72 72

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

« Qui cum audissent regem, abie- salvator ejus velut lampas est accensus ¹. « Qui cum audissent regem, abie- salvator ejus velut lampas est accensus ¹.

runt. » runt. »

Hæc est pars, in qua agitur de pueri Hæc est pars, in qua agitur de pueri inventione. inventione.

Et tanguntur quatuor, quorum pri- Et tanguntur quatuor, quorum pri- mum de recessu Magorum ab Herode. mum de recessu Magorum ab Herode. Secundum, de iterata stellæ apparitione. Secundum, de iterata stellæ apparitione. Tertium, de gaudio quod habuerunt ex Tertium, de gaudio quod habuerunt ex stellæ restitutione. Quartum, de pueri stellæ restitutione. Quartum, de pueri per stellæ stationem inventione. Et hæc per stellæ stationem inventione. Et hæc patent in littera. patent in littera.

« Qui cum audissent regem, abie- « Qui cum audissent regem, abie- runt. » runt. »

: :

Circa primum duo tanguntur audi- Circa primum duo tanguntur audi- tus videlicet Herodis, et recessus ab eo. tus videlicet Herodis, et recessus ab eo. Putabant enim Herodem ex devotione Putabant enim Herodem ex devotione puerum quærere: et ideo audierunt eum, puerum quærere: et ideo audierunt eum, proponentes sibi in animo omnia renun- proponentes sibi in animo omnia renun- tiare quæ injunxerat. Proverbior. xxvi, tiare quæ injunxerat. Proverbior. xxvi, 24 et 25 Labiis suis intelligitur ini- 24 et 25 Labiis suis intelligitur ini- micus, cum in corde tractaverit dolos. micus, cum in corde tractaverit dolos. Quando submiserit vocem suam, ne cre- Quando submiserit vocem suam, ne cre- dideris ei quoniam septem nequitiæ dideris ei quoniam septem nequitiæ sunt in corde illius. sunt in corde illius.

« Et ecce stella quam viderant in « Et ecce stella quam viderant in Oriente, antecedebat eos, usque dum Oriente, antecedebat eos, usque dum veniens staret supra, ubi erat puer. » veniens staret supra, ubi erat puer. »

Ecce secundum de iterata stellæ appa- Ecce secundum de iterata stellæ appa- ritione. ritione.

Et dicuntur tria, scilicet ejusdem quæ Et dicuntur tria, scilicet ejusdem quæ modo apparuit, ad eam quæ in Oriente ap- modo apparuit, ad eam quæ in Oriente ap- paruit, identitas. Quia si alia fuisset, con- paruit, identitas. Quia si alia fuisset, con- fusus esset animus eorum: utrum idem fusus esset animus eorum: utrum idem significasset, quod prior significavit. Et de- significasset, quod prior significavit. Et de- inde, dicitur stellæ præcessio in via. Tertio, inde, dicitur stellæ præcessio in via. Tertio, statio ejus supra locum ubi erat puer. statio ejus supra locum ubi erat puer.

Stellæ restitutio significabat hoc quod Stellæ restitutio significabat hoc quod dicit, Isa. LXII, 1, quod egressus fuerat dicit, Isa. LXII, 1, quod egressus fuerat ut splendor justus fidelis animæ, et ut splendor justus fidelis animæ, et

1 Isa LXII, 1 Propter Sion non tacebo: et pro- 1 Isa LXII, 1 Propter Sion non tacebo: et pro- pter Jerusalem non quiescam, donec egrediatur pter Jerusalem non quiescam, donec egrediatur ut splendor justus ejus, et salvator ejus ut lampas ut splendor justus ejus, et salvator ejus ut lampas accendatur. accendatur.

2 Epist. Judæ, y. 13, loquitur de quibusdam 2 Epist. Judæ, y. 13, loquitur de quibusdam

Præcessio significabat directionem viæ Præcessio significabat directionem viæ fidelium ad ipsum. Psal. v, 9: Domine, fidelium ad ipsum. Psal. v, 9: Domine, deduc me in justitiæ tua: propter inimi- deduc me in justitiæ tua: propter inimi- cos meos dirige in conspectu tuo viam cos meos dirige in conspectu tuo viam meam Psal. LXXXVIII, 16: Domine, meam Psal. LXXXVIII, 16: Domine, in lumine vultus tui ambulabunt. Isa. in lumine vultus tui ambulabunt. Isa. LX, 3 Ambulabunt gentes in lumine LX, 3 Ambulabunt gentes in lumine tuo, et reges in splendore ortus tui. tuo, et reges in splendore ortus tui.

Per stationem supra, ubi erat puer, Per stationem supra, ubi erat puer, significabat quietem sanctorum in lumi- significabat quietem sanctorum in lumi- ne Dei invento. Ad Coloss. I, 12: Gra- ne Dei invento. Ad Coloss. I, 12: Gra- tias agentes Deo Patri, qui dignos nos tias agentes Deo Patri, qui dignos nos fecit in partem sortis sanctorum in lu- fecit in partem sortis sanctorum in lu- mine. Psal. xxvi, 1: Dominus illumi- mine. Psal. xxvi, 1: Dominus illumi- natio mea et salus mea, quem timebo ? natio mea et salus mea, quem timebo ? Stetit enim, Stetit enim,

« Supra, ubi erat puer. >> « Supra, ubi erat puer. >>

Et hoc justum fuit, ut stella staret ad Et hoc justum fuit, ut stella staret ad solem, a quo accepit illuminationem. solem, a quo accepit illuminationem.

« Videntes autem stellam, gavisi « Videntes autem stellam, gavisi sunt gaudio magno valde. » sunt gaudio magno valde. »

Ecce tertium gaudium de restitutio- Ecce tertium gaudium de restitutio- ne stellæ. ne stellæ.

Et tangit duo, scilicet stellæ certam Et tangit duo, scilicet stellæ certam discretionem, et mirabilem de hoc ex- discretionem, et mirabilem de hoc ex- sultationem. sultationem.

Dicit ergo: Dicit ergo:

<< Videntes, » << Videntes, »

Hoc est, optime discernentes. Hoc est, optime discernentes.

<< Stellam. >> << Stellam. >>

Oportet enim examinare ea quæ appa- Oportet enim examinare ea quæ appa- rent: quia sicut dicitur in Epistola Judæ, rent: quia sicut dicitur in Epistola Judæ, . 13 Quædam sunt sidera errantia . 13 Quædam sunt sidera errantia quæ ducunt in errorem³, per hoc quod quæ ducunt in errorem³, per hoc quod

pravis hominibus, quos vocat nubes sine aqua, pravis hominibus, quos vocat nubes sine aqua, arbores autummales, fluctus feri maris, tandem, arbores autummales, fluctus feri maris, tandem, sidera errantia, quibus procella tenebrarum sidera errantia, quibus procella tenebrarum servata est in æternum servata est in æternum

10 10

11 11

IN EVANG. MATTHÆI, II-11. IN EVANG. MATTHÆI, II-11.

contra cursum coelestem movere dicun- contra cursum coelestem movere dicun- tur. II ad Corinth. xi, 14: Ipse Sata- tur. II ad Corinth. xi, 14: Ipse Sata- nas transfigurat se in Angelum lucis, nas transfigurat se in Angelum lucis, ut efficacius decipiat. Et, in Apocal. XII, ut efficacius decipiat. Et, in Apocal. XII,

4 Tertia pars stellarum trahitur non 4 Tertia pars stellarum trahitur non motu coeli, sed cauda draconis *. Et ideo, motu coeli, sed cauda draconis *. Et ideo, 1 Joan. iv, 1, dicitur: Nolite omni spiri- 1 Joan. iv, 1, dicitur: Nolite omni spiri- tui credere, sed probate spritus si ex Deo tui credere, sed probate spritus si ex Deo

sunt. sunt.

Et hoc est: Et hoc est:

« Videntes autem stellam. »> « Videntes autem stellam. »>

Sic igitur certissime discernentes eam. Sic igitur certissime discernentes eam.

« Gavisi sunt gaudio magno valde. » « Gavisi sunt gaudio magno valde. »

Quoniam de restitutione stellæ gaude- Quoniam de restitutione stellæ gaude-

bant. bant.

habebat secum. habebat secum.

tera. tera.

Primo ergo, Primo ergo,

73 73

Et hæc patent in lit- Et hæc patent in lit-

« Intrantes domum. » « Intrantes domum. »

Videtur autem non fuisse domus : quia Videtur autem non fuisse domus : quia Luc. 11, 7, dicitur esse diversorium : Luc. 11, 7, dicitur esse diversorium : quod fuit tectum inter duos parietes, ad quod fuit tectum inter duos parietes, ad divertendum potius quam ad habitan- divertendum potius quam ad habitan- dum. Potest dici quod illud diversorium dum. Potest dici quod illud diversorium vocatur hic domus: vel potest dici, quod vocatur hic domus: vel potest dici, quod primo propter multitudinem profiten- primo propter multitudinem profiten- tium in civitate non poterat habere do- tium in civitate non poterat habere do- mum, sed postea illis recedentibus, et mum, sed postea illis recedentibus, et Joseph manente propter curam puerperii Joseph manente propter curam puerperii invenit domum. Sed primum est magis invenit domum. Sed primum est magis consonum dictis Sanctorum. Et in hoc consonum dictis Sanctorum. Et in hoc commendatur fides Magorum : quod ni- commendatur fides Magorum : quod ni-

De directione per antecessionem gavisi hil exteriorum considerantes, eum quem De directione per antecessionem gavisi hil exteriorum considerantes, eum quem sunt, sunt,

« Gaudio magno valde. » « Gaudio magno valde. »

in diversorio et in stabulo invenerunt, in diversorio et in stabulo invenerunt, regem et Deum esse confessi sunt. Indi- regem et Deum esse confessi sunt. Indi- cium enim stellæ plus attenderunt, quam cium enim stellæ plus attenderunt, quam omnia quæ ad mundi pertinent ambitio- omnia quæ ad mundi pertinent ambitio- nem. II ad Corinth. v, 9: Propter vos nem. II ad Corinth. v, 9: Propter vos egenus factus est, cum esset dives, ut egenus factus est, cum esset dives, ut illius inopia vos divites essetis. illius inopia vos divites essetis.

