IN EVANG. MATTHÆI, I-8. IN EVANG. MATTHÆI, I-8.

domum Jeroboam. Tertium autem factum domum Jeroboam. Tertium autem factum ost sub Asa, quando rex Israel primo ost sub Asa, quando rex Israel primo cogebatur foedus inire cum rege Syriæ, ut cogebatur foedus inire cum rege Syriæ, ut se debilem contra regem Juda confortaret. se debilem contra regem Juda confortaret. Et Asa, rex Judæ, cogebatur ad idem se- Et Asa, rex Judæ, cogebatur ad idem se- cundo, ne sibi rex Israel prævaleret. De cundo, ne sibi rex Israel prævaleret. De quo cum reprehenderetura Jehu prophe- quo cum reprehenderetura Jehu prophe- ta, misit eum in nervum. Et ideo patet, ta, misit eum in nervum. Et ideo patet, quod idololatria sub Roboam adducta fuit quod idololatria sub Roboam adducta fuit in regnum et ad hoc populus sub Abia in regnum et ad hoc populus sub Abia est inclinatus. Asa autem spem in auxi- est inclinatus. Asa autem spem in auxi- liis Dei non habuit, sed in Syris idolola- liis Dei non habuit, sed in Syris idolola- tris spem posuit: propter quod etiam re- tris spem posuit: propter quod etiam re- gni debilitatem passus fuit. Quartum au- gni debilitatem passus fuit. Quartum au- tem, quod his tribus præmittitur, fuit tem, quod his tribus præmittitur, fuit meritum divisionis: et hoc factum est sub meritum divisionis: et hoc factum est sub Salomone. Et quintum, quod sequitur, Salomone. Et quintum, quod sequitur, est desperatio reunionis et reintegratio- est desperatio reunionis et reintegratio- nis regni. Et hoc fuit sub Josaphat, qui nis regni. Et hoc fuit sub Josaphat, qui desperans de reditu decem tribuum ad desperans de reditu decem tribuum ad suum regnum, filio suo Joram accepit suum regnum, filio suo Joram accepit uxorem filiam Achab, regis Israel. Et sic uxorem filiam Achab, regis Israel. Et sic isti quinque reges inducuntur. isti quinque reges inducuntur.

Dicit ergo: Dicit ergo:

«Salomon autem genuit Roboam. » «Salomon autem genuit Roboam. » De quo, III Reg. XII et seq. De quo, III Reg. XII et seq.

« Roboam autem genuit Abiam. » « Roboam autem genuit Abiam. » De quo, III Reg. xv, 1-8. De quo, III Reg. xv, 1-8.

« Abias autem genuit Asa. » « Abias autem genuit Asa. » De quo, III Reg. xv, 8 et seq. De quo, III Reg. xv, 8 et seq.

« Asa autem genuit Josaphat. » « Asa autem genuit Josaphat. » De quo, III Reg. xxII. De quo, III Reg. xxII.

De genere autem horum regum habe- De genere autem horum regum habe- tur, I Paralip. 111. tur, I Paralip. 111.

• Josaphat autem genuit Joram. » • Josaphat autem genuit Joram. »

Ecce secundum hujus tesserædecadis, Ecce secundum hujus tesserædecadis, ubi ponuntur reges sub quibus impugna- ubi ponuntur reges sub quibus impugna- tio et mulcta notabiliter cœpit contra re- tio et mulcta notabiliter cœpit contra re-

1 Isa. xxxix, 5 et 6: Et dixit Isaias ad Eze- 1 Isa. xxxix, 5 et 6: Et dixit Isaias ad Eze- chiam Audi verbum Domini exercituum. Ecce chiam Audi verbum Domini exercituum. Ecce dies venient, et auferentur omnia quæ in domo dies venient, et auferentur omnia quæ in domo

27 27

23 23

gnum Dei. Quia licet ante Sesac, rex gnum Dei. Quia licet ante Sesac, rex Ægypti, sub Roboam ascenderit in Jeru- Ægypti, sub Roboam ascenderit in Jeru- salem et diripuerit thesauros, tamen hoc salem et diripuerit thesauros, tamen hoc non fecerat nisit pactis et fœderibus præ- non fecerat nisit pactis et fœderibus præ- cedentibus, quæ tamen irrupit. Sed ex cedentibus, quæ tamen irrupit. Sed ex tempore Joram incepit impugnari ad sub- tempore Joram incepit impugnari ad sub- jiciendum. jiciendum.

Perficitur autem hæc regni debilitas Perficitur autem hæc regni debilitas quatuor diminutione videlicet auxilian- quatuor diminutione videlicet auxilian- tium, obsidione impugnatium, captivi- tium, obsidione impugnatium, captivi- tate regum defendentium, et perficitur tate regum defendentium, et perficitur interfectione regentium. Et secundum interfectione regentium. Et secundum ista hic octo reges inducuntur. ista hic octo reges inducuntur.

Et diminutio auxiliantium facta est sub Et diminutio auxiliantium facta est sub Joram pessimo: sub quo Idumæi reces- Joram pessimo: sub quo Idumæi reces- serunt, ne essent sub Juda: qui ante tri- serunt, ne essent sub Juda: qui ante tri- butis et auxiliis subditi Juda fuerunt. butis et auxiliis subditi Juda fuerunt.

Obsidio autem duobus perficitur; con- Obsidio autem duobus perficitur; con- juratione videlicet adversariorum, et val- juratione videlicet adversariorum, et val- latione civitatum et castrorum. Et conju- latione civitatum et castrorum. Et conju- ratio quidem Phaceæ et Rasin, regis Sy- ratio quidem Phaceæ et Rasin, regis Sy- riæ facta est sub Ozia, et facta est visio riæ facta est sub Ozia, et facta est visio destructionis templi. Obsidio autem duo destructionis templi. Obsidio autem duo in se habet: unum quod præcedit, quod in se habet: unum quod præcedit, quod est infestatio obsidendorum: quæ facta est infestatio obsidendorum: quæ facta est sub Joathan per Syros et regem est sub Joathan per Syros et regem Israel. Aliud est vallatio. Et hæc est ad- Israel. Aliud est vallatio. Et hæc est ad- huc duplex particularis scilicet, et uni- huc duplex particularis scilicet, et uni- versalis. Particularis facta est sub Achaz versalis. Particularis facta est sub Achaz per Phacee et Rasin, qui obsederunt Jeru- per Phacee et Rasin, qui obsederunt Jeru- salem. Universalis autem facta est sub salem. Universalis autem facta est sub Ezechia per Sennacherib, qui et Jerusalem Ezechia per Sennacherib, qui et Jerusalem et Sobnam, et alias obsedit munitiones: et Sobnam, et alias obsedit munitiones: etsi pax facta miraculo divino non fuit etsi pax facta miraculo divino non fuit data ad permanentiam regni, sed ad tem- data ad permanentiam regni, sed ad tem- pus propter meritum personale Ezechiæ. pus propter meritum personale Ezechiæ. Et ideo in pace ipsa prænuntiata est ama- Et ideo in pace ipsa prænuntiata est ama- rissima amaritudo quod omnis decor re- rissima amaritudo quod omnis decor re- gni transferendus esset in Babylonem ', gni transferendus esset in Babylonem ', sicut habetur Isaiæ, xxxix, 5 et 6. sicut habetur Isaiæ, xxxix, 5 et 6.

Sic ergo paulatim deficiente regno, se- Sic ergo paulatim deficiente regno, se- quitur captivitas defendentium regum quitur captivitas defendentium regum absque regni captivitate. Et hæc facta absque regni captivitate. Et hæc facta est in Manasse, rege pessimo, qui licet est in Manasse, rege pessimo, qui licet de Babylone redierit in regnum per (alias, de Babylone redierit in regnum per (alias,

tua sunt, et quæ thesaurizaverunt patres tui usque tua sunt, et quæ thesaurizaverunt patres tui usque ad diem hanc, in Babylonem: non relinquetur ad diem hanc, in Babylonem: non relinquetur quidquam, dicit Dominus. quidquam, dicit Dominus.

10 10

11 11

28 28

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

post) pœnitentiam, tamen ex hoc regnum post) pœnitentiam, tamen ex hoc regnum nullam accepit confortationem : sed ex nullam accepit confortationem : sed ex captivitate plurimam accepit labefacta- captivitate plurimam accepit labefacta- tionem, eo quod captivator plurimam in tionem, eo quod captivator plurimam in regno fecit depopulationem. regno fecit depopulationem.

Interfectio regum consistit in duobus : Interfectio regum consistit in duobus : in indignitate regnantis, et divina indi- in indignitate regnantis, et divina indi- gnatione contra regnum regionis. Et prior gnatione contra regnum regionis. Et prior harum est in Amon, quem indignum re- harum est in Amon, quem indignum re- gno servi sui interfecerunt. Indignatione gno servi sui interfecerunt. Indignatione autem Dei contra regnum regionis in- autem Dei contra regnum regionis in- terfectus est Josias optimus rex qui li- terfectus est Josias optimus rex qui li- cet pietate meruisset differri captivitatem cet pietate meruisset differri captivitatem et transmigrationem regni in diebus et transmigrationem regni in diebus suis, tamen expresse comminatus est suis, tamen expresse comminatus est Dominus, quod post mortem suam totum Dominus, quod post mortem suam totum regnum transmigraturum in Babylonem regnum transmigraturum in Babylonem esset. Sic ergo isti reges inducuntur esset. Sic ergo isti reges inducuntur hic. hic.

« Joram autem genuit Oziam. » « Joram autem genuit Oziam. » De quo, IV Reg. xv, et II Paralip. xxvI. De quo, IV Reg. xv, et II Paralip. xxvI.

« Ozias autem genuit Joatham. » « Ozias autem genuit Joatham. » De quo, De quo,

Ibidem. Ibidem.

«Joatham autem genuit Achaz. » «Joatham autem genuit Achaz. » IV Regum, XVI. IV Regum, XVI.

« Achaz autem genuit Ezechiam. » « Achaz autem genuit Ezechiam. » IV Regum, XVIII. IV Regum, XVIII.

