« Inducas. » « Inducas. »

IN EVANG. MATTHÆI, VI-13. IN EVANG. MATTHÆI, VI-13.

Hoc est, o Pater, ne des potestatem Hoc est, o Pater, ne des potestatem tentatori, quam juste dare potes, indu- tentatori, quam juste dare potes, indu- cendi nos in tentationem : et ideo plus cendi nos in tentationem : et ideo plus est hoc dictum, quam ne nos permittas est hoc dictum, quam ne nos permittas induci quia dans potestatem per ali- induci quia dans potestatem per ali- quem modum inducit, hoc est, ducit quem modum inducit, hoc est, ducit

intus. intus.

Sed ad hoc intelligendum, oportet Sed ad hoc intelligendum, oportet scire, quod sicut cum dicitur: Iste clau- scire, quod sicut cum dicitur: Iste clau- dicat, duo dicuntur in ambulatione, quæ dicat, duo dicuntur in ambulatione, quæ est claudi gressus: quorum unum est est claudi gressus: quorum unum est ambulatio, quæ est virtutis ambulativæ : ambulatio, quæ est virtutis ambulativæ : alterum autem est distortio et divaricatio alterum autem est distortio et divaricatio ambulationis, quæ non causatur a virtute ambulationis, quæ non causatur a virtute ambulativa, sed a defectu, qui est cur- ambulativa, sed a defectu, qui est cur- vitas in tibia, vel in crure ambulantis. vitas in tibia, vel in crure ambulantis. Ita cum dicitur: « Inducas, » duo dicun- Ita cum dicitur: « Inducas, » duo dicun- turductio per gradus tentationis, et turductio per gradus tentationis, et hæc est causata a virtute dantis, et or- hæc est causata a virtute dantis, et or- dinantis potestatem tentatoris alterum dinantis potestatem tentatoris alterum autem est seductio et præcipitatio ten- autem est seductio et præcipitatio ten- tati, quæ non causat nisi iniquam vo- tati, quæ non causat nisi iniquam vo- luntatem tentatoris, et defectum volun- luntatem tentatoris, et defectum volun- tatis tentati. Et horum exemplum est in tatis tentati. Et horum exemplum est in equitatione militis in equo claudo, cujus equitatione militis in equo claudo, cujus cespitatio reducitur ad claudicationem cespitatio reducitur ad claudicationem in equo. Rectus motus autem, quo per- in equo. Rectus motus autem, quo per- ficit viam, reducitur ad regimen militis ficit viam, reducitur ad regimen militis sicut ad causam. sicut ad causam.

Hoc igitur modo, Pater, « Ne indu- Hoc igitur modo, Pater, « Ne indu- cas, » quia licet tua sit bona et ordinata cas, » quia licet tua sit bona et ordinata potestas, tamen iniqua est tentatoris vo- potestas, tamen iniqua est tentatoris vo- luntas, et magna nostra infirmitas. Ma- luntas, et magna nostra infirmitas. Ma- gis enim nobis expedit a tua voluntate gis enim nobis expedit a tua voluntate in bonis deduci, quam in tentationibus in bonis deduci, quam in tentationibus exerceri, licet gloriosius sit in tentatione exerceri, licet gloriosius sit in tentatione exerceri, quam in bonis virtutum sine exerceri, quam in bonis virtutum sine tentationibus deduci. tentationibus deduci.

Secundum hunc intellectum potestas Secundum hunc intellectum potestas tentatoris admonet nos de quatuor: tentatoris admonet nos de quatuor: primum quidem est de patientia subje- primum quidem est de patientia subje- ctionis potestati secundum, de humili- ctionis potestati secundum, de humili- tate quam experimur in nobis: tertium, tate quam experimur in nobis: tertium, de constantia non cedendi (alias, cre- de constantia non cedendi (alias, cre- dendi) tentatori: quartum est de profe- dendi) tentatori: quartum est de profe- exercitium tentationis. exercitium tentationis.

ctu per ctu per

De primo hujus, hoc est, de patientia De primo hujus, hoc est, de patientia

297 297

in tentatione propter eum qui dat pote- in tentatione propter eum qui dat pote- statem, Apocalyps. 11, 3 Patientiam statem, Apocalyps. 11, 3 Patientiam habes, et sustinuisti, multa scilicet, habes, et sustinuisti, multa scilicet, propter nomen meum, et non defecisti. propter nomen meum, et non defecisti. Jacob. 1, 4: Patientia opus perfectum ha- Jacob. 1, 4: Patientia opus perfectum ha- bet ut sitis perfecti et integri, in nullo bet ut sitis perfecti et integri, in nullo deficientes. Ad Hebr. x, 36: Patientia deficientes. Ad Hebr. x, 36: Patientia vobis necessaria est : ut voluntatem vobis necessaria est : ut voluntatem Dei facientes, reportetis repromissionem. Dei facientes, reportetis repromissionem. Jacob. v, 8: Patientes igitur estote et Jacob. v, 8: Patientes igitur estote et vos, et confirmate corda vestra : quo- vos, et confirmate corda vestra : quo- niam adventus Domini appropinquavit : niam adventus Domini appropinquavit : et hic est adventus consolantis. et hic est adventus consolantis.

De secundo, hoc est, de humilitate: De secundo, hoc est, de humilitate: quia in tentationibus nostras experimur quia in tentationibus nostras experimur infirmitates, Michææ, vi, 14: Humiliatio infirmitates, Michææ, vi, 14: Humiliatio tua in medio tui. Et ideo dicitur, quod tua in medio tui. Et ideo dicitur, quod tentatio colaphizatio est. II ad Corinth. tentatio colaphizatio est. II ad Corinth. XII, 7 Ne magnitudo revelationum ex- XII, 7 Ne magnitudo revelationum ex- tollat me, datus est mihi stimulus car- tollat me, datus est mihi stimulus car- nis meæ, angelus Satanæ, qui me cola- nis meæ, angelus Satanæ, qui me cola- phizet. Sic dicitur, Isa. II, 11 et 12, phizet. Sic dicitur, Isa. II, 11 et 12, quod oculi sublimes hominis humiliati quod oculi sublimes hominis humiliati sunt, et incurvabitur altitudo virorum : sunt, et incurvabitur altitudo virorum : exaltabitur autem Dominus solus in die exaltabitur autem Dominus solus in die illa. Quia dies Domini exercituum super illa. Quia dies Domini exercituum super omnem superbum et excelsum, et super omnem superbum et excelsum, et super omnem arrogantem : et humiliabitur. omnem arrogantem : et humiliabitur. Et infra, in eodem, y. 17: Incurvabitur Et infra, in eodem, y. 17: Incurvabitur sublimitas hominum, et humiliabitur sublimitas hominum, et humiliabitur altitudo virorum, et elevabitur Dominus altitudo virorum, et elevabitur Dominus solus in die illa. Quicumque enim de se solus in die illa. Quicumque enim de se aliquid præsumit, inclinatur per tenta- aliquid præsumit, inclinatur per tenta- tiones. tiones.

De tertio, hoc est, de constantia per- De tertio, hoc est, de constantia per- severandi, et non cedendi (alias, cre- severandi, et non cedendi (alias, cre- dendi) tentatori, ad Galat. 11, 5: Ne- dendi) tentatori, ad Galat. 11, 5: Ne- que ad horam cessimus subjectione. Ec- que ad horam cessimus subjectione. Ec- cle. x, 4: Si spiritus potestatem habentis cle. x, 4: Si spiritus potestatem habentis ascenderit super te, locum tuum ne di- ascenderit super te, locum tuum ne di- miseris. Luc. XXII, 28: Vos estis qui per- miseris. Luc. XXII, 28: Vos estis qui per- mansistis mecum in tentationibus meis, mansistis mecum in tentationibus meis, etc. Eccli. 11, 1: Accedens ad servitutem etc. Eccli. 11, 1: Accedens ad servitutem Dei, sta in justitia et timore, et præpa- Dei, sta in justitia et timore, et præpa- ra animam tuam ad tentationem. Matth. ra animam tuam ad tentationem. Matth. x, 22 Qui perseveraverit usque in x, 22 Qui perseveraverit usque in finem, hic salvus erit. finem, hic salvus erit.

De quarto, hoc est, de profectu qui per De quarto, hoc est, de profectu qui per tentationem accipitur ex intentione dan- tentationem accipitur ex intentione dan-

298 298

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

tis potestatem tentandi, qui nullo modo tis potestatem tentandi, qui nullo modo daret illam nisi propter profectum tenta- daret illam nisi propter profectum tenta- tionis. Unde, I ad Corinth. x, 13: Faciet tionis. Unde, I ad Corinth. x, 13: Faciet etiam cum tentatione proventum, ut pos- etiam cum tentatione proventum, ut pos- sitis sustinere. Tob. XII, 13: Quia ac- sitis sustinere. Tob. XII, 13: Quia ac- ceptus eras Deo, necesse fuit ut tenta- ceptus eras Deo, necesse fuit ut tenta- tio probaret te, hoc est, probatum te tio probaret te, hoc est, probatum te redderet. Eccli. xxxiv, 11: Qui tentatus redderet. Eccli. xxxiv, 11: Qui tentatus non est, qualia scit? Sapient. 111, 5 : non est, qualia scit? Sapient. 111, 5 : Deus tentavit eos, et invenit illos dignos Deus tentavit eos, et invenit illos dignos se. Ad Roman. v, 3 et seq. : Gloriamur se. Ad Roman. v, 3 et seq. : Gloriamur in tribulationibus, scientes quod tribu- in tribulationibus, scientes quod tribu- latio patientiam operatur, patientia au- latio patientiam operatur, patientia au- tem probationem, probatio vero spem. tem probationem, probatio vero spem. Spes autem non confundit. Jacob, 1, Spes autem non confundit. Jacob, 1, Omne gaudium existimate, fratres, cum Omne gaudium existimate, fratres, cum in tentationes varias incideritis. Et, in in tentationes varias incideritis. Et, in eadem, . 12 Beatus vir qui suffert eadem, . 12 Beatus vir qui suffert tentationem quoniam cum probatus tentationem quoniam cum probatus fuerit, accipiet coronam vitæ, quam re- fuerit, accipiet coronam vitæ, quam re- promisit Deus diligentibus se. promisit Deus diligentibus se.