« Invenerunt puerum. » « Invenerunt puerum. »

Aut de statione supra, ubi erat puer : Aut de statione supra, ubi erat puer : quia terminum significabat longi itineris quia terminum significabat longi itineris et fructum magni laboris. Valde autem et fructum magni laboris. Valde autem gaudebant de inventione. Psal. IV, 7: gaudebant de inventione. Psal. IV, 7: Signatum est super nos lumen vultus Signatum est super nos lumen vultus tui, Domine dedisti lætitiam in corde tui, Domine dedisti lætitiam in corde meo. Hi enim cum in lumine vultus Dei meo. Hi enim cum in lumine vultus Dei ambularent, in nomine suo exsultave- ambularent, in nomine suo exsultave- runt tota dié. Esther, x1, 11 : Lux et sol runt tota dié. Esther, x1, 11 : Lux et sol ortus est, et humiles exaltati sunt. ortus est, et humiles exaltati sunt. Cum luce enim stellæ, ortus est eis sol jestatem Dei (quæ intus latebat) agnove- Cum luce enim stellæ, ortus est eis sol jestatem Dei (quæ intus latebat) agnove- justitiæ, Christus Deus noster justitiæ, Christus Deus noster

<< Et intrantes domum, nvenerunt << Et intrantes domum, nvenerunt puerum cum Maria, matre ejus. » puerum cum Maria, matre ejus. »

Ecce quartum de pueri inventione. Ecce quartum de pueri inventione. Et dicit tria. Quorum primum est, Et dicit tria. Quorum primum est, quod certi de indicio stellæ domum in- quod certi de indicio stellæ domum in- traverunt. Secundum, quod puerum in- traverunt. Secundum, quod puerum in- venerunt. Tertium est societas, quam venerunt. Tertium est societas, quam

1 Apocal. XII, 4: Et cauda ejus, scilicet dra- 1 Apocal. XII, 4: Et cauda ejus, scilicet dra- conis, trahebat tertiam partem stellarum cæli. conis, trahebat tertiam partem stellarum cæli.

Non divina, sed puerilia prætenden- Non divina, sed puerilia prætenden- tem ut scirent vere esse humanatum tem ut scirent vere esse humanatum propter hominem. In stella quidem os- propter hominem. In stella quidem os- tendit se esse Deum et per hanc, ma- tendit se esse Deum et per hanc, ma-

runt. Sed in se, non nisi bonam pueri- runt. Sed in se, non nisi bonam pueri- tiam, puram et innocentiæ simplicitatem tiam, puram et innocentiæ simplicitatem prætendit. prætendit.

Et ideo, Et ideo,

<< Puerum. » << Puerum. »

Non ætate tantum, sed etiam actu, Sa- Non ætate tantum, sed etiam actu, Sa- doc, puer dicuntur invenisse. Iste est doc, puer dicuntur invenisse. Iste est Sadoc, puer egregiæ indolis, ut dicitur, Sadoc, puer egregiæ indolis, ut dicitur, I Paralip. x11, 28, et Isa. XLII, 1, secun-- I Paralip. x11, 28, et Isa. XLII, 1, secun--

2 Malach. IV, 2: Orietur vobis timentibus nomen 2 Malach. IV, 2: Orietur vobis timentibus nomen meum Sol justitiæ. meum Sol justitiæ.

74 74

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

dum litteram Septuaginta : « Ecce puer dum litteram Septuaginta : « Ecce puer meus electus, quem elegi: posui super meus electus, quem elegi: posui super eum spiritum meum ¹. » Puer vero a pu- eum spiritum meum ¹. » Puer vero a pu- ritate vocatur. ritate vocatur.

« Cum Maria, matre ejus. « Cum Maria, matre ejus.

" "

Nec fit mentio de Joseph, ne aliquid Nec fit mentio de Joseph, ne aliquid malæ suspicionis oriretur, ut quidam di- malæ suspicionis oriretur, ut quidam di- cunt. Sed hoc frivolum mihi videtur, cunt. Sed hoc frivolum mihi videtur, quia nihil talium in malam suspicionem quia nihil talium in malam suspicionem induxisset Magos. Unde ideo non fit men- induxisset Magos. Unde ideo non fit men- tio ejus, quia Magis ostendebatur divinitas tio ejus, quia Magis ostendebatur divinitas ejus, in qua nihil operis habebat Joseph: ejus, in qua nihil operis habebat Joseph: mater autem cum Deo in filio commu- mater autem cum Deo in filio commu- nicavit et ideo fit mentio ipsius. nicavit et ideo fit mentio ipsius.

Admiratione autem dignum est, quod Admiratione autem dignum est, quod non viderunt curiæ regalis frequentatio- non viderunt curiæ regalis frequentatio- nem (alias, frequentiam), et pro pa- nem (alias, frequentiam), et pro pa- latio diversorium pro throno, præse- latio diversorium pro throno, præse- pium pro purpura regali, fascias con- pium pro purpura regali, fascias con- scissas pro splendore et cultu regio, scissas pro splendore et cultu regio, stabulum. Et tamen hæc omnia in do- stabulum. Et tamen hæc omnia in do- mo Herodis videntes, ab ipso diverte- mo Herodis videntes, ab ipso diverte- runt et nihil horum apud puerum runt et nihil horum apud puerum invenientes, eum Regem mundi esse invenientes, eum Regem mundi esse confessi sunt. confessi sunt.

« Et procidentes adoraverunt eum. » « Et procidentes adoraverunt eum. »

Hæc est pars illa, in qua circa inven- Hæc est pars illa, in qua circa inven- tum fidei suæ devotionem habebant. tum fidei suæ devotionem habebant.

Et dicuntur duo adoratio videlicet, et Et dicuntur duo adoratio videlicet, et oblatio. oblatio.

runt quod visitasset Dominus filios Is- runt quod visitasset Dominus filios Is- rael, et quod respexisset afflictionem il- rael, et quod respexisset afflictionem il- lorum : et proni adoraverunt. Psal. lorum : et proni adoraverunt. Psal. CXXXI, 7 Adoravimus in loco, ubi stete- CXXXI, 7 Adoravimus in loco, ubi stete- runt pedes ejus. Et præcedit, v. 6 : Au- runt pedes ejus. Et præcedit, v. 6 : Au- divimus eam in Ephrata invenimus divimus eam in Ephrata invenimus eam in campis silvæ, scilicet in con- eam in campis silvæ, scilicet in con- denso mundi hujus. Introibimus in ta- denso mundi hujus. Introibimus in ta- bernaculum ejus, hoc est, in diverso- bernaculum ejus, hoc est, in diverso- rium et tunc adorabimus, etc. Isa. rium et tunc adorabimus, etc. Isa. XLV, 14 Te adorabunt, teque depreca- XLV, 14 Te adorabunt, teque depreca- buntur. buntur.

« Adoraverunt eum. » « Adoraverunt eum. »

Ecce oratio. Psal. xxvIII, 2: Adorate Ecce oratio. Psal. xxvIII, 2: Adorate Dominum in atrio sancto ejus. Genes. Dominum in atrio sancto ejus. Genes. XLIII, 28, secundum litteram Septuagin- XLIII, 28, secundum litteram Septuagin- ta « Cum inveneritis, adorate eum su- ta « Cum inveneritis, adorate eum su- per terram. per terram.

« Et apertis thesauris suis, obtule- « Et apertis thesauris suis, obtule- runt ei munera, aurum, thus et myr- runt ei munera, aurum, thus et myr- rham. » rham. »

Tangit oblationem. Et dicit tria, sci- Tangit oblationem. Et dicit tria, sci- licet munerum præparationem : mune- licet munerum præparationem : mune- rum oblationem et munerum specifi- rum oblationem et munerum specifi- cationem. cationem.

De præparatione dicit: De præparatione dicit:

«< «<

Apertis thesauris suis. » Apertis thesauris suis. »

Thesaurus dicitur theca auri. Et in Thesaurus dicitur theca auri. Et in

Adoratio in duobus consistit in pro- hoc significatur abundantia. Tob. tv, 9 : Adoratio in duobus consistit in pro- hoc significatur abundantia. Tob. tv, 9 : stratione, et oratione. stratione, et oratione.