« Ezechias autem genuit Manas- « Ezechias autem genuit Manas-

sen. » sen. »

IV Regum, xx. IV Regum, xx.

« Manasses autem genuit Amon. » « Manasses autem genuit Amon. » IV Regum, xxI. IV Regum, xxI.

« Amon autem genuit Josiam. »> « Amon autem genuit Josiam. »>

Ibidem. Ibidem.

« Josias autem genuit Jechoniam et « Josias autem genuit Jechoniam et fratres ejus in transmigratione Baby- fratres ejus in transmigratione Baby- lonis. > lonis. >

Ecce completa regni transmigratio et Ecce completa regni transmigratio et captivitas ideo namque iste cum fratri- captivitas ideo namque iste cum fratri- bus suis nascitur iturus in transmigratio- bus suis nascitur iturus in transmigratio- nem Babylonis. Et quia iste non solus nem Babylonis. Et quia iste non solus regnavit, sed etiam fratres ejus : licet regnavit, sed etiam fratres ejus : licet per omnes (alias, eos) Christus non de- per omnes (alias, eos) Christus non de- scendit, sed per istum tantum : tamen fit scendit, sed per istum tantum : tamen fit mentio de fratribus in communi nomine, mentio de fratribus in communi nomine, quia regnum istud fuit figura regni Chri- quia regnum istud fuit figura regni Chri- sti. Nota autem hic historiam. Legitur sti. Nota autem hic historiam. Legitur enim, I Paralipom. 111, 15 et 16, quod enim, I Paralipom. 111, 15 et 16, quod filii Josiæ fuerunt: primogenitus, Jo- filii Josiæ fuerunt: primogenitus, Jo- hannam secundus, Joakim tertius, hannam secundus, Joakim tertius, Sedecias; quartus, Sellum. De Joakim Sedecias; quartus, Sellum. De Joakim natus est Jechonias, et Sedecias. Et ita natus est Jechonias, et Sedecias. Et ita Jechonias videtur nepos fuisse Josiæ, et Jechonias videtur nepos fuisse Josiæ, et non filius. Sed ad hoc respondetur per non filius. Sed ad hoc respondetur per Hieronymum, dicentem quod secundus Hieronymum, dicentem quod secundus natus Josiæ, quem Joakim vocatum esse natus Josiæ, quem Joakim vocatum esse diximus, trinomius fuit: quia dicebatur diximus, trinomius fuit: quia dicebatur Eliakim et Joakim et Jechonias. Filius Eliakim et Joakim et Jechonias. Filius vero istius ejusdem nepos Josiæ, bino- vero istius ejusdem nepos Josiæ, bino- mius fuit dicebatur enim Joakim et Je- mius fuit dicebatur enim Joakim et Je- chonias qui etiam sublata prima sylla- chonias qui etiam sublata prima sylla- ba, dicitur aliquando Chonias. Hierony- ba, dicitur aliquando Chonias. Hierony- Numquid vas fictile atque con- Numquid vas fictile atque con- « tritum vir iste Chonias? » Dicit etiam « tritum vir iste Chonias? » Dicit etiam Hieronymus, quod « Joakim, qui filius Hieronymus, quod « Joakim, qui filius « Josiæ fuit, in ultima syllaba scribitur « Josiæ fuit, in ultima syllaba scribitur « per ket i et m : filius autem hujus qui « per ket i et m : filius autem hujus qui « nepos Josiæ fuit, scribitur in ultima « nepos Josiæ fuit, scribitur in ultima « syllaba per cyn: quod scriptorum vi- « syllaba per cyn: quod scriptorum vi- «tio et longitudine temporum apud græ- «tio et longitudine temporum apud græ- «< cos latinosque confusum est. » Et ideo «< cos latinosque confusum est. » Et ideo stat generatio per Josiam in filium Je- stat generatio per Josiam in filium Je- choniam, qui et Joakim dicebatur: et ex choniam, qui et Joakim dicebatur: et ex illo in nepotem Josiæ, qui Jechonias et illo in nepotem Josiæ, qui Jechonias et Joacyn est appellatus. Jechoniam ergo Joacyn est appellatus. Jechoniam ergo et fratres ejus genuit Josias jam in- et fratres ejus genuit Josias jam in- stante transmigratione. Et ita genuit eos stante transmigratione. Et ita genuit eos in transmigrationem ituros, licet Josias in transmigrationem ituros, licet Josias numquam transmigraverit. numquam transmigraverit.

mus mus

» »

Est autem historia, quod Joakim pa- Est autem historia, quod Joakim pa- trem Nabuchodonosor recepit: quem ta- trem Nabuchodonosor recepit: quem ta- men receptis obsidibus remisit, imposito men receptis obsidibus remisit, imposito ei tributo quod tributum cum postea ne- ei tributo quod tributum cum postea ne- gasset, spem in rege Ægypti ponendo, gasset, spem in rege Ægypti ponendo, ascendit Nabuchodonosor in Jerusalem ascendit Nabuchodonosor in Jerusalem sub simulationem fœderis quod irrupit : sub simulationem fœderis quod irrupit :

: :

IN EVANG. MATTHÆI, I-12, 13, 14, 15, 16. IN EVANG. MATTHÆI, I-12, 13, 14, 15, 16.

et regem cum pluribus nobilibus inter- et regem cum pluribus nobilibus inter- fecit, et insepultum ante muros Jerusa- fecit, et insepultum ante muros Jerusa- lem projecit et filium ejus, nepotem Jo- lem projecit et filium ejus, nepotem Jo- siæ, Joacyn vocatum, regem patri sub- siæ, Joacyn vocatum, regem patri sub- stituit qui alio nomine Jechonias sicut stituit qui alio nomine Jechonias sicut et pater vocabatur. Qui cum tribus men- et pater vocabatur. Qui cum tribus men- sibus regnasset, et Nabuchodonosor abi- sibus regnasset, et Nabuchodonosor abi- isset, timuit Nabuchodonosor, quod me- isset, timuit Nabuchodonosor, quod me- mor necis prius opponeret se sibi, et mor necis prius opponeret se sibi, et cum rege Ægypti confœderatus rebella- cum rege Ægypti confœderatus rebella- ret et reversus obsedit Jerusalem. Sed ret et reversus obsedit Jerusalem. Sed Joacyn ad verbum Jeremiæ se sponte Joacyn ad verbum Jeremiæ se sponte cum matre et multis nobilibus regni Na- cum matre et multis nobilibus regni Na- buchodonosor tradidit: et tunc transmi- buchodonosor tradidit: et tunc transmi- graverunt in Babylonem, qui se tradide- graverunt in Babylonem, qui se tradide- runt et aliis manentibus, constituit runt et aliis manentibus, constituit regem Sedeciam, patruum Joacyn, ter- regem Sedeciam, patruum Joacyn, ter- tium natum inter filios Josiæ. Qui cum tium natum inter filios Josiæ. Qui cum postea rupto fœdere se opponeret Na- postea rupto fœdere se opponeret Na- buchodonosor, civitatem cepit, et regem buchodonosor, civitatem cepit, et regem cæcatum, et omnes alios in Babylonem cæcatum, et omnes alios in Babylonem captivos traxit, et interfecit filios Sede- captivos traxit, et interfecit filios Sede- ciæ. Et tunc captivitas perfecta fuit : ciæ. Et tunc captivitas perfecta fuit : sicut legitur, IV Reg. xxv. sicut legitur, IV Reg. xxv.

Sic ergo duo fuerunt Jechoniæ : et Sic ergo duo fuerunt Jechoniæ : et unus, scilicet pater intelligitur, cum dici- unus, scilicet pater intelligitur, cum dici- tur: «Josias autem genuit Jechoniam. » tur: «Josias autem genuit Jechoniam. » Alter autem, scilicet nepos Josiæ intelli- Alter autem, scilicet nepos Josiæ intelli- gitur, cum dicitur: « Post transmigra- gitur, cum dicitur: « Post transmigra- tionem Babylonis, Jechonias genuit Sa- tionem Babylonis, Jechonias genuit Sa- lathiel, » quia aliter non essent quatuor- lathiel, » quia aliter non essent quatuor- decim in ultima tesscrædecade. Augusti- decim in ultima tesscrædecade. Augusti- nus tamen et Chrysostomus dicunt, nus tamen et Chrysostomus dicunt, quod unus est, quem Augustinus dicit quod unus est, quem Augustinus dicit bis in fine mediæ, et in principio ultimæ bis in fine mediæ, et in principio ultimæ poni quia in angulo ponitur, ubi re- poni quia in angulo ponitur, ubi re- gnum flectitur in captivitatem. Chryso- gnum flectitur in captivitatem. Chryso- stomus autem fere idem dicit. Sed addit, stomus autem fere idem dicit. Sed addit, quod bis numeratur: quia et rex primo, quod bis numeratur: quia et rex primo, et non rex postea fuit. Et ideo ut rex et non rex postea fuit. Et ideo ut rex numeratur in media, et ut non rex in numeratur in media, et ut non rex in ultima. Probabilius autem est, quod di- ultima. Probabilius autem est, quod di- cit Hieronymus. cit Hieronymus.

Sic igitur scissura regni et impugnatio- Sic igitur scissura regni et impugnatio- ne, et captivitate et occisione defenden- ne, et captivitate et occisione defenden- tium, regnum terrenum defecit in captivi- tium, regnum terrenum defecit in captivi- tatem, sub qua pressi gemunt ad Redem- tatem, sub qua pressi gemunt ad Redem- ptorem et liberatorem Christum, qui qua, ptorem et liberatorem Christum, qui qua, tuordecimus est in ultima tesserædecade. tuordecimus est in ultima tesserædecade.

" "

29 29

Et post transmigrationem Babylo- 12 Et post transmigrationem Babylo- 12 nis, Jechonias genuit Salathiel. nis, Jechonias genuit Salathiel.

Salathiel autem genuit Zoroba- Salathiel autem genuit Zoroba-

bel: bel:

Zorobabel autem genuit Abiud. Zorobabel autem genuit Abiud. Abiud autem genuit Eliacim. Abiud autem genuit Eliacim. Eliacim autem genuit Azor. Eliacim autem genuit Azor.

