IN CAP. I SOPHONIÆ ENARRATIO. IN CAP. I SOPHONIÆ ENARRATIO.

8. Et erit In die hostiæ Domini, 8. Et erit In die hostiæ Domini, visitabo super principes, et su- visitabo super principes, et su- per filios regis, et super omnes per filios regis, et super omnes qui induti sunt veste peregrina: qui induti sunt veste peregrina: 9. Et visitabo super omnem qui ar- 9. Et visitabo super omnem qui ar- roganter ingreditur super limen roganter ingreditur super limen in die illa qui complent do- in die illa qui complent do- mum Domini Dei sui iniquitate mum Domini Dei sui iniquitate et dolo. et dolo.

10. Et erit in die illa, dicit Dominus, 10. Et erit in die illa, dicit Dominus, vox clamoris a porta Piscium, vox clamoris a porta Piscium, et ululatus a secunda, et contritio et ululatus a secunda, et contritio magna a collibus. magna a collibus.

11. Ululate, habitatores Pilæ : conti- 11. Ululate, habitatores Pilæ : conti- cuit omnis populus Chanaan, cuit omnis populus Chanaan, disperierunt omnes involuti ar- disperierunt omnes involuti ar- gento. gento.

12. Et erit in tempore illo: Scrutabor 12. Et erit in tempore illo: Scrutabor Jerusalem in lucernis, et visi- Jerusalem in lucernis, et visi- tabo super viros defixos in fæ- tabo super viros defixos in fæ- cibus suis qui dicunt in cordi- cibus suis qui dicunt in cordi- bus suis Non faciet bene Do- bus suis Non faciet bene Do- minus, et non faciet male. minus, et non faciet male.

13. Et erit fortitudo eorum in direp- 13. Et erit fortitudo eorum in direp- tionem, et domus eorum in de- tionem, et domus eorum in de- sertum : et ædificabunt do- sertum : et ædificabunt do- mos, et non habitabunt mos, et non habitabunt

: et : et

plantabunt vineas, et plantabunt vineas, et

461 461

non bi- non bi-

bent vinum earum. bent vinum earum. 14. Juxta est dies Domini magnus: 14. Juxta est dies Domini magnus: juxta est, et velox nimis: vox juxta est, et velox nimis: vox diei Domini amara, tribulabitur diei Domini amara, tribulabitur ibi fortis. ibi fortis.

15. Dies iræ dies illa, dies tribulationis 15. Dies iræ dies illa, dies tribulationis et angustiæ, dies calamitatis et angustiæ, dies calamitatis et miseriæ, dies tenebrarum et et miseriæ, dies tenebrarum et caliginis, dies nebulæ et turbi- caliginis, dies nebulæ et turbi- nis 2. nis 2.

16. Dies tubæ et clangoris super civi- 16. Dies tubæ et clangoris super civi- tates munitas, et super angulos tates munitas, et super angulos excelsos. excelsos.

17. Et tribulabo homines, et ambula- 17. Et tribulabo homines, et ambula- bunt ut cæci, quia Domino pec- bunt ut cæci, quia Domino pec- caverunt et effundetur sanguis caverunt et effundetur sanguis eorum sicut humus, et corpora eorum sicut humus, et corpora eorum sicut stercora. eorum sicut stercora.

18. Sed et argentum eorum et aurum 18. Sed et argentum eorum et aurum eorum non poterit liberare eos eorum non poterit liberare eos in die iræ Domini : in igne in die iræ Domini : in igne zeli ejus devorabitur omnis zeli ejus devorabitur omnis terra, quia consummationem terra, quia consummationem cum festinatione faciet cunctis cum festinatione faciet cunctis habitantibus terram. habitantibus terram.

IN CAPUT I SOPHONIÆ IN CAPUT I SOPHONIÆ

ENARRATIO. ENARRATIO.

