10 10

596 596

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Et subdit de Gentium vocatione : Et subdit de Gentium vocatione :

« Et erit. » Confirmatio sequentium « Et erit. » Confirmatio sequentium est. In die illa, » lucente veritate: est. In die illa, » lucente veritate: « Quæram, » per Apostolos, «< contere- « Quæram, » per Apostolos, «< contere- re, » quantum ad gentilem ritum, « om- re, » quantum ad gentilem ritum, « om- nes gentes. » Jerem. XXIII, 29 Num- nes gentes. » Jerem. XXIII, 29 Num- quid non verba mea sunt quasi ignis, quid non verba mea sunt quasi ignis, dicit Dominus, et quasi malleus conte- dicit Dominus, et quasi malleus conte- rens petram? hoc est, duritias cordium rens petram? hoc est, duritias cordium Gentilium. « Quæ, » scilicet gentes, Gentilium. « Quæ, » scilicet gentes,

« veniunt, » infidelitatis impetu, « contra « veniunt, » infidelitatis impetu, « contra Jerusalem,» hoc est, contra Ecclesiam. Jerusalem,» hoc est, contra Ecclesiam. Genes. XLIX, 8: Manus tua in cervicibus Genes. XLIX, 8: Manus tua in cervicibus inimicorum tuorum. Psal. XVII, 38: Per- inimicorum tuorum. Psal. XVII, 38: Per- sequar inimicos meos, et comprehendam sequar inimicos meos, et comprehendam illos et non convertar donec deficiant. illos et non convertar donec deficiant.

Et subdit de devotione conversorum. Et subdit de devotione conversorum. « Et effundam, » fluenta gratiæ scili- « Et effundam, » fluenta gratiæ scili- cet largiter, « super domum David, » cet largiter, « super domum David, » hoc est, super familiam Christi, « et, » hoc est, super familiam Christi, « et, » id est, « super habitatores Jerusalem, » id est, « super habitatores Jerusalem, » hoc est, Ecclesiæ, « Spiritum » san- hoc est, Ecclesiæ, « Spiritum » san- ctum, scilicet meum, « gratiæ, » in re- ctum, scilicet meum, « gratiæ, » in re- missione peccatorum et operatione virtu- missione peccatorum et operatione virtu- tum. I ad Corinth. XII, 7: Unicuique da- tum. I ad Corinth. XII, 7: Unicuique da- tur manifestatio spiritus ad utilitatem. tur manifestatio spiritus ad utilitatem. Joan. 1, 16 De plenitudine ejus nos Joan. 1, 16 De plenitudine ejus nos omnes accepimus, et gratiam pro gra- omnes accepimus, et gratiam pro gra- tia. « Et precum, » in devotione oratio- tia. « Et precum, » in devotione oratio- nis pro se, et pro aliis. Ad Roman. VIII, nis pro se, et pro aliis. Ad Roman. VIII, 26 Quid oremus, sicut oportet, nesci- 26 Quid oremus, sicut oportet, nesci- mus: sed ipse Spiritus postulat pro no- mus: sed ipse Spiritus postulat pro no- bis gemitibus inenarrabilibus, hoc est, bis gemitibus inenarrabilibus, hoc est, docet postulare, et inclinat ad postulan- docet postulare, et inclinat ad postulan-

dum. dum.

« Et adspicient ad me. » Hic tangitur « Et adspicient ad me. » Hic tangitur de planctu pœnitentium: primo, in com- de planctu pœnitentium: primo, in com- muni, et secundo, in speciali, ibi, « Et muni, et secundo, in speciali, ibi, « Et planget terra. » planget terra. »

In communi tria dicit, scilicet plan- In communi tria dicit, scilicet plan- ctus amaritudinem, planctus magnitu- ctus amaritudinem, planctus magnitu- dinem, et his duobus præmittit causam dinem, et his duobus præmittit causam planctus. planctus.

« Et adspicient ad me, » per fidei sci- « Et adspicient ad me, » per fidei sci-

1 Cf. Genes. VI, 6. 1 Cf. Genes. VI, 6.

licet devotionem, vel nunc, vel in fine licet devotionem, vel nunc, vel in fine temporum. II Paral. xx, 12: Cum igno- temporum. II Paral. xx, 12: Cum igno- remus quid agere dabeamus,. hoc solum remus quid agere dabeamus,. hoc solum habemus residui, ut oculos nostros diri- habemus residui, ut oculos nostros diri- gamus ad te. Matth. xxvi, 64: Amodo gamus ad te. Matth. xxvi, 64: Amodo videbitis Filium hominis sedentem a videbitis Filium hominis sedentem a dextris virtutis Dei, et venientem in nu- dextris virtutis Dei, et venientem in nu- bibus cæli. «Quem-confixerunt, » pecca- bibus cæli. «Quem-confixerunt, » pecca- tum scilicet faciendo, vel Filium Dei cru- tum scilicet faciendo, vel Filium Dei cru- cifigendo. Malach. 11, 8 Si affiget ho- cifigendo. Malach. 11, 8 Si affiget ho- mo Deum, quia vos configitis me? Joan. mo Deum, quia vos configitis me? Joan. XIX, 37: Videbunt in quem transfixe- XIX, 37: Videbunt in quem transfixe- runt. Apocal. 1, 7: Ecce venit cum nu- runt. Apocal. 1, 7: Ecce venit cum nu- bibus, et videbit eum omnis oculus, et bibus, et videbit eum omnis oculus, et qui eum pupugerunt. « Et plangent qui eum pupugerunt. « Et plangent eum, » hoc est, peccatum quod commise- eum, » hoc est, peccatum quod commise- runt in eum. Jerem. ix, 1: Quis dabit runt in eum. Jerem. ix, 1: Quis dabit capiti meo aquam, et oculis meis fontem capiti meo aquam, et oculis meis fontem lacrymarum? et plorabo die ac nocte. lacrymarum? et plorabo die ac nocte.

« «

unigema unigema

Planctu quasi super unigenitum. » Planctu quasi super unigenitum. » Quia ad litteram Dominus noster uni- Christ Quia ad litteram Dominus noster uni- Christ genitus est, et Patris et matris. Joan. 1, genitus est, et Patris et matris. Joan. 1, 14 Vidimus gloriam ejus, gloriam 14 Vidimus gloriam ejus, gloriam quasi unigeniti a Patre. Jerem. vi, 26: quasi unigeniti a Patre. Jerem. vi, 26: Luctum unigeniti fac tibi, planctum Luctum unigeniti fac tibi, planctum amarum. « Et dolebunt, » scilicet tacti amarum. « Et dolebunt, » scilicet tacti dolore cordis intrinsecus ¹, « super eum, dolore cordis intrinsecus ¹, « super eum, ut doleri solet in morte primogeniti. » ut doleri solet in morte primogeniti. » In primogenito enim, quia præclarior In primogenito enim, quia præclarior natura est, et floret in eo vigor patris et natura est, et floret in eo vigor patris et matris, major dolor esse consuevit. Ta- matris, major dolor esse consuevit. Ta- men Dominus, Apocal. 1, 5, dicitur pri- men Dominus, Apocal. 1, 5, dicitur pri- mogenitus mortuorum. Et ad Coloss. I, mogenitus mortuorum. Et ad Coloss. I, 18, dicitur primogenitus omnis creaturæ. 18, dicitur primogenitus omnis creaturæ. Ad Hebr. 1, 6: Cum iterum inducit pri- Ad Hebr. 1, 6: Cum iterum inducit pri- mogenitum in orbem terræ, dicit : Et mogenitum in orbem terræ, dicit : Et adorent eum omnes Angeti Dei. adorent eum omnes Angeti Dei.

Et subdit de magnitudine planctus : Et subdit de magnitudine planctus : « In die illa, » pœnitentiæ scilicet, vel « In die illa, » pœnitentiæ scilicet, vel extremi judicii, « magnus erit planctus extremi judicii, « magnus erit planctus in Jerusalem » hoc est, in Ecclesia, vel in Jerusalem » hoc est, in Ecclesia, vel in mundo, « sicut planctus Adadrem- in mundo, « sicut planctus Adadrem- mon, » hoc est, qui fuit juxta civitatem mon, » hoc est, qui fuit juxta civitatem Adadremmon, « in campo Mageddon, » Adadremmon, « in campo Mageddon, » hoc est, in campestribus sic vocatis. hoc est, in campestribus sic vocatis.

Pha Pha Meri Meri

IN CAP. XII ZACHARIÆ ENARRATIO. IN CAP. XII ZACHARIÆ ENARRATIO.

Hieronymus « Adadremmon... urbs est Hieronymus « Adadremmon... urbs est «juxta Jezraelem, quæ hoc olim vocabulo «juxta Jezraelem, quæ hoc olim vocabulo << nuncupata est, et hodie vocatur Maxi- << nuncupata est, et hodie vocatur Maxi- << mianopolis in campo Mageddon, in quo << mianopolis in campo Mageddon, in quo « Josias, rex justus, a Pharaone cogno- « Josias, rex justus, a Pharaone cogno- rex «mento Nechao, vulneratus est, super quo rex «mento Nechao, vulneratus est, super quo tus. «Lamentationes scripsit Jeremias, et scri- tus. «Lamentationes scripsit Jeremias, et scri-

Lone Lone

«psisse eum Paralipomenon testatur li- «psisse eum Paralipomenon testatur li- «ber (1). Sicut igitur eo tempore post reges «ber (1). Sicut igitur eo tempore post reges « peccatores, spes omnis populi erat in Jo- « peccatores, spes omnis populi erat in Jo- « sia, et occiso illo magnus planctus in ur- « sia, et occiso illo magnus planctus in ur- « be commotus est, ita crucifixo Salvatore « be commotus est, ita crucifixo Salvatore « renovabitur planctus in Jerusalem. » « renovabitur planctus in Jerusalem. » Luc. xxi, 27 Sequebatur autem Jesum Luc. xxi, 27 Sequebatur autem Jesum multa turba populi, et mulierum: quæ multa turba populi, et mulierum: quæ plangebant, et lamentabantur eum. Et plangebant, et lamentabantur eum. Et infra, post pauca, y. 48: Omnis turba infra, post pauca, y. 48: Omnis turba eorum, qui simul aderant ad spectacu- eorum, qui simul aderant ad spectacu- lum istud, et videbant quæ fiebant, per- lum istud, et videbant quæ fiebant, per- cutientes pectora sua revertebantur. Hoc cutientes pectora sua revertebantur. Hoc tamen maxime fiet in die judicii, quando tamen maxime fiet in die judicii, quando cum plagis ostendet se Dominus. cum plagis ostendet se Dominus.

