CAP. II MATTHÆI. CAP. II MATTHÆI.

tur, donec siccarentur aquæ super ter- tur, donec siccarentur aquæ super ter- ram. Et, I ad Corinth. xv1, 25: Oportet ram. Et, I ad Corinth. xv1, 25: Oportet illum regnare, donec ponat inimicos illum regnare, donec ponat inimicos suos sub pedibus ejus. Et, in Psal. cix, suos sub pedibus ejus. Et, in Psal. cix, 1 Sede a dextris meis, donec ponam 1 Sede a dextris meis, donec ponam inimicos tuos scabellum pedum tuorum : inimicos tuos scabellum pedum tuorum : Et sicut dicitur: Non loquebatur inimico Et sicut dicitur: Non loquebatur inimico suo, donec interfecit eum. suo, donec interfecit eum.

<< Filium suum primogenitum, << Filium suum primogenitum,

» »

Hoc est, principem omnium filiorum Hoc est, principem omnium filiorum Dei : quia primogenitum dicitur tribus Dei : quia primogenitum dicitur tribus

modis. modis.

Primo quidem modo dicitur inter mul- Primo quidem modo dicitur inter mul- tos secundo et deinceps genitos, ille qui tos secundo et deinceps genitos, ille qui primus est in generatione. Genes. XLIX, primus est in generatione. Genes. XLIX, 3 Ruben primogenitus meus, tu forti- 3 Ruben primogenitus meus, tu forti- tudo mea, et principium doloris mei, tudo mea, et principium doloris mei,

etc. etc.

2 2

Secundo modo dicitur primogenitum, Secundo modo dicitur primogenitum, quod aperit vulvam, sive sequatur se- quod aperit vulvam, sive sequatur se- cundo genitum, sive non. Exodi, x111, cundo genitum, sive non. Exodi, x111, Sanctifica mihi omne primogenitum, Sanctifica mihi omne primogenitum, quod aperit vulvam in filiis Israel, quod aperit vulvam in filiis Israel, tam de hominibus quam de jumentis. tam de hominibus quam de jumentis.

: :

57 57

Tertio modo dicitur primogenitum, Tertio modo dicitur primogenitum, hoc est, generatio præclarior et di- hoc est, generatio præclarior et di- gnior. Sapient. XVIII, 12: Uno mo- gnior. Sapient. XVIII, 12: Uno mo- mento quæ erat præclarior natio illo- mento quæ erat præclarior natio illo- rum exterminata est. Et hoc modo ac- rum exterminata est. Et hoc modo ac- cipitur hic. Ad Roman. VIII, 29 : Ut sit cipitur hic. Ad Roman. VIII, 29 : Ut sit ipse primogenitus in multis fratribus. ipse primogenitus in multis fratribus. Apocal. 1, 5 Primogenitus mortuo - Apocal. 1, 5 Primogenitus mortuo - rum, et princeps regum terræ. Sic enim rum, et princeps regum terræ. Sic enim natura genitus, est princeps eorum qui natura genitus, est princeps eorum qui per adoptionis spiritum nati sunt. Eccli. per adoptionis spiritum nati sunt. Eccli. XLIX, 17 Joseph, qui natus est homo XLIX, 17 Joseph, qui natus est homo princeps fratrum, firmamentum gentis, princeps fratrum, firmamentum gentis, rector fratrum, stabilimentum populi. rector fratrum, stabilimentum populi. Joseph accrescens significat Christum, Joseph accrescens significat Christum, qui proficiebat sapientia, et ætate, et qui proficiebat sapientia, et ætate, et gratia apud Deum et homines¹. gratia apud Deum et homines¹.

« Et vocavit nomen ejus Jesum. » « Et vocavit nomen ejus Jesum. »

Ecce impositio nominis ab effectu, qui Ecce impositio nominis ab effectu, qui superius inductus est. Jerem. XXIII, 6 : superius inductus est. Jerem. XXIII, 6 : In diebus illis salvabitur Juda, et Israel In diebus illis salvabitur Juda, et Israel habitabit confidenter. Psal. XLII, 8: habitabit confidenter. Psal. XLII, 8: Salvasti nos de affligentibus nos : et Salvasti nos de affligentibus nos : et odientes nos confudisti. odientes nos confudisti.

CAPUT II. CAPUT II.

Quomodo Magi cum muneribus ad Christum natum pervenerint: de Herodis in Quomodo Magi cum muneribus ad Christum natum pervenerint: de Herodis in infantes sævitia, et Christi in Ægyptum exsilio ipsiusque reditu in terram infantes sævitia, et Christi in Ægyptum exsilio ipsiusque reditu in terram Israel. Israel.

1. Cum ergo natus esset Jesus in 1. Cum ergo natus esset Jesus in Bethlehem Juda, in diebus He- Bethlehem Juda, in diebus He- rodis regis, ecce Magi ab Orien- rodis regis, ecce Magi ab Orien- te venerunt Jerosolymam 2, te venerunt Jerosolymam 2,

. .

2. Dicentes: Ubi est qui natus est 2. Dicentes: Ubi est qui natus est rex Judæorum? vidimus enim rex Judæorum? vidimus enim stellam ejus in Oriente, et ve- stellam ejus in Oriente, et ve- nimus adorare eum. nimus adorare eum.

3. Audiens autem Herodes rex, tur- 3. Audiens autem Herodes rex, tur-

1 Luc. 11, 52. 1 Luc. 11, 52.

batus est, et omnis Jerosolyma batus est, et omnis Jerosolyma cum illo. cum illo.

4. Et congregans omnes principes 4. Et congregans omnes principes sacerdotum et scribas populi, sacerdotum et scribas populi, sciscitabatur ab eis ubi Christus sciscitabatur ab eis ubi Christus nasceretur. nasceretur.

5. At illi dixerunt ei: In Bethlehem 5. At illi dixerunt ei: In Bethlehem Judæ sic enim scriptum est Judæ sic enim scriptum est per prophetam : per prophetam :

2 Luc. II, 7. 2 Luc. II, 7.

58 58

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

6. Et tu Bethlehem, terra Juda, ne- 6. Et tu Bethlehem, terra Juda, ne- quaquam minima es in princi- quaquam minima es in princi- pibus Juda ex te enim exiet pibus Juda ex te enim exiet dux, qui regat populum meum dux, qui regat populum meum Israel 1. Israel 1.

7. Tunc Herodes, clam vocatis Ma- 7. Tunc Herodes, clam vocatis Ma- gis, diligenter didicit ab eis tem- gis, diligenter didicit ab eis tem- pus stellæ quæ apparuit eis. pus stellæ quæ apparuit eis. 8. Et mittens illos in Bethlehem, di- 8. Et mittens illos in Bethlehem, di- xit Ite, et interrogate diligen- xit Ite, et interrogate diligen- ter de puero et cum invene- ter de puero et cum invene- ritis, renuntiate mihi, ut et ego ritis, renuntiate mihi, ut et ego veniens adorem eum. veniens adorem eum.

9. Qui cum audissent regem, abie- 9. Qui cum audissent regem, abie- runt. Et ecce stella quam vide- runt. Et ecce stella quam vide- rant Oriente, in antecedebat rant Oriente, in antecedebat eos, usque dum veniens staret eos, usque dum veniens staret supra, ubi erat puer. supra, ubi erat puer.

10. Videntes autem stellam gavisi 10. Videntes autem stellam gavisi sunt gaudio magno valde. sunt gaudio magno valde. 11. Et intrantes domum, invenerunt 11. Et intrantes domum, invenerunt

puerum cum Maria matre ejus, puerum cum Maria matre ejus, et procidentes adoraverunt eum : et procidentes adoraverunt eum : et apertis thesauris suis, obtule- et apertis thesauris suis, obtule- runt ei munera, aurum, thus et runt ei munera, aurum, thus et myrrham 2. myrrham 2.

12. Et responso accepto in somnis ne 12. Et responso accepto in somnis ne redirent ad Herodem, per aliam redirent ad Herodem, per aliam viam reversi sunt in regionem viam reversi sunt in regionem

suam. suam.

13. Qui cum recessissent, ecce ange- 13. Qui cum recessissent, ecce ange- lus Domini apparuit in somnis lus Domini apparuit in somnis Joseph, dicens: Surge, et acci- Joseph, dicens: Surge, et acci- pe puerum et matrem ejus, et pe puerum et matrem ejus, et fuge in Ægyptum et esto ibi fuge in Ægyptum et esto ibi usque dum dicam tibi. Futurum usque dum dicam tibi. Futurum est enim ut Herodes quærat est enim ut Herodes quærat puerum ad perdendum eum. puerum ad perdendum eum. 14. Qui consurgens, accepit puerum 14. Qui consurgens, accepit puerum et matrem ejus nocte, et secessit et matrem ejus nocte, et secessit in Ægyptum. in Ægyptum.

1 Mich. v, 2; Joan. VII, 42. 1 Mich. v, 2; Joan. VII, 42. 2 Psal. LXXI, 10. 2 Psal. LXXI, 10.

15. Et erat ibi usque ad obitum He- 15. Et erat ibi usque ad obitum He- rodis : ut adimpleretur quod rodis : ut adimpleretur quod dictum est a Domino per pro- dictum est a Domino per pro-

phetam dicentem: Ex Ægypto phetam dicentem: Ex Ægypto vocavi filium meum 3. vocavi filium meum 3.

16. Tunc Herodes, videns quoniam 16. Tunc Herodes, videns quoniam illusus esset a Magis, iratus est illusus esset a Magis, iratus est valde. Et mittens occidit omnes valde. Et mittens occidit omnes pueros qui erant in Bethlehem, pueros qui erant in Bethlehem, et in omnibus finibus ejus, a et in omnibus finibus ejus, a bimatu et infra, secundum tem- bimatu et infra, secundum tem- pus quod exquisierat a Ma- pus quod exquisierat a Ma- gis. gis.

