 Dominus est Filius hominis, etiam sabbati, secundum potestatem mu- etiam sabbati, secundum potestatem mu- tandi. Sic enim in hoc sermone, os suum tandi. Sic enim in hoc sermone, os suum aperuit sapientiæ, et lex clementiæ fuit aperuit sapientiæ, et lex clementiæ fuit in lingua ejus '. in lingua ejus '.

« Et non sicut Scribæ eorum et Pha- « Et non sicut Scribæ eorum et Pha- risæi. » risæi. »

Scribarum enim impotentia fuit, qui Scribarum enim impotentia fuit, qui tenentes doctrinam legis erraverunt in tenentes doctrinam legis erraverunt in dicendo quæ non intelligebant, et exem- dicendo quæ non intelligebant, et exem-

1 Proverb. XXXI, 26. 1 Proverb. XXXI, 26.

plis non ostenderunt: et loquentes de plis non ostenderunt: et loquentes de lege tamquam servi legis, legi nihil ad- lege tamquam servi legis, legi nihil ad- diderunt gratiæ, et nihil ostenderunt de diderunt gratiæ, et nihil ostenderunt de figurarum legis veritate. Contra quod di- figurarum legis veritate. Contra quod di- citur, Joan. 1, 17: Lex per Moysen data citur, Joan. 1, 17: Lex per Moysen data est, gratia et veritas per Jesum Christum est, gratia et veritas per Jesum Christum facta est. facta est.

Defectus autem Pharisæorum erat, Defectus autem Pharisæorum erat, traditionibus et humanis justitiis legi traditionibus et humanis justitiis legi velle addere, sed hoc per nihil omnino velle addere, sed hoc per nihil omnino probare, et legis spiritum in nullo de- probare, et legis spiritum in nullo de- monstrare. Contra quod dicitur de Chri- monstrare. Contra quod dicitur de Chri- sto, Joan. 1, 16. De plenitudine ejus nos sto, Joan. 1, 16. De plenitudine ejus nos omnes aceepimus, et gratiam pro gratia. omnes aceepimus, et gratiam pro gratia.

De utrisque autem dicitur, ad Roman. De utrisque autem dicitur, ad Roman. x, 2 et 3 Testimonium perhibeo illis x, 2 et 3 Testimonium perhibeo illis quod æmulationem Dei habeant, sed non quod æmulationem Dei habeant, sed non secundum scientiam. Ignorantes enim secundum scientiam. Ignorantes enim justitiam Dei, et suam quærentes sta- justitiam Dei, et suam quærentes sta- tuere, justitiæ Dei non sunt subjecti: et tuere, justitiæ Dei non sunt subjecti: et ideo in nulla pietate docebant: propter ideo in nulla pietate docebant: propter quod etiam non persuadere poterant, nec quod etiam non persuadere poterant, nec in admiratione esse, sicut Christus. Pro- in admiratione esse, sicut Christus. Pro- pter quod etiam dixit, Luc. xxi, 15: Ego pter quod etiam dixit, Luc. xxi, 15: Ego dabo vobis os, et sapientiam, cui non dabo vobis os, et sapientiam, cui non poterunt resistere et contradicere omnes poterunt resistere et contradicere omnes adversarii vestri. Psal. LXX, 15 et 16: adversarii vestri. Psal. LXX, 15 et 16: Quoniam non cognovi litteraturam, in- Quoniam non cognovi litteraturam, in- troibo in potentias Domini. Et hæc est troibo in potentias Domini. Et hæc est causa, quod, I ad Corinth. 1, 24, dicitur: causa, quod, I ad Corinth. 1, 24, dicitur: Prædicamus... Christum Dei virtutem, Prædicamus... Christum Dei virtutem, et Dei sapientiam: quia verba ejus erant et Dei sapientiam: quia verba ejus erant in potestate probata. Quia, sicut in ta- in potestate probata. Quia, sicut in ta- ctibus ejus erat quidem humanitas tan- ctibus ejus erat quidem humanitas tan- gens, deitas autem virtutem dans curan- gens, deitas autem virtutem dans curan- di, ita etiam in verbis ejus semper virtus di, ita etiam in verbis ejus semper virtus deitatis diffundebatur in audientium cor- deitatis diffundebatur in audientium cor- da, quantum in se erat. da, quantum in se erat.

CAP. VIII MATTHÆI. CAP. VIII MATTHÆI.

373 373

CAPUT VIII. CAPUT VIII.

: :

Curatum leprosum Jesus mittit ad sacerdotes: sanat puerum centurionis, cujus Curatum leprosum Jesus mittit ad sacerdotes: sanat puerum centurionis, cujus fidem commendat: item socrum Petri febricitantem, aliosque plurimos male fidem commendat: item socrum Petri febricitantem, aliosque plurimos male habentes verbo spiritus ejicit scribam sequi volentem rejicit, alium vero habentes verbo spiritus ejicit scribam sequi volentem rejicit, alium vero patre insepulto mox sequi jubet: navicula fluctibus periclitante excitatus a patre insepulto mox sequi jubet: navicula fluctibus periclitante excitatus a discipulis mare sedat: duos quoque dæmonicos apud Gerasenos liberat, dæmo- discipulis mare sedat: duos quoque dæmonicos apud Gerasenos liberat, dæmo- nibus in porcos ingredi permittens: quo viso Geraseni precantur ut a suis nibus in porcos ingredi permittens: quo viso Geraseni precantur ut a suis finibus discedat. finibus discedat.

1. Cum autem descendisset de mon- 1. Cum autem descendisset de mon- te, secutæ sunt eum turbæ mul- te, secutæ sunt eum turbæ mul- tæ. tæ.

2. Et ecce leprosus veniens, adora- 2. Et ecce leprosus veniens, adora- bat eum, dicens: Domine, si bat eum, dicens: Domine, si vis, potes me mundare. vis, potes me mundare.

3. Et extendens Jesus manum, te- 3. Et extendens Jesus manum, te- tigit eum, dicens: Volo, mun- tigit eum, dicens: Volo, mun- dare. Et confestim mundata est dare. Et confestim mundata est lepra ejus. lepra ejus.

4. Et ait illi Jesus : Vide nemini 4. Et ait illi Jesus : Vide nemini dixeris sed vade, ostende te dixeris sed vade, ostende te sacerdoti, et offer munus quod sacerdoti, et offer munus quod præcepit Moyses, in testimo- præcepit Moyses, in testimo- nium illis. nium illis.

5. Cum autem introisset Caphar- 5. Cum autem introisset Caphar- naum, accessit ad eum centu- naum, accessit ad eum centu- rio, rogans eum ³, rio, rogans eum ³,

9. Et dicens: Domine, puer meus 9. Et dicens: Domine, puer meus jacet in domo paralyticus, et jacet in domo paralyticus, et male torquetur. male torquetur.

7. Et ait illi Jesus: Ego veniam, et 7. Et ait illi Jesus: Ego veniam, et

curabo eum. curabo eum.

8. Et respondens centurio, ait : Do- 8. Et respondens centurio, ait : Do-

mine, non sum dignus ut intres mine, non sum dignus ut intres sub tectum meum: sed tantum sub tectum meum: sed tantum dic verbo, et sanabitur puer dic verbo, et sanabitur puer meus *. meus *.

1 Marc. 1, 40; Luc. v, 12. 1 Marc. 1, 40; Luc. v, 12.

* Levit. XIV, 2. * Levit. XIV, 2.

3 Luc. VII, 1. 3 Luc. VII, 1.

9. Nam et ego homo sum sub pote- 9. Nam et ego homo sum sub pote-

state constitutus, habens sub me state constitutus, habens sub me milites et dico huic : Vade, milites et dico huic : Vade, et vadit et alii: Veni, et ve- et vadit et alii: Veni, et ve- nit et servo meo: Fac hoc, et nit et servo meo: Fac hoc, et

facit. facit.

10. Audiens autem Jesus miratus est, 10. Audiens autem Jesus miratus est, et sequentibus se dixit: Amen et sequentibus se dixit: Amen dico vobis, non inveni tantam dico vobis, non inveni tantam fidem in Israel. fidem in Israel.

11. Dico autem vobis, quod multi ab 11. Dico autem vobis, quod multi ab Oriente et Occidente venient 5, Oriente et Occidente venient 5, et recumbent cum Abraham et et recumbent cum Abraham et Isaac et Jacob, in regno coelo- Isaac et Jacob, in regno coelo-

rum. rum.

12. Filii autem regni ejicientur in te- 12. Filii autem regni ejicientur in te- nebras exteriores: ibi erit fle- nebras exteriores: ibi erit fle- tus et stridor dentium. tus et stridor dentium. 13. Et dixit Jesus centurioni: Vade, 13. Et dixit Jesus centurioni: Vade, et sicut credidisti fiat tibi. Et sa- et sicut credidisti fiat tibi. Et sa- natus est puer in illa hora. natus est puer in illa hora. 14. Et cum venisset Jesus in domum 14. Et cum venisset Jesus in domum Petri, vidit socrum ejus jacen- Petri, vidit socrum ejus jacen- tem et febricitantem. tem et febricitantem.

15. Et tetigit manum ejus, et dimisit 15. Et tetigit manum ejus, et dimisit eam febris et surrexit, et mini- eam febris et surrexit, et mini- strabat eis. strabat eis.