« Et planget terra, » tunc scilicet uni- « Et planget terra, » tunc scilicet uni- versaliter. Amos, v, 16: In omnibus pla- versaliter. Amos, v, 16: In omnibus pla- teis planctus et in cunctis, qui foris teis planctus et in cunctis, qui foris sunt, dicetur væ væ. Et hoc quod dixit sunt, dicetur væ væ. Et hoc quod dixit universaliter, dicit specialiter: « Fami- universaliter, dicit specialiter: « Fami- liæ, » hoc est, cognationes, « et fami- liæ, » hoc est, cognationes, « et fami- liæ seorsum, » ut scilicet quælibet cog- liæ seorsum, » ut scilicet quælibet cog- natio, et communem habeat planctum et natio, et communem habeat planctum et singularem. Amos, v, 17 In omnibus singularem. Amos, v, 17 In omnibus vineis erit planctus, hoc est, per omnes vineis erit planctus, hoc est, per omnes distinctiones hominum. Sapient. xv, distinctiones hominum. Sapient. xv, 10 Resonabat inconveniens inimicorum 10 Resonabat inconveniens inimicorum vox, et flebilis audiebatur planctus plo- vox, et flebilis audiebatur planctus plo- ratorum infantium. ratorum infantium.

Et tangit quatuor distinctiones, ut si- Et tangit quatuor distinctiones, ut si- milia de omnibus aliis intelligantur: milia de omnibus aliis intelligantur:

« Familiæ domus David seorsum. » « Familiæ domus David seorsum. » Per David, hi qui in dignitatibus et po- Per David, hi qui in dignitatibus et po- tentatibus sunt constituti, intelliguntur : tentatibus sunt constituti, intelliguntur : quia David rex fuit. Sap. vi, 7: Exiguo quia David rex fuit. Sap. vi, 7: Exiguo conceditur misericordia: potentes autem conceditur misericordia: potentes autem potenter tormenta patientur. Unde illi potenter tormenta patientur. Unde illi plangunt quia per eos crucifixus est plangunt quia per eos crucifixus est

1 Cf. II Paralip. xxxv, 25 et seq., et IV Re- 1 Cf. II Paralip. xxxv, 25 et seq., et IV Re-

597 597

Dominus, et in se et in membris. Jerem. Dominus, et in se et in membris. Jerem. XIII, 18 Dic regi, et dominatrici : Hu- XIII, 18 Dic regi, et dominatrici : Hu- miliamini, sedete: quoniam descendit de miliamini, sedete: quoniam descendit de capite vestro corona gloriæ vestræ. « Et capite vestro corona gloriæ vestræ. « Et mulieres eorum seorsum. » Mulieres non mulieres eorum seorsum. » Mulieres non dicuntur hic tam a sexu quam ab infir- dicuntur hic tam a sexu quam ab infir- mitate, et intelliguntur qui inter princi- mitate, et intelliguntur qui inter princi- pes ex infirmitate peccaverunt, qui quia pes ex infirmitate peccaverunt, qui quia minus punientur, minus habent plange- minus punientur, minus habent plange- re. II Reg. 1, 26: Sicut mater unicum re. II Reg. 1, 26: Sicut mater unicum amat filium suum, amat filium suum, ita ego ita ego te diligebam. te diligebam. Jerem. ix, 17 et 18 Vocate lamentatri- Jerem. ix, 17 et 18 Vocate lamentatri- ces, et veniant et ad eas, quæ sapientes ces, et veniant et ad eas, quæ sapientes sunt, mittite, et properent: festinent. sunt, mittite, et properent: festinent.

« Familiæ domus Nathan seorsum. » « Familiæ domus Nathan seorsum. » Per Nathan intelligitur tribus Propheta- Per Nathan intelligitur tribus Propheta- rum sive cognatio: quia etiam Prophe- rum sive cognatio: quia etiam Prophe- tæ, et maxime pseudo contra Dominum tæ, et maxime pseudo contra Dominum peccaverunt. Jerem. v, 31: Prophetæ peccaverunt. Jerem. v, 31: Prophetæ prophetabant mandacium, et Sacerdotes prophetabant mandacium, et Sacerdotes applaudebant manibus suis et populus applaudebant manibus suis et populus meus dilexit talia. Osee, v1, 5: Propter meus dilexit talia. Osee, v1, 5: Propter hoc dolavi in Prophetis, occidi eos in hoc dolavi in Prophetis, occidi eos in verbis oris mei. « Et mulieres eorum verbis oris mei. « Et mulieres eorum seorsum, » in Prophetis scilicet ex infir- seorsum, » in Prophetis scilicet ex infir- mitate peccantes. mitate peccantes.

« Familiæ domus Levi seorsum. » Per « Familiæ domus Levi seorsum. » Per Levi sacerdotalis cognatio sive congre- Levi sacerdotalis cognatio sive congre- gatio intelligitur: quia etiam Sacerdotes gatio intelligitur: quia etiam Sacerdotes ad crucifixionem Domini et Christi co- ad crucifixionem Domini et Christi co- operati sunt. Joel, II, 17: Inter vestibu- operati sunt. Joel, II, 17: Inter vestibu- lum et altare plorabunt Sacerdotes mi- lum et altare plorabunt Sacerdotes mi- nistri Domini. « Et mulieres eorum seor- nistri Domini. « Et mulieres eorum seor- sum, » hoc est, inter eos ex infirmitate, sum, » hoc est, inter eos ex infirmitate, vel ex ignorantia peccantes. Psal. vi, 3 : vel ex ignorantia peccantes. Psal. vi, 3 : Miserere mei, Domine, quoniam infir- Miserere mei, Domine, quoniam infir- mus sum: sana me, Domine, quoniam mus sum: sana me, Domine, quoniam conturbata sunt ossa mea. conturbata sunt ossa mea.

« Familiæ Semei seorsum. » Hierony- « Familiæ Semei seorsum. » Hierony- mus « In Semei Doctores intelligun- mus « In Semei Doctores intelligun- «<tur ex hac enim tribu Magistrorum «<tur ex hac enim tribu Magistrorum agmina pullulaverunt. » Hoc nescio agmina pullulaverunt. » Hoc nescio quare sit, nisi propter nominis interpre- quare sit, nisi propter nominis interpre- tationem. Semei enim, audi mi, vel audi tationem. Semei enim, audi mi, vel audi me, vel auditio mea interpretatur, et me, vel auditio mea interpretatur, et

« «

gum, xxIII, 29 et 30. gum, xxIII, 29 et 30.

13 13

Semei. Semei.

14 14

598 598

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Scribæ qui Doctorum vicem habebant, Scribæ qui Doctorum vicem habebant, contra Deum et Christum ejus consilio contra Deum et Christum ejus consilio operati sunt. I Esdræ, ix, 2: Manus operati sunt. I Esdræ, ix, 2: Manus Principum et Magistratuum fuit prima Principum et Magistratuum fuit prima in transgressione hac. « Et mulieres eo- in transgressione hac. « Et mulieres eo- rum seorsum, » ex infirmitate scilicet rum seorsum, » ex infirmitate scilicet peccantes inter Doctores. Mulier enim peccantes inter Doctores. Mulier enim mutabilis est, et infirmius vasculum. Ad mutabilis est, et infirmius vasculum. Ad Roman. xv, 1 Debemus nos firmiores Roman. xv, 1 Debemus nos firmiores imbecillitates infirmiorum sustinere, et imbecillitates infirmiorum sustinere, et non nobis placere. non nobis placere.

Ex istis inductis inducit universale : Ex istis inductis inducit universale : « Omnes familiæ reliquæ, » militum « Omnes familiæ reliquæ, » militum

scilicet, mercatorum, et singula artificia scilicet, mercatorum, et singula artificia operantium, « familiæ et familiæ, » operantium, « familiæ et familiæ, » secundum diversitates earum, « seor- secundum diversitates earum, « seor- sum, » supple, plangent, « et mulieres sum, » supple, plangent, « et mulieres eorum seorsum, » ex infirmitate scilicet eorum seorsum, » ex infirmitate scilicet peccantes in familiis illis. Apoc. 1, 7: peccantes in familiis illis. Apoc. 1, 7: Plangent se super eum omnes tribus ter- Plangent se super eum omnes tribus ter- ræ. Sicut enim omnes peccaverunt, sic ræ. Sicut enim omnes peccaverunt, sic omnibus indicitur planctus. Hierony- In triti omnibus indicitur planctus. Hierony- In triti mus « Quod seorsum plangunt, sig- gio m mus « Quod seorsum plangunt, sig- gio m «< nificat quod tempore tribulationis non «< nificat quod tempore tribulationis non « debemus servire conjugiis et operibus « debemus servire conjugiis et operibus « nuptiarum. » Joel, 11, 16: Egrediatur « nuptiarum. » Joel, 11, 16: Egrediatur sponsus de cubili suo, et sponsus de cubili suo, et de thala- de thala- sponsa sponsa

mo suo. mo suo.

tione, tione,

serviend serviend

CAPUT XIII. CAPUT XIII.