17. Tunc adimpletum est quod di- 17. Tunc adimpletum est quod di- ctum est per Jeremiam prophe- ctum est per Jeremiam prophe- tam dicentem : tam dicentem :

18. Vox in Rama audita est, ploratus 18. Vox in Rama audita est, ploratus et ululatus multus: Rachel plo- et ululatus multus: Rachel plo- rans filios suos, et noluit con- rans filios suos, et noluit con- solari, quia non sunt *. solari, quia non sunt *.

20. 20.

19. Defuncto autem Herode, ecce an- 19. Defuncto autem Herode, ecce an- gelus Domini apparuit in som- gelus Domini apparuit in som- nis Joseph in Ægypto, nis Joseph in Ægypto, Dicens: Surge, et accipe puerum Dicens: Surge, et accipe puerum et matrem ejus, et vade in ter- et matrem ejus, et vade in ter- ram Israel defuncti sunt enim ram Israel defuncti sunt enim qui quærebant animam pueri. qui quærebant animam pueri. 21. Qui consurgens accepit puerum 21. Qui consurgens accepit puerum et matrem ejus, et venit in et matrem ejus, et venit in terram Israel. terram Israel. 22. Audiens autem quod Archelaus 22. Audiens autem quod Archelaus

regnaret in Judæa pro Hero- regnaret in Judæa pro Hero- de patre suo, timuit illo ire: et de patre suo, timuit illo ire: et admonitus in somnis, secessit admonitus in somnis, secessit in partes Galilææ. in partes Galilææ.

23. Et veniens habitavit in civitate 23. Et veniens habitavit in civitate

quæ vocatur Nazareth: ut adim- quæ vocatur Nazareth: ut adim- pleretur quod dictum est per pro- pleretur quod dictum est per pro- phetas Quoniam Nazaræus phetas Quoniam Nazaræus vocabitur. vocabitur.

* Osee, x1, * Osee, x1,

1. 1.

4 Jerem. xxx1, 15. 4 Jerem. xxx1, 15.

IN EVANG. MATTHÆI, CAP. II-1. IN EVANG. MATTHÆI, CAP. II-1.

59 59

De persona nascentis dicit: De persona nascentis dicit:

IN CAPUT II MATTHÆI IN CAPUT II MATTHÆI

ENARRATIO. ENARRATIO.

« Cum ergo natus esset Jesus in Beth- « Cum ergo natus esset Jesus in Beth- leem Juda in diebus Herodis regis. » leem Juda in diebus Herodis regis. »

« Cum ergo. » « Cum ergo. »

Sicut in præmissis dictum est. Sicut in præmissis dictum est.

« Natus esset Jesus. >> « Natus esset Jesus. >>

Prætermittitur autem apparitio pasto- Prætermittitur autem apparitio pasto- ribus facta, quam ponit Lucas 1 : eo quod ribus facta, quam ponit Lucas 1 : eo quod illa per figuram et faciem respicit vituli : illa per figuram et faciem respicit vituli :

Sacerdotum. Alia etiam causa est: quia Sacerdotum. Alia etiam causa est: quia in Judæa, nota Judæis Matthæus præter- in Judæa, nota Judæis Matthæus præter- iit, Judæis fidelibus scribens: quæ tamem iit, Judæis fidelibus scribens: quæ tamem ignota fidelibus fuerunt qui de genti- ignota fidelibus fuerunt qui de genti- bus crediderunt, ponit is qui gentibus bus crediderunt, ponit is qui gentibus scribit Lucas. scribit Lucas.

In isto secundo capitulo per totum agi- quia pastores figura sunt Prælatorum et In isto secundo capitulo per totum agi- quia pastores figura sunt Prælatorum et tur de Nati manifestatione. Et ideo tres in tur de Nati manifestatione. Et ideo tres in eo inducuntur historiæ. Quarum prima eo inducuntur historiæ. Quarum prima continet qualiter Natus tam primitiis continet qualiter Natus tam primitiis gentium, quam etiam principibus Judæo- gentium, quam etiam principibus Judæo- rum est manifestatus. Sed quia innote- rum est manifestatus. Sed quia innote- scens Herodi ad perdendum est quæsitus, scens Herodi ad perdendum est quæsitus, ideo secundo inducitur, qualiter malitiæ ideo secundo inducitur, qualiter malitiæ Herodis in Ægyptum translatus, et sub- Herodis in Ægyptum translatus, et sub- ductus. Et quia sicut ex origine salus est ductus. Et quia sicut ex origine salus est ex Judæis, ideo tertio inducitur historia, ex Judæis, ideo tertio inducitur historia, qualiter defuncto Herode ex Ægypto est qualiter defuncto Herode ex Ægypto est reductus. Et istæ historiæ patent in lit- reductus. Et istæ historiæ patent in lit- tera. tera.

In prima harum partium continentur In prima harum partium continentur quatuor. Primo, qualiter videlicet Natum quatuor. Primo, qualiter videlicet Natum inquisiverunt: secundo, qualiter invene- inquisiverunt: secundo, qualiter invene- runt, ibi, y. 9 : « Qui cum audissent re- runt, ibi, y. 9 : « Qui cum audissent re- gem. » Tertio, qualiter inventum adora- gem. » Tertio, qualiter inventum adora- verunt, ibi, in medio ỳ. 11 : « Et proci- verunt, ibi, in medio ỳ. 11 : « Et proci- dentes. » Et quarto, qualiter Herodis do- dentes. » Et quarto, qualiter Herodis do- los evacuaverunt, ibi, y. 12 : « Et respon- los evacuaverunt, ibi, y. 12 : « Et respon- so accepto in somnis ». so accepto in somnis ».

In prima harum duo dicuntur, scilicet In prima harum duo dicuntur, scilicet qualiter indicio stellæ venerunt in Ju- qualiter indicio stellæ venerunt in Ju- dæam et qualiter in Judæa quæsiverunt dæam et qualiter in Judæa quæsiverunt indicio Scripturæ, ibi, y. 3: Audiens au- indicio Scripturæ, ibi, y. 3: Audiens au- tem Herodes rex, etc. tem Herodes rex, etc.

Circa primum istorum quatuor indu- Circa primum istorum quatuor indu- cuntur Nati videlicet, qui quæritur, cuntur Nati videlicet, qui quæritur, dispositio Magorum inquisitio et de dispositio Magorum inquisitio et de stellæ, cujus Natum quærunt, indicio : et stellæ, cujus Natum quærunt, indicio : et inquirentium devotio. Et hæc patent in inquirentium devotio. Et hæc patent in littera. littera.

De primo tria dicuntur: persona na- De primo tria dicuntur: persona na- scentis, locus, et tempus. scentis, locus, et tempus.

1 Cf. Luc. 11, 7 et seq. 1 Cf. Luc. 11, 7 et seq.

Sic ergo Rege cœli nato (sicut dictum Sic ergo Rege cœli nato (sicut dictum est) cœli non defuit testimonium, tam est) cœli non defuit testimonium, tam in habitantibus cœlum, quam ex ipso cœ- in habitantibus cœlum, quam ex ipso cœ- lo. Habitantes enim cœlum testimonium lo. Habitantes enim cœlum testimonium dant, dicentes: Luc. II, 10 et 11: Evange- dant, dicentes: Luc. II, 10 et 11: Evange- lizo vobis gaudium magnum, quod erit lizo vobis gaudium magnum, quod erit omni populo: quia natus est vobis hodie omni populo: quia natus est vobis hodie Salvator, qui est Christus Dominus, in ci- Salvator, qui est Christus Dominus, in ci- vitate David. Ex ipso coelo duplex testi- vitate David. Ex ipso coelo duplex testi- monium: luminis videlicet, et stellæ. Lu- monium: luminis videlicet, et stellæ. Lu- minis, Luc. 11, 9: Claritas Dei circum- minis, Luc. 11, 9: Claritas Dei circum- fulsit illos. Stellæ autem ut hic. Et sic fulsit illos. Stellæ autem ut hic. Et sic tres sunt, qui huic nativitati testimonium tres sunt, qui huic nativitati testimonium dant in cœlo: Angelus gaudii et sa- dant in cœlo: Angelus gaudii et sa- lutis lumen fidei et cognitionis : stel- lutis lumen fidei et cognitionis : stel- la vero æterni solis. Sed quia salus hæc la vero æterni solis. Sed quia salus hæc promissa est David, ideo conveniebat in promissa est David, ideo conveniebat in domo et civitate David nasci salutem. domo et civitate David nasci salutem.

Et ideo dicit : Et ideo dicit :

« In Bethleem Juda. » « In Bethleem Juda. »

Omittit autem Matthæus qualiter a Omittit autem Matthæus qualiter a Galilæa venit in Bethleem. Venit autem, Galilæa venit in Bethleem. Venit autem, sicut refert Lucas, ut profiteretur cum sicut refert Lucas, ut profiteretur cum Maria desponsata sibi uxore prægnante : Maria desponsata sibi uxore prægnante : quæ præterit, ut nota Judæis fidelibus, quæ præterit, ut nota Judæis fidelibus, quibus ipse scribit. quibus ipse scribit.

$ Luc. II, 5. $ Luc. II, 5.

60 60

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Dicit autem « In Bethleem, » tangens Dicit autem « In Bethleem, » tangens locum. locum.

« Juda, »autem ad differentiam alte- « Juda, »autem ad differentiam alte- rius Bethleem, quæ erat in Galilæa, in rius Bethleem, quæ erat in Galilæa, in sorte Zabulon sita. Locus autem iste prius sorte Zabulon sita. Locus autem iste prius dictus est Ephrata, ab uxore Caleb ibi dictus est Ephrata, ab uxore Caleb ibi sepulta vel quia frugifer erat. Cum au- sepulta vel quia frugifer erat. Cum au- tem accidisset ibi fames, propter quam tem accidisset ibi fames, propter quam inde peregrinata est Noemi et Elimelech inde peregrinata est Noemi et Elimelech cum filiis suis, sicut dicitur Ruth, 1, 1 et cum filiis suis, sicut dicitur Ruth, 1, 1 et seq., postea tanta ubertas loco restituta seq., postea tanta ubertas loco restituta est, quod nomine mutato, domus panis est, quod nomine mutato, domus panis vocabatur, quod interpretabatur Beth- vocabatur, quod interpretabatur Beth-

leem. leem.