Azor autem genuit Sadoc. Azor autem genuit Sadoc. Sadoc autem genuit Achim. Sadoc autem genuit Achim. Achim autem genuit Eliud. Achim autem genuit Eliud.

Eliud autem genuit Eleazar. Eliud autem genuit Eleazar. Eleazar autem genuit Mathan. Eleazar autem genuit Mathan. Mathan autem genuit Jacob. Mathan autem genuit Jacob.

Jacob autem genuit Joseph, virum Jacob autem genuit Joseph, virum Mariæ, de qua natus est Jesus, qui vo- Mariæ, de qua natus est Jesus, qui vo- catur Christus. » catur Christus. »

Hic incipit ultima quaterdena. Et hæc Hic incipit ultima quaterdena. Et hæc est captivorum suspirantium ad liberato- est captivorum suspirantium ad liberato- rem. Et de his scriptura invenitur au- rem. Et de his scriptura invenitur au- thentica: nisi (alias, ubi) de Salathiel et thentica: nisi (alias, ubi) de Salathiel et Zorobabel, quorum prior in captivitate Zorobabel, quorum prior in captivitate mortuus, secundus autem rediit cum Es- mortuus, secundus autem rediit cum Es- dra et Nehemia et aliis ad templi et civi- dra et Nehemia et aliis ad templi et civi- tatis reædificationem. Quod enim Sala- tatis reædificationem. Quod enim Sala- thiel genuit Zorobabel, legitur, III Es- thiel genuit Zorobabel, legitur, III Es- dræ, v, 5, et Aggæi, 1, 24. Sed in dræ, v, 5, et Aggæi, 1, 24. Sed in I Paralip. 111, 17 et seq., dicuntur filii Je- I Paralip. 111, 17 et seq., dicuntur filii Je- choniæ, Asir, Salathiel et Phadaia et choniæ, Asir, Salathiel et Phadaia et de Phadaia orti sunt Zorobabel et Semei. de Phadaia orti sunt Zorobabel et Semei. Et sic Zorobabel non videtur filius fuisse Et sic Zorobabel non videtur filius fuisse Salathiel. Sed ad hoc dicunt Hebræi Salathiel. Sed ad hoc dicunt Hebræi quod tres inducti non fuerunt tres viri quod tres inducti non fuerunt tres viri subjecto et numero differentes filii Je- subjecto et numero differentes filii Je- choniæ, sed unus trinomius fuit, sicut choniæ, sed unus trinomius fuit, sicut Marcus, Tullius et Cicero. Alii dicunt, Marcus, Tullius et Cicero. Alii dicunt, quod Salathiel et Phadaia duo fuerunt quod Salathiel et Phadaia duo fuerunt fratres, qui genuerunt duos filios : et fratres, qui genuerunt duos filios : et uterquam suum Zorobabel appellavit. Et uterquam suum Zorobabel appellavit. Et unus tangitur, scilicet filius Phadaiæ in unus tangitur, scilicet filius Phadaiæ in libro Paralipomenon. Alter autem per libro Paralipomenon. Alter autem per

13 13

14 14

15 15

16 16

30 30

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

quem descendit Christus, tangitur in Es- quem descendit Christus, tangitur in Es- dra et Aggeo et hic. dra et Aggeo et hic.

Adhuc, I Paralip. II, 19, dicitur quod Adhuc, I Paralip. II, 19, dicitur quod Zorobabel genuit Mosollam: hic autem Zorobabel genuit Mosollam: hic autem dicitur « Genuit Abiud. » Sed ad hoc dicitur « Genuit Abiud. » Sed ad hoc dici potest, quod liber Paralipomenon dici potest, quod liber Paralipomenon non facit mentionem nisi de descendenti- non facit mentionem nisi de descendenti- bus per Phadaiam. Sed hic tanguntur bus per Phadaiam. Sed hic tanguntur illi qui per Zorobabel, filium Salathiel, illi qui per Zorobabel, filium Salathiel, descenderunt. Dicunt tamen quidam in descenderunt. Dicunt tamen quidam in libris Paralipomenon vitio scriptorum libris Paralipomenon vitio scriptorum nomina esse corrupta. Unde de Abiud nomina esse corrupta. Unde de Abiud usque Joseph nulla historia authentica usque Joseph nulla historia authentica invenitur. Sed fuerunt quidam studiosi invenitur. Sed fuerunt quidam studiosi viri inter Hebræos, quos heriles propter viri inter Hebræos, quos heriles propter nobilitatem vocaverunt, qui genealo- nobilitatem vocaverunt, qui genealo- giam, propter factam de Christo promis- giam, propter factam de Christo promis- sionem, partim de libris Paralipomenon, sionem, partim de libris Paralipomenon, partim ex annalibus, partim ex fide di- partim ex annalibus, partim ex fide di- gno relatu avorum et proavorum reti- gno relatu avorum et proavorum reti- nuerunt et conscripserunt: licet Herodes nuerunt et conscripserunt: licet Herodes plurimos talium librorum combusserit, plurimos talium librorum combusserit, ut deleta genealogia promissi regis mi- ut deleta genealogia promissi regis mi- nus videretur inconveniens, si ipse igno- nus videretur inconveniens, si ipse igno- tus (alias, ignobilis) et alienigena regna- tus (alias, ignobilis) et alienigena regna- ret in throno David. ret in throno David.

De his igitur non possumus procedere De his igitur non possumus procedere sicut in præhabitis. Sed cum Chrysosto- sicut in præhabitis. Sed cum Chrysosto- mo dicimus, quod « isti non reges, sed mo dicimus, quod « isti non reges, sed « aut pontifices, aut consortes pontifi- « aut pontifices, aut consortes pontifi- « cum habiti, populo præfuerunt. » Et « cum habiti, populo præfuerunt. » Et secundum tres gradus probabile est quod secundum tres gradus probabile est quod sibi successerunt, de captivitate populum sibi successerunt, de captivitate populum educentes, pro patriis et paternis et Dei educentes, pro patriis et paternis et Dei legibus tempore Machabæorum dimican- legibus tempore Machabæorum dimican- tes, et ad nasciturum Christum suspi- tes, et ad nasciturum Christum suspi- rantes et forte responsum a Spiritu san- rantes et forte responsum a Spiritu san- cto accipientes cum Simeone, quod in cto accipientes cum Simeone, quod in proximo foret nasciturus '. Et quia san- proximo foret nasciturus '. Et quia san- ctus fuit mos ex causa certa imponere ctus fuit mos ex causa certa imponere nomina filiis suis, oportet nos hic con- nomina filiis suis, oportet nos hic con- jicere ex ipsis nominibus: quia aliam jicere ex ipsis nominibus: quia aliam scripturam certam non habemus. scripturam certam non habemus.

Eductio autem terminatur ad templi Eductio autem terminatur ad templi et civitatis reædificationem. Et illa in et civitatis reædificationem. Et illa in sex videtur perfici: quorum unum est sex videtur perfici: quorum unum est præparatio obediendi consilio Dei et præparatio obediendi consilio Dei et Prophetarum, quod fecit Jechonias po- Prophetarum, quod fecit Jechonias po- sterior consilio Jeremiæ 2: et ideo merito sterior consilio Jeremiæ 2: et ideo merito patientiæ et obedientiæ semen misit ad patientiæ et obedientiæ semen misit ad exitum. Secundum est humilis oratio ad exitum. Secundum est humilis oratio ad Deum ut regi inspiraret quod licentiam Deum ut regi inspiraret quod licentiam daret redeundi, sicut oravit Daniel et daret redeundi, sicut oravit Daniel et hic videtur fuisse Salathiel, qui interpre- hic videtur fuisse Salathiel, qui interpre- tatur petitio mea Deus. Tertio, exigitur tatur petitio mea Deus. Tertio, exigitur quod rex captus amore alicujus, licen- quod rex captus amore alicujus, licen- tiam dederit et hic fuit Zorobabel, sic- tiam dederit et hic fuit Zorobabel, sic- ut legitur in libris Apocryphorum ³, quod ut legitur in libris Apocryphorum ³, quod et nomen indicat: quia Zorobabel ma- et nomen indicat: quia Zorobabel ma- gister Babylonis interpretatur. Primus gister Babylonis interpretatur. Primus horum iram Domini portavit, quia pec- horum iram Domini portavit, quia pec- cavit ei et ideo pervenit ad victoriam cavit ei et ideo pervenit ad victoriam judicium suum 4. Secundus ex duritia judicium suum 4. Secundus ex duritia captivitatis ingemuit: et ideo Dominus captivitatis ingemuit: et ideo Dominus videns vidit afflictionem ejus, sicut per videns vidit afflictionem ejus, sicut per simile dicitur, Exod. 111. 7. Tertius exi- simile dicitur, Exod. 111. 7. Tertius exi- tum obtinuit. Sed quia finitimis gemiti- tum obtinuit. Sed quia finitimis gemiti- bus (alias, gentibus) opus interruptum bus (alias, gentibus) opus interruptum est, et usque ad tempora Cyri, regis est, et usque ad tempora Cyri, regis Persarum, ideo indiguit populus Dei, ne Persarum, ideo indiguit populus Dei, ne desperaret, consolatoribus, qui per tres desperaret, consolatoribus, qui per tres differentias videntur variari. Qui enim differentias videntur variari. Qui enim pro affectu pusillanimes confortabat, vi- pro affectu pusillanimes confortabat, vi- detur fuisse Abiud, qui pater meus iste detur fuisse Abiud, qui pater meus iste interpretatur, quia pro affectu pater po- interpretatur, quia pro affectu pater po- puli Dei dicebatur. Ad quod sequeba- puli Dei dicebatur. Ad quod sequeba- tur iterata suscitatio cordis regis ad dan- tur iterata suscitatio cordis regis ad dan- dam licentiam ædificationis et ad hoc dam licentiam ædificationis et ad hoc videtur fuisse operatus Eliacim, qui videtur fuisse operatus Eliacim, qui Dominus resuscitans interpretatur. Quod Dominus resuscitans interpretatur. Quod consequitur adjutorium iteratæ ædifica- consequitur adjutorium iteratæ ædifica- tionis, quod complevisse videtur Azor, tionis, quod complevisse videtur Azor, qui adjutus interpretatur. Et isti sunt qui adjutus interpretatur. Et isti sunt sex priores ultimæ quaterdecadis. sex priores ultimæ quaterdecadis.