Cum fuerit fons patens domui David in ablutionem peccatoris, tollentur idola : Cum fuerit fons patens domui David in ablutionem peccatoris, tollentur idola : et pseudoprophetæ a sibi charissimis lapidabuntur : quæ sint plage in medio et pseudoprophetæ a sibi charissimis lapidabuntur : quæ sint plage in medio manuum percutiendus pastor, et oves dispergendæ duæ partes hominum manuum percutiendus pastor, et oves dispergendæ duæ partes hominum dispergentur in omni terra, et tertia per ignem probabitur. dispergentur in omni terra, et tertia per ignem probabitur.

1. In die illa erit fons patens domui 1. In die illa erit fons patens domui David et habitantibus Jerusa- David et habitantibus Jerusa- lem, in ablutionem peccatoris lem, in ablutionem peccatoris

et menstruatæ. et menstruatæ.

2. Et erit in die illa, dicit Dominus 2. Et erit in die illa, dicit Dominus exercituum, disperdam nomina exercituum, disperdam nomina idolorum de terra, et non me- idolorum de terra, et non me- morabuntur ultra : et pseudo- morabuntur ultra : et pseudo- prophetas, et spiritum immun- prophetas, et spiritum immun- dum auferam de terra 1. dum auferam de terra 1.

3. Et erit cum prophetaverit quis- 3. Et erit cum prophetaverit quis- piam ultra, dicent ei pater ejus piam ultra, dicent ei pater ejus et mater ejus, qui genuerunt et mater ejus, qui genuerunt eum Non vives, quia menda- eum Non vives, quia menda- cium locutus es in nomine Do- cium locutus es in nomine Do- mini et configent eum pater mini et configent eum pater ejus et mater ejus, genitores ejus et mater ejus, genitores ejus, cum prophetaverit. ejus, cum prophetaverit.

4. Et erit in die illa confundentur 4. Et erit in die illa confundentur

: :

Ezech. xxx, 13. Ezech. xxx, 13.

prophetæ, unusquisque ex vi- prophetæ, unusquisque ex vi- sione sua cum prophetaverit : sione sua cum prophetaverit : nec operientur pallio saccino, nec operientur pallio saccino, ut mentiantur : ut mentiantur :

5. Sed dicet: Non sum propheta : 5. Sed dicet: Non sum propheta : homo agricola ego suin, quo- homo agricola ego suin, quo- niam Adam exemplum meum niam Adam exemplum meum ab adolescentia mea. ab adolescentia mea. 6. Et dicetur ei : Quid sunt plagæ 6. Et dicetur ei : Quid sunt plagæ istæ in medio manuum tuarum? istæ in medio manuum tuarum? Et dicet His plagatus sum in Et dicet His plagatus sum in domo eorum qui diligebant me. domo eorum qui diligebant me. 7. Framea, suscitare super pastorem 7. Framea, suscitare super pastorem

meum, et super virum cohæ- meum, et super virum cohæ- rentem mihi, dicit Dominus rentem mihi, dicit Dominus exercituum percute pastorem, exercituum percute pastorem, et dispergentur oves 2: et con- et dispergentur oves 2: et con- vertam manum meam ad par- vertam manum meam ad par- vulos. vulos.

2 Matth. xxvi, 31; Marc. xiv, 27. 2 Matth. xxvi, 31; Marc. xiv, 27.

IN CAP. XIII ZACHARIA ENARRATIO. IN CAP. XIII ZACHARIA ENARRATIO.

8. Et erunt in omni terra, dicit Do- 8. Et erunt in omni terra, dicit Do- minus partes duæ in ea di- minus partes duæ in ea di- spergentur, et deficient; et ter- spergentur, et deficient; et ter- tia pars relinquetur in ea. tia pars relinquetur in ea. 9. Et ducam tertiam partem per 9. Et ducam tertiam partem per ignem, et uram eos sicut uritur ignem, et uram eos sicut uritur

IN CAPUT XIII ZACHARIÆ IN CAPUT XIII ZACHARIÆ

ENARRATIO. ENARRATIO.

«In die illa. » Hic tangit de ablutione «In die illa. » Hic tangit de ablutione pœnitentium per fontem gratiæ sacra- pœnitentium per fontem gratiæ sacra- mentalis. Dividitur autem pars ista in mentalis. Dividitur autem pars ista in tres partes. In prima agit de ablutione tres partes. In prima agit de ablutione peccatorum. In secunda de purificatione peccatorum. In secunda de purificatione populi a malis, ibi, . 2, in fine: « Et populi a malis, ibi, . 2, in fine: « Et pseudoprophetas. » In tertia de zelo re- pseudoprophetas. » In tertia de zelo re- ligionis, ibi, y. 3: « Et erit cum prophe- ligionis, ibi, y. 3: « Et erit cum prophe- taverit quispiam. taverit quispiam.

» »

« In die illa, » clarente scilicet luce « In die illa, » clarente scilicet luce veritatis. Ad Roman. XIII, 12 et 13: Ab- veritatis. Ad Roman. XIII, 12 et 13: Ab- jiciamus ergo opera tenebrarum, et in- jiciamus ergo opera tenebrarum, et in- duamur arma lucis. Sicut in die hone- duamur arma lucis. Sicut in die hone- ste ambulemus. « Erit fons patens,» nul- ste ambulemus. « Erit fons patens,» nul- li scilicet vetitus, nulli negatus. Isa. LV, li scilicet vetitus, nulli negatus. Isa. LV, 1 Omnes sitientes, venite ad aquas. 1 Omnes sitientes, venite ad aquas. « Domui David, » Ecclesiæ Christi scili- « Domui David, » Ecclesiæ Christi scili- cet. Isa. XII, 3: Haurietis aquas in gau- cet. Isa. XII, 3: Haurietis aquas in gau- dio de fontibus Salvatoris. Fontes enim dio de fontibus Salvatoris. Fontes enim isti manant aquas absolutionis in gratia isti manant aquas absolutionis in gratia sacramentorum, et [aquas doctrinæ in sacramentorum, et [aquas doctrinæ in verbo Doctorum, et aquas refrigerii in verbo Doctorum, et aquas refrigerii in consolatione tentatorum, et aquas hu- consolatione tentatorum, et aquas hu- mectantes in rigatione ardorum. Genes. mectantes in rigatione ardorum. Genes. II, 10 Fluvius egrediebatur de loco II, 10 Fluvius egrediebatur de loco voluptatis ad irrigandum paradisum, voluptatis ad irrigandum paradisum, qui inde dividitur in quatuor capita. qui inde dividitur in quatuor capita. « Et habitantibus Jerusalem, » hoc est, « Et habitantibus Jerusalem, » hoc est, totam Ecclesiam. Numer. xx, 6 : Aperi totam Ecclesiam. Numer. xx, 6 : Aperi eis thesaurum tuum fontem aquæ vivæ, eis thesaurum tuum fontem aquæ vivæ, ut satiati, cesset murmuratio eorum. « In ut satiati, cesset murmuratio eorum. « In ablutionem peccatoris, » qui actualiter ablutionem peccatoris, » qui actualiter peccavit, «et menstruatæ, » per quod peccavit, «et menstruatæ, » per quod

599 599

argentum, et probabo eos sicut argentum, et probabo eos sicut probatur aurum. Ipse vocabit probatur aurum. Ipse vocabit nomen meum, et ego exaudiam nomen meum, et ego exaudiam eum. Dicam Populus meus es : eum. Dicam Populus meus es : et ipse dicet: Dominus Deus et ipse dicet: Dominus Deus

meus. meus.

intelligitur originale peccatum. Psal. L, intelligitur originale peccatum. Psal. L, 9 Lavabis me, et super nivem dealba- 9 Lavabis me, et super nivem dealba- bor. Isaiæ, IV, 4: Si abluerit Dominus bor. Isaiæ, IV, 4: Si abluerit Dominus sordes filiarum Sion, et sanguinem Jeru- sordes filiarum Sion, et sanguinem Jeru- salem laverit de medio ejus in spiritu salem laverit de medio ejus in spiritu judicii, et spiritu ardoris. judicii, et spiritu ardoris.

« Et erit. » Confirmatio sequentium « Et erit. » Confirmatio sequentium est. « In die illa, » lucente scilicet gra- est. « In die illa, » lucente scilicet gra- tia, « dicit Dominus excercituum.» Isaiæ, tia, « dicit Dominus excercituum.» Isaiæ, LVI, 10 Orietur in tenebris lux tua. LVI, 10 Orietur in tenebris lux tua. « Disperdam nomina idolorum de ter- « Disperdam nomina idolorum de ter- ra, » quæ scilicet quilibet sibi finxit ad ra, » quæ scilicet quilibet sibi finxit ad colendum, avarus nummum, luxuriosus colendum, avarus nummum, luxuriosus Venerem, gulosus ventrem, superbus Venerem, gulosus ventrem, superbus Jovem, iracundus Martem, immundus Jovem, iracundus Martem, immundus Saturnum, acediosus Dianam. Isa. 11, Saturnum, acediosus Dianam. Isa. 11, 17 et 18: Elevabitur Dominus solus in 17 et 18: Elevabitur Dominus solus in die illa, et idola penitus conterentur. die illa, et idola penitus conterentur. « Et non memorabuntur ultra, » in ore « Et non memorabuntur ultra, » in ore scilicet cujusquam. Osee, II, 17 : Aufe- scilicet cujusquam. Osee, II, 17 : Aufe- ram nomina Baalim de ore ejus. Eze- ram nomina Baalim de ore ejus. Eze- chiel. xxxvi, 25: Effundam super vos chiel. xxxvi, 25: Effundam super vos aquam mundam, et mundabimini ab aquam mundam, et mundabimini ab omnibus inquinamentis vestris, et ab omnibus inquinamentis vestris, et ab universis idolis vestris mundabo vos. Et universis idolis vestris mundabo vos. Et de separatione malorum hominum sub- de separatione malorum hominum sub- dit : dit : « Et pseudoprophetas. » Isa. 1x, « Et pseudoprophetas. » Isa. 1x, 15: Propheta docens mendacium, ipse 15: Propheta docens mendacium, ipse est cauda operit enim turpitudines est cauda operit enim turpitudines aliorum. Jeremiæ, xxш, 15: Hæc dicit aliorum. Jeremiæ, xxш, 15: Hæc dicit Dominus exercituum ad Prophetas : Ec- Dominus exercituum ad Prophetas : Ec- ce ego cibabo eos absinthio, et potabo ce ego cibabo eos absinthio, et potabo eos felle a Prophetis enim Jerusalem eos felle a Prophetis enim Jerusalem egressa est pollutio super omnem ter- egressa est pollutio super omnem ter- ram. Significant autem eos, qui tempori- Fictis mira- ram. Significant autem eos, qui tempori- Fictis mira- bus nostris spiritu quodam prophetico non impo bus nostris spiritu quodam prophetico non impo inflati, visionibus fictis decipiunt popu- inflati, visionibus fictis decipiunt popu- lum. « Et spiritum immundum,» in quo lum. « Et spiritum immundum,» in quo scilicet divinant, « auferam de terra. » scilicet divinant, « auferam de terra. »

