342 342

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

« Petite ergo, et dabitur vobis. >> « Petite ergo, et dabitur vobis. >>

Et secundum hæc tria sunt : unum est Et secundum hæc tria sunt : unum est finis, ad quem volumus pervenire: et finis, ad quem volumus pervenire: et hoc est bonum increatum: et duo sunt hoc est bonum increatum: et duo sunt universaliter ducentia ad illud, quorum universaliter ducentia ad illud, quorum unum est bonum virtutis, et alterum, lu- unum est bonum virtutis, et alterum, lu- men veritatis et secundum hoc petite men veritatis et secundum hoc petite quodcumque bonum virtutis. Joan. xvi, quodcumque bonum virtutis. Joan. xvi, 23 Si quid petieritis Patrem in nomine 23 Si quid petieritis Patrem in nomine meo, dabit vobis. meo, dabit vobis.

<< Quærite »> << Quærite »>

Lumen veritatis. Baruch, 111, 14: Di- Lumen veritatis. Baruch, 111, 14: Di- sce ubi sit prudentia, ubi sit virtus, ubi sce ubi sit prudentia, ubi sit virtus, ubi sit intellectus ut scias simul ubi sit lon- sit intellectus ut scias simul ubi sit lon- giturnitas vitæ et victus, ubi sit lumen giturnitas vitæ et victus, ubi sit lumen oculorum, et pax. oculorum, et pax.

<< Pulsate, » << Pulsate, »

Ante introitum ad increatum bonum Ante introitum ad increatum bonum æternitatis in conjunctione spiritus, in æternitatis in conjunctione spiritus, in charitate affectus. Ad Philip. III, 12: Se- charitate affectus. Ad Philip. III, 12: Se- quor, si quomodo comprehendam in quo et quor, si quomodo comprehendam in quo et comprehensus sum. Act. XVII, 26 et seq. : comprehensus sum. Act. XVII, 26 et seq. : Definiens statuta tempora, et terminos Definiens statuta tempora, et terminos habitationis eorum, scilicet hominum, habitationis eorum, scilicet hominum, quærere Deum si forte attrectent eum, quærere Deum si forte attrectent eum, aut inveniant, quamvis non longe sit ab aut inveniant, quamvis non longe sit ab unoquoque nostrum. In ipso enim vivi- unoquoque nostrum. In ipso enim vivi-

mus, mus,

et movemur, et sumus. Sumus enim et movemur, et sumus. Sumus enim bono gratiæ, movemur veritatis lumine, bono gratiæ, movemur veritatis lumine, sed vivimus conjunctione vitæ æternæ. sed vivimus conjunctione vitæ æternæ. Sic etiam Christus dicit, Joan. xiv, 6: Sic etiam Christus dicit, Joan. xiv, 6: Ego sum via, exemplo virtutis: et veritas, Ego sum via, exemplo virtutis: et veritas, lumine veritatis : et vita, æternitate lumine veritatis : et vita, æternitate (alias, æternæ) divinitatis. (alias, æternæ) divinitatis.

Tertius modus continuationis secun- Tertius modus continuationis secun- dum Chrysostomum, est ad immediatum dum Chrysostomum, est ad immediatum præcedens. Dictum est, quod sancta non præcedens. Dictum est, quod sancta non sunt danda canibus, et margaritæ non sunt danda canibus, et margaritæ non sunt mittendæ ante porcos. Et possent sunt mittendæ ante porcos. Et possent quærere Apostoli dicentes: Dicis quod quærere Apostoli dicentes: Dicis quod mittis nos sicut oves in medio luporum, mittis nos sicut oves in medio luporum, ut capiamus lupos: et prohibes ne tua ut capiamus lupos: et prohibes ne tua communicemus eis: qualiter ergo con- communicemus eis: qualiter ergo con- vertemus eos? Respondit Christus : vertemus eos? Respondit Christus :

1 Cf. II ad Timoth. IV, 2. 1 Cf. II ad Timoth. IV, 2.

<< Petite, et dabitur vobis. » << Petite, et dabitur vobis. »

Et secundum hoc sic distinguitur: Et secundum hoc sic distinguitur: « Petite » animarum vobis commissarum « Petite » animarum vobis commissarum salutem, « et dabitur vobis. » Jacob. v, salutem, « et dabitur vobis. » Jacob. v, 16 Orate pro invicem ut salvemini. 16 Orate pro invicem ut salvemini. Petivit Stephanus, et datus est ei Paulus: Petivit Stephanus, et datus est ei Paulus: petivit et Christus, et multi dati sunt ei. petivit et Christus, et multi dati sunt ei. II Machab. III, 33: Oniæ sacerdoti gra- II Machab. III, 33: Oniæ sacerdoti gra- tias age: nam propter eum Dominus ti- tias age: nam propter eum Dominus ti- bi vitam donavit. Job, XLII, 8: Job ser- bi vitam donavit. Job, XLII, 8: Job ser- vus meus orabit pro vobis: faciem ejus vus meus orabit pro vobis: faciem ejus suscipiam ut non vobis imputetur stul- suscipiam ut non vobis imputetur stul- titia. titia.

Ne autem crederent, quod sola oratione Ne autem crederent, quod sola oratione laborandum est: ideo addidit : laborandum est: ideo addidit :

« Quærite et invenietis: » « Quærite et invenietis: »

Eos ad salutem monendo, arguendo, Eos ad salutem monendo, arguendo, obsecrando, increpando in omni patientia obsecrando, increpando in omni patientia et doctrina, instando opportune, impor- et doctrina, instando opportune, impor- tune. Genes. xxxvi, 16: Fratres meos tune. Genes. xxxvi, 16: Fratres meos quæro, indica mihi ubi pascant greges quæro, indica mihi ubi pascant greges Luc. xv, 8 Accendit lucernam, et ever- Luc. xv, 8 Accendit lucernam, et ever- rit domum, et quærit diligenter, donec rit domum, et quærit diligenter, donec inveniat. inveniat.

« Pulsate, et aperietur vobis. » « Pulsate, et aperietur vobis. »

Nec tantum sic quærendum est, sed Nec tantum sic quærendum est, sed etiam manu sollicitudinis continuæ pul- etiam manu sollicitudinis continuæ pul- sandum et excitandum ad profectum sandum et excitandum ad profectum exemplo ejus, qui dicit, Apocal. 111, 20: exemplo ejus, qui dicit, Apocal. 111, 20: Ecce sto ante ostium, et pulso: si quis Ecce sto ante ostium, et pulso: si quis audierit vocem meam, et aperuerit mihi audierit vocem meam, et aperuerit mihi januam, intrabo ad illum, et cœnabo januam, intrabo ad illum, et cœnabo cum illo, et ipse mecum. Cantic. v, 2: cum illo, et ipse mecum. Cantic. v, 2: Aperi mihi, soror mea, unica mea, co- Aperi mihi, soror mea, unica mea, co- lumba mea, immaculata mea: quia lumba mea, immaculata mea: quia caput meum plenum est rore, et cincinni caput meum plenum est rore, et cincinni mei guttis noctium. Quia etiam si con- mei guttis noctium. Quia etiam si con- tingat rore perfundi et infundi imbribus, tingat rore perfundi et infundi imbribus, a pulsatione non desistamus: quia tan- a pulsatione non desistamus: quia tan- dem intrabimus improbitate in corda eo- dem intrabimus improbitate in corda eo- rum sic enim intraverunt Martyres tan- rum sic enim intraverunt Martyres tan- dem quasi fatigato diabolo devicto. dem quasi fatigato diabolo devicto.

IN EVANG. MATTHÆI, VII-7. IN EVANG. MATTHÆI, VII-7.

343 343

Hæc igitur dicta sunt secundum Chry- cundum perfectionem activæ, alterum Hæc igitur dicta sunt secundum Chry- cundum perfectionem activæ, alterum sostomum. sostomum.

Beatus autem Augustinus continuat Beatus autem Augustinus continuat at mediatum præcedens sic: Dixisti non at mediatum præcedens sic: Dixisti non esse dandum sanctum canibus, et mar- esse dandum sanctum canibus, et mar- garitas non esse spargendas ante porcos. garitas non esse spargendas ante porcos. Hoc divitum est, habentium sancta et Hoc divitum est, habentium sancta et margaritas nos autem conscii nostræ margaritas nos autem conscii nostræ paupertatis et infirmitatis, unde acci- paupertatis et infirmitatis, unde acci- piemus sancta, quæ non debemus dare piemus sancta, quæ non debemus dare canibus? Et unde venient nobis marga- canibus? Et unde venient nobis marga- ritæ, quas non mittamus ante porcos ? ritæ, quas non mittamus ante porcos ?

Ad hoc per antipophoram respondet Ad hoc per antipophoram respondet Dominus dicens : « Petite. » Et secun- Dominus dicens : « Petite. » Et secun- dum hoc ista tria distinguuntur per simi- dum hoc ista tria distinguuntur per simi- litudinem quamdam ad fidem, spem, et litudinem quamdam ad fidem, spem, et charitatem. Si enim aliquis debens pro- charitatem. Si enim aliquis debens pro- ficisci et pervenire ad patriam, virtutem ficisci et pervenire ad patriam, virtutem ambulandi in pedibus non habeat, et ambulandi in pedibus non habeat, et etiam viam per quam ambulet, nesciat, etiam viam per quam ambulet, nesciat, primum est ut petat a medico sanitatem primum est ut petat a medico sanitatem pedum, qua data, sibi quærat viam, qua pedum, qua data, sibi quærat viam, qua inventa, et pervento ad patriam, pulset inventa, et pervento ad patriam, pulset ad ostium, et intret in domum, et maneat. ad ostium, et intret in domum, et maneat. Hæc ergo tria secundum quamdam Glos- Hæc ergo tria secundum quamdam Glos- sam Augustini ita distinguuntur, ut peta- sam Augustini ita distinguuntur, ut peta- tur fide: quia, Act. xv, 9: Fide purificans tur fide: quia, Act. xv, 9: Fide purificans corda eorum. Et sic fides operans per dile- corda eorum. Et sic fides operans per dile- ctionem dat vires. Quæritur autem spe: ctionem dat vires. Quæritur autem spe: quia sicut dicitur, ad Hebr. vi, 19 et 20: quia sicut dicitur, ad Hebr. vi, 19 et 20: Spes incedit usque ad interiora velami- Spes incedit usque ad interiora velami- nis, ubi præcursor pro nobis introivit Je- nis, ubi præcursor pro nobis introivit Je- sus. Et sic anchora projecta in littus æter- sus. Et sic anchora projecta in littus æter- nitatis non permittit nos abduci per de- nitatis non permittit nos abduci per de- via erroris, et voluptatis sæculi. Charita- via erroris, et voluptatis sæculi. Charita- te autem pulsamus, et ingredimur: quia te autem pulsamus, et ingredimur: quia illa aperit januam regni. Isa. xxxi, 9 : illa aperit januam regni. Isa. xxxi, 9 : Dixit Dominus, cujus ignis est in Sion, Dixit Dominus, cujus ignis est in Sion, et caminus in Jerusalem. et caminus in Jerusalem.