16. Vespere autem facto, obtulerunt 16. Vespere autem facto, obtulerunt

4 Luc. VII, 6. 4 Luc. VII, 6.

5 Malach. I, 11. 5 Malach. I, 11.

374 374

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

1 1

ei multos dæmonia habentes : ei multos dæmonia habentes : et ejiciebat spiritus verbo, et et ejiciebat spiritus verbo, et omnes male habentes curavit : omnes male habentes curavit : 17. Ut adimpleretur quod dictum est 17. Ut adimpleretur quod dictum est

26. Et dicit eis Jesus : Quid timidi 26. Et dicit eis Jesus : Quid timidi estis, modicæ fidei? Tunc sur- estis, modicæ fidei? Tunc sur- gens, imperavit ventis et mari, gens, imperavit ventis et mari, et facta est tranquillitas magna. et facta est tranquillitas magna.

per Isaiam prophetam dicen- 27. Porro homines mirati sunt, di- per Isaiam prophetam dicen- 27. Porro homines mirati sunt, di- tem Ipse infirmitates nostras tem Ipse infirmitates nostras

accepit, et ægrotationes nostras accepit, et ægrotationes nostras portavit 2. portavit 2.

18. Videns autem Jesus turbas mul- 18. Videns autem Jesus turbas mul- tas circum se, jussit ire trans tas circum se, jussit ire trans fretum. fretum.

19, Et accedens unus scriba, ait illi : 19, Et accedens unus scriba, ait illi : Magister, sequar te quocumque Magister, sequar te quocumque ieris. ieris.

20. Et dicit ei Jesus: Vulpes foveas 20. Et dicit ei Jesus: Vulpes foveas habent, et volucres coeli nidos: habent, et volucres coeli nidos: Filius autem hominis non ha- Filius autem hominis non ha- bet ubi caput reclinet ³. bet ubi caput reclinet ³. 21. Alius autem de discipulis ejus ait 21. Alius autem de discipulis ejus ait illi Domine, permitte me pri- illi Domine, permitte me pri- mum ire, et sepelire patrem mum ire, et sepelire patrem

meum. meum.

22. Jesus autem ait illi: Sequere me, 22. Jesus autem ait illi: Sequere me, et dimitte mortuos sepelire mor- et dimitte mortuos sepelire mor-

tuos suos. tuos suos.

23. Et ascendente eo in naviculam, 23. Et ascendente eo in naviculam, secuti sunt eum discipuli ejus * . secuti sunt eum discipuli ejus * .

24. Et ecce motus magnus factus est 24. Et ecce motus magnus factus est

. .

centes Qualis est hic, quia centes Qualis est hic, quia venti et mare obediunt ei? venti et mare obediunt ei? 28. Et cum venisset trans fretum in 28. Et cum venisset trans fretum in regionem Gerasenorum ³, occur- regionem Gerasenorum ³, occur- rerunt ei duo habentes dæmo- rerunt ei duo habentes dæmo- nia, de monumentis exeuntes, nia, de monumentis exeuntes, sævi nimis, ita ut nemo posset sævi nimis, ita ut nemo posset transire per viam illam. transire per viam illam.

29. Et ecce clamaverunt, dicentes : 29. Et ecce clamaverunt, dicentes : Quid nobis et tibi, Jesu, Fili Quid nobis et tibi, Jesu, Fili Dei? Venisti huc ante tempus Dei? Venisti huc ante tempus torquere nos ? torquere nos ?

30. Erat autem non longe ab illis 30. Erat autem non longe ab illis grex multorum porcorum pa- grex multorum porcorum pa-

scens 6. scens 6.

31. Dæmones autem rogabant eum, 31. Dæmones autem rogabant eum, dicentes : Si ejicis nos hinc, dicentes : Si ejicis nos hinc, mitte nos in gregem porcorum. mitte nos in gregem porcorum. 32. Et ait illis Ite. At illi exeuntes 32. Et ait illis Ite. At illi exeuntes abierunt in porcos: et ecce im- abierunt in porcos: et ecce im- petu abiit totus grex per præ- petu abiit totus grex per præ- ceps in mare, et mortui sunt in ceps in mare, et mortui sunt in aquis. aquis.

in mari, ita ut navicula operi- 33. Pastores autem fugerunt, et ve- in mari, ita ut navicula operi- 33. Pastores autem fugerunt, et ve-

retur fluctibus: ipse vero dor- retur fluctibus: ipse vero dor- miebat. miebat.

25. Et accesserunt ad eum discipuli 25. Et accesserunt ad eum discipuli

nientes in civitatem, nuntiave- nientes in civitatem, nuntiave- runt omnia, et de eis qui de- runt omnia, et de eis qui de- monia habuerant. monia habuerant.

ejus, et suscitaverunt eum, di- 34. Et ecce tota civitas exiit obviam ejus, et suscitaverunt eum, di- 34. Et ecce tota civitas exiit obviam centes Domine, salva nos, per- centes Domine, salva nos, per-

imus. imus.

Jesu et viso eo, rogabant ut Jesu et viso eo, rogabant ut transiret a finibus eorum 7. transiret a finibus eorum 7.

1 Marc. 1, 32. 1 Marc. 1, 32.

2 Isa. LIII, 4; I Petr. 11, 24. 2 Isa. LIII, 4; I Petr. 11, 24.

3 Luc. IX, 58. 3 Luc. IX, 58.

4 Marc. IV, 36; Luc. VIII, 22. 4 Marc. IV, 36; Luc. VIII, 22.

5 Marc. v, 1; Luc. VIII, 26. 5 Marc. v, 1; Luc. VIII, 26.

6 Marc. v, 11; Luc. VIII, 32. 6 Marc. v, 11; Luc. VIII, 32.

7 Marc. v, 17; Luc. VIII, 37. 7 Marc. v, 17; Luc. VIII, 37.

IN EVANG. MATTHÆI, CAP. VIII. IN EVANG. MATTHÆI, CAP. VIII.

IN CAPUT VIII MATTHÆI IN CAPUT VIII MATTHÆI

ENARRATIO. ENARRATIO.

« Cum autem descendisset Jesus de « Cum autem descendisset Jesus de monte, secutæ cum eum turbæ monte, secutæ cum eum turbæ multæ. » multæ. »

In ista parte inducuntur ea quæ faciunt In ista parte inducuntur ea quæ faciunt ad doctrinæ confirmationem, sicut etiam ad doctrinæ confirmationem, sicut etiam virtus confirmans sermonem discipulo- virtus confirmans sermonem discipulo- rum. Marci, xvi, 20 : Illi autem profecti rum. Marci, xvi, 20 : Illi autem profecti prædicaverunt ubique, Domino coope- prædicaverunt ubique, Domino coope- rante et sermonem confirmante, sequen- rante et sermonem confirmante, sequen- tibus signis. Hoc enim pertinet ad po- tibus signis. Hoc enim pertinet ad po- testatem prophetalem, sicut diximus in testatem prophetalem, sicut diximus in antehabitis. antehabitis.

Dividitur autem hæc pars in duas par- Dividitur autem hæc pars in duas par- tes, in quarum prima inducit ea quæ tes, in quarum prima inducit ea quæ faciunt ad suæ potestatis demonstratio- faciunt ad suæ potestatis demonstratio- nem, per quam confirmatur veritas in- nem, per quam confirmatur veritas in- ductorum. Sed quia, sicut dicitur ad Ti- ductorum. Sed quia, sicut dicitur ad Ti- tum, 1, 9, Prælatus debet esse potens ex- tum, 1, 9, Prælatus debet esse potens ex- hortari in doctrina sana, et eos qui con- hortari in doctrina sana, et eos qui con- tradicunt arguere ideo in secunda tradicunt arguere ideo in secunda parte ponit ea ex quibus arguuntur con- parte ponit ea ex quibus arguuntur con- tradicentes in capitulo sequenti, ibi, 1x, tradicentes in capitulo sequenti, ibi, 1x, 1: « Et ascendens, Jesus scilicet, in na- 1: « Et ascendens, Jesus scilicet, in na- viculam. » viculam. »

Istud autem capitulum dividitur in Istud autem capitulum dividitur in partes duas, quarum prima inducit ea partes duas, quarum prima inducit ea quæ ad potestatis faciunt demonstratio- quæ ad potestatis faciunt demonstratio- nem in secunda, tangit ex hoc secutam nem in secunda, tangit ex hoc secutam credentium confirmationem, ibi, *. 18: credentium confirmationem, ibi, *. 18: « Videns autem Jesus turbas multas cir- « Videns autem Jesus turbas multas cir-

cum se. » cum se. »

In prima harum fides generatur: in se- In prima harum fides generatur: in se- cunda confirmatur. Aut sic: Quæ fiunt in cunda confirmatur. Aut sic: Quæ fiunt in prima, fides expostulat: ne autem tanta prima, fides expostulat: ne autem tanta fides destruatur, in secunda confirmat. fides destruatur, in secunda confirmat. Adhuc, prior harum dividitur in Adhuc, prior harum dividitur in duas, in quarum prima quasi inducendo, duas, in quarum prima quasi inducendo,

1 I ad Corinth. 1, 24: Prædicamus... Christum 1 I ad Corinth. 1, 24: Prædicamus... Christum

375 375

inducit facta magna potentiæ divinæ de- inducit facta magna potentiæ divinæ de- monstrativa, in quantum magna est vir- monstrativa, in quantum magna est vir- tus in secunda, quasi universaliter con- tus in secunda, quasi universaliter con- cludendo inducit in omnibus hujusmodi cludendo inducit in omnibus hujusmodi hanc virtutem operantem, in quantum hanc virtutem operantem, in quantum universalis est et divina, ibi, y. 16: « Ve- universalis est et divina, ibi, y. 16: « Ve- spere autem facto. » Hæc enim duo de- spere autem facto. » Hæc enim duo de- bentur Christo, secundum quod virtus bentur Christo, secundum quod virtus est, et sapientia Patris : in quantum est, et sapientia Patris : in quantum enim sapientia est, docuit sapientiam enim sapientia est, docuit sapientiam perfectorum: in quantum virtus est, pro- perfectorum: in quantum virtus est, pro- bat dicta testibus miraculorum et hæc bat dicta testibus miraculorum et hæc non sunt perfectæ virtutis demonstrativa, non sunt perfectæ virtutis demonstrativa, nisi et magna possit et omnia: et ideo nisi et magna possit et omnia: et ideo ad utriusque istorum probationem pro- ad utriusque istorum probationem pro- cedit Evangelista. cedit Evangelista.