Mystice autem hoc significabat, quod Mystice autem hoc significabat, quod post famem diutinam verbi Dei, qui de post famem diutinam verbi Dei, qui de coelo descendit, ut det vitam mundo ¹, ibi coelo descendit, ut det vitam mundo ¹, ibi nasciturus erat. Sapient. xvi, 20: Para- nasciturus erat. Sapient. xvi, 20: Para- tum panem de cœlo præstitisti illis sine tum panem de cœlo præstitisti illis sine labore omne delectamentum in se haben- labore omne delectamentum in se haben- tem, et omnis saporis suavitatem. Genes. tem, et omnis saporis suavitatem. Genes. XLIX, 20 Aser, pinguis panis ejus, et XLIX, 20 Aser, pinguis panis ejus, et præbebit delicias regibus. Aser beatus præbebit delicias regibus. Aser beatus interpretatur, et significat coeli regem, interpretatur, et significat coeli regem, nos se ipso pascentem: in cujus figura nos se ipso pascentem: in cujus figura in præsepe positus est: quia homines et in præsepe positus est: quia homines et jumenta salvat, quemadmodum multi- jumenta salvat, quemadmodum multi- plicavit misericordiam suam Deus. Ecce plicavit misericordiam suam Deus. Ecce quare in Bethleem. quare in Bethleem.

Alia ratio est historialis: quia Beth- Alia ratio est historialis: quia Beth- leem erat hæreditaria civitas David, Je- leem erat hæreditaria civitas David, Je- rusalem autem non, sed potius erat civi- rusalem autem non, sed potius erat civi- tas regni communis. tas regni communis.

Et quia promissio facta est David, ideo Et quia promissio facta est David, ideo nascitur in domo David. Et hoc exprimit nascitur in domo David. Et hoc exprimit Lucas, II, 4, dicens: Eo quod esset de Lucas, II, 4, dicens: Eo quod esset de domo et familia David. Et hoc expri- domo et familia David. Et hoc expri- mit, quia de tribu Juda leo est Christus 2: mit, quia de tribu Juda leo est Christus 2: et ideo conveniebat eum in sorte sibi et ideo conveniebat eum in sorte sibi hæreditaria nasci. Joan. 1, 11 : In propria hæreditaria nasci. Joan. 1, 11 : In propria venit, et sui eum non receperunt. venit, et sui eum non receperunt.

>> >>

<< In diebus Herodis regis. << In diebus Herodis regis. Ecce tempus. Nec fuit iste Herodes Ecce tempus. Nec fuit iste Herodes Tetrarcha, ut dicunt quidam, sed potius Tetrarcha, ut dicunt quidam, sed potius

1 Cf. Joan. VI, 38 et 40. 1 Cf. Joan. VI, 38 et 40.

2 Apocal. v, 5: Ecce ricit leo de tribu Jula. 2 Apocal. v, 5: Ecce ricit leo de tribu Jula.

totam tenebat regni monarchiam: sed totam tenebat regni monarchiam: sed filii ejus quatuor regnum in tetrarchias filii ejus quatuor regnum in tetrarchias diviserunt, ut inferius patebit. Fuit au- diviserunt, ut inferius patebit. Fuit au- tem iste Herodes Idumæus, quem Augu- tem iste Herodes Idumæus, quem Augu- stus Cæsar Judæis præfecerat, ut rex esset, stus Cæsar Judæis præfecerat, ut rex esset, et tributa Romanis solveret, et Romano et tributa Romanis solveret, et Romano pareret imperio. Et ideo etiam milites, pareret imperio. Et ideo etiam milites, qui ibi erant in præsidio et subditi Hero- qui ibi erant in præsidio et subditi Hero- di, Herodiani dicebantur. Fit ergo mentio di, Herodiani dicebantur. Fit ergo mentio dierum Herodis regis, et non Augusti dierum Herodis regis, et non Augusti Cæsaris, ut sciatur alienigena regnare su- Cæsaris, ut sciatur alienigena regnare su- per Judæos: et ita regnum Judæorum per Judæos: et ita regnum Judæorum defecisse, et prophetias de tempore na- defecisse, et prophetias de tempore na- tivitatis Christi esse completas. Genes. tivitatis Christi esse completas. Genes. XLIX, 10: Non auferetur sceptrum de XLIX, 10: Non auferetur sceptrum de Juda, et dux de femore ejus, donec veniat Juda, et dux de femore ejus, donec veniat qui mittendus est: et ipse erit exspectatio qui mittendus est: et ipse erit exspectatio gentium. gentium.

Sicut et hic filius natus a gentibus ex- Sicut et hic filius natus a gentibus ex- spectatur, Daniel. ix, 24: « Cum venerit spectatur, Daniel. ix, 24: « Cum venerit Sanctus sanctorum, cessabit unctio ve- Sanctus sanctorum, cessabit unctio ve- stra.» Et hæc inducuntur secundum Sep- stra.» Et hæc inducuntur secundum Sep- tuaginta. Sic ergo patet, quod verus rex tuaginta. Sic ergo patet, quod verus rex natus est per prophetiam et quod ille a natus est per prophetiam et quod ille a gentibus quæritur, et exspectatur per gentibus quæritur, et exspectatur per eamdem. Et ideo dicitur, « Herodis re- eamdem. Et ideo dicitur, « Herodis re- gis, « ut nomen ostendat alienigenam, et gis, « ut nomen ostendat alienigenam, et regnum in Judæis, potestatem, et digni- regnum in Judæis, potestatem, et digni- tatem amissam. Et hæc sunt tria, quæ tatem amissam. Et hæc sunt tria, quæ dispositione Nati sunt inducta. dispositione Nati sunt inducta.

« Ecce Magi ab Oriente venerunt Je- « Ecce Magi ab Oriente venerunt Je- rosolymam. rosolymam.

» »

Hic inducitur gentium inquisitio de Hic inducitur gentium inquisitio de Nato, qui est exspectatio eorum. Nato, qui est exspectatio eorum.

Et dicuntur quinque, scilicet inquisi- Et dicuntur quinque, scilicet inquisi- tionis evidentia: qui, et quales, et quanti tionis evidentia: qui, et quales, et quanti inquirunt; unde venerunt et ubi inqui- inquirunt; unde venerunt et ubi inqui- runt,et qualiter. Et hæc patent in littera. runt,et qualiter. Et hæc patent in littera.

Evidenter enim et patenter inquisive- Evidenter enim et patenter inquisive- runt, ut innegabilis esset inquisitio ejus, runt, ut innegabilis esset inquisitio ejus, qui datus erat in lumine ad revelationem qui datus erat in lumine ad revelationem gentium, et gloriam plebis tuæ Israel, gentium, et gloriam plebis tuæ Israel, etc. Non enim in angulis et cavernis etc. Non enim in angulis et cavernis quærebant, sed in propatulo, omnibus quærebant, sed in propatulo, omnibus

Cf. etiam, ad Hebr. vII, 5. Cf. etiam, ad Hebr. vII, 5.

3 Luc. 11, 32. 3 Luc. 11, 32.

IN EVANG. MATTHÆI. II-1. IN EVANG. MATTHÆI. II-1.

putantes inesse devotionem quam ipsi putantes inesse devotionem quam ipsi habebant ad eum, credentes verbo Isaiæ, habebant ad eum, credentes verbo Isaiæ, 11, 2 Fluent ad eum omnes gentes. 11, 2 Fluent ad eum omnes gentes.

« «

Magi. Magi.

» »

Dicit qui, et quales, et quanti. Hæc Dicit qui, et quales, et quanti. Hæc enim tria simul importantur in verbo, enim tria simul importantur in verbo, Magi. Quia Chrysostomus dicit, quod Magi. Quia Chrysostomus dicit, quod «< isti lingua patriæ suæ Magi, sive Ma- «< isti lingua patriæ suæ Magi, sive Ma- « gusei vocati sunt. » Et est secundum « gusei vocati sunt. » Et est secundum eum nomen claræ cujusdam nationis eo- eum nomen claræ cujusdam nationis eo- rum, quæ semper pulchris student, et rum, quæ semper pulchris student, et maxime divinis cognoscendis. maxime divinis cognoscendis.