Alia Glossa Augustini sic distinguit Alia Glossa Augustini sic distinguit sub eodem modo continuationis, quod sub eodem modo continuationis, quod duo sunt necessaria ad vitam viæ, vires duo sunt necessaria ad vitam viæ, vires ad agendum, et demonstratio rerum: et ad agendum, et demonstratio rerum: et ad primum exigitur robur sanitatis et ad primum exigitur robur sanitatis et hoc petitur, et datur in bono virtutis: hoc petitur, et datur in bono virtutis: secundum autem quæritur, et invenitur secundum autem quæritur, et invenitur in cognitione veritatis et unum est se- in cognitione veritatis et unum est se-

1 Cf. Genes. xxv, 25 et xxx11, 24; Osee, XII, 4. 1 Cf. Genes. xxv, 25 et xxx11, 24; Osee, XII, 4.

: :

autem est secundum perfectionem con- autem est secundum perfectionem con- templativæ, sed possessio non est nisi ex templativæ, sed possessio non est nisi ex dono perseverantiæ, et illa pulsat. Luc. dono perseverantiæ, et illa pulsat. Luc. XI, 8 Si perseveraverit pulsans, dabit XI, 8 Si perseveraverit pulsans, dabit illi quotquot habet necessarios. Et tunc illi quotquot habet necessarios. Et tunc redit ad hoc, quod petitur perfectione redit ad hoc, quod petitur perfectione actionis quæritur veritate contemplatio- actionis quæritur veritate contemplatio- nis pulsatur autem perseverantia còn- nis pulsatur autem perseverantia còn- summationis. Licet enim in humanis de- summationis. Licet enim in humanis de- monstratio veritatis sit ante perfectionem monstratio veritatis sit ante perfectionem actionis, tamen in divinis est e converso: actionis, tamen in divinis est e converso: quia, sicut dicit Gregorius : « Per ope- quia, sicut dicit Gregorius : « Per ope- << rationem venitur ad contemplationem, << rationem venitur ad contemplationem, « et per hæc duo ad perseverantiam, « et per hæc duo ad perseverantiam, «< quæ introducit ad æternitatis possessio- «< quæ introducit ad æternitatis possessio-

« nem. » « nem. »

Ad hæc ergo redeunt expositiones Ad hæc ergo redeunt expositiones Sanctorum pro maxima parte. Petitur Sanctorum pro maxima parte. Petitur autem corde, quæritur ore, pulsatur ma- autem corde, quæritur ore, pulsatur ma- nu ut plena orantis notetur conversio nu ut plena orantis notetur conversio ad Deum vel quia in oratione tria sunt, ad Deum vel quia in oratione tria sunt, ascensio intellectus in Deum, ut dicit ascensio intellectus in Deum, ut dicit Damascenus: ascensio affectus in Pa- Damascenus: ascensio affectus in Pa- trem, ut dicit Augustinus: et instantia trem, ut dicit Augustinus: et instantia lacrymis demonstrata: petitur affectu, lacrymis demonstrata: petitur affectu, quæritur intellectu, et pulsatur lacrymis. quæritur intellectu, et pulsatur lacrymis. Sic orabat Jacob 1, et Tobias 2. Unde Sic orabat Jacob 1, et Tobias 2. Unde Glossa super Tobiam: « Oratio Deum Glossa super Tobiam: « Oratio Deum « lenit, lacryma cogit: hæc ungit, illa « lenit, lacryma cogit: hæc ungit, illa « pungit. » Vel, quia sunt tres gradus « pungit. » Vel, quia sunt tres gradus maximæ perfectionis in Ecclesia: petunt maximæ perfectionis in Ecclesia: petunt virgines, quærunt Doctores, pulsant virgines, quærunt Doctores, pulsant Martyres. Aut quia oratio est petitio de- Martyres. Aut quia oratio est petitio de- centium a Deo, petitur triplex bonum, centium a Deo, petitur triplex bonum, temporale infirmitatis solatium, virtutis temporale infirmitatis solatium, virtutis ad meriti profectum, et gloriæ in præ- ad meriti profectum, et gloriæ in præ- mium. Quæritur etiam bonum triplex, mium. Quæritur etiam bonum triplex, viæ, veritatis, et vitæ in via dirigit viæ, veritatis, et vitæ in via dirigit consilium, in veritate Scripturarum consilium, in veritate Scripturarum studium, vitam largitur Spiritus sancti studium, vitam largitur Spiritus sancti solatium. Pulsatur etiam ad triplex os- solatium. Pulsatur etiam ad triplex os- tium, clementiæ ad peccati remissionem; tium, clementiæ ad peccati remissionem; intelligentiæ ad veritatis revelationem, intelligentiæ ad veritatis revelationem, familiaritatis divinæ ad Spiritus Dei so- familiaritatis divinæ ad Spiritus Dei so- cietatem. His et aliis plurimis modis va- cietatem. His et aliis plurimis modis va- riari possunt ista. riari possunt ista.

2 Cf. Tob. III, 2 Cf. Tob. III,

1. 1.

344 344

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Sed hoc advertendum est, quod cuilibet Sed hoc advertendum est, quod cuilibet trium adjungitur proprium respondens: trium adjungitur proprium respondens: petitioni enim adjungitur datio doni : petitioni enim adjungitur datio doni : « Petite, et accipietis. » Donum enim est « Petite, et accipietis. » Donum enim est datio irreddibilis, ut dicit Philosophus. datio irreddibilis, ut dicit Philosophus. Ad Roman. x1, 35: Quis prior dedit illi, Ad Roman. x1, 35: Quis prior dedit illi, et retribuetur ei? et retribuetur ei?

« Quærite, et invenietis. » Quæsitioni « Quærite, et invenietis. » Quæsitioni autem adjungitur inventio, hoc est, intus autem adjungitur inventio, hoc est, intus ventio per experimentum quia cum ventio per experimentum quia cum quæsitio fiat profectu virtutis, non potest quæsitio fiat profectu virtutis, non potest esse, quod virtutis actus et bonum exeat, esse, quod virtutis actus et bonum exeat, et fiat ab anima viva et perceptivam et fiat ab anima viva et perceptivam vim habente, quin experimento gustus vim habente, quin experimento gustus spiritualis percipiat quid dulcedinis est in spiritualis percipiat quid dulcedinis est in virtute. I Petr. II, 3: Si tamen gustatis virtute. I Petr. II, 3: Si tamen gustatis quoniam dulcis est Dominus. Psal. quoniam dulcis est Dominus. Psal. XXXIII, 9 Gustate, et videte quoniam XXXIII, 9 Gustate, et videte quoniam suavis est Dominus. Et sic per gustum suavis est Dominus. Et sic per gustum intus venit, et in fructus spiritus perficit. intus venit, et in fructus spiritus perficit. « Pulsate, et aperietur vobis. » Pul- « Pulsate, et aperietur vobis. » Pul- sationi autem adjungitur apertio ad in- sationi autem adjungitur apertio ad in- troitum quasi ad mansionem quietis, quæ troitum quasi ad mansionem quietis, quæ status est quietissimus in optimo totum status est quietissimus in optimo totum desiderium quietante. Et ostium illius est desiderium quietante. Et ostium illius est apertio præsentiæ remoto repagulo si- apertio præsentiæ remoto repagulo si- militudinis vestigii, vel imaginis. Et in- militudinis vestigii, vel imaginis. Et in- troitus est sine medio perceptio summæ troitus est sine medio perceptio summæ bonitatis. Psal. cXVII, 20: Hæc porta bonitatis. Psal. cXVII, 20: Hæc porta Domini, justi intrabunt in eam. Item, Domini, justi intrabunt in eam. Item, Psal. xxi, 7 et 9: Attollite portas, prin- Psal. xxi, 7 et 9: Attollite portas, prin- cipes, vestras, et elevamini, portæ æter- cipes, vestras, et elevamini, portæ æter- nales. nales.