Prima autem harum, in qua ostendit Prima autem harum, in qua ostendit virtutis magnitudinem, dividitur secun- virtutis magnitudinem, dividitur secun- dum ea quæ virtutem probant esse ma- dum ea quæ virtutem probant esse ma- gnam in reparando illud quod virtus gnam in reparando illud quod virtus creatrix instituit. Hæc autem sunt tria : creatrix instituit. Hæc autem sunt tria : aut enim est penes virtutem quæ conser- aut enim est penes virtutem quæ conser- vat substantiam secundum materiam : vat substantiam secundum materiam : aut penes ea quæ. per sensum vim mo- aut penes ea quæ. per sensum vim mo- tivam ministrant, ibi, y. 5: « Cum au- tivam ministrant, ibi, y. 5: « Cum au- tem introivit Capharnaum. tem introivit Capharnaum. >> Aut penes >> Aut penes ea quæ ministrant vitam, ibi, y. 14: « Et ea quæ ministrant vitam, ibi, y. 14: « Et cum venisset Jesus in domum Petri. » cum venisset Jesus in domum Petri. »

Quod ut melius intelligatur, sciendum Quod ut melius intelligatur, sciendum quod nutrimentum conservat substan- quod nutrimentum conservat substan- tiam corporis. « Animatum enim ab ina- tiam corporis. « Animatum enim ab ina- «nimato, ut dicit Aristotoles, duobus «nimato, ut dicit Aristotoles, duobus << maxime differt, motu, et sensu: vita au- << maxime differt, motu, et sensu: vita au- «< tem est actus animæ secundum ipsam «< tem est actus animæ secundum ipsam « suam essentiam, et ideo isti actus sunt « suam essentiam, et ideo isti actus sunt « principales. » Aut enim est secundum « principales. » Aut enim est secundum id in quo perfectissime apparet vita, aut id in quo perfectissime apparet vita, aut secundum id quod in omnibus est prin- secundum id quod in omnibus est prin- cipium vitæ ad omnia quæ vivunt: cipium vitæ ad omnia quæ vivunt: secundum nutritionem enim primum secundum nutritionem enim primum apparet vita in omnibus corporaliter vi- apparet vita in omnibus corporaliter vi- ventibus et ideo dixit Dionysius Philo- ventibus et ideo dixit Dionysius Philo- sophus, quod « vita est principium gene- sophus, quod « vita est principium gene- << ris nutribilis naturam assequens : » et << ris nutribilis naturam assequens : » et penes hoc accipitur lepra: lepra enim penes hoc accipitur lepra: lepra enim omnis corruptio est nutrimenti ex cor- omnis corruptio est nutrimenti ex cor- ruptione venarum ad fontes membrorum ruptione venarum ad fontes membrorum

Dei virtutem, et Dei sapientiam. Dei virtutem, et Dei sapientiam.

376 376

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

derivata et ideo etiam membra cadunt derivata et ideo etiam membra cadunt leprosis. Perfectissima autem est vita leprosis. Perfectissima autem est vita secundum sensum et motum, et illius secundum sensum et motum, et illius dissolutio in instrumentis sensus et mo- dissolutio in instrumentis sensus et mo- tus est paralysis. Principium autem vitæ tus est paralysis. Principium autem vitæ in omnibus corporaliter viventibus est in omnibus corporaliter viventibus est coret accessio extranei caloris a corde, coret accessio extranei caloris a corde, per spiritum et sanguinem, per arterias per spiritum et sanguinem, per arterias et venas, per totum corpus diffusa, est et venas, per totum corpus diffusa, est febris. In reparatione ergo istorum trium febris. In reparatione ergo istorum trium est ostensio magnitudinis potentiæ divi- est ostensio magnitudinis potentiæ divi- næ. Nec potest dici, quod pluribus mo- næ. Nec potest dici, quod pluribus mo- dis formaliter ista pars possit variari: dis formaliter ista pars possit variari: quia intellectus, secundum quem etiam quia intellectus, secundum quem etiam vivere dicimur, non est potentia quæ sit vivere dicimur, non est potentia quæ sit actus alicujus organi: et ideo penes ip- actus alicujus organi: et ideo penes ip- sam non accipitur ostensio potentiæ di- sam non accipitur ostensio potentiæ di- vinæ secundum magnitudinem. vinæ secundum magnitudinem.

Horum autem primum, quod est de Horum autem primum, quod est de sanatione lepræ, dividitur in tres partes sanatione lepræ, dividitur in tres partes secundum ea quæ exiguntur ad miracu- secundum ea quæ exiguntur ad miracu- lum in quarum prima ponitur miraculi lum in quarum prima ponitur miraculi expostulatio in secunda, exhibitio, ibi, expostulatio in secunda, exhibitio, ibi, y. 3: «Et extendens Jesus munum. » Et y. 3: «Et extendens Jesus munum. » Et in tertia, conservatio sanitatis adeptæ, ne in tertia, conservatio sanitatis adeptæ, ne redeat infirmitas, ibi, y. 4: « Et ait illi redeat infirmitas, ibi, y. 4: « Et ait illi Jesus. » Et hæc patent in littera. Jesus. » Et hæc patent in littera.

In miraculi autem expostulatione tria In miraculi autem expostulatione tria exiguntur, utilitas, idoneitas, et devotio exiguntur, utilitas, idoneitas, et devotio petens ipsum. petens ipsum.

Utilitas est, quæ viso a multitudine Utilitas est, quæ viso a multitudine miraculo credit, et hanc tangit, cum di- miraculo credit, et hanc tangit, cum di- cit Cum autem descendisset Jesus, etc. cit Cum autem descendisset Jesus, etc. Idoneitas est in adoratione: devotio, in Idoneitas est in adoratione: devotio, in petitione. petitione.

spiritus et perfectionem doctrinæ: ad spiritus et perfectionem doctrinæ: ad quem montem vilis plebecula numquam quem montem vilis plebecula numquam valet ascendere: quia non ascendet in valet ascendere: quia non ascendet in montem sanctum Domini, neque stabit montem sanctum Domini, neque stabit in loco sancto ejus nisi innocens mani- in loco sancto ejus nisi innocens mani- bus et mundo corde, etc. 2. bus et mundo corde, etc. 2.

Sed cum descendit humilia dicens, Sed cum descendit humilia dicens, tunc vilis turba sequitur eum : et hoc est, tunc vilis turba sequitur eum : et hoc est, quod sequitur: quod sequitur:

« Secutæ sunt eum turbæ multæ. » « Secutæ sunt eum turbæ multæ. »

Eccli. xxIII, 38: Gloria magna est Eccli. xxIII, 38: Gloria magna est sequi Dominum Job, XXIII, 11: Vestigia sequi Dominum Job, XXIII, 11: Vestigia ejus secutus est pes meus, viam ejus ejus secutus est pes meus, viam ejus custodivi. custodivi.

Quatuor autem causæ assignantur hic Quatuor autem causæ assignantur hic in Glossa, quare secuta est eum turba: in Glossa, quare secuta est eum turba: alii enim propter charitatem, et alii pro- alii enim propter charitatem, et alii pro- pter curiositatem videndi miracula, et pter curiositatem videndi miracula, et alii propter doctrinam, et alii propter alii propter doctrinam, et alii propter curationem. Augustinus super Joan- curationem. Augustinus super Joan- nem, vi, 2, dicit quinque causas fuisse, nem, vi, 2, dicit quinque causas fuisse, quare sequebantur eum turbæ : ut vi- quare sequebantur eum turbæ : ut vi- delicet curarentur quidam, et quidam delicet curarentur quidam, et quidam ut signa viderent, alii ut instruerentur: ut signa viderent, alii ut instruerentur: et istæ tres causæ tanguntur hic. Qui- et istæ tres causæ tanguntur hic. Qui- dam autem sequebantur ut observarent dam autem sequebantur ut observarent eum, et accusarent: et quidam, ut utili- eum, et accusarent: et quidam, ut utili- tatem victus acciperent ab eo et cum eo: tatem victus acciperent ab eo et cum eo: sive quando multiplicabat panes, sive sive quando multiplicabat panes, sive cum ab aliquo recipiebatur, sive et quia cum ab aliquo recipiebatur, sive et quia ipse data sibi egenis distribuere solebat. ipse data sibi egenis distribuere solebat. Unde versus : Unde versus :

Signa enim non fidelibus, sed infideli- Morbus, signa, cibus, blasphemia, dogma fuere Signa enim non fidelibus, sed infideli- Morbus, signa, cibus, blasphemia, dogma fuere

bus sunt data, et ideo præsente turba bus sunt data, et ideo præsente turba fieri debuerunt. Et de hoc dicit duo: de- fieri debuerunt. Et de hoc dicit duo: de- scensum Domini, et sequelam turbæ. scensum Domini, et sequelam turbæ. De primo dicit: De primo dicit:

Causæ cur Dominum turba secuta fuit. Causæ cur Dominum turba secuta fuit.

