232 232

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Joan. XIII, 35: In hoc cognoscent omnes Joan. XIII, 35: In hoc cognoscent omnes quia discipuli mei estis, si dilectionem quia discipuli mei estis, si dilectionem habueritis ad invicem. Joan. xvII, 26: habueritis ad invicem. Joan. xvII, 26: Ut dilectio, qua dilexisti me, in ipsis sit, Ut dilectio, qua dilexisti me, in ipsis sit, et ego in ipsis. Levit. xix, 18: Diliges et ego in ipsis. Levit. xix, 18: Diliges amicum tuum sicut teipsum. Ideo dicit amicum tuum sicut teipsum. Ideo dicit Glossa, quod dicitur « Pater noster, » et Glossa, quod dicitur « Pater noster, » et non Pater meus, ut in orando fraternæ non Pater meus, ut in orando fraternæ admoneamur charitatis, sive dilectionis. admoneamur charitatis, sive dilectionis.

De reverentia autem quanı habere de- De reverentia autem quanı habere de- bemus ad ipsum, quæ fit propter paterni- bemus ad ipsum, quæ fit propter paterni- tatis auctoritatem, dicitur, ad Hebr. x11, tatis auctoritatem, dicitur, ad Hebr. x11, 9: Patres quidem carnis nostræ eruditores 9: Patres quidem carnis nostræ eruditores habuimus, et reverebamur eos : non multo habuimus, et reverebamur eos : non multo magis obediemus Patri spirituum, et vive- magis obediemus Patri spirituum, et vive- mus? Exod. xx, 12: Ilonora patrem, mus? Exod. xx, 12: Ilonora patrem, etc. Malach. 1, 6: Si pater ego sum, ubi etc. Malach. 1, 6: Si pater ego sum, ubi est honor meus ? Exod. xv, 2: Iste Deus est honor meus ? Exod. xv, 2: Iste Deus meus, et glorificabo eum. Secundum meus, et glorificabo eum. Secundum Septuaginta: «Deus patris mei, et exalta- Septuaginta: «Deus patris mei, et exalta- bo eum. » Eccli. XLIII, 33: Benedicentes bo eum. » Eccli. XLIII, 33: Benedicentes Dominum, exaltate illum quantum pot- Dominum, exaltate illum quantum pot- estis major enim est omni laude. estis major enim est omni laude.

De confidentia impetrandi, quæ resul- De confidentia impetrandi, quæ resul- tat ex hoc quod dedit suæ deitatis con- tat ex hoc quod dedit suæ deitatis con- sortium, dicitur, ad Hebr. IV, 16: Adea- sortium, dicitur, ad Hebr. IV, 16: Adea- mus cum fiducia ad thronum gratiæ, mus cum fiducia ad thronum gratiæ, ut misericordiam consequamur, et gra- ut misericordiam consequamur, et gra- tiam inveniamus. I Joan. III, 21 et 22: tiam inveniamus. I Joan. III, 21 et 22: Fiduciam habemus ad Deum : et quidquid Fiduciam habemus ad Deum : et quidquid petierimus, accipiemus ab eo. III Reg. petierimus, accipiemus ab eo. III Reg. 11, 20: Pete, mater mea: neque enim fas 11, 20: Pete, mater mea: neque enim fas est ut avertam faciem tuam. Per eam- est ut avertam faciem tuam. Per eam- dem rationem dicit hic Pater ad Filium : dem rationem dicit hic Pater ad Filium : quia, sicut dicit Chrysostomus: << Filius quia, sicut dicit Chrysostomus: << Filius « non petit nisi quod est ad honorem pa- « non petit nisi quod est ad honorem pa- «<tris: quod non facit servus. Unde Filius «<tris: quod non facit servus. Unde Filius «< in persona eorum, qui vere dicunt Pa- «< in persona eorum, qui vere dicunt Pa- « ter noster dicit, Joan. x1, 42: Ego scie- « ter noster dicit, Joan. x1, 42: Ego scie- « bam quia semper me audis: qualiter « bam quia semper me audis: qualiter « ejus Pater non exaudiret viscera sua ? « ejus Pater non exaudiret viscera sua ? sicut dicit Chrysostomus. Osee, x1, 8 et 9: sicut dicit Chrysostomus. Osee, x1, 8 et 9: Conversum est in me cor meum, pariter Conversum est in me cor meum, pariter conturbata est poenitudo mea. Non faciam conturbata est poenitudo mea. Non faciam furorem iræ meæ. Si ergo sic se habet ad furorem iræ meæ. Si ergo sic se habet ad peccantem, multo magis non avertit fa- peccantem, multo magis non avertit fa- ciem a petente et obsequente. Genes. ciem a petente et obsequente. Genes. XLIII, 30: Commota sunt viscera Joseph XLIII, 30: Commota sunt viscera Joseph super fratre suo, multo magis commo- super fratre suo, multo magis commo-

ventur viscera Patris pii super filiis pe- ventur viscera Patris pii super filiis pe- tentibus. tentibus.

De dignitate autem in quam ab ipso De dignitate autem in quam ab ipso nati sumus, ut jam non simus homines, nati sumus, ut jam non simus homines, sed dii quidem (alias, quidam) in carne sed dii quidem (alias, quidam) in carne apparentes. Ad Ephes. 11, 10 : Ipsius enim apparentes. Ad Ephes. 11, 10 : Ipsius enim sumus factura, creati in Christo Jesu in sumus factura, creati in Christo Jesu in operibus bonis quæ præparavit Deus, ut operibus bonis quæ præparavit Deus, ut in illis ambulemus. Exod. IV, 22: Filius in illis ambulemus. Exod. IV, 22: Filius meus primogenitus Israel. Psal. lxxxviii, meus primogenitus Israel. Psal. lxxxviii, 28: Ego primogenitum ponam illum, ex- 28: Ego primogenitum ponam illum, ex- celsum præ regibus. 1 Joan. 111, 1 : Vide- celsum præ regibus. 1 Joan. 111, 1 : Vide- te qualem charitatem dedit nobis Pa- te qualem charitatem dedit nobis Pa- ter, ut filii Dei nominemur et simus. Isa. ter, ut filii Dei nominemur et simus. Isa. LX, 21 Germen plantationis meæ, opus LX, 21 Germen plantationis meæ, opus manus meæ ad glorificandum. Jerem. manus meæ ad glorificandum. Jerem. XXXI, 20: Si filius honorabilis mihi XXXI, 20: Si filius honorabilis mihi Ephraim, si puer delicatus ! Ephraim, si puer delicatus !

De profusa autem gratia paternitatis in De profusa autem gratia paternitatis in nos, postulandi quamdam accipimus æqui. nos, postulandi quamdam accipimus æqui. tatem, de qua dicitur, III Reg. 111, 5: tatem, de qua dicitur, III Reg. 111, 5: Postula quod vis ut dem tibi. IV Reg. 11, Postula quod vis ut dem tibi. IV Reg. 11, 9: Postula quod vis ut faciam tibi. Matth. 9: Postula quod vis ut faciam tibi. Matth. VII, 7: Pelite, et dabitur vobis: quærite, VII, 7: Pelite, et dabitur vobis: quærite, et invenietis: pulsate, et apierietur vobis. et invenietis: pulsate, et apierietur vobis. Lucæ, x1, 13: Si vos cum sitis mali, no- Lucæ, x1, 13: Si vos cum sitis mali, no- stis bona data dare filiis vestris, quanto stis bona data dare filiis vestris, quanto magis Pater de cœlo dabit spiritum bo- magis Pater de cœlo dabit spiritum bo- num petentibus se ? Jam enim ex filiatio- num petentibus se ? Jam enim ex filiatio- ne quodammodo nostra sunt quæ postu- ne quodammodo nostra sunt quæ postu- lavimus. I ad Corinth. III, 22 et 23 : Om- lavimus. I ad Corinth. III, 22 et 23 : Om- nia vobis vestra sunt: vos autem Chri- nia vobis vestra sunt: vos autem Chri- sti, Christus autem Dei. Joan. xvi, 26: sti, Christus autem Dei. Joan. xvi, 26: Non dico quia ego rogabo Patrem de vo- Non dico quia ego rogabo Patrem de vo- bis. Luc. XV, bis. Luc. XV, 31 Fili, tu semper mecum 31 Fili, tu semper mecum es, et omnia mea tua sunt. es, et omnia mea tua sunt.

De commansione autem cum ipso, De commansione autem cum ipso, quæ debetur nobis ex hoc quod fluximus quæ debetur nobis ex hoc quod fluximus ex ipsius bonitate, sicut quælibet res sal- ex ipsius bonitate, sicut quælibet res sal- vatur, et manet in his a quibus proce- vatur, et manet in his a quibus proce- dit, Apocal. xx1, 3: Ecce tabernaculum dit, Apocal. xx1, 3: Ecce tabernaculum Dei cum hominibus, et habitabit cum eis. Dei cum hominibus, et habitabit cum eis. Et ipsi populus ejus erunt, et ipse Deus Et ipsi populus ejus erunt, et ipse Deus cum eis erit eorum Deus. Joan. xv, 5: cum eis erit eorum Deus. Joan. xv, 5: Qui manet in me, et ego in eo, hic fert Qui manet in me, et ego in eo, hic fert fructum multum: quia sine me nihil pol- fructum multum: quia sine me nihil pol- estis facere. Psal. LXIV, 5: Beatus quem estis facere. Psal. LXIV, 5: Beatus quem elegisti et assumpsisti: inhabitabit in elegisti et assumpsisti: inhabitabit in atriis tuis. Psal. xxv, 8: Dilexi decorem atriis tuis. Psal. xxv, 8: Dilexi decorem

IN EVANG. MATTHÆI, VI-9. IN EVANG. MATTHÆI, VI-9.

domus tuæ. Matth. xvi, 4: Bonum est domus tuæ. Matth. xvi, 4: Bonum est noc hic esse si vis, faciamus, etc. Matth. noc hic esse si vis, faciamus, etc. Matth. XXVIII, 20 Ecce ego vobiscum sum om- XXVIII, 20 Ecce ego vobiscum sum om- nibus diebus usque ad consummationem nibus diebus usque ad consummationem sæculi. Ezechiel. XLVIII, 33: Nomen civi- sæculi. Ezechiel. XLVIII, 33: Nomen civi- tatis ex die illa: Dominus ibidem. Isa. tatis ex die illa: Dominus ibidem. Isa. LXII, 4 Et non vocaberis ultra derelicta, LXII, 4 Et non vocaberis ultra derelicta, et terra tua non vocabitur amplius deso- et terra tua non vocabitur amplius deso- lata: sed vocaberis Voluntas mea in ea,et lata: sed vocaberis Voluntas mea in ea,et terra tua inhabitata, quia complacuit terra tua inhabitata, quia complacuit Domino in te et terra tua inhabitabi- Domino in te et terra tua inhabitabi- tur. tur.