«< Omnis enim qui petit, accipit : et «< Omnis enim qui petit, accipit : et qui quærit, invenit: et pulsanti ape- qui quærit, invenit: et pulsanti ape- rietur. » rietur. »

Hic dat fiduciam impetrandi, et habet Hic dat fiduciam impetrandi, et habet duas partes. Una est sumpta ex parte duas partes. Una est sumpta ex parte orantium altera ex parte ejus, qui orantium altera ex parte ejus, qui oratur, ibi, . 9 : « Aut quis ex vobis oratur, ibi, . 9 : « Aut quis ex vobis homo, quem si filius petierit panem. » homo, quem si filius petierit panem. »

Prima dat fiduciam ex parte orantium : Prima dat fiduciam ex parte orantium : quia omnis sive justus, sive injustus fue- quia omnis sive justus, sive injustus fue- rit, sive dives, sive pauper, qui orat in rit, sive dives, sive pauper, qui orat in

1 Joan. ix, 31. 1 Joan. ix, 31.

prædictis conditionibus, exauditur. Et prædictis conditionibus, exauditur. Et ideo non oportet causari, quia pecca- ideo non oportet causari, quia pecca- tores Deus non audit' : et quia si tores Deus non audit' : et quia si dixerimus quoniam peccatum non ha- dixerimus quoniam peccatum non ha- bemus, ipsi nos seducimus, et veritas in bemus, ipsi nos seducimus, et veritas in nobis non est 2. Quia nobis non est 2. Quia

« Omnis qui petit, accipit. » « Omnis qui petit, accipit. »

Joel, II, 32 Omnis qui invocaverit Joel, II, 32 Omnis qui invocaverit nomen Domini, salvus erit. Nam, ut di- nomen Domini, salvus erit. Nam, ut di- citur, ad Roman. x, 12: Idem Domi- citur, ad Roman. x, 12: Idem Domi- nus omnium, dives in omnes qui in- nus omnium, dives in omnes qui in- vocant illum. I Joan. m, 21 et 22: Fi- vocant illum. I Joan. m, 21 et 22: Fi- duciam habemus ad Deum : et quidquid duciam habemus ad Deum : et quidquid petierimus, accipiemus ab eo. Joan. xvi, petierimus, accipiemus ab eo. Joan. xvi, 24 Petite, et accipietis. 24 Petite, et accipietis.

Sed contra, Paulus, II ad Corinth. XII, Sed contra, Paulus, II ad Corinth. XII, 8 et 9: Propter quod ter Dominum roga- 8 et 9: Propter quod ter Dominum roga- vi ut discederet a me et dixit mihi : vi ut discederet a me et dixit mihi : Sufficit tibi gratia mea. Matth. xx, 22: Sufficit tibi gratia mea. Matth. xx, 22: Nescitis quid petatis. Nescitis quid petatis.

RESPONSIO. Quidquid petitur pie, pro RESPONSIO. Quidquid petitur pie, pro se, perseveranter, ad salutem, datur, se, perseveranter, ad salutem, datur, sicut superius diximus. Unde, Joan. xv, sicut superius diximus. Unde, Joan. xv, 7: Si manseritis in me, et verba mea in 7: Si manseritis in me, et verba mea in vobis manserint, quod pertinet ad pieta- vobis manserint, quod pertinet ad pieta- tem quodcumque volueritis petetis, et tem quodcumque volueritis petetis, et fiet vobis. Et, in eodem, xv1, 23: Si fiet vobis. Et, in eodem, xv1, 23: Si quid petieritis Patrem in nomine meo, quid petieritis Patrem in nomine meo, dabit vobis. Et dicit, petieritis, quod est dabit vobis. Et dicit, petieritis, quod est futurum conjunctivi, descendens a præ- futurum conjunctivi, descendens a præ- terito, et significat perseverantiam ex terito, et significat perseverantiam ex præterito in futurum per præsens. In præterito in futurum per præsens. In nomine autem Jesu, est ad salutem pe- nomine autem Jesu, est ad salutem pe- tere et hoc fiet vobis, quia hoc pro vobis tere et hoc fiet vobis, quia hoc pro vobis est petere. Bonus enim aliquando malum est petere. Bonus enim aliquando malum sibi bene petit, sicut Paulus et pessi- sibi bene petit, sicut Paulus et pessi- mus aliquando alicui bonum male petit, mus aliquando alicui bonum male petit, sicut qui petunt tentari. Jacob. IV, 3: sicut qui petunt tentari. Jacob. IV, 3: Petitis, et non accipitis, eo quod male Petitis, et non accipitis, eo quod male petatis. petatis.

« Et qui quærit, invenit. » « Et qui quærit, invenit. »

Sapient. 1, 1 et 2: In simplicitate cor- Sapient. 1, 1 et 2: In simplicitate cor- dis quærite illum: quoniam invenitur dis quærite illum: quoniam invenitur

* I Joan. 1, 8. * I Joan. 1, 8.

IN EVANG. MATTHÆI, VII-8,9. IN EVANG. MATTHÆI, VII-8,9.

ab his qui non tentant illum, apparet ab his qui non tentant illum, apparet autem eis qui fidem habent in illum. Isa. autem eis qui fidem habent in illum. Isa. LV, 6 Quærite Dominum, dum inveniri LV, 6 Quærite Dominum, dum inveniri potest invocate eum, dum prope est. potest invocate eum, dum prope est.

« Et pulsanti aperietur. » « Et pulsanti aperietur. »

Hic dicit in futuro, « aperietur, » cum Hic dicit in futuro, « aperietur, » cum petitioni et quæsitioni reddiderit respon- petitioni et quæsitioni reddiderit respon- dentia in præsenti: quia petitur gratia dentia in præsenti: quia petitur gratia sanitatis et roboris, quæ in præsenti ex- sanitatis et roboris, quæ in præsenti ex- hibetur, ut reducamur (alias, deduca- hibetur, ut reducamur (alias, deduca- mur). Psal. XLII, 3: Emitte lucem tuam mur). Psal. XLII, 3: Emitte lucem tuam et veritatem tuam ipsa me deduxerunt, et veritatem tuam ipsa me deduxerunt, et adduxerunt in montem sanctum tuum, et adduxerunt in montem sanctum tuum, et in tabernacula tua. Pulsatur autem ad et in tabernacula tua. Pulsatur autem ad reserationem præsentem veritatis reserationem præsentem veritatis mansionem beatitudinis et hæc in futu- mansionem beatitudinis et hæc in futu- ro plene fient, et non nisi raptim et im- ro plene fient, et non nisi raptim et im- perfecte in hoc præsenti. Isa. xx11, 22: perfecte in hoc præsenti. Isa. xx11, 22: Dabo clavem domus David super hu- Dabo clavem domus David super hu- merum ejus et aperiet, et non erit qui merum ejus et aperiet, et non erit qui claudat et claudet, et non erit qui ape- claudat et claudet, et non erit qui ape- riat. Isa. xxvi, 2: Aperite portas, et in- riat. Isa. xxvi, 2: Aperite portas, et in- grediatur gens justa, custodiens verita- grediatur gens justa, custodiens verita-

tem. tem.

: :

ас ас

Sic ergo habetur fiducia ex parte oran- Sic ergo habetur fiducia ex parte oran- tium. tium.

« Aut quis est ex vobis homo, quem « Aut quis est ex vobis homo, quem si petierit filius suus panem, num- si petierit filius suus panem, num- quid lapidem porriget ei? » quid lapidem porriget ei? »

Hic ostenditur fiducia impetrandi, Hic ostenditur fiducia impetrandi, sumpta ex parte Dei qui oratur. sumpta ex parte Dei qui oratur.

Et tangit duo primo enim tangit affe- Et tangit duo primo enim tangit affe- ctus humani ad filium hominis quamdam ctus humani ad filium hominis quamdam similitudinem: et secundo, arguit effectus similitudinem: et secundo, arguit effectus Patris cœlestis ad filios adoptionis majo- Patris cœlestis ad filios adoptionis majo- rem esse benignitatem, ibi, y. 11 : Si er- rem esse benignitatem, ibi, y. 11 : Si er- go vos, cum sitis mali, etc. go vos, cum sitis mali, etc.

Affectus autem humani similitudinem Affectus autem humani similitudinem ponit in petitionibus duabus, panis scili- ponit in petitionibus duabus, panis scili- cet, et piscis, ibi, . 10: « Aut si piscem cet, et piscis, ibi, . 10: « Aut si piscem petierit. » petierit. »

In prima similitudine quinque notan- In prima similitudine quinque notan- tur, quorum primum est, ejus a quo in tur, quorum primum est, ejus a quo in humanis petitur natura: secundum, affe- humanis petitur natura: secundum, affe-

345 345

ctus ejus a quo petitur tertium, fiduciæ ctus ejus a quo petitur tertium, fiduciæ ratio ejus qui petit quartum est peti- ratio ejus qui petit quartum est peti- tum quintum autem, auditio ejus qui tum quintum autem, auditio ejus qui petitur. petitur.

Primum notatur in hoc, quod dicit : Primum notatur in hoc, quod dicit :

« Quis ex vobis homo. » « Quis ex vobis homo. »

Et tangit tria universalitatem per in- Et tangit tria universalitatem per in- finitatem ejus, cum dicit, « Quis. » Bo- finitatem ejus, cum dicit, « Quis. » Bo- nam dispositionem, cum dicit, « Ex vo- nam dispositionem, cum dicit, « Ex vo- bis, » quia barbari quidam aliquando bis, » quia barbari quidam aliquando filios suos devorant. Tertium, cum dicit, filios suos devorant. Tertium, cum dicit,

" "

Homo, » qui imperfectæ est bonitatis et Homo, » qui imperfectæ est bonitatis et ex se ipso malus. Psal. XIII, 3: Omnes ex se ipso malus. Psal. XIII, 3: Omnes declinaverunt, simul inutiles facti sunt, declinaverunt, simul inutiles facti sunt, etc. Ad Roman. III, 10: Non est justus etc. Ad Roman. III, 10: Non est justus quisquam tamen si aliquis est de Apo- quisquam tamen si aliquis est de Apo- stolis, et pietatem colentibus est. Eccle. stolis, et pietatem colentibus est. Eccle. VII, 29 Virum de mille unum reperi, VII, 29 Virum de mille unum reperi, hoc est, pietatem naturæ colentem. Illi hoc est, pietatem naturæ colentem. Illi enim omnes faciunt istud quod hic dici- enim omnes faciunt istud quod hic dici- tur. Sicut enim dictum est, barbari qui- tur. Sicut enim dictum est, barbari qui- dam feritatem belluarum excedentes, de- dam feritatem belluarum excedentes, de- vorant aliquando filios, et præcipue filias, vorant aliquando filios, et præcipue filias, quando plus una, vel duabus genuerunt, quando plus una, vel duabus genuerunt, quod non facit aliquod animal: quia etiam quod non facit aliquod animal: quia etiam si ea quæ sunt suæ speciei comedat, tamen si ea quæ sunt suæ speciei comedat, tamen natis parcit, quamdiu sunt parvi. Isa. natis parcit, quamdiu sunt parvi. Isa. LIX, 16: Vidit Dominus quia non est vir: LIX, 16: Vidit Dominus quia non est vir: et aporiatus est. Genes. vi, 12: Omnis et aporiatus est. Genes. vi, 12: Omnis quippe caro corruperat viam suam. quippe caro corruperat viam suam.