Prostrationem notat, cum dicit : Prostrationem notat, cum dicit :

« Et procidentes. »> « Et procidentes. »>

Prostratio, toto corpore facta, recog- Prostratio, toto corpore facta, recog- nitionem significat, quod homo de se ni- nitionem significat, quod homo de se ni- hil est nisi pulvis et cinis. Resurrectio hil est nisi pulvis et cinis. Resurrectio autem significat, quod erigitur ex pul- autem significat, quod erigitur ex pul- vere manu Creatoris et plasmatoris, ut vere manu Creatoris et plasmatoris, ut dicit Damascenus. Exod. iv, 31 Audie- dicit Damascenus. Exod. iv, 31 Audie-

1 Vulgata habet, Isa. XLII, 1: Ecce servus 1 Vulgata habet, Isa. XLII, 1: Ecce servus meus, suscipiam eum : electus meus,... dedi spiri- meus, suscipiam eum : electus meus,... dedi spiri-

Si multum tibi fuerit, abundanter tri- Si multum tibi fuerit, abundanter tri- bue. Matth. xII, 35: Bonus homo de bo- bue. Matth. xII, 35: Bonus homo de bo- no thesauro, cordis scilicet sui, profert no thesauro, cordis scilicet sui, profert bonum. bonum.

« Obtulerunt ei munera. » « Obtulerunt ei munera. »

Genes. XLIII, 11: Deferte viro mune- Genes. XLIII, 11: Deferte viro mune- ru. Isa. xix, 21: Colent eum in hostiis ru. Isa. xix, 21: Colent eum in hostiis et in muneribus. Exod. xx111, 15: Non et in muneribus. Exod. xx111, 15: Non apparebis in conspectu meo vacuus. apparebis in conspectu meo vacuus.

tum meum super eum, judicium gentibus profe- tum meum super eum, judicium gentibus profe-

ret. ret.

IN EVANG. MATTHÆI, II-11,12. IN EVANG. MATTHÆI, II-11,12.

« Aurum, thus et myrrham. » « Aurum, thus et myrrham. »

Ecce munerum specificatio. Et tradunt Ecce munerum specificatio. Et tradunt communiter Sancti, quod specificatio communiter Sancti, quod specificatio munerum, professio est fidei Magorum. munerum, professio est fidei Magorum. Aurum enim obtulerunt in signum re- Aurum enim obtulerunt in signum re- galis dignitatis, quia fideles venerat con- galis dignitatis, quia fideles venerat con- gregare in regnum. Thus autem, in pro- gregare in regnum. Thus autem, in pro- fessionem deitatis, quia thus Deo incen- fessionem deitatis, quia thus Deo incen- ditur in signum cordis, per devotionem ditur in signum cordis, per devotionem ascendentis in Deum, et in signum redo- ascendentis in Deum, et in signum redo- lentiæ gratiæ bonitatis divinæ. Myrrham lentiæ gratiæ bonitatis divinæ. Myrrham autem, in professionem mortalitatis ab autem, in professionem mortalitatis ab omni corruptione putredinis conservatæ omni corruptione putredinis conservatæ et conservantis mortis. et conservantis mortis.

De primis duobus, Isa. Lx, 6: Omnes De primis duobus, Isa. Lx, 6: Omnes de Saba venient, aurum et thus defe- de Saba venient, aurum et thus defe- rentes, et laudem Domino annuntiantes. rentes, et laudem Domino annuntiantes. Unde et terra Persidis (unde isti vene- Unde et terra Persidis (unde isti vene- rant) Sabea a quodam fluvio Saba dicto, rant) Sabea a quodam fluvio Saba dicto,

vocata est. vocata est.

De myrrha, Cantic. v, 5: Manus meæ De myrrha, Cantic. v, 5: Manus meæ stillaverunt myrrham, et digiti mei ple- stillaverunt myrrham, et digiti mei ple- ni myrrha probatissima. ni myrrha probatissima.

De auro, Aggæi, II, 9: Meum est ar- De auro, Aggæi, II, 9: Meum est ar- gentum et meum est aurum. Apocal. 1, gentum et meum est aurum. Apocal. 1, 18: Suadeo tibi emere a me aurum igni- 18: Suadeo tibi emere a me aurum igni- tum probatum, ut locuples fias. Cantic. tum probatum, ut locuples fias. Cantic. v, 11 Caput ejus aurum optimum. v, 11 Caput ejus aurum optimum. Hæc notitia regalis est regni Christi. Hæc notitia regalis est regni Christi.

De thure dicitur, in Psal. cxL, 2: Diri- De thure dicitur, in Psal. cxL, 2: Diri- gatur oratio mea sicut incensum in con- gatur oratio mea sicut incensum in con- spectu tuo. Levit. 11, 1 et 2: Anima cum spectu tuo. Levit. 11, 1 et 2: Anima cum obtulerit oblationem sacrificii Domino, obtulerit oblationem sacrificii Domino, simila erit ejus oblatio: fundetque super simila erit ejus oblatio: fundetque super cam oleum, et ponet thus, ac deferet ad cam oleum, et ponet thus, ac deferet ad filios Aaron sacerdotes : quorum unus filios Aaron sacerdotes : quorum unus tollet pugillum plenum similæ et olei, tollet pugillum plenum similæ et olei, ac totum thus, et ponet memoriale super ac totum thus, et ponet memoriale super altare in odorem suavissimum Domino. altare in odorem suavissimum Domino.

De myrrha simul et thure. Cantic. 111, De myrrha simul et thure. Cantic. 111, 6 Ascendit per desertum sicut virgula 6 Ascendit per desertum sicut virgula fumi ex aromatibus myrrhæ, et thuris, fumi ex aromatibus myrrhæ, et thuris, et universi pulveris pigmentarii. Cantic. et universi pulveris pigmentarii. Cantic. IV, 6 Vadam ad montem myrrhæ, et IV, 6 Vadam ad montem myrrhæ, et ad collem thuris. Beatus Gregorius in ad collem thuris. Beatus Gregorius in quadam Homilia dicit, quod « aurum si- quadam Homilia dicit, quod « aurum si-

1 Cf. enarrationem in ŷ. 20 cap. 1, pag. 48. 1 Cf. enarrationem in ŷ. 20 cap. 1, pag. 48.

75 75

« gnificat regalem dignitatem, thus au- « gnificat regalem dignitatem, thus au- « tem pontificalem: quia, ad Hebr. 1x, « tem pontificalem: quia, ad Hebr. 1x, « 11, dicitur Pontifex futurorum bo- « 11, dicitur Pontifex futurorum bo- « norum, etc. : myrrha autem odora- « norum, etc. : myrrha autem odora- « mentum virtutum in vita. Psal. XLIV, « mentum virtutum in vita. Psal. XLIV, « 9 Myrrha, et gutta et casia a vesti- « 9 Myrrha, et gutta et casia a vesti- « mentis tuis, a domibus eburneis. Myr- « mentis tuis, a domibus eburneis. Myr- «rha enim, quæ marcescere non potest, «rha enim, quæ marcescere non potest, « significat virtutes sapientis, quæ non « significat virtutes sapientis, quæ non « marcescunt. Sapient. VI, 19 et seq. : « marcescunt. Sapient. VI, 19 et seq. : « Custoditio legum, consummatio incor- « Custoditio legum, consummatio incor- « ruptionis est: incorruptio autem facit « ruptionis est: incorruptio autem facit « esse proximum Deo. Concupiscentia « esse proximum Deo. Concupiscentia itaque sapientiæ deducit ad regnum itaque sapientiæ deducit ad regnum « perpetuum. » « perpetuum. »

« «

« Et responso accepto in somnis ne « Et responso accepto in somnis ne redirent ad Herodem, per aliam viam redirent ad Herodem, per aliam viam reversi sunt in regionem suam. » reversi sunt in regionem suam. »

Hic incipit pars illa, ubi excluditur do- Hic incipit pars illa, ubi excluditur do- lus Herodis. lus Herodis.

Et tanguntur duo præmunitio scili- Et tanguntur duo præmunitio scili- cet per oraculum divinum, et obedientia cet per oraculum divinum, et obedientia

eorum. eorum.

Præmunitio autem oraculi continet Præmunitio autem oraculi continet tria modum, tempus et oraculum. tria modum, tempus et oraculum.

Modus est, quia per modum respon- Modus est, quia per modum respon- sionis datum est. Non dubium quin sem- sionis datum est. Non dubium quin sem- per a Deo corde quærerent, ut viam eo- per a Deo corde quærerent, ut viam eo- rum in pace dirigeret: et huic desiderio rum in pace dirigeret: et huic desiderio respondet oraculum. Deuter. iv, 7 : Deus respondet oraculum. Deuter. iv, 7 : Deus noster adest cunctis obsecrationibus no- noster adest cunctis obsecrationibus no- stris. Simile est, Exod. xiv, 15, ubi non stris. Simile est, Exod. xiv, 15, ubi non ore, sed corde clamanti Moysi Dominus ore, sed corde clamanti Moysi Dominus respondet: Quid clamas ad me ? Psal. respondet: Quid clamas ad me ? Psal. XXXI, 8: In via hac qua gradieris, fir- XXXI, 8: In via hac qua gradieris, fir- mabo super te oculos meos, etc. mabo super te oculos meos, etc.

« In somnis. >> « In somnis. >>

Qui non est nisi aversio (alias, versio) Qui non est nisi aversio (alias, versio) spiritus et animæ a sensibus et strepitu spiritus et animæ a sensibus et strepitu exteriori ad interiorem cordis contem- exteriori ad interiorem cordis contem- plationem, sicut superius diximus ¹. Job, plationem, sicut superius diximus ¹. Job, III, 13 Nunc dormiens silerem, et somno III, 13 Nunc dormiens silerem, et somno

12 12

76 76

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD D. ALB. MAG. ORD. PRÆD

meo requiescerem. Psal. IV, 9: In pace meo requiescerem. Psal. IV, 9: In pace in idipsum dormiam, et requiescam. in idipsum dormiam, et requiescam.