Sic igitur cum noster dicat plura sup- Sic igitur cum noster dicat plura sup- posita participantia: unum participamus posita participantia: unum participamus Patrem per gratiam qua nobis se commu- Patrem per gratiam qua nobis se commu- nicat, per communitatem sui qua nos ad- nicat, per communitatem sui qua nos ad- juvat, per generationem qua nos omnes in juvat, per generationem qua nos omnes in fratres generat, per auctoritatem qua nos fratres generat, per auctoritatem qua nos sibi subjicit, per affectum quod id quod sibi subjicit, per affectum quod id quod suum est, in nobis diligit, per similitudi- suum est, in nobis diligit, per similitudi- nem suam quam in nobis, ut dii simus, gi- nem suam quam in nobis, ut dii simus, gi- gnit, per jus naturæ quo se nobis et sua gnit, per jus naturæ quo se nobis et sua concedit, per conservationem et collectio- concedit, per conservationem et collectio- nem qua nos conservans in se manere nem qua nos conservans in se manere præcepit. præcepit.

Noster etiam dicitur ad usum, et ad Noster etiam dicitur ad usum, et ad fructum ad usum quidem in adjutorio fructum ad usum quidem in adjutorio gratiæ, ad fructum autem in exhibitione gratiæ, ad fructum autem in exhibitione gloriæ et sic sui usum referimus ad sui gloriæ et sic sui usum referimus ad sui fructum. Secundum primum dicitur, Psal. fructum. Secundum primum dicitur, Psal. XLV, 2 Deus noster refugium et virtus: XLV, 2 Deus noster refugium et virtus: adjutor in tribulationibus quæ invene- adjutor in tribulationibus quæ invene- · runt nos nimis. Secundum secundum di- · runt nos nimis. Secundum secundum di- citur, Isa. IV, 2, quod fructus terræ su- citur, Isa. IV, 2, quod fructus terræ su- blimis. Isa. LXVI, 11: Ut mulgeatis, et blimis. Isa. LXVI, 11: Ut mulgeatis, et deliciis affluatis ab omnimoda gloria deliciis affluatis ab omnimoda gloria ejus. ejus.

Sed cum sic dicatur uniuscujusque Sed cum sic dicatur uniuscujusque nostrum, et oratio sit pro diversis de- nostrum, et oratio sit pro diversis de- fectibus et singularibus, quia id quod fectibus et singularibus, quia id quod petit unus, non petit alius videretur petit unus, non petit alius videretur debere dici Pater mi, vel meus. debere dici Pater mi, vel meus.

: :

Sed ad hoc dicendum, quod omnia Sed ad hoc dicendum, quod omnia quæ impetrantur, ex charitate dantur: quæ impetrantur, ex charitate dantur: et charitas duplex habet mandatum, di- et charitas duplex habet mandatum, di- lectionis Dei, et proximi et dilectio Dei lectionis Dei, et proximi et dilectio Dei importatur in nomine Patris dilectio importatur in nomine Patris dilectio autem proximi oportet quod importetur autem proximi oportet quod importetur per noster et ideo non potest dici meus. per noster et ideo non potest dici meus.

253 253

Sed secundum hoc peccator non potest Sed secundum hoc peccator non potest dicere hanc orationem. dicere hanc orationem.

Et dicendum, quod potest, quia natura Et dicendum, quod potest, quia natura est filius, et spe filius gratiæ, et sic dicit est filius, et spe filius gratiæ, et sic dicit Pater noster: vel dicit in persona Eccle- Pater noster: vel dicit in persona Eccle- siæ, ut quidam dicunt, sed primum me- siæ, ut quidam dicunt, sed primum me- lius est. lius est.

« Qui es. » « Qui es. »

Ecce tertium, ubi notatur intentionis Ecce tertium, ubi notatur intentionis directio ad id quod solum est petendum. directio ad id quod solum est petendum. Psal. xxvi, 4: Unam petii a Domino, Psal. xxvi, 4: Unam petii a Domino, hanc requiram, ut inhabitem in domo hanc requiram, ut inhabitem in domo Domini omnibus diebus vitæ meæ. Domini omnibus diebus vitæ meæ.

Duo autem notantur in verbo « Es: » Duo autem notantur in verbo « Es: » esse videlicet divinum, quod omnibus esse videlicet divinum, quod omnibus desiderabile est, et verus illius esse locus, desiderabile est, et verus illius esse locus, ibi, a In cœlis. » ibi, a In cœlis. »

Primum intelligitur per hoc, quod di- Primum intelligitur per hoc, quod di- cit, « Qui es: » ita quod verbum es, non cit, « Qui es: » ita quod verbum es, non sit tertium adjacens orationis, sed potius sit tertium adjacens orationis, sed potius sit alterum extremorum: ut sit sensus : sit alterum extremorum: ut sit sensus : « Qui es,» id est, qui habes entitatem « Qui es,» id est, qui habes entitatem

veram. veram.

Et secundum hunc intellectum, in eo Et secundum hunc intellectum, in eo quod dicit, « Qui es, » quinque notantur: quod dicit, « Qui es, » quinque notantur: ens videlicet primum, simplex, fontale, ens videlicet primum, simplex, fontale, immutabile, perfectissimum. Ex primi- immutabile, perfectissimum. Ex primi- tate est influentissimum, ex simplicitate tate est influentissimum, ex simplicitate communissimum et intimum, ex fonta- communissimum et intimum, ex fonta- litate causalissimum, ex immutabilitate litate causalissimum, ex immutabilitate conservatissimum, ex perfectissimitate conservatissimum, ex perfectissimitate desideratissimum omnium. desideratissimum omnium.

Primum enim influit omnibus, et a Primum enim influit omnibus, et a

nullo influitur ei: et est liberalitatis et nullo influitur ei: et est liberalitatis et magnificentiæ profusæ. Influit enim magnificentiæ profusæ. Influit enim nullo indigens: et nullum aliorum ali- nullo indigens: et nullum aliorum ali- quid alicui influere potest, nisi per hoc quid alicui influere potest, nisi per hoc quod accipit, et habet ab ipso : et hic quod accipit, et habet ab ipso : et hic Pater sic influens merito est orandus. Pater sic influens merito est orandus. Jacob. 1, 17 Omne datum optimum, et Jacob. 1, 17 Omne datum optimum, et omne donum perfectum desursum est, omne donum perfectum desursum est, descendens a Patre luminum, apud descendens a Patre luminum, apud quem non est transmutatio, nec vicissitu- quem non est transmutatio, nec vicissitu- dinis obumbratio. Non enim mutatur, ut dinis obumbratio. Non enim mutatur, ut quandoque fluat, et quandoque non : quandoque fluat, et quandoque non : neque vicissitudinem donorum recipit. neque vicissitudinem donorum recipit. Ad Roman. xi, 35: Quis prior dedit illi, Ad Roman. xi, 35: Quis prior dedit illi,

254 254

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

et retribuetur ei? Esther, II, 18: Dona « omnes intellectuales vultus, sicut sol et retribuetur ei? Esther, II, 18: Dona « omnes intellectuales vultus, sicut sol largitus est juxta magnificentiam prin- << materialis per omnes vultus corporeos largitus est juxta magnificentiam prin- << materialis per omnes vultus corporeos cipalem. Eccli. xxiv, 43: Factus est mi- « se expandit. » Job, xxv, 3: Super cipalem. Eccli. xxiv, 43: Factus est mi- « se expandit. » Job, xxv, 3: Super hi trames abundans, et fluvius meus ap- quem non surget lumen illius ? Sapient. hi trames abundans, et fluvius meus ap- quem non surget lumen illius ? Sapient. propinquavit ad mare. Infinitatem enim VIII, 1 Attingit a fine usque ad finem propinquavit ad mare. Infinitatem enim VIII, 1 Attingit a fine usque ad finem maris excedit influentia primi Patris. Isa. fortiter, et disponit omnia suaviter. maris excedit influentia primi Patris. Isa. fortiter, et disponit omnia suaviter. LX, 5 Videbis, et afflues, mirabitur et LX, 5 Videbis, et afflues, mirabitur et dilatabitur cor tuum, quando conversa dilatabitur cor tuum, quando conversa fuerit ad te multitudo maris, fortitudo fuerit ad te multitudo maris, fortitudo gentium venerit tibi. Hic ergo Pater, qui gentium venerit tibi. Hic ergo Pater, qui tale esse est, merito orandus (alias, ado- tale esse est, merito orandus (alias, ado- randus) est, quia omnibus largiter influit, randus) est, quia omnibus largiter influit, nullo indigens. Primum enim est, ut nullo indigens. Primum enim est, ut dicit Philosophus quod influit, non sup- dicit Philosophus quod influit, non sup- posito quodam alio quod sibi det influe- posito quodam alio quod sibi det influe- re. Aristoteles: « Causa primaria plus re. Aristoteles: « Causa primaria plus << est influens quam secundaria. » << est influens quam secundaria. »