Hæc ergo est causa, quod dicit, « Ex Hæc ergo est causa, quod dicit, « Ex vobis homo. » Naturam tangens in hoc, vobis homo. » Naturam tangens in hoc, quod dicit, « homo, » cultum autem pie- quod dicit, « homo, » cultum autem pie- tatis in hoc, quod dicit, « ex vobis. » Qui tatis in hoc, quod dicit, « ex vobis. » Qui enim nec nuptias custodiunt, nec filios enim nec nuptias custodiunt, nec filios utrum sui sint, cognoscunt, faciunt illud utrum sui sint, cognoscunt, faciunt illud Sapient. xiv, 23 et 24: Filios suos sacri- Sapient. xiv, 23 et 24: Filios suos sacri- ficantes, aut obscura sacrificia facientes, ficantes, aut obscura sacrificia facientes, aut insaniæ plenas vigilias habentes, ne- aut insaniæ plenas vigilias habentes, ne- que vitam, neque nuptias mundas jam que vitam, neque nuptias mundas jam custodiunt. custodiunt.

Deinde tangit eum, a quo petitur, di- Deinde tangit eum, a quo petitur, di-

cens : cens :

« Quem si petierit >> « Quem si petierit >>

Patrem, qui suum habet in filio Patrem, qui suum habet in filio

10 10

346 346

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

per naturam, et ideo conjunctissimus est per naturam, et ideo conjunctissimus est ei: nec potest esse, quod natura cultu ei: nec potest esse, quod natura cultu pietatis innata, affectu non sequatur sub- pietatis innata, affectu non sequatur sub- stantiam quam habet in filio. stantiam quam habet in filio.

Et deinde tangit petentem, dicens : Et deinde tangit petentem, dicens :

« Filius suus, ⟫ « Filius suus, ⟫

2: Si linguis hominum loquar, et An- 2: Si linguis hominum loquar, et An- gelorum, charitatem autem non habeam, gelorum, charitatem autem non habeam, factus sum velut æs sonans, aut cymba- factus sum velut æs sonans, aut cymba- lum tinniens. Piscis autem est fides, se- lum tinniens. Piscis autem est fides, se- cundum Glossam, quia in aquis baptismi cundum Glossam, quia in aquis baptismi nascitur, et de invisibilibus profundis nascitur, et de invisibilibus profundis eruitur. Ad Hebr. xi, 1: Est autem fides eruitur. Ad Hebr. xi, 1: Est autem fides sperandarum substantia rerum, argu- sperandarum substantia rerum, argu-

Per naturam, imaginem et discipli- mentum non apparentium. Et per has Per naturam, imaginem et discipli- mentum non apparentium. Et per has

nam. nam.

Et tangit petitum, cum dicit : Et tangit petitum, cum dicit :

« Panem, » « Panem, »

Per quod intelligitur sustentatio ne- Per quod intelligitur sustentatio ne- cessitatis et perfectio roboris. cessitatis et perfectio roboris.

« Numquid lapidem poriget illi ? « Numquid lapidem poriget illi ?

Affectus est exauditionis in necesariis. Affectus est exauditionis in necesariis.

duas virtutes intelligitur media spes, duas virtutes intelligitur media spes, quam Luc. x1, 12, significat in ovo, in quam Luc. x1, 12, significat in ovo, in quo nondum habetur pullus, sed exspe- quo nondum habetur pullus, sed exspe- ctatur sicut in spe beatitudo non habe- ctatur sicut in spe beatitudo non habe- tur, sed exspectatur. Ad Roman. VIII, 24 tur, sed exspectatur. Ad Roman. VIII, 24 et 25: Nam quod videt quis, quid spe- et 25: Nam quod videt quis, quid spe- rat? Si autem quod non videmus spe- rat? Si autem quod non videmus spe- ramus, per patientiam exspectamus. ramus, per patientiam exspectamus. Lapis autem significat cordis obduratio- Lapis autem significat cordis obduratio- nem charitati contrariam, Job, XL1, 15: nem charitati contrariam, Job, XL1, 15: Cor ejus indurabitur tamquam lapis. Cor ejus indurabitur tamquam lapis. Serpens autem significat perfidiam er- Serpens autem significat perfidiam er- roris contrariam, fidei, Genes. III, 13: roris contrariam, fidei, Genes. III, 13: « Aut si piscem, petietit numquid Serpens decepit me. II ad Corinth. xi, 3: « Aut si piscem, petietit numquid Serpens decepit me. II ad Corinth. xi, 3: serpentem porriget ei? » serpentem porriget ei? » Timeo ne sicut serpens decepit Hevam as- Timeo ne sicut serpens decepit Hevam as- tutia sua, ita corrumpantur sensus vestri tutia sua, ita corrumpantur sensus vestri et excidant a simplicitate, quæ est in et excidant a simplicitate, quæ est in Christo. Scorpio autem propter aculeum Christo. Scorpio autem propter aculeum significat retro adspicere, quod est causa significat retro adspicere, quod est causa desperationis. Genes. xix, 26, Uxor desperationis. Genes. xix, 26, Uxor Lot adspexit retro, et conversa est in sta- Lot adspexit retro, et conversa est in sta- tuam salis. Secundum Chrysostomum, tuam salis. Secundum Chrysostomum, omnia ista sunt sicut hic: nisi quod dicit, omnia ista sunt sicut hic: nisi quod dicit, quod panis significat virtutem quam quod panis significat virtutem quam confert robur Patris. Psal. CLVII, 14: confert robur Patris. Psal. CLVII, 14: Adipe frumenti satiat te. Piscis autem Adipe frumenti satiat te. Piscis autem significat cognitionem Filii, quæ accipitur significat cognitionem Filii, quæ accipitur in aquis Scripturæ. Unde, Joan. xxı, in aquis Scripturæ. Unde, Joan. xxı, 13, dedit discipulis panem et piscem. 13, dedit discipulis panem et piscem.

Similitudo est sumpta a secunda peti- Similitudo est sumpta a secunda peti- tione, et exponenda est, sicut prior, nisi tione, et exponenda est, sicut prior, nisi quod piscis significat dulcoramentum quod piscis significat dulcoramentum naturalis refectionis. naturalis refectionis.

Attende autem, quod in ista similitu- Attende autem, quod in ista similitu- dine Deus excedit natura hominem: quia dine Deus excedit natura hominem: quia non imperfecte, sed substantialiter (alias, non imperfecte, sed substantialiter (alias, supernaturaliter) est bonus, Matth. xix, supernaturaliter) est bonus, Matth. xix, 17, et Marc. x, 18: Nemo bonus, nisi unus 17, et Marc. x, 18: Nemo bonus, nisi unus Deus. Pietatis cultu excedit omnem ho- Deus. Pietatis cultu excedit omnem ho- minis pietatem, Isa. XLIX, 15: Numquid minis pietatem, Isa. XLIX, 15: Numquid oblivisci potest mulier infantem suum, oblivisci potest mulier infantem suum, ut non misereatur filio uteri sui ? et si ut non misereatur filio uteri sui ? et si illa oblita fuerit, ego tamen non oblivi- illa oblita fuerit, ego tamen non oblivi- scar tui. Filii autem sunt spiritum adop- scar tui. Filii autem sunt spiritum adop- tionis ab ipso accipientes, Ad Roman. tionis ab ipso accipientes, Ad Roman. VIII, 14: Quicumque spiritu Dei aguntur, VIII, 14: Quicumque spiritu Dei aguntur, ii sunt filii Dei. Panis autem qui cor ho- ii sunt filii Dei. Panis autem qui cor ho- minis confirmat, ut dicit Glossa, est cha- minis confirmat, ut dicit Glossa, est cha- ritas, quæ confortat. Cantic. vIII, 6: For- ritas, quæ confortat. Cantic. vIII, 6: For- tis est ut mors dilectio. Et sicut omnis tis est ut mors dilectio. Et sicut omnis mensa quidquid deliciarum habet, inops mensa quidquid deliciarum habet, inops est sine pane, ita omnes virtutes sunt est sine pane, ita omnes virtutes sunt inopes sine charitate. I ad Corinth. XIII, inopes sine charitate. I ad Corinth. XIII,

Forte non incongrue secundum præ- Forte non incongrue secundum præ- inductas expositiones dicetur, quod cum inductas expositiones dicetur, quod cum in virtute duo sint, difficile et bonum: in virtute duo sint, difficile et bonum: et bonum illud est honestum, quod et bonum illud est honestum, quod sicut dicit Tullius, sua vi nos trahit, sicut dicit Tullius, sua vi nos trahit, et sua dignitate nos allicit: et de quo et sua dignitate nos allicit: et de quo (alias, qua) dicit Ambrosius, quod fru- (alias, qua) dicit Ambrosius, quod fru- ctus est, qui suos possessores delectat ctus est, qui suos possessores delectat sancta et sincera delectatione (alias, di- sancta et sincera delectatione (alias, di- lectione): quod virtus per hoc quod est lectione): quod virtus per hoc quod est circa difficile, significatur per panem : circa difficile, significatur per panem :

IN EVANG. MATTHÆI, VII-10,11. IN EVANG. MATTHÆI, VII-10,11.