2 : 2 :

Hoc est igitur : « Ne nos indu- Hoc est igitur : « Ne nos indu-

cas. » cas. »

« In tentationem. » « In tentationem. »

: :

Et in hoc ultimo notabile est, quod Et in hoc ultimo notabile est, quod non dicit in peccatum, sed in tentatio- non dicit in peccatum, sed in tentatio- nem quia licet aliquo modo det pote- nem quia licet aliquo modo det pote- statem inducendi in tentationem, tamen statem inducendi in tentationem, tamen nullo modo dat potestatem inducendi in nullo modo dat potestatem inducendi in peccatum. peccatum.

Et in tentatione quidem tria utiliter Et in tentatione quidem tria utiliter notantur primum est tentationis ordo, notantur primum est tentationis ordo, sive gradus, per quos inducitur qui in- sive gradus, per quos inducitur qui in- ducitur secundum est tentationis expe- ducitur secundum est tentationis expe- rimentum tertium est tentationem finis. rimentum tertium est tentationem finis. Primum revelat hostis vias: secundum, Primum revelat hostis vias: secundum, hominis tentati vires: tertium est dilectio hominis tentati vires: tertium est dilectio liberatoris et gratitudo. liberatoris et gratitudo.

De primo dicitur, II ad Corinth. 11, De primo dicitur, II ad Corinth. 11, 11 Non enim ignoramus cogitationes 11 Non enim ignoramus cogitationes ejus, hostis videlicet, quæ tamen diffi- ejus, hostis videlicet, quæ tamen diffi- culter cognoscuntur: et ideo dicit Salo- culter cognoscuntur: et ideo dicit Salo- mon in Proverb. xxx, 19, quod inter ea mon in Proverb. xxx, 19, quod inter ea quæ sunt incognita sibi, est via colubri quæ sunt incognita sibi, est via colubri supra petram: et petra est frigidum et supra petram: et petra est frigidum et

1 Cf. Matth. xXVI, 70. 1 Cf. Matth. xXVI, 70.

durum cor tentatorum. Job, XL1, 4 et 5: durum cor tentatorum. Job, XL1, 4 et 5: Quis revelabit faciem indumenti ejus? Quis revelabit faciem indumenti ejus? et in medium oris ejus quis intrabit? et in medium oris ejus quis intrabit? Portas vultus ejus quis aperiet? Quasi Portas vultus ejus quis aperiet? Quasi diceret Faciem agnitionis Leviathan in diceret Faciem agnitionis Leviathan in tentatione, quando multis se velat (alias, tentatione, quando multis se velat (alias, vestit) operimentis, nullus revelabit, vestit) operimentis, nullus revelabit, nisi ego tentatus per experimentum nisi ego tentatus per experimentum tentatoris. Hi enim qui intrant per ten- tentatoris. Hi enim qui intrant per ten- tationes in medium fraudis ejus, illi sunt tationes in medium fraudis ejus, illi sunt qui aliis detegendo aperiunt portas vul- qui aliis detegendo aperiunt portas vul- tus cognitionis ejus. tus cognitionis ejus.

De secundo, quod est experimentum De secundo, quod est experimentum virium propriarum, 1 ad Corinth. x, 12 virium propriarum, 1 ad Corinth. x, 12 et 13 Qui se existimat stare, videat ne et 13 Qui se existimat stare, videat ne cadat. Tentatio vos non apprehendat ni- cadat. Tentatio vos non apprehendat ni- si humana. Sic expertus fuit Petrus, qui si humana. Sic expertus fuit Petrus, qui dixit se paratum in carcerem et in mor- dixit se paratum in carcerem et in mor- tem ire cum Christo: et postea negavit tem ire cum Christo: et postea negavit ad allocutionem puellæ '. Luc. vi, 13: ad allocutionem puellæ '. Luc. vi, 13: Ad tempus credunt, et in tempore ten- Ad tempus credunt, et in tempore ten- tationis recedunt. Hoc enim experimen- tationis recedunt. Hoc enim experimen- tum propriarum virium valet ad caute- tum propriarum virium valet ad caute- lam quod si infirmus sit, subtrahat se lam quod si infirmus sit, subtrahat se ab occasione tentationum et si se for- ab occasione tentationum et si se for- tem invenit esse, melius de se præsu- tem invenit esse, melius de se præsu- mens, altiora in Dei obsequio attentat. mens, altiora in Dei obsequio attentat. Eccli. vi, 7: Si possides amicum, in Eccli. vi, 7: Si possides amicum, in tentatione posside illum, et ne facile cre- tentatione posside illum, et ne facile cre- das ei, supple, teipsum. das ei, supple, teipsum.

De tertio, hoc est, de fine tentationis, De tertio, hoc est, de fine tentationis, qui est liberatio, et per consequens amor qui est liberatio, et per consequens amor et gratitudo liberantis, Tob. III, 21: et gratitudo liberantis, Tob. III, 21: Hoc pro certo habet omnis qui te colit, Hoc pro certo habet omnis qui te colit, quod vita ejus, si in probatione fuerit, quod vita ejus, si in probatione fuerit, coronabitur si autem in tribulatione coronabitur si autem in tribulatione fuerit, liberabitur: et si in correptione fuerit, liberabitur: et si in correptione fuerit, ad misericordiam tuam venire fuerit, ad misericordiam tuam venire licebit. Eccli. XXXIII, 1: Timenti Domi- licebit. Eccli. XXXIII, 1: Timenti Domi- num non occurrent mala, sed in tenta- num non occurrent mala, sed in tenta- tione Deus eum conservabit, et libera- tione Deus eum conservabit, et libera- bit a malis. Eccli. XLIV, 21 et 22: In ten- bit a malis. Eccli. XLIV, 21 et 22: In ten- tatione inventus est fidelis. Ideo jure- tatione inventus est fidelis. Ideo jure- jurando dedit illi gloriam in gente sua. jurando dedit illi gloriam in gente sua. Quando enim homo experitur tam desi- Quando enim homo experitur tam desi- deratam liberationem, non potest esse deratam liberationem, non potest esse non gratus liberatori, cantans et psallens : non gratus liberatori, cantans et psallens :

IN EVANG. MATTHÆI, VI-13. IN EVANG. MATTHÆI, VI-13.

Salvasti nos, Domine, de affligentibus Salvasti nos, Domine, de affligentibus nos: et odientes nos confudisti ¹. nos: et odientes nos confudisti ¹.

Et hæc est causa, quod petit non ten- Et hæc est causa, quod petit non ten- tari, nec in tentatione non conduci, vel tari, nec in tentatione non conduci, vel reduci sed potius ne inducatur in eam reduci sed potius ne inducatur in eam per modum qui dictus est supra. Condu- per modum qui dictus est supra. Condu- ctus enim et deductus in ea super aspi- ctus enim et deductus in ea super aspi- dem et basiliscum ambulat, et conculcat dem et basiliscum ambulat, et conculcat leonem et draconem 2: et hoc est glo- leonem et draconem 2: et hoc est glo- riosum et bonum. Sic enim Dominus riosum et bonum. Sic enim Dominus ductus est in desertum a spiritu, ut ten- ductus est in desertum a spiritu, ut ten- taretur a diabolo 3: et per omnes vias taretur a diabolo 3: et per omnes vias tentatoris et tentationis ingressus est, sed tentatoris et tentationis ingressus est, sed in ipsam tentationem nullo modo est in- in ipsam tentationem nullo modo est in- ductus: in quo nobis dedit exemplum, ut ductus: in quo nobis dedit exemplum, ut sequamur vestigia ejus. sequamur vestigia ejus.

« Sed libera nos a malo. » « Sed libera nos a malo. »

Ecce ultima petitio, quæ est de amo- Ecce ultima petitio, quæ est de amo- tione mali, quod præsens est secundum tione mali, quod præsens est secundum causam et actum, a quo petitur hic libe- causam et actum, a quo petitur hic libe- ratio. ratio.

Et est hic dubitatio gravis: quia « cum Et est hic dubitatio gravis: quia « cum « malum fiat omnifariam, ut dicit Dio- « malum fiat omnifariam, ut dicit Dio- « nysius, virtus autem uno modo tantum « nysius, virtus autem uno modo tantum « ex una tota et sola causa: » videtur « ex una tota et sola causa: » videtur amplioris divisionis esse malum quam amplioris divisionis esse malum quam bonum et sic plures petitiones deberent bonum et sic plures petitiones deberent esse de amotione mali, quam de ade- esse de amotione mali, quam de ade- ptione boni et hoc non est: quia qua- ptione boni et hoc non est: quia qua- tuor sunt de adeptione boni, et tres tan- tuor sunt de adeptione boni, et tres tan- tum de amotione mali. tum de amotione mali.

Ulterius quæritur, quia videtur quod Ulterius quæritur, quia videtur quod ista petitione posita, duæ præcedentes ista petitione posita, duæ præcedentes superfluant: quia si perfecte liberamur a superfluant: quia si perfecte liberamur a malo, et debita sunt dimissa, et in tenta- malo, et debita sunt dimissa, et in tenta- tionem non inducimur. tionem non inducimur.