Per simplicitatem autem est commu- Per simplicitatem autem est commu- nissimum et intimum: quia, sicut dicit nissimum et intimum: quia, sicut dicit Philosophus, « Quanto aliquid simplicius Philosophus, « Quanto aliquid simplicius « est, tanto in pluribus invenitur, et sui « est, tanto in pluribus invenitur, et sui « ad plura indigetur. » Et per (alias, « ad plura indigetur. » Et per (alias, propter) hoc invocatur hic Pater, ut ani- propter) hoc invocatur hic Pater, ut ani- mabus illabatur, ut dicit Beda. Ad Ro- mabus illabatur, ut dicit Beda. Ad Ro- man. x, 12 Idem Dominus omnium, di- man. x, 12 Idem Dominus omnium, di- ves in omnes qui invocant illum. Malach. ves in omnes qui invocant illum. Malach. 1, 11 Ab ortu solis usque ad occasum, 1, 11 Ab ortu solis usque ad occasum, magnum est nomen meum in gentibus. magnum est nomen meum in gentibus. Isa. XLIX, 6 :Dedi te in lucem gentium, Isa. XLIX, 6 :Dedi te in lucem gentium, ut sis salus mea usque ad extremum ut sis salus mea usque ad extremum terræ. Hæc est lucerna accensa, quæ sub terræ. Hæc est lucerna accensa, quæ sub nullo modio concludi potest. Job, x1, 8 nullo modio concludi potest. Job, x1, 8 et 9: Excelsior cælo est, et quid facies ? et 9: Excelsior cælo est, et quid facies ? profundior inferno, et unde cognosces ? profundior inferno, et unde cognosces ? longior terra mensura ejus et latior ma- longior terra mensura ejus et latior ma- r. Ad Ephes. IV, 6: Unus Deus et Paler r. Ad Ephes. IV, 6: Unus Deus et Paler omnium, qui est super omnes, et per om- omnium, qui est super omnes, et per om- nia, et in omnibus nobis. III Reg. vIII, nia, et in omnibus nobis. III Reg. vIII, 27 Coelum et cæli cælorum te capere 27 Coelum et cæli cælorum te capere non possunt. Jerem. xx11, 24: Cœlum non possunt. Jerem. xx11, 24: Cœlum et terram ego impleo. Act. XVII, 28: et terram ego impleo. Act. XVII, 28: In ipso vivimus, et movemur, et sumus: In ipso vivimus, et movemur, et sumus: et sic intelligitur, quod velociter currit et sic intelligitur, quod velociter currit sermo ejus': omnia enim, et per omnia, sermo ejus': omnia enim, et per omnia, et in omnibus, et ante omnia præveniens et in omnibus, et ante omnia præveniens semper invenitur. Et sicut dicit Diony- semper invenitur. Et sicut dicit Diony- sius, « proportionabiliter expandit se per sius, « proportionabiliter expandit se per

1 Psal. CXLVII, 15. 1 Psal. CXLVII, 15.

De fontalitate causalitatis inebriat De fontalitate causalitatis inebriat omnia bonis suis, et numquam siccitatem omnia bonis suis, et numquam siccitatem patitur, vel arefactionem, et omnibus patitur, vel arefactionem, et omnibus ministrat virorem et germen, et refrige- ministrat virorem et germen, et refrige- rium et ablutionem, et infusionem. Ge- rium et ablutionem, et infusionem. Ge- nes. 11, 10 : Fluvius egrediebatur de loco nes. 11, 10 : Fluvius egrediebatur de loco voluptatis ad irrigandum paradisum. voluptatis ad irrigandum paradisum. Psal. xxxv, 10 Domine, apud te est Psal. xxxv, 10 Domine, apud te est fons vitæ: fons autem fundens vitam est fons vitæ: fons autem fundens vitam est Pater. Ezechiel. XLVII, 1, Aquæ egredie- Pater. Ezechiel. XLVII, 1, Aquæ egredie- bantur de templo in latus dextrum tem- bantur de templo in latus dextrum tem- pli quia fluxus iste nihil habet facere pli quia fluxus iste nihil habet facere cum sinistra. Psal. XLV, 5: Fluminis cum sinistra. Psal. XLV, 5: Fluminis impetus lætificat civitatem Dei, virorem impetus lætificat civitatem Dei, virorem ministrans virtutis, florem honestatis, ministrans virtutis, florem honestatis, fructum internæ dulcedinis. Hæc enim fructum internæ dulcedinis. Hæc enim sunt ex humore quem infundit his qui sunt ex humore quem infundit his qui plantantur super ipsum. Jerem. xvII, 8: plantantur super ipsum. Jerem. xvII, 8: Erit quasi lignum quod transplantatur Erit quasi lignum quod transplantatur super aquas... Et erit folium ejus viride, super aquas... Et erit folium ejus viride, et in tempore siccitatis non erit sollici- et in tempore siccitatis non erit sollici- tum, nec aliquando desinet facere fru- tum, nec aliquando desinet facere fru- ctum. In aquis autem quas affluit, lavat ctum. In aquis autem quas affluit, lavat sordes, et refrigerat tentationes, adve- sordes, et refrigerat tentationes, adve- hit divitias, revehit ad ortum sui et hit divitias, revehit ad ortum sui et ad patriam tendentes. Isa. LXVI, 12: ad patriam tendentes. Isa. LXVI, 12: Ecce ego declinabo super eam quasi flu- Ecce ego declinabo super eam quasi flu- vium pacis, et quasi torrentem inundan- vium pacis, et quasi torrentem inundan- tem gloriam gentium, quam sugetis. tem gloriam gentium, quam sugetis.

Immutabilitate fundat, et continet, et Immutabilitate fundat, et continet, et conservat ea quibus se influit: ideo di- conservat ea quibus se influit: ideo di- citur, Sapient. 111, 1, quod justorum ani- citur, Sapient. 111, 1, quod justorum ani- mæ in manu Dei sunt, et non tanget illos mæ in manu Dei sunt, et non tanget illos tormentum mortis. Joan. x, 28: Non tormentum mortis. Joan. x, 28: Non rapiet eas quisquam de manu mea, sci- rapiet eas quisquam de manu mea, sci- licet Patris. I ad Timoth. vi, 16: Solus licet Patris. I ad Timoth. vi, 16: Solus habet immortalitatem. Glossa, hoc est, habet immortalitatem. Glossa, hoc est, immutabilitatem. Psal. CI, 28: Tu autem immutabilitatem. Psal. CI, 28: Tu autem idem ipse es, et anni tui non deficient. idem ipse es, et anni tui non deficient. « In hoc enim Patre, ut dicit Augustinus, « In hoc enim Patre, ut dicit Augustinus, << manet æternitas, nulla mutabilitate con- << manet æternitas, nulla mutabilitate con-

IN EVANG. MATTHÆI, VI-9. IN EVANG. MATTHÆI, VI-9.

«< cessa. >> Cupientes igitur interminabilem «< cessa. >> Cupientes igitur interminabilem vitam, orare debent ad hunc Patrem, vitam, orare debent ad hunc Patrem, qui est quia æternitas est interminabilis qui est quia æternitas est interminabilis vitæ tota simul et perfecta possessio. vitæ tota simul et perfecta possessio. Sicut enim dicitur, Exod. xv, 18: Domi- Sicut enim dicitur, Exod. xv, 18: Domi- nus regnabit in æternum et ultra, suum nus regnabit in æternum et ultra, suum æternum est in æterno quod filiis con- æternum est in æterno quod filiis con- fert. fert.

Perfectissimum autem est hoc esse, et Perfectissimum autem est hoc esse, et ideo desideratissimum. Unde dicit Phi- ideo desideratissimum. Unde dicit Phi- losophus, quod « omnia appetunt esse losophus, quod « omnia appetunt esse « divinum, et propter illud agunt quid- « divinum, et propter illud agunt quid- « quid agunt. » Aggæi, II, 8: Veniet De- « quid agunt. » Aggæi, II, 8: Veniet De- sideratus cunctis gentibus. Omnia enim sideratus cunctis gentibus. Omnia enim istius Patris desiderant superadventum. istius Patris desiderant superadventum. Proverb. VIII, 11 Omne desiderabile ei Proverb. VIII, 11 Omne desiderabile ei non potest comparari: esse enim datur non potest comparari: esse enim datur ab eo, quo accepto nihil desideratur am- ab eo, quo accepto nihil desideratur am- plius, eo quod hoc est omnis naturæ bo- plius, eo quod hoc est omnis naturæ bo- num et optimum. Exod. xxXIII, 17 et num et optimum. Exod. xxXIII, 17 et seq., dixit Dominus ad Moysen: Inve- seq., dixit Dominus ad Moysen: Inve- nisti gratiam coram me... Eyo ostendam nisti gratiam coram me... Eyo ostendam omne bonum tibi. In hoc est gaudium omne bonum tibi. In hoc est gaudium plenum, ut hoc comprehendamus ut plenum, ut hoc comprehendamus ut possumus. Joan. xvi, 24: Petite, et ac- possumus. Joan. xvi, 24: Petite, et ac- cipietis, ut gaudium vestrum sit ple- cipietis, ut gaudium vestrum sit ple- num. Matth. V, 48: Pater vester cœlestis num. Matth. V, 48: Pater vester cœlestis perfectus est. perfectus est.