quia sic pro certo confortat. Unde etiam quia sic pro certo confortat. Unde etiam virtus dicitur quasi vi tuens. Et hic est virtus dicitur quasi vi tuens. Et hic est panis, quem Abraham Patriarcha, Genes. panis, quem Abraham Patriarcha, Genes. XVIII, 5, proposuit dicens: Ponam buc- XVIII, 5, proposuit dicens: Ponam buc- cellam panis, et confortate cor vestrum : cellam panis, et confortate cor vestrum : quia buccella est captum in cella oris, et quia buccella est captum in cella oris, et virtutis difficile commensuratur capaci- virtutis difficile commensuratur capaci- tati hominis. Bonum autem, sive dulce tati hominis. Bonum autem, sive dulce virtutis significatur per piscem: propter virtutis significatur per piscem: propter quod et Dominus numquam pavit turbas quod et Dominus numquam pavit turbas nisi pane et pisce : et ideo non facit nisi pane et pisce : et ideo non facit mentionem de carne, quia inflammat ad mentionem de carne, quia inflammat ad libidinem, et piscis temperat ad sedatio- libidinem, et piscis temperat ad sedatio- nem libidinis. Et hæc est causa, quod nem libidinis. Et hæc est causa, quod misit piscatores qui docerent, et non misit piscatores qui docerent, et non carnifices. Et ideo Religiosi patres exem- carnifices. Et ideo Religiosi patres exem- plum a Christo accipientes concedunt in plum a Christo accipientes concedunt in suis Ordinibus pisces, et prohibent car- suis Ordinibus pisces, et prohibent car- nes. Turba enim Christi non est pasta in nes. Turba enim Christi non est pasta in deliciis nisi pane et pisce. Aliquando deliciis nisi pane et pisce. Aliquando etiam esuriunt : secundum hoc lapis etiam esuriunt : secundum hoc lapis significat duritiam ad virtutem, Ezechiel. significat duritiam ad virtutem, Ezechiel. XI, 19 et 20 Auferam cor lapideum de XI, 19 et 20 Auferam cor lapideum de carne corum, et dabo eis cor carneum : carne corum, et dabo eis cor carneum : ut in præceptis meis ambulent. Serpens ut in præceptis meis ambulent. Serpens autem illecebrosus et repens, delectatio- autem illecebrosus et repens, delectatio- nem significat contrariam dulcedini vir- nem significat contrariam dulcedini vir- tutis et venenum delectationis serpens tutis et venenum delectationis serpens in natura. I ad Corinth. x, 9, Numer. in natura. I ad Corinth. x, 9, Numer. XXI, 5 et 6, qui ex delectatione gastri- XXI, 5 et 6, qui ex delectatione gastri- margiæ murmuraverunt, a serpentibus margiæ murmuraverunt, a serpentibus perierunt. Hoc igitur modo possunt non perierunt. Hoc igitur modo possunt non incongrue exponi prædicta. incongrue exponi prædicta.

« Si ergo vos, cum sitis mali, nostis « Si ergo vos, cum sitis mali, nostis bona data dare filiis vestris, quanto bona data dare filiis vestris, quanto magis Pater vester qui in cœlis est da- magis Pater vester qui in cœlis est da- bit bona petentibus se! bit bona petentibus se!

Secundum est istius partis, in quo ar- Secundum est istius partis, in quo ar- guit a minori secundum similitudinem guit a minori secundum similitudinem inductam et ideo duo facit. Primo re- inductam et ideo duo facit. Primo re- petit notam minoris, hoc est, ejus quod petit notam minoris, hoc est, ejus quod minus videtur, ex quo arguit et secun- minus videtur, ex quo arguit et secun- do, inducit ex illo majus, sive hoc quod do, inducit ex illo majus, sive hoc quod magis videtur cum nota majoritatis, ibi, magis videtur cum nota majoritatis, ibi, « Quanto magis, etc. » « Quanto magis, etc. »

Dicit ergo: Dicit ergo:

« Si ergo vos, » « Si ergo vos, »

347 347

Homines, vel Apostoli, secundum Homines, vel Apostoli, secundum Chrysostomum. Chrysostomum.

« Cum sitis mali, » « Cum sitis mali, »

Ad malitiam inclinati. Genes. VIII, 21: Ad malitiam inclinati. Genes. VIII, 21: Proni sunt sensus hominis ad malum. Proni sunt sensus hominis ad malum. Vel, « mali, » in malo originali nati, Ad Vel, « mali, » in malo originali nati, Ad Ephes. II, 3: Eramus natura filii iræ. Ephes. II, 3: Eramus natura filii iræ. Psal. L, 7: Ecce enim in iniquitatibus Psal. L, 7: Ecce enim in iniquitatibus conceptus, sum, etc. Malo tomitis subje- conceptus, sum, etc. Malo tomitis subje- cti, Ad Roman. vii, 18: Scio quia non cti, Ad Roman. vii, 18: Scio quia non habitat in me, hoc est in carne mea, bo- habitat in me, hoc est in carne mea, bo- num. Et, ibidem, y. 21: Invenio legem, num. Et, ibidem, y. 21: Invenio legem, volenti mihi facere bonum, quoniam mi- volenti mihi facere bonum, quoniam mi- hi malum adjacet. Vel, « mali, » hoc hi malum adjacet. Vel, « mali, » hoc est, corruptibilitati, cui omnis creatura est, corruptibilitati, cui omnis creatura subjacet, inclinati, Job, iv, 18 et 19 : subjacet, inclinati, Job, iv, 18 et 19 : Ecce qui serviunt ei, non sunt stabiles, Ecce qui serviunt ei, non sunt stabiles, et in Angelis suis reperit pravitatem : et in Angelis suis reperit pravitatem : quanto magis hi qui habitant domos lu- quanto magis hi qui habitant domos lu- teas, et qui terrenum habent fundamen- teas, et qui terrenum habent fundamen- tum, consumentur velut a tinea? Vel, tum, consumentur velut a tinea? Vel, « mali, » secundum Chrysostomum, Deo « mali, » secundum Chrysostomum, Deo comparati, Job, xxv, 4 et seq. : Num- comparati, Job, xxv, 4 et seq. : Num- quid justificari potest homo comparatus quid justificari potest homo comparatus Deo, aut apparere mundus natus de mu- Deo, aut apparere mundus natus de mu- liere? Ecce luna etiam non splendet, et liere? Ecce luna etiam non splendet, et stellæ non sunt mundæ in conspectu ejus : stellæ non sunt mundæ in conspectu ejus : quanto magis homo putredo, et filius quanto magis homo putredo, et filius hominis vermis? Aut, « mali, » mali ve- hominis vermis? Aut, « mali, » mali ve- niali, quæ remittit fervorem boni. Isa. niali, quæ remittit fervorem boni. Isa. LXIV, 6: Facti sumus ut immundus om- LXIV, 6: Facti sumus ut immundus om- nes nos, et quasi pannus menstruatæ uni- nes nos, et quasi pannus menstruatæ uni- versæ justitiæ nostræ. Licet ergo, Genes. versæ justitiæ nostræ. Licet ergo, Genes. I, 31, viderit Deus cuncta quæ fecerat, I, 31, viderit Deus cuncta quæ fecerat, et fuerint valde bona, tamen istis modis et fuerint valde bona, tamen istis modis etiam hi qui boni sunt in se, mali vo- etiam hi qui boni sunt in se, mali vo- cantur. cantur.

« Nostis, » « Nostis, »

Per approbationem eorum, et bene- Per approbationem eorum, et bene- placitum filiorum, quibus datis. Proverb. placitum filiorum, quibus datis. Proverb. III, 12 Pater in filio complacet sibi. III, 12 Pater in filio complacet sibi.

348 348

<< Bona, » << Bona, »

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Temporalia. Isa. I, 19: Bona terræ Temporalia. Isa. I, 19: Bona terræ comedetis. Genes. xLv, 18: Dabo vobis comedetis. Genes. xLv, 18: Dabo vobis omnia bona Ægypti, ut comedatis me- omnia bona Ægypti, ut comedatis me- dullam terræ. dullam terræ.

<< Data, » << Data, »

Vobis, quæ non vestra sunt. I Paralip. Vobis, quæ non vestra sunt. I Paralip. XXIX, 14 Quæ de manu tua accepimus XXIX, 14 Quæ de manu tua accepimus dedimus tibi. I ad Corinth. Iv, 7: Quid dedimus tibi. I ad Corinth. Iv, 7: Quid habes quod non accepisti? habes quod non accepisti?

<< Filiis vestris, » << Filiis vestris, »

Quos non fecistis, sed qui ex vobis Quos non fecistis, sed qui ex vobis facti sunt. Psal. XCIX, 2: Ipse fecit nos, facti sunt. Psal. XCIX, 2: Ipse fecit nos, et non ipsi nos. Jerem. xvin, 6: Sicut et non ipsi nos. Jerem. xvin, 6: Sicut lutum in manu figuli, sic vos in manu lutum in manu figuli, sic vos in manu mea, domus Israel. A patre enim carnali mea, domus Israel. A patre enim carnali non habetur nisi luti misti materia. non habetur nisi luti misti materia.

« Quanto magis Pater vester, »> « Quanto magis Pater vester, »>

Per substantiam bonus. Psal. cxvIII, Per substantiam bonus. Psal. cxvIII, 68 Bonus es tu, et in bonitate tua doce 68 Bonus es tu, et in bonitate tua doce me justificationes tuas. Non attendens me justificationes tuas. Non attendens aliquid in filiis nisi bonum filiorum. aliquid in filiis nisi bonum filiorum. Ad Hebr. XII, 10: Ad id quod utile est, Ad Hebr. XII, 10: Ad id quod utile est, erudit nos Pater spirituum, in recipiendo erudit nos Pater spirituum, in recipiendo sanctificationem ejus. sanctificationem ejus.

« Qui est in cœlis. »> « Qui est in cœlis. »>

Non sustinens mutationes effectuum, Non sustinens mutationes effectuum, sicut terrena. Numer. xxIII, 19: Non est sicut terrena. Numer. xxIII, 19: Non est Deus ut filius hominis, ut mutetur. Isa. Deus ut filius hominis, ut mutetur. Isa. LV, 9 Sicut exaltantur cæli a terra, LV, 9 Sicut exaltantur cæli a terra, sic exaltatæ sunt viæ meæ a viis vestris, sic exaltatæ sunt viæ meæ a viis vestris, et cogitationes meæ a cogitationibus ve- et cogitationes meæ a cogitationibus ve- stris. stris.