Unde, Joan. vi, 26: Quæritis me, non Unde, Joan. vi, 26: Quæritis me, non quia vidistis signa, sed quia mandu- quia vidistis signa, sed quia mandu- castis ex panibus. castis ex panibus.

Sic ergo dictum est de utilitate mira- Sic ergo dictum est de utilitate mira-

« Cum autem descendisset Jesus de culi, quia propter turbam fit istud mira- « Cum autem descendisset Jesus de culi, quia propter turbam fit istud mira-

monte. » monte. »

Mons autem hic significat eminentiam Mons autem hic significat eminentiam

culum. culum.

1 Cf. I ad Corinth. xiv, 22. 1 Cf. I ad Corinth. xiv, 22.

Domini, etc. Domini, etc.

2 Cf. Psal. XXIII, 4: Quis ascendet in montem 2 Cf. Psal. XXIII, 4: Quis ascendet in montem

IN EVANG. MATTHÆI, VIII-2, 3. IN EVANG. MATTHÆI, VIII-2, 3.

« Et ecce leprosus veniens, adorabat « Et ecce leprosus veniens, adorabat cum, dicens: Domine, si vis, potes cum, dicens: Domine, si vis, potes

me mundare. »> me mundare. »>

Hic tangitur idoneitas ejus in quo fit Hic tangitur idoneitas ejus in quo fit miraculum. Et conficitur ex tribus ex miraculum. Et conficitur ex tribus ex indigentia infirmitatis, ex accessu ad indigentia infirmitatis, ex accessu ad Christum conversionis, et ex cultu ado- Christum conversionis, et ex cultu ado- rationis. rationis.

Indigentia infirmitatis tangitur, cum Indigentia infirmitatis tangitur, cum dicitur: «Ecce leprosus: » cujus lepra dicitur: «Ecce leprosus: » cujus lepra patenter erat demonstrabilis, et ex ma- patenter erat demonstrabilis, et ex ma- gnitudine lamentabilis et ideo, Luc. v, gnitudine lamentabilis et ideo, Luc. v, 12, dicitur iste plenus lepra. Et, Marc. 12, dicitur iste plenus lepra. Et, Marc. 1, 41, dicitur quod Jesus fuit misertus 1, 41, dicitur quod Jesus fuit misertus ejus. ejus.

Accessus autem conversionis notatur Accessus autem conversionis notatur in hoc, quod dicit, « Veniens. » Ipse enim in hoc, quod dicit, « Veniens. » Ipse enim tales invitavit. Matth. x1, 28: Venite ad tales invitavit. Matth. x1, 28: Venite ad me, omnes qui laboratis, et onerati es- me, omnes qui laboratis, et onerati es- tis. Nec debet tamen istud intelligi de tis. Nec debet tamen istud intelligi de adventu corporali, sed potius de eo adventu corporali, sed potius de eo quem Dominus intuebatur de adventu quem Dominus intuebatur de adventu mentali. Cultus autem adorationis nota- mentali. Cultus autem adorationis nota- tur, ibi, « Adorabat eum. » Marcus au- tur, ibi, « Adorabat eum. » Marcus au- tem dicit, quod genu flexo ante eum ro- tem dicit, quod genu flexo ante eum ro- gabat. Isa. XLV, 14 Te adorabunt, te- gabat. Isa. XLV, 14 Te adorabunt, te- que deprecabuntur Psal. XLIV, 12: Ipse que deprecabuntur Psal. XLIV, 12: Ipse est Dominus Deus tuus, et adorabunt est Dominus Deus tuus, et adorabunt

eum. eum.

<< Dicens: Domine, si vis, potes me << Dicens: Domine, si vis, potes me mundare. » mundare. »

Hic ponitur devotio petens miraculum. Hic ponitur devotio petens miraculum. Et conficitur ex quatuor ex professione Et conficitur ex quatuor ex professione majestatis, cum dicit : « Domine. » Ex majestatis, cum dicit : « Domine. » Ex judicio discretionis, cum dicit : « Si vis. » judicio discretionis, cum dicit : « Si vis. » Ex fide omnipotentiæ, cum dicit : « Po- Ex fide omnipotentiæ, cum dicit : « Po- tes. » Ex effectu, cum dicit: « Me mun- tes. » Ex effectu, cum dicit: « Me mun- dare. » dare. »

Dominus enim nomen est majestatis, Dominus enim nomen est majestatis, ex quo omne magnum in coelo, et in ter- ex quo omne magnum in coelo, et in ter- ra exoritur. Jerem. xxxII, 18: Fortis- ra exoritur. Jerem. xxxII, 18: Fortis- sime, magne, et potens, Dominus exerci- sime, magne, et potens, Dominus exerci- tuum nomen tibi. tuum nomen tibi.

Per hoc autem, quod dicit: « Si vis, » Per hoc autem, quod dicit: « Si vis, » significat se non dubitare in aliquo: sed significat se non dubitare in aliquo: sed

377 377

quia scivit quod voluntas Dei est omni- quia scivit quod voluntas Dei est omni- potens, et non nisi bona est, et bonum potens, et non nisi bona est, et bonum cuilibet facit et nescivit, an sibi bonum cuilibet facit et nescivit, an sibi bonum esset quia (alias, quod) mundaretur, vel esset quia (alias, quod) mundaretur, vel non, ideo sub conditione locutus est. non, ideo sub conditione locutus est. Quasi diceret: Si bonum est mihi, tunc Quasi diceret: Si bonum est mihi, tunc rogo, quod velis et si non bonum est rogo, quod velis et si non bonum est mihi, tunc scio, quod non vis: et ideo, mihi, tunc scio, quod non vis: et ideo, « si vis, » quia voluntas tua necessitati « si vis, » quia voluntas tua necessitati non subjacet. Sapient. x1, 18: Subest non subjacet. Sapient. x1, 18: Subest tibi, cum volueris, posse. tibi, cum volueris, posse.

« Potes » Ecce fides omnipotentiæ. « Potes » Ecce fides omnipotentiæ. Esther, x111, 9 In ditione tua cuncta Esther, x111, 9 In ditione tua cuncta sunt posita, et non est qui possit tuæ sunt posita, et non est qui possit tuæ resistere voluntati, si decreveris liberare resistere voluntati, si decreveris liberare Israel. Israel.

: :

Sed quia multa potest Deus quæ non Sed quia multa potest Deus quæ non efficit, ideo conjungit cum potestate ef- efficit, ideo conjungit cum potestate ef- fectum, dicens : « Me mundare. » Job, fectum, dicens : « Me mundare. » Job, XXIII, 13 Ipse solus est, et nemo averte- XXIII, 13 Ipse solus est, et nemo averte- re potest cogitationem ejus et anima re potest cogitationem ejus et anima ejus quodcumque voluit, hoc fecit. » ejus quodcumque voluit, hoc fecit. » Psal. CXXXIV, 6 Omnia quæcumque Psal. CXXXIV, 6 Omnia quæcumque voluit Dominus fecit, in cœlo, in terra, voluit Dominus fecit, in cœlo, in terra, in mari et in omnibus alyssis. Ad Ro- in mari et in omnibus alyssis. Ad Ro- manos, ix, 19 Voluntati ejus quis re- manos, ix, 19 Voluntati ejus quis re- sistit ? sistit ?

<< Et extendens Jesus manum, teti- << Et extendens Jesus manum, teti- git eum, dicens: Volo, mundare. » git eum, dicens: Volo, mundare. »

Hic tangitur miraculi exhibitio. Con- Hic tangitur miraculi exhibitio. Con- stat ex quatuor: quorum primum est ef- stat ex quatuor: quorum primum est ef- ficax virtutis operatio: secundum, beni- ficax virtutis operatio: secundum, beni- gnæ voluntatis electio tertium, mundi- gnæ voluntatis electio tertium, mundi- tiæ præceptio: et quartum, ad jussum tiæ præceptio: et quartum, ad jussum sanitatis perfectio. sanitatis perfectio.

De primo dicit duo: primum est virtu- De primo dicit duo: primum est virtu- tis ad operandum protensio, et secun- tis ad operandum protensio, et secun- dum, modi operationis expressio. dum, modi operationis expressio.