Adhuc quæritur ulterius, de quo malo Adhuc quæritur ulterius, de quo malo intelligitur, cum dicitur: « Libera nos a intelligitur, cum dicitur: « Libera nos a malo?» Aut enim intelligitur de malo malo?» Aut enim intelligitur de malo culpæ, aut de malo pœnæ. Si de malo culpæ, aut de malo pœnæ. Si de malo culpæ, contra malum culpæ sufficienter culpæ, contra malum culpæ sufficienter petitur removeri per duas præcedentes petitur removeri per duas præcedentes petitiones quia culpæ malum perpetra- petitiones quia culpæ malum perpetra-

1 Psal. XLIII, 8. 1 Psal. XLIII, 8.

2 Cf. Psal. xc, 13: Super aspidem et basiliscum 2 Cf. Psal. xc, 13: Super aspidem et basiliscum ambulabis, et conculcabis leonem et draconem. ambulabis, et conculcabis leonem et draconem.

299 299

tum petitur removeri per primam et tum petitur removeri per primam et quod est in tentatione futurum, petitur quod est in tentatione futurum, petitur removeri per secundam: et sic ista non removeri per secundam: et sic ista non est necessaria. Si autem de malo pœnæ est necessaria. Si autem de malo pœnæ petitio ista intelligitur, Contra: Malum petitio ista intelligitur, Contra: Malum poenæ multum promovet ad beatitudi- poenæ multum promovet ad beatitudi- nem: ergo si docet nos petere liberari nem: ergo si docet nos petere liberari ab illo, docet nos petere contra nos ab illo, docet nos petere contra nos ipsos. ipsos.

Adhuc, Paulus gloriatur in illo malo *, Adhuc, Paulus gloriatur in illo malo *, ergo non est petendum amoveri. ergo non est petendum amoveri.

Adhuc, hoc facit nobis consortium Adhuc, hoc facit nobis consortium crucis Christi, et ab illo non debemus crucis Christi, et ab illo non debemus petere liberari. petere liberari.

Adhuc, impossibile est consequi hanc Adhuc, impossibile est consequi hanc petitionem, et non complebitur, nisi petitionem, et non complebitur, nisi postquam mortale hoc induerit immor- postquam mortale hoc induerit immor- talitatem, sicut dicit Glossa: ergo fru- talitatem, sicut dicit Glossa: ergo fru- stra petitur, ut videtur. stra petitur, ut videtur.

Si autem dicatur secundum aliam Si autem dicatur secundum aliam Glossam, quod petitur hic liberatio a Glossam, quod petitur hic liberatio a malo tentationis, quæ nondum est: tunc malo tentationis, quæ nondum est: tunc hæc petitio non videtur differre a præce- hæc petitio non videtur differre a præce- dente, nisi tantum materialiter: quia in dente, nisi tantum materialiter: quia in præcedente petitur liberatio a tentatione præcedente petitur liberatio a tentatione quæ jam instat: et in ista, liberatio ab quæ jam instat: et in ista, liberatio ab ea quæ nondum est: et illæ non nisi ea quæ nondum est: et illæ non nisi materialem habent differentiam. materialem habent differentiam.

Si autem aliquis velit dicere secun- Si autem aliquis velit dicere secun- dum Chrysostomum, quod sic intelligitur dum Chrysostomum, quod sic intelligitur petitio, quod in priori quidem petitur: petitio, quod in priori quidem petitur: Ne nos inducas in tentationem: sed Ne nos inducas in tentationem: sed quia vix contingit propter infirmitatis quia vix contingit propter infirmitatis humanæ fragilitatem quod non indu- humanæ fragilitatem quod non indu- camur in tentationem, ideo sequitur, camur in tentationem, ideo sequitur, quod si inducamur in tentationem, quod si inducamur in tentationem, quod nec tunc deserat, sed liberet quod nec tunc deserat, sed liberet nos a malo, hoc est, ab illius, in quam nos a malo, hoc est, ab illius, in quam inducti sumus, tentationis periculo. Sed inducti sumus, tentationis periculo. Sed hoc videtur omnino superfluum : quia hoc videtur omnino superfluum : quia non inducimur in tentationem nisi per non inducimur in tentationem nisi per peccati aliquem actum: et tunc hoc est peccati aliquem actum: et tunc hoc est debitum, quod ante petebamus nobis debitum, quod ante petebamus nobis dimitti et tunc tota ista petitio est su- dimitti et tunc tota ista petitio est su- perflua. Si enim dimittitur debitum, li- perflua. Si enim dimittitur debitum, li-

3 Cf. Matth. v, 1 et seq.; Marc. 1, 12 et seq.; 3 Cf. Matth. v, 1 et seq.; Marc. 1, 12 et seq.; Luc. IV, 1 et seq. Luc. IV, 1 et seq.

* Cf. II ad Corinth. XII, 9. * Cf. II ad Corinth. XII, 9.

300 300

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

berati sumus a periculo tentationis in berati sumus a periculo tentationis in quam sumus inducti. quam sumus inducti.

RESPONSIO. Ad hoc dicendum, quod RESPONSIO. Ad hoc dicendum, quod secundum divisionem nostram superius secundum divisionem nostram superius inductam, intelligitur de malo quod immi- inductam, intelligitur de malo quod immi- net secundum causam et actum et hoc net secundum causam et actum et hoc est malum pœnæ cujuscumque, secun- est malum pœnæ cujuscumque, secun- dum quod est causa imminentis culpæ, dum quod est causa imminentis culpæ, præcipue tale malum est fomes peccati. præcipue tale malum est fomes peccati. Sunt autem et aliæ pœnæ secundum Sunt autem et aliæ pœnæ secundum quod sunt causa periculi peccati. Et hoc quod sunt causa periculi peccati. Et hoc modo petuntur amoveri, præcipue a modo petuntur amoveri, præcipue a nobis, qui infirmitate depressi, de facili nobis, qui infirmitate depressi, de facili per poenas labimur in peccatum. Matth. per poenas labimur in peccatum. Matth. 41 Spiritus quidem promptus est, 41 Spiritus quidem promptus est, caro autem infirma. caro autem infirma.

XXVI, XXVI,

Ad id ergo quod primo quæritur de Ad id ergo quod primo quæritur de divisione, dicendum, quod licet secundum divisione, dicendum, quod licet secundum species et individua malum sit amplioris species et individua malum sit amplioris divisionis quam bonum, tamen secun- divisionis quam bonum, tamen secun- dum genera, bonum est pluris divisionis dum genera, bonum est pluris divisionis quam malum. Bonum enim et malum quam malum. Bonum enim et malum generalissime sumpta non sunt in ge- generalissime sumpta non sunt in ge- nere, sed sunt genera aliorum existen- nere, sed sunt genera aliorum existen- tia, sicut dicit Philosophus quando au- tia, sicut dicit Philosophus quando au- tem magis contrahitur bonum ad bonum tem magis contrahitur bonum ad bonum gratiæ, et malum ad id quod adimit bo- gratiæ, et malum ad id quod adimit bo- num gratiæ, erit bonum amplioris di- num gratiæ, erit bonum amplioris di- visionis quam malum in generalibus visionis quam malum in generalibus suis differentiis: quia bonum variatur suis differentiis: quia bonum variatur ad formam similitudinis divinæ, et ad ad formam similitudinis divinæ, et ad perfectionem potestatis, et ad perfectio- perfectionem potestatis, et ad perfectio- nem operis, et ad bonum conservans nem operis, et ad bonum conservans in istis. Malum autem non attingit in istis. Malum autem non attingit ipsum nisi ea parte qua adimit ipsum ipsum nisi ea parte qua adimit ipsum in perfectione operis et ideo non est in perfectione operis et ideo non est tantæ divisionis in genere sicut bonum: tantæ divisionis in genere sicut bonum: et ideo etiam pauciores penes ipsum et ideo etiam pauciores penes ipsum accipiuntur petitiones, sicut patet in di- accipiuntur petitiones, sicut patet in di- visione. Malum enim non possumus visione. Malum enim non possumus accipere per similitudinem contrarii accipere per similitudinem contrarii ad id cui assimilatur bonum: quia ad id cui assimilatur bonum: quia nullius est similitudo, sed potius pri- nullius est similitudo, sed potius pri- vatio. Non possumus ipsum accipere vatio. Non possumus ipsum accipere propter imperfectionem potestatis, cum propter imperfectionem potestatis, cum non sit in actu, et potestatem infirmat: non sit in actu, et potestatem infirmat: hoc non sit nisi per actum deficientem. hoc non sit nisi per actum deficientem. Et similiter dicimus de conservatione. Et similiter dicimus de conservatione.

Ad id quod ulterius quæritur, dicen- Ad id quod ulterius quæritur, dicen-

dum, quod non superfluunt petitiones dum, quod non superfluunt petitiones præcedentes quia debitum quod jam præcedentes quia debitum quod jam est, petitur dimitti in prima: secundum, est, petitur dimitti in prima: secundum, quod in causa est, et in actu non est, quod in causa est, et in actu non est, petitur dimitti in secunda. Poena autem petitur dimitti in secunda. Poena autem non secundum quod poena, secundum non secundum quod poena, secundum autem quod est in multis inductiva autem quod est in multis inductiva et causa culpæ, petitur amoveri in et causa culpæ, petitur amoveri in tertia. tertia.

Ad id autem quod in contrarium ob- Ad id autem quod in contrarium ob- jicitur, dicendum, quod in veritate pœna jicitur, dicendum, quod in veritate pœna multum promovet et secundum hoc non multum promovet et secundum hoc non petitur liberatio ejus, sed potius secun- petitur liberatio ejus, sed potius secun- dum quod est inductiva mali culpæ, vel dum quod est inductiva mali culpæ, vel impedimenti ejus, quod non est bonum impedimenti ejus, quod non est bonum (alias, quod est bonum). Sic enim sit in (alias, quod est bonum). Sic enim sit in (alias, a) multis, et secundum hoc peti- (alias, a) multis, et secundum hoc peti- tur amoveri. tur amoveri.