culis vulgo culis vulgo

nendum. nendum.

600 600

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

II Paral. xví, 21 : Ero spiritus mendax II Paral. xví, 21 : Ero spiritus mendax in ore omnium Prophetarum ejus. in ore omnium Prophetarum ejus.

Et subdit de zelo religionis : Et subdit de zelo religionis :

« Et erit » Confirmatio est. < Cum « Et erit » Confirmatio est. < Cum prophetaverit quispiam, » pseudopro- prophetaverit quispiam, » pseudopro- pheta scilicet, « ultra, » hoc est, dein- pheta scilicet, « ultra, » hoc est, dein- ceps, dicent ei pater ejus et mater ceps, dicent ei pater ejus et mater ejus, plus diligentes legem quam af- ejus, plus diligentes legem quam af- fectum carnalem. Deuter. xx1, 18 et seq.: fectum carnalem. Deuter. xx1, 18 et seq.: Si genuerit homo filium contumacem et Si genuerit homo filium contumacem et protervum, qui non audiat patris aut protervum, qui non audiat patris aut matris imperium, et coercitus obedire matris imperium, et coercitus obedire contempserit apprehendent eum, pater contempserit apprehendent eum, pater ejus scilicet et mater ejus, et ducent eum ejus scilicet et mater ejus, et ducent eum ad seniores civitatis. Et, post pauca, . 21: ad seniores civitatis. Et, post pauca, . 21: Lapidibus eum obruet populus civitatis. Lapidibus eum obruet populus civitatis. Maxime autem contumax est, qui ab hæ- Maxime autem contumax est, qui ab hæ- resi compesci contempserit. Et hoc est resi compesci contempserit. Et hoc est quod hic sequitur: « Qui genuerunt eum : quod hic sequitur: « Qui genuerunt eum : Non vives. » Glossa, « ardore divinæ ser- Non vives. » Glossa, « ardore divinæ ser- « vitutis non exspectantes publicum judi- « vitutis non exspectantes publicum judi- << cium.» Hæreticis enim parci non debet: << cium.» Hæreticis enim parci non debet: morte enim dignus est qui Deo fidem et morte enim dignus est qui Deo fidem et animam furatur. Deuter. xvIII, 20, præci- animam furatur. Deuter. xvIII, 20, præci- pitur interfici propheta qui mendacium pitur interfici propheta qui mendacium loquitur in nomine Domini. Matth. vii, loquitur in nomine Domini. Matth. vii, 15 Attendite a falsis Prophetis, qui 15 Attendite a falsis Prophetis, qui veniunt ad vos in vestimentis ovium. veniunt ad vos in vestimentis ovium. Et hoc est quod sequitur hic: « Quia Et hoc est quod sequitur hic: « Quia mendacium locutus es in nomine Domi- mendacium locutus es in nomine Domi- ni, » usurpato scilicet. Jerem. xxIII, 16: ni, » usurpato scilicet. Jerem. xxIII, 16: Nolite audire verba Prophetarum qui Nolite audire verba Prophetarum qui prophetant vobis, et decipiunt vos: vi- prophetant vobis, et decipiunt vos: vi- sionem cordis sui loquuntur, non de ore sionem cordis sui loquuntur, non de ore Honor Dei Domini. « Et configent eum, » verberi- Honor Dei Domini. « Et configent eum, » verberi- affectui præ- bus scilicet, et puncturis tribulationum, affectui præ- bus scilicet, et puncturis tribulationum,

Hæretici Hæretici

morte plec- morte plec- tendi. tendi.

privato privato

ferendus. ferendus.

" pater ejus et mater ejus, genitores " pater ejus et mater ejus, genitores ejus,» affectum scilicet religionis affectui ejus,» affectum scilicet religionis affectui naturæ præponentes. Genes. XXII, 12: naturæ præponentes. Genes. XXII, 12: Non pepercisti unigenito filio tuo propter Non pepercisti unigenito filio tuo propter me. « Cum prophetaverit, » mendacium me. « Cum prophetaverit, » mendacium scilicet contra religionem. In signum scilicet contra religionem. In signum hujus Elias occidit quadringentos viros hujus Elias occidit quadringentos viros prophetas Baal ¹. prophetas Baal ¹.

Et subdit quod ex hoc cavebunt de fu- Et subdit quod ex hoc cavebunt de fu- turo, et dolebunt de præterito : turo, et dolebunt de præterito :

« Et erit, » cum scilicet falsa prophe- « Et erit, » cum scilicet falsa prophe- tans judicio parentum condemnabitur : tans judicio parentum condemnabitur : « In die illa confundentur Prophetæ, » « In die illa confundentur Prophetæ, » hoc est, erubescent de falso vaticinio, hoc est, erubescent de falso vaticinio, « unusquisque ex visione sua, » menda- « unusquisque ex visione sua, » menda- ci scilicet, « cum prophetaverit,» supple, ci scilicet, « cum prophetaverit,» supple, mendacium. Jerem. xxIII, 14: In Pro- mendacium. Jerem. xxIII, 14: In Pro- phetis Jerusalem vidi similitudinem phetis Jerusalem vidi similitudinem adulterantium, et iter mendacii : et con- adulterantium, et iter mendacii : et con- fortaverunt manus pessimorum, ut non fortaverunt manus pessimorum, ut non converterentur, unusquisque a malitia converterentur, unusquisque a malitia sua. «Nec operientur pallio saccino: » sua. «Nec operientur pallio saccino: » usurpabant enim habitum verorum Pro- usurpabant enim habitum verorum Pro- phetarum, ut sub hoc pallio simplices phetarum, ut sub hoc pallio simplices deciperent. Et hoc est quod sequitur : deciperent. Et hoc est quod sequitur : « Ut mentiantur, » hoc est, ut mentiri « Ut mentiantur, » hoc est, ut mentiri facilius possent. Tria enim faciebant : Hære facilius possent. Tria enim faciebant : Hære usurpabant enim habitum Prophetarum, præd usurpabant enim habitum Prophetarum, præd revelationem jactabant divinam, et in revelationem jactabant divinam, et in dolo quandoque veritatem dicebant ut dolo quandoque veritatem dicebant ut mendacium protegerent. Apoc. xvi, 13: mendacium protegerent. Apoc. xvi, 13: Vidi de ore draconis, et de ore bestiæ, Vidi de ore draconis, et de ore bestiæ, et de ore pseudoprophetæ spiritus tres et de ore pseudoprophetæ spiritus tres immundos in modum ranarum. immundos in modum ranarum.

« Sed dicet, » scilicet pseudopropheta « Sed dicet, » scilicet pseudopropheta convictus et poenitens : « Non sum pro- convictus et poenitens : « Non sum pro- pheta, »> confitens scilicet veritatem. pheta, »> confitens scilicet veritatem. Amos, vi, 14: Non sum propheta, et Amos, vi, 14: Non sum propheta, et non sum filius Prophetæ. « Homo agrico- non sum filius Prophetæ. « Homo agrico- la ego sum, » hoc est, laborator, et de la ego sum, » hoc est, laborator, et de labore vivens. Psal. cxxvII, 2: Labores labore vivens. Psal. cxxvII, 2: Labores manuum tuarum quia manducabis. Job, manuum tuarum quia manducabis. Job,

V, V,

, 7: Homo nascitur ad laborem. « Quo- , 7: Homo nascitur ad laborem. « Quo- niam Adam, » hoc est, labor indictus niam Adam, » hoc est, labor indictus Adæ, Genes. III, 19: In sudore vultus tui Adæ, Genes. III, 19: In sudore vultus tui vesceris pane : vesceris pane : « exemplum meum, » in « exemplum meum, » in memoria scilicet mea, « ab adolescentia memoria scilicet mea, « ab adolescentia mea, ut scilicet de labore et non de mea, ut scilicet de labore et non de mendacio vivam. Eccli. VII, 16: Non mendacio vivam. Eccli. VII, 16: Non oderis laboriosa opera, et rusticationem oderis laboriosa opera, et rusticationem creatam ab Altissimo. Ad Ephes. IV, 28: creatam ab Altissimo. Ad Ephes. IV, 28: Qui furabatur, jam non furetur: magis Qui furabatur, jam non furetur: magis autem laboret, operando manibus suis autem laboret, operando manibus suis

rum rum

1 Cf. III Regum, xviii, 40. 1 Cf. III Regum, xviii, 40.

IN CAP. XIII ZACHARIÆ ENARRATIO. IN CAP. XIII ZACHARIÆ ENARRATIO.

quod bonum est, ut habeat unde tribuat quod bonum est, ut habeat unde tribuat necessitatem patienti. necessitatem patienti.