Quales autem, quia dicit Glossa quod Quales autem, quia dicit Glossa quod Magi (alias, Magni) fuerunt, de omnibus Magi (alias, Magni) fuerunt, de omnibus philosophati sunt, et maxime in libris philosophati sunt, et maxime in libris Seth studentes, et doctrinis Balaam in- Seth studentes, et doctrinis Balaam in- hærentes, per doctrinas hujusmodi no- hærentes, per doctrinas hujusmodi no- titiam stellæ indicio de Christo nato per- titiam stellæ indicio de Christo nato per- ceperunt. Unde Chrysostomus dicit, quod ceperunt. Unde Chrysostomus dicit, quod « ex quo Balaam reliquit discipulos, et « ex quo Balaam reliquit discipulos, et « de stella oritura prædixerat, illi qui « de stella oritura prædixerat, illi qui « Magusci (alias, Magusei) dicti sunt, « Magusci (alias, Magusei) dicti sunt, << duodecim inter se eligentes statuerunt << duodecim inter se eligentes statuerunt « peritiores et honestiores per genera- « peritiores et honestiores per genera- « tiones suas qui singulis annis post « tiones suas qui singulis annis post « messem triticeam secum deferentes ne- « messem triticeam secum deferentes ne- « cessaria victui, ascenderunt in montem, « cessaria victui, ascenderunt in montem, « qui lingua eorum Victorialis vocaba- « qui lingua eorum Victorialis vocaba- « tur et ibi observabant ortum stellæ « tur et ibi observabant ortum stellæ « versus terram Jacob, quam orituram « versus terram Jacob, quam orituram « dixerat Balaam. Et si quis eorum mo- « dixerat Balaam. Et si quis eorum mo- « riebatur, alius post eum honestior et « riebatur, alius post eum honestior et « studiosior de genere suo, vel filiis ejus « studiosior de genere suo, vel filiis ejus « instituebatur: ne forte præteriret eos « instituebatur: ne forte præteriret eos « tantum stellæ indicium. Et hoc fece- « tantum stellæ indicium. Et hoc fece- << runt ita diu quousque per annum ante << runt ita diu quousque per annum ante Virginis partum, quando jam per mis- Virginis partum, quando jam per mis- «sionem Gabrielis agebatur Incarnatio- «sionem Gabrielis agebatur Incarnatio- « nis mysterium (primo de ortu Joannis, « nis mysterium (primo de ortu Joannis, « et postea de ortu Salvatoris) stella mi- « et postea de ortu Salvatoris) stella mi- «ræ claritatis eis apparuit, quæ in se «ræ claritatis eis apparuit, quæ in se « figura pueri Jesu (alias, parvuli) præ- « figura pueri Jesu (alias, parvuli) præ- « tendit, et super se signum crucis exhi- « tendit, et super se signum crucis exhi- « buit, et ad Maguseos super montem « buit, et ad Maguseos super montem « Victorialem se demittens ore pueri lo- « Victorialem se demittens ore pueri lo- « quebatur, qui in ea apparuit, et de via « quebatur, qui in ea apparuit, et de via «< instruxit, quod in Judæam pergerent, «< instruxit, quod in Judæam pergerent,

« «

61 61

« et in Jerusalem quærerent, et ibi per « et in Jerusalem quærerent, et ibi per

« «

Scripturas discerent, ubi Christum in- Scripturas discerent, ubi Christum in- « venirent. Hi etiam Magi in terram « venirent. Hi etiam Magi in terram « suam revertentes multos converterunt, « suam revertentes multos converterunt, « et cuidam de discipulis Jesu postea il- « et cuidam de discipulis Jesu postea il- « luc advenienti fideliter adhæserunt, et « luc advenienti fideliter adhæserunt, et « Episcopi, et martyres effecti sunt. » « Episcopi, et martyres effecti sunt. » Ecce qui et quales isti fuerunt. Ecce qui et quales isti fuerunt.

Quanti etiam fuerunt, intelligitur ex Quanti etiam fuerunt, intelligitur ex hoc, quod reges fuisse ab Ecclesia præ- hoc, quod reges fuisse ab Ecclesia præ- dicantur. Magi enim grammatice magni dicantur. Magi enim grammatice magni sunt. Isa. xLv, 14: Viri sublimes ad te sunt. Isa. xLv, 14: Viri sublimes ad te transibunt, et tui erunt: post te ambu- transibunt, et tui erunt: post te ambu- labunt, vincti manicis pergent, et te ado- labunt, vincti manicis pergent, et te ado- rabunt, teque deprecabuntur. Isa. rabunt, teque deprecabuntur. Isa. LX, 11: LX, 11: Afferetur ad te fortitudo gentium, et re- Afferetur ad te fortitudo gentium, et re- ges eorum adducentur. Nec sunt Magi ges eorum adducentur. Nec sunt Magi malefici, sicut quidam male opinantur. malefici, sicut quidam male opinantur.

Magus enim et Mathematicus, et In- Magus enim et Mathematicus, et In- cantator, et Maleficus sive Necromanti- cantator, et Maleficus sive Necromanti- cus, et Ariolus, et Aruspex, et Divinator cus, et Ariolus, et Aruspex, et Divinator differunt. Quia Magus proprie nisi mag- differunt. Quia Magus proprie nisi mag- nus est, qui scientiam habens de omni- nus est, qui scientiam habens de omni- bus necessariis, et effectibus naturarum bus necessariis, et effectibus naturarum conjecturans, aliquando mirabilia natu- conjecturans, aliquando mirabilia natu- ræ præostendit et educit. ræ præostendit et educit.

Mathematicus autem duplex est. Ma- Mathematicus autem duplex est. Ma- thesis enim idem est quod scientia de thesis enim idem est quod scientia de separatis, et abstractis quæ licet secun- separatis, et abstractis quæ licet secun- dum esse suum naturale sint in rebus dum esse suum naturale sint in rebus motui subjectis, tamen diffinitione abs- motui subjectis, tamen diffinitione abs- tracta considerantur: sicut est tota qua- tracta considerantur: sicut est tota qua- drivii scientia. Et hoc non est reprehen- drivii scientia. Et hoc non est reprehen- sibile, sed laudabile. Aliter dicitur Ma- sibile, sed laudabile. Aliter dicitur Ma- thesis producta media syllaba, idem thesis producta media syllaba, idem quod divinatio per cursus siderum. Et quod divinatio per cursus siderum. Et hæc aliquando est bona, et aliquando hæc aliquando est bona, et aliquando mala sicut et ipsi dicunt qui scientiam mala sicut et ipsi dicunt qui scientiam noverunt. Si quis enim pronosticatur per noverunt. Si quis enim pronosticatur per stellas de his quæ non subjacent nisi or- stellas de his quæ non subjacent nisi or- dini causarum naturalium, et sua prono- dini causarum naturalium, et sua prono- sticatio est de eis secundum quod ordini sticatio est de eis secundum quod ordini illi subjacent, et non extendit se ad illa illi subjacent, et non extendit se ad illa eadem, nisi ea tenus, quo inclinat ad ea eadem, nisi ea tenus, quo inclinat ad ea primus ordo naturæ qui est in situ stella- primus ordo naturæ qui est in situ stella- rum et circulo, non male facit: sed po- rum et circulo, non male facit: sed po- tius utiliter a multis cavet nocumentis, tius utiliter a multis cavet nocumentis, et promovet utilitates. Qui autem non et promovet utilitates. Qui autem non consideratis omnibus, prænuntiat et de consideratis omnibus, prænuntiat et de

62 62

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

his quæ futura sunt, aliter quam dictum his quæ futura sunt, aliter quam dictum est, trufator est et tyrannus, et abjicien- est, trufator est et tyrannus, et abjicien-

dus. dus.

Incantator autem est, qui carminibus Incantator autem est, qui carminibus quibusdam bestias, aut herbas, aut lapi- quibusdam bestias, aut herbas, aut lapi- des, aut imagines ad quosdam parat des, aut imagines ad quosdam parat effectus. effectus.

Necromanticus autem dicitur a græco Necromanticus autem dicitur a græco véxpos quod est mortuus latine: qui divi- véxpos quod est mortuus latine: qui divi- nat in mortuis, vel in umbris dæmonum, nat in mortuis, vel in umbris dæmonum, sive mortuorum. sive mortuorum.

Augur autem est, qui in garritu, vola- Augur autem est, qui in garritu, vola- tu, aut sessione avium divinat. tu, aut sessione avium divinat.

Aruspex autem qui in aris sive in extis Aruspex autem qui in aris sive in extis animalium ante aras immolatorum divi- animalium ante aras immolatorum divi-

nat. nat.

Divinatores autem multi sunt valde: Divinatores autem multi sunt valde: in punctis terræ, et casu ignis, et aqua, in punctis terræ, et casu ignis, et aqua, et in aere divinantes. et in aere divinantes.

dicit Psal. LXXI, 10 Reges Tharsis et in- dicit Psal. LXXI, 10 Reges Tharsis et in- sulæ munera offerent reges Arabum et sulæ munera offerent reges Arabum et Saba dona adducent. Fuerunt autem ho- Saba dona adducent. Fuerunt autem ho- mines illi semper studiosi: propter quod mines illi semper studiosi: propter quod et regina Saba venit inde audire sapien- et regina Saba venit inde audire sapien- tiam Salomonis '. tiam Salomonis '.

Si autem præpositio ab notat causam, Si autem præpositio ab notat causam, tunc verbum « Oriente, » quod sequi- tunc verbum « Oriente, » quod sequi- tur, non dicit specialem locum: sed tur, non dicit specialem locum: sed dicit id quod fuit super terram emer- dicit id quod fuit super terram emer- gens de coelesti prodigio. Et est sensus : gens de coelesti prodigio. Et est sensus :

Ab Oriente, » hoc est, propter id quod Ab Oriente, » hoc est, propter id quod ortum est nobis de signis ejus cœlestibus. ortum est nobis de signis ejus cœlestibus. Et hoc dignum est, quia et ipse sol est Et hoc dignum est, quia et ipse sol est justitiæ, qui tunc ortus est in terris. Za- justitiæ, qui tunc ortus est in terris. Za- char. vi, 12 Ecce vir Oriens nomen ejus, char. vi, 12 Ecce vir Oriens nomen ejus, et subter eum orietur, et ædificabit tem- et subter eum orietur, et ædificabit tem- plum Domino. Job, 1, 13: Erat vir ille plum Domino. Job, 1, 13: Erat vir ille magnus inter omnes Orientales. Conve- magnus inter omnes Orientales. Conve-

Et præter hos sunt sortilegi et in pytho- niens enim fuit Orientales venire, in qui- Et præter hos sunt sortilegi et in pytho- niens enim fuit Orientales venire, in qui- nibus divinantes. nibus divinantes.

Nulli istorum dediti fuerunt isti nisi Nulli istorum dediti fuerunt isti nisi magicis, hoc modo, prout dictum est. Et magicis, hoc modo, prout dictum est. Et hoc est laudabile. hoc est laudabile.