Dicit ergo: Dicit ergo:

« Et extendens Jesus manum. » « Et extendens Jesus manum. »

Manus est organum organorum, sicut Manus est organum organorum, sicut diximus in antehabitis et significat vir- diximus in antehabitis et significat vir- tutem divinam universalem et expeditis- tutem divinam universalem et expeditis- simam ad opus et extensio illius signi- simam ad opus et extensio illius signi-

378 378

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

ficat virtutis processum ad actum. Quod ficat virtutis processum ad actum. Quod autem nomen Jesu interponitur, signifi- autem nomen Jesu interponitur, signifi- cat quod extenditur ad salutem. Matth. cat quod extenditur ad salutem. Matth. IX, 22, et Luc. VIII, 46: Ego cognovi IX, 22, et Luc. VIII, 46: Ego cognovi virtutem de me exiisse. I Esdræ, VIII, virtutem de me exiisse. I Esdræ, VIII, 22 Manus Dei nostri est super omnes 22 Manus Dei nostri est super omnes qui quærunt eum. Psal. cxxxvII, 7: Su- qui quærunt eum. Psal. cxxxvII, 7: Su- per iram inimicorum meorum extendisti per iram inimicorum meorum extendisti manum tuam, et salvum me fecit dex- manum tuam, et salvum me fecit dex-

tera tua. tera tua.

Christus est justus, et est superjustus, Christus est justus, et est superjustus, quem Græci vocant: ins quem Græci vocant: ins autem, sive superjustus tenet legem autem, sive superjustus tenet legem ad legislatoris intentionem et sic te- ad legislatoris intentionem et sic te- net legem ipse legislator, qui lex est net legem ipse legislator, qui lex est viva. Cum igitur causa inhibitionis de viva. Cum igitur causa inhibitionis de tactu leprosi fuerit ne inficeretur sanus tactu leprosi fuerit ne inficeretur sanus ex leproso, et sic plures fierent immundi ex leproso, et sic plures fierent immundi (cum lepra sit morbus contagiosus), su- (cum lepra sit morbus contagiosus), su- perjustus eo ipso debet et potest manu perjustus eo ipso debet et potest manu

Modus autem operationis exprimitur, tangere lepram, qua lepræ morbus effu- Modus autem operationis exprimitur, tangere lepram, qua lepræ morbus effu- cum dicit: cum dicit:

« Tetigit eum. » « Tetigit eum. »

Non enim potuit esse, quin ad esse Non enim potuit esse, quin ad esse tangens eum devotione operaretur deitas tangens eum devotione operaretur deitas quæ latebat in carne, sicut tactus carnis quæ latebat in carne, sicut tactus carnis vim regenerativam contulit aquis ex ope- vim regenerativam contulit aquis ex ope- ratione deitatis. ratione deitatis.

Quæritur autem, cum Eliseus Naa- Quæritur autem, cum Eliseus Naa- man non visu, nec tactu curaverit, sed man non visu, nec tactu curaverit, sed verbo, IV Regum, v, 10, quare Christus verbo, IV Regum, v, 10, quare Christus majoris existens potentiæ, non solo verbo majoris existens potentiæ, non solo verbo vel etiam voluntate curaverit leprosum, vel etiam voluntate curaverit leprosum, præcipue hic ubi potentiam suam de- præcipue hic ubi potentiam suam de- monstrare voluit? monstrare voluit?

Et dicendum, quod Eliseus suæ infir- Et dicendum, quod Eliseus suæ infir- mitatis sibi conscius tactu curare non mitatis sibi conscius tactu curare non potuit, sed potius ad figuram misit sacra- potuit, sed potius ad figuram misit sacra- menti, in quo curatio perficitur, quod menti, in quo curatio perficitur, quod talem habere effectum ex tunc Deus præ- talem habere effectum ex tunc Deus præ- signare voluit. Christus autem sanita- signare voluit. Christus autem sanita- tem quam dant sacramenta, sacramentis tem quam dant sacramenta, sacramentis non alligavit, nec sacramenta sanitatem non alligavit, nec sacramenta sanitatem propria virtute efficiunt: et ideo Chri- propria virtute efficiunt: et ideo Chri- stus, ut hoc significaret, hic virtutem stus, ut hoc significaret, hic virtutem protensionis (alias, protensione) osten- protensionis (alias, protensione) osten- dit, et exhibuit: non enim in se aliter dit, et exhibuit: non enim in se aliter deitatem corporaliter inhabitasse signifi- deitatem corporaliter inhabitasse signifi- casset. casset.

Sed adhuc objicitur, quod, Levit. XIII Sed adhuc objicitur, quod, Levit. XIII et xiv passim, dicitur quod qui tetigerit et xiv passim, dicitur quod qui tetigerit leprosum, immundus erit usque ad ve- leprosum, immundus erit usque ad ve- speram et tunc lotus aqua ingredietur speram et tunc lotus aqua ingredietur in castra. Christus autem, supra, v, 17, in castra. Christus autem, supra, v, 17, dixit quod non venit legem solvere, sed dixit quod non venit legem solvere, sed adimplere. adimplere.

RESPONSIO, Sicut supra docuimus, RESPONSIO, Sicut supra docuimus,

getur, et sic natura juvetur, et mundetur: getur, et sic natura juvetur, et mundetur: et non solvit legem, sed potius superim- et non solvit legem, sed potius superim- plet legem, et sic est videre in omnibus plet legem, et sic est videre in omnibus factis Domini et hoc est, quod ipse di- factis Domini et hoc est, quod ipse di- xit, Joan. v, 36: Opera quæ ego facio, xit, Joan. v, 36: Opera quæ ego facio, testimonium perhibent de me. Sed hoc testimonium perhibent de me. Sed hoc perfidia excæcati Judæi non intellexe- perfidia excæcati Judæi non intellexe- runt. runt.

Sed adhuc contra prædicta esse vide- Sed adhuc contra prædicta esse vide- tur, quod dicit Chrysostomus, quod non tur, quod dicit Chrysostomus, quod non tactu, sed verbo hunc curavit leprosum : tactu, sed verbo hunc curavit leprosum : sed tactum fecit, ut se super legem esse sed tactum fecit, ut se super legem esse demonstraret. demonstraret.

Sed ad hoc dicendum, quod non pro- Sed ad hoc dicendum, quod non pro- pter aliud eum leprosum tetigisse, nisi ut pter aliud eum leprosum tetigisse, nisi ut contra legem faceret, est omnino impro- contra legem faceret, est omnino impro- babile: sed potius ex causis supra dictis babile: sed potius ex causis supra dictis tetigit et ideo dictum Chrysostomi sic tetigit et ideo dictum Chrysostomi sic intelligitur, quod tactum exhibuit in ope- intelligitur, quod tactum exhibuit in ope- ratione virtutis: et hæc virtus verbo di- ratione virtutis: et hæc virtus verbo di- gnitatis (alias, benignitatis) perfecit ope- gnitatis (alias, benignitatis) perfecit ope- rationem sanitatis, dicens: « Volo. » rationem sanitatis, dicens: « Volo. » Ecce verbum benignitatis divinæ, cum Ecce verbum benignitatis divinæ, cum dicit: dicit:

<< Volo. >> << Volo. >>

Voluntas enim Dei est semper bonum Voluntas enim Dei est semper bonum nostrum. Jerem. xxix, 11: Ego scio co- nostrum. Jerem. xxix, 11: Ego scio co- gitationes quas ego cogito super vos, ait gitationes quas ego cogito super vos, ait Dominus, cogitationes pacis, et non af- Dominus, cogitationes pacis, et non af- flictionis. Ezechiel. xvIII, 23: Numquid flictionis. Ezechiel. xvIII, 23: Numquid voluntatis meæ est mors impii, dicit Do- voluntatis meæ est mors impii, dicit Do- minus Deus? Qualiter enim posset esse minus Deus? Qualiter enim posset esse nisi de bono nostro: quia, ad Roman. nisi de bono nostro: quia, ad Roman. x11, 2, dicitur Probetis quæ sit voluntas x11, 2, dicitur Probetis quæ sit voluntas Dei bona, et beneplacens, et perfecta. Dei bona, et beneplacens, et perfecta.

« Mundare. » « Mundare. »

IN EVANG. MATTHÆI, VIII-3,4. IN EVANG. MATTHÆI, VIII-3,4.

Ecce præceptio, non modo præceptum Ecce præceptio, non modo præceptum sanitatis. Et bone dicit: « Mundare, » sanitatis. Et bone dicit: « Mundare, » ut intelligatur magis mundus anima ut intelligatur magis mundus anima quam corpore. IV Reg. v, 14: Restituta quam corpore. IV Reg. v, 14: Restituta est caro ejus sicut caro pueri parvuli, est caro ejus sicut caro pueri parvuli, et mundatus est, scilicet a lepra sua. et mundatus est, scilicet a lepra sua. Matth. x1, Matth. x1, 5: Leprosi mundantur. Psal. 5: Leprosi mundantur. Psal. CII, 3: Propitiatur omnibus iniquitati- CII, 3: Propitiatur omnibus iniquitati- bus tuis, qui sanat omnes infirmitates bus tuis, qui sanat omnes infirmitates

tuas. tuas.

Hoc autem jussum consequenter sequi- Hoc autem jussum consequenter sequi- tur sanitatis perfectio: unde dicit : tur sanitatis perfectio: unde dicit :

« Et confestim mundata est lepra « Et confestim mundata est lepra ejus. ejus.

» »

Tria sunt hic dicta de perfectione mi- Tria sunt hic dicta de perfectione mi- raculi. Unum quidem, quod factum est raculi. Unum quidem, quod factum est subito et in hoc transcendit modum subito et in hoc transcendit modum operis naturæ, cum dicit : « Confestim. » operis naturæ, cum dicit : « Confestim. » Alterum est finis integræ sanitatis, cum Alterum est finis integræ sanitatis, cum dicit «Mundata est. » Tertium est hu- dicit «Mundata est. » Tertium est hu- jus sanitatis integritas in reparatione jus sanitatis integritas in reparatione causæ, cum dicit : « Lepra ejus, » hoc causæ, cum dicit : « Lepra ejus, » hoc est, causa lepræ. est, causa lepræ.