Ad hoc quod dicitur, Paulus in infir- Ad hoc quod dicitur, Paulus in infir- mitate gloriatur dicendum est, quod mitate gloriatur dicendum est, quod dupliciter liberamur a tali pœna: aut dupliciter liberamur a tali pœna: aut enim liberamur in toto a poena quæ enim liberamur in toto a poena quæ instat, aut liberamur a periculo in quod instat, aut liberamur a periculo in quod præcipitat, quando contemnimus, et glo- præcipitat, quando contemnimus, et glo- riamur in ea et hoc est perfectorum riamur in ea et hoc est perfectorum Sanctorum sed id quod ante dictum Sanctorum sed id quod ante dictum est, est infirmorum. est, est infirmorum.

Ad hoc autem quod dicitur, quod in Ad hoc autem quod dicitur, quod in hac vita hoc non consequimur, dicendum, hac vita hoc non consequimur, dicendum, quod simpliciter quidem et universaliter quod simpliciter quidem et universaliter non consequimur, sed secundum modum non consequimur, sed secundum modum in aliqua poena consequimur: secundum in aliqua poena consequimur: secundum modum autem dico secundum quem im- modum autem dico secundum quem im- pellit in culpam. In aliqua autem pœna: pellit in culpam. In aliqua autem pœna: quia ab hac et illa poena sæpe liberamur. quia ab hac et illa poena sæpe liberamur. Dixit tamen Christianus Belvacensis, Dixit tamen Christianus Belvacensis, quod « aliquando in ista petitione Eccle- quod « aliquando in ista petitione Eccle- «sia exauditur: quia ante finem mundi «sia exauditur: quia ante finem mundi « Sancti crunt sine originali, et Christus « Sancti crunt sine originali, et Christus «< cum eis corporaliter comedens et bi- «< cum eis corporaliter comedens et bi- «< bens, et ipsi liberi ab omnibus malis «< bens, et ipsi liberi ab omnibus malis « per mille annos. » Sed iste error ab « per mille annos. » Sed iste error ab ipsomet, et a nobis, et ab aliis multis ipsomet, et a nobis, et ab aliis multis condemnatus est. condemnatus est.

Sic igitur intellecta petitione, quæri- Sic igitur intellecta petitione, quæri- mus adhuc, quare dicit : « Libera nos a mus adhuc, quare dicit : « Libera nos a malo, » et non, salva nos a malo, aul, malo, » et non, salva nos a malo, aul, fac nos vincere malum. fac nos vincere malum.

Et ad hoc dicendum, sicut dicit Et ad hoc dicendum, sicut dicit

IN EVANG. MATTHÆI, VI-13. IN EVANG. MATTHÆI, VI-13.

Chrysostomus, quod « petitiones istæ Chrysostomus, quod « petitiones istæ « formantur secundum quod omnibus « formantur secundum quod omnibus « congruunt: non omnium autem est in « congruunt: non omnium autem est in « potentia virtutis vincere malum, sed « potentia virtutis vincere malum, sed « hoc est perfectorum: » nec omnino « hoc est perfectorum: » nec omnino salvamur a malo, quamdiu vivimus, sed salvamur a malo, quamdiu vivimus, sed sufficit ut liberi et immunes simus a mali sufficit ut liberi et immunes simus a mali contagione et sic intelligitur petitio. contagione et sic intelligitur petitio.

Secundum hunc igitur modum in- Secundum hunc igitur modum in- tellecta, dicendum quod homo liberatur tellecta, dicendum quod homo liberatur a malo tribus modis proprie, et per tria a malo tribus modis proprie, et per tria adjutoria: unum est a contagione mali, adjutoria: unum est a contagione mali, secundum est a mali causa, tertium est secundum est a mali causa, tertium est a mali defectu. A mali contagione libe- a mali defectu. A mali contagione libe- ratur, qui licet in illo malo sit, tamen ratur, qui licet in illo malo sit, tamen malum non relinquit in ipso peccati con- malum non relinquit in ipso peccati con- tagionem a mali causa liberatur, qui tagionem a mali causa liberatur, qui a poena liberatur, quæ mali est inductiva: a poena liberatur, quæ mali est inductiva: a mali defectu liberatur, cui malum in- a mali defectu liberatur, cui malum in- stans circa rem et potestatem operandi stans circa rem et potestatem operandi bonum, nullam notabilem inducit infir- bonum, nullam notabilem inducit infir- mitatem. Et contrariis modis tribus suc- mitatem. Et contrariis modis tribus suc- cumbunt malo illi qui succumbunt. cumbunt malo illi qui succumbunt.

De prima liberatione dicitur, ad De prima liberatione dicitur, ad Roman. VI, 13 et 14 Exhibete vos Roman. VI, 13 et 14 Exhibete vos Deo tamquam ex mortuis viventes, et Deo tamquam ex mortuis viventes, et membra vestra arma justitiæ Deo. Pec- membra vestra arma justitiæ Deo. Pec- catum enim vobis non dominabitur : non catum enim vobis non dominabitur : non enim sub lege estis, sed sub gratia. enim sub lege estis, sed sub gratia. Quasi diceretur: Licet insit causa peccati, Quasi diceretur: Licet insit causa peccati, tamen dominari non potest, quamdiu tamen dominari non potest, quamdiu estis sub gratia Dei. Genes. IV, 7: Sub estis sub gratia Dei. Genes. IV, 7: Sub te erit appetitus ejus. Quasi diceret: Li- te erit appetitus ejus. Quasi diceret: Li- cet insit causa peccati, ad peccatum non cet insit causa peccati, ad peccatum non venis, nisi velis: quia Deus dedit tibi venis, nisi velis: quia Deus dedit tibi libertatem, et subter illam libertatem est libertatem, et subter illam libertatem est appetitus peccati: quia aliter peccatum appetitus peccati: quia aliter peccatum esset necessarium, et non voluntarium. esset necessarium, et non voluntarium.

De secunda liberatione dicitur, Deu- De secunda liberatione dicitur, Deu- teron. xxxiii, 27 : Dominus ejiciet a fa- teron. xxxiii, 27 : Dominus ejiciet a fa- cie tua inimicum, dicetque: Conterere. cie tua inimicum, dicetque: Conterere. Hoc enim fit, quando et malum et Hoc enim fit, quando et malum et causa mali tollitur. Ad Roman. xvi, 20: causa mali tollitur. Ad Roman. xvi, 20: Deus pacis conterat Satanam sub pedi- Deus pacis conterat Satanam sub pedi- bus vestris velociter. bus vestris velociter.

De tertia liberatione dicit Apostolus, De tertia liberatione dicit Apostolus, II ad Corinth. x1, 9 et 10: Libenter glo- II ad Corinth. x1, 9 et 10: Libenter glo- riabor in infirmitatibus meis, ut inha- riabor in infirmitatibus meis, ut inha- biter in me virtus Christi: cum enim biter in me virtus Christi: cum enim

« «

301 301

infirmor, tunc potens sum. Et est mira- infirmor, tunc potens sum. Et est mira- bile, quia, sicut dicit Dionysius in Libro bile, quia, sicut dicit Dionysius in Libro de Divinis nominibus: « Malum est in- de Divinis nominibus: « Malum est in- « firmitas modi, et commensurationis, « firmitas modi, et commensurationis, « et harmoniæ. Sicut enim videmus, « et harmoniæ. Sicut enim videmus, « quod membrum corporis infirmum « quod membrum corporis infirmum « est destitutum aliquando in modo « est destitutum aliquando in modo « speciei, sicut oculus destitutus clari- « speciei, sicut oculus destitutus clari- «tate humoris crystallini aliquando «tate humoris crystallini aliquando << autem destituitur in commensuratione << autem destituitur in commensuratione « partium componentium ipsum, vel « partium componentium ipsum, vel « figuræ continentis ipsum in excessu, « figuræ continentis ipsum in excessu, « vel diminutione totius, vel partium: « vel diminutione totius, vel partium: << vel ex hoc quod una alteri non pro- << vel ex hoc quod una alteri non pro- portionatur aliquando autem. destitui- portionatur aliquando autem. destitui- « tur in harmonia, quod (alias, quando) « tur in harmonia, quod (alias, quando) « non est habens harmoniam ad visum « non est habens harmoniam ad visum << rectum et ideo quidam prope, qui- << rectum et ideo quidam prope, qui- «dam autem longe vident. Ita etiam «dam autem longe vident. Ita etiam «< destituitur bonum animæ: quia ali- «< destituitur bonum animæ: quia ali- « quando non habet modum suæ speciei « quando non habet modum suæ speciei « secundum virtutem congruum: ali- « secundum virtutem congruum: ali- « quando autem non habet commensura- « quando autem non habet commensura- « tionem ad (alias, secundum) actum sibi « tionem ad (alias, secundum) actum sibi « debitum in partibus animæ, quia « debitum in partibus animæ, quia « affectus non proportionatur bono, sic- « affectus non proportionatur bono, sic- << ut intellectus vero, et sic de aliis: ali- << ut intellectus vero, et sic de aliis: ali- quando autem non habet harmoniam quando autem non habet harmoniam « debitam. » Et in quibus nihil horum « debitam. » Et in quibus nihil horum est, et omnia contraria ex pœnis prove- est, et omnia contraria ex pœnis prove- niunt: illi sunt perfecte a malo liber. et niunt: illi sunt perfecte a malo liber. et liberati et illi sunt vere liberati: et liberati et illi sunt vere liberati: et de his dicitur, Judicum, v, 21 et 22: de his dicitur, Judicum, v, 21 et 22: Conculca, anima mea, robustos. Un- Conculca, anima mea, robustos. Un- gulæ equorum ceciderunt, fugientibus gulæ equorum ceciderunt, fugientibus impetu, et per præceps ruentibus fortis- impetu, et per præceps ruentibus fortis- simis hostium. In virtute enim concepta simis hostium. In virtute enim concepta contra malum conculcantur mala ho- contra malum conculcantur mala ho- stium, et ungulæ superbiæ (quibus vesti- stium, et ungulæ superbiæ (quibus vesti- gia infirmitatis imprimere et infigere gia infirmitatis imprimere et infigere quærunt bonos) cadunt, fugientibus eis quærunt bonos) cadunt, fugientibus eis a facie justorum. Malach. IV, 3: Calca- a facie justorum. Malach. IV, 3: Calca- bitis impios, cum fuerint cinis sub planta bitis impios, cum fuerint cinis sub planta pedum vestrorum. pedum vestrorum.