« Et dicetur ei, » qui scilicet fuerat « Et dicetur ei, » qui scilicet fuerat pseudopropheta « Quid sunt, » hoc est, pseudopropheta « Quid sunt, » hoc est, quid significant « plagæ istæ ? » hoc est, quid significant « plagæ istæ ? » hoc est, signa plagarum, « in medio manuum signa plagarum, « in medio manuum tuarum?» Hebræus habet, «< in terminis tuarum?» Hebræus habet, «< in terminis tuis, » hoc est, ubique per corpus. Hie- tuis, » hoc est, ubique per corpus. Hie- ronymus «Quid commisisti ut manus ronymus «Quid commisisti ut manus « tuæ configerentur ? » Isa. 1, 6: Vul- « tuæ configerentur ? » Isa. 1, 6: Vul- nus, et livor, et plaga tumens, non est nus, et livor, et plaga tumens, non est circumligata. Quasi dicat: Malefici signa circumligata. Quasi dicat: Malefici signa in te apparent. « Et dicet, » pseudopro- in te apparent. « Et dicet, » pseudopro- pheta scilicet punitus. Hieronymus: « In pheta scilicet punitus. Hieronymus: « In « tantum fugabitur mendacium et veritas « tantum fugabitur mendacium et veritas « obtinebit locum, ut etiam ipse qui suo « obtinebit locum, ut etiam ipse qui suo « punitus est vitio, juste perpessum se « punitus est vitio, juste perpessum se « esse fateatur. » Luc. XXIII, 41: Nos « esse fateatur. » Luc. XXIII, 41: Nos quidem juste, nam digna factis recipi- quidem juste, nam digna factis recipi- mus. « His plagatus sum in domo eo- mus. « His plagatus sum in domo eo- rum qui diligebant me. » Hieronymus : rum qui diligebant me. » Hieronymus : « Hæc vulnera recepi judicio parentum « Hæc vulnera recepi judicio parentum « condemnatus, qui non oderant me, sed « condemnatus, qui non oderant me, sed « diligebant, etiam dum punirent.» Deu- « diligebant, etiam dum punirent.» Deu- ter. xxx111, 9: Qui dixit patri suo et ma- ter. xxx111, 9: Qui dixit patri suo et ma- tri suæ Nescio vos: et fratribus suis : tri suæ Nescio vos: et fratribus suis : Ignoro vos et nescierunt filios suos. Hi Ignoro vos et nescierunt filios suos. Hi custodiverunt eloquium tuum, et pactum custodiverunt eloquium tuum, et pactum

tuum servaverunt. tuum servaverunt.

« Framea. » Hic incipit agere de Chri- « Framea. » Hic incipit agere de Chri- sti Passione, et effectu Passionis : unde sti Passione, et effectu Passionis : unde in duo dividitur. Primo enim agit de Pas- in duo dividitur. Primo enim agit de Pas- sione. Secundo de effectu ejus, infra, sione. Secundo de effectu ejus, infra, XIV, 1, ibi, « Ecce dies venient. » XIV, 1, ibi, « Ecce dies venient. »

In prima tria sunt, scilicet Christi In prima tria sunt, scilicet Christi Passio, Apostolorum dispersio, disperso- Passio, Apostolorum dispersio, disperso- rum probatio. rum probatio.

« Framea, » vocativi casus. « Framea, » vocativi casus. Passio quæ Passio quæ fremere facit, dicitur framea. Matth. fremere facit, dicitur framea. Matth. XXVI, 38 Tristis est anima mea usque XXVI, 38 Tristis est anima mea usque ad mortem. Joan. x1, 33: Infremuit ad mortem. Joan. x1, 33: Infremuit spiritu, et turbavit seipsum. « Suscita- spiritu, et turbavit seipsum. « Suscita- re, » hoc est, evigila ad puniendum, re, » hoc est, evigila ad puniendum, « super pastorem meum, » Christum sci- « super pastorem meum, » Christum sci- licet. Joan. x, 11: Bonus pastor animam licet. Joan. x, 11: Bonus pastor animam

601 601

luntarie luntarie passus. passus.

suam ponit pro ovibus suis. « Et super suam ponit pro ovibus suis. « Et super virum,» qui solus vir inter omnes est vi- virum,» qui solus vir inter omnes est vi- ros. Eccle. vII, 29: Virum de mille ros. Eccle. vII, 29: Virum de mille unum reperi. « Cohærentem mihi, » per unum reperi. « Cohærentem mihi, » per unionem divinitatis. Joan. XIV, 10: Ego unionem divinitatis. Joan. XIV, 10: Ego in Patre, et Pater in me est. Joan. x, in Patre, et Pater in me est. Joan. x, 30 Ego et Pater unum sumus. « Dicit 30 Ego et Pater unum sumus. « Dicit Dominus exercituum, » cujus scilicet Dominus exercituum, » cujus scilicet voluntate Passio Christi perfecta est. Christus vo voluntate Passio Christi perfecta est. Christus vo Unde Dominus dixit Petro prohibenti Unde Dominus dixit Petro prohibenti Passionem, Matth. xxvi, 52: Converte Passionem, Matth. xxvi, 52: Converte gladium tuum in locum suum. Joan. gladium tuum in locum suum. Joan. XVIII, 11 Calicem quem dedit mihi XVIII, 11 Calicem quem dedit mihi Pater, non bibam illum ? Et revertitur Pater, non bibam illum ? Et revertitur loquens ad frameam : « Percute pasto- loquens ad frameam : « Percute pasto- rem.» Ac si dicat: 0 framea, ita suscita- rem.» Ac si dicat: 0 framea, ita suscita- re, quod percutias pastorem, et occidas. re, quod percutias pastorem, et occidas. Isaiæ, LIII, 8: Propter scelus populi mei Isaiæ, LIII, 8: Propter scelus populi mei percussi eum. Daniel. ix, 26: Occidetur percussi eum. Daniel. ix, 26: Occidetur Christus: et non erit ejus populus qui Christus: et non erit ejus populus qui eum negaturus est. « Et dispergentur eum negaturus est. « Et dispergentur oves.» Glossa inducit illud Matth. xxvi, oves.» Glossa inducit illud Matth. xxvi, 56: Tunc discipuli omnes, relicto eo, fu- 56: Tunc discipuli omnes, relicto eo, fu- gerunt. Hoc testimonio usus est Domi- gerunt. Hoc testimonio usus est Domi- nus, Matth. xxvi, 31 : Omnes vos scan- nus, Matth. xxvi, 31 : Omnes vos scan- dalum patiemini in me, in ista nocte. dalum patiemini in me, in ista nocte. Scriptum est enim: Percutiam pastorem, Scriptum est enim: Percutiam pastorem, et dispergentur oves gregis. et dispergentur oves gregis.

Et subdit aliquid de consolatione : Et subdit aliquid de consolatione : « Et convertam manum meam, » colle- « Et convertam manum meam, » colle- ctionis scilicet, « ad parvulos,» pauculos ctionis scilicet, « ad parvulos,» pauculos scilicet, et humiles fideles. Hieronymus : scilicet, et humiles fideles. Hieronymus : « Relictis superbis Judæis, humilis Ma- « Relictis superbis Judæis, humilis Ma- « gister colligit humiles discipulos, et « gister colligit humiles discipulos, et « adducit illud Lucæ, XII, 32: Nolite « adducit illud Lucæ, XII, 32: Nolite « timere, pusillus grex, quia complacuit « timere, pusillus grex, quia complacuit « Patri vestro dare vobis regnum.» Matth. « Patri vestro dare vobis regnum.» Matth. XIX, 14 Sinite parvulos, et nolite eos XIX, 14 Sinite parvulos, et nolite eos prohibere ad me venire: talium est enim prohibere ad me venire: talium est enim regnum cœlorum. Sapient. 111, 1 : Justo- regnum cœlorum. Sapient. 111, 1 : Justo- rum animæ in manu Dei sunt. Deuter. rum animæ in manu Dei sunt. Deuter. XXXIII, 3 Dilexit populus, omnes sancti XXXIII, 3 Dilexit populus, omnes sancti in manu illius sunt. in manu illius sunt.

: :

Ex quibus autem colliguntur, subdit: Ex quibus autem colliguntur, subdit: « Et erunt in omni terra, » hoc est, « Et erunt in omni terra, » hoc est, in toto mundo. Isa. xxiv, 16: A finibus in toto mundo. Isa. xxiv, 16: A finibus terræ laudes audivimus, gloriam justi. terræ laudes audivimus, gloriam justi.

Igne tribu- Igne tribu- lationis just lationis just

602 602

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

«Dicit Dominus Partes duæ, » Ju- «Dicit Dominus Partes duæ, » Ju- dæorum scilicet, et gentilium: tota enim dæorum scilicet, et gentilium: tota enim terra tunc divisa fuit in hos duos popu- terra tunc divisa fuit in hos duos popu- los: « dispergentur, » per mundum, sci- los: « dispergentur, » per mundum, sci- licet Apostoli. Tob. XIII, 4: Ideo disper- licet Apostoli. Tob. XIII, 4: Ideo disper- sit vos inter gentes, quæ ignorant eum, sit vos inter gentes, quæ ignorant eum, ut vos enarretis mirabilia ejus, et facia- ut vos enarretis mirabilia ejus, et facia- tis scire eos, quia non est alius Deus tis scire eos, quia non est alius Deus omnipotens præter eum. « Et deficient, » omnipotens præter eum. « Et deficient, » supple, duæ partes, a gentilitate scilicet, supple, duæ partes, a gentilitate scilicet, et a judaismo. Psal. C, 35: Deficiant et a judaismo. Psal. C, 35: Deficiant peccatores a terra, et iniqui ita ut non peccatores a terra, et iniqui ita ut non sint. « Et tertia pars relinquetur, » sint. « Et tertia pars relinquetur, » Christianorum scilicet credentium, « in Christianorum scilicet credentium, « in ea, hoc est, in terra sive Ecclesia. ea, hoc est, in terra sive Ecclesia. Isaiæ, VI, 12 et 13: Multiplicabitur Isaiæ, VI, 12 et 13: Multiplicabitur quæ derelicta fuerat in medio terræ. Et quæ derelicta fuerat in medio terræ. Et adhuc in ea decimatio, et convertetur, et adhuc in ea decimatio, et convertetur, et erit in ostensionem sicut terebinthus, et erit in ostensionem sicut terebinthus, et sicut quercus, quæ expandit ramos suos : sicut quercus, quæ expandit ramos suos : semen sanctum erit id quod steterit in semen sanctum erit id quod steterit in

ea. ea.