<< Dabit >> << Dabit >>

Liberaliter, faciliter, et abundanter. Liberaliter, faciliter, et abundanter. Cantic. v, 14 Manus illius tornatiles, Cantic. v, 14 Manus illius tornatiles, aureæ, plenæ hyacinthis: in manibus est aureæ, plenæ hyacinthis: in manibus est abundantiæ potestas. In hoc quod torna- abundantiæ potestas. In hoc quod torna-

tiles sunt dandi facilitas in hoc quod tiles sunt dandi facilitas in hoc quod aureæ, doni utilitas in hoc quod plc- aureæ, doni utilitas in hoc quod plc- næ hyacinthis qui sunt sereno cœlo si- næ hyacinthis qui sunt sereno cœlo si- miles, doni pretiositas: in hoc autem miles, doni pretiositas: in hoc autem quod plenæ, abundantiæ copiositas. quod plenæ, abundantiæ copiositas.

<< Bona, » << Bona, »

Omnia. Exod. xxx, 19: Ego osten- Omnia. Exod. xxx, 19: Ego osten- dam omne bonum tibi. Luc. XI, 13, dici- dam omne bonum tibi. Luc. XI, 13, dici- tur: Dabit spiritum bonum : quia utra- tur: Dabit spiritum bonum : quia utra- que dat et spiritum bonorum distributo- que dat et spiritum bonorum distributo- et bona spiritus ipsius. et bona spiritus ipsius.

rem, rem,

« Petentibus se, ⟫ « Petentibus se, ⟫

Filiis quos ipse fecit. Isa. LX, 21 et 22: Filiis quos ipse fecit. Isa. LX, 21 et 22: Germen plantationis meæ, opus manus Germen plantationis meæ, opus manus meæ ad glorificandum. Minimus erit in meæ ad glorificandum. Minimus erit in mille, et parvulus in gentem fortissi- mille, et parvulus in gentem fortissi-

mam. mam.

« Omnia ergo quæcumque vultis ut « Omnia ergo quæcumque vultis ut faciant vobis homines, et vos facite faciant vobis homines, et vos facite illis. Hæc est enim Lex, et Prophetæ. illis. Hæc est enim Lex, et Prophetæ.

Hic incipit pars illa, quæ est de effectu Hic incipit pars illa, quæ est de effectu communicationis ad proximum : et circa communicationis ad proximum : et circa hoc dicit duo. Primo enim ponit effe- hoc dicit duo. Primo enim ponit effe- ctum communicationis: secundo autem ctum communicationis: secundo autem (alias, ostendit) in hoc esse perfectionem (alias, ostendit) in hoc esse perfectionem legis, ibi, «Hæc est enim Lex. » legis, ibi, «Hæc est enim Lex. »

Adhuc, in priori duo dicit: primo Adhuc, in priori duo dicit: primo enim dat formam mandati et secundo, enim dat formam mandati et secundo, mandatum communicationis proximi. mandatum communicationis proximi.

Continuatio autem est ad præcedens. Continuatio autem est ad præcedens. Quoniam dixit petendum, etc. : sed si Quoniam dixit petendum, etc. : sed si vultis omnia illa fieri, « omnia ergo quæ- vultis omnia illa fieri, « omnia ergo quæ- cumque, etc. » Vel, quia multa dixit do cumque, etc. » Vel, quia multa dixit do legis impletione et intentionis simplici- legis impletione et intentionis simplici- tate: sed si omnia hæc ad summum vul- tate: sed si omnia hæc ad summum vul- tis implere, ergo omnia quæcumque tis implere, ergo omnia quæcumque vultis, etc. » vultis, etc. »

In forma autem hujus mandati conti- In forma autem hujus mandati conti- nentur quinque quorum primum est nentur quinque quorum primum est acceptionis eorum quæ nobis volumus acceptionis eorum quæ nobis volumus fieri, universalitas : secundum est forma, fieri, universalitas : secundum est forma, quæ est voluntatis acceptantis qualitas : quæ est voluntatis acceptantis qualitas :

IN EVANG. MATTHÆI, VII-12. IN EVANG. MATTHÆI, VII-12.

tertium, eorum quæ nobis fieri volumus, tertium, eorum quæ nobis fieri volumus, in opere efficacitas: quartum, eorum- in opere efficacitas: quartum, eorum- dem apud nos utilitas et ultimum est dem apud nos utilitas et ultimum est eorum a quibus hæc fieri volumus, ra- eorum a quibus hæc fieri volumus, ra- tionabilitas et de his dicemus per or- tionabilitas et de his dicemus per or- dinem. dinem.

Universalitas autem est hic duplex : Universalitas autem est hic duplex : quia dicit : quia dicit :

« Omnia quæcumque. » « Omnia quæcumque. »

Et prima distributio distribuit pro ge- Et prima distributio distribuit pro ge- neribus singulorum, in quibus commu- neribus singulorum, in quibus commu- nicant homines secundum legitimos ac- nicant homines secundum legitimos ac- tus : secunda autem distribuit pro singu- tus : secunda autem distribuit pro singu- lis generum sub generibus illis acceptis. lis generum sub generibus illis acceptis. Et est sensus: Omnia communicabilia Et est sensus: Omnia communicabilia secundum genera, et quæcumque sunt secundum genera, et quæcumque sunt sub generibus illis accepta. sub generibus illis accepta.

Attende autem quod ad communita- Attende autem quod ad communita- tem vitæ civilis inter homines non perti- tem vitæ civilis inter homines non perti- nent, nisi quæ sunt secundum legitimos nent, nisi quæ sunt secundum legitimos actus similiter ad communicationem actus similiter ad communicationem vitæ, quæ est civium Ecclesiæ, non per- vitæ, quæ est civium Ecclesiæ, non per- tinent, nisi quæ sunt legitima secundum tinent, nisi quæ sunt legitima secundum ordinem legis divinæ et statuta sancto- ordinem legis divinæ et statuta sancto- rum Patrum. Sic enim dicitur, ad Ephes. rum Patrum. Sic enim dicitur, ad Ephes. 11, 19: Non estis hospites, et advenæ, sed 11, 19: Non estis hospites, et advenæ, sed estis cives sanctorum et domestici Dei. estis cives sanctorum et domestici Dei.

Secundo, tangit formam et qualitatem Secundo, tangit formam et qualitatem ejus, quod (alias, quia) hæc, in quibus ejus, quod (alias, quia) hæc, in quibus nobis communicant homines, acceptat, nobis communicant homines, acceptat, cum dicit: cum dicit:

« Vultis. » « Vultis. »

Et dicit Glossa, quod voluntas hic tan- Et dicit Glossa, quod voluntas hic tan- tum de bonis accipitur: unde Augusti- tum de bonis accipitur: unde Augusti- nus « Voluntas namque non est nisi in nus « Voluntas namque non est nisi in « bonis: nam in malis, flagitiosisque fa- « bonis: nam in malis, flagitiosisque fa- « ctis non voluntas, sed cupiditas dicitur « ctis non voluntas, sed cupiditas dicitur « proprie » et hoc est, quod supra dixi- « proprie » et hoc est, quod supra dixi- mus secundum Damascenum et Aristo- mus secundum Damascenum et Aristo- telem (alias, Augustinum), « voluntatem telem (alias, Augustinum), « voluntatem « omnem in ratione esse : » de hoc au- « omnem in ratione esse : » de hoc au- tem in philosophicis in libro nostro de tem in philosophicis in libro nostro de Anima, plene est determinatum¹. Hoc Anima, plene est determinatum¹. Hoc

(1) Cf. Lib. II de Anima, tract. I, cap. 11 et (1) Cf. Lib. II de Anima, tract. I, cap. 11 et

349 349

igitur modo acceptans id in quo commu- igitur modo acceptans id in quo commu- nicat nobis proximus, est formatum se- nicat nobis proximus, est formatum se- cundum rationis qualitatem, in qua sunt cundum rationis qualitatem, in qua sunt juris rationes et ordines, et charitatis juris rationes et ordines, et charitatis communicationes. communicationes.

Tertium (quod est operis efficacitas) Tertium (quod est operis efficacitas) notatur in hoc, quod dicitur : notatur in hoc, quod dicitur :

« Ut faciant. » « Ut faciant. »

Non enim satis est velle, si adsit facul- Non enim satis est velle, si adsit facul- tas, sed oportet quod reducatur ad opus. tas, sed oportet quod reducatur ad opus. II ad Corinth. VIII, 11: Quemadmodum II ad Corinth. VIII, 11: Quemadmodum promptus est animus voluntatis, ita sit et promptus est animus voluntatis, ita sit et perficiendi ex eo quod habetis. perficiendi ex eo quod habetis.

Utilitas autem tangitur, cum dicitur : Utilitas autem tangitur, cum dicitur :

<< Vobis. » << Vobis. »

Hoc enim nobis fit, quod utiliter no- Hoc enim nobis fit, quod utiliter no- bis fit: sed quod nocet, non nobis, sed bis fit: sed quod nocet, non nobis, sed contra nos fit. contra nos fit.

Per hoc autem, quod ultimo tangit : Per hoc autem, quod ultimo tangit :

<< Homines, »> << Homines, »>

Quorum est ratione gubernari, vult Quorum est ratione gubernari, vult intelligere tantum hoc quod fit rationa- intelligere tantum hoc quod fit rationa- biliter. biliter.

Et per istam lecturam omnes objectio- Et per istam lecturam omnes objectio- nes sunt exclusæ : quia secundum hoc nes sunt exclusæ : quia secundum hoc non volumus nobis fieri concubitum, vel non volumus nobis fieri concubitum, vel adulterium, vel injuste, vel irrationabili- adulterium, vel injuste, vel irrationabili- ter fieri aliquid. ter fieri aliquid.