Primum est virtutis infinitæ: quia Primum est virtutis infinitæ: quia probavit Aristoteles in VII Physicorum, probavit Aristoteles in VII Physicorum, quod si tanta virtus movet in tanto quod si tanta virtus movet in tanto « tempore, quod dupla movet in dimidio « tempore, quod dupla movet in dimidio «< illius temporis, et decupla in decima «< illius temporis, et decupla in decima « parte temporis illius, et infinita move- « parte temporis illius, et infinita move- « bit in nunc temporis: » et sic factum « bit in nunc temporis: » et sic factum est hic. Genes. XVIII, 14: Numquid Deo est hic. Genes. XVIII, 14: Numquid Deo quidquam est difficile ? quidquam est difficile ?

De secundo dicitur, Joan. vii, 23: De secundo dicitur, Joan. vii, 23: Totum hominem sanum feci in sabbato. Totum hominem sanum feci in sabbato. Ezechiel. XXXVI, 25: Mundabimini ab Ezechiel. XXXVI, 25: Mundabimini ab omnibus inquinamentis vestris. omnibus inquinamentis vestris.

De tertio nota, quod, cum lepra est De tertio nota, quod, cum lepra est corruptio vasorum quæ corrumpunt nu- corruptio vasorum quæ corrumpunt nu- trimentum, et convertunt ipsum in cho- trimentum, et convertunt ipsum in cho- leram nigram ex omni humore: et mun- leram nigram ex omni humore: et mun- datio lepræ est curatio vasorum, ne cor- datio lepræ est curatio vasorum, ne cor- rumpant digerendo nutrimentum, sed rumpant digerendo nutrimentum, sed potius ad statum sanæ digerant com- • potius ad statum sanæ digerant com- • plexionis et in hoc notatur, quod ta- plexionis et in hoc notatur, quod ta-

379 379

ctus exterior, et verbum exterius sonans ctus exterior, et verbum exterius sonans interiora penetravit. Ad Hebr. IV, 12: interiora penetravit. Ad Hebr. IV, 12: Vivus est sermo Dei, et efficax, et pene- Vivus est sermo Dei, et efficax, et pene- trabilior omni gladio ancipiti: et per- trabilior omni gladio ancipiti: et per- tingens usque ad divisionem animæ ac tingens usque ad divisionem animæ ac spiritus, compagum quoque ac medulla- spiritus, compagum quoque ac medulla- rum, et discretor cogitationum et inten- rum, et discretor cogitationum et inten- tionum cordis. Sic ergo tactus factus est, tionum cordis. Sic ergo tactus factus est, ut deitas in eo corporaliter habitare de- ut deitas in eo corporaliter habitare de- monstraretur. Verbum autem dictum monstraretur. Verbum autem dictum est, ut turbæ adstanti potestas ejus signi- est, ut turbæ adstanti potestas ejus signi- ficaretur. Joan. x1, 30: Non propter me ficaretur. Joan. x1, 30: Non propter me hæc vox venit, sed propter vos. Sanitatis hæc vox venit, sed propter vos. Sanitatis autem præceptio facta est, ut Dominus autem præceptio facta est, ut Dominus et creator naturæ significaretur. Sanita- et creator naturæ significaretur. Sanita- tis autem perfectio secuta est, ut Domi- tis autem perfectio secuta est, ut Domi- nus Redemptor hominum venisse proba- nus Redemptor hominum venisse proba-

retur. retur.

« Et ait illi Jesus: Vide, nemini di- « Et ait illi Jesus: Vide, nemini di- xeris sed vade, ostende te sacerdoti, xeris sed vade, ostende te sacerdoti, et offer munus, quod præcepit Moyses, et offer munus, quod præcepit Moyses, in testimonium illis. » in testimonium illis. »

Hic agitur de conservantibus sanita- Hic agitur de conservantibus sanita- tem adeptam, ne redeat infirmitas. Sic- tem adeptam, ne redeat infirmitas. Sic- ut enim natura quando dat sanitatem, ut enim natura quando dat sanitatem, confortat eam, ne alterationibus sequen- confortat eam, ne alterationibus sequen- tibus destruatur: ita etiam facit hic au- tibus destruatur: ita etiam facit hic au- ctor naturæ Dominus dans præcepta con- ctor naturæ Dominus dans præcepta con- servandæ sanitatis. Joan. v, 14: Ecce sa- servandæ sanitatis. Joan. v, 14: Ecce sa- nus factus es: jam noli peccare, ne de- nus factus es: jam noli peccare, ne de- terius tibi aliquid contingat. terius tibi aliquid contingat.

Ad hoc autem tria dat præcepta, quo- Ad hoc autem tria dat præcepta, quo- rum primum est humilitatis et cautelæ, rum primum est humilitatis et cautelæ, cum dicit : «< Vide, nemini dixeris » Se- cum dicit : «< Vide, nemini dixeris » Se- cundum est divini cultus et obedientiæ, cundum est divini cultus et obedientiæ, ibi, « Sed vade, ostende te sacerdoti. » ibi, « Sed vade, ostende te sacerdoti. » Tertium autem est gratiarum actionis Tertium autem est gratiarum actionis et reverentiæ, ibi, « Et offer munus. » et reverentiæ, ibi, « Et offer munus. »

Primum est ergo præceptum humili- Primum est ergo præceptum humili- tatis secundum Augustinum, et cautelæ tatis secundum Augustinum, et cautelæ secundum Chrysostomum. Ut enim vere secundum Chrysostomum. Ut enim vere dicit Augustinus, « de bonis a Deo per- dicit Augustinus, « de bonis a Deo per- « ceptis non oportet gloriari, nec jactare « ceptis non oportet gloriari, nec jactare « ea in publico, » sicut dicit Apostolus, « ea in publico, » sicut dicit Apostolus, II ad Corinthios, x11, 1: Si gloriari opor- II ad Corinthios, x11, 1: Si gloriari opor-

380 380

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

tet (non expedit quidem). Et Ezechias tet (non expedit quidem). Et Ezechias thesaurum ostendens perdidit eum, et re- thesaurum ostendens perdidit eum, et re- gnum. Matth. x111, 44 : Quem qui inve- gnum. Matth. x111, 44 : Quem qui inve- nit homo, abscondit. Job, iv, 12: Ad me nit homo, abscondit. Job, iv, 12: Ad me dictum est verbum absconditum, dictum est verbum absconditum, quasi furtive suscepit auris mea venas quasi furtive suscepit auris mea venas susurri ejus. susurri ejus.

et et

Sed contra hoc videtur esse, quod di- Sed contra hoc videtur esse, quod di- citur, Marc. 1, 45, quod iste leprosus citur, Marc. 1, 45, quod iste leprosus egressus coepit prædicare et diffamare egressus coepit prædicare et diffamare sermonem, ita ut jam non posset introi- sermonem, ita ut jam non posset introi- re manifeste in civitatem, sed foris in re manifeste in civitatem, sed foris in desertis locis esset: et conveniebant ad desertis locis esset: et conveniebant ad eum undique. Et videtur bene fecisse is- eum undique. Et videtur bene fecisse is- te, quia dicitur, Tob. XII, 7: Opera Dei te, quia dicitur, Tob. XII, 7: Opera Dei revelare et confiteri honorificum est. Iste revelare et confiteri honorificum est. Iste autem confessus fuit opera Dei, non ad autem confessus fuit opera Dei, non ad laudem suam, sed ad gloriam Dei. Isa. laudem suam, sed ad gloriam Dei. Isa. X11, 5 Annuntiate hoc in universa terra. X11, 5 Annuntiate hoc in universa terra.

RESPONSIO. Dicendum, quod in veritate RESPONSIO. Dicendum, quod in veritate Dominus intendit, quod iste gloriam pro- Dominus intendit, quod iste gloriam pro- priam non quæreret de hoc quod dignus priam non quæreret de hoc quod dignus habitus esset a Domino præ multis aliis habitus esset a Domino præ multis aliis leprosis ut curaretur: quia hoc esset ja- leprosis ut curaretur: quia hoc esset ja- ctantiæ sed opus divinæ potentiæ ad hoc ctantiæ sed opus divinæ potentiæ ad hoc factum fuit, ut potentia innotesceret, et factum fuit, ut potentia innotesceret, et prædicaretur et hoc fecit iste. Primum prædicaretur et hoc fecit iste. Primum autem cavit, et ideo inobediens non autem cavit, et ideo inobediens non fuit. fuit.