« Verbum Domini quod factum est. » « Verbum Domini quod factum est. » Ista Prophetia dividitur in titulum, et Ista Prophetia dividitur in titulum, et tractatum ibi, y. 2: « Congregans congre- tractatum ibi, y. 2: « Congregans congre- gabo. gabo.

>> >>

In titulo dicuntur modus revelationis, In titulo dicuntur modus revelationis, auctor, virtus verbi revelati, nomen auctor, virtus verbi revelati, nomen Prophetæ, et genus, et tempus Prophe- Prophetæ, et genus, et tempus Prophe-

tiæ. tiæ.

«< Verbum » notat quod per modum «< Verbum » notat quod per modum

1 Amos, v, 11. 1 Amos, v, 11.

2 Jerem. xxx, 7; Joel, 11, 11; Amos, v, 18. 2 Jerem. xxx, 7; Joel, 11, 11; Amos, v, 18.

oraculi facta est revelatio. Job, iv, 12: oraculi facta est revelatio. Job, iv, 12: Ad me dictum est verbum absconditum, Ad me dictum est verbum absconditum, et quasi furtive suscepit auris mea venas et quasi furtive suscepit auris mea venas susurri ejus. « Domini, » qui est auctor susurri ejus. « Domini, » qui est auctor revelationis construitur enim in vi cau- revelationis construitur enim in vi cau- sæ efficientis. I Reg. 111, 10: Loquere, Do- sæ efficientis. I Reg. 111, 10: Loquere, Do- mine, quia audit servus tuus. « Quod mine, quia audit servus tuus. « Quod factum est. » Virtutem verbi revelati no- factum est. » Virtutem verbi revelati no- tat. Verbum enim Domini in facto plus tat. Verbum enim Domini in facto plus est quam in dicto, et ad factum plus est quam in dicto, et ad factum plus refertur quam ad auditum. Sap. xvIII, 15: refertur quam ad auditum. Sap. xvIII, 15: Omnipotens sermo tuus de cœlo, a rega- Omnipotens sermo tuus de cœlo, a rega- libus sedibus,... in mediam terram prosi- libus sedibus,... in mediam terram prosi- livit. « Ad Sophoniam, » Præpositio ad livit. « Ad Sophoniam, » Præpositio ad notat appropinquationem verbi ad ani- notat appropinquationem verbi ad ani- mum prophetæ et intellectum. Deut. xxx, mum prophetæ et intellectum. Deut. xxx, 14, et ad Roman. x, 8: Prope est verbum 14, et ad Roman. x, 8: Prope est verbum

Ezech. VII, 19. Ezech. VII, 19.

* Infra, III, 8. * Infra, III, 8.

Chusi. Chusi.

462 462

" "