Et ideo secundum hanc formam, qua Et ideo secundum hanc formam, qua volumus nobis communicare proximum, volumus nobis communicare proximum, ponit præceptum communicandi proxi- ponit præceptum communicandi proxi- mo dicens : mo dicens :

« Et vos facite illis.>> « Et vos facite illis.>>

Natura enim ordinata (alias, ordinabi- Natura enim ordinata (alias, ordinabi- liter) præponit se : et hoc modo perficit liter) præponit se : et hoc modo perficit eam charitas. III Reg. xvII, 13 : Mihi eam charitas. III Reg. xvII, 13 : Mihi primum fac de ipsa farinula : tibi au- primum fac de ipsa farinula : tibi au- tem et filio tuo facies postea. Cum enim tem et filio tuo facies postea. Cum enim omnis virtus sit in medio quod quoad nos omnis virtus sit in medio quod quoad nos

12. Tom. V hujusce editionis. 12. Tom. V hujusce editionis.

350 350

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

determinatur, oportet quod prima ratio determinatur, oportet quod prima ratio modificandi omne opus virtutis accipia- modificandi omne opus virtutis accipia- tur ex nobis. Et ideo etiam Dominus tur ex nobis. Et ideo etiam Dominus primo in mandato isto formam jubet ac- primo in mandato isto formam jubet ac- cipi ex nobis. Hoc autem idem est quod cipi ex nobis. Hoc autem idem est quod dicitur, Levit. XIX, 18, et Matth. xx11, dicitur, Levit. XIX, 18, et Matth. xx11, 39: Diliges proximum tuum sicut te- 39: Diliges proximum tuum sicut te- ipsum. Negativa autem pars hujus man- ipsum. Negativa autem pars hujus man- dati continetur, Tob. iv, 16: Quod ab dati continetur, Tob. iv, 16: Quod ab alio oderis tibi fieri, vide ne tu aliquan- alio oderis tibi fieri, vide ne tu aliquan- do alteri facias. Et tunc sunt ista duo do alteri facias. Et tunc sunt ista duo completa justitia, cujus perfectam decli- completa justitia, cujus perfectam decli- nationem a malo dicit Tobias: perfectam nationem a malo dicit Tobias: perfectam autem inclinationem ad bonum dicit hic autem inclinationem ad bonum dicit hic Dominus. Dominus.

Attende autem, quod quidam dicunt Attende autem, quod quidam dicunt in his duobus jus naturale contineri : in his duobus jus naturale contineri : quod nullo modo est verum. Quia illud quod nullo modo est verum. Quia illud quod hic dicitur utiliter de omnibus, quod hic dicitur utiliter de omnibus, præponitur illis in quibus sibi mutuo præponitur illis in quibus sibi mutuo communicant homines secundum for- communicant homines secundum for- mam unius charitatis et juris et hoc est mam unius charitatis et juris et hoc est tam naturale quam positivum, quam tam naturale quam positivum, quam emergens etiam de hoc nihil a legisla- emergens etiam de hoc nihil a legisla- tore est constitutum. « Jus autem natu- tore est constitutum. « Jus autem natu- << rale, ut dicit Tullius, quod non opinio << rale, ut dicit Tullius, quod non opinio « genuit, sed innata quædam vis inse- « genuit, sed innata quædam vis inse- << ruit. » Sicut enim intellectus speculati- << ruit. » Sicut enim intellectus speculati- vus apud se habet communes animi con- vus apud se habet communes animi con- ceptiones, quas non discit a magistro, ceptiones, quas non discit a magistro, sed mediantibus illis accipit scientiam per sed mediantibus illis accipit scientiam per doctrinam ita etiam intellectus activus doctrinam ita etiam intellectus activus apud se habet universalia morum, quæ apud se habet universalia morum, quæ sunt communes animi conceptiones, quas sunt communes animi conceptiones, quas quisque probat auditas, per quas accipit quisque probat auditas, per quas accipit scientiam et electionem moralium et pru- scientiam et electionem moralium et pru- dentiam. Sicut non esse mæchandum, dentiam. Sicut non esse mæchandum, non esse furandum, et hujusmodi. Unde non esse furandum, et hujusmodi. Unde Boetius in libro de Consolatione Philo- Boetius in libro de Consolatione Philo- sophiæ dicit, quod « intellectus naturalis sophiæ dicit, quod « intellectus naturalis << summa retinet, et singula perdit : » et << summa retinet, et singula perdit : » et dicit, quod «< verba juris scripta sunt in dicit, quod «< verba juris scripta sunt in « naturali judicatorio, » et illa sunt jus « naturali judicatorio, » et illa sunt jus naturale proprie loquendo. naturale proprie loquendo.

Posito igitur hujusmodi præcepto com- Posito igitur hujusmodi præcepto com- municationis, adjungit utilitatem ejus, municationis, adjungit utilitatem ejus, cum dicit: cum dicit:

« Hæc est enim Lex, et Prophetæ. « Hæc est enim Lex, et Prophetæ.

» »

Attende autem, quod non dicit: tota Attende autem, quod non dicit: tota lex quia non dixerat nisi quæcumque lex quia non dixerat nisi quæcumque vultis ut faciant vobis homines: et non vultis ut faciant vobis homines: et non dixit simpliciter, quæcumque vultis vo- dixit simpliciter, quæcumque vultis vo- bis fieri. Et ex quo in modo loquendi bis fieri. Et ex quo in modo loquendi non tetigit nisi communicationem et non tetigit nisi communicationem et dilectionem proximi, non dicit tota lex: dilectionem proximi, non dicit tota lex: quia pars legis est de dilectione Dei. quia pars legis est de dilectione Dei. Matth. xx11, 40: In his duobus manda- Matth. xx11, 40: In his duobus manda- tis universa Lex pendet, et Prophetæ. tis universa Lex pendet, et Prophetæ. Possemus tamen dicere, quod hic non Possemus tamen dicere, quod hic non loquitur nisi de communicatione proxi- loquitur nisi de communicatione proxi- mi, cui communicamus in operibus: mi, cui communicamus in operibus: quod non facimus cum Deo, quia illi quod non facimus cum Deo, quia illi communicamus affectu et spiritu. In communicamus affectu et spiritu. In dilectione autem proximi, quando pro- dilectione autem proximi, quando pro- pter Deum proximum diligimus, inclu- pter Deum proximum diligimus, inclu- ditur dilectio Dei: et sic cum dicit, ditur dilectio Dei: et sic cum dicit, « Hæc est Lex, » intelligitur tota lex. Ad « Hæc est Lex, » intelligitur tota lex. Ad Roman. XIII, 9 et 10 : Non adulterabis: Roman. XIII, 9 et 10 : Non adulterabis: Non occides: Non furaberis: Non fal- Non occides: Non furaberis: Non fal- sum testimonium dices: Non concupi- sum testimonium dices: Non concupi- sces et si quid est aliud mandatum, in sces et si quid est aliud mandatum, in hoc verbo instauratur: Diliges proxi- hoc verbo instauratur: Diliges proxi- mum tuum sicut teipsum. Dilectio pro- mum tuum sicut teipsum. Dilectio pro- ximi malum non operatur. Plenitudo ximi malum non operatur. Plenitudo ergo legis est dilectio. ergo legis est dilectio.

Sed quæritur quare addit Prophetas ? Sed quæritur quare addit Prophetas ? RESPONSIO. Per Prophetas notat omnes RESPONSIO. Per Prophetas notat omnes scripturas additas legi: quia in illis sunt scripturas additas legi: quia in illis sunt promissiones, quæ etiam implentur me- promissiones, quæ etiam implentur me- rito communicationis justitiæ, et merito rito communicationis justitiæ, et merito communicationis charitatis. communicationis charitatis.

Hoc est ergo quod dicit de communi- Hoc est ergo quod dicit de communi- catione, quæ pertinet ad proximum, catione, quæ pertinet ad proximum, in qua est operis perfectio. in qua est operis perfectio.

« Intrate per angustam portam. » « Intrate per angustam portam. »

Hic ultimo inducit profectum virtutis Hic ultimo inducit profectum virtutis quoad seipsum. Quia enim aliquis dice- quoad seipsum. Quia enim aliquis dice- ret omnia gravia sunt quæ imperas : ret omnia gravia sunt quæ imperas : ideo dicit, quod hoc verum est, quia per ideo dicit, quod hoc verum est, quia per angustam portam oportet ingredi ad vi- angustam portam oportet ingredi ad vi-

tam. tam.

Tangit autem duo primo ponit ad- Tangit autem duo primo ponit ad-

IN EVANG. MATTHÆI, VII-13. IN EVANG. MATTHÆI, VII-13.

monitionem, et secundo inducit suæ ad- monitionem, et secundo inducit suæ ad- monitionis rationem, ibi, « Quia lata, monitionis rationem, ibi, « Quia lata,

etc. » etc. »

In admonitione tria sunt notanda, sci- In admonitione tria sunt notanda, sci- licet, quæ sit porta, qualiter angusta, et licet, quæ sit porta, qualiter angusta, et qualis introitus. qualis introitus.

« Intrate per portam. » « Intrate per portam. »

Porta autem est hic introitus ad vi- Porta autem est hic introitus ad vi- tam, sicut inferius dicetur: et multi- tam, sicut inferius dicetur: et multi- plicatur porta, scilicet introitus ad vi- plicatur porta, scilicet introitus ad vi- tam. Est autem introitus ad vitam re- tam. Est autem introitus ad vitam re- demptionis Ecclesiæ : et est introitus ad demptionis Ecclesiæ : et est introitus ad vitam gratiæ et est introitus ad vitam vitam gratiæ et est introitus ad vitam gloriæ. gloriæ.

Et primus quidem introitus duplex Et primus quidem introitus duplex est unus est per Christum redimentem, est unus est per Christum redimentem, et alter est per sacramenta, per quæ gra- et alter est per sacramenta, per quæ gra- tiam redemptionis accipimus. Primo tiam redemptionis accipimus. Primo modo dicitur, secundum quamdam Glos- modo dicitur, secundum quamdam Glos- sam, Christus porta. Joan. x, 9: Ego sam, Christus porta. Joan. x, 9: Ego sum ostium. Per me si quis introierit, sum ostium. Per me si quis introierit, salvabitur. Secundo modo, vulnus late- salvabitur. Secundo modo, vulnus late- ris ex quo fluxerunt sacramenta, aqua ris ex quo fluxerunt sacramenta, aqua expiationis et sanguis redemptionis, di- expiationis et sanguis redemptionis, di- citur porta. Unde Glossa dicit: « Quid citur porta. Unde Glossa dicit: « Quid « augustius illo foramine quod lancea « augustius illo foramine quod lancea «< militis fecit in latere Christi, per quod «< militis fecit in latere Christi, per quod « tamen fere totus intravit mundus ?» « tamen fere totus intravit mundus ?» Psal. CXVII, 20 Hæc porta Domini, Psal. CXVII, 20 Hæc porta Domini, justi intrabunt per eam. justi intrabunt per eam.