« In coelis. >> « In coelis. >>

Hic tangit petibilium locum. Et acci- Hic tangit petibilium locum. Et acci- piuntur in coelo quinque, ad quæ redu- piuntur in coelo quinque, ad quæ redu- cuntur expositiones Sanctorum. Primum cuntur expositiones Sanctorum. Primum enim est coeli natura, secundum est cœli enim est coeli natura, secundum est cœli species et forma, tertium est cœli usus in species et forma, tertium est cœli usus in contemplationis gloria, quartum est contemplationis gloria, quartum est coeli proprietas in hoc quod est quies re- coeli proprietas in hoc quod est quies re- gia, quintum est coeli similitudo in si- gia, quintum est coeli similitudo in si- gnificanda Sanctorum gratia. Sexto gnificanda Sanctorum gratia. Sexto etiam per metonymiam secundum Ra- etiam per metonymiam secundum Ra- banum, per coelos hi qui in cœlo sunt, banum, per coelos hi qui in cœlo sunt, pro orante intercedentes accipiun- pro orante intercedentes accipiun-

tur. tur.

Quinque igitur sunt in ipso coelo ac- Quinque igitur sunt in ipso coelo ac- cepta et primum est coeli natura, quæ cepta et primum est coeli natura, quæ est nobilis, et per naturam ingenerabilis est nobilis, et per naturam ingenerabilis et incorruptibilis, ut probat Philosophus. et incorruptibilis, ut probat Philosophus. Et ideo omnes antiqui convenerunt in Et ideo omnes antiqui convenerunt in

>> >>

255 255

hoc, quod cœlum esset locus Dei, ut dicit hoc, quod cœlum esset locus Dei, ut dicit Philosophus, « tamquam primi generato- Philosophus, « tamquam primi generato- « ris (alias, genitoris) et datoris omnis « ris (alias, genitoris) et datoris omnis « esse entitatis (alias, entitatis, et esse) « esse entitatis (alias, entitatis, et esse) « eorum quæ quocumque modo esse ac- « eorum quæ quocumque modo esse ac- «< cipiunt. Unde, Psal. cxIII, 16: Co- «< cipiunt. Unde, Psal. cxIII, 16: Co- lum cœli Domino: terram autem dedit lum cœli Domino: terram autem dedit filiis hominum. Job, xxII, 14: Circa car- filiis hominum. Job, xxII, 14: Circa car- dines cœli perambulat. Ibidem, ỳ. 12 : dines cœli perambulat. Ibidem, ỳ. 12 : Excelsior cœlo est, et super stellarum Excelsior cœlo est, et super stellarum verticem sublimatur. Hoc igitur modo verticem sublimatur. Hoc igitur modo propter loci congruitatem in cœlis esse propter loci congruitatem in cœlis esse dicitur. Daniel. 111, 56: Benedictus est in dicitur. Daniel. 111, 56: Benedictus est in firmamento cæli, et laudabilis et glorio- firmamento cæli, et laudabilis et glorio- sus in sæcula. sus in sæcula.

Coeli autem species et forma est pul- Coeli autem species et forma est pul- chritudo, cui nihil potest admisceri fœ- chritudo, cui nihil potest admisceri fœ- dum et hoc modo per coelum pulchritu-` dum et hoc modo per coelum pulchritu-` do accipitur coelestium donorum, quia do accipitur coelestium donorum, quia quæcumque de terris sunt, commiscibi- quæcumque de terris sunt, commiscibi- lia sunt et fœedibilia: ita quod Isa. LXIV, lia sunt et fœedibilia: ita quod Isa. LXIV, 6, dicit Quasi pannus menstruatæ uni- 6, dicit Quasi pannus menstruatæ uni- versæ justitiæ nostræ. Sed de cœlis et in versæ justitiæ nostræ. Sed de cœlis et in coelis est pulchritudo pura. Eccli. XLIII, coelis est pulchritudo pura. Eccli. XLIII, 10 Species coeli gloria stellarum. Et, 10 Species coeli gloria stellarum. Et, ibidem, y. 20:` Pulchritudinem candoris ibidem, y. 20:` Pulchritudinem candoris ejus admirabitur oculus. Hæc enim est ejus admirabitur oculus. Hæc enim est pulchritudo quæ laudatur, Cantic. vi, 9: pulchritudo quæ laudatur, Cantic. vi, 9: Pulchra ut luna, electa ut sol. Et, ibi- Pulchra ut luna, electa ut sol. Et, ibi- dem, IV, dem, IV, 7 Tota pulchra es, amica mea, 7 Tota pulchra es, amica mea, et macula non est in te. et macula non est in te.

Usus vero coeli est ad splendorem con- Usus vero coeli est ad splendorem con- templationis in gloria et laudem cœle- templationis in gloria et laudem cœle- stis regis in hymnodia. Unde de Ange- stis regis in hymnodia. Unde de Ange- lis dicit Damascenus: « In coelis conver- lis dicit Damascenus: « In coelis conver-

" "

santur, et unum opus habent, hymnis santur, et unum opus habent, hymnis «< laudare Deum. » Unde, II ad Corinth. «< laudare Deum. » Unde, II ad Corinth. XII, 2, cum Paulus vellet exprimere mo- XII, 2, cum Paulus vellet exprimere mo- dum limpidissimum suæ contemplationis, dum limpidissimum suæ contemplationis, dixit quoniam raptus est in tertium cœ- dixit quoniam raptus est in tertium cœ- lum, hoc est, in contemplationis modum, lum, hoc est, in contemplationis modum, qui est in tertio cœlo ascendendo, hoc qui est in tertio cœlo ascendendo, hoc est, in altissima Hierarchia. Isa. vi, 1': est, in altissima Hierarchia. Isa. vi, 1': Vidi Dominum sedentem super solium Vidi Dominum sedentem super solium excelsum et elevatum. Ibi enim sine tur- excelsum et elevatum. Ibi enim sine tur- bulentia hujus mundi serenus apparet. bulentia hujus mundi serenus apparet. Isa. xvIII, 4: Quiescam, et considerabo Isa. xvIII, 4: Quiescam, et considerabo in loco meo, sicut meridiana lux clara in loco meo, sicut meridiana lux clara est. In coelo enim lucem inhabitat inac- est. In coelo enim lucem inhabitat inac-

256 256

: :

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

cessibilem . Cantic. 1, 6: Indica mihi cessibilem . Cantic. 1, 6: Indica mihi ubi pascas, ubi cubes in meridie. Eccli. ubi pascas, ubi cubes in meridie. Eccli. XLIII, 3 et 4: In meridiano exurit terram: XLIII, 3 et 4: In meridiano exurit terram: et refulgens radiis suis obcæcat oculos. et refulgens radiis suis obcæcat oculos. Meridiana enim linea est unicuique ho- Meridiana enim linea est unicuique ho- mini altior linea et circulus coeli, quem mini altior linea et circulus coeli, quem potest accipere, sive invenire: et ibi lu- potest accipere, sive invenire: et ibi lu- men est in omnipotentia sua, totum im- men est in omnipotentia sua, totum im- plens orbem, et nusquam alibi. Psal. plens orbem, et nusquam alibi. Psal. XVIII, 7: A summo cœlo egressio ejus, XVIII, 7: A summo cœlo egressio ejus, et occursus ejus usque ad summum ejus: et occursus ejus usque ad summum ejus: nec est qui se abscondat a calore ejus. nec est qui se abscondat a calore ejus. Quia « calidum et incentivum est lumen Quia « calidum et incentivum est lumen « contemplationis, » ut dicit Dionysius. « contemplationis, » ut dicit Dionysius. Eccli. XLIII, 3 Fornacem custodiens in Eccli. XLIII, 3 Fornacem custodiens in operibus ardoris. Isa. xxxi, 9: Dixit operibus ardoris. Isa. xxxi, 9: Dixit Dominus, cujus ignis est in Sion, et ca- Dominus, cujus ignis est in Sion, et ca- minus ejus in Jerusalem. minus ejus in Jerusalem.

Coelum etiam dicitur quies et sedes re- Coelum etiam dicitur quies et sedes re- gia. Unde, supra, v, 34, coelum est thro- gia. Unde, supra, v, 34, coelum est thro- nus magni Regis. Et ibi expositum in- nus magni Regis. Et ibi expositum in- venies qualiter dicitur thronus. Ad Hebr. venies qualiter dicitur thronus. Ad Hebr. 1, 8, et Psal. XLIV, 7: Thronus tuus, 1, 8, et Psal. XLIV, 7: Thronus tuus, Deus, in sæculum sæculi: virga dire- Deus, in sæculum sæculi: virga dire- ctionis, virga regni tui. In cœlo enim, ctionis, virga regni tui. In cœlo enim, hoc est, coelestium vertice summæ resident hoc est, coelestium vertice summæ resident pulchritudines suæ lucis et suæ veritatis. pulchritudines suæ lucis et suæ veritatis. Isa. LXVI, 1 Cælum sedes mea, terra au- Isa. LXVI, 1 Cælum sedes mea, terra au- tem scabellum pedum meorum. Alta tem scabellum pedum meorum. Alta enim sua insignit pulchritudine, et infir- enim sua insignit pulchritudine, et infir- ma non derelinquit, quin aliquid sui im- ma non derelinquit, quin aliquid sui im- pertiatur in vestigii imitatione. Hoc igi- pertiatur in vestigii imitatione. Hoc igi- tur modo cœli dicuntur cœlestes mentes, tur modo cœli dicuntur cœlestes mentes, quiete et alte ab omni scabellari subje- quiete et alte ab omni scabellari subje- ctione in coeli pulchritudines veritatis ctione in coeli pulchritudines veritatis æternæ elevatæ. Et ideo Philosophus æternæ elevatæ. Et ideo Philosophus dicit, quod « intellectus est locus specie- dicit, quod « intellectus est locus specie- « rum intelligibilium: non enim sunt « rum intelligibilium: non enim sunt «< in eo sicut in materia, quia sic distin- «< in eo sicut in materia, quia sic distin- «guerent in denominarent eum : et ha- «guerent in denominarent eum : et ha- « bens unam non posset habere aliam. « bens unam non posset habere aliam. « Nunc autem sunt in ipso ubique et « Nunc autem sunt in ipso ubique et « semper sicut in loco, et non denomi- « semper sicut in loco, et non denomi- «nant ipsum nec una impedit aliam, «nant ipsum nec una impedit aliam, «< cum intellectus sit locus communis «< cum intellectus sit locus communis

1 I ad Timoth. vi, 16. 1 I ad Timoth. vi, 16.

Matth. v, 34 Ego dico vobis non jurare om- Matth. v, 34 Ego dico vobis non jurare om- nino: neque per cœlum, quia thronus Dei est. nino: neque per cœlum, quia thronus Dei est.