Hi autem magi Hi autem magi

« Ab Oriente venerunt. »> « Ab Oriente venerunt. »>

Ecce unde venerunt. Præpositio ab Ecce unde venerunt. Præpositio ab potest notare locum a quo moti sunt: et potest notare locum a quo moti sunt: et potest notare causam. potest notare causam.

Si notat locum, tunc venerunt a fini- Si notat locum, tunc venerunt a fini- bus illis et dicuntur fuisse de finibus bus illis et dicuntur fuisse de finibus Persidis, quæ est versus Orientem et Persidis, quæ est versus Orientem et Aquilonem respectu Jerusalem et Judææ : Aquilonem respectu Jerusalem et Judææ : et est fere collateralis anteriori Indiæ, et est fere collateralis anteriori Indiæ, nisi quod India plus est ad meridiem. nisi quod India plus est ad meridiem. Et consuetudo illius gentis est multos Et consuetudo illius gentis est multos habere reges pro rectoribus civitatum et habere reges pro rectoribus civitatum et provinciarum, et quosdam quibusdam provinciarum, et quosdam quibusdam substituere. Et ex hujusmodi regibus fue- substituere. Et ex hujusmodi regibus fue- runt isti. Et licet Glossa dicat, quod sci- runt isti. Et licet Glossa dicat, quod sci- tur quod plures fuerunt, nescitur tamen tur quod plures fuerunt, nescitur tamen quot fuerunt numero, tamen tota Eccle- quot fuerunt numero, tamen tota Eccle- sia reputat tres fuisse viros sapientissi- sia reputat tres fuisse viros sapientissi- mos, qui pro habitu sapientiæ reges om- mos, qui pro habitu sapientiæ reges om- nium fuerunt aliorum. Et hoc est, quod nium fuerunt aliorum. Et hoc est, quod

1 Cf. III Reg. x, 1 et seq. 1 Cf. III Reg. x, 1 et seq.

bus ortum est lumen fidei et cognitionis bus ortum est lumen fidei et cognitionis suæ quando per viscera misericordiæ suæ quando per viscera misericordiæ suæ visitavit nos oriens ex alto: illumi- suæ visitavit nos oriens ex alto: illumi- nare his qui in tenebris et in umbra nare his qui in tenebris et in umbra mortis sedent, ad dirigendos pedes no- mortis sedent, ad dirigendos pedes no- stros in viam pacis 2. stros in viam pacis 2.

« «

‹ Jerosolymam. ‹ Jerosolymam.

>> >>

Ecce quo (alias, quomodo) venerunt Ecce quo (alias, quomodo) venerunt ad caput regni et caput sacerdotii. ad caput regni et caput sacerdotii.

Venientibus enim in Judæam, ad tempus Venientibus enim in Judæam, ad tempus dispensative stella se occultavit propter dispensative stella se occultavit propter tria. Quorum unum et principale est, ut tria. Quorum unum et principale est, ut inquirentes testimonia legis et prophe- inquirentes testimonia legis et prophe- tarum, cum in dono (alias, indicio) stellæ tarum, cum in dono (alias, indicio) stellæ concordare perciperent, et sic certiores concordare perciperent, et sic certiores essent de Christi nati regno et dei- essent de Christi nati regno et dei- tate. tate.

Secundum est, quod per eos principi- Secundum est, quod per eos principi- bus Sacerdotum et Scribis et populo rex bus Sacerdotum et Scribis et populo rex natus innotesceret et sic minus excusa- natus innotesceret et sic minus excusa- biles fierent. Ad Roman. 1, 21. Qui cum biles fierent. Ad Roman. 1, 21. Qui cum cognovissent Deum, non sicut Deum glo- cognovissent Deum, non sicut Deum glo- rificaverunt, aut gratias egerunt: sed rificaverunt, aut gratias egerunt: sed evanuerunt in cogitationibus suis, et evanuerunt in cogitationibus suis, et obscuratum est insipiens cor eorum. Et obscuratum est insipiens cor eorum. Et

2 Luc. I, 78 et 79. 2 Luc. I, 78 et 79.

IN EVANG. MATTHÆI, II-2. IN EVANG. MATTHÆI, II-2.

sequitur, . 23: Propter quod tradidit sequitur, . 23: Propter quod tradidit illos Deus in desideria cordis eorum. illos Deus in desideria cordis eorum.

Tertium est ut ipsa occultatione in- Tertium est ut ipsa occultatione in- struerentur de tribus. Unum, quod scirent struerentur de tribus. Unum, quod scirent quantum facit malorum societas, quæ quantum facit malorum societas, quæ lumen coeli occumbere facit. Jerem. 11, 12 lumen coeli occumbere facit. Jerem. 11, 12 et 13 Obstupescite, cæli, super hoc, et et 13 Obstupescite, cæli, super hoc, et portæ ejus, desolamini vehementer, dicit portæ ejus, desolamini vehementer, dicit Dominus. Duo enim mala fecit populus Dominus. Duo enim mala fecit populus meus me enim dereliquerunt fontem meus me enim dereliquerunt fontem aquæ vivæ, et foderunt sibi cisternas, aquæ vivæ, et foderunt sibi cisternas, cisternas dissipatas, quæ continere non cisternas dissipatas, quæ continere non valent aquas. Secundum, ut ipsa occul- valent aquas. Secundum, ut ipsa occul- tatione stellæ scirent lumen natum a ta- tatione stellæ scirent lumen natum a ta- libus vulpibus et lupis fore occultandum, libus vulpibus et lupis fore occultandum, sicut inferius patebit. Tertium, ut eo ipso sicut inferius patebit. Tertium, ut eo ipso scirent notitiam regis nati a Judæis esse scirent notitiam regis nati a Judæis esse occidentem, et gentibus orituram. Malach. occidentem, et gentibus orituram. Malach. 1, 11. Ab ortu enim solis usque ad occa- 1, 11. Ab ortu enim solis usque ad occa- sum, magnum est nomen meum in gen- sum, magnum est nomen meum in gen- tibus, etc. tibus, etc.

Secundum primam igitur causam Jero- Secundum primam igitur causam Jero- solymam venerunt. Ibi responsa legis solymam venerunt. Ibi responsa legis erant et prophetarum, sicut dicitur, Isa. erant et prophetarum, sicut dicitur, Isa. 11, 3: De Sion exibit lex, et verbum Domi- 11, 3: De Sion exibit lex, et verbum Domi- ni de Jerusalem. ni de Jerusalem.

« Dicentes: Ubi est qui natus est rex « Dicentes: Ubi est qui natus est rex Judæorum?»> Judæorum?»>

Ecce qualiter inquirunt. Et tanguntur Ecce qualiter inquirunt. Et tanguntur duo fidei videlicet certitudo, et loci ubi duo fidei videlicet certitudo, et loci ubi sit natus inquisitio. sit natus inquisitio.

Fidei certitudo ex duobus (quæ in quæ- Fidei certitudo ex duobus (quæ in quæ- stione certa relinquunt) intelligitur: scili- stione certa relinquunt) intelligitur: scili- cet quod natus sit, et quod in regnum Ju- cet quod natus sit, et quod in regnum Ju- dæorum sit natus. Propter quod et ipse dæorum sit natus. Propter quod et ipse Pilatus secundum omnes Evangelistas Pilatus secundum omnes Evangelistas quasi certus de hoc, inscripsit titulo, quod quasi certus de hoc, inscripsit titulo, quod Rex esset Judæorum. Et hoc Judæi op. Rex esset Judæorum. Et hoc Judæi op. ponebant sibi pro causa mortis, quod eis ponebant sibi pro causa mortis, quod eis specialiter datum erat in causam salutis. specialiter datum erat in causam salutis. Daniel. ix, 26: Occidetur Christus:et non Daniel. ix, 26: Occidetur Christus:et non erit ejus populus qui eum negaturus est. erit ejus populus qui eum negaturus est. Dixerunt enim : Non habemus regem, Dixerunt enim : Non habemus regem, nisi Cæsarem ¹. nisi Cæsarem ¹.

1 Joan. xix, 15. 1 Joan. xix, 15.

63 63

Sed quæritur: Unde fuerunt tam cer- Sed quæritur: Unde fuerunt tam cer- ti? Quod enim de nato certi essent, potest ti? Quod enim de nato certi essent, potest dici quod fuerunt ex ortu stellæ. Sed quod dici quod fuerunt ex ortu stellæ. Sed quod Rex sit, non videtur haberi ex stellæ in- Rex sit, non videtur haberi ex stellæ in- dicio. dicio.

Et ad hoc dicendum, quod hoc habe- Et ad hoc dicendum, quod hoc habe- bant ex prophetia Balaam, Numer. xxiv, bant ex prophetia Balaam, Numer. xxiv, 19: De Jacob erit qui dominetur, et per- 19: De Jacob erit qui dominetur, et per- dat reliquias civitatis. dat reliquias civitatis.

Quærunt ergo ubi sit de aliis duobus Quærunt ergo ubi sit de aliis duobus certum relinquentes. Præcipue autem Ju- certum relinquentes. Præcipue autem Ju- dæis hoc certum esse debuit, propter tem- dæis hoc certum esse debuit, propter tem- pus quod prædixerat Daniel, quod tunc pus quod prædixerat Daniel, quod tunc recte fuit expletum. Ita quod nec minus. recte fuit expletum. Ita quod nec minus. Et ideo regnum omnino defecerat, et ad Et ideo regnum omnino defecerat, et ad alienigenam fuil devolutum. Et in hoc alienigenam fuil devolutum. Et in hoc vituperabiles et inexcusabiles sunt Judæi. vituperabiles et inexcusabiles sunt Judæi. Jerem. vii, 7: Milvus in cælo cognovit Jerem. vii, 7: Milvus in cælo cognovit tempus suum turtur, et hirundo, et ci- tempus suum turtur, et hirundo, et ci- conia custodierunt tempus adventus sui: conia custodierunt tempus adventus sui: populus autem meus non cognovit judi- populus autem meus non cognovit judi- cium Domini. Matth. xvi, 4: Faciem ergo cium Domini. Matth. xvi, 4: Faciem ergo cœli dijudicare nostis: signa autem tem- cœli dijudicare nostis: signa autem tem- porum non potestis scire! Quærunt igi- porum non potestis scire! Quærunt igi- tur ubi sit. Cantic. 1, 6: Indica mihi tur ubi sit. Cantic. 1, 6: Indica mihi quem diligit anima mea, ubi pascas, in quem diligit anima mea, ubi pascas, in uberibus matris: ubi cubes, in sinu matris : uberibus matris: ubi cubes, in sinu matris : in meridie, plenæ lucis tuæ, ne vagari in meridie, plenæ lucis tuæ, ne vagari incipiam. Cantic. III, 2: Surgam, et cir- incipiam. Cantic. III, 2: Surgam, et cir- cuibo civitatem per vicos et plateas quæ- cuibo civitatem per vicos et plateas quæ- ram quem diligit anima mea. ram quem diligit anima mea.