Divinatio autem, quæ pro patriis et Divinatio autem, quæ pro patriis et paternis et Dei legibus temporibus Ma- paternis et Dei legibus temporibus Ma-

1 Luc. 11, 26 Simeon... responsum acceperat a 1 Luc. 11, 26 Simeon... responsum acceperat a Spiritu sancto non visurum se mortem, nisi prius Spiritu sancto non visurum se mortem, nisi prius videret Christum Domini. videret Christum Domini.

2 Cf. Commentarium in . 11 de duobus Je- 2 Cf. Commentarium in . 11 de duobus Je- choniis, pp. 28 et 29. choniis, pp. 28 et 29.

3 Cf. III Esdræ, IV, 13 et seq. 3 Cf. III Esdræ, IV, 13 et seq.

4 Michææ, VII, 9: Iram Domini portabo, quo- 4 Michææ, VII, 9: Iram Domini portabo, quo- niam peccavi ei, donec causam meam judicet, et niam peccavi ei, donec causam meam judicet, et faciat judicium meum. faciat judicium meum.

IN EVANG. MATTHÆI, I-12, 13, 14, 15, 16. IN EVANG. MATTHÆI, I-12, 13, 14, 15, 16.

chabæorum facta est, in quinque videtur chabæorum facta est, in quinque videtur perfici quorum unum est justitiæ con- perfici quorum unum est justitiæ con- stantia, et alterum mutuum adjutorium, stantia, et alterum mutuum adjutorium, quod sibi ferebant, sicut legitur in Ma- quod sibi ferebant, sicut legitur in Ma- chabæis, quod indeflexibiles a justitia le- chabæis, quod indeflexibiles a justitia le- gis, et sibimet fortissimum ferebant ad- gis, et sibimet fortissimum ferebant ad- jutorium. Et primum horum complevisse jutorium. Et primum horum complevisse videtur Sadoc, qui justus interpretatur. videtur Sadoc, qui justus interpretatur. Secundum autem perfecit Achim, qui in- Secundum autem perfecit Achim, qui in- terpretatur frater meus, quasi iste si- terpretatur frater meus, quasi iste si- gnanter attulerit fratribus (alias, fratris) gnanter attulerit fratribus (alias, fratris) adjutorium. Sed quia non erat eis pugna adjutorium. Sed quia non erat eis pugna solum pro justitia, sed etiam pro cultu solum pro justitia, sed etiam pro cultu et fide Dei, a quibus eos nitebatur revo- et fide Dei, a quibus eos nitebatur revo- care Antiochus, ideo indeflexa exigeba- care Antiochus, ideo indeflexa exigeba- tur in eis fides Dei. Quam indeflexionem tur in eis fides Dei. Quam indeflexionem videtur habuisse Eliud, qui Deus meus videtur habuisse Eliud, qui Deus meus interpretatur. Sed instantia persecutoris interpretatur. Sed instantia persecutoris non vincitur, nisi spes in adjutorio Dei non vincitur, nisi spes in adjutorio Dei habeatur quia, qui habitat in adjutorio habeatur quia, qui habitat in adjutorio Altissimi, in protectione Dei cœli com- Altissimi, in protectione Dei cœli com- morabitur 1. Hanc videtur habuisse morabitur 1. Hanc videtur habuisse Eleazar, qui Deus meus adjutor inter- Eleazar, qui Deus meus adjutor inter- pretatur. Sicut et dixit Matathias : pretatur. Sicut et dixit Matathias : « Non consentio verbo regis: propitius « Non consentio verbo regis: propitius « sit mihi Dominus 2. » Iloc autem con- « sit mihi Dominus 2. » Iloc autem con- sequitur mirabilis a Deo donata victoria, sequitur mirabilis a Deo donata victoria, quam impetrasse Mathan videtur, qui do- quam impetrasse Mathan videtur, qui do- natus interpretatur: Deo enim egerunt natus interpretatur: Deo enim egerunt gratias, qui dedit victoriam eis. Et isti gratias, qui dedit victoriam eis. Et isti sunt patres medii ultimæ quaterdecadis. sunt patres medii ultimæ quaterdecadis. Suspiratio autem ad Christum perfici- Suspiratio autem ad Christum perfici- tur in duobus. In lucta animi propter tur in duobus. In lucta animi propter tedium exspectandi, quam videtur præ- tedium exspectandi, quam videtur præ- signasse Jacob et in incremento specia- signasse Jacob et in incremento specia- lis gratiæ per responsum Spiritus sancti lis gratiæ per responsum Spiritus sancti tædium sanctorum revelantis, et promit- tædium sanctorum revelantis, et promit- tentis corporalem pœnitentiam Christi. tentis corporalem pœnitentiam Christi. Et hanc recepit Joseph secundum sui no- Et hanc recepit Joseph secundum sui no- minis significationem et hanc sequitur minis significationem et hanc sequitur Christus liberans et redimens, sicut finis Christus liberans et redimens, sicut finis omnium tesserædecadum. Finis enim omnium tesserædecadum. Finis enim legis, Christus, ad justitiam omni cre- legis, Christus, ad justitiam omni cre- denti 3. denti 3.

His autem habitis, omnia plana sunt His autem habitis, omnia plana sunt usque illuc. usque illuc.

Psal. xc, 1. Psal. xc, 1.

Cf. II Machab. II, 19 et seq. Cf. II Machab. II, 19 et seq.

« Mathan autem genuit Jacob. » « Mathan autem genuit Jacob. »

31 31

Videtur enim contrarietas inter Lucam Videtur enim contrarietas inter Lucam et Matheum quia Lucas, III, 23, dicit et Matheum quia Lucas, III, 23, dicit Joseph filium Heli, et Heli filium Ma- Joseph filium Heli, et Heli filium Ma- that. Sed ad hoc respondetur, quod Ma- that. Sed ad hoc respondetur, quod Ma- than et Mathat, ut dicit Glossa, non than et Mathat, ut dicit Glossa, non fuerunt fratres tamen contribules fue- fuerunt fratres tamen contribules fue- runt, et de eadem uxore nomine Hesta, runt, et de eadem uxore nomine Hesta, singulos genuerunt. Sed Mathan, qui per singulos genuerunt. Sed Mathan, qui per Salomonem descendit, eam prius duxit: Salomonem descendit, eam prius duxit: ex ea genuit Jacob unicum filium, et ex ea genuit Jacob unicum filium, et obiit. Postea Mathat (qui per alium obiit. Postea Mathat (qui per alium filium descendit a David) duxit eamdem: filium descendit a David) duxit eamdem: et ex ea genuit Heli. Et ita Jacob et et ex ea genuit Heli. Et ita Jacob et Heli fratres uterini fuerunt, ex duo- Heli fratres uterini fuerunt, ex duo- bus patribus. Jacob autem uxorem Heli bus patribus. Jacob autem uxorem Heli fratris sui sine liberis defuncti suscepit ad fratris sui sine liberis defuncti suscepit ad suscitandum semen fratri defuncto, et ge- suscitandum semen fratri defuncto, et ge- nuit Joseph. Et ita Joseph fuit filius Jacob nuit Joseph. Et ita Joseph fuit filius Jacob naturalis, ut hic dicitur et filius Heli naturalis, ut hic dicitur et filius Heli legalis, ut dicitur in Luca: quia Lucas legalis, ut dicitur in Luca: quia Lucas ex facie vituli sacerdotium respiciens, ex facie vituli sacerdotium respiciens, frequenter ponit filios et patres legales. frequenter ponit filios et patres legales.

« Jacob autem genuit Joseph, vi- « Jacob autem genuit Joseph, vi- rum Mariæ, de qua natus est Jesus, rum Mariæ, de qua natus est Jesus, qui vocatur Christus. » qui vocatur Christus. »

Videtur quod genealogia Christi non Videtur quod genealogia Christi non directe continuetur, quia Joseph non directe continuetur, quia Joseph non fuit pater Christi naturalis, cum, sicut fuit pater Christi naturalis, cum, sicut dictum est, Matthæus naturales ponat dictum est, Matthæus naturales ponat patres. Si respondetur per illud Numer. patres. Si respondetur per illud Numer. XXXVI, 7 et 8, quod omnes viri præci- XXXVI, 7 et 8, quod omnes viri præci- piuntur ducere uxores de eadem tribu, piuntur ducere uxores de eadem tribu, et fœminæ maritos, ne hæreditates tri- et fœminæ maritos, ne hæreditates tri- buum confundantur: videtur esse in- buum confundantur: videtur esse in- stantia, Exod. vi, 23, ubi Aaron duxit stantia, Exod. vi, 23, ubi Aaron duxit Elisabeth, filiam Aminadab, sororem Elisabeth, filiam Aminadab, sororem Nahasson, qui fuit de tribu Juda. Et, Nahasson, qui fuit de tribu Juda. Et, I Reg. XVIII, 27, ubi David duxit Michol, I Reg. XVIII, 27, ubi David duxit Michol, filiam Saul, quæ fuit de tribu Benja- filiam Saul, quæ fuit de tribu Benja- min. min.