Ad vitam autem gratiæ non intratur Ad vitam autem gratiæ non intratur nisi per portam virtutis, de qua dicitur nisi per portam virtutis, de qua dicitur in Psalmo cxvi, 19: Aperite mihi portas in Psalmo cxvi, 19: Aperite mihi portas justitiæ. Genes. xxvi, 17: Non est hic justitiæ. Genes. xxvi, 17: Non est hic aliud nisi domus Dei, et porta cæli. aliud nisi domus Dei, et porta cæli. Isa. XXVIII, 6: Erit Dominus fortitudo Isa. XXVIII, 6: Erit Dominus fortitudo revertentibus de bello ad portam. In- revertentibus de bello ad portam. In- troitus autem iste in vitam gratiæ troitus autem iste in vitam gratiæ specialiter est per charitatem: et ideo specialiter est per charitatem: et ideo charitas dicitur porta. Hæc est enim charitas dicitur porta. Hæc est enim porta orientalis, per quam oriens ex porta orientalis, per quam oriens ex alto princeps Jesus ad nos ingressus est, alto princeps Jesus ad nos ingressus est, et per quam etiam egressus est in cœ- et per quam etiam egressus est in cœ- lum et clausa omnibus non pertinenti- lum et clausa omnibus non pertinenti- bus ad membra corporis ejus: nec um- bus ad membra corporis ejus: nec um- quam alicui nisi sibi in integritate mem- quam alicui nisi sibi in integritate mem- brorum suorum aperietur. Ezechiel. brorum suorum aperietur. Ezechiel.

351 351

XLIV, 2 et 3 Porta orientalis clausa erit: XLIV, 2 et 3 Porta orientalis clausa erit: non aperietur, et vir non transibit per non aperietur, et vir non transibit per eam: quia Dominus Deus Israel ingres- eam: quia Dominus Deus Israel ingres- sus est per eam, eritque clausa Principi. sus est per eam, eritque clausa Principi. Hæc dicitur arcta. Angustum enim est Hæc dicitur arcta. Angustum enim est inimicos diligere, nullum judicare, ad inimicos diligere, nullum judicare, ad unum contendere, nil nisi Christum ama- unum contendere, nil nisi Christum ama- re, et hujusmodi. re, et hujusmodi.

Introitus autem ad gloriam est per Introitus autem ad gloriam est per portam perseverantiæ, quæ datur in portam perseverantiæ, quæ datur in fine omnium bonorum ad viam perti- fine omnium bonorum ad viam perti- nentium et inchoatur a principio eorum, nentium et inchoatur a principio eorum, in proposito permanendi cum Christo. in proposito permanendi cum Christo. Et hæc est porta, de qua dicitur in Psal- Et hæc est porta, de qua dicitur in Psal- mo cxxvi, 5: Beatus vir qui implevit mo cxxvi, 5: Beatus vir qui implevit desiderium suum ex ipsis : non confun- desiderium suum ex ipsis : non confun- detur cum loquetur inimicis suis in por- detur cum loquetur inimicis suis in por-

ta. ta.

Omnes istæ portæ angustæ sunt valde, Omnes istæ portæ angustæ sunt valde, ita quod foramini acus comparantur. Sed ita quod foramini acus comparantur. Sed Littera specialiter videtur intelligi de Littera specialiter videtur intelligi de porta virtutis, et antonomastice de porta porta virtutis, et antonomastice de porta charitatis, et per effectum intrandi, de charitatis, et per effectum intrandi, de porta perseverantiæ. Unde forte melius porta perseverantiæ. Unde forte melius dicitur, quod porta est virtus: apertura, dicitur, quod porta est virtus: apertura, charitas: introductio, perseverantia. charitas: introductio, perseverantia. Proverb. xxxi, 23: Nobilis in portis Proverb. xxxi, 23: Nobilis in portis vir ejus, quando sederit cum senatoribus vir ejus, quando sederit cum senatoribus terræ. terræ.

<< Angustam. » << Angustam. »

Hæc porta dicitur angusta tribus de Hæc porta dicitur angusta tribus de causis secundum Chrysostomum : una est causis secundum Chrysostomum : una est propter præcisionem eorum quæ adhæ- propter præcisionem eorum quæ adhæ- rent intranti, cum quibus intrare non pot- rent intranti, cum quibus intrare non pot- est altera, propter paucitatem euntium est altera, propter paucitatem euntium eorum qui cohærent intranti: tertia, pro- eorum qui cohærent intranti: tertia, pro- pter difficultatem transeundi per eam. pter difficultatem transeundi per eam. Ea enim, quæ cohærent homini, sunt Ea enim, quæ cohærent homini, sunt in quibus et natus et enutritus est con- in quibus et natus et enutritus est con- temporanea naturæ existentia: quæ temporanea naturæ existentia: quæ sunt, gaudere in præsentia delectabilium sunt, gaudere in præsentia delectabilium corporis, et tristari in absentia eorum- corporis, et tristari in absentia eorum- dem tristari in præsentia tristabilium dem tristari in præsentia tristabilium corporis, et gaudere in eorumdem ab- corporis, et gaudere in eorumdem ab- sentia. Delectabilia autem corporis sunt sentia. Delectabilia autem corporis sunt ad luxum pertinentia concupiscentiæ in ad luxum pertinentia concupiscentiæ in gustu et venereis: et ad concupiscentiam gustu et venereis: et ad concupiscentiam

352 352

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

oculorum in his quæ avare congregan- oculorum in his quæ avare congregan- tur, et avarius retinentur: et in his quæ tur, et avarius retinentur: et in his quæ pertinent ad pompam sæculi, superbiam pertinent ad pompam sæculi, superbiam vitæ, dignitatum ambitionem, et hono- vitæ, dignitatum ambitionem, et hono- rem primatuum, et vani applausus, et rem primatuum, et vani applausus, et laudes, in quibus gaudet humanæ vitæ laudes, in quibus gaudet humanæ vitæ concupiscentia, et tristatur in absentia concupiscentia, et tristatur in absentia eorumdem. Tristatur etiam in præsentia eorumdem. Tristatur etiam in præsentia jejuniorum, orationum, humilitatis in jejuniorum, orationum, humilitatis in veste, dimissione sociorum, asperitate veste, dimissione sociorum, asperitate vestitus, et hujusmodi, et in eorumdem vestitus, et hujusmodi, et in eorumdem absentia gaudet et exsultat. Quia, sicut absentia gaudet et exsultat. Quia, sicut dicitur, Sapient. 11, 7, nihil aliud quærit dicitur, Sapient. 11, 7, nihil aliud quærit talis populus nisi vino pretioso et un- talis populus nisi vino pretioso et un- guentis implere se, in omnibus locis si- guentis implere se, in omnibus locis si- gna luxuriæ relinquere¹ : et hanc esse gna luxuriæ relinquere¹ : et hanc esse sortem suam, quod in bonis patentibus sortem suam, quod in bonis patentibus gaudeat et non neget vitæ, quin om- gaudeat et non neget vitæ, quin om- nibus deliciis perfruatur. Virtus autem nibus deliciis perfruatur. Virtus autem hoc habet, quod in præsentia talium de- hoc habet, quod in præsentia talium de- lectabilium tristatur, in absentia gaudet : lectabilium tristatur, in absentia gaudet : in potentia parcimoniæ gaudet, et in ab- in potentia parcimoniæ gaudet, et in ab- sentia tristatur. Et ideo est arcta, et sentia tristatur. Et ideo est arcta, et angusta dicitur esse: ex una enim, et angusta dicitur esse: ex una enim, et sola, et ex tota causa constituitur, sicut sola, et ex tota causa constituitur, sicut supra docuimus. Vitium autem fit omni- supra docuimus. Vitium autem fit omni- fariam. Sic ergo oportet præcidi ab homi- fariam. Sic ergo oportet præcidi ab homi- ne latitudinem et luxum vitiorum. Je- ne latitudinem et luxum vitiorum. Je- rem. iv, 4 Circumcidimini Domino, et rem. iv, 4 Circumcidimini Domino, et auferte præputia cordium vestrorum, auferte præputia cordium vestrorum, viri Juda. Genes. XVII, 10 et 11: Cir- viri Juda. Genes. XVII, 10 et 11: Cir- cumcidetur ex vobis omne masculinum: cumcidetur ex vobis omne masculinum: et circumcidetis carnem præputii vestri, et circumcidetis carnem præputii vestri, ut sit in signum fœderis inter me et vos. ut sit in signum fœderis inter me et vos. Ad Roman. 11, 29: Circumcisio cordis Ad Roman. 11, 29: Circumcisio cordis in spiritu, non littera: cujus laus non in spiritu, non littera: cujus laus non ex hominibus, sed ex Deo est. Paucitas ex hominibus, sed ex Deo est. Paucitas etiam comitantium (alias, commeantium) etiam comitantium (alias, commeantium) in via et per portam, ostendit quod an- in via et per portam, ostendit quod an- gusta est quia in via concupiscentiæ gusta est quia in via concupiscentiæ homo vadit cum uxoribus, filiis, cogna- homo vadit cum uxoribus, filiis, cogna- tis, affinibus, et amicis, sicut dicitur, tis, affinibus, et amicis, sicut dicitur, Job, xx1, 11 et seq.: Infantes eorum Job, xx1, 11 et seq.: Infantes eorum exsultant lusibus. Tenent tympanum et exsultant lusibus. Tenent tympanum et