« Vidimus enim stellam ejus in Orien- « Vidimus enim stellam ejus in Orien- te, et venimus adorare eum. >> te, et venimus adorare eum. >>

Hæc est particula in qua ostendunt stel- Hæc est particula in qua ostendunt stel- læ novi regis indicium. læ novi regis indicium.

Et dicunt quatuor scilicet, modum Et dicunt quatuor scilicet, modum certificationis eorum, quia, « Vidimus. » certificationis eorum, quia, « Vidimus. » Etenim. Etenim.

Segnius irritant animum demissa per aures, Segnius irritant animum demissa per aures, Quam quæ sunt oculis subjecta fidelibus. Quam quæ sunt oculis subjecta fidelibus.

Certificantes describunt secundo, quia Certificantes describunt secundo, quia vidimus « stellam, » quæ fallax indicium vidimus « stellam, » quæ fallax indicium esse non potest. Et ne maneat confusus esse non potest. Et ne maneat confusus

64 64

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

noster animus per signi communitatem, noster animus per signi communitatem, vidimus stellam « ejus, » scilicet sibi pro- vidimus stellam « ejus, » scilicet sibi pro- priam, quæ non aliud loquitur nisi no- priam, quæ non aliud loquitur nisi no- vam regis nativitatem. Et ne credatur diu vam regis nativitatem. Et ne credatur diu orta, et sic tempus non determinans, vi- orta, et sic tempus non determinans, vi- dimus eam « in » primo suo « oriente. » dimus eam « in » primo suo « oriente. » Et ideo de tempore et nato rege non Et ideo de tempore et nato rege non quærimus, sed solum de loco, quem non quærimus, sed solum de loco, quem non nisi communem nobis stella indicavit, nisi communem nobis stella indicavit, hoc est, Judæam. hoc est, Judæam.

De primo igitur dicunt: De primo igitur dicunt:

<< Vidimus, » << Vidimus, »

Non visu exteriori tantum, sed intus Non visu exteriori tantum, sed intus per intellectum advertentes prodigium. per intellectum advertentes prodigium. Joel, II, 30, et Act. 11, 19: Dabo prodigia Joel, II, 30, et Act. 11, 19: Dabo prodigia in cœlo sursum, et signa in terra deorsum. in cœlo sursum, et signa in terra deorsum. Luc. x, 23 Beati oculi qui vident quæ Luc. x, 23 Beati oculi qui vident quæ vos videtis. vos videtis.

« Stellam. » « Stellam. »

Numer. xxiv, Numer. xxiv, 17: Orietur stella ex 17: Orietur stella ex Jacob, et consurget virga de Israel. Jacob, et consurget virga de Israel. Baruch, 11, 34 et 35 Stellæ dederunt Baruch, 11, 34 et 35 Stellæ dederunt lumen in custodiis suis, et lætatæ sunt: lumen in custodiis suis, et lætatæ sunt: vocatæ sunt, et dixerunt: Adsumus: et vocatæ sunt, et dixerunt: Adsumus: et luxerunt ei cum jucunditate, qui fecit il- luxerunt ei cum jucunditate, qui fecit il- las. Et attende, quod isti lumen lumine las. Et attende, quod isti lumen lumine requirunt : coeli regem coeli lumine petunt. requirunt : coeli regem coeli lumine petunt. Isa. LX, 3: Et ambulabunt gentes in lu- Isa. LX, 3: Et ambulabunt gentes in lu- mine tuo, et reges in splendore ortus tui. mine tuo, et reges in splendore ortus tui.

Hæc autem stella differebat in quin- Hæc autem stella differebat in quin- que a stellis aliis secundum omnes com- que a stellis aliis secundum omnes com- muniter, natura videlicet, situ, motu, cla- muniter, natura videlicet, situ, motu, cla- ritate, et significatione. ritate, et significatione.

Natura, quia corruptibilis fuit, et non Natura, quia corruptibilis fuit, et non de natura coeli et ideo peracto officio de natura coeli et ideo peracto officio conversa fuit in præjacentem materiam. conversa fuit in præjacentem materiam. Et hoc conveniens fuit: quia lumine vero Et hoc conveniens fuit: quia lumine vero invento, alio lumine non indigemus. Et invento, alio lumine non indigemus. Et ideo etiam fides est ex parte, et deficit ideo etiam fides est ex parte, et deficit quando secundum (alias, per) specien con. quando secundum (alias, per) specien con. templabimur. Isa. LX, 19: Non erit tibi templabimur. Isa. LX, 19: Non erit tibi amplius sol ad lucendum per diem, ne- amplius sol ad lucendum per diem, ne- que splendor lunæ illuminabit te: sed que splendor lunæ illuminabit te: sed

1 I ad Corinth. XIII, 12. 1 I ad Corinth. XIII, 12.

erit tibi Dominus in lucem sempiternam, erit tibi Dominus in lucem sempiternam, et Deus tuus in gloriam tuam. et Deus tuus in gloriam tuam.

Situs autem ejus fuit, quod non fuit Situs autem ejus fuit, quod non fuit in alto cum aliis stellis in firmamento, in alto cum aliis stellis in firmamento, sed in spatio hujus aeris vicina loca terræ sed in spatio hujus aeris vicina loca terræ tenebat. Non tamen erat cometes, qui tenebat. Non tamen erat cometes, qui in ortibus et in mortibus regum apparere in ortibus et in mortibus regum apparere solet qui est ut facula ardens, et non stat solet qui est ut facula ardens, et non stat diu. Job, xxxvIII, 33: Numquid nosti diu. Job, xxxvIII, 33: Numquid nosti ordinem cæli, et pones rationem ejus in ordinem cæli, et pones rationem ejus in terra. Hujus enim stellæ ratio in terra in terra. Hujus enim stellæ ratio in terra in spatio hujus aeris posita est. Et hoc con- spatio hujus aeris posita est. Et hoc con- veniebat, quia etiam incorruptum lumen veniebat, quia etiam incorruptum lumen coelorum Domini ad nos se humiliando coelorum Domini ad nos se humiliando descenderat. Malach. IV, 2: Orietur descenderat. Malach. IV, 2: Orietur vobis timentibus nomen meum Sol ju- vobis timentibus nomen meum Sol ju- stitiæ. stitiæ.

Motu etiam differebat, quia cum aliæ Motu etiam differebat, quia cum aliæ omnes tam veræ stellæ quam illæ quæ co- omnes tam veræ stellæ quam illæ quæ co- metæ vocantur, in circuitu rotentur: hæc metæ vocantur, in circuitu rotentur: hæc sola recta linea tendebat ab Oriente qui sola recta linea tendebat ab Oriente qui est versus Aquilonem, ad Occidentem: de- est versus Aquilonem, ad Occidentem: de- clinans ad meridiem versus Judæam, ubi clinans ad meridiem versus Judæam, ubi erat Christus. Job, xxxvII, 18 et 24: In- erat Christus. Job, xxxvII, 18 et 24: In- dica mihi, si nosti, omnia... Per quam dica mihi, si nosti, omnia... Per quam viam spargitur lux, dividitur æstus viam spargitur lux, dividitur æstus super terram? Et ideo dicitur oriri super super terram? Et ideo dicitur oriri super Judæam, quia ortu suo tendebat ad eam. Judæam, quia ortu suo tendebat ad eam. Et hoc erat conveniens, quod ad solem Et hoc erat conveniens, quod ad solem sicut omnis alia stella declinaret: aqui- sicut omnis alia stella declinaret: aqui- lonem frigidum et tenebrosum relinquens lonem frigidum et tenebrosum relinquens diabolo, qui in eo sedet 2, et ad meridiem diabolo, qui in eo sedet 2, et ad meridiem calidam et luminosam sanctorum habita- calidam et luminosam sanctorum habita- tionem festinaret. Isa. LX, 1 et 2: Venit tionem festinaret. Isa. LX, 1 et 2: Venit lumen tuum, et gloria Domini super te lumen tuum, et gloria Domini super te orta est. Quia ecce tenebræ operient ter- orta est. Quia ecce tenebræ operient ter- ram, et caligo populos: super te autem ram, et caligo populos: super te autem orietur Dominus, et gloria ejus in te vi- orietur Dominus, et gloria ejus in te vi- debitur. debitur.

XV, XV,

Claritate autem (quia clarior omnibus Claritate autem (quia clarior omnibus aliis videbatur) differebat (I ad Corinth. aliis videbatur) differebat (I ad Corinth. 41 : Stella a stella differt in clari- 41 : Stella a stella differt in clari- tate) convenientissime. Continuis enim tate) convenientissime. Continuis enim radiis accedendo ad verum solem, acce- radiis accedendo ad verum solem, acce- pit augmenta lucis. Proverb. IV, 18: Ju- pit augmenta lucis. Proverb. IV, 18: Ju- storum semita quasi lux splendens, pro- storum semita quasi lux splendens, pro- cedit et crescit usque in perfectam diem. cedit et crescit usque in perfectam diem.