Si forte dicatur, quod ad fœminas Si forte dicatur, quod ad fœminas non devolvebatur hæreditas, constat fal- non devolvebatur hæreditas, constat fal-

3 Ad Roman. x, 4. 3 Ad Roman. x, 4.

32 32

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

sum esse quia, Numer. xxvII, 8 et sum esse quia, Numer. xxvII, 8 et seq., dicitur, quod ad fœminas devolvi- seq., dicitur, quod ad fœminas devolvi- tur hæreditas, quando aliquis non ha- tur hæreditas, quando aliquis non ha- buit filios. Communiter autem respon- buit filios. Communiter autem respon- detur, quod soror Nahasson et filia Saul detur, quod soror Nahasson et filia Saul cum fratres habuerunt, non habebant cum fratres habuerunt, non habebant hæreditatem et ideo libere nubere pote- hæreditatem et ideo libere nubere pote- rant cui volebant sine sortium confusio- rant cui volebant sine sortium confusio- ne. Sed Beata Virgo fratres ante se, nec ne. Sed Beata Virgo fratres ante se, nec post se habuit: et ideo hæreditas ad post se habuit: et ideo hæreditas ad ipsam devoluta fuit propter quod con- ipsam devoluta fuit propter quod con- tribuli suo jungenda fuit. Hæc etiam tribuli suo jungenda fuit. Hæc etiam causa est, quod per fœminas genealogia causa est, quod per fœminas genealogia nulla texi potuit, quia sæpe de tribu ad nulla texi potuit, quia sæpe de tribu ad tribum traducebantur: quod non fiebat tribum traducebantur: quod non fiebat de viris. Sicut et in ista genealogia et Ra- de viris. Sicut et in ista genealogia et Ra- hab et Ruth et Thamar positæ sunt, et hab et Ruth et Thamar positæ sunt, et forte aliæ multæ de diversis tribubus et forte aliæ multæ de diversis tribubus et nationibus existentes. nationibus existentes.

Damascenus autem' ponit genealo- Damascenus autem' ponit genealo- giam quamdam usque ad Beatam Virgi- giam quamdam usque ad Beatam Virgi- nem. Sed quia nescitur origo ejus, et nem. Sed quia nescitur origo ejus, et necesse est omnem genealogiam confu- necesse est omnem genealogiam confu- sam esse quæ per fœminas texitur, ut sam esse quæ per fœminas texitur, ut patet ex prædictis, pertranseo. patet ex prædictis, pertranseo.

Unum est, quod relinquitur inquiren- Unum est, quod relinquitur inquiren- dum Quare dicatur hic genuit, cum dum Quare dicatur hic genuit, cum generare dicatur esse viri, gignere autem generare dicatur esse viri, gignere autem uxoris secundum illud quod dici con- uxoris secundum illud quod dici con- suevit, quod generare est agentis, gigne. suevit, quod generare est agentis, gigne. re patientis et materiam exhibentis. Ad re patientis et materiam exhibentis. Ad hoc dicit Glossa, quod genuit ponit, ut hoc dicit Glossa, quod genuit ponit, ut ille cognoscatur qui dicit: Ego hodie ille cognoscatur qui dicit: Ego hodie genui te. Et est sensus Glossæ, quod genui te. Et est sensus Glossæ, quod Christus a patribus non descendit nisi se- Christus a patribus non descendit nisi se- cundum corpulentam substantiam, quæ cundum corpulentam substantiam, quæ est sicut principium materiale. Sed effi est sicut principium materiale. Sed effi ciens faciendo, non generando, fuit Spi- ciens faciendo, non generando, fuit Spi- ritus sanctus. Posset tamen dici, quod ritus sanctus. Posset tamen dici, quod gignere convenit et viro et fœminæ : quia gignere convenit et viro et fœminæ : quia distinctio inter generare et gignere non distinctio inter generare et gignere non videtur habere rationem magnam : sicut videtur habere rationem magnam : sicut dicit versus : dicit versus :

Fomina sola parit: generat vir: gignit uterque. Fomina sola parit: generat vir: gignit uterque. Vir sponsam ducit, sed sponso fœmina nubit. Vir sponsam ducit, sed sponso fœmina nubit.

« Joseph, virum Mariæ. » Vir dicitur « Joseph, virum Mariæ. » Vir dicitur potius a vigore et virore: quia castitatis potius a vigore et virore: quia castitatis vigore et virore floruit, similis propositi vigore et virore floruit, similis propositi existens cum Beata Virgine. Jerem. existens cum Beata Virgine. Jerem. XVII, 7 Benedictus vir qui confidit in XVII, 7 Benedictus vir qui confidit in Domino, et erit Dominus fiducia ejus. Domino, et erit Dominus fiducia ejus. Et sequitur, y. 8: Et erit quasi lignum Et sequitur, y. 8: Et erit quasi lignum quod transplantatur super aquas, quod quod transplantatur super aquas, quod ad humorem mittit radices suas, et non ad humorem mittit radices suas, et non timebit cum venerit æstus. Et erit fo- timebit cum venerit æstus. Et erit fo- lium ejus viride, et in tempore siccita- lium ejus viride, et in tempore siccita- tis non erit sollicitum, nec aliquando tis non erit sollicitum, nec aliquando desinet facere fructum. Psal. 1, 3: Erit desinet facere fructum. Psal. 1, 3: Erit tamquam lignum quod plantatum est tamquam lignum quod plantatum est secus decursus aquarum, etc. secus decursus aquarum, etc.

« Mariæ » autem dicitur propter spon- « Mariæ » autem dicitur propter spon- sationis fidem et societatis individuitatem, sationis fidem et societatis individuitatem, et procurationis sollicitudinem, et obse- et procurationis sollicitudinem, et obse- quii diligentiam. Proverb. xxxi, 23 : No- quii diligentiam. Proverb. xxxi, 23 : No- bilis in portis vir ejus, quando sederit, bilis in portis vir ejus, quando sederit, etc. Eccli. xxvi, 1: Mulieris bonæ bea- etc. Eccli. xxvi, 1: Mulieris bonæ bea- tus vir. Ibidem, y. 2: Mulier fortis ob- tus vir. Ibidem, y. 2: Mulier fortis ob- lectat virum suum, et annos vitæ illius lectat virum suum, et annos vitæ illius in pace implebit. in pace implebit.

« De qua natus est, » opere scilicet « De qua natus est, » opere scilicet Spiritus sancti. Isa. LI, 8: Salus mea in Spiritus sancti. Isa. LI, 8: Salus mea in sempiternum erit, et justitia mea поп sempiternum erit, et justitia mea поп deficiet. deficiet.

« «

« Jesus, » per naturam. Ad Hebr. vII, « Jesus, » per naturam. Ad Hebr. vII, 25: Salvare in perpetuum potest acce- 25: Salvare in perpetuum potest acce- dentes per semetipsum ad Deum: sem- dentes per semetipsum ad Deum: sem- per vivens ad interpellandum pro nobis. per vivens ad interpellandum pro nobis. Qui vocatur Christus. » Sed nonne Qui vocatur Christus. » Sed nonne dictum est ab Angelo: Vocabis nomen dictum est ab Angelo: Vocabis nomen ejus Jesum³ ? Sed actum naturæ indicat ejus Jesum³ ? Sed actum naturæ indicat Angelus ad illuminandum ad fidem dei- Angelus ad illuminandum ad fidem dei- tatis, ne fides in homine quiesceret. Luc. tatis, ne fides in homine quiesceret. Luc. 1, 32: Filius Altissimi vocabitur. Ab 1, 32: Filius Altissimi vocabitur. Ab unctione autem gratiæ vocatur, a san- unctione autem gratiæ vocatur, a san- ctis gratiam percipientibus. Et est cogno- ctis gratiam percipientibus. Et est cogno- nem ejus inter sanctos. Psal. cXXXII, 2 : nem ejus inter sanctos. Psal. cXXXII, 2 : Sicut unguentum in capite, quod descen- Sicut unguentum in capite, quod descen- dit, etc. Eccli. xXXVIII, 7: Unguentarius dit, etc. Eccli. xXXVIII, 7: Unguentarius faciet pigmenta suavitatis, et unctiones faciet pigmenta suavitatis, et unctiones conficiet sanctitatis. conficiet sanctitatis.

1 S. DAMASCENUS, lib. IV, cap. 6. 1 S. DAMASCENUS, lib. IV, cap. 6.

v, 5. v, 5.

2 Psal. 11, 7; Act. XIII, 33; ad Hebr. 1, 5 et 2 Psal. 11, 7; Act. XIII, 33; ad Hebr. 1, 5 et

3 Luc. 1, 31. 3 Luc. 1, 31.

17 17

IN IN

JN EVANG. MATTHÆI, I-17, 18. JN EVANG. MATTHÆI, I-17, 18.

« Omnes itaque generationes ab « Omnes itaque generationes ab Abraham usque ad David, generatio- Abraham usque ad David, generatio- nes quatuordecim : et a David usque nes quatuordecim : et a David usque ad transmigrationem Babylonis, gene- ad transmigrationem Babylonis, gene- rationes quatuordecim : et a transmi- rationes quatuordecim : et a transmi- gratione Babylonis usque ad Chri- gratione Babylonis usque ad Chri- stum, generationes quatuordecim. » stum, generationes quatuordecim. »

Ecce ubi epilogat generationes. Et de Ecce ubi epilogat generationes. Et de his dictum est in procemiis : Qualiter his dictum est in procemiis : Qualiter scilicet triformes sunt tesserædecades Pa- scilicet triformes sunt tesserædecades Pa- triarcharum, Regum, et Pontificum: et triarcharum, Regum, et Pontificum: et quid significant numeri hic positi. Sunt quid significant numeri hic positi. Sunt autem quadraginta duæ generationes hic, autem quadraginta duæ generationes hic, per quas venitur ad Christum, sicut in per quas venitur ad Christum, sicut in libro Numerorum, xxxIII, 1 et seq., sunt libro Numerorum, xxxIII, 1 et seq., sunt quadraginta duæ mansiones, per quas ex quadraginta duæ mansiones, per quas ex Egypto procedentes veniunt ad patriam Egypto procedentes veniunt ad patriam promissam. Lucas autem, III, 23 et seq., promissam. Lucas autem, III, 23 et seq., ponit septuaginta. Qui numerus est re- ponit septuaginta. Qui numerus est re- missionis, sicut dicitur, infra, xvIII, 22: missionis, sicut dicitur, infra, xvIII, 22: Non dico tibi, Petre, dimittendum us- Non dico tibi, Petre, dimittendum us- que septies, sed usque septuagies septies. que septies, sed usque septuagies septies. Cum enim, Proverb. xxiv, 16 Septies Cum enim, Proverb. xxiv, 16 Septies cadet justus, et resurget: impii vero, qui cadet justus, et resurget: impii vero, qui nolunt resurgere, corruunt in malum, nolunt resurgere, corruunt in malum, accipit quilibet casus per Christum un- accipit quilibet casus per Christum un- decim resurrectiones: decem quidem decim resurrectiones: decem quidem in observantia præceptorum : et unam in observantia præceptorum : et unam in fide Christi, per quem omnis fit remis- in fide Christi, per quem omnis fit remis- sio. Et ideo in sanctificatione tabernaculi sio. Et ideo in sanctificatione tabernaculi et populi, primo legebatur omne manda- et populi, primo legebatur omne manda- tum legis, et postea aspergebantur san- tum legis, et postea aspergebantur san- guine ¹. guine ¹.