« Ne redirent ad Herodem. >> « Ne redirent ad Herodem. >>

Ecce oraculum ostendit puer, quod Ecce oraculum ostendit puer, quod dicitur, Joan. 11, 24 et 25, quod non cre- dicitur, Joan. 11, 24 et 25, quod non cre- debat semetipsum Herodi, et non erat ei debat semetipsum Herodi, et non erat ei opus, ut quis ferret testimonium de ho- opus, ut quis ferret testimonium de ho- mine ipse enim novit quid esset in mine ipse enim novit quid esset in homine. Job, XII, 16: Ipse novit et de- homine. Job, XII, 16: Ipse novit et de- cipientem, et eum qui decipitur. Pro- cipientem, et eum qui decipitur. Pro- verb. xi, 9 Simulator ore decipit ami- verb. xi, 9 Simulator ore decipit ami- cum suum justi autem liberabuntur cum suum justi autem liberabuntur scientia. scientia.

« Per aliam viam. >> « Per aliam viam. >>

Ecce obedientia. Et dicuntur duo : Ecce obedientia. Et dicuntur duo : cautela videlicet, et salus redeun- cautela videlicet, et salus redeun- tium. tium.

Cautela quia non per Herodem, sed Cautela quia non per Herodem, sed per aliam viam. Proverb. xiv, 12: Est per aliam viam. Proverb. xiv, 12: Est via quæ videtur homini justa, novissi- via quæ videtur homini justa, novissi- ma autem ejus deducunt ad mortem. Et ma autem ejus deducunt ad mortem. Et attenditur horum Magorum fides et hu- attenditur horum Magorum fides et hu- militas. Turpe enim est honestis viris militas. Turpe enim est honestis viris benigne receptis, sine resalutatione quasi benigne receptis, sine resalutatione quasi fugitivos recedere. Et hanc turpitudinem fugitivos recedere. Et hanc turpitudinem elegerunt in se potius quam puerum elegerunt in se potius quam puerum proderent Herodi. Sapient. XVII, 2 : Fu- proderent Herodi. Sapient. XVII, 2 : Fu- gitivi perpetuæ providentiæ jacuerunt. gitivi perpetuæ providentiæ jacuerunt. Unde et Laban in simili facto arguit Ja- Unde et Laban in simili facto arguit Ja- cob, Genes. xxxi, 27: Cur ignorante cob, Genes. xxxi, 27: Cur ignorante me fugere voluisti, nec indicare mihi, ut me fugere voluisti, nec indicare mihi, ut prosequerer te cum gaudio, etc. prosequerer te cum gaudio, etc.

<< Reversi sunt in regionem suam. » << Reversi sunt in regionem suam. »

Ecce, quod salvi reversi sunt ad pro- Ecce, quod salvi reversi sunt ad pro- pria. Genes. xXVIII, 15: Ero custos tuus pria. Genes. xXVIII, 15: Ero custos tuus quocumque perrexeris, et reducam te in quocumque perrexeris, et reducam te in terram hanc. Tob. v, 21: Bene ambule- terram hanc. Tob. v, 21: Bene ambule- tis et sit Deus in itinere vestro, et An- tis et sit Deus in itinere vestro, et An- gelus ejus comitetur vobiscum. Psal. gelus ejus comitetur vobiscum. Psal.

1 Alludit ad hæc verba Joan. 11, 24 et 25: 1 Alludit ad hæc verba Joan. 11, 24 et 25: Jesus non credebat semetipsum eis, scilicet Ju- Jesus non credebat semetipsum eis, scilicet Ju- dæis, eo quod ipse nosset omnes, et quia opus ei dæis, eo quod ipse nosset omnes, et quia opus ei

CXX, 8 : Dominus custodiat introitum CXX, 8 : Dominus custodiat introitum tuum et exitum tuum, etc. tuum et exitum tuum, etc.

« Qui cum recessissent, ecce Ange- « Qui cum recessissent, ecce Ange- lus Domini apparuit in somnis Jo- lus Domini apparuit in somnis Jo- seph. » seph. »

Hic incipit secunda pars istius capitu- Hic incipit secunda pars istius capitu- li: in qua postquam innotuit puer, cave- li: in qua postquam innotuit puer, cave- tur ei a dolo Herodis. tur ei a dolo Herodis.

Et habet duas partes: in prima qua- Et habet duas partes: in prima qua- rum malitiæ Herodis puer Dei providen- rum malitiæ Herodis puer Dei providen- tia subducitur. In secunda, per apertam tia subducitur. In secunda, per apertam malitiam fraus Herodis detegitur, ibi, malitiam fraus Herodis detegitur, ibi, y. 16 Tunc Herodes videns quoniam y. 16 Tunc Herodes videns quoniam illusus, etc. » illusus, etc. »

in in

Prima harum habet tres partes Prima harum habet tres partes quarum prima ponitur revelatio facta de quarum prima ponitur revelatio facta de fuga in Ægyptum in secunda, obedien- fuga in Ægyptum in secunda, obedien- tia Joseph et in tertia, confirmatio facta tia Joseph et in tertia, confirmatio facta per prophetiam. Et hæ partes patent in per prophetiam. Et hæ partes patent in littera. littera.

Circa primam istarum tria dicuntur : Circa primam istarum tria dicuntur : tempus videlicet revelationis, dispositio tempus videlicet revelationis, dispositio revelantis et ejus cui fit revelatio, et revelantis et ejus cui fit revelatio, et revelatio ipsa. revelatio ipsa.

De tempore dicit : De tempore dicit :

« Qui cum recessissent. >> « Qui cum recessissent. >>

Hoc est, cum Magi jam recessissent. Hoc est, cum Magi jam recessissent. Non quidem statim, sed interpositis his Non quidem statim, sed interpositis his quæ Lucas, II, 22, dicit quadragesimo quæ Lucas, II, 22, dicit quadragesimo die accidisse, de Purificatione et Præ- die accidisse, de Purificatione et Præ- sentatione Salvatoris in templo, quia sentatione Salvatoris in templo, quia illa facta sunt ante fugam in Ægy- illa facta sunt ante fugam in Ægy- ptum. ptum.

« Ecce Angelus Domini. » « Ecce Angelus Domini. »

Ecce secundum. Et tangit duo: dispo- Ecce secundum. Et tangit duo: dispo- sitionem scilicet revelantis primo, et di- sitionem scilicet revelantis primo, et di- spositionem ejus cui fit revelatio se- spositionem ejus cui fit revelatio se-

cundo. cundo.

non erat ut quis testimonium perhiberet de homi- non erat ut quis testimonium perhiberet de homi- ne ipse enim sciebat quid esset in homine. ne ipse enim sciebat quid esset in homine.

13 13

IN EVANG. MATTHÆI, II-13. IN EVANG. MATTHÆI, II-13.

Revelantis dispositionem dicit per Revelantis dispositionem dicit per quatuor: quatuor:

Per evidentiam, ne dubitetur. Act. Per evidentiam, ne dubitetur. Act. x, 3 Is, scilicet Cornelius, vidit in visu x, 3 Is, scilicet Cornelius, vidit in visu manifeste... Angelum Dei introeuntem manifeste... Angelum Dei introeuntem ad se, et dicentem sibi. ad se, et dicentem sibi.

Per officium, quia Angelus est nomen Per officium, quia Angelus est nomen officii, ut Dei nuntium esse sciatur. Ma- officii, ut Dei nuntium esse sciatur. Ma- lach. I, 1 Ecce ego mitto Angelum, lach. I, 1 Ecce ego mitto Angelum,

etc. etc.

Per eum cujus est nuntius, ne Satanæ Per eum cujus est nuntius, ne Satanæ angelus esse credatur. angelus esse credatur.

77 77

virum cum Angelis habere familiarita- virum cum Angelis habere familiarita- tem, et ideo crebras ab eis habere reve- tem, et ideo crebras ab eis habere reve- lationes. Unde, Apocal. xx11, 90, dicit lationes. Unde, Apocal. xx11, 90, dicit Angelus : Conservus tuus sum, et fra- Angelus : Conservus tuus sum, et fra- trum tuorum prophetarum, etc. trum tuorum prophetarum, etc.

<< Dicens: Surge, et accipe puerum << Dicens: Surge, et accipe puerum et matrem ejus. » et matrem ejus. »

Ecce hic ponitur revelatio, et dicit Ecce hic ponitur revelatio, et dicit quatuor quorum primum est imperium quatuor quorum primum est imperium ut curam gerat de puero et matre. Se- ut curam gerat de puero et matre. Se-

Per modum apparitionis, quando di- cundum, de subductione pueri in Ægyp- Per modum apparitionis, quando di- cundum, de subductione pueri in Ægyp- cit: cit:

<< Apparuit. » << Apparuit. »

Ne humana visio esse credatur. Et de Ne humana visio esse credatur. Et de his dictum est superius 1. his dictum est superius 1.