>> >>

Tribus autem infirmitatibus desti- Tribus autem infirmitatibus desti- tuuntur hi qui non liberantur: una est tuuntur hi qui non liberantur: una est destitutione voluntatis, secunda est pu- destitutione voluntatis, secunda est pu- sillanimitatis, tertia autem est diminu- sillanimitatis, tertia autem est diminu- tione boni naturalis. Voluntatis infirmi- tione boni naturalis. Voluntatis infirmi-

302 302

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

tas incidit in mali actum, pusillanimita- tas incidit in mali actum, pusillanimita- tis nimis dejicit in pœnæ sensum, sed tis nimis dejicit in pœnæ sensum, sed destitutio naturalis boni de peccato facit destitutio naturalis boni de peccato facit ruere in peccatum: et sic homo in ser- ruere in peccatum: et sic homo in ser- vitutem mali dejicitur, qui non liberatur. vitutem mali dejicitur, qui non liberatur. De prima dicitur Jeremiæ, x111, 23: De prima dicitur Jeremiæ, x111, 23: Si mutare potest Æthiops pellem suam, Si mutare potest Æthiops pellem suam, aut pardus varietates suas, et vos poteri- aut pardus varietates suas, et vos poteri- tis benefacere, cum didiceritis malum ? tis benefacere, cum didiceritis malum ? Postquam enim malum longa consue- Postquam enim malum longa consue- tudine in usum trahitur, voluntas ad tudine in usum trahitur, voluntas ad boni (alias, bonum) actum languens in- boni (alias, bonum) actum languens in- firmatur. Thren. 1, 6: Abierunt absque firmatur. Thren. 1, 6: Abierunt absque fortitudine ante faciem subsequentis. fortitudine ante faciem subsequentis. Proverb. XXVIII, 1: Fugit impius, ne- Proverb. XXVIII, 1: Fugit impius, ne- mine persequente. Psal. x1, 5: Trepi- mine persequente. Psal. x1, 5: Trepi- daverunt timore, ubi non erat timor. daverunt timore, ubi non erat timor.

De secunda infirmitate dicitur, Oratio De secunda infirmitate dicitur, Oratio Manasse Incurvatus sum multo vincu- Manasse Incurvatus sum multo vincu- lo ferreo, et non est respiratio mihi. lo ferreo, et non est respiratio mihi. Luc. XIII, 16 Hanc filiam Abrahæ, Luc. XIII, 16 Hanc filiam Abrahæ, quam incurvavit Satanas, ecce decem et quam incurvavit Satanas, ecce decem et octo anni, supple, sunt. Psal. XL, 4 : octo anni, supple, sunt. Psal. XL, 4 : Universum stratum ejus versasti in in- Universum stratum ejus versasti in in- firmitate ejus. firmitate ejus.

De tertia infirmitate dicitur, Luc. x, De tertia infirmitate dicitur, Luc. x, 30, quod despoliaverunt eum : et plagis 30, quod despoliaverunt eum : et plagis impositis abierunt, semivivo relicto. Iste impositis abierunt, semivivo relicto. Iste est filius prodigus, qui abiit in regio- est filius prodigus, qui abiit in regio- nem longinquam ita quod vix cogitavit nem longinquam ita quod vix cogitavit de reditu ¹. de reditu ¹.

Contra hæc sunt tria adjutoria: et con- Contra hæc sunt tria adjutoria: et con- tra primum est virtus confortans volun- tra primum est virtus confortans volun- tatem contra secundum, bonum gratiæ tatem contra secundum, bonum gratiæ perficiens sanitatem: contra tertium, anti- perficiens sanitatem: contra tertium, anti- dotum sacramenti reddens integritatem. dotum sacramenti reddens integritatem.

De virtute autem confortante volun- De virtute autem confortante volun- tatem dicitur, Josue, 1, 6 Confortare, tatem dicitur, Josue, 1, 6 Confortare, et esto robustus. Job, iv, 3 et 4 Manus et esto robustus. Job, iv, 3 et 4 Manus lassas roborasti: vacillantes confirmave- lassas roborasti: vacillantes confirmave- runt sermones tui, et genua trementia runt sermones tui, et genua trementia confortasti. Judith, XIII, 7 Confirma confortasti. Judith, XIII, 7 Confirma me, Domine Deus Israel, et respice in me, Domine Deus Israel, et respice in hac hora ad opera manuum mearum. hac hora ad opera manuum mearum. Psal. LXXVII, 29 Confirma hoc, Deus, Psal. LXXVII, 29 Confirma hoc, Deus, quod operatus es in nobis. quod operatus es in nobis.

1 Cf. Luc. xv, 13. 1 Cf. Luc. xv, 13.

2 Matth. xxi, 22: Omnia quæcumque petieritis 2 Matth. xxi, 22: Omnia quæcumque petieritis

De secundo, hoc est, de bono gratiæ, De secundo, hoc est, de bono gratiæ, quod perficit sanitatem, Jerem. XVII, quod perficit sanitatem, Jerem. XVII, 14 Sana me, Domine, et sanabor. Psal. 14 Sana me, Domine, et sanabor. Psal. CII, 3 Qui propitiatur omnibus iniqui- CII, 3 Qui propitiatur omnibus iniqui- tatibus tuis, qui sanat omnes infirmita- tatibus tuis, qui sanat omnes infirmita- tes tuas. Eccli. xXXVIII, 7: Unguentarius tes tuas. Eccli. xXXVIII, 7: Unguentarius faciet pigmenta suavitatis, et unctiones faciet pigmenta suavitatis, et unctiones conficiet sanitatis. conficiet sanitatis.

De tertio, hoc est, de reintegratione, De tertio, hoc est, de reintegratione, Jacob. 1, 4 Sitis perfecti et integri, in Jacob. 1, 4 Sitis perfecti et integri, in nulla deficientes. I ad Thessal. v, 23: nulla deficientes. I ad Thessal. v, 23: Ut integer spiritus vester, et anima, et Ut integer spiritus vester, et anima, et corpus sine querela in adventu Domini corpus sine querela in adventu Domini nostri Jesu Christi servetur. Act. 11, nostri Jesu Christi servetur. Act. 11, 16 Fides, quæ per Christum est, dedit 16 Fides, quæ per Christum est, dedit integram sanitatem istam in conspectu integram sanitatem istam in conspectu omnium vestrum. omnium vestrum.

Sic ergo liberamur a malo, hoc est, Sic ergo liberamur a malo, hoc est, liberi efficimur a malo nos detinente et liberi efficimur a malo nos detinente et instigante ad malum. instigante ad malum.

Huic autem orationi subjungitur : Huic autem orationi subjungitur :

<< Amen. »> << Amen. »>

Quod est, vere, vel fideliter, vel ve- Quod est, vere, vel fideliter, vel ve- rum fiat. Quia pro certo quicumque hanc rum fiat. Quia pro certo quicumque hanc orationem in eo modo quo exposita est, orationem in eo modo quo exposita est, dixerit, quidquid petierit, impetrabit. dixerit, quidquid petierit, impetrabit. Marc. x1, 24 Propterea dico vobis : Marc. x1, 24 Propterea dico vobis : omnia quæcumque orantes petitis, credi- omnia quæcumque orantes petitis, credi- te quia accipietis, et evenient vobis 2, te quia accipietis, et evenient vobis 2, vel in ipso petito, vel in alio quod vo- vel in ipso petito, vel in alio quod vo- bis melius est: quia nescimus quid me- bis melius est: quia nescimus quid me- lius sit nobis: sed ipse Pater providet lius sit nobis: sed ipse Pater providet nobis, et dat nobis id quod magis expe- nobis, et dat nobis id quod magis expe- dit. dit.

Dicitur tamen, quod quatuor exigun- Dicitur tamen, quod quatuor exigun- tur ad hoc quod oratio exaudiatur : quod tur ad hoc quod oratio exaudiatur : quod fiat pro se, pie, et perseveranter, et ad fiat pro se, pie, et perseveranter, et ad

salutem. salutem.

Pro se quia licet unus possit alii me- Pro se quia licet unus possit alii me- reri primam gratiam, sicut Stephan us reri primam gratiam, sicut Stephan us dicitur impetrasse primam gratiam Pau- dicitur impetrasse primam gratiam Pau- lo, tamen sæpe non auditur orans pro lo, tamen sæpe non auditur orans pro alio eo quod peccata alterius impediunt alio eo quod peccata alterius impediunt

in oratione credentes, accipietis. Cf. etiam Matth. in oratione credentes, accipietis. Cf. etiam Matth. VII, 7, et I Joan. 111, 22. VII, 7, et I Joan. 111, 22.