« omnium. Et sicut generans locum dat « omnium. Et sicut generans locum dat « ei quod generat, ita intellectus agens « ei quod generat, ita intellectus agens « generando veritates rerum, et locum « generando veritates rerum, et locum « dat eis ubi sint, et in quo fiant, et ad « dat eis ubi sint, et in quo fiant, et ad « quem moveantur suo modo in intelle- « quem moveantur suo modo in intelle- «ctu. » Et hoc modo veritas et lux prima «ctu. » Et hoc modo veritas et lux prima sedem habet mentes coelestes: quia, sic- sedem habet mentes coelestes: quia, sic- ut dicitur, Sapient. vi, 7 et seq., anima ut dicitur, Sapient. vi, 7 et seq., anima justi sedes est sapientiæ. justi sedes est sapientiæ.

Coelum etiam habet similitudinem Coelum etiam habet similitudinem quamdam in significanda Sanctorum quamdam in significanda Sanctorum gratia: quia cœli alti sunt, sicut Sancti gratia: quia cœli alti sunt, sicut Sancti per desiderium. Psal. LXIII, 7 et 8: Ac- per desiderium. Psal. LXIII, 7 et 8: Ac- cedet homo ad cor altum, etc. Isa. Lv, 9: cedet homo ad cor altum, etc. Isa. Lv, 9: Sicut exallantur cæli a terra, sic exal- Sicut exallantur cæli a terra, sic exal- tatæ sunt viæ meæ a viis vestris, etc. tatæ sunt viæ meæ a viis vestris, etc. Stellati sunt, sicut Sancti præferunt Stellati sunt, sicut Sancti præferunt stellas virtutum. Ad Philip. 11, 13 : In- stellas virtutum. Ad Philip. 11, 13 : In- ter quos lucetis sicut luminaria in mun- ter quos lucetis sicut luminaria in mun- do. Daniel. xn, 3: Qui docti fuerint, ful- do. Daniel. xn, 3: Qui docti fuerint, ful- gebunt quasi splendor firmamenti. Et gebunt quasi splendor firmamenti. Et lucent sicut Sancti per sapientiam. Sa- lucent sicut Sancti per sapientiam. Sa- pient. vii, 29: Est enim hæc speciosior so- pient. vii, 29: Est enim hæc speciosior so- le, et super omnem dispositionem stella- le, et super omnem dispositionem stella- rum luci comparata, etc. Tonant laude rum luci comparata, etc. Tonant laude (alias, laudem) hymnorum, et pluunt (alias, laudem) hymnorum, et pluunt lacrymis devotionis. Job, xxxvi11, 25: lacrymis devotionis. Job, xxxvi11, 25: Quis dedit vehementissimo imbri cursum, Quis dedit vehementissimo imbri cursum, et viam sonantis tonitrui ? Rorant au- et viam sonantis tonitrui ? Rorant au- tem pinguedine devotionis. Osee, XIV, tem pinguedine devotionis. Osee, XIV, 16 Ero quasi ros, Israel germinabit 16 Ero quasi ros, Israel germinabit sicut lilium. Genes. xxvi, 39 : In pin- sicut lilium. Genes. xxvi, 39 : In pin- guedine terræ, et in rore cœli desuper erit guedine terræ, et in rore cœli desuper erit benedictio tua. benedictio tua.

De hoc autem, quod dicit Rabanus per De hoc autem, quod dicit Rabanus per coelum accipi Sanctos in coelo contentos, coelum accipi Sanctos in coelo contentos, ut habeat orans intercessores, dicitur, ad ut habeat orans intercessores, dicitur, ad Hebr. ix, 24 Non enim in manufacta Hebr. ix, 24 Non enim in manufacta sancta Jesus introivit, exemplaria vero- sancta Jesus introivit, exemplaria vero- rum, sed in ipsum cœlum, ut appareat rum, sed in ipsum cœlum, ut appareat nunc vultui Dei pro nobis. Hinc est quod nunc vultui Dei pro nobis. Hinc est quod dicitur: Lætentur cæli³, quando cœlestes dicitur: Lætentur cæli³, quando cœlestes lætantur obtinendo nobis gratiam a Deo. lætantur obtinendo nobis gratiam a Deo. Job, v, 1: Voca ergo, si est qui tibi res- Job, v, 1: Voca ergo, si est qui tibi res- pondeat, et ad aliquem sanctorum conver- pondeat, et ad aliquem sanctorum conver-

Cf. expositionem supra factam in hunc locum, Cf. expositionem supra factam in hunc locum, pag. 211. pag. 211.

3 I Parapalip. XVI, 31, et Psal. xcv, 11. 3 I Parapalip. XVI, 31, et Psal. xcv, 11.

IN EVANG. MATTHÆI, VI-9. IN EVANG. MATTHÆI, VI-9.

tere. Sicut enim obstupescunt in malis tere. Sicut enim obstupescunt in malis nostris, ita etiam juvant ad bona nostra, nostris, ita etiam juvant ad bona nostra, et gaudent, quando obtinemus ea. Jerem. et gaudent, quando obtinemus ea. Jerem. II, 12 et 13 Obstupescite, cæli, super II, 12 et 13 Obstupescite, cæli, super hoc, et, portæ ejus, desolamini vehe- hoc, et, portæ ejus, desolamini vehe- menter, dicit Dominus. Duo enim mala menter, dicit Dominus. Duo enim mala fecit populus meus Me dereliquerunt fecit populus meus Me dereliquerunt fontem aquæ vivæ, et foderunt sibi ci- fontem aquæ vivæ, et foderunt sibi ci- sternas, cisternas dissipatas, quæ contine- sternas, cisternas dissipatas, quæ contine- re non valent aquas. re non valent aquas.

Resumentes igitur quæ de cœlis dicta Resumentes igitur quæ de cœlis dicta sunt, « In cœlis » est « Pater,» hoc est, in sunt, « In cœlis » est « Pater,» hoc est, in coelestibus locis et sanctis refulgens, per coelestibus locis et sanctis refulgens, per incorruptionis æternitatem, per decoris incorruptionis æternitatem, per decoris purissimi et spiritualis gloriam, per con- purissimi et spiritualis gloriam, per con- tinentiam spiritualium et altarum (in tinentiam spiritualium et altarum (in quibus totus quiescit intellectus) verita- quibus totus quiescit intellectus) verita- tum, et delectationum, et contemplatio- tum, et delectationum, et contemplatio- num per splendoris spiritualis in luce num per splendoris spiritualis in luce inaccessibili usum et laudum hymno- inaccessibili usum et laudum hymno- diam per omnis virtutis excellentiam : diam per omnis virtutis excellentiam : per Sanctorum cœlestium frequentiam. per Sanctorum cœlestium frequentiam. Daniel. VI, 10: Millia millium mini- Daniel. VI, 10: Millia millium mini- strabant ei, et decies millies centena mil- strabant ei, et decies millies centena mil- lia assistebant ei. In his omnia nostra lia assistebant ei. In his omnia nostra continentur petibilia, quæcumque a Pa- continentur petibilia, quæcumque a Pa- tre petere habemus. tre petere habemus.

Sed incidit quæstio, quare non dicit : Sed incidit quæstio, quare non dicit : Pater noster, qui es in cœlo: sicut, qui Pater noster, qui es in cœlo: sicut, qui es in cœlis? es in cœlis?

Et ad hoc dicendum, quod cœli hic Et ad hoc dicendum, quod cœli hic vocantur continentiæ intellectualium et vocantur continentiæ intellectualium et invisibilium creaturarum, quæ sunt San- invisibilium creaturarum, quæ sunt San- cti et Sanctorum splendores in gratia et cti et Sanctorum splendores in gratia et gloria. Et quia hæ continentiæ sunt in gloria. Et quia hæ continentiæ sunt in tribus hierarchiis, et ter trinis ordinibus: tribus hierarchiis, et ter trinis ordinibus: et secundum illas continentias sunt etiam et secundum illas continentias sunt etiam nostræ sortes et gratiæ et gloriæ in cœlis, nostræ sortes et gratiæ et gloriæ in cœlis, ideo melius dicitur « in cælis » quam in ideo melius dicitur « in cælis » quam in colo. Quia sicut dicitur, Deuter. xxxII, colo. Quia sicut dicitur, Deuter. xxxII, 8: Constituit terminos populorum juxta 8: Constituit terminos populorum juxta numerum Angelorum Dei '. Et quidam numerum Angelorum Dei '. Et quidam indigent et petunt, qui (alias, quæ sunt indigent et petunt, qui (alias, quæ sunt in cœlo inferiori: quidam autem ea quæ in cœlo inferiori: quidam autem ea quæ sunt in medio et quidam quæ sunt in sunt in medio et quidam quæ sunt in summo (alias, et supremo), licet Pater no- summo (alias, et supremo), licet Pater no-

1 Vulgata habet, Deuter. xxxII, & Constituit 1 Vulgata habet, Deuter. xxxII, & Constituit terminos populorum juxta numerum filiorum Is- terminos populorum juxta numerum filiorum Is-

XX XX

257 257

ster in coelo sit Trinitatis per suæ maje- ster in coelo sit Trinitatis per suæ maje- statis ambitum et continentiam, tamen in statis ambitum et continentiam, tamen in omnibus est coelis, per hac quod est causa omnibus est coelis, per hac quod est causa et objectum beatitudinis omnium. Job, et objectum beatitudinis omnium. Job, xxv, 3: Numquid est numerus militum xxv, 3: Numquid est numerus militum ejus? est super quem non surget lumen ejus? est super quem non surget lumen illius? illius?