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

in ore tuo, et in corde tuo. Jacob. 1, 21: in ore tuo, et in corde tuo. Jacob. 1, 21: In mansuetudine suscipite insitum ver- In mansuetudine suscipite insitum ver- bum. Glossa, «< per naturam. » Sophonias bum. Glossa, «< per naturam. » Sophonias nomen Prophetæ est, et specula (sicut nomen Prophetæ est, et specula (sicut in antehabitis dictum est ¹) interpretatur. in antehabitis dictum est ¹) interpretatur. Ezech. II, 17 Speculatorem dedi te do- Ezech. II, 17 Speculatorem dedi te do- mui Israel. Et subdit de genere : « Fi- mui Israel. Et subdit de genere : « Fi- lium Chusi, qui humilitas, vel Æthiops lium Chusi, qui humilitas, vel Æthiops meus interpretatur, corde humilis et ex- meus interpretatur, corde humilis et ex- tra, jugi castigatione carnis. Matth. XI, tra, jugi castigatione carnis. Matth. XI, 29 Discite a me, quia mitis sum, et hu- 29 Discite a me, quia mitis sum, et hu- milis corde. Cant. 1, 4: Nigra sum, sed milis corde. Cant. 1, 4: Nigra sum, sed formosa. Et iterum, y. 5: Nolite me formosa. Et iterum, y. 5: Nolite me considerare quod fusca sim, quia deco- considerare quod fusca sim, quia deco- loravit me sol, hoc est, lumine veritatis loravit me sol, hoc est, lumine veritatis et calore charitatis, verus sol istam in- et calore charitatis, verus sol istam in- Godolias. duxit nigredinem. « Filii Godoliæ, » Godolias. duxit nigredinem. « Filii Godoliæ, » qui magnitudo Domini interpretatur, eo qui magnitudo Domini interpretatur, eo quod magnus fuit virtute. Job, 1, 3: Erat quod magnus fuit virtute. Job, 1, 3: Erat vir ille magnus inter omnes Orientales. vir ille magnus inter omnes Orientales. Bernardus: «Magnus est, cui dignitas sæ- Bernardus: «Magnus est, cui dignitas sæ- « culi si arrisit non irrisit: nec minor est « culi si arrisit non irrisit: nec minor est «< illo qui incidens in adversa, non excidit «< illo qui incidens in adversa, non excidit « vel parum a sapientia. » Ad Roman. VIII, « vel parum a sapientia. » Ad Roman. VIII, 30 : Quos justificavit, illos et magnifica- 30 : Quos justificavit, illos et magnifica- Amarias. vit. « Filii Amariæ, » qui sermo Domini Amarias. vit. « Filii Amariæ, » qui sermo Domini interpretatur. Sermo enim Domini solus interpretatur. Sermo enim Domini solus facit magnum. Eccli. L, 1, dicitur de Si- facit magnum. Eccli. L, 1, dicitur de Si- mone, Oniæ filio, quod fuerit sacerdos ma- mone, Oniæ filio, quod fuerit sacerdos ma- gnus 3. Et subjungitur, quod fuerit excel- gnus 3. Et subjungitur, quod fuerit excel- sus in verbo gloriæ. « Filii Ezeciæ *, » sus in verbo gloriæ. « Filii Ezeciæ *, » qui fortitudo Domini interpretatur, quæ qui fortitudo Domini interpretatur, quæ ex virtute est. Unde, Daniel. x, 19, dici- ex virtute est. Unde, Daniel. x, 19, dici- tur: Loquere, Domine mi, quia confor- tur: Loquere, Domine mi, quia confor- tasti me. Exod. xv, 11: Quis similis tui in tasti me. Exod. xv, 11: Quis similis tui in fortibus, Domine? quis similis tui, ma- fortibus, Domine? quis similis tui, ma- gnificus in sanctitate? gnificus in sanctitate?

Ezechias. Ezechias.

Josias. Josias.

Amon. Amon.

Et subdit de tempore prophetiæ. «< In Et subdit de tempore prophetiæ. «< In diebus Josie,» de quo, IV Reg. XXII, 1 et diebus Josie,» de quo, IV Reg. XXII, 1 et seq. Et elevatio domini interpretatur: seq. Et elevatio domini interpretatur: intelligitur autem de elevatione sanctita- intelligitur autem de elevatione sanctita- tis et contemplationis. Psal. vii, 2 : tis et contemplationis. Psal. vii, 2 : Elevata est magnificentia tua super Elevata est magnificentia tua super coelos, Domine. « Filii Amon, » qui fides coelos, Domine. « Filii Amon, » qui fides interpretatur. Fides enim purificat et ele- interpretatur. Fides enim purificat et ele-

1 Cf. Prologum S. Hieronymi, ejusque ex- 1 Cf. Prologum S. Hieronymi, ejusque ex- plicationem. plicationem.

2 2

Vulg. habet, glorificavit. Vulg. habet, glorificavit.

vat intellectum in Deum, et facit adhar- vat intellectum in Deum, et facit adhar- rere veritati. Act. xv, 9: Fide purifi- rere veritati. Act. xv, 9: Fide purifi- cans corda eorum. Omnia hæc faciunt cans corda eorum. Omnia hæc faciunt ad auctoritatem prophetiæ. Et addit: ad auctoritatem prophetiæ. Et addit:

" "

Regis Judæ, » quia « merito boni regis Regis Judæ, » quia « merito boni regis « sæpe fit revelatio, » ut dicit Chrysosto- « sæpe fit revelatio, » ut dicit Chrysosto- mus. Per Judam autem intelliguntur mus. Per Judam autem intelliguntur duæ tribus, Juda scilicet, et Benjamin: duæ tribus, Juda scilicet, et Benjamin: quibus conjuncta fuit tribus sacerdotalis, quibus conjuncta fuit tribus sacerdotalis, de cujus commendatione satis dictum est de cujus commendatione satis dictum est in prologo. in prologo.

« Congregans congregabo. » Hic inci- « Congregans congregabo. » Hic inci- pit prophetia quæ habet quatuor partes, pit prophetia quæ habet quatuor partes, in quarum prima sub differentiis pec- in quarum prima sub differentiis pec- cantium et peccatorum comminatur pœ- cantium et peccatorum comminatur pœ- nam. In secunda provocat ad pœniten- nam. In secunda provocat ad pœniten- tiam sub timore condemnationis gentium tiam sub timore condemnationis gentium aliarum, infra, 11, 1, ibi, « Convenire, aliarum, infra, 11, 1, ibi, « Convenire, congregamini. » In tertia reprehendit congregamini. » In tertia reprehendit malitiam obstinatam, infra, III, 1, ibi, malitiam obstinatam, infra, III, 1, ibi, « Væ provocatrix, et redempta civitas ! » « Væ provocatrix, et redempta civitas ! » In quarta pa nitentibus promittit conso- In quarta pa nitentibus promittit conso- lationem infra, 11, 8, ibi, « Quapropter lationem infra, 11, 8, ibi, « Quapropter exspecta me, dicit Dominus. » exspecta me, dicit Dominus. »

Prima pars in duas dividitur. Primo Prima pars in duas dividitur. Primo enim comminatur pœnam. Secundo, in- enim comminatur pœnam. Secundo, in- dicit ululatum punitis ad pœnæ magnitu- dicit ululatum punitis ad pœnæ magnitu- dinem ostendendam, ibi, y. 11: « Ulu- dinem ostendendam, ibi, y. 11: « Ulu- late, habitatores Pilæ. » late, habitatores Pilæ. »

In prima quinque sunt paragraphi. In In prima quinque sunt paragraphi. In primo enim puniendorum congregatio. primo enim puniendorum congregatio. Secundo, ponitur virtutis punientis de- Secundo, ponitur virtutis punientis de- scriptio, ibi, « Et extendam manum scriptio, ibi, « Et extendam manum meam, » In tertio, punitorum confusio, meam, » In tertio, punitorum confusio, ibi, « Silete. » In quarto, puniendorum ibi, « Silete. » In quarto, puniendorum secundum peccata distinctio, ibi, « El secundum peccata distinctio, ibi, « El erit In die hostiæ Domini. » In quinto, erit In die hostiæ Domini. » In quinto, punitorum planctus et amaritudo, ibi, punitorum planctus et amaritudo, ibi, « Et erit In die illa, dicit Dominus, vor « Et erit In die illa, dicit Dominus, vor clamoris. » clamoris. »

«Congregans congregabo. » Inculcatio «Congregans congregabo. » Inculcatio verbi generalem notat congregationem, verbi generalem notat congregationem,

3 Eccli. L, 1 Simon, Oniæ filius, sacerdos ma- 3 Eccli. L, 1 Simon, Oniæ filius, sacerdos ma- gnus, etc. gnus, etc.

4 Idem est, ut putant plurimi, ac Ezechias rex. 4 Idem est, ut putant plurimi, ac Ezechias rex.

IN CAP I SOPHONIÆ ENARRATIO. IN CAP I SOPHONIÆ ENARRATIO.