IN EVANG. MATTHÆI, VI-13,14. IN EVANG. MATTHÆI, VI-13,14.

orationem, sicut dicit Samuel David, orationem, sicut dicit Samuel David, I Reg. xvi, 1 Usquequo tu luges Saul, I Reg. xvi, 1 Usquequo tu luges Saul, cum ego projecerim eum? Jerem. xi, cum ego projecerim eum? Jerem. xi, 14: Noli orare pro populo hoc, et ne as- 14: Noli orare pro populo hoc, et ne as- sumas pro eis laudem et orationem : sumas pro eis laudem et orationem : quia non exaudiam. Jerem. VII, 16: Tu quia non exaudiam. Jerem. VII, 16: Tu ergo, noli orare pro populo hoc, nec as- ergo, noli orare pro populo hoc, nec as- sumas pro eis laudem et orationem, et sumas pro eis laudem et orationem, et non obsistas mihi : quia non exaudiam non obsistas mihi : quia non exaudiam

te. te.

Pie etiam orandum est, si exaudiri Pie etiam orandum est, si exaudiri debeat. Joan. IX, 31: Scimus quia pec- debeat. Joan. IX, 31: Scimus quia pec- catores Deus non audit: sed si quis Dei catores Deus non audit: sed si quis Dei cultor est, et voluntatem ejus facit, hunc cultor est, et voluntatem ejus facit, hunc exaudit. Amos, v, 23: Aufer a me exaudit. Amos, v, 23: Aufer a me tumultum carminum tuorum, et cantica tumultum carminum tuorum, et cantica lyræ tuæ non audiam. Isa. I, 15: Cum lyræ tuæ non audiam. Isa. I, 15: Cum multiplicaveritis orationem, non multiplicaveritis orationem, non diam. Threnorum, 11, 44: Opposuisti diam. Threnorum, 11, 44: Opposuisti nubem tibi, ne transeat oratio. nubem tibi, ne transeat oratio.

ехаи- ехаи-

Perseveranter etiam debet petere. Un- Perseveranter etiam debet petere. Un- de, Luc. x1, 8 Si perseveraverit pul- de, Luc. x1, 8 Si perseveraverit pul- sans, dico vobis, etsi non dabit illi sur- sans, dico vobis, etsi non dabit illi sur- gens eo quod amicus ejus sit, propter gens eo quod amicus ejus sit, propter improbitatem tamen ejus surget, et dabit improbitatem tamen ejus surget, et dabit illi quotquot habet necessarios. Jacob. illi quotquot habet necessarios. Jacob. v, 16 Multum valet deprecatio justi v, 16 Multum valet deprecatio justi assidua. Luc. 11, 37: Quæ non discedebat assidua. Luc. 11, 37: Quæ non discedebat de templo, jejuniis et obsecrationibus de templo, jejuniis et obsecrationibus serviens nocte ac die. 1 ad Timoth. v, 5: serviens nocte ac die. 1 ad Timoth. v, 5: Speret in Deum, et instet obsecrationi- Speret in Deum, et instet obsecrationi- bus et orationibus nocte ac die. bus et orationibus nocte ac die.

: :

De eo autem, quod debet esse ad sa- De eo autem, quod debet esse ad sa- lutem, II ad Corinth. XII, 8 et 9: Ter lutem, II ad Corinth. XII, 8 et 9: Ter Dominum rogavi ut discederet a me : et Dominum rogavi ut discederet a me : et dixit mihi Sufficit tibi gratia mea dixit mihi Sufficit tibi gratia mea quia enim non petiit ad salutem, non quia enim non petiit ad salutem, non fuit exauditus. III Reg. xix, 4: Sufficit fuit exauditus. III Reg. xix, 4: Sufficit mihi, Domine, tolle animam meam : ora- mihi, Domine, tolle animam meam : ora- vit Elias, et non fuit exauditus. Simili- vit Elias, et non fuit exauditus. Simili- ter, Jonæ, IV, 3 Tolle, quæso, animam ter, Jonæ, IV, 3 Tolle, quæso, animam meam a me quia melior est mihi mors meam a me quia melior est mihi mors quam vita. Et multa alia talia sunt in quam vita. Et multa alia talia sunt in sacra Scriptura. Quando autem est ad sacra Scriptura. Quando autem est ad salutem, semper exaudit Deus suos. Ad salutem, semper exaudit Deus suos. Ad Hebr. v, 7 In omnibus exauditus est Hebr. v, 7 In omnibus exauditus est pro sua reverentia: hoc enim dictum est pro sua reverentia: hoc enim dictum est de Christo gratia membrorum, quia pro de Christo gratia membrorum, quia pro se exorare non indiguit. se exorare non indiguit.

303 303

Hoc igitur est, quod dicit : « Amen : » Hoc igitur est, quod dicit : « Amen : » quia si ita fit oratio, semper exauditur a quia si ita fit oratio, semper exauditur a Patre qui est in cœlis. Patre qui est in cœlis.

« Si enim dimiseritis hominibus « Si enim dimiseritis hominibus peccata eorum, dimittet et vobis Pater peccata eorum, dimittet et vobis Pater vester coelestis delicta vestra. » vester coelestis delicta vestra. »

Ecce ponit hic conditionem ad unam Ecce ponit hic conditionem ad unam de septem petitionibus et hæc est pri- de septem petitionibus et hæc est pri- ma inter eas quibus petitur amotio mali. ma inter eas quibus petitur amotio mali. Causa autem hujus est, quæ accipitur Causa autem hujus est, quæ accipitur ex præcedentibus secundum Chrysosto- ex præcedentibus secundum Chrysosto- mum. Quia, Sapient. vi, 8, dicitur, quod mum. Quia, Sapient. vi, 8, dicitur, quod pusillum et magnum ipse fecit, et æqua- pusillum et magnum ipse fecit, et æqua- liter est cura illi de omnibus et ideo liter est cura illi de omnibus et ideo Patri nostro cœlesti æqualiter omnes Patri nostro cœlesti æqualiter omnes sumus conjuncti, et unum audit. sicut sumus conjuncti, et unum audit. sicut alium et ideo non potest unum audire, alium et ideo non potest unum audire, contra quem clamat alius. Unde, Jacob. contra quem clamat alius. Unde, Jacob. v, 4: Clamor eorum in aures Domini v, 4: Clamor eorum in aures Domini Sabaoth introivit. Psal. XCVIII, 6: Invo- Sabaoth introivit. Psal. XCVIII, 6: Invo- cabant Dominum, et ipse exaudiebat eos. cabant Dominum, et ipse exaudiebat eos. Alia ratio est hujus, quia taliter orans Alia ratio est hujus, quia taliter orans non est similis Patri cœlesti, sicut dictum non est similis Patri cœlesti, sicut dictum est superius. est superius.

Dividitur autem hæc pars in duas par- Dividitur autem hæc pars in duas par- tes ita quod in prima ponit conditio- tes ita quod in prima ponit conditio- nem affirmantem et in secunda, negan- nem affirmantem et in secunda, negan- tem, ibi, y. 15: « Si autem non dimise- tem, ibi, y. 15: « Si autem non dimise- seritis. seritis.

: :

In primo horum duo sunt paragra- In primo horum duo sunt paragra- phi in quorum primo tangit quatuor, phi in quorum primo tangit quatuor, quorum primum est dimissio. Secun- quorum primum est dimissio. Secun- dum autem est infirmitas inclinans ad dum autem est infirmitas inclinans ad dimissionem ex parte ejus, cui dimitti- dimissionem ex parte ejus, cui dimitti- tur, cum dicit : « Hominibus, » ab humo tur, cum dicit : « Hominibus, » ab humo dictis et infirmis. Tertium est, quid di- dictis et infirmis. Tertium est, quid di- mittitur, quia « Peccata: » nec unum, mittitur, quia « Peccata: » nec unum, nec duo, sed quotquot in nos peccave- nec duo, sed quotquot in nos peccave- runt et ideo numerum non determinat. runt et ideo numerum non determinat. Quartum est culpabilitas eorum, quibus Quartum est culpabilitas eorum, quibus remittendum est, cum dicit: « Eorum: » remittendum est, cum dicit: « Eorum: » quasi diceret : Quantumcumque sint quasi diceret : Quantumcumque sint culpabiles: quia eorum sunt peccata, culpabiles: quia eorum sunt peccata, quæ nullo merito vos fieri procura- quæ nullo merito vos fieri procura- stis. stis.

In secundo paragrapho etiam quatuor In secundo paragrapho etiam quatuor

14 14

304 304

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

tangit, remissivum videlicet ex parte re- tangit, remissivum videlicet ex parte re- mittentis nobis, cum dicit: « Pater ve- mittentis nobis, cum dicit: « Pater ve- ster coelestis. » Secundum est remissio ster coelestis. » Secundum est remissio perfecta, cum dicit : « Dimittet. » Ter- perfecta, cum dicit : « Dimittet. » Ter- tium est infirmitas nostra, quæ inclinat tium est infirmitas nostra, quæ inclinat ut facilius remittatur, cum dicit : « Vo- ut facilius remittatur, cum dicit : « Vo- bis. » Quartum et ultimum est accusabi- bis. » Quartum et ultimum est accusabi- litas, et generalitas, cum dicit : « Delicta litas, et generalitas, cum dicit : « Delicta

vestra. » vestra. »

Dicit igitur: Dicit igitur:

« Si enim dimiseritis. » « Si enim dimiseritis. »

Videtur autem inconveniens quod di- Videtur autem inconveniens quod di- cit quia factum Dei non debet depen- cit quia factum Dei non debet depen- dere a facto hominis et ideo factum Dei dere a facto hominis et ideo factum Dei debet præcedere factum hominis, et esse debet præcedere factum hominis, et esse antecedens ad ipsum. antecedens ad ipsum.