Describit autem dispositionem ejus, Describit autem dispositionem ejus, cui facta est revelatio : cui facta est revelatio :

Per qualitatem sensuum, cum dicitur: Per qualitatem sensuum, cum dicitur:

<< In somnis. >> << In somnis. >>

Et per nomen, cum dicit: Et per nomen, cum dicit:

« «

Joseph. » Joseph. »

Aversus enim a sensibus, superioribus Aversus enim a sensibus, superioribus se inseruit luminibus Angelorum, sicut se inseruit luminibus Angelorum, sicut dicitur in Psal. cxxxvi, 11: Nox illu- dicitur in Psal. cxxxvi, 11: Nox illu- minatio mea in deliciis meis. Nox est minatio mea in deliciis meis. Nox est sensuum obscuritas. Mich. VII, 8: Cum sensuum obscuritas. Mich. VII, 8: Cum sedero in tenebris, Dominus lux mea est. sedero in tenebris, Dominus lux mea est. Et hoc est, quod dicitur, Exod. xix, 9: Et hoc est, quod dicitur, Exod. xix, 9: Jam nunc veniam ad te in caligine nu- Jam nunc veniam ad te in caligine nu- bis. Caliginem non habitat Dominus, sed bis. Caliginem non habitat Dominus, sed potius lucem inaccessibilem, sicut dici- potius lucem inaccessibilem, sicut dici- tur, I ad Timoth. VI, 16. Sed caligo est tur, I ad Timoth. VI, 16. Sed caligo est obscuritas sensuum omnium, luce spi- obscuritas sensuum omnium, luce spi- rituum et animæ festinante ad altissi- rituum et animæ festinante ad altissi- mam intellectus revelationem : ut tota mam intellectus revelationem : ut tota simul convoluta anima, certius et lucu- simul convoluta anima, certius et lucu- lentius percipiat ea quæ apparent. lentius percipiat ea quæ apparent.

De Joseph autem facit mentionem pro- De Joseph autem facit mentionem pro- pter sanctitatem: ut sciamus tam sanctum pter sanctitatem: ut sciamus tam sanctum

1 Cf. enarrationem iny. 20 cap. 1, pag. 47. 1 Cf. enarrationem iny. 20 cap. 1, pag. 47.

tum. Tertium, de mora in Ægypto. Et tum. Tertium, de mora in Ægypto. Et quartum est ratio istorum omnium. Et quartum est ratio istorum omnium. Et hæc per ordinem patent in littera. hæc per ordinem patent in littera.

Circa primum tria dicit: evigilatio- Circa primum tria dicit: evigilatio- nem scilicet ad actum exteriorem, curæ nem scilicet ad actum exteriorem, curæ impositionem, et quibus cura est impen- impositionem, et quibus cura est impen- denda. denda.

De evigilatione ad actum exteriorem a De evigilatione ad actum exteriorem a somno contemplationis dicit: somno contemplationis dicit:

« Surge. » « Surge. »

Hoc est, sursum te age, exterius ma- Hoc est, sursum te age, exterius ma- gna operare. Daniel. Iv, 10: Vigil, et gna operare. Daniel. Iv, 10: Vigil, et sanctus de coelo descendit, circa quem est sanctus de coelo descendit, circa quem est vigilandum Proverb. VII, 34: Beatus vigilandum Proverb. VII, 34: Beatus homo qui audit me, et qui vigilat ad fo- homo qui audit me, et qui vigilat ad fo- res meas quotidie, et observat ad postes res meas quotidie, et observat ad postes ostii mei. II ad Timoth. IV, 5: Tu vero ostii mei. II ad Timoth. IV, 5: Tu vero vigila, in omnibus labora, opus fac vigila, in omnibus labora, opus fac Evangelistæ, ministerium tuum imple. Evangelistæ, ministerium tuum imple. Sobrius esto. Sobrius esto.

«< «<

Accipe puerum et matrem. » Accipe puerum et matrem. »

Hoc est, curam impende: quia jam- Hoc est, curam impende: quia jam- dudum acceperat in habitationem. Et di- dudum acceperat in habitationem. Et di- cit «puerum »primo, quia dignitatem cit «puerum »primo, quia dignitatem habet per se, et prior debet esse in cura, habet per se, et prior debet esse in cura, et postea matrem : quia dignitas in et postea matrem : quia dignitas in (alias, et) cura matris est propter pue- (alias, et) cura matris est propter pue- rum. Nec fit mentio quod dicatur, con- rum. Nec fit mentio quod dicatur, con- jugem tuam, quia jam inductus fuit quod jugem tuam, quia jam inductus fuit quod voluit dimittere eam. Et ideo quod ma- voluit dimittere eam. Et ideo quod ma-

78 78

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

gis attendit Joseph quam conjugium, gis attendit Joseph quam conjugium, hoc fuit, quod fuit mater pueri. Et ideo hoc fuit, quod fuit mater pueri. Et ideo etiam non dicitur, puerum tuum, quia etiam non dicitur, puerum tuum, quia sibi, ut patri, puer ille non est natus, sibi, ut patri, puer ille non est natus, sicut Zachariæ ut patri, natus est Joan- sicut Zachariæ ut patri, natus est Joan- nes, Luc. 1, 13: Pariet tibi filium, et nes, Luc. 1, 13: Pariet tibi filium, et vocabis nomen ejus Joannem. Si autem vocabis nomen ejus Joannem. Si autem mentio fieret de conjugio, apud minus mentio fieret de conjugio, apud minus peritos videretur aliquid habere in puero. peritos videretur aliquid habere in puero. Nunc autem tamquam procuratori Do- Nunc autem tamquam procuratori Do- mini sui et dominæ suæ dicitur: « Ac- mini sui et dominæ suæ dicitur: « Ac- cipe puerum et matrem ejus. » Ad Galat. cipe puerum et matrem ejus. » Ad Galat. IV, 2 Sub tutoribus et actoribus est us- IV, 2 Sub tutoribus et actoribus est us- que ad tempus præfinitum a patre. que ad tempus præfinitum a patre.

Sic ergo dictum sit de cura et de puero Sic ergo dictum sit de cura et de puero et matre, quibus cura impenditur. et matre, quibus cura impenditur.

« Et fuge in Ægyptum et esto ibi « Et fuge in Ægyptum et esto ibi usque dum dicam tibi. » usque dum dicam tibi. »

Hic tangit subductionem pueri in Hic tangit subductionem pueri in Ægyptum. Ægyptum.

Et dicit duo fugam, et locum quo Et dicit duo fugam, et locum quo fugiendum est. fugiendum est. Dicit igitur: Dicit igitur:

« Fuge. « Fuge.

>> >>

Et mirabile videtur, qualiter dicit de- Et mirabile videtur, qualiter dicit de- bere fugere eum, qui de Spiritu sancto bere fugere eum, qui de Spiritu sancto natus est, qui Deus est, qui Salvator et natus est, qui Deus est, qui Salvator et præsidium est omnium et refugium. præsidium est omnium et refugium. Proverb. xvi, 10 Turris fortissima, Proverb. xvi, 10 Turris fortissima, nomen Domini: ad ipsum currit justus, nomen Domini: ad ipsum currit justus, et exaltabitur. et exaltabitur.

Si dicas, quod humana voluit osten- Si dicas, quod humana voluit osten- dere. Contra, Luc. IV, 29 et 30, ubi dere. Contra, Luc. IV, 29 et 30, ubi etiam humana ostendit in hoc quod per- etiam humana ostendit in hoc quod per- misit se duci ad præcipitium montis, misit se duci ad præcipitium montis, et tamen postea transiens per medium et tamen postea transiens per medium eorum ibat invisibilis. Et ita videtur eorum ibat invisibilis. Et ita videtur hic debuisse facere: quia si inventus hic debuisse facere: quia si inventus fuisset ab Herode, omnibus fuisset par- fuisset ab Herode, omnibus fuisset par- citum infantibus et tamen sicut vellet, citum infantibus et tamen sicut vellet, posset se subducere, ne occideretur. Ad posset se subducere, ne occideretur. Ad hoc dicunt tam Chrysostomus, quam hoc dicunt tam Chrysostomus, quam alii Sancti, quod « dispensativa est fuga alii Sancti, quod « dispensativa est fuga «ista, ne divinitatem ante tempus os- «ista, ne divinitatem ante tempus os- « tenderet et sic humanitas phantastica « tenderet et sic humanitas phantastica

« et non vera putaretur, sicut Manes « et non vera putaretur, sicut Manes « hæreticus dicebat: et ut suos, quando « hæreticus dicebat: et ut suos, quando « soli quæruntur ad mortem, fugere « soli quæruntur ad mortem, fugere « doceat per exemplum, Matth. x, 23: « doceat per exemplum, Matth. x, 23: « Cum autem persequentur vos in civi- « Cum autem persequentur vos in civi- «tate ista, fugite in aliam. » «tate ista, fugite in aliam. »

Ad hoc, quod objicitur de Luca, quod Ad hoc, quod objicitur de Luca, quod transiens per medium illorum ibat, Di- transiens per medium illorum ibat, Di- cendum, quod hoc fuit tempore prædi- cendum, quod hoc fuit tempore prædi- cationis, quando sermo confirmandus cationis, quando sermo confirmandus erat per miracula: nunc autem fuit erat per miracula: nunc autem fuit tempus, quando nuper humanitatem tempus, quando nuper humanitatem assumpserat, cujus veritas erat compro- assumpserat, cujus veritas erat compro- banda per infirmitates humanas. Ad banda per infirmitates humanas. Ad Hebr. 11, 17 Debuit per omnia fratri- Hebr. 11, 17 Debuit per omnia fratri- bus similari, ut misericors fieret. bus similari, ut misericors fieret.

« In Ægyptum. » « In Ægyptum. »

Ecce quo fugiendum. Ecce quo fugiendum.