et certam in futuro: vel congregationem et certam in futuro: vel congregationem ad puniendum in anima, vel congrega- ad puniendum in anima, vel congrega- tionem ad puniendum in corpore. Jerem. tionem ad puniendum in corpore. Jerem. XII, 3 Congrega eos quasi gregem ad XII, 3 Congrega eos quasi gregem ad victimam, et sanctifica eos in die occi- victimam, et sanctifica eos in die occi- sionis. «Omnia, » homines scilicet, ani- sionis. «Omnia, » homines scilicet, ani- inalia, et terrænascentia. Habacuc, I, inalia, et terrænascentia. Habacuc, I, 15 Totum in hamo suo sublevavit, tra- 15 Totum in hamo suo sublevavit, tra- xit illud in sagena sua, et congregavit. xit illud in sagena sua, et congregavit. in rete suum. « A facie terræ, » hoc est, in rete suum. « A facie terræ, » hoc est, a præsentia terræ. Psal. CII, 35: Defi- a præsentia terræ. Psal. CII, 35: Defi- ciant peccatores a terra, et iniqui ita ut ciant peccatores a terra, et iniqui ita ut non sint. « Dicit Dominus, » confirmatio non sint. « Dicit Dominus, » confirmatio sermonis est quia quod dicit Dominus, sermonis est quia quod dicit Dominus, absque dubio implebitur. Matth. v, 18: absque dubio implebitur. Matth. v, 18: Iota unum, aut unus apex non præteribit Iota unum, aut unus apex non præteribit a lege. a lege.

« Congregans hominem. » Homi « Congregans hominem. » Homi nem vocat malum quidem, sed civi- nem vocat malum quidem, sed civi- lem. « Et pecus, » qui in pecorinum sen- lem. « Et pecus, » qui in pecorinum sen- sum mutatus est. Psal. XLVIII, 13 et 21: sum mutatus est. Psal. XLVIII, 13 et 21: Homo cum in honore esset, non intelle- Homo cum in honore esset, non intelle- xit: comparatus est jumentis insipienti- xit: comparatus est jumentis insipienti- bus. Isaiæ, xxiv, 22: Congregabuntur bus. Isaiæ, xxiv, 22: Congregabuntur congregatione unius fascis in lacum, et congregatione unius fascis in lacum, et claudentur ibi in carcere. « Congregans claudentur ibi in carcere. « Congregans volatilia coli, » hoc est, superbos et in- volatilia coli, » hoc est, superbos et in- stabiles, et pisces maris, » per quos stabiles, et pisces maris, » per quos voluptuosi significantur, qui in aquis con- voluptuosi significantur, qui in aquis con- cupiscentiarum nutriuntur. Psal. VIII, 9: cupiscentiarum nutriuntur. Psal. VIII, 9: Volucres coeli, et pisces maris, qui per- Volucres coeli, et pisces maris, qui per- ambulant semitas maris. Matth. XIII, ambulant semitas maris. Matth. XIII, 30 Colligite primum zizania, et alli- 30 Colligite primum zizania, et alli- gate ea in fasciculos ad comburendum. gate ea in fasciculos ad comburendum. Hieronymus « Etiam bruta animalia Hieronymus « Etiam bruta animalia << sentient iram Dei, et subversis urbibus << sentient iram Dei, et subversis urbibus « et interfectis hominibus solitudo erit, et « et interfectis hominibus solitudo erit, et « raritas bestiarum et volucrum. » « Et, » « raritas bestiarum et volucrum. » « Et, » supple, congregatis omnibus, « ruinæ supple, congregatis omnibus, « ruinæ impiorum erunt » in damnationem cor- impiorum erunt » in damnationem cor- poris et animæ. Isa. 111, 8: Ruit Jerusa- poris et animæ. Isa. 111, 8: Ruit Jerusa- lem, et Judas concidit: quia linguæ eo- lem, et Judas concidit: quia linguæ eo- rum et adinventiones eorum contra Do- rum et adinventiones eorum contra Do- minum, ut provocarent oculos majesta- minum, ut provocarent oculos majesta- tis ejus. «Et,» id est, « disperdam ho- tis ejus. «Et,» id est, « disperdam ho- mines a facie terræ, » hoc est, a præsen- mines a facie terræ, » hoc est, a præsen- tia terræ, per captivitatem scilicet. Job, tia terræ, per captivitatem scilicet. Job,