Et subdit de probatione illorum : Et subdit de probatione illorum : «< Et ducam tertiam partem,» supple, «< Et ducam tertiam partem,» supple, probantur. relictam, « per ignem, » tribulationis sci- probantur. relictam, « per ignem, » tribulationis sci- licet, et martyrii, vel charitatis. Psal. licet, et martyrii, vel charitatis. Psal. XVI, 3 Igne me examinasti, et non est XVI, 3 Igne me examinasti, et non est inventa in me iniquitas. Glossa inducit inventa in me iniquitas. Glossa inducit illud Lucæ, x11, 49: Ignem veni mittere illud Lucæ, x11, 49: Ignem veni mittere in terram, et quid volo nisi ut accenda- in terram, et quid volo nisi ut accenda-

1 Act. 11, 4 Et repleti sunt omnes Spiritu 1 Act. 11, 4 Et repleti sunt omnes Spiritu

tur. Et quod, Act. II, 4,'Apostoli baptiza- tur. Et quod, Act. II, 4,'Apostoli baptiza- ti in Spiritu Dei et igne dicuntur 1. « Et ti in Spiritu Dei et igne dicuntur 1. « Et uram eos sicut uritur argentum, » ut uram eos sicut uritur argentum, » ut scilicet idonei sint ad eloquium. Psal. scilicet idonei sint ad eloquium. Psal. XI, 7 : Argentum igne examinatum, XI, 7 : Argentum igne examinatum, probatum terræ, purgatum septuplum. probatum terræ, purgatum septuplum. « Et probabo eos sicut probatur aurum, » « Et probabo eos sicut probatur aurum, » ut scilicet idonei sint ad recipiendum sa- ut scilicet idonei sint ad recipiendum sa- pientiæ thesaurum. Sap. II, 6: Tamquam pientiæ thesaurum. Sap. II, 6: Tamquam aurum in fornace probavit illos, et quasi aurum in fornace probavit illos, et quasi holocausti hostiam accepit illos, et inve- holocausti hostiam accepit illos, et inve- nit eos dignos se. nit eos dignos se.

« Ipse, » populus scilicet tertiæ partis, « Ipse, » populus scilicet tertiæ partis, « vocabit, » hoc est invocabit « nomen « vocabit, » hoc est invocabit « nomen meum, » sibi in gratia notum. Sophon. meum, » sibi in gratia notum. Sophon. III, 8 et 9 In igne zeli mei devorabitur III, 8 et 9 In igne zeli mei devorabitur omnis terra: quia tunc reddam populis omnis terra: quia tunc reddam populis meis labium electum, ut invocent omnes meis labium electum, ut invocent omnes in nomine Domini, et serviant ei humero in nomine Domini, et serviant ei humero uno. «Et ego exaudiam eum. » Jere- uno. «Et ego exaudiam eum. » Jere- miæ, xxxIII, 3: Clama ad me, et exau- miæ, xxxIII, 3: Clama ad me, et exau- diam te et annuntiabo tibi grandia, et diam te et annuntiabo tibi grandia, et firma quæ nescis. « Dicam: Populus firma quæ nescis. « Dicam: Populus meus es,» mihi scilicet serviens. Deuter. meus es,» mihi scilicet serviens. Deuter. VII, 6 Te elegit Dominus Deus tuus, ut VII, 6 Te elegit Dominus Deus tuus, ut sis ei populus peculiaris de cunctis popu- sis ei populus peculiaris de cunctis popu- lis, qui sunt super terram. « Et ipse dicet: lis, qui sunt super terram. « Et ipse dicet: Dominus Deus meus, » supple, es. Apoc. Dominus Deus meus, » supple, es. Apoc. 3 Et ipse Deus cum eis erit eorum 3 Et ipse Deus cum eis erit eorum Deus. Joan. xx, 28: Dominus meus, et Deus. Joan. xx, 28: Dominus meus, et Deus meus. Deus meus.

XXI, XXI,

sancto, etc. sancto, etc.

CAP. XIV ZACHARIÆ CAP. XIV ZACHARIÆ

603 603

CAPUT XIV. CAPUT XIV.

Postquam Jerusalem passa fuerit captivitatem, aliasque afflictiones a gentibus, Postquam Jerusalem passa fuerit captivitatem, aliasque afflictiones a gentibus, erit dies nota Domino, cum exibunt aquæ vivæ de Jerusalem : et filii Israel erit dies nota Domino, cum exibunt aquæ vivæ de Jerusalem : et filii Israel revertentur, habitaturi secure in Jerusalem: percutietque Dominus plaga gen- revertentur, habitaturi secure in Jerusalem: percutietque Dominus plaga gen- tes quæ pugnaverunt adversus Jerusalem, et harum reliquiæ ascendent ut tes quæ pugnaverunt adversus Jerusalem, et harum reliquiæ ascendent ut adorent Dominum in Jerusalem, sanctumque erit quod est super frænum adorent Dominum in Jerusalem, sanctumque erit quod est super frænum equi. equi.

1. Ecce venient dies Domini, et di- 1. Ecce venient dies Domini, et di- videntur spolia tua in medio videntur spolia tua in medio tui. tui.

2. Et congregabo omnes gentes ad 2. Et congregabo omnes gentes ad Jerusalem in proelium: et ca- Jerusalem in proelium: et ca- pietur civitas, et vastabuntur pietur civitas, et vastabuntur domus, et mulieres violabun- domus, et mulieres violabun- tur et egredietur media pars tur et egredietur media pars civitatis in captivitatem, et re- civitatis in captivitatem, et re- liquum populi non auferetur liquum populi non auferetur ex urbe. ex urbe.

3. Et egredietur Dominus, et proelia- 3. Et egredietur Dominus, et proelia- bitur contra gentes illas, sicut bitur contra gentes illas, sicut præliatus est in die certa- præliatus est in die certa- minis. minis.

4. Et stabunt pedes ejus in die illa 4. Et stabunt pedes ejus in die illa super montem Olivarum, qui super montem Olivarum, qui est contra Jerusalem ad orien- est contra Jerusalem ad orien- tem; et scindetur mons Oliva- tem; et scindetur mons Oliva- rum ex media parte sui ad rum ex media parte sui ad orientem et ad occidentem, orientem et ad occidentem, prærupto grandi valde, et se- prærupto grandi valde, et se- parabitur medium montis ad parabitur medium montis ad aquilonem, et medium ejus ad aquilonem, et medium ejus ad meridiem. meridiem.

5. Et fugietis ad vallem montium 5. Et fugietis ad vallem montium eorum, quoniam conjungetur eorum, quoniam conjungetur vallis montium usque ad pro- vallis montium usque ad pro- ximum et fugietis sicut fugi- ximum et fugietis sicut fugi- stis a facie terræmotus in diebus stis a facie terræmotus in diebus Oziæ, regis Juda 1 : et veniet Oziæ, regis Juda 1 : et veniet Dominus Deus meus, omnesque Dominus Deus meus, omnesque sancti cum eo. sancti cum eo.

1 Amos, 1, 1. 1 Amos, 1, 1.

6. Et erit in die illa: Non erit lux 6. Et erit in die illa: Non erit lux sed frigus et gelu. sed frigus et gelu.

7. Et erit dies una quæ nota est Do- 7. Et erit dies una quæ nota est Do- mino, non dies neque nox: et mino, non dies neque nox: et in tempore vesperi erit lux. in tempore vesperi erit lux. 8. Et erit in die illa exibunt aquæ 8. Et erit in die illa exibunt aquæ vivæ de Jerusalem : medium vivæ de Jerusalem : medium earum ad mare orientale, et earum ad mare orientale, et medium earum ad mare novis- medium earum ad mare novis- simum in æstate et in hieme simum in æstate et in hieme erunt. erunt.

9. Et erit Dominus rex super omnem 9. Et erit Dominus rex super omnem terram in die illa erit Domi- terram in die illa erit Domi- nus unus, et erit nomen ejus nus unus, et erit nomen ejus

unum. unum.

10. Et revertetur omnis terra usque 10. Et revertetur omnis terra usque ad desertum, de colle Remmon ad desertum, de colle Remmon ad austrum Jerusalem: et exal- ad austrum Jerusalem: et exal- tabitur, et habitabit in loco tabitur, et habitabit in loco suo, a porta Benjamin usque ad suo, a porta Benjamin usque ad locum portæ prioris, et usque locum portæ prioris, et usque ad portam angulorum : et a ad portam angulorum : et a turre Hananeel usque ad tor- turre Hananeel usque ad tor- cularia regis. cularia regis.

11. Et habitabunt in ea, et anathema 11. Et habitabunt in ea, et anathema non erit amplius: sed sedebit non erit amplius: sed sedebit Jerusalem secura. Jerusalem secura.