: :

Cautelæ etiam fuit istud præceptum se- Cautelæ etiam fuit istud præceptum se- cundum Chrysostomum. Et hoc notatur ex cundum Chrysostomum. Et hoc notatur ex ordine istorum præceptorum, quia pri- ordine istorum præceptorum, quia pri- mum est et ideo non tenebat, nisi do- mum est et ideo non tenebat, nisi do- nec se ostenderet Sacerdotibus: quia si nec se ostenderet Sacerdotibus: quia si ante prædicasset miraculum, cum jam ante prædicasset miraculum, cum jam conceperint Principes Sacerdotum odium conceperint Principes Sacerdotum odium contra Christum, non recepissent eum contra Christum, non recepissent eum ad judicium emundationis, sed dixissent ad judicium emundationis, sed dixissent eum adhuc esse immundum et tunc eum adhuc esse immundum et tunc tantum non valuisset prædicatio le- tantum non valuisset prædicatio le- prosi, quia calumniam habuisset miracu- prosi, quia calumniam habuisset miracu- lum, Sacerdotibus dicentibus quod non lum, Sacerdotibus dicentibus quod non esset vere mundatus: quia lepra est mor- esset vere mundatus: quia lepra est mor- bus, qui non de facili cognoscitur, nisi bus, qui non de facili cognoscitur, nisi multum processerit in destructionem multum processerit in destructionem membrorum. Sed postquam Sacerdotes membrorum. Sed postquam Sacerdotes eum judicaverunt mundum, et munus eum judicaverunt mundum, et munus

1 Cf. Isa. XXXIX, 4 et seq. 1 Cf. Isa. XXXIX, 4 et seq.

: :

testificans munditiam receperunt, incon- testificans munditiam receperunt, incon- tradicibile fuit miraculum, et tunc valuit tradicibile fuit miraculum, et tunc valuit prædicatum (alias, prædicatio). Proverb. prædicatum (alias, prædicatio). Proverb. 1,4 Ut detur parvulis astutia, adole- 1,4 Ut detur parvulis astutia, adole- scenti scientia et intellectus. Augustinus scenti scientia et intellectus. Augustinus in primo libro de Trinitate: « Gratanter in primo libro de Trinitate: « Gratanter « recipit osculum columbinum dulcissi- « recipit osculum columbinum dulcissi- « ma charitas dentem autem caninum « ma charitas dentem autem caninum « vel retundit solidissima veritas, vel « vel retundit solidissima veritas, vel << evitat cautissima humilitas. >> << evitat cautissima humilitas. >>

« Sed vade, ostende te sacerdoti. » « Sed vade, ostende te sacerdoti. »

Ecce præceptum divini cultus, et obe- Ecce præceptum divini cultus, et obe- dientiæ hoc enim præceptum est, Levit. dientiæ hoc enim præceptum est, Levit. xiv, 2. Et pertinebat ad cultum Dei. Nec xiv, 2. Et pertinebat ad cultum Dei. Nec adhuc passus fuit Christus, ut ista essent adhuc passus fuit Christus, ut ista essent mortua, sed adhuc in statu erant et mortua, sed adhuc in statu erant et ideo oportet adhuc hæc tenere, quantum ideo oportet adhuc hæc tenere, quantum ad emundatum, licet Christus legi non ad emundatum, licet Christus legi non subderetur. Præterea, utile fuit ad mira- subderetur. Præterea, utile fuit ad mira- culum testificandum, sicut jam dictum culum testificandum, sicut jam dictum est et ideo dicit Marcus, quod dixit ei: est et ideo dicit Marcus, quod dixit ei: Vade, ostende te Principi Sacerdotum 2 : Vade, ostende te Principi Sacerdotum 2 : quia ab illis magis valuit testimonium. quia ab illis magis valuit testimonium. Unde, Joan. x1, 47: Quid facimus, quia Unde, Joan. x1, 47: Quid facimus, quia hic homo multa signa facit ? Act. iv, hic homo multa signa facit ? Act. iv, 16 Quoniam quidem notum signum 16 Quoniam quidem notum signum factum est per eos omnibus habitantibus factum est per eos omnibus habitantibus Jerusalem manifestum est, et non pos- Jerusalem manifestum est, et non pos- sumus negare. sumus negare.

Hoc etiam allegorice accipitur, quod Hoc etiam allegorice accipitur, quod etiamsi aliquis curatus sit a Deo a lepra etiamsi aliquis curatus sit a Deo a lepra peccati per compunctionem, quod adhuc peccati per compunctionem, quod adhuc tenetur ostendere se sacerdotibus per tenetur ostendere se sacerdotibus per confessionem. Jacob. v, 16: Confitemini confessionem. Jacob. v, 16: Confitemini alterutrum peccata vestra, et orate pro alterutrum peccata vestra, et orate pro invicem ut salvemini. invicem ut salvemini.

« Et offer munus. » « Et offer munus. »

Ecce tertium præceptum gratiarum Ecce tertium præceptum gratiarum actionis et reverentiæ. Tangit autem actionis et reverentiæ. Tangit autem tria oblationem muneris, justitiam tria oblationem muneris, justitiam oblationis, et finem. Oblationem, cum oblationis, et finem. Oblationem, cum dicit: «Et offer munus. » Isa. xix, 21 : dicit: «Et offer munus. » Isa. xix, 21 : Colent cum in hostiis et in muneribus. Colent cum in hostiis et in muneribus.

2 Marc. 1, 44. 2 Marc. 1, 44.

IN EVANG. MATTHÆI, VIII-4,5. IN EVANG. MATTHÆI, VIII-4,5.

Justitiam tangit, cum dicit: « Quod præ- Justitiam tangit, cum dicit: « Quod præ- cepit Moyses. » Eccli. xxiv, 33: Legem cepit Moyses. » Eccli. xxiv, 33: Legem mandavit Moyses in præceptis justitia- mandavit Moyses in præceptis justitia- rum. Finem tangit, cum dicit : « In testi- rum. Finem tangit, cum dicit : « In testi- monium illis. » monium illis. »

Et est constructio: Offer illis munus Et est constructio: Offer illis munus in testimonium tuæ curationis, hoc est, ut in testimonium tuæ curationis, hoc est, ut sint testes quod sis curatus. Job, x, 17: sint testes quod sis curatus. Job, x, 17: Instauras testes tuos contra me. Testimo- Instauras testes tuos contra me. Testimo- nium enim ab adversariis laudabile est. nium enim ab adversariis laudabile est. Augustinus tamen legit istud, « in testi- Augustinus tamen legit istud, « in testi- monium illis, » hoc est, contra eos, qui monium illis, » hoc est, contra eos, qui si non credunt, justius damnentur. Deu- si non credunt, justius damnentur. Deu- ter. xxxi, 26 Tollite librum istum, et ter. xxxi, 26 Tollite librum istum, et ponite eum in latere arcæ fœderis Domi- ponite eum in latere arcæ fœderis Domi- ni Dei vestri, ut sit ibi contra te in testi- ni Dei vestri, ut sit ibi contra te in testi- monium. Numer. XVII, 10: Refer vir- monium. Numer. XVII, 10: Refer vir- gam Aaron in tabernaculum testimonii, gam Aaron in tabernaculum testimonii, ut sit ibi in signum rebellium filiorum ut sit ibi in signum rebellium filiorum Israel. Israel.

381 381

bilis afflictionis, præcipue si humor dis- bilis afflictionis, præcipue si humor dis- solvens et emolliens calidus fuerit: et solvens et emolliens calidus fuerit: et talem passionem iste paralyticus susti- talem passionem iste paralyticus susti- nuisse videtur. Hæc autem dicta sint, ut nuisse videtur. Hæc autem dicta sint, ut ex magnitudine morbi magnitudo appa- ex magnitudine morbi magnitudo appa- reat divinæ potentiæ curantis. reat divinæ potentiæ curantis.

Dicuntur autem hic tria: quorum pri- Dicuntur autem hic tria: quorum pri- mum est id quod est ad miraculi perfe- mum est id quod est ad miraculi perfe- ctionem inclinativum secundum autem, ctionem inclinativum secundum autem, laus fidei centurionis, ibi, y. 8 : laus fidei centurionis, ibi, y. 8 : « Re- « Re- spondens centurio, ait illi, etc. » Ter- spondens centurio, ait illi, etc. » Ter- tium est perfectio miraculi, ibi, y. 13: tium est perfectio miraculi, ibi, y. 13: « Et dixit Jesus centurioni. » « Et dixit Jesus centurioni. »

In primo horum duo continentur, quo- In primo horum duo continentur, quo- rum primum est enumeratio eorum quæ rum primum est enumeratio eorum quæ ad faciendum miraculum inclinabant : ad faciendum miraculum inclinabant : secundum autem, promissio miraculi fa- secundum autem, promissio miraculi fa- ciendi, ibi, y. 7 : « Et ait illi Jesus, ciendi, ibi, y. 7 : « Et ait illi Jesus, etc. » etc. »

Tria autem sunt ad miraculum facien- Tria autem sunt ad miraculum facien- dum inducentia: primum, loci solem- dum inducentia: primum, loci solem- nitas et intercedentium multitudo, quia nitas et intercedentium multitudo, quia

« Cum autem introisset Caphar- ibi multos ædificare potuit et secun- « Cum autem introisset Caphar- ibi multos ædificare potuit et secun-

naum. » naum. »