2 Cf. Isa. xiv, 13. 2 Cf. Isa. xiv, 13.

IN EVANG. MATTHÆI, II-2. IN EVANG. MATTHÆI, II-2.

Significatione quoniam aliæ stellæ Significatione quoniam aliæ stellæ (quæ faciles a mathematicis dicuntur) non (quæ faciles a mathematicis dicuntur) non solæ significant, sed collectæ omnibus solæ significant, sed collectæ omnibus quæ sunt in periodo partibus et stellis. quæ sunt in periodo partibus et stellis. Hæc autem sola dedit gloriæ Christi si- Hæc autem sola dedit gloriæ Christi si- gnificationem, eo quod ille venerat, in gnificationem, eo quod ille venerat, in cujus dispositione et providentia omnia cujus dispositione et providentia omnia sunt, stellæ, signa et dispositiones. Et sunt, stellæ, signa et dispositiones. Et obsequio suo, significavit totum quod obsequio suo, significavit totum quod fecit causaliter autem faciendo, nihil fecit causaliter autem faciendo, nihil omnino. Et hoc et etiam præcedens di- omnino. Et hoc et etiam præcedens di- cuntur, Sapient. VII, 29 et 30, de sapien- cuntur, Sapient. VII, 29 et 30, de sapien- tia, quod est super omnem dispositionem tia, quod est super omnem dispositionem stellarum luci comparata invenitur stellarum luci comparata invenitur prior. Illi enim succedit nox: sapientiam prior. Illi enim succedit nox: sapientiam autem non vincit malitia. Quidquid est in autem non vincit malitia. Quidquid est in periodo luminis et fortunæ secundum va- periodo luminis et fortunæ secundum va- nitatem fallacem geneaticorum acceptum, nitatem fallacem geneaticorum acceptum, totum vincitur malitia ejusdem periodi, totum vincitur malitia ejusdem periodi, quæ in stellis et partibus ejus accipiun- quæ in stellis et partibus ejus accipiun-

tur. tur.

De fatalibus autem stellis utrum sint, De fatalibus autem stellis utrum sint, vel non sint, vel quid efficiunt, vel quid vel non sint, vel quid efficiunt, vel quid non non est hic locus determinare. Sed non non est hic locus determinare. Sed hoc dicimus cum Augustino, quod «< ad hoc dicimus cum Augustino, quod «< ad «< corporum immutationem flatus valent «< corporum immutationem flatus valent «siderei, non autem ad permutationem «siderei, non autem ad permutationem « animorum libero arbitrio præditorum. › « animorum libero arbitrio præditorum. › Hæc autem stella fuit « ejus,» hoc est, Hæc autem stella fuit « ejus,» hoc est, pueri nati Regis. pueri nati Regis.

» »

Est autem « ejus » quadrupliciter: effi- Est autem « ejus » quadrupliciter: effi- cienter, figuraliter, obsequialiter, et fina- cienter, figuraliter, obsequialiter, et fina- liter. liter.

Efficienter quia eam fecit, ut osten- Efficienter quia eam fecit, ut osten- deret quod ipse est qui stellas creavit. deret quod ipse est qui stellas creavit. Figuraliter: quia, Genes. xv, 5, semen, Figuraliter: quia, Genes. xv, 5, semen, in quo benedicendæ sunt omnes gentes, in quo benedicendæ sunt omnes gentes, stellis comparatur, in signum quod om- stellis comparatur, in signum quod om- nes sicut stellæ fulgebunt, qui in ipso be- nes sicut stellæ fulgebunt, qui in ipso be- nedictionem consequuntur. nedictionem consequuntur.

Obsequialiter quia sibi obsecuta est, Obsequialiter quia sibi obsecuta est, adducendo primitias gentium. adducendo primitias gentium.

65 65

ram in noctem ignorantiæ hujus : et sic- ram in noctem ignorantiæ hujus : et sic- ut primo produxit stellas in ornatum suæ ut primo produxit stellas in ornatum suæ habitationis, quod est cœlum, ita nunc ter- habitationis, quod est cœlum, ita nunc ter- ram, quam in habitationem elegit, nova ram, quam in habitationem elegit, nova stella, lumine scilicet suæ cognitionis, stella, lumine scilicet suæ cognitionis, decoravit. II ad Corinth. IV, 6: Deus, qui decoravit. II ad Corinth. IV, 6: Deus, qui dixit de tenebris lumen splendescere, dixit de tenebris lumen splendescere, ipse illuxit in cordibus nostris. ipse illuxit in cordibus nostris.

De figura autem : quia omnes suos ut De figura autem : quia omnes suos ut stella (alias, stellas) radiare facit. Ad Philip. stella (alias, stellas) radiare facit. Ad Philip. II, 15: Inter quos lucetis sicut luminaria II, 15: Inter quos lucetis sicut luminaria in mundo. Daniel. x11, 3: Qui docti fue- in mundo. Daniel. x11, 3: Qui docti fue- rint, fulgebunt quasi splendor firma- rint, fulgebunt quasi splendor firma- menti: et qui ad justitiam erudiunt mul- menti: et qui ad justitiam erudiunt mul- tos, quasi stellæ in perpetuas æternitates. tos, quasi stellæ in perpetuas æternitates.

De obsequio, Job, xxxvIII, 7: Ubi eras, De obsequio, Job, xxxvIII, 7: Ubi eras, cum me laudarent simul astra matutina, cum me laudarent simul astra matutina, et jubilarent omnes filii Dei? et jubilarent omnes filii Dei?

De fine, Eccli. XLIII, 10: Species cœli De fine, Eccli. XLIII, 10: Species cœli gloria stellarum, mundum illuminans gloria stellarum, mundum illuminans

in altissimis Dominus. in altissimis Dominus. Sic ergo Sic ergo

« Vidimus stellam ejus. » « Vidimus stellam ejus. »

Hæc stella per lumen est purgans igno- Hæc stella per lumen est purgans igno- rantiæ et cæcitatis tenebras, et manife- rantiæ et cæcitatis tenebras, et manife- stans, arguendo concupiscentiæ latebras. stans, arguendo concupiscentiæ latebras. Per motum enim est directio errantium : Per motum enim est directio errantium : per situm autem repressio superbiæ arro- per situm autem repressio superbiæ arro- gantium: per significationem, confusio gantium: per significationem, confusio et detestatio geneaticorum : et per trans- et detestatio geneaticorum : et per trans- itum, suspirium et desiderium contem- itum, suspirium et desiderium contem- plativorum. plativorum.

Lumen enim ejus purgat ignorantiæ et Lumen enim ejus purgat ignorantiæ et cæcitatis tenebras per veri luminis cogni- cæcitatis tenebras per veri luminis cogni- tionem : eo quod sicut dicit Psalmus tionem : eo quod sicut dicit Psalmus xxxv, 10: In lumine ejus videbimus veræ xxxv, 10: In lumine ejus videbimus veræ fidei et scientiæ lumen. Quod, Joan. 1, 5 fidei et scientiæ lumen. Quod, Joan. 1, 5 et 9 In tenebris lucet, et illuminat homi- et 9 In tenebris lucet, et illuminat homi- nem venientem in hunc mundum. Et quia nem venientem in hunc mundum. Et quia castitatis lumen est, manifestat latebras castitatis lumen est, manifestat latebras

Finaliter: quia non est nisi propter glo- et turpitudinem immundæ concupiscen- Finaliter: quia non est nisi propter glo- et turpitudinem immundæ concupiscen- riam ipsius et laudem. riam ipsius et laudem.

De primo, Genes 1, 16 et 17: Fecit Deus De primo, Genes 1, 16 et 17: Fecit Deus stellas. Et posuit eas in firmamento cœli, stellas. Et posuit eas in firmamento cœli, ut lucerent super terram. Psal. cxxxv, 9 : ut lucerent super terram. Psal. cxxxv, 9 : Stellas in potestatem noctis, supple, fecit. Stellas in potestatem noctis, supple, fecit. Vonit enim stelliferi conditor coeli in ter- Vonit enim stelliferi conditor coeli in ter-

XX XX

tiæ sicut dicitur, Job, xxiv, 15: Oculus tiæ sicut dicitur, Job, xxiv, 15: Oculus adulteri observat caliginem, dicens: Non adulteri observat caliginem, dicens: Non me videbit oculus. me videbit oculus.

Per motum dirigit. Luc. II, 31 et 32: Per motum dirigit. Luc. II, 31 et 32: Quod parasti ante faciem omnium po- Quod parasti ante faciem omnium po- pulorum. Lumen ad revelationem gen- pulorum. Lumen ad revelationem gen-

5 5

66 66

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

tium. Job, xxix, 3: Ad lumen ejus am- tium. Job, xxix, 3: Ad lumen ejus am- bulabam in tenebris. bulabam in tenebris.

Per situm humiliat, quia descendit. Per situm humiliat, quia descendit. Psal. CXL, 5: Inclina cælos tuos, et de- Psal. CXL, 5: Inclina cælos tuos, et de- scende. Isa. LXIV, 1: Utinam dirumperes scende. Isa. LXIV, 1: Utinam dirumperes coelos, et descenderes: a facie tua montes coelos, et descenderes: a facie tua montes defluerent. defluerent.

De confusione geneaticorum, Isa, XLVII, De confusione geneaticorum, Isa, XLVII, 13 et 14: Stent, et salvent te augures 13 et 14: Stent, et salvent te augures cæli, qui contemplabantur sidera, et cæli, qui contemplabantur sidera, et supputabant menses, ut ex eis annun- supputabant menses, ut ex eis annun- tiarent ventura tibi. Ecce facti sunt tiarent ventura tibi. Ecce facti sunt quasi stipula, ignis combussit eos. quasi stipula, ignis combussit eos.