« Christi autem generatio sic erat. » « Christi autem generatio sic erat. »

Peracta generatione Christi secundum Peracta generatione Christi secundum materialem descensum genealogiæ, tan- materialem descensum genealogiæ, tan- git Christi generationem secundum mo- git Christi generationem secundum mo- dum causæ tam efficientis quam forma- dum causæ tam efficientis quam forma- lis et finalis. lis et finalis.

Dicit ergo titulum: Dicit ergo titulum:

33 33

« Christi autem generatio sic erat. » « Christi autem generatio sic erat. »

Non quod ad plenum effabilis sit et Non quod ad plenum effabilis sit et ista humana generatio, nisi in communi, ista humana generatio, nisi in communi, quod scilicet fuit de Spiritu sancto, et quod scilicet fuit de Spiritu sancto, et ex virgine. Qualiter autem de Spiritu ex virgine. Qualiter autem de Spiritu sancto, et qualiter ex virgine fuit secun- sancto, et qualiter ex virgine fuit secun- dum singula, indicibile est. Psal. xvIII, dum singula, indicibile est. Psal. xvIII, 6: In sole posuit tabernaculum suum, 6: In sole posuit tabernaculum suum, etc. Sol enim nimio splendore reverbe- etc. Sol enim nimio splendore reverbe- rat oculos intuentium: ita fulgor mira- rat oculos intuentium: ita fulgor mira- bilium hujus nativitatis reverberat in- bilium hujus nativitatis reverberat in- tellectum. Eccle. x1, 5 : Quomodo igno- tellectum. Eccle. x1, 5 : Quomodo igno- ras quæ sit via spiritus, et qua ratione ras quæ sit via spiritus, et qua ratione compingantur ossa in ventre prægnan- compingantur ossa in ventre prægnan- tis: sic nescis opera Dei, qui fabricator tis: sic nescis opera Dei, qui fabricator est omnium. Quæ enim sit via spiritus est omnium. Quæ enim sit via spiritus purificantis et segregantis et converten- purificantis et segregantis et converten- tis et formantis spiritus in Beata Virgine, tis et formantis spiritus in Beata Virgine, et qua ratione membra Christi compin- et qua ratione membra Christi compin- gantur, et simul animentur et uniantur gantur, et simul animentur et uniantur deitate, ignoramus: quia omni humili- deitate, ignoramus: quia omni humili- tate et devotione et obsequio procum- tate et devotione et obsequio procum- bentes cum Joanne Baptista, non su- bentes cum Joanne Baptista, non su- mus digni per subtilem intellectum sol- mus digni per subtilem intellectum sol- vere corrigiam unionis, qua calceamen- vere corrigiam unionis, qua calceamen- tum nostræ mortalitatis cum pede deita- tum nostræ mortalitatis cum pede deita- tis (quem in Idumæam nostram extendit) tis (quem in Idumæam nostram extendit) colligatum est. Multo autem minus sci- colligatum est. Multo autem minus sci- mus opera Dei, quo omnium fabricator mus opera Dei, quo omnium fabricator Trinitas in fabricam uteri virginalis sicut Trinitas in fabricam uteri virginalis sicut in nobile triclinium intravit, et eum, quo in nobile triclinium intravit, et eum, quo omnia fabricaverat, filium veri fabri fa- omnia fabricaverat, filium veri fabri fa- bricando perfecit. Isa. XLI, 7: Conforta- bricando perfecit. Isa. XLI, 7: Conforta- vit faber ærarius percutiens malleis eum, vit faber ærarius percutiens malleis eum, qui cudebat tunc temporis, dicens : Glu- qui cudebat tunc temporis, dicens : Glu- tino bonum est: et confortavit eum clavis, tino bonum est: et confortavit eum clavis, ut non moveretur: quia ab huma- ut non moveretur: quia ab huma- nitate, cui agglutinatus est, numquam nitate, cui agglutinatus est, numquam est remotus. Sic ergo est generatio, est remotus. Sic ergo est generatio, ut dicitur in communi. Per singula ut dicitur in communi. Per singula autem nulli hominum est ad plenum autem nulli hominum est ad plenum

Sed primo præmittit titulum, et post- nota. Sed primo præmittit titulum, et post- nota. ca exsequitur tractatum. ca exsequitur tractatum.

1 Cf. Exod. XXIV, 8, et ad Hebr. 1x, 19 et 1 Cf. Exod. XXIV, 8, et ad Hebr. 1x, 19 et seq. seq.

2 Cf. Marc. 1, 7. 2 Cf. Marc. 1, 7.

3 3

XX XX

34 34

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

«< Cum esset desponsata. «< Cum esset desponsata.

Duo dicit circa generationem: since- Duo dicit circa generationem: since- ritatem a carnali commercio, et diligen- ritatem a carnali commercio, et diligen- tiam quam ordinavit in obsequio gene- tiam quam ordinavit in obsequio gene- rationi, scilicet necessaria et puero, et rationi, scilicet necessaria et puero, et matri. Et hanc tangit, ibi, y. 19: «Jo- matri. Et hanc tangit, ibi, y. 19: «Jo- seph autem vir ejus. » seph autem vir ejus. »

Circa primum tangit conceptus, et ge- Circa primum tangit conceptus, et ge- nerationis sinceritatem. nerationis sinceritatem.

Et tangit septem per ordinem: quo- Et tangit septem per ordinem: quo- rum primum est custodia contra malam rum primum est custodia contra malam opinionem et hoc est Desponsatio. Se- opinionem et hoc est Desponsatio. Se- cundum pertinet ad summam beatitudi- cundum pertinet ad summam beatitudi- nem, quod est mater Jesu. Tertium, ad nem, quod est mater Jesu. Tertium, ad dignam clari nominis cognitionem, quod dignam clari nominis cognitionem, quod vocatur el est Maria. Quartum, ad vir- vocatur el est Maria. Quartum, ad vir- tutis laudem quod justum Joseph acce- tutis laudem quod justum Joseph acce- pit sponsum et conservatorem. Quintum, pit sponsum et conservatorem. Quintum, ad munditiæ sincerissimæ pudorem : ad munditiæ sincerissimæ pudorem : quod antequam convenirent, inventa est, quod antequam convenirent, inventa est, etc. Sextum, ad mirabilium Dei stupen- etc. Sextum, ad mirabilium Dei stupen- dam admirationem : quod in utero est ha- dam admirationem : quod in utero est ha- bens. Septimum, ad completam, et om- bens. Septimum, ad completam, et om- nimodam ejus sanctitatem: quod est nimodam ejus sanctitatem: quod est conceptus ejus de Spiritu sancto. conceptus ejus de Spiritu sancto.

: :

: :

Primum horum, sicut diximus, est cu- Primum horum, sicut diximus, est cu- stodia desponsatæ enim custodiebantur stodia desponsatæ enim custodiebantur Quod notatur ex tribus exhibitione sci- Quod notatur ex tribus exhibitione sci- licet, ornatu, et promisso. Exhibitione: licet, ornatu, et promisso. Exhibitione: quia viris exhibebantur, sicut dicunt Glos- quia viris exhibebantur, sicut dicunt Glos- sæ. Ornatu: quia illis ornamenta custo- sæ. Ornatu: quia illis ornamenta custo- diam significantia dabantur. Promisso: diam significantia dabantur. Promisso: quia non loquitur Scriptura de sponsione quia non loquitur Scriptura de sponsione facta in futurum, qua aliquando sponsalia facta in futurum, qua aliquando sponsalia per alium contrahuntur, sed de sponsione per alium contrahuntur, sed de sponsione quæ fit per verba de præsenti, qua fœ- quæ fit per verba de præsenti, qua fœ- mina in suam dat se sponso, et e converso, mina in suam dat se sponso, et e converso, vir in suum dat se sponsæ : et hi vocan- vir in suum dat se sponsæ : et hi vocan- tur conjuges. Infra, y. 20 Noli timere tur conjuges. Infra, y. 20 Noli timere accipere Mariam conjugem tuam, etc. accipere Mariam conjugem tuam, etc.