Et sunt duæ causæ assignandæ, quare Et sunt duæ causæ assignandæ, quare potius in Ægyptum dicit fugiendum, potius in Ægyptum dicit fugiendum, quam in aliam terram : quarum una est, quam in aliam terram : quarum una est, quia ibi magis vigebat idololatria, quam quia ibi magis vigebat idololatria, quam ipse destruere venerat. Isa. xix, 1: Ecce ipse destruere venerat. Isa. xix, 1: Ecce Dominus ascendet super nubem levem, et Dominus ascendet super nubem levem, et ingredietur Æggptum, et commovebun- ingredietur Æggptum, et commovebun- tur simulacra Ægypti. Unde dicitur, tur simulacra Ægypti. Unde dicitur, quod in ingressu in Ægyptum non fuit quod in ingressu in Ægyptum non fuit templum, in quo non corrueret idolum: templum, in quo non corrueret idolum: sicut in egressu filiorum Israel non fuit sicut in egressu filiorum Israel non fuit domus, in qua non jaceret primogenitus domus, in qua non jaceret primogenitus mortuus. Nubes autem levis est caro non mortuus. Nubes autem levis est caro non onerata peccatis, solo cœlesti calore for- onerata peccatis, solo cœlesti calore for- mata, sicut nubes. Habacuc, 111, 13: mata, sicut nubes. Habacuc, 111, 13: Percussisti caput de domo impii, etc. Percussisti caput de domo impii, etc.

Secunda causa est, quia multis plagis Secunda causa est, quia multis plagis plagaverat Ægyptum ingreditur ergo, plagaverat Ægyptum ingreditur ergo, ut tot plagas una suæ præsentiæ visita- ut tot plagas una suæ præsentiæ visita- tione sanaret. Isa. xix, 22: Percutiet tione sanaret. Isa. xix, 22: Percutiet Dominus Ægyptum plaga, et sanabit Dominus Ægyptum plaga, et sanabit eam et revertentur ad Dominum, et eam et revertentur ad Dominum, et placabitur eis, et sanabit eos. Unde dici- placabitur eis, et sanabit eos. Unde dici- tur, quod Ægyptii ædificaverunt altare tur, quod Ægyptii ædificaverunt altare Deo qui prostravit idola, et sanavit eos Deo qui prostravit idola, et sanavit eos a plagis. Isa. XIX, 19: In die illa erit a plagis. Isa. XIX, 19: In die illa erit altare Domini in medio terræ Ægypti, altare Domini in medio terræ Ægypti, et titulus Domini juxta terminum ejus. et titulus Domini juxta terminum ejus. Dicitur etiam, quod habitavit Dominus Dicitur etiam, quod habitavit Dominus

IN EVANG. MATTHÆI, II-13. IN EVANG. MATTHÆI, II-13.

in civitate Ægypti, quæ Heliopolis, hoc in civitate Ægypti, quæ Heliopolis, hoc est, civitas solis vocabatur. Isa. xix, 18: est, civitas solis vocabatur. Isa. xix, 18: In die illa erunt quinque civitates in In die illa erunt quinque civitates in terra Egypti, loquentes lingua Cha- terra Egypti, loquentes lingua Cha- naan, et jurantes per Dominum exerci- naan, et jurantes per Dominum exerci- tuum. Civitas solis vocabitur una. Et in tuum. Civitas solis vocabitur una. Et in hac eadem civitate vidit beatus Dionysius hac eadem civitate vidit beatus Dionysius et Apollophanes eclypsim solis in die et Apollophanes eclypsim solis in die passionis dominicæ 1. passionis dominicæ 1.

« Et esto ibi, etc. » « Et esto ibi, etc. »

Hic tangitur mora Domini in Ægypto. Hic tangitur mora Domini in Ægypto. Nec tangitur determinatum tempus se- Nec tangitur determinatum tempus se- cundum propriam temporis quantitatem, cundum propriam temporis quantitatem, sed indeterminate præcipitur, quod ma- sed indeterminate præcipitur, quod ma- neat usquequo redire præcipiat. Nec neat usquequo redire præcipiat. Nec hujus causa est quod Angelus nesciat hujus causa est quod Angelus nesciat quamdiu morari in Ægypto debeat, sed quamdiu morari in Ægypto debeat, sed ideo est, quia jam Joseph devotum et ideo est, quia jam Joseph devotum et paratum ad omnia fecerat. Et ideo quan- paratum ad omnia fecerat. Et ideo quan- tumcumque temporis in exsilio et in tumcumque temporis in exsilio et in labore esse debeat, jucundum sit ei et labore esse debeat, jucundum sit ei et devotum et videantur ei dies pauci, devotum et videantur ei dies pauci, præ amoris magnitudine. Nec quærit ab præ amoris magnitudine. Nec quærit ab Angelo quamdiu quia paratus est in Angelo quamdiu quia paratus est in omne tempus omnem puero et matri sol- omne tempus omnem puero et matri sol- licitudinem impendere. licitudinem impendere. Et hoc est: Et hoc est:

«< «<

Usque dum dicam tibi. » Usque dum dicam tibi. »

Psal. LXXXIX, 4 : Mille anni ante ocu- Psal. LXXXIX, 4 : Mille anni ante ocu- los tuos tamquam dies hesterna quæ los tuos tamquam dies hesterna quæ præteriit. Non enim causatur pondus præteriit. Non enim causatur pondus diei et æstus, qui totum obsequium vix diei et æstus, qui totum obsequium vix unius horæ esse reputat 3. Sapient. unius horæ esse reputat 3. Sapient. VIII, 9 Proposui hanc adducere mihi VIII, 9 Proposui hanc adducere mihi ad convivendum, sciens quoniam mecum ad convivendum, sciens quoniam mecum communicabit de bonis, scilicet suis, et communicabit de bonis, scilicet suis, et erit allocutio cogitationis et tædii mei. erit allocutio cogitationis et tædii mei.

« Futurum enim est ut Herodes quæ- « Futurum enim est ut Herodes quæ- rat puerum ad perdendum eum. » rat puerum ad perdendum eum. »

Hic assignat fugæ inductæ rationem. Hic assignat fugæ inductæ rationem.

1 Cf. Commentarios in opera B. Dionysii 1 Cf. Commentarios in opera B. Dionysii Areopagitæ, tomo XIV hujusce novæ editionis Areopagitæ, tomo XIV hujusce novæ editionis

79 79

Et tangit tria: quorum primum dicit Et tangit tria: quorum primum dicit præscientiam secundum, Herodis frau- præscientiam secundum, Herodis frau- dulentiam tertium autem, malitiam. dulentiam tertium autem, malitiam. Providentia tangitur per hoc quod Providentia tangitur per hoc quod dicitur, quod dicitur, quod

« Futurum est. »> « Futurum est. »>

Et objicitur, quod si futurum est, de Et objicitur, quod si futurum est, de necessitate eveniet et sic providentia necessitate eveniet et sic providentia rebus imponit necessitatem. Ad hoc rebus imponit necessitatem. Ad hoc dicendum est secundum supra dicta, dicendum est secundum supra dicta, quod hæc prædictio non est nisi signum quod hæc prædictio non est nisi signum futuri, et non causa. Et si dicas, quod futuri, et non causa. Et si dicas, quod non ex dicto, sed ex providentia arguitur non ex dicto, sed ex providentia arguitur necessitas futuri, Dico, quod providentia necessitas futuri, Dico, quod providentia de inquisitione futura, est sicut causa de inquisitione futura, est sicut causa prima, quæ non tollit causalitatem a prima, quæ non tollit causalitatem a causa proxima. Et quia illa est voluntas causa proxima. Et quia illa est voluntas Herodis ideo non sequitur, quod sit Herodis ideo non sequitur, quod sit futurum ex necessitate, sed ex volun- futurum ex necessitate, sed ex volun- tate : quia necessitas, et possibilitas tate : quia necessitas, et possibilitas attribuuntur rebus ex causis proximis, attribuuntur rebus ex causis proximis, et non ex primis: quia primo primæ et non ex primis: quia primo primæ causæ non sunt in rebus, nec aliquid causæ non sunt in rebus, nec aliquid ponunt in eis, licet aliquem ponunt ordi- ponunt in eis, licet aliquem ponunt ordi- nem respectu rerum futurarum. Si au- nem respectu rerum futurarum. Si au- tem dicas, quod ille ordo est necessarius, tem dicas, quod ille ordo est necessarius, et sic redit idem quod prius, Dico, et sic redit idem quod prius, Dico, quod ille ordo est voluntarius, non ne- quod ille ordo est voluntarius, non ne- cessarius: quia Deus nulli subjicitur cessarius: quia Deus nulli subjicitur necessitati. Scilicet voluntas illa ordina- necessitati. Scilicet voluntas illa ordina- ta per providentiam est immobilis, sed ta per providentiam est immobilis, sed illa immobilitas est suppositionis, et non illa immobilitas est suppositionis, et non necessitatis. Isa. XLIV, 8: Ex tunc audire necessitatis. Isa. XLIV, 8: Ex tunc audire te feci, et annuntiavi. Joan. xvi, 13: te feci, et annuntiavi. Joan. xvi, 13: Quæ ventura sunt annuntiabit vobis. Quæ ventura sunt annuntiabit vobis.

« Ut Herodes quærat puerum. » « Ut Herodes quærat puerum. »

Ecce Fraudulentia. Ecce Fraudulentia. Sed quare dicit, Sed quare dicit,

«< Quærat, »> «< Quærat, »>

Et non quæsiturus sit puerum, ex quo Et non quæsiturus sit puerum, ex quo

pag. 1019. pag. 1019.