Secundum est potentiæ divinæ demon- Secundum est potentiæ divinæ demon- strativum. Quod factum est in restitutione strativum. Quod factum est in restitutione duobus (alias, duorum), in quibus ani- duobus (alias, duorum), in quibus ani- matum ab inanimato maxime diffinitur matum ab inanimato maxime diffinitur differre, et quæ sunt præcipua opera sen- differre, et quæ sunt præcipua opera sen- sibilis animæ. Paralysis enim quod est sibilis animæ. Paralysis enim quod est emollitio nervorum, per hoc quod replet emollitio nervorum, per hoc quod replet nervos, impedit viam sensus, et insensi- nervos, impedit viam sensus, et insensi- bilitatem inducit: et per hoc quod emol- bilitatem inducit: et per hoc quod emol- lit, inducit virtutis motivæ detrimentum : lit, inducit virtutis motivæ detrimentum : quia illa vult habere viam siccam et du quia illa vult habere viam siccam et du ram, eo quod non est receptiva formarum ram, eo quod non est receptiva formarum sensibilium, sicut vis sensitiva, sed po- sensibilium, sicut vis sensitiva, sed po- tius activa, et actio potentiæ activæ me- tius activa, et actio potentiæ activæ me- lioratur sicco quia humidum non est lioratur sicco quia humidum non est instrumentum actionum, sed cedit in se- instrumentum actionum, sed cedit in se- ipsum, et patitur magis a contrario. Per ipsum, et patitur magis a contrario. Per hoc autem quod humor paralyticus re- hoc autem quod humor paralyticus re- plendo distendit nervos in latum, contra- plendo distendit nervos in latum, contra- hit eos a longitudine debita et tunc vir- hit eos a longitudine debita et tunc vir- tus naturalis nititur eos distendere ad de- tus naturalis nititur eos distendere ad de- bitum situm et sic ex lucta morbi et na- bitum situm et sic ex lucta morbi et na- turæ tremor membrorum inducitur, et turæ tremor membrorum inducitur, et aliquando tortura magna et valde sensi- aliquando tortura magna et valde sensi-

dum, personæ rogantis devotio et digni- dum, personæ rogantis devotio et digni- tas et tertium, ejus qui patiebatur mi- tas et tertium, ejus qui patiebatur mi- serabilitas. Et hæc patent in littera. serabilitas. Et hæc patent in littera. De primo dicit : De primo dicit :

« Cum autem introisset Caphar- « Cum autem introisset Caphar-

naum. » naum. »

In quo duo notantur, loci scilicet so- In quo duo notantur, loci scilicet so- lemnitas, et intercedentium multitudo. lemnitas, et intercedentium multitudo. Unde, Luc. VII, 3 et seq., dicitur, quod Unde, Luc. VII, 3 et seq., dicitur, quod misit ad eum seniores Judæorum, qui ro- misit ad eum seniores Judæorum, qui ro- gabant pro eo, dicentes : Quia dignus gabant pro eo, dicentes : Quia dignus est ut hoc ei præstes. Diligit enim gen- est ut hoc ei præstes. Diligit enim gen- tem nostram, et Synagogam ipse ædifi- tem nostram, et Synagogam ipse ædifi- cavit nobis. Quoniam, ut Ptolomæus di- cavit nobis. Quoniam, ut Ptolomæus di- cit in Almagesti principio, quod «< inter- cit in Almagesti principio, quod «< inter- «cessor est petentis ala. » Locus igitur «cessor est petentis ala. » Locus igitur per metonymiam hic ponitur pro his qui per metonymiam hic ponitur pro his qui in loco intercedebant. Quod Christus vo- in loco intercedebant. Quod Christus vo- luit, ut solemnius, et per consequens uti- luit, ut solemnius, et per consequens uti- lius esset miraculum. Propter quod etiam, lius esset miraculum. Propter quod etiam, Luc. IV, 23 Quanta audivimus facta in Luc. IV, 23 Quanta audivimus facta in Capharnaum, fac et hic in patria tua. Capharnaum, fac et hic in patria tua. Joan. VII, 4 Nemo quippe in abscondito Joan. VII, 4 Nemo quippe in abscondito quid facit, et quærit ipse in palam esse: quid facit, et quærit ipse in palam esse:

382 382

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

hæc si facis, manifesta teipsum mun- hæc si facis, manifesta teipsum mun- do. do.

« Accessit ad eum centurio, rogans « Accessit ad eum centurio, rogans

eum. » eum. »

Istud est secundum, ubi ponitur per- Istud est secundum, ubi ponitur per- sonæ rogantis dignitas et devotio. Et sonæ rogantis dignitas et devotio. Et tanguntur hic tria: appropinquatio de- tanguntur hic tria: appropinquatio de- votionis, dignitas appropinquantis, et votionis, dignitas appropinquantis, et supplicitas exorantis. supplicitas exorantis.

De primo dicit : De primo dicit :

« Accessit. » « Accessit. »

Jacob. IV, 8 Appropinquate Deo, et Jacob. IV, 8 Appropinquate Deo, et appropinquabit vobis. appropinquabit vobis.

Sed contra, Luc. VII, 7, dicit centurio: Sed contra, Luc. VII, 7, dicit centurio: Meipsum non sum dignum arbitratus ut Meipsum non sum dignum arbitratus ut venirem ad te. Et dicitur ibi, quod misit venirem ad te. Et dicitur ibi, quod misit ad eum Judæorum seniores. ad eum Judæorum seniores.

RESPONSIO. Dicendum, quod primo non RESPONSIO. Dicendum, quod primo non venit, sed accepta fiducia, postea venit venit, sed accepta fiducia, postea venit per seipsum et unum narrat Lucas, al- per seipsum et unum narrat Lucas, al- terum autem Matthæus. terum autem Matthæus.

<< Centurio. » << Centurio. »

Ecce dignitas. Qui centum milites sub Ecce dignitas. Qui centum milites sub se habuit centurio cohortis unius diceba- se habuit centurio cohortis unius diceba- tur. Isa. XLV, 14: Viri sublimes ad te tur. Isa. XLV, 14: Viri sublimes ad te transibunt, et tui erunt. transibunt, et tui erunt.

« «

Rogans eum. »> Rogans eum. »>

Ecce supplicitas orationis et in hoc Ecce supplicitas orationis et in hoc commendatur centurio, quod tantum ro- commendatur centurio, quod tantum ro- gavit pro puero, hoc est, pro servo. gavit pro puero, hoc est, pro servo. Commendatur autem de humilitate, et Commendatur autem de humilitate, et de affectu compassionis, et de fidelitate de affectu compassionis, et de fidelitate ad servum. ad servum.

De humilitate, quia dicit Chrysostomus, De humilitate, quia dicit Chrysostomus, quod «< in corde recognovit eum esse quod «< in corde recognovit eum esse « fratrem, et apud Deum non esse di- « fratrem, et apud Deum non esse di- « stantia inter dominum et servum. »> « stantia inter dominum et servum. »> Ad Philemonem . 15 et 16: Ideo.dis- Ad Philemonem . 15 et 16: Ideo.dis- cessit ad horam a te, ut æternum illum cessit ad horam a te, ut æternum illum reciperes, jam non ut servum, sed pro ser- reciperes, jam non ut servum, sed pro ser- vo charissimum fratrem. Ad Ephes. vi, 9: vo charissimum fratrem. Ad Ephes. vi, 9:

Vos, domini, eadem facite servis, remit- Vos, domini, eadem facite servis, remit- tentes minas: scientes quia et illorum, et tentes minas: scientes quia et illorum, et vester Dominus est in cœlis, et persona- vester Dominus est in cœlis, et persona- rum acceptio non est apud eum. rum acceptio non est apud eum.

De compassione dicitur, II ad Corinth. De compassione dicitur, II ad Corinth. XI, 29 Quis infirmatur, et ego non in- XI, 29 Quis infirmatur, et ego non in- firmor? Ad Roman. XII, 15 et 16: Flere firmor? Ad Roman. XII, 15 et 16: Flere cum flentibus. Idipsum invicem sentien- cum flentibus. Idipsum invicem sentien-

tes. tes.

De fidelitate dicitur, Luc. VII, 2, quod De fidelitate dicitur, Luc. VII, 2, quod servus erat isti centurioni pretiosus. Ec- servus erat isti centurioni pretiosus. Ec- cli. xxx, 31 Si est tibi servus fidelis, cli. xxx, 31 Si est tibi servus fidelis, sit tibi quasi anima tua. Non fecit sicut sit tibi quasi anima tua. Non fecit sicut iste Amelecita, de quo, I Reg. xxx, 13: iste Amelecita, de quo, I Reg. xxx, 13: Dereliquit me dominus meus, quia ægro- Dereliquit me dominus meus, quia ægro- tare cœpi nudiustertius: et hunc refocil- tare cœpi nudiustertius: et hunc refocil- lavit David. lavit David.

Et ideo etiam vocat eum puerum Et ideo etiam vocat eum puerum

suum. suum.

« Et dicens: Domine, puer meus « Et dicens: Domine, puer meus jacet in domo paralyticus, et male tor- jacet in domo paralyticus, et male tor- quetur. » quetur. »

Hic tangitur miserabilitas illius in quo Hic tangitur miserabilitas illius in quo factum est miraculum. Et tanguntur quin- factum est miraculum. Et tanguntur quin- que destitutio infirmi, cum dicit : «Ja- que destitutio infirmi, cum dicit : «Ja- cet. »Magnitudo languoris, cum dicit: cet. »Magnitudo languoris, cum dicit: « Paralyticus. » Impossibilitas adjutorii, « Paralyticus. » Impossibilitas adjutorii, cum dicit: «In domo. » Sicut infra pa- cum dicit: «In domo. » Sicut infra pa- tebit. Vexatio ad dolorem sensus, cum tebit. Vexatio ad dolorem sensus, cum dicit «Male. » Vexatio ad dissolutio- dicit «Male. » Vexatio ad dissolutio- nem compositionis membrorum, cum di- nem compositionis membrorum, cum di- cit «Torquetur. » cit «Torquetur. »