Per transitum autem est suspirium Per transitum autem est suspirium contemplativorum, quibus omne lumen contemplativorum, quibus omne lumen parvum est respectu interni luminis, quod parvum est respectu interni luminis, quod concupiscunt. Tob. v, 12: Quale gaudium concupiscunt. Tob. v, 12: Quale gaudium mihi erit, qui in tenebris sedeo, et lumen mihi erit, qui in tenebris sedeo, et lumen coli non video? coli non video?

Sic ergo « Vidimus stellam ejus Sic ergo « Vidimus stellam ejus

« In Oriente. »> « In Oriente. »>

>> >>

Vel, nos existentes « in Oriente, » vi- Vel, nos existentes « in Oriente, » vi- dimus stellam ejus super Judæam. Vel, dimus stellam ejus super Judæam. Vel, existentes «in Oriente, » vidimus stellam existentes «in Oriente, » vidimus stellam ejus in Oriente existentem. Et hoc est ejus in Oriente existentem. Et hoc est probabilius, quia stella præcedebat eos : probabilius, quia stella præcedebat eos : quod non fecisset, si super Judæam ap- quod non fecisset, si super Judæam ap- paruisset. Psal. cx11, 3: A solis ortu usque paruisset. Psal. cx11, 3: A solis ortu usque ad occasum laudabile nomen Domini. ad occasum laudabile nomen Domini. Isa. XLIII, 3 Ab Oriente adducam semen Isa. XLIII, 3 Ab Oriente adducam semen tuum. tuum.

« Et venimus adorare eum. » « Et venimus adorare eum. »

Hic tangitur devotio quærentium. Hic tangitur devotio quærentium. Tangunt autem laborem itineris et Tangunt autem laborem itineris et tantus labor itineris fuit in hoc quod tantus labor itineris fuit in hoc quod tanto terrarum spatio venerunt. Quia tanto terrarum spatio venerunt. Quia Chrysostomus dicit, quod « spatio unius Chrysostomus dicit, quod « spatio unius « anni et tredecim dierum iter per- « anni et tredecim dierum iter per- «< fecerunt. » Alii autem dicunt, quod «< fecerunt. » Alii autem dicunt, quod in tredecim diebus in dromedariis ve- in tredecim diebus in dromedariis ve- nientes, iter unius anni spatio trede- nientes, iter unius anni spatio trede- cim dierum perfecerunt. Sed non est pro- cim dierum perfecerunt. Sed non est pro- babile, quod aliquod animal sit quod babile, quod aliquod animal sit quod annuum motum spatio tredecim dierum annuum motum spatio tredecim dierum perficere possit. Et ideo de hujumosdi perficere possit. Et ideo de hujumosdi

dromedariis nihil legitur apud philoso- dromedariis nihil legitur apud philoso- phos. Sed etsi esset, corpus humanumi phos. Sed etsi esset, corpus humanumi tantum motum in tam brevi spatio susti- tantum motum in tam brevi spatio susti- nere non posset. Nec possumus dicere, nere non posset. Nec possumus dicere, quod miraculum fuerit, cum de hoc pe- quod miraculum fuerit, cum de hoc pe- nitus nihil dicat Evangelium. Sed hoc nitus nihil dicat Evangelium. Sed hoc certum est, quod magnum et longum certum est, quod magnum et longum itineris laborem sustinuerunt. Genes. itineris laborem sustinuerunt. Genes. XXIX, 20 Et videbantur illi pauci dies XXIX, 20 Et videbantur illi pauci dies præ amoris magnitudine. Daniel. 11, præ amoris magnitudine. Daniel. 11, 41 et 42: Et nunc sequimur te in toto 41 et 42: Et nunc sequimur te in toto corde, et timemus te, et quærimus fa- corde, et timemus te, et quærimus fa- ciem tuam: ne confundas nos. ciem tuam: ne confundas nos.

Sic ergo vadunt « adorare eum » adora- Sic ergo vadunt « adorare eum » adora- tione latriæ sicut verum Dominum. Ad tione latriæ sicut verum Dominum. Ad Hebr. 1, 6: Adorent eum omnes Angeli Hebr. 1, 6: Adorent eum omnes Angeli Dei. Psal. Lxv, 4: Omnis terra adoret te, Dei. Psal. Lxv, 4: Omnis terra adoret te, Deus. In hoc enim notatur fides divini- Deus. In hoc enim notatur fides divini- tatis ejus. tatis ejus.

<< Audiens autem Herodes rex, tur- << Audiens autem Herodes rex, tur- batus est. » batus est. »

Hic incipit inquisitio facta per Scri- Hic incipit inquisitio facta per Scri- pturas. pturas.

Habet autem paragraphos tres : in Habet autem paragraphos tres : in quorum primo continetur de nato Rege quorum primo continetur de nato Rege perturbatio, quæ tamen utilis fuit ad hoc, perturbatio, quæ tamen utilis fuit ad hoc, ut diligens per Scripturas fieret inquisi- ut diligens per Scripturas fieret inquisi- tio. In secundo continetur Scripturæ de tio. In secundo continetur Scripturæ de loco nativitatis ejus evidens attestatio. loco nativitatis ejus evidens attestatio. In tertio, dolosa Herodis de inquirendo In tertio, dolosa Herodis de inquirendo puero simulatio. Et hæc patent in puero simulatio. Et hæc patent in littera. littera.

Adhuc, in primo horum duo dicuntur: Adhuc, in primo horum duo dicuntur: malignorum videlicet perturbatio: et malignorum videlicet perturbatio: et diligens de loco nativitatis pueri inqui- diligens de loco nativitatis pueri inqui- sitio. sitio.

Circa primum ponuntur duo: pertur- Circa primum ponuntur duo: pertur- batio regis, et turbatio civitatis. batio regis, et turbatio civitatis.

Turbatio regis continetur in quatuor. Turbatio regis continetur in quatuor. Primo enim ponitur turbativum, et hoc Primo enim ponitur turbativum, et hoc fuit auditus eorum quæ dicebant Magi. fuit auditus eorum quæ dicebant Magi. Secundo, dicitur quis turbatur, « Hero- Secundo, dicitur quis turbatur, « Hero- des, » versipellis in dolo, et glorians in des, » versipellis in dolo, et glorians in pellibus exterius coloratis in ambitione pellibus exterius coloratis in ambitione mundi. Tertio, subinfertur causa, cum mundi. Tertio, subinfertur causa, cum dicitur: « Rex. » Putabat enim amit_ dicitur: « Rex. » Putabat enim amit_

3 3

IN EVANG. MATTHÆI, II-3. IN EVANG. MATTHÆI, II-3.

tere regnum Judææ cum esset alienigena tere regnum Judææ cum esset alienigena nato rege, ad quem regnum hæredi- nato rege, ad quem regnum hæredi- tario jure devolvebatur. Quarto, poni- tario jure devolvebatur. Quarto, poni- tur ipsa turbatio sequens irrationabilis tur ipsa turbatio sequens irrationabilis et proterva, cum dicitur: « Turbatus et proterva, cum dicitur: « Turbatus est. » est. »

« Audiens autem. » « Audiens autem. »

De primo horum sciendum, quod De primo horum sciendum, quod Magi ut viri boni, bonum nuntium ap- Magi ut viri boni, bonum nuntium ap- portantes, læta putabant nuntiare regi et portantes, læta putabant nuntiare regi et civitati, personantes novitatem novi re- civitati, personantes novitatem novi re- gis. Malignitas autem Herodis in malo gis. Malignitas autem Herodis in malo accipiebat auditum in malo cordis sui ad accipiebat auditum in malo cordis sui ad tristitiam et dolorem. Psal. cxi, 10: tristitiam et dolorem. Psal. cxi, 10: Peccator videbit, et irascetur: dentibus Peccator videbit, et irascetur: dentibus suis fremet et tabescet: tamen Dei pro- suis fremet et tabescet: tamen Dei pro- videntia desiderium peccatorum peribit. videntia desiderium peccatorum peribit. Isa. xxi, 3 et 4: Corrui cum audirem, Isa. xxi, 3 et 4: Corrui cum audirem, conturbatus sum cum viderem. Emar- conturbatus sum cum viderem. Emar-

cuit cor meum, tenebræ stupefecerunt cuit cor meum, tenebræ stupefecerunt

me. me.

Sic ergo talem auditum cum audiret Sic ergo talem auditum cum audiret

<< Herodes. » << Herodes. »

Versipellis in dolo, glorians in pelle Versipellis in dolo, glorians in pelle pompa sæculi. Luc. XII, 32, vocatur pompa sæculi. Luc. XII, 32, vocatur Herodes vulpes a Domino propter do- Herodes vulpes a Domino propter do- lum. Thren. v, 18: Vulpes ambulave- lum. Thren. v, 18: Vulpes ambulave- runt in eo. Et naturam vulpis ostendit runt in eo. Et naturam vulpis ostendit infra, quando clam vocatis Magis de- infra, quando clam vocatis Magis de- votionem simulavit, ut efficacius noce- votionem simulavit, ut efficacius noce- ret. Canticorum, II, 15: Capite nobis ret. Canticorum, II, 15: Capite nobis vulpes parvulas, quæ demoliuntur vi- vulpes parvulas, quæ demoliuntur vi- neas, hoc est, occultas machinationes: neas, hoc est, occultas machinationes: Ecclesiam de nato demoliri nitentes. Ecclesiam de nato demoliri nitentes. Iste idem est pelliceus gloriosus, vel Iste idem est pelliceus gloriosus, vel glorians in pellibus: exteriorem pompam glorians in pellibus: exteriorem pompam in regno mundi ambiens. Hic enim cceli in regno mundi ambiens. Hic enim cceli Rege nato turbatur. Psal. LXVII, 5 et 6: Rege nato turbatur. Psal. LXVII, 5 et 6: Turbabuntur a facie ejus, patris orpha- Turbabuntur a facie ejus, patris orpha- norum, et judicis viduarum. norum, et judicis viduarum.