Et per istam sponsionem vir est habi- Et per istam sponsionem vir est habi- tus a sponsa, et e converso habet spon- tus a sponsa, et e converso habet spon- sam. Propter hoc dicit, Philosophus, quod sam. Propter hoc dicit, Philosophus, quod « extraneissimus modus est habendi, quo « extraneissimus modus est habendi, quo « uxor habet virum : quia per idem vin- « uxor habet virum : quia per idem vin- «culum uterque conjugum habens ha- «culum uterque conjugum habens ha-

1 Cf. I ad Corinth. x1, 3. 1 Cf. I ad Corinth. x1, 3.

« betur a reliquo. » Et est relatio parita- « betur a reliquo. » Et est relatio parita- tis, et superpositionis, et suppositionis. In tis, et superpositionis, et suppositionis. In jure enim quod uterque habet in reliquo, jure enim quod uterque habet in reliquo, relatio est paritatis quia in illo ad similia relatio est paritatis quia in illo ad similia judicantur conjuges. In hoc tamen judicantur conjuges. In hoc tamen quod vir caput mulieris est 1, in regimine quod vir caput mulieris est 1, in regimine superpositionis est. Et in hoc quod mu- superpositionis est. Et in hoc quod mu- lier est in adjutorium data viro, et non lier est in adjutorium data viro, et non e converso (quia vir est faciens et ope- e converso (quia vir est faciens et ope- rans per se), suppositionis est. Et sic in- rans per se), suppositionis est. Et sic in- dividua vita tripliciter (alias, triplicatur). dividua vita tripliciter (alias, triplicatur). In jure enim uterque pariter obligatus est In jure enim uterque pariter obligatus est debito. In regimine, caput non est sine debito. In regimine, caput non est sine corpore, nec vir sine muliere: quia se- corpore, nec vir sine muliere: quia se- cum participat regimen, licet informatio cum participat regimen, licet informatio regiminis sit ex parte viri. Et ideo dici- regiminis sit ex parte viri. Et ideo dici- tur, Tob. x, 13, quod docuerunt eam di- tur, Tob. x, 13, quod docuerunt eam di- ligere maritum in recognitione juris ma- ligere maritum in recognitione juris ma- trimonii et regere familiam in participa- trimonii et regere familiam in participa- tione regiminis et a viro informari, quia tione regiminis et a viro informari, quia directio pertinet ad virum. In adjutorio directio pertinet ad virum. In adjutorio etiam est individuitas: quia licet sit se- etiam est individuitas: quia licet sit se- cunda, tamen in omnibus quæ sunt ma- cunda, tamen in omnibus quæ sunt ma- trimonii, eosdem actus participat gene- trimonii, eosdem actus participat gene- rando et subserviendo in omnibus. Hoc rando et subserviendo in omnibus. Hoc enim dicit adjutorium. Et hoc est, quod enim dicit adjutorium. Et hoc est, quod dicitur, Genes. II, 18: Faciamus ei adju- dicitur, Genes. II, 18: Faciamus ei adju- torium simile sibi. Non enim adjutorium torium simile sibi. Non enim adjutorium simile sibi diceretur, nisi in omnibus eos- simile sibi diceretur, nisi in omnibus eos- dem actus participare (alias, participaret) dem actus participare (alias, participaret) subministrando in eis, et in aliquo ad si- subministrando in eis, et in aliquo ad si- milia judicaretur. Hanc individuitatem milia judicaretur. Hanc individuitatem notat Apostolus, I ad Corinth. x1, 11: notat Apostolus, I ad Corinth. x1, 11: Neque vir sine muliere, neque mulier Neque vir sine muliere, neque mulier sine viro, in Domino. Hæc autem indivi- sine viro, in Domino. Hæc autem indivi- duitas causatur ex consensu conjugali duitas causatur ex consensu conjugali ante carnalem copulam. Et ideo carnalis ante carnalem copulam. Et ideo carnalis copula consequens est matrimonium, nihil copula consequens est matrimonium, nihil existens de substantia ejus. Propter quod existens de substantia ejus. Propter quod verum fuit matrimonium beatæ Virginis verum fuit matrimonium beatæ Virginis et Joseph, et eo sanctius, quod a carnalis et Joseph, et eo sanctius, quod a carnalis commercii concupiscentia fuit immunius: commercii concupiscentia fuit immunius: quia sanctiora sunt conjugia pari voto quia sanctiora sunt conjugia pari voto continentium, ut dicit Augustinus. continentium, ut dicit Augustinus.

Primum inductorum trium tangitur, Primum inductorum trium tangitur, Isa. vII, 14, ubi secundum Hebraicam Isa. vII, 14, ubi secundum Hebraicam veritatem dicit: Alma Virgo concipiet, veritatem dicit: Alma Virgo concipiet,

IN EVANG. MATTHÆI, I-18. IN EVANG. MATTHÆI, I-18.

et pariet filium. Alma autem est custo- et pariet filium. Alma autem est custo- dita eo quod paranymphis est credita. dita eo quod paranymphis est credita. I ad Corinth. x1, 2: Despondi vos uni I ad Corinth. x1, 2: Despondi vos uni viro virginem castam exhibere Christo. viro virginem castam exhibere Christo. Desponsata enim exhibebatur, Genes. Desponsata enim exhibebatur, Genes. 11, 24 Relinquet homo patrem suum, 11, 24 Relinquet homo patrem suum, et matrem, et adhærebit uxori suæ. et matrem, et adhærebit uxori suæ. De ornatu dicitur, Genes. xxiv, 47: Sus- De ornatu dicitur, Genes. xxiv, 47: Sus- pendi inaures ad ornandam faciem ejus, pendi inaures ad ornandam faciem ejus, et armillas in manibus ejus. Inauris et armillas in manibus ejus. Inauris significat aurem ante omnibus patulam, significat aurem ante omnibus patulam, modo uni inclinatam. Armillæ autem modo uni inclinatam. Armillæ autem manus opera esse colligata ad unum. manus opera esse colligata ad unum. Cantic. vi, 1 Juncturæ femorum tuo- Cantic. vi, 1 Juncturæ femorum tuo- rum sicut monilia, a muniendo dicta, rum sicut monilia, a muniendo dicta, quia muniunt sinum, ut dicit Isidorus, quia muniunt sinum, ut dicit Isidorus, ne adulter inserat manum. Et sic de aliis. ne adulter inserat manum. Et sic de aliis.

De promisso, Luc. 11, 4 et 5: Ascendit De promisso, Luc. 11, 4 et 5: Ascendit Joseph... ut profiteretur cum Maria, de- Joseph... ut profiteretur cum Maria, de- sponsata sibi uxore prægnante. Osee, II, sponsata sibi uxore prægnante. Osee, II, 19 et 20 Sponsabo te mihi in sempiter- 19 et 20 Sponsabo te mihi in sempiter- num et sponsabo te mihi in justitia, num et sponsabo te mihi in justitia, et judicio, et in misericordia, et in mi- et judicio, et in misericordia, et in mi- scrationibus. Et sponsabo te mihi in scrationibus. Et sponsabo te mihi in fide. Jerem. 11, 2: Recordatus sum tui, fide. Jerem. 11, 2: Recordatus sum tui, miserans adolescentiam tuam, et chari- miserans adolescentiam tuam, et chari- latem desponsationis tuæ, quando se- latem desponsationis tuæ, quando se- cuta es me, etc. cuta es me, etc.

Si autem quæritur: Quare Christus Si autem quæritur: Quare Christus de desponsata potius quam de non de- de desponsata potius quam de non de- sponsata nasci voluit? sponsata nasci voluit?

In Glossa Origenis tanguntur octo In Glossa Origenis tanguntur octo causa, sic: Ideo desponsata, ut signifi- causa, sic: Ideo desponsata, ut signifi- caret Ecclesiam, quæ virgo est et sponsa. caret Ecclesiam, quæ virgo est et sponsa. Ad Ephes. v, 27 et 28: Ut exhiberet Ad Ephes. v, 27 et 28: Ut exhiberet sibi gloriosam Ecclesiam, non habentem sibi gloriosam Ecclesiam, non habentem maculam, aut rugam, aut aliquid hu- maculam, aut rugam, aut aliquid hu- jusmodi, sed ut sit sancta et immaculata. jusmodi, sed ut sit sancta et immaculata. Ita et viri debent diligere uxores suas. Ita et viri debent diligere uxores suas. Secunda est, ut per Joseph origo Secunda est, ut per Joseph origo Mariæ ostenderetur. De hac autem satis Mariæ ostenderetur. De hac autem satis habitum est supra. habitum est supra.

Tertia autem, ut Joseph esset testis Tertia autem, ut Joseph esset testis castitatis ejus et de hac nunc habitum castitatis ejus et de hac nunc habitum ost, quia sic defenditur ab infamia su- ost, quia sic defenditur ab infamia su- *picionis. *picionis.

' Vulgata habet, Isa. VII, 14: Ecce virgo ' Vulgata habet, Isa. VII, 14: Ecce virgo concipiet et pariet filium. concipiet et pariet filium.

35 35

Quarta est, ne sicut adultera lapida- Quarta est, ne sicut adultera lapida- retur, sicut fere accidit Susannæ 2. retur, sicut fere accidit Susannæ 2.

Quinta, ne Virgo viri solatio destitue- Quinta, ne Virgo viri solatio destitue- retur. Eccli. xxv, 1 et 2: In tribus pla- retur. Eccli. xxv, 1 et 2: In tribus pla- citum est spiritui meo, quæ sunt pro- citum est spiritui meo, quæ sunt pro- bata coram Deo et hominibus: Concor- bata coram Deo et hominibus: Concor- dia fratrum, et amor proximorum, et dia fratrum, et amor proximorum, et vir et mulier bene sibi consentientes. vir et mulier bene sibi consentientes.

Sexta est, ut diabolo partus occulta- Sexta est, ut diabolo partus occulta- retur. Sed nonne scit per naturam signa retur. Sed nonne scit per naturam signa virginitatis ? Dicendum, quod totum virginitatis ? Dicendum, quod totum mysterium Incarnationis supra naturam mysterium Incarnationis supra naturam est et ideo a diabolo secretum. Isa. est et ideo a diabolo secretum. Isa. XXIV, 16: A finibus terræ laudes audi- XXIV, 16: A finibus terræ laudes audi- vimus, gloriam Justi. Et dixi: Secretum vimus, gloriam Justi. Et dixi: Secretum meum mihi, secretum meum mihi. Hoc meum mihi, secretum meum mihi. Hoc est, secretum in matris pudore, et secre- est, secretum in matris pudore, et secre- tum in incarnatione. Tob. XII, 7: Sacra- tum in incarnatione. Tob. XII, 7: Sacra- mentum regis abscondere bonum est. mentum regis abscondere bonum est.

Septima est, ne virginibus esset excusa- Septima est, ne virginibus esset excusa- tio infamiæ, quæ forte lascivientes non tio infamiæ, quæ forte lascivientes non satis curarent de infamia, dicentes quod satis curarent de infamia, dicentes quod etiam mater Christi infamata fuerat. etiam mater Christi infamata fuerat.