12. Et hæc erit plaga qua percutiet 12. Et hæc erit plaga qua percutiet Dominus omnes gentes quæ Dominus omnes gentes quæ pugnaverunt adversus Jerusa- pugnaverunt adversus Jerusa- lem tabescet caro uniuscujus- lem tabescet caro uniuscujus- que stantis super pedes suos : que stantis super pedes suos : et oculi ejus contabescent in et oculi ejus contabescent in

604 604

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

foraminibus suis, et lingua foraminibus suis, et lingua eorum contabescet in ore suo. eorum contabescet in ore suo. 13. In die illa erit tumultus Domini 13. In die illa erit tumultus Domini magnus in eis : et apprehendet vir magnus in eis : et apprehendet vir manum proximi sui, et conse- manum proximi sui, et conse- retur manus ejus super ma- retur manus ejus super ma- num proximi sui. num proximi sui.

14. Sed et Judas pugnabit adversus 14. Sed et Judas pugnabit adversus Jerusalem, et congregabuntur Jerusalem, et congregabuntur divitiæ omnium gentium in cir- divitiæ omnium gentium in cir- cuitu, aurum, et argentum, cuitu, aurum, et argentum, et vestes multæ satis. et vestes multæ satis.

15. Et sic erit ruina equi, et muli, et 15. Et sic erit ruina equi, et muli, et cameli, et asini, et omnium cameli, et asini, et omnium jumentorum quæ fuerint in jumentorum quæ fuerint in castris illis, sicut ruina hæc. castris illis, sicut ruina hæc. 16. Et omnes qui reliqui fuerint de 16. Et omnes qui reliqui fuerint de universis gentibus quæ vene- universis gentibus quæ vene- runt contra Jerusalem, ascen- runt contra Jerusalem, ascen- dent ab anno in annum ut ado- dent ab anno in annum ut ado- rent Regem, Dominum exerci- rent Regem, Dominum exerci- tuum, et celebrent festivitatem tuum, et celebrent festivitatem tabernaculorum. tabernaculorum.

17. Et erit qui non ascenderit de 17. Et erit qui non ascenderit de familiis terræ ad Jerusalem, ut familiis terræ ad Jerusalem, ut adoret Regem, Dominum exer- adoret Regem, Dominum exer-

IN CAPUT XIV ZACHARIÆ IN CAPUT XIV ZACHARIÆ

ENARRATIO. ENARRATIO.

« Ecce dies venient. » Tangit hic de « Ecce dies venient. » Tangit hic de effectu Passionis, primo in Judæis, se- effectu Passionis, primo in Judæis, se- cundo in gentibus, ibi, y. 3: « Et egre- cundo in gentibus, ibi, y. 3: « Et egre- dietur Dominus. » Tertio, in judicio et dietur Dominus. » Tertio, in judicio et profectu Ecclesiæ, ibi, y. 5, in fine: «Et profectu Ecclesiæ, ibi, y. 5, in fine: «Et veniet Dominus Deus meus. veniet Dominus Deus meus.

«Ecce venient dies Domini,» captivita- «Ecce venient dies Domini,» captivita- tis Romanæ scilicet. Luc. xix, 43: Ve- tis Romanæ scilicet. Luc. xix, 43: Ve- nient dies in te, et circumdabunt te ini- nient dies in te, et circumdabunt te ini- mici tui vallo. « Et dividentur spolia mici tui vallo. « Et dividentur spolia tua,» supple, o Jerusalem, « in medio tua,» supple, o Jerusalem, « in medio tui. » Hieronymus : « Solet accidere ut tui. » Hieronymus : « Solet accidere ut « quæ subito impetu in civitate direpta « quæ subito impetu in civitate direpta « sunt, extra civitatem dividantur, ne « sunt, extra civitatem dividantur, ne a forte hostes superveniant. Hic autem a forte hostes superveniant. Hic autem

cituum, non erit super eos im- cituum, non erit super eos im- ber. ber.

18. Quod et si familia Ægypti non 18. Quod et si familia Ægypti non ascenderit et non venerit, nec ascenderit et non venerit, nec super eos erit: sed erit ruina, super eos erit: sed erit ruina, qua percutiet Dominus omnes qua percutiet Dominus omnes gentes quæ non ascenderint ad gentes quæ non ascenderint ad celebrandam festivitatem taber- celebrandam festivitatem taber- naculorum. naculorum. 19. Hoc erit peccatum Ægypti, et 19. Hoc erit peccatum Ægypti, et hoc peccatum omnium gentium hoc peccatum omnium gentium quæ non ascenderint ad cele- quæ non ascenderint ad cele- brandam festivitatem tabernacu- brandam festivitatem tabernacu- lorum. lorum. 20. In die illa, erit quod super frænum 20. In die illa, erit quod super frænum equi est, sanctum Domino: et equi est, sanctum Domino: et erunt lebetes in domo Domi- erunt lebetes in domo Domi- ni quasi phialæ coram altari. ni quasi phialæ coram altari. 21. Et erit omnis lebes in Jerusalem 21. Et erit omnis lebes in Jerusalem et in Juda sanctificatus Domino et in Juda sanctificatus Domino exercituum et venient omnes exercituum et venient omnes immolantes, et sument ex eis, immolantes, et sument ex eis, et coquent in eis : et non erit et coquent in eis : et non erit mercator ultra in domo Domini mercator ultra in domo Domini exercituum in die illo. exercituum in die illo.

« tanta depressio incumbit, ut rapina a « tanta depressio incumbit, ut rapina a « raptoribus in medio civitatis divida- « raptoribus in medio civitatis divida- « tur. » Exod. xv, 9: Dixit inimicus: « tur. » Exod. xv, 9: Dixit inimicus: Persequar et comprehendam, dividam Persequar et comprehendam, dividam spolia. Ezech. xXXVIII, 13: Numquid spolia. Ezech. xXXVIII, 13: Numquid ad sumenda spolia tu venis: ecce ad di- ad sumenda spolia tu venis: ecce ad di- ripiendam prædam congregasti multitu- ripiendam prædam congregasti multitu- dinem tuam. dinem tuam.

comit comit

tione tione omining omining gentrums gentrums

tata tata

« Et congregabo omnes gentes, » in « Et congregabo omnes gentes, » in regno scilicet Romanorum, quod re- Jerus regno scilicet Romanorum, quod re- Jerus gnum omnium gentium est, « ad Jeru- con gnum omnium gentium est, « ad Jeru- con salem, » hoc est, contra Jerusalem, « in salem, » hoc est, contra Jerusalem, « in prælium, » ad vindictam scilicet sangui- prælium, » ad vindictam scilicet sangui- nis Christi. Sapient. v, 21: Pugnabit nis Christi. Sapient. v, 21: Pugnabit cum illo orbis terrarum contra insensa- cum illo orbis terrarum contra insensa- tos. « Et capietur civitas, » a Tito et tos. « Et capietur civitas, » a Tito et Vespasiano. Luc. xix, 43 et 44: Cir- Vespasiano. Luc. xix, 43 et 44: Cir- cumdabunt te inimici tui vallo, et cir- cumdabunt te inimici tui vallo, et cir- cumdabunt te, et coangustabunt te un- cumdabunt te, et coangustabunt te un-

IN CAP. XIV ZACHARIÆ ENARRATIO. IN CAP. XIV ZACHARIÆ ENARRATIO.

dique, et ad terram prosternent te, et dique, et ad terram prosternent te, et filios tuos qui in te sunt. « Et vastabun- filios tuos qui in te sunt. « Et vastabun- tur domus. » Isaiæ, xxv, 2: Posuisti ci- tur domus. » Isaiæ, xxv, 2: Posuisti ci- vitatem in tumulum, urbem fortem in vitatem in tumulum, urbem fortem in ruinam, domum alienorum, ut non sit ruinam, domum alienorum, ut non sit civitas. Matth. XXIII, 38: Ecce relinque- civitas. Matth. XXIII, 38: Ecce relinque- tur vobis domus vestra deserta. « Et tur vobis domus vestra deserta. « Et mulieres violabuntur, quod magna mulieres violabuntur, quod magna fuit turpitudo. Thren. v, 11: Mulieres fuit turpitudo. Thren. v, 11: Mulieres in Sion humiliaverunt, et virgines in ci- in Sion humiliaverunt, et virgines in ci- vitatibus Juda. II Regum, XII, 11: Tollam vitatibus Juda. II Regum, XII, 11: Tollam uxores tuas in oculis tuis, et dabo pro- uxores tuas in oculis tuis, et dabo pro- ximo tuo, et dormiet cum uxoribus tuis ximo tuo, et dormiet cum uxoribus tuis in oculis solis hujus. « Et egredietur, » in oculis solis hujus. « Et egredietur, » captiva scilicet, « media pars civitatis captiva scilicet, « media pars civitatis in captivitatem, » inferior scilicet, quæ in captivitatem, » inferior scilicet, quæ in Mello habitabat: illam enim solam in Mello habitabat: illam enim solam cepit Titus: « et reliquum populi, » cepit Titus: « et reliquum populi, » scilicet circa templum et montem Sion scilicet circa templum et montem Sion habitans, « non auferetur ex urbe. » habitans, « non auferetur ex urbe. » Contra hoc autem videtur esse illud Contra hoc autem videtur esse illud Lucæ, xix, 44: Non relinquent in te la- Lucæ, xix, 44: Non relinquent in te la- pidem super lapidem. Sed ad hoc dicen- pidem super lapidem. Sed ad hoc dicen- dum est, quod Titus primo destruxit dum est, quod Titus primo destruxit mediam partem, et postea Helius Adria- mediam partem, et postea Helius Adria- nus evertit totam. nus evertit totam.

« Et egredietur Dominus. » Loquitur « Et egredietur Dominus. » Loquitur hic de destructione Gentium: quia non hic de destructione Gentium: quia non zelo Domini, sed aviditate præda de- zelo Domini, sed aviditate præda de- struxerunt Jerusalem. struxerunt Jerusalem.