Cf. Matth. xx, Cf. Matth. xx,

12. 12.

14 14

80 80

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

est futurum? RESPONSIO. Herodes quæ- est futurum? RESPONSIO. Herodes quæ- sivit a Magis, et adhuc corde tractat sivit a Magis, et adhuc corde tractat inquisitionem sed futura est inqui- inquisitionem sed futura est inqui- sitio illa sola, quæ fuit per necem pue- sitio illa sola, quæ fuit per necem pue- rorum. Ut ergo notet et præsentiam et rorum. Ut ergo notet et præsentiam et futuritionem, dicit futurum esse, ut quæ- futuritionem, dicit futurum esse, ut quæ- rat puerum. E contra dicitur, Sapient. rat puerum. E contra dicitur, Sapient. x, 11 et 12 In fraude circumvenien- x, 11 et 12 In fraude circumvenien- tium illum affuit illi, et honestum tium illum affuit illi, et honestum fecit illum. Custodivit illum ab ini- fecit illum. Custodivit illum ab ini- micis, et a seductoribus tutavit il- micis, et a seductoribus tutavit il- lum. lum.

« Ad perdendum eum. » « Ad perdendum eum. »

Ecce malitia Herodis. Isa. x, 7 : Ad Ecce malitia Herodis. Isa. x, 7 : Ad conterendum erit cor ejus, et ad inter- conterendum erit cor ejus, et ad inter- necionem gentium non paucarum. necionem gentium non paucarum. Exod. xv, 9: Evaginabo gladium meum, Exod. xv, 9: Evaginabo gladium meum, interficiet eos manus mea. interficiet eos manus mea.

« Qui consurgens, accepit puerum « Qui consurgens, accepit puerum et matrem ejus nocte, et secessit in et matrem ejus nocte, et secessit in Ægyptum. » Ægyptum. »

Hic incipit pars illa, quæ est de obe- Hic incipit pars illa, quæ est de obe- dientia Joseph. dientia Joseph.

Et dicuntur quinque. Primum est obe- Et dicuntur quinque. Primum est obe- dientiæ celeritas. Secundum est cura dientiæ celeritas. Secundum est cura pueri et matris imperata per Angelum. pueri et matris imperata per Angelum. Tertium, tempus fugæ ex qualitate aeris. Tertium, tempus fugæ ex qualitate aeris. Quartum, fuga. Quintum, mora. Et hæc Quartum, fuga. Quintum, mora. Et hæc omnia patent in serie litteræ. omnia patent in serie litteræ. De primo dicit : De primo dicit :

« Qui consurgens. » « Qui consurgens. »

Hoc est, simul corpore et mente sur- Hoc est, simul corpore et mente sur- gens, tota velocitate et devotione. Pro- gens, tota velocitate et devotione. Pro- verb. xxi, 29: Vidisti virum velocem in verb. xxi, 29: Vidisti virum velocem in opere suo ? coram regibus stabit. Pro- opere suo ? coram regibus stabit. Pro- verb. VI, 3 et 4 Discurre, festina, verb. VI, 3 et 4 Discurre, festina, suscita amicum tuum: ne dederis som- suscita amicum tuum: ne dederis som- num oculis tuis. Psal. cxxxI, 4 et 5: Si num oculis tuis. Psal. cxxxI, 4 et 5: Si dedero somnum oculis meis, et palpebris dedero somnum oculis meis, et palpebris

* Cf. enarrationem in versiculum præceden- * Cf. enarrationem in versiculum præceden- tem. tem.

meis dormitationem et requiem tempo- meis dormitationem et requiem tempo- ribus meis, donec inveniam locum Do- ribus meis, donec inveniam locum Do- mino. mino.

« Accepit puerum et matrem ejus. » « Accepit puerum et matrem ejus. »

Expone sicut supra ¹. Genes. XLIII, 9: Expone sicut supra ¹. Genes. XLIII, 9: Ego suscipio puerum: de manu mea Ego suscipio puerum: de manu mea require illum. Nisi reduxero, et reddide- require illum. Nisi reduxero, et reddide- ro eum tibi, ero peccati reus in te omni ro eum tibi, ero peccati reus in te omni tempore. tempore.

<< Nocte. » << Nocte. »

Hoc non dixerat Angelus. Quare ergo Hoc non dixerat Angelus. Quare ergo fecit illud? RESPONSIO. Angelus dixerat fecit illud? RESPONSIO. Angelus dixerat implicite, quando dixit, quod fugeret: implicite, quando dixit, quod fugeret: quia de die fugiens latere non posset. quia de die fugiens latere non posset. Adhuc, significat noctem infidelitatis esse Adhuc, significat noctem infidelitatis esse in cordibus Judæorum, ablato ab eis in cordibus Judæorum, ablato ab eis vero lumine. Joan. 1, 5: Lux in tenebris vero lumine. Joan. 1, 5: Lux in tenebris lucet, et tenebræ eam non comprehende- lucet, et tenebræ eam non comprehende- runt. Ezechiel. XII, 12: Et dux qui est runt. Ezechiel. XII, 12: Et dux qui est in medio eorum, scilicet filiorum Israel, in medio eorum, scilicet filiorum Israel, in humeris portabitur, in caligine egre- in humeris portabitur, in caligine egre- dietur. dietur.

« Et secessit in Ægyptum. » « Et secessit in Ægyptum. »

Ecce quartum, fuga in Ægyptum. Et Ecce quartum, fuga in Ægyptum. Et hoc est supra expositum ². hoc est supra expositum ².

« Et erat ibi usque ad obitum Hero- « Et erat ibi usque ad obitum Hero- dis. » dis. »

: :

Hoc est quintum, de mora. Et videtur Hoc est quintum, de mora. Et videtur non convenire superioribus: quia dixe- non convenire superioribus: quia dixe- rat Angelus, quod maneret ibi usque rat Angelus, quod maneret ibi usque dum diceret ei hic autem non facit dum diceret ei hic autem non facit mentionem de hoc usque ad obitum He- mentionem de hoc usque ad obitum He- rodis. RESPONSIO. Idem est: quia Angeli rodis. RESPONSIO. Idem est: quia Angeli dictum et obitus Herodis in uno tempore dictum et obitus Herodis in uno tempore fuerunt, sicut in sequentibus patebit. fuerunt, sicut in sequentibus patebit. Dicitur autem, quod septem anni fluxe- Dicitur autem, quod septem anni fluxe- runt ab ingressu Domini in Ægyptum runt ab ingressu Domini in Ægyptum

2 Cf. Ibidem. 2 Cf. Ibidem.

13 13

IN EVANG. MATTHÆI, II-15, 16. IN EVANG. MATTHÆI, II-15, 16.

usque ad exitum de Ægypto. Et quid usque ad exitum de Ægypto. Et quid interim fecerit Dominus, vel quid passus interim fecerit Dominus, vel quid passus sit, ignoratur. I Machab. 11, 62 et 63: sit, ignoratur. I Machab. 11, 62 et 63: A verbis viri peccatoris ne timueritis, A verbis viri peccatoris ne timueritis, quia gloria ejus stercus et vermis est : quia gloria ejus stercus et vermis est : hodie extollitur, et cras non invenietur, hodie extollitur, et cras non invenietur, quia conversus est in terram suam. Psal. quia conversus est in terram suam. Psal. 4: Exibit spiritus ejus, et reverte- 4: Exibit spiritus ejus, et reverte- tur in terram suam in illa die peribunt tur in terram suam in illa die peribunt omnes cogitationes eorum. omnes cogitationes eorum.

CXLV, CXLV,

« Ut adimpleretur quod dictum est « Ut adimpleretur quod dictum est a Domino per Prophetam dicentem: a Domino per Prophetam dicentem: Ex Ægypto vocavi Filium meum. » Ex Ægypto vocavi Filium meum. »

Hæc est pars, in qua ponitur confir- Hæc est pars, in qua ponitur confir- matio præinductorum per Scripturam. matio præinductorum per Scripturam.

Dicuntur autem duo: modus imple- Dicuntur autem duo: modus imple- tionis, et Scriptura quæ impletur. tionis, et Scriptura quæ impletur.

« Ut. » « Ut. »

Conjunctio autem, quæ hic ponitur, Conjunctio autem, quæ hic ponitur, non dicit causam, sed potius terminatio- non dicit causam, sed potius terminatio- nem signi ad signatum infuturo, sicut nem signi ad signatum infuturo, sicut superius diximus ¹. superius diximus ¹.

« Adimpleretur. » « Adimpleretur. »

Impletur, quando verificatur: sed Impletur, quando verificatur: sed adimpletur, quando in gratia plus datur adimpletur, quando in gratia plus datur quam in Scriptura promittatur. Luc. vi, quam in Scriptura promittatur. Luc. vi, 38 Mensuram bonam, et confertam, et 38 Mensuram bonam, et confertam, et coagitatam, et supereffluentem dabunt coagitatam, et supereffluentem dabunt in sinum vestrum. in sinum vestrum.

« Quod dictum est a Domino. » « Quod dictum est a Domino. »

Cujus est prima auctoritas veritatis. Cujus est prima auctoritas veritatis. Exod. IV, 12 Ego ero in ore tuo. Isa. Exod. IV, 12 Ego ero in ore tuo. Isa. XXXIV, 16: Quod ex ore meo procedit, XXXIV, 16: Quod ex ore meo procedit, ille mandavit, et spiritus ejus ipse con- ille mandavit, et spiritus ejus ipse con- gregavit ea. gregavit ea.