Resumamus igitur ab initio et deter- Resumamus igitur ab initio et deter- minemus sermonem dicentes, quod hic minemus sermonem dicentes, quod hic sensus est : « Pater noster, qui es in cœ- sensus est : « Pater noster, qui es in cœ- lis, » hoc est, in coelestibus vere es se- lis, » hoc est, in coelestibus vere es se- cundum omnem primi entis proprieta- cundum omnem primi entis proprieta- tem. Ens enim in omnibus (alias, ante tem. Ens enim in omnibus (alias, ante omnia) est primum, et ante ens nihil pot- omnia) est primum, et ante ens nihil pot- est intelligi. Sed quæcumque sunt, post est intelligi. Sed quæcumque sunt, post ipsum intelliguntur. Et ideo est nomen ipsum intelliguntur. Et ideo est nomen Patris primi, qui principium est totius Patris primi, qui principium est totius divinitatis, et omnium quæ sunt. Exod. divinitatis, et omnium quæ sunt. Exod. III, 14 Sic dices filiis Israel: Qui est, III, 14 Sic dices filiis Israel: Qui est, misit me ad vos. « Pater » igitur est in misit me ad vos. « Pater » igitur est in esse spirituali, semen dans gratiæ, ad esse spirituali, semen dans gratiæ, ad quod trahit omnia nostra, intellectum, quod trahit omnia nostra, intellectum, affectum, liberum arbitrium per amorem, affectum, liberum arbitrium per amorem, et tractum distinguit: quia aliter pes et tractum distinguit: quia aliter pes staret in capite, et oculus in manu, et es- staret in capite, et oculus in manu, et es- set confusio in membris spiritualibus no- set confusio in membris spiritualibus no- stræ naturæ. Distinctum format in figura stræ naturæ. Distinctum format in figura divina, et vivificat, et corroborat virtute, divina, et vivificat, et corroborat virtute, educit ad opera, educat edulio suæ ali- educit ad opera, educat edulio suæ ali- moniæ, erudiendo convertit ab errore, et moniæ, erudiendo convertit ab errore, et ditat hæreditate. «Noster» autem est per ditat hæreditate. «Noster» autem est per hoc quod de suo dat, ut noster sit, nobis hoc quod de suo dat, ut noster sit, nobis communicat: et per hoc quod idem mul- communicat: et per hoc quod idem mul- tis dat, nos communes in suo, et similes tis dat, nos communes in suo, et similes facit per modum autem dandi efficimur facit per modum autem dandi efficimur fratres per hoc quod suum dat in nos, fratres per hoc quod suum dat in nos, sequitur ejus effectus generans confiden- sequitur ejus effectus generans confiden- tiam : et quia de suo habemus, juris cujus- tiam : et quia de suo habemus, juris cujus- dam ad sua accipienda generatur æquitas: dam ad sua accipienda generatur æquitas: et per hoc quod ipse dat, et nos accipi- et per hoc quod ipse dat, et nos accipi- mus, nostra ad ipsum debetur reverentia: mus, nostra ad ipsum debetur reverentia: et quia de suo dedit, et suum ubicumque et quia de suo dedit, et suum ubicumque sit, secum manere debet, domus suæ ac- sit, secum manere debet, domus suæ ac- quirimus cohabitationem : et in omnibus quirimus cohabitationem : et in omnibus his vere est « noster, » quia pronomen his vere est « noster, » quia pronomen hic plures dicit in una re possessa parti- hic plures dicit in una re possessa parti-

rael. rael.

17 17

258 258

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

cipantes, ex cujus participio omnia cau- cipantes, ex cujus participio omnia cau- santur, quæ dicta sunt. santur, quæ dicta sunt.

Sic igitur dicitur: « Pater noster, qui Sic igitur dicitur: « Pater noster, qui es in cœlis. » es in cœlis. »

« Sanctificetur nomen tuum. » « Sanctificetur nomen tuum. »

Hic ponuntur petitiones, quæ secun- Hic ponuntur petitiones, quæ secun- dum omnes Expositores (alias, Doctores) dum omnes Expositores (alias, Doctores) sunt septem. Quarum quatuor primæ pro sunt septem. Quarum quatuor primæ pro adipiscendis bonis, tres autem ultimæ adipiscendis bonis, tres autem ultimæ sunt deprecationes pro amovendis ma- sunt deprecationes pro amovendis ma- lis. lis.

Illæ autem quæ sunt pro adipiscendis Illæ autem quæ sunt pro adipiscendis bonis divinis, aut sunt de bono divino bonis divinis, aut sunt de bono divino adipiscendo secundum quod pertinet adipiscendo secundum quod pertinet ad vitam divinam aut sunt de bono ad vitam divinam aut sunt de bono conservante, et sustentante aut confor- conservante, et sustentante aut confor- tante nos in illo. Et de bono quidem tante nos in illo. Et de bono quidem pertinente ad vitam divinam sunt tres pertinente ad vitam divinam sunt tres primæ de conservante autem nos in illo primæ de conservante autem nos in illo et sustentante et confortante est quarta, et sustentante et confortante est quarta, quæ petit edulium, sive viaticum ad sus- quæ petit edulium, sive viaticum ad sus- tentationem et confortationem. tentationem et confortationem.

Tres autem primæ multiplicantur se- Tres autem primæ multiplicantur se- cundum ea quæ exiguntur ad vitam di- cundum ea quæ exiguntur ad vitam di- vinam et perfectam : hæc enim sunt tria, vinam et perfectam : hæc enim sunt tria, esse videlicet divinum in nobis perfectum esse videlicet divinum in nobis perfectum et completum, posse, et ordinatum age- et completum, posse, et ordinatum age- re. Ad esse autem petitur sanctificatio re. Ad esse autem petitur sanctificatio nominis, ad posse autem adventus regni, nominis, ad posse autem adventus regni, et ad agere perfectio divinæ voluntatis in et ad agere perfectio divinæ voluntatis in terra, sicut fit in cœlo. Et ideo sicut di- terra, sicut fit in cœlo. Et ideo sicut di- cit Augustinus: « Prima tegitur spiritu cit Augustinus: « Prima tegitur spiritu << sapientiæ, qui est sapor divinus ex esse << sapientiæ, qui est sapor divinus ex esse «< divino in nobis: et perficitur pacifica- «< divino in nobis: et perficitur pacifica- « tione cordis, quando illi esse divino ni- « tione cordis, quando illi esse divino ni- << hil in nobis repugnat. Secunda autem << hil in nobis repugnat. Secunda autem « regitur spiritu intellectus, qui regnum « regitur spiritu intellectus, qui regnum «< Dei mentis illustratione declarat: et «< Dei mentis illustratione declarat: et « perficitur munditia cordis, quæ scan- « perficitur munditia cordis, quæ scan- << dala de regno Dei eliminat. Tertia au- << dala de regno Dei eliminat. Tertia au- « tem regitur spiritu consilii, qui agenda « tem regitur spiritu consilii, qui agenda « secundum Dei voluntatem persuadet: « secundum Dei voluntatem persuadet: « et perficitur misericordia, quæ incipit a « et perficitur misericordia, quæ incipit a « seipsa, miseriam omnis inordinati « seipsa, miseriam omnis inordinati

I ad Corinth. 1, 3: Non quod sufficientes I ad Corinth. 1, 3: Non quod sufficientes Simus cogitare aliquid a nobis quasi ex nobis, Simus cogitare aliquid a nobis quasi ex nobis,

« actus propellente. Quarta autem regitur « actus propellente. Quarta autem regitur « spiritu fortitudinis, spiritu ad portanda « spiritu fortitudinis, spiritu ad portanda « onera confortante cum cibo sumpto : « onera confortante cum cibo sumpto : << et perficitur esurie et siti justitiæ, qua << et perficitur esurie et siti justitiæ, qua « magis in esse divino sustentat, quam « magis in esse divino sustentat, quam panis quem quotidie sumimus. >> panis quem quotidie sumimus. >>