Adhuc, homo non potest dimittere, Adhuc, homo non potest dimittere, niši Deus det gratiam dimittendi : quid niši Deus det gratiam dimittendi : quid est ergo, quod dicit: Si enim dimiseri- est ergo, quod dicit: Si enim dimiseri- tis? tis?

Et dicendum ad hoc, quod factum Dei Et dicendum ad hoc, quod factum Dei non dependet a facto hominis, sed homo non dependet a facto hominis, sed homo bene ponit obicem Deo, ne operetur cir- bene ponit obicem Deo, ne operetur cir- ca ipsum et hoc notat, cum dicit : « Si ca ipsum et hoc notat, cum dicit : « Si enim dimiseritis. » Si enim odium depo- enim dimiseritis. » Si enim odium depo- nit, tunc Deus obicem non invenit, et nit, tunc Deus obicem non invenit, et tunc dimittit. tunc dimittit.

Et ad aliud dicendum, quod gratia no- Et ad aliud dicendum, quod gratia no- bis numquam deest ex pietate Patris cœ- bis numquam deest ex pietate Patris cœ- lestis sed nos aliquando ex iniquitate lestis sed nos aliquando ex iniquitate propria desumus gratiæ, sicut dicitur, propria desumus gratiæ, sicut dicitur, ad Hebr. xi, 15: Contemplantes ne quis ad Hebr. xi, 15: Contemplantes ne quis desit gratiæ Dei ne qua radix ama- desit gratiæ Dei ne qua radix ama- ritudinis sursum germinans impediat, ritudinis sursum germinans impediat, et per illam inquinentur multi. et per illam inquinentur multi.

« Hominibus. >> « Hominibus. >>

: :

Ecce secundum primi paragraphi et Ecce secundum primi paragraphi et est sensus « Hominibus, » qui ex hu- est sensus « Hominibus, » qui ex hu- mo infirmi sunt, et de facili provocabiles mo infirmi sunt, et de facili provocabiles ad offendendum et ideo facilius est eis ad offendendum et ideo facilius est eis ignoscendum. Job, x, 25 et 26: Con- ignoscendum. Job, x, 25 et 26: Con- tra folium quod vento rapitur, ostendis tra folium quod vento rapitur, ostendis potentiam tuam, et stipulam siccam per- potentiam tuam, et stipulam siccam per- sequeris scribis enim contra me amari- sequeris scribis enim contra me amari- tudines, et consumere me vis peccatis tudines, et consumere me vis peccatis

adolescentiæ meæ. I ad Corinth. 111, 3: adolescentiæ meæ. I ad Corinth. 111, 3:

Cum sit inter vos zelus et contentio. Cum sit inter vos zelus et contentio. nonne carnales estis, et secundum homi- nonne carnales estis, et secundum homi- nem ambulatis? nem ambulatis?

<< Peccata, » << Peccata, »

Quæ facta sunt in vos. Cantic. 1, 5: Quæ facta sunt in vos. Cantic. 1, 5: Filii matris meæ pugnaverunt contra Filii matris meæ pugnaverunt contra

me. me.

<< Eorum, >> << Eorum, >>

Hoc est, quorum ipsi causa sunt, etiam Hoc est, quorum ipsi causa sunt, etiam si nihil nos meruimus mali apud ipsos. si nihil nos meruimus mali apud ipsos.

<< Dimittet et vobis Pater vester cœ- << Dimittet et vobis Pater vester cœ- lestis delicta vestra. >> lestis delicta vestra. >>

Hoc patet per ante dicta: quia si di- Hoc patet per ante dicta: quia si di- miserimus, assimilamur Patri coelesti: miserimus, assimilamur Patri coelesti: et tunc operatio indulgentiæ suæ locum et tunc operatio indulgentiæ suæ locum habet circa nos. habet circa nos.

« Si autem non dimiseritis homini- « Si autem non dimiseritis homini- bus, nec Pater vester dimittet vobis bus, nec Pater vester dimittet vobis peccata vestra. » peccata vestra. »

Iste est secundus paragraphus per op- Iste est secundus paragraphus per op- positum prioris et planus est tam ad di- positum prioris et planus est tam ad di- videndum quam ad exponendum. Matth. videndum quam ad exponendum. Matth. xvm, 35: Sic et Pater meus cœlestis fa- xvm, 35: Sic et Pater meus cœlestis fa- ciet vobis, si non remiseritis unusquis- ciet vobis, si non remiseritis unusquis- que fratri suo de cordibus vestris. que fratri suo de cordibus vestris.

Hæc igitur dicta sunt de oratione, et Hæc igitur dicta sunt de oratione, et de conditione quæ additur a Domino. de conditione quæ additur a Domino.

« Cum autem jejunatis. » « Cum autem jejunatis. »

Exsecutis duabus partibus justitiæ, Exsecutis duabus partibus justitiæ, eleemosyna videlicet, et oratione, tangit eleemosyna videlicet, et oratione, tangit hic de tertio, hoc est, de jejunio, per hic de tertio, hoc est, de jejunio, per quod fit justitia de corpore. quod fit justitia de corpore.

Et habet hæc pars duos paragraphos : Et habet hæc pars duos paragraphos : in quorum primo malum modum jejunii in quorum primo malum modum jejunii excludit et in secundo, includit bonum, excludit et in secundo, includit bonum, ibi, y. 17 : « Tu autem cum jejunas. » ibi, y. 17 : « Tu autem cum jejunas. »

IN EVANG. MATTHÆI, VI-16. IN EVANG. MATTHÆI, VI-16.

In primo horum paragraphorum tria In primo horum paragraphorum tria continentur quorum primum est mali continentur quorum primum est mali modi circa jejunium inhibitio secun- modi circa jejunium inhibitio secun- dum autem, mali modi descriptio: ter- dum autem, mali modi descriptio: ter- tium autem, inutilitatis in tali jejunio tium autem, inutilitatis in tali jejunio confirmatio. Et hæc patent in littera. confirmatio. Et hæc patent in littera.

In primo horum duo continentur : In primo horum duo continentur : quorum primum est jejunii suppositio : quorum primum est jejunii suppositio : secundum autem, mali modi circa jeju- secundum autem, mali modi circa jeju- nium suppositum exclusio. nium suppositum exclusio.

« De primo dicit : « Cum jejunatis. » « De primo dicit : « Cum jejunatis. » Et in hoc notantur tria: quorum Et in hoc notantur tria: quorum unum, quod non semper jejunatur : et unum, quod non semper jejunatur : et hoc notatur innuendo distinctionem tem- hoc notatur innuendo distinctionem tem- poris, cum dicit : « Cum. » Quasi dicat: poris, cum dicit : « Cum. » Quasi dicat: Non semper jejunatis, quia non potestis, Non semper jejunatis, quia non potestis, quia nimis exsiccaretur corpus per absti- quia nimis exsiccaretur corpus per absti- nentiam tam temporis quam etiam qua- nentiam tam temporis quam etiam qua- litate nutrientium: sed quando jejuna- litate nutrientium: sed quando jejuna- tis, evitate malum modum. Secundo, tis, evitate malum modum. Secundo, innuit jejunium nobis debere esse volun- innuit jejunium nobis debere esse volun- tarium illa enim dicimur facere, quo- tarium illa enim dicimur facere, quo- rum per liberam voluntatem Domini su- rum per liberam voluntatem Domini su- mus et hoc innuit per subintellectum mus et hoc innuit per subintellectum suppositum verbi tertium autem est ip- suppositum verbi tertium autem est ip- sum jejunium, quod per rem verbi intel- sum jejunium, quod per rem verbi intel- ligitur. ligitur.

: :

De primo horum nota, quod præcep- De primo horum nota, quod præcep- tum de jejunio est præceptum affirmati- tum de jejunio est præceptum affirmati- vum: et ideo non ad semper obligat, sed vum: et ideo non ad semper obligat, sed ad quædam tempora ab Ecclesia deter- ad quædam tempora ab Ecclesia deter- minata. Zachar. VIII, 19 Jejunium minata. Zachar. VIII, 19 Jejunium quarti, et jejunium quinti, et jeju- quarti, et jejunium quinti, et jeju- nium septimi, et jejunium decimi erit nium septimi, et jejunium decimi erit domui Juda in gaudium, et lætitiam, domui Juda in gaudium, et lætitiam, et in solemnitates præclaras. Ista au- et in solemnitates præclaras. Ista au- tem divisio temporis jejunii fit ideo, tem divisio temporis jejunii fit ideo, quia intentio Dei et Ecclesiæ est, non quia intentio Dei et Ecclesiæ est, non ut jejunio exstinguatur natura, sive ca- ut jejunio exstinguatur natura, sive ca- lor naturalis, sine quo non est vita : lor naturalis, sine quo non est vita : sed ut dometur pestis libidinis et ideo sed ut dometur pestis libidinis et ideo præcipit abstineri a facientibus libidinem, præcipit abstineri a facientibus libidinem, sicut a carne, et his quæ vicina sunt car- sicut a carne, et his quæ vicina sunt car- ni, quæ sunt ova, quia convertibilia sunt ni, quæ sunt ova, quia convertibilia sunt in carnem. Et ab his quæ eliquata sunt in carnem. Et ab his quæ eliquata sunt ex sanguine bene digesto animalium, sic- ex sanguine bene digesto animalium, sic- ut est lac et lacticinia et permittit nu- ut est lac et lacticinia et permittit nu-

: :