1 Cf. supra enarrationem in ŷ. 22 cap. 1, 1 Cf. supra enarrationem in ŷ. 22 cap. 1, pag. 53. pag. 53.

2 Vulgata habet, Numer. xxXIV, 8: Deus 2 Vulgata habet, Numer. xxXIV, 8: Deus

XX XX

« Per Prophetam, « Per Prophetam, Osee, XI, 1. Osee, XI, 1.

« Dicentem: » « Dicentem: »

» »

81 81

Quia puer Israel, et dilexi eum : et Quia puer Israel, et dilexi eum : et

« Ex Ægypto vocavi filium meum. » « Ex Ægypto vocavi filium meum. »

Numer. xxiv, 8, per sensum, non Numer. xxiv, 8, per sensum, non per verba Dominus ex Ægypto vo- per verba Dominus ex Ægypto vo- cavit eum, cujus fortitudo similis est cavit eum, cujus fortitudo similis est sicut rhinocerotis *. sicut rhinocerotis *.

«Tunc Herodes, videns quoniam illu- «Tunc Herodes, videns quoniam illu- sus esset a Magis, iratus est valde. » sus esset a Magis, iratus est valde. »

Hic incipit pars illa, in qua apertam Hic incipit pars illa, in qua apertam malitiam Herodis prosequitur ad per- malitiam Herodis prosequitur ad per- dendum. dendum.

Habet autem tres paragraphos, quo- Habet autem tres paragraphos, quo- rum primus est de Herodis exacerba- rum primus est de Herodis exacerba- tione. Secundus, de puerorum interfe- tione. Secundus, de puerorum interfe- ctione. Tertius, de facti hujus per Scrip- ctione. Tertius, de facti hujus per Scrip- turam confirmatione. Quæ patent cuilibet turam confirmatione. Quæ patent cuilibet in serie litteræ. in serie litteræ.

Circa primum horum dicit tria: tem- Circa primum horum dicit tria: tem- pus historiæ, causam exacerbationis, et pus historiæ, causam exacerbationis, et ipsam exacerbationem. ipsam exacerbationem.

Tempus dicit quando dicit: Tempus dicit quando dicit:

<< Tunc. » << Tunc. »

Et attende, quod non fuit tempus im- Et attende, quod non fuit tempus im- mediatum sed potius primo cum Magi mediatum sed potius primo cum Magi non redirent ad eum, et nihil de fama non redirent ad eum, et nihil de fama pueri perciperet, putavit Magos visione pueri perciperet, putavit Magos visione fallaci esse deceptos, et ex verecundia fallaci esse deceptos, et ex verecundia non rediisse ad eum: et ideo tunc quie- non rediisse ad eum: et ideo tunc quie- vit ab inquisitione pueri, sed postea au- vit ab inquisitione pueri, sed postea au- diens famam (alias, per famam) de pro- diens famam (alias, per famam) de pro- phetia Simeonis et Annæ, et multa quæ phetia Simeonis et Annæ, et multa quæ dicebantur de puero, iterum incepit quæ- dicebantur de puero, iterum incepit quæ- rere. Negotiosus fuit diligenter investi- rere. Negotiosus fuit diligenter investi-

eduxit illum de Ægypto, cujus fortitudo similis eduxit illum de Ægypto, cujus fortitudo similis est rhinocerotis. est rhinocerotis.

6 6

16 16

82 82

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

gare, quia a filiis citatus fuit Romam ad gare, quia a filiis citatus fuit Romam ad Imperatorem, ab Alexandro scilicet et Imperatorem, ab Alexandro scilicet et Aristobulo (quibus in regem volebat præ- Aristobulo (quibus in regem volebat præ- ficere puerum ex ignobili conjuge suscep- ficere puerum ex ignobili conjuge suscep- tum, eis a regno abjectis) oportuit ire tum, eis a regno abjectis) oportuit ire Romam. Sed ibi cum filiis prævaluisset, Romam. Sed ibi cum filiis prævaluisset, et licentiam haberet instituere quem vel- et licentiam haberet instituere quem vel- let, eo quod excepisset contra filios, quod let, eo quod excepisset contra filios, quod volebant eum interficere, consilium quæ- volebant eum interficere, consilium quæ- sivit ab Imperatore, quid ageretur de sivit ab Imperatore, quid ageretur de fama pueri Jesu: non enim ausus fuit tan- fama pueri Jesu: non enim ausus fuit tan- tam stragem puerorum committere sine tam stragem puerorum committere sine auctoritate Imperatoris. Habens autem auctoritate Imperatoris. Habens autem licentiam, et rediens victor super filios, licentiam, et rediens victor super filios, fluxit annus a Nativitate Christi et tres fluxit annus a Nativitate Christi et tres dies, quarta die interfecit eos: secundum dies, quarta die interfecit eos: secundum quod etiam celebratur solemnitas eorum." quod etiam celebratur solemnitas eorum." Et ideo præponitur festum testis Christi, Et ideo præponitur festum testis Christi, qui actu et voluntate martyr, hoc est te- qui actu et voluntate martyr, hoc est te- stis est, hoc est, Stephani: et conjungitur stis est, hoc est, Stephani: et conjungitur illi festum Joannis, qui voluntate, non illi festum Joannis, qui voluntate, non actu martyr fuit: et tertio ponitur festum actu martyr fuit: et tertio ponitur festum puerorum, qui actu, non voluntate testes puerorum, qui actu, non voluntate testes sunt: quia præconium Christi non lo- sunt: quia præconium Christi non lo- quendo, sed moriendo confessi sunt. quendo, sed moriendo confessi sunt.

Gratia igitur illius totius temporis dicit: Gratia igitur illius totius temporis dicit:

« Tunc Herodes. » « Tunc Herodes. »

non illuserunt, sed potius profuerunt: non illuserunt, sed potius profuerunt: sed ipse hoc, quod non redierunt, illusio- sed ipse hoc, quod non redierunt, illusio- nem reputavit. Proverb. 111, 34: Ipse de- nem reputavit. Proverb. 111, 34: Ipse de- ludet illusores, et mansuetis dabit gra- ludet illusores, et mansuetis dabit gra- tiam. Isa. XXIX, 19 et 20: Addent mites tiam. Isa. XXIX, 19 et 20: Addent mites in Domino lætitiam, et pauperes homi- in Domino lætitiam, et pauperes homi- nes in sancto Israël exsultabunt: quo- nes in sancto Israël exsultabunt: quo- niam defecit qui prævalebat, consumma- niam defecit qui prævalebat, consumma- tus est illusor. Proverb. XIII, 1: Filius tus est illusor. Proverb. XIII, 1: Filius sapiens, doctrina patris : qui autem illu- sapiens, doctrina patris : qui autem illu- sor est, non audit cum arguitur. Proverb. sor est, non audit cum arguitur. Proverb. 1x, 12: Si sapiens fueris, tibimetipsi 1x, 12: Si sapiens fueris, tibimetipsi eris si autem illusor, solus portabis ma- eris si autem illusor, solus portabis ma- lum. Quia hic Herodes illusor fuit, ideo lum. Quia hic Herodes illusor fuit, ideo omne quod ad votum malitiæ suæ non omne quod ad votum malitiæ suæ non obtemperavit, illusionem reputavit. obtemperavit, illusionem reputavit. Deinde subjungit ipsam suam exacer- Deinde subjungit ipsam suam exacer- bationem, dicens: bationem, dicens:

« lratus est valde. » « lratus est valde. »

Similis est dæmoni Herodes, cujus ma- Similis est dæmoni Herodes, cujus ma- lum est furor irrationabilis, demens con- lum est furor irrationabilis, demens con- cupiscentia, phantasia proterva. Nam cupiscentia, phantasia proterva. Nam quia dementer terrenum regnum concu- quia dementer terrenum regnum concu- pivit, ideo coeli Rege nato, irrationabiliter pivit, ideo coeli Rege nato, irrationabiliter iratus fuit et contra ordinationem Dei, iratus fuit et contra ordinationem Dei, quam prophetia et stellæ indicio audierat, quam prophetia et stellæ indicio audierat, non ex ratione, sed ex phantasia frustra non ex ratione, sed ex phantasia frustra

: :

Et subjungit causam perturbationis, proterviebat. Genes. XLIX, 7 : Maledictus Et subjungit causam perturbationis, proterviebat. Genes. XLIX, 7 : Maledictus cum dicit : cum dicit :

« Videns quoniam illusus esset a Ma- « Videns quoniam illusus esset a Ma- gis. » gis. »

Quia rediens in Judæam multa fama Quia rediens in Judæam multa fama pueri venit ad eum. Unde etiam trans- pueri venit ad eum. Unde etiam trans- iens in via per Tharsum Ciliciæ invenit iens in via per Tharsum Ciliciæ invenit naves quæ asportaverant Magos in ter- naves quæ asportaverant Magos in ter- ram suam revertentes, et combussit eas ram suam revertentes, et combussit eas in ira furoris sui. Ut impleretur, quod in ira furoris sui. Ut impleretur, quod dixit Psalmus XLV11, 8: In spiritu vehe- dixit Psalmus XLV11, 8: In spiritu vehe- menti conteres naves Tharsis. menti conteres naves Tharsis. Attende autem, quod dicit: Attende autem, quod dicit:

<< Illusus. >> << Illusus. >>

Non enim bonorum virorum est alicui Non enim bonorum virorum est alicui illudere. Sed dicendum, quod Magi sibi illudere. Sed dicendum, quod Magi sibi