« Et egredietur Dominus, » de loco « Et egredietur Dominus, » de loco scilicet lenitatis et misericordiæ ad vin- scilicet lenitatis et misericordiæ ad vin- dictam inimicorum suorum. Habacuc, dictam inimicorum suorum. Habacuc, III, 13: Egressus es in salutem populi III, 13: Egressus es in salutem populi tui, in salutem cum Christo tuo. Per- tui, in salutem cum Christo tuo. Per- cussisti caput de domo impii. « Et præ- cussisti caput de domo impii. « Et præ- liabitur contra gentes illas, » scilicet liabitur contra gentes illas, » scilicet quæ Jerusalem destruxerunt, « sicut quæ Jerusalem destruxerunt, « sicut præliatus est in die certaminis » illius præliatus est in die certaminis » illius scilicet famosi, quando destruxit Phara- scilicet famosi, quando destruxit Phara- onem et exercitum ejus in Mari rubro. onem et exercitum ejus in Mari rubro. Exod. xiv, 25: Fugiamus Israelem: Exod. xiv, 25: Fugiamus Israelem: Dominus enim pugnat pro eis contra Dominus enim pugnat pro eis contra

nos. nos.

1 Ad Roman. 1, 17: Justitia Dei in eo, scili- 1 Ad Roman. 1, 17: Justitia Dei in eo, scili-

605 605

« Et stabunt pedes ejus, » id est, ve- « Et stabunt pedes ejus, » id est, ve- stigia pedum. Psal. cxxxı, 7: Adorabi- stigia pedum. Psal. cxxxı, 7: Adorabi- mu in loco ubi steterunt pedes ejus. mu in loco ubi steterunt pedes ejus. « In die illa, » clarente scilicet gratia « In die illa, » clarente scilicet gratia Ecclesiæ, « super montem Olivarum, » Ecclesiæ, « super montem Olivarum, » id est, super verticem Apostolicæ per- id est, super verticem Apostolicæ per- fectionis. Genes. xix, 17: Non stes in fectionis. Genes. xix, 17: Non stes in omni circa regione, sed in monte sal- omni circa regione, sed in monte sal- vum te fac. Ezechiel. XLII, 7: Locus vum te fac. Ezechiel. XLII, 7: Locus solii mei, et locus vestigiorum pedum solii mei, et locus vestigiorum pedum meorum, ubi habito. Psal. LXVII, 17: meorum, ubi habito. Psal. LXVII, 17: Mons, in quo beneplacitum est Deo Mons, in quo beneplacitum est Deo habitare in eo. « Qui est contra Jerusa- habitare in eo. « Qui est contra Jerusa- lem,» id est, ad Jerusalem supernam lem,» id est, ad Jerusalem supernam respiciens. Ad Galat. iv, 26: Illa autem, respiciens. Ad Galat. iv, 26: Illa autem, quæ sursum est Jerusalem, libera est, quæ sursum est Jerusalem, libera est, quæ est mater nostra. « Ad Orientem. » quæ est mater nostra. « Ad Orientem. » Glossa, « unde oritur sol justitiæ. » Ma- Glossa, « unde oritur sol justitiæ. » Ma- lach. Iv, 2 Orietur vobis timentibus no- lach. Iv, 2 Orietur vobis timentibus no- men meum Sol justitiæ. men meum Sol justitiæ.

Et subdit de divisione malorum et bo- Et subdit de divisione malorum et bo- norum, et præputii et circumcisionis: norum, et præputii et circumcisionis: « Et scindetur mons Olivarum, »> emi- « Et scindetur mons Olivarum, »> emi- nentia scilicet Ecclesiæ, in qua plantan- nentia scilicet Ecclesiæ, in qua plantan- tur olivæ fœtæ luminis et unctionis, tur olivæ fœtæ luminis et unctionis, « ex media parte sui, » quantum ad « ex media parte sui, » quantum ad fideles, «ad Orientem, » hoc est, ad præ- fideles, «ad Orientem, » hoc est, ad præ- putium in quo ortum est lumen gratiæ. putium in quo ortum est lumen gratiæ. Malach. 1, 11: Ab ortu solis usque ad Malach. 1, 11: Ab ortu solis usque ad occasum, magnum est nomen meum in occasum, magnum est nomen meum in Gentibus. Et ad Occidentem, » hoc Ecclesia ex Gentibus. Et ad Occidentem, » hoc Ecclesia ex est, ad circumcisionem, in qua occidit atque genti- est, ad circumcisionem, in qua occidit atque genti- lux gratiæ, dum oritur in Gentilibus, syncretismo lux gratiæ, dum oritur in Gentilibus, syncretismo ita scilicet quod scissura incipit ab ita scilicet quod scissura incipit ab Oriente et terminatur in Occidentem, Oriente et terminatur in Occidentem, « prærupto grandi valde,» hoc est, quod « prærupto grandi valde,» hoc est, quod præruptum quod in medio est, sit gran- præruptum quod in medio est, sit gran- dis vallis, hoc est, grandis separatio : dis vallis, hoc est, grandis separatio : quia in Judæo revelatur cognitio Dei de quia in Judæo revelatur cognitio Dei de fide in fidem: in Gentili autem de errore fide in fidem: in Gentili autem de errore idolorum venitur ad fidem. Luc. xvi, 26: idolorum venitur ad fidem. Luc. xvi, 26:

Inter nos et vos, chaos magnum firma- Inter nos et vos, chaos magnum firma- tum est: ut hi, qui volunt hinc transire tum est: ut hi, qui volunt hinc transire ad vos, non possint, neque inde huc trans- ad vos, non possint, neque inde huc trans- meare. « Et, » supple, separatione ista meare. « Et, » supple, separatione ista facta, fiet alia separatio, « separabitur facta, fiet alia separatio, « separabitur

cet in Judæo, revelatur ex fide in fidem. cet in Judæo, revelatur ex fide in fidem.

Judæis Judæis

libus salubri libus salubri

collecta. collecta.

Testamenti Testamenti

tia. tia.

606 606

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

medium montis ejus 1. » Pleonasmus : medium montis ejus 1. » Pleonasmus : ejus enim superfluit ex quo posuit mon- ejus enim superfluit ex quo posuit mon- tis, nisi ejus ponatur pro ejusdem. Et tis, nisi ejus ponatur pro ejusdem. Et intendit de separatione meritorum. « Ad intendit de separatione meritorum. « Ad Aquilonem, » ad plagam scilicet nebu- Aquilonem, » ad plagam scilicet nebu- losam et frigidam, in qua sedet diabo- losam et frigidam, in qua sedet diabo- lus. Isaiæ, xiv, 13: Sedebo in monte lus. Isaiæ, xiv, 13: Sedebo in monte testamenti, in lateribus Aquilonis. Et hi testamenti, in lateribus Aquilonis. Et hi sunt qui pertinent ad sinistram. « Et sunt qui pertinent ad sinistram. « Et medium ejus, » montis scilicet, supple, medium ejus, » montis scilicet, supple, separabitur «ad Meridiem,» ubi est re- separabitur «ad Meridiem,» ubi est re- gio luminis et caloris, per quam signifi- gio luminis et caloris, per quam signifi- cantur qui pertinent ad dexteram, ita cantur qui pertinent ad dexteram, ita quod scissura incipiat ab Aquilone, et quod scissura incipiat ab Aquilone, et terminetur in Meridiem, ut illi scilicet terminetur in Meridiem, ut illi scilicet qui sunt in Ecclesia differentiis merito- qui sunt in Ecclesia differentiis merito- rum distincti sint. Matth. xxv, 32 et 33: rum distincti sint. Matth. xxv, 32 et 33: Separabit eos ab invicem, sicut pastor Separabit eos ab invicem, sicut pastor segregat oves ab hædis: et statuet oves segregat oves ab hædis: et statuet oves quidem a dextris suis, hædos autem a quidem a dextris suis, hædos autem a sinistris. sinistris.

Ista autem duplici separatione facta Ista autem duplici separatione facta in quatuor partes montis, fiet quod se- in quatuor partes montis, fiet quod se- quitur : quitur :

« Et fugietis, » qui scilicet salvari « Et fugietis, » qui scilicet salvari cupitis, « ad vallem, » hoc est, ad hu- cupitis, « ad vallem, » hoc est, ad hu- militatem « montium eorum, » hoc est, militatem « montium eorum, » hoc est, ad eminentiam spiritus duorum testa- ad eminentiam spiritus duorum testa- mentorum. Et bene dico, quod fugietis mentorum. Et bene dico, quod fugietis ad strictam vallem, hoc est, ad arctam ad strictam vallem, hoc est, ad arctam Utriusque viam, quæ ducit ad vitam 2. « Quoniam Utriusque viam, quæ ducit ad vitam 2. « Quoniam convenien conjungetur vallis montium, » hoc est, convenien conjungetur vallis montium, » hoc est, separatio quæ est inter montes sive duo separatio quæ est inter montes sive duo testamenta, « usque ad proximum, » hoc testamenta, « usque ad proximum, » hoc est, usque ad parvam distantiam: rota est, usque ad parvam distantiam: rota enim est in medio rotæ ³: quia quod enim est in medio rotæ ³: quia quod unum loquitur in figura, alterum exhibet unum loquitur in figura, alterum exhibet in veritate et quod unum in promis- in veritate et quod unum in promis- sione, alterum in exhibitione: et quod sione, alterum in exhibitione: et quod unum in timore, alterum in amore: quæ unum in timore, alterum in amore: quæ differentia non est magna, et licet saltare differentia non est magna, et licet saltare de monte in montem non impediente de monte in montem non impediente valle unus enim passus medius est ni- valle unus enim passus medius est ni-