1 Cf. expositionem in cap. IV Matthæi, yy. 1 Cf. expositionem in cap. IV Matthæi, yy.

XX XX

305 305

triri his quæ sunt remotiora a carne, triri his quæ sunt remotiora a carne, sicut seminibus, et his quæ fiunt ex se- sicut seminibus, et his quæ fiunt ex se- mine. Et licet concedat vinum quod ca- mine. Et licet concedat vinum quod ca- lidum est, tamen hoc est magis potus lidum est, tamen hoc est magis potus quam cibus et ideo cum miscetur fri- quam cibus et ideo cum miscetur fri- gidis, quibus tempore jejunii reficimur, gidis, quibus tempore jejunii reficimur, est temperatus calor et in hoc conde- est temperatus calor et in hoc conde- scenditur homini, ne nimis infrigidetur. scenditur homini, ne nimis infrigidetur. Pisces autem qui conceduntur, sunt fri- Pisces autem qui conceduntur, sunt fri- gidi et viscosi, et non libidinem accen- gidi et viscosi, et non libidinem accen- dentes. Daniel. x, 2 et 3 : Trium hebdo- dentes. Daniel. x, 2 et 3 : Trium hebdo- madarum diebus, panem desiderabilem madarum diebus, panem desiderabilem non comedi, et caro et vinum non in- non comedi, et caro et vinum non in- troierunt in os meum. Licet autem spe- troierunt in os meum. Licet autem spe- cies concedantur, hoc fit ad dissolutio- cies concedantur, hoc fit ad dissolutio- nem viscositatis et subtiliationis cibo- nem viscositatis et subtiliationis cibo- rum quia aliter morbos graves, et hu- rum quia aliter morbos graves, et hu- mores graves ex melancholico sanguine mores graves ex melancholico sanguine generarent: et ideo etiam tales species generarent: et ideo etiam tales species magis sunt medicina quam cibus. Hoc magis sunt medicina quam cibus. Hoc igitur dictum sit de tempore. igitur dictum sit de tempore.

Tempus autem duplici consideratione Tempus autem duplici consideratione determinat Ecclesia: generalis scilicet determinat Ecclesia: generalis scilicet Quadragesimæ, in quo (alias, qua) est Quadragesimæ, in quo (alias, qua) est anni decima, accipiens formam a Chri- anni decima, accipiens formam a Chri- sto et Moyse et Elia, sicut in antehabitis sto et Moyse et Elia, sicut in antehabitis dictum est et ponit hoc tempus in dictum est et ponit hoc tempus in principio veris, quando humores humo- principio veris, quando humores humo- re hiemis multiplicati, et frigore hiemis re hiemis multiplicati, et frigore hiemis repressi, calore veris fluere incipiunt in repressi, calore veris fluere incipiunt in humore juvati. Tunc enim humores libi- humore juvati. Tunc enim humores libi- dinem magis nati sunt facere et morbos : dinem magis nati sunt facere et morbos : et tunc congruit et naturæ et gratiæ cor- et tunc congruit et naturæ et gratiæ cor- pora desiccari per longum jejunium et pora desiccari per longum jejunium et macerativum. Alia consideratio est ge- macerativum. Alia consideratio est ge- neralis Ecclesiæ secundum quartas anni: neralis Ecclesiæ secundum quartas anni: quia tunc secundum quartas anni etiam quia tunc secundum quartas anni etiam moventur humores, et moti inducunt li- moventur humores, et moti inducunt li- bidinem. Et quia tunc particulariter mo- bidinem. Et quia tunc particulariter mo- ventur, per parva jejunia obviat. Eccle- ventur, per parva jejunia obviat. Eccle- sia jejuniis quatuor temporum. Unde, sia jejuniis quatuor temporum. Unde, Levit. xvi, 29, dicitur de talibus jejuniis. Levit. xvi, 29, dicitur de talibus jejuniis. Affligetis anima vestras. Et adhuc, Le- Affligetis anima vestras. Et adhuc, Le- vit. XXIII, 29 Omnis anima quæ affli- vit. XXIII, 29 Omnis anima quæ affli- cta non fuerit die hac, peribit de populis cta non fuerit die hac, peribit de populis suis. Hoc igitur dictum sit de tempori- suis. Hoc igitur dictum sit de tempori- bus jejuniorum. Alia enim jejunia diver- bus jejuniorum. Alia enim jejunia diver-

1 et seq., pag. 113 et seq. 1 et seq., pag. 113 et seq.

20 20

306 306

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

sis de causis particularibus fiunt, et a sis de causis particularibus fiunt, et a diversis diversimode observantur. diversis diversimode observantur.

Debet autem jejunium nobis esse vo- Debet autem jejunium nobis esse vo- luntarium, sicut dicit David, Psal. xxxiv, luntarium, sicut dicit David, Psal. xxxiv, 13 Humiliabam in jejunio animam 13 Humiliabam in jejunio animam meam. I Esdræ, VIII, 23: Jejunavimus, meam. I Esdræ, VIII, 23: Jejunavimus, et rogavimus Deum nostrum per hoc et et rogavimus Deum nostrum per hoc et evenit nobis prospere. Esther, iv, 16 : evenit nobis prospere. Esther, iv, 16 : Ego jejunabo, et tunc ingrediar ad re- Ego jejunabo, et tunc ingrediar ad re- gem. gem.

Tertium est ipsum jejunium, quod est Tertium est ipsum jejunium, quod est maceratio carnis ex duobus, scilicet ex maceratio carnis ex duobus, scilicet ex tempore, et qualitate ciborum. Ex tem- tempore, et qualitate ciborum. Ex tem- pore, quia cum supra dictum sit quod pore, quia cum supra dictum sit quod tempus comestionis est in sexta, protra- tempus comestionis est in sexta, protra- hitur jejunii tempore usque ad nonam, hitur jejunii tempore usque ad nonam, et tunc corpus exsiccatur. Ex qualitate et tunc corpus exsiccatur. Ex qualitate autem ciborum, sicut paulo ante dixi- autem ciborum, sicut paulo ante dixi- mus unde, Act. x, 30, dicit Cornelius: mus unde, Act. x, 30, dicit Cornelius: A nudiusquarta die usque ad hanc ho- A nudiusquarta die usque ad hanc ho- ram, orans eram hora nona in domo mea. ram, orans eram hora nona in domo mea. Psal. CVIII, Psal. CVIII, 24 Genua mea infirmata 24 Genua mea infirmata sunt a jejunio, et caro mea immutata sunt a jejunio, et caro mea immutata est propter oleum, hoc est, pinguedi- est propter oleum, hoc est, pinguedi- nem amissam ex maceratione. nem amissam ex maceratione.

Hoc est ergo quod dicit : « Cum au- Hoc est ergo quod dicit : « Cum au- tem jejunatis. » tem jejunatis. » Sequitur : Sequitur :

« Nolite fieri sicut hypocritæ, tri- « Nolite fieri sicut hypocritæ, tri-

stes. » stes. »

In ista mali modi inhibitione tangit In ista mali modi inhibitione tangit tria primum est inhibitio ejus quod in tria primum est inhibitio ejus quod in nobis est, cum dicit : « Nolite, » hoc est, nobis est, cum dicit : « Nolite, » hoc est, voluntas sit contrarii, etiamsi tristitia sit voluntas sit contrarii, etiamsi tristitia sit ex maceratione. Secundum est id quod ex maceratione. Secundum est id quod prohibet, hoc est, « Fieri tristes. » Ter- prohibet, hoc est, « Fieri tristes. » Ter- tium est malus modus, dicendo : « Sic- tium est malus modus, dicendo : « Sic- ut hypocritæ. ut hypocritæ.

<< Nolite. »> << Nolite. »>

» »

Non enim volontarie talia nobis signa Non enim volontarie talia nobis signa procurare debemus: licet enim necesse procurare debemus: licet enim necesse sit hominem destitui in maceratione sit hominem destitui in maceratione longa jejunii, tamen voluntas non debet longa jejunii, tamen voluntas non debet esse hujus, sed potius gaudium de obse- esse hujus, sed potius gaudium de obse- quio Dei, II ad Corinth. vi, 4 et 5 : Ex- quio Dei, II ad Corinth. vi, 4 et 5 : Ex-

hibeamus nosmetipsos sicut Dei mini- hibeamus nosmetipsos sicut Dei mini- stros... in jejuniis. Ministerium enim stros... in jejuniis. Ministerium enim Dei debet esse voluntarium, et non tri- Dei debet esse voluntarium, et non tri- stitia afflictionis. Isa. LVIII, 5: Numquid stitia afflictionis. Isa. LVIII, 5: Numquid tale est jejunium quod elegi, per diem tale est jejunium quod elegi, per diem affligere hominem animam suam? Num- affligere hominem animam suam? Num- quid contorquere quasi circulum caput quid contorquere quasi circulum caput

suum? suum?

« Fieri tristes. » « Fieri tristes. »

Ecce secundum. Et est aliud esse tri- Ecce secundum. Et est aliud esse tri- stes, et aliud fieri tristes. Necesse est stes, et aliud fieri tristes. Necesse est enim per longum jejunium esse tristem, enim per longum jejunium esse tristem, quia hoc est consequens naturæ destitu- quia hoc est consequens naturæ destitu- tionem fieri autem tristes, est effectus tionem fieri autem tristes, est effectus ejus quod est nos facere tristes per im- ejus quod est nos facere tristes per im- posturas, cum non simus: quia « quod posturas, cum non simus: quia « quod fit, non est, » ut dicit Aristoteles. Et hoc fit, non est, » ut dicit Aristoteles. Et hoc est, quando nobis facimus signa tristitiæ, est, quando nobis facimus signa tristitiæ, cum tamen naturam per jejunium desti- cum tamen naturam per jejunium desti- tutam non habeamus. Eccli. XII, 11: Et tutam non habeamus. Eccli. XII, 11: Et si humiliatus vadat curvus, adjice ani- si humiliatus vadat curvus, adjice ani- mum tuum, et custodi te ab illo. mum tuum, et custodi te ab illo.