Tres autem ultimæ sunt de amovendis Tres autem ultimæ sunt de amovendis malis quæ mala aut transierunt actu et malis quæ mala aut transierunt actu et remanent reatu, et de his amovendis est remanent reatu, et de his amovendis est quinta aut sunt imminentia per cau- quinta aut sunt imminentia per cau- sam, et futura per actum, et de his sam, et futura per actum, et de his amovendis est sexta: aut sunt imminen- amovendis est sexta: aut sunt imminen- tia per causam et actum, et de his amo- tia per causam et actum, et de his amo- vendis est ultima. Et ideo dicit Augusti- vendis est ultima. Et ideo dicit Augusti- nus, quod « quinta regitur spiritu scien- nus, quod « quinta regitur spiritu scien- «< tiæ, qui docet bene conversari et osten- «< tiæ, qui docet bene conversari et osten- « dit quæ sunt debita, quibus tenemur: « dit quæ sunt debita, quibus tenemur: « et perficitur luctu, qui lavat delicta « et perficitur luctu, qui lavat delicta « commissa. Sexta autem regitur pietate « commissa. Sexta autem regitur pietate « cultus Dei, qui (alias, quæ) vitat tenta- « cultus Dei, qui (alias, quæ) vitat tenta- « menta, ne in tentationem inducatur: « menta, ne in tentationem inducatur: « et perficitur mititate Christi, quæ « et perficitur mititate Christi, quæ (alias, qui) non permittit provocari a (alias, qui) non permittit provocari a « tentatore ad inducendum in tentatio- « tentatore ad inducendum in tentatio- « nem. Septima autem regitur spiritu ti- « nem. Septima autem regitur spiritu ti- «< moris, qui retrahit a malo : et perfici- «< moris, qui retrahit a malo : et perfici- « tur paupertate spiritus in omnibus « tur paupertate spiritus in omnibus « temporalibus humiliter se sentiente in- « temporalibus humiliter se sentiente in- « sufficientem, dicendo quoniam suffi- « sufficientem, dicendo quoniam suffi- « cientia sua ex solo Deo est 1. Et sic pe- « cientia sua ex solo Deo est 1. Et sic pe- «titionibus dona spiritus impetrantur, «titionibus dona spiritus impetrantur, « et donis virtutes et perfectiones beati- « et donis virtutes et perfectiones beati- « tudinum acquiruntur. » Et hæc est « tudinum acquiruntur. » Et hæc est sententia Glossæ Augustini. sententia Glossæ Augustini.

«< «<

Nunc autem restat de singulis secun- Nunc autem restat de singulis secun- dum inductam divisionem exsequi petitio- dum inductam divisionem exsequi petitio- nibus. nibus.

« Sanctificetur nomen tuum. » « Sanctificetur nomen tuum. »

Ex quo ista petitio dirigitur ad Pa- Ex quo ista petitio dirigitur ad Pa- trem, nomen quod petitur in ea sanctifi- trem, nomen quod petitur in ea sanctifi- cari, nomen est Patris. Est autem nomen cari, nomen est Patris. Est autem nomen duplex, personæ et naturæ. Personæ no- duplex, personæ et naturæ. Personæ no- men est, quod personam quamcumque men est, quod personam quamcumque demonstrat in esse personali distincto, demonstrat in esse personali distincto,

sed sufficientia nostra ex Deo est. sed sufficientia nostra ex Deo est.

IN EVANG. MATTHÆI, VI-9. IN EVANG. MATTHÆI, VI-9.

sive illa persona sit divina, sive humana, sive illa persona sit divina, sive humana, sive angelica et hoc nomen non est sive angelica et hoc nomen non est communicabile alicui, sicut nec ipsa dis- communicabile alicui, sicut nec ipsa dis- cretio personalis, a qua imponitur : et cretio personalis, a qua imponitur : et hoc vocatur nomen proprium uni soli hoc vocatur nomen proprium uni soli conveniens et in hoc nomine non com- conveniens et in hoc nomine non com- municant generans et genitus, nec com- municant generans et genitus, nec com- municare possunt propter causam indu- municare possunt propter causam indu- ctam. Est autem nomen naturæ sub qua ctam. Est autem nomen naturæ sub qua fit personalis discretio et hoc est no- fit personalis discretio et hoc est no- men communicabile illis, quibus datur men communicabile illis, quibus datur natura per modum quo datur eis: et natura per modum quo datur eis: et hoc dicitur, Genes. v, 2, quod mascu- hoc dicitur, Genes. v, 2, quod mascu- lum et fæminam creavit eos,... et vocavit lum et fæminam creavit eos,... et vocavit nomen eorum Adam, hoc est, homo : nomen eorum Adam, hoc est, homo : quod (alias, quia) Adam homo interpre- quod (alias, quia) Adam homo interpre- tatur. Sicut enim mulier naturam de tatur. Sicut enim mulier naturam de viro accepit, ita accepit et naturæ no- viro accepit, ita accepit et naturæ no- men, et rationem. Et ita in divinis. Sic men, et rationem. Et ita in divinis. Sic dicit Apostolus, ad Philip. 11, 9 et 10: dicit Apostolus, ad Philip. 11, 9 et 10: Donavit illi nomen, quod est super om- Donavit illi nomen, quod est super om- ne nomen: ut in nomine Jesu omne genu ne nomen: ut in nomine Jesu omne genu flectatur, etc. Pater enim gignendo flectatur, etc. Pater enim gignendo Filium dat ei naturam divinam, et per Filium dat ei naturam divinam, et per consequens dat ei nomen naturæ et ra- consequens dat ei nomen naturæ et ra- tionem, quod vere Deus dicatur et sit : tionem, quod vere Deus dicatur et sit : et ex hoc non habet quod rapinam se ar- et ex hoc non habet quod rapinam se ar- bitratur æqualem Deo, et quod non blas- bitratur æqualem Deo, et quod non blas- phemat, cum dicit se Deum, et quod in phemat, cum dicit se Deum, et quod in nomine illo omne genu flectendum est ei nomine illo omne genu flectendum est ei sicut Patri, et quod non est aliud nomen sicut Patri, et quod non est aliud nomen sub coelo datum hominibus, in quo sub coelo datum hominibus, in quo oporteat eos salvos fieri nisi illud¹. Sic oporteat eos salvos fieri nisi illud¹. Sic ergo etiam dicitur (quoad naturam Pa- ergo etiam dicitur (quoad naturam Pa- tris, quæ nobis in generatione spirituali tris, quæ nobis in generatione spirituali confertur ad esse divinum) dicitur Pa- confertur ad esse divinum) dicitur Pa- tris nomen nobis datum. Joan. x, 35: tris nomen nobis datum. Joan. x, 35: Si illos dixit Deos, ad quos sermo Dei Si illos dixit Deos, ad quos sermo Dei factus est, et non potest solvi Scriptura: factus est, et non potest solvi Scriptura: sermo enim Dei est sermo de commu- sermo enim Dei est sermo de commu- nicatione Dei, qui (alias, quæ) est nota, nicatione Dei, qui (alias, quæ) est nota, quam facit natura communicata: sicut quam facit natura communicata: sicut omnis res a natura sua denominatur et omnis res a natura sua denominatur et determinatur et hæc Scriptura nullo determinatur et hæc Scriptura nullo modo solvi potest, quia realiter inscri- modo solvi potest, quia realiter inscri-

: :

Act. VI, 2 Non est in alio aliquo salus: nec Act. VI, 2 Non est in alio aliquo salus: nec rnim aliud nomen sub colo datum hominibus, in rnim aliud nomen sub colo datum hominibus, in quo oporteat nos salvos fieri. quo oporteat nos salvos fieri.

259 259

pta est, et inscribitur continue omni- pta est, et inscribitur continue omni- bus. bus.

Hoc igitur est Hoc igitur est

« Nomen tuum, » « Nomen tuum, »

O Pater, qui es in cœlis. O Pater, qui es in cœlis.

Huic nomini statim in ipso fieri ante Huic nomini statim in ipso fieri ante sanctificationem octo conveniunt, quæ sanctificationem octo conveniunt, quæ sunt proprii hujus nominis effectus : quo- sunt proprii hujus nominis effectus : quo- rum primum est, rem notare et declara- rum primum est, rem notare et declara- re cui datur secundum est, super rem re cui datur secundum est, super rem esse cui datur: tertium est, hoc nomen esse cui datur: tertium est, hoc nomen non imponi, sed dari quartum est, hoc non imponi, sed dari quartum est, hoc nomen bono et optimo semper esse con- nomen bono et optimo semper esse con- junctum quintum est, hoc nomen in- junctum quintum est, hoc nomen in- novare eum cui datur: sextum est, hoc novare eum cui datur: sextum est, hoc nomen habere alietatem et differentiam nomen habere alietatem et differentiam ad alia quæcumque nomina: septimum ad alia quæcumque nomina: septimum est, hoc nomine consequi benedictionem: est, hoc nomine consequi benedictionem: octavum est, hoc nomen facere commu- octavum est, hoc nomen facere commu- nionem inter omnes uno patre genitos. nionem inter omnes uno patre genitos. Hæc autem plane inscripta inveniuntur, Hæc autem plane inscripta inveniuntur, et ratione demonstrantur, et ipsa re etiam et ratione demonstrantur, et ipsa re etiam a parum scientibus denotantur. a parum scientibus denotantur.

Cum enim nomen dicatur quasi nota- Cum enim nomen dicatur quasi nota- men, nisi cadat a significatione quam men, nisi cadat a significatione quam importat, oportet quod notando declaret importat, oportet quod notando declaret rem cui datur. Et ideo dicitur : Super- rem cui datur. Et ideo dicitur : Super- scribe eis quibus datur, ut in ipso nomi- scribe eis quibus datur, ut in ipso nomi- ne sicut in Scriptura legatur notitia eo- ne sicut in Scriptura legatur notitia eo- rum. Sic enim scribuntur in libro vitæ. rum. Sic enim scribuntur in libro vitæ. Malach. 111, 16: Scriptus est liber mo- Malach. 111, 16: Scriptus est liber mo- numenti. Apocal. 111, 12 : Scribam super numenti. Apocal. 111, 12 : Scribam super eum nomen Dei mei, et nomen civitatis eum nomen Dei mei, et nomen civitatis Dei mei, novæ Jerusalem. Et, ibidem, Dei mei, novæ Jerusalem. Et, ibidem, paulo ante, . 5: Non delebo nomen ejus paulo ante, . 5: Non delebo nomen ejus de Libro vitæ, hoc est, signaculum pro- de Libro vitæ, hoc est, signaculum pro- fundatum super nos, quo declaramur esse fundatum super nos, quo declaramur esse Dei. Propter quod nomen Domini fuit Dei. Propter quod nomen Domini fuit in lamina pendente in fronte Ponticis³. in lamina pendente in fronte Ponticis³. Apocal. VII, 3: Signemus servos Dei nostri Apocal. VII, 3: Signemus servos Dei nostri in frontibus eorum. Et, ibidem, y. 4 : in frontibus eorum. Et, ibidem, y. 4 : Audivi numerum signatorum centum Audivi numerum signatorum centum quadraginta quatuor millia signati, ex quadraginta quatuor millia signati, ex

2 Cf. ad Hebr. VII, 10 et x, 16. 2 Cf. ad Hebr. VII, 10 et x, 16.

3 Cf. Exod. XXVIII, 38 3 Cf. Exod. XXVIII, 38

260 260

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

omni tribu filiorum Israel. Sicut dicitur, omni tribu filiorum Israel. Sicut dicitur, Exod. xxxIII, 17: Invenisti gratiam co- Exod. xxxIII, 17: Invenisti gratiam co- ram me,et teipsum novi ex nomine. ram me,et teipsum novi ex nomine.