Octava additur a Chrysostomo. di- Octava additur a Chrysostomo. di- cente, quod « cavit Christus infamiæ cente, quod « cavit Christus infamiæ « matris, volens potius in se notam ha- « matris, volens potius in se notam ha- « bere suspicionis, quod natus sit de viri « bere suspicionis, quod natus sit de viri « semine, quam quod mater culparetur « semine, quam quod mater culparetur « de fornicatione. » Non enim semper « de fornicatione. » Non enim semper lapidabantur quæ in domo patris for- lapidabantur quæ in domo patris for- nicatæ fuerunt. Dicitur enim, Deuter. nicatæ fuerunt. Dicitur enim, Deuter. XXII, 28 et 29: Si invenerit vir puellam XXII, 28 et 29: Si invenerit vir puellam virginem, quæ non habet sponsum, et virginem, quæ non habet sponsum, et apprehendens concubuerit cum illa, et apprehendens concubuerit cum illa, et res ad judicium venerit, res ad judicium venerit, dabit qui dabit qui dormivit cum ea, patri puellæ quin- dormivit cum ea, patri puellæ quin- quaginta siclos argenti, et habebit eam quaginta siclos argenti, et habebit eam uxorem. Sed ad hoc dicunt quidam Bea- uxorem. Sed ad hoc dicunt quidam Bea- tam Virginem fuisse ex una parte de tam Virginem fuisse ex una parte de tribu sacerdotali, et cognatam Elisa- tribu sacerdotali, et cognatam Elisa- beth filiæ autem sacerdotum combure- beth filiæ autem sacerdotum combure- bantur fornicantes in domibus patrum, bantur fornicantes in domibus patrum, sicut dicitur Levitici, XXI, 9. Sed ista sicut dicitur Levitici, XXI, 9. Sed ista responsio non est bona: quia per hoc responsio non est bona: quia per hoc quod fuit cognata Elisabeth, non pro- quod fuit cognata Elisabeth, non pro- batur esse de tribu sacerdotali, sicut ex batur esse de tribu sacerdotali, sicut ex

2 Cf. Daniel. XIII, 44. 2 Cf. Daniel. XIII, 44.

: :

36 36

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

superius inductis patet: quia puellæ plu- superius inductis patet: quia puellæ plu- ribus de causis de tribu in tribum trans- ribus de causis de tribu in tribum trans- iverunt ad matrimonium. Ideo dicen- iverunt ad matrimonium. Ideo dicen- dum, quod puella extra domum patris dum, quod puella extra domum patris in campo cognita excusationem habuit, in campo cognita excusationem habuit, quod destituta fuerit in adjutorio. Sed quod destituta fuerit in adjutorio. Sed quæ in domo patris custodita excessit, quæ in domo patris custodita excessit, quando postea desponsata virgo inventa quando postea desponsata virgo inventa non fuit per signa virginitatis: vel forte non fuit per signa virginitatis: vel forte quia imprægnata ante desponsationem quia imprægnata ante desponsationem vel contractum matrimonii apparuit, de vel contractum matrimonii apparuit, de tribu sacerdotum comburebatur, et de tribu sacerdotum comburebatur, et de alia tribu lapidabatur, ut habetur Levi- alia tribu lapidabatur, ut habetur Levi- tici, xx1, tici, xx1, 9. 9.

His omnibus causis una melior omni- His omnibus causis una melior omni- bus ab Augustino addenda: Ut videli- bus ab Augustino addenda: Ut videli- cet hoc bono prolis (per quod omnis pro- cet hoc bono prolis (per quod omnis pro- les matrimonii bonum efficitur) matrimo- les matrimonii bonum efficitur) matrimo- nium sanctificaretur. Sic sanctæ Virginis nium sanctificaretur. Sic sanctæ Virginis matrimonium tribus suis bonis est perfe- matrimonium tribus suis bonis est perfe- ctum fide mutuæ castitatis: prole ctum fide mutuæ castitatis: prole unitæ cum puero deitatis: sacramento unitæ cum puero deitatis: sacramento significato cum spiritu utriusque conju- significato cum spiritu utriusque conju- gum cum Deo individuæ societatis. gum cum Deo individuæ societatis.

<< Mater. » << Mater. »

eum eum

Ecce secundum, quod pertinet ad Ecce secundum, quod pertinet ad beatitudinem. Unde, Luc. XI, 27: Bea- beatitudinem. Unde, Luc. XI, 27: Bea- tus venter qui te portavit, et ubera quæ tus venter qui te portavit, et ubera quæ suxisti! Luc. 1, 48: Ecce enim ex hoc suxisti! Luc. 1, 48: Ecce enim ex hoc beatam me dicent omnes generationes. beatam me dicent omnes generationes. In cujus signum Lia suscipiens filium In cujus signum Lia suscipiens filium dicit, Genes. xxx, 13: Hoc pro beati- dicit, Genes. xxx, 13: Hoc pro beati- tudine mea beatam quippe me dicent tudine mea beatam quippe me dicent mulieres. Propterea appellavit mulieres. Propterea appellavit Aser, qui interpretatur beatus: et figura Aser, qui interpretatur beatus: et figura est hujus beati partus. Hæc autem beati- est hujus beati partus. Hæc autem beati- tudo est in ablatione primæ miseriæ : quia tudo est in ablatione primæ miseriæ : quia nihil habet concupiscentiæ, nihil gravita- nihil habet concupiscentiæ, nihil gravita- tis, nihil doloris, nihil corruptionis, nihil tis, nihil doloris, nihil corruptionis, nihil infirmitatis, sed plurimum sanctitatis ex infirmitatis, sed plurimum sanctitatis ex gratia multum levitatis ex non devir- gratia multum levitatis ex non devir- ginata natura fructum dulcedinis et ginata natura fructum dulcedinis et delectationis ex Dei potentia: consecra- delectationis ex Dei potentia: consecra- tionem integritatis ex deitate in partu tionem integritatis ex deitate in partu

1 Vel forte melius ab ancus, servus. 1 Vel forte melius ab ancus, servus.

2 Cf. Tob. 111, 16. 2 Cf. Tob. 111, 16.

profusa: cumulum vigoris ex ipsa Dei profusa: cumulum vigoris ex ipsa Dei sapientia et virtute parta. sapientia et virtute parta.

Et reddantur singula singulis. De Et reddantur singula singulis. De primo, Luc. 1, 28: Gralia plena. Et, primo, Luc. 1, 28: Gralia plena. Et, ibidem, y. 30: Invenisti gratiam apud ibidem, y. 30: Invenisti gratiam apud Deum. De secundo, Luc. 1, 39: Sicut Deum. De secundo, Luc. 1, 39: Sicut levis ascendit in montana ministrare levis ascendit in montana ministrare Elisabeth. Luc. 1, 38, et 48, vocat se Elisabeth. Luc. 1, 38, et 48, vocat se ancillam bis. Primo, Ecce ancilla Do- ancillam bis. Primo, Ecce ancilla Do- mini: et post: Respexit humilitatem mini: et post: Respexit humilitatem ancillæ suæ. Ancilla autem dicitur ab ancillæ suæ. Ancilla autem dicitur ab an, quod est circum: et cilleo, quod est an, quod est circum: et cilleo, quod est moveor. Gravis autem in omni obsequio moveor. Gravis autem in omni obsequio circummoveri non posset. De tertio, circummoveri non posset. De tertio, Psal. LXI, 6: Sicut adipe et pinguedine, Psal. LXI, 6: Sicut adipe et pinguedine, repleta est anima ejus infusione deita- repleta est anima ejus infusione deita- tis et labiis exsultationis laudabit os tis et labiis exsultationis laudabit os suum. Psal. XXXIII, 9: Gustate, et videte suum. Psal. XXXIII, 9: Gustate, et videte quoniam suavis est Dominus. Proverb. quoniam suavis est Dominus. Proverb. xxx1, 18: Gustavit, et vidit quia bona xxx1, 18: Gustavit, et vidit quia bona est negotiatio ejus. De quarto, Ezech. est negotiatio ejus. De quarto, Ezech. XLIV, 2: Porta hæc clausa erit: non ape- XLIV, 2: Porta hæc clausa erit: non ape- rietur, et vir non transibit per eam, rietur, et vir non transibit per eam, quia Dominus Deus Israel ingressus est quia Dominus Deus Israel ingressus est per eam. De quinto, Proverb. xxxi, per eam. De quinto, Proverb. xxxi, 10: 10: Mulierem fortem quis inveniet? procul, Mulierem fortem quis inveniet? procul, et de ultimis finibus pretium ejus. Ul- et de ultimis finibus pretium ejus. Ul- timi enim fines omnium sunt principium timi enim fines omnium sunt principium deitatis, et finis humanitatis, quæ in ea deitatis, et finis humanitatis, quæ in ea sunt conjuncta. Sapient. vII, 1 : Attin- sunt conjuncta. Sapient. vII, 1 : Attin- git a fine usque ad finem, fortiter. git a fine usque ad finem, fortiter.

Ecce Mater Jesu, » Mater immacula- Ecce Mater Jesu, » Mater immacula- ta, Mater intacta, Mater doloris matris ta, Mater intacta, Mater doloris matris inexperta, Mater incorrupta, Mater vigore inexperta, Mater incorrupta, Mater vigore pudicitiæ virginalis non destituta, Im- pudicitiæ virginalis non destituta, Im- maculata, Agno immaculato congrua. maculata, Agno immaculato congrua. Exod. XII, 5: Erit agnus absque ma- Exod. XII, 5: Erit agnus absque ma- cula. Numquam enim cum ludentibus cula. Numquam enim cum ludentibus se miscuit, nec cum his qui in levitate se miscuit, nec cum his qui in levitate ambulant, participem se præbuit: et ambulant, participem se præbuit: et mundam servavit animam suam ab omni mundam servavit animam suam ab omni concupiscentia 2. Tota igitur formosa est, concupiscentia 2. Tota igitur formosa est, et macula non est in ea ³. Intacta autem et macula non est in ea ³. Intacta autem omnino inexperta viri torum: licet ha- omnino inexperta viri torum: licet ha- buerit nuptias honorabiles et thorum buerit nuptias honorabiles et thorum immaculatum *. Genes. xxiv, 16: Virgo immaculatum *. Genes. xxiv, 16: Virgo

a Cantic. IV, 7. a Cantic. IV, 7.

4 Ad Hebr. XIII, 4. 4 Ad Hebr. XIII, 4.

IN EVANG. MATTHÆI, I-18. IN EVANG. MATTHÆI, I-18.