Declarans autem rem est super rem : Declarans autem rem est super rem : et ideo invocatur in eos quibus datur. et ideo invocatur in eos quibus datur. Semper enim eminet, et exaltat, et depri- Semper enim eminet, et exaltat, et depri- mi non potest: sed si deprimere aliquis mi non potest: sed si deprimere aliquis conetur, nomen deletur: et tunc dicitur conetur, nomen deletur: et tunc dicitur nomen eorum deleri de libro vitæ. Jerem. nomen eorum deleri de libro vitæ. Jerem. XIV, 9 Tu autem in nobis es, Domine, et XIV, 9 Tu autem in nobis es, Domine, et nomen tuum invocatum est super nos, ne nomen tuum invocatum est super nos, ne derelinquas nos. Et quando invocatur derelinquas nos. Et quando invocatur hoc nomen, in nos vocatur : et cum fortius hoc nomen, in nos vocatur : et cum fortius sit omnibus, tunc nos ad se trahit forti- sit omnibus, tunc nos ad se trahit forti- ter, et unit sibi. Psal. LXXXVIII, 16 et ter, et unit sibi. Psal. LXXXVIII, 16 et 17 In lumine vultus tui ambulabunt, 17 In lumine vultus tui ambulabunt, et in nomine tuo exsultabunt tota die. et in nomine tuo exsultabunt tota die. Psal. LXXIV, 2: Confitebimur tibi, Deus: Psal. LXXIV, 2: Confitebimur tibi, Deus: confitebimur, et invocabimus nomen confitebimur, et invocabimus nomen tuum. Psal, cxv, 13: Calicem salutaris tuum. Psal, cxv, 13: Calicem salutaris accipiam, et nomen Domini invocabo. accipiam, et nomen Domini invocabo. Hæc exaltatio notatur, Apocal. 1, 12, Hæc exaltatio notatur, Apocal. 1, 12, ubi dicitur Scribam super eum nomen. ubi dicitur Scribam super eum nomen.

Sic nomen supereminens, et non de- Sic nomen supereminens, et non de- pressum non potest imponi, sed dari : pressum non potest imponi, sed dari : sicut et omne nomen naturæ datur, et sicut et omne nomen naturæ datur, et non imponitur. Et hoc significatur, Su- non imponitur. Et hoc significatur, Su- pra, 1, 21, ubi dicitur: Vocabis nomen pra, 1, 21, ubi dicitur: Vocabis nomen ejus Jesum. Et Glossa dicit: Non impo- ejus Jesum. Et Glossa dicit: Non impo- nes. Unde, ad Philip. 11, 9, dicitur : Do- nes. Unde, ad Philip. 11, 9, dicitur : Do- navit illi nomen, quod est super omne navit illi nomen, quod est super omne nomen. Homo autem imponit nomina: nomen. Homo autem imponit nomina: Deus autem et natura dant ea. Isa. LVI, Deus autem et natura dant ea. Isa. LVI, 5 Nomen sempiteruum dabo eis, quod 5 Nomen sempiteruum dabo eis, quod non peribit. Act. IV, 12: Non aliud no- non peribit. Act. IV, 12: Non aliud no- men est sub cœlo datum hominibus, in men est sub cœlo datum hominibus, in quo oporteat nos salvos fieri: et hoc est quo oporteat nos salvos fieri: et hoc est gloriosum. Si enim falsa hominum opinio gloriosum. Si enim falsa hominum opinio imponeret, sæpius sine causa nominis imponeret, sæpius sine causa nominis nonem haberetur: nunc autem quando nonem haberetur: nunc autem quando datur, semper datur cum causa: et sic datur, semper datur cum causa: et sic numquam est vacuum nomen. Apocal. numquam est vacuum nomen. Apocal. III, 1 Nomen habes quod vivas, et mor- III, 1 Nomen habes quod vivas, et mor-

tuus es. tuus es.

Datum autem nomen bono et optimo Datum autem nomen bono et optimo semper est conjunctum causa enim no- semper est conjunctum causa enim no- minis est optimi collatio, quo nihil me- minis est optimi collatio, quo nihil me-

1 Cf. Eccli. xxXVI, 6. 1 Cf. Eccli. xxXVI, 6.

lius excogitari potest, et quod solum per lius excogitari potest, et quod solum per substantiam est bonum. Luc. xvi, 19: substantiam est bonum. Luc. xvi, 19: Nemo bonus nisi solus Deus. Hoc signi- Nemo bonus nisi solus Deus. Hoc signi- ficatur, Jacob. II, 7, ubi loquitur de in- ficatur, Jacob. II, 7, ubi loquitur de in- fandis et malignis divitibus, qui hoc no- fandis et malignis divitibus, qui hoc no- men persequuntur, dicens: Ipsi blasphe- men persequuntur, dicens: Ipsi blasphe- mant bonum nomen, quod invocatum est mant bonum nomen, quod invocatum est super vos. Isa. LVI, 5: Dabo eis nomen super vos. Isa. LVI, 5: Dabo eis nomen melius a filiis et filiabus. Eccli. XLI, 15: melius a filiis et filiabus. Eccli. XLI, 15: Curam habe de bono nomine. Isa. xxvi, 8: Curam habe de bono nomine. Isa. xxvi, 8: Nomen tuum, et memoriale tuum in desi- Nomen tuum, et memoriale tuum in desi- derio animæ : non enim in desiderio ani- derio animæ : non enim in desiderio ani- mæ est nisi bonum. Dicit enim Philoso- mæ est nisi bonum. Dicit enim Philoso- phus, quod « bonum est quod omnia op- phus, quod « bonum est quod omnia op- «<tant (alias, appetunt).» Unde, Ecclesia- «<tant (alias, appetunt).» Unde, Ecclesia- sticus, XLI, 15, postquam dixit: Cura sticus, XLI, 15, postquam dixit: Cura habe de bono nomine, addidit: Hoc enim habe de bono nomine, addidit: Hoc enim magis permanebit tibi quam mille the- magis permanebit tibi quam mille the- sauri pretiosi et magni. sauri pretiosi et magni.

Sic nomen bono conjunctum semper Sic nomen bono conjunctum semper novum est, et innovat. Isa. LXII, 2: Vo- novum est, et innovat. Isa. LXII, 2: Vo- cabitur tibi nomen novum, quod os Do- cabitur tibi nomen novum, quod os Do- mini nominabit: novum enim est, quod mini nominabit: novum enim est, quod principio est conjunctum, et vicinat ipsi. principio est conjunctum, et vicinat ipsi. Et hoc semper facit nomen istud. Apocal. Et hoc semper facit nomen istud. Apocal. 11, 17 Vincenti dabo manna abscondi- 11, 17 Vincenti dabo manna abscondi- tum, et dabo illi calculum candidum, et in tum, et dabo illi calculum candidum, et in calculo nomen novum scriptum, quod calculo nomen novum scriptum, quod nemo scit, nisi qui accipit. Manna est nemo scit, nisi qui accipit. Manna est dulcedo esse divini, quod datur per gra- dulcedo esse divini, quod datur per gra- tiam filiis: quia ille est panis filiorum. tiam filiis: quia ille est panis filiorum. Calculus autem candidus est solidum et Calculus autem candidus est solidum et candens æternæ veritatis, quæ cognitio- candens æternæ veritatis, quæ cognitio- ni imprimitur: et in hoc est nomen no- ni imprimitur: et in hoc est nomen no- vum datum, quod vetustatem, in qua vum datum, quod vetustatem, in qua nati fuimus, repellit. Apocal. III, 12: nati fuimus, repellit. Apocal. III, 12: Scribam super eum... nomen теит по- Scribam super eum... nomen теит по- vum. Hoc enim modo innovat in nobis vum. Hoc enim modo innovat in nobis sui nominis signa, et immutat mirabi- sui nominis signa, et immutat mirabi- lia'. Hoc modo Rex, qui sedet in thono, lia'. Hoc modo Rex, qui sedet in thono, dixit Ecce nova facio omnia 2. dixit Ecce nova facio omnia 2.

Hoc autem modo innovando distin- Hoc autem modo innovando distin- guit, et differre ab omnibus in vetustate guit, et differre ab omnibus in vetustate ambulantibus. Genes. xxxi, 28: Nequa- ambulantibus. Genes. xxxi, 28: Nequa- quam, inquit, Jacob appellabitur no- quam, inquit, Jacob appellabitur no- men tuum, sed Israel. Genes. xv, 5-15, men tuum, sed Israel. Genes. xv, 5-15, mutatur nomen Abram et Sarai, quando mutatur nomen Abram et Sarai, quando