463 463

XL, 6 et 7: Disperge superbos in furore XL, 6 et 7: Disperge superbos in furore tuo, et respiciens omnem arrogantem tuo, et respiciens omnem arrogantem humilia. Respice cunctos superbos, et humilia. Respice cunctos superbos, et confunde eos, et contere impios in loco confunde eos, et contere impios in loco suo. Genes. IV, 14 Ecce ejicis me hodie suo. Genes. IV, 14 Ecce ejicis me hodie a facie terræ, et a facie tua abscondar, a facie terræ, et a facie tua abscondar, et ero vagus et profugus in terra. « Di- et ero vagus et profugus in terra. « Di- cit Dominus, » confirmatio est sermonis. cit Dominus, » confirmatio est sermonis. Ad Roman. III, 4: Est autem Deus ve- Ad Roman. III, 4: Est autem Deus ve-

rax omnis autem homo mendax. rax omnis autem homo mendax.

« Et extendam manum meam. » « Ma- « Et extendam manum meam. » « Ma- << nus extenditur (ut dicit Ilieronymus) ad << nus extenditur (ut dicit Ilieronymus) ad « percutiendum. » Isa, ix, 21 : In omnibus « percutiendum. » Isa, ix, 21 : In omnibus his non est aversus furor ejus, sed adhuc his non est aversus furor ejus, sed adhuc manus ejus extenta. « Super Judam, » manus ejus extenta. « Super Judam, » hoc est, super duas tribus, quantum ad hoc est, super duas tribus, quantum ad sacerdotes et principes, « et super omnes sacerdotes et principes, « et super omnes habitantes Jerusalem, » quantum ad po- habitantes Jerusalem, » quantum ad po- pulum, ut scilicet similes in peccatis si- pulum, ut scilicet similes in peccatis si- mili poena feriantur. Jerem, v, 30 et 31 : mili poena feriantur. Jerem, v, 30 et 31 : Stupor et mirabilia facta sunt in terra: Stupor et mirabilia facta sunt in terra: Prophetæ prophetabant mendacium, et Prophetæ prophetabant mendacium, et sacerdotes applaudebant manibus suis : sacerdotes applaudebant manibus suis : et populus meus dilexit talia. Ad Ro- et populus meus dilexit talia. Ad Ro- man, 1, 32 Qui talia agunt, digni sunt man, 1, 32 Qui talia agunt, digni sunt morte: et non solum qui ea faciunt, sed morte: et non solum qui ea faciunt, sed etiam qui consentiunt facientibus. Et etiam qui consentiunt facientibus. Et idcirco omnes percutientur. Sap. XVIII, idcirco omnes percutientur. Sap. XVIII, 16: Stans replevit omnia morte. Amos, 16: Stans replevit omnia morte. Amos, VIII, 3 Multi morientur : in omni loco VIII, 3 Multi morientur : in omni loco projicietur silentium. Isa, xxiv, 2: Et projicietur silentium. Isa, xxiv, 2: Et erit sicut populus, sic sacerdos. Deuter. erit sicut populus, sic sacerdos. Deuter. XXXII, 25: Foris vastabit eos gladius, et XXXII, 25: Foris vastabit eos gladius, et intus pavor, juvenem simul ac virginem, intus pavor, juvenem simul ac virginem, lactentem cum homine sene. lactentem cum homine sene.

Et per differentias subjungit, quod Et per differentias subjungit, quod nulli parcit : nulli parcit :

« Et disperdam de loco hoc, » templo « Et disperdam de loco hoc, » templo scilicet, et Jerusalem, et Juda, « reliquias scilicet, et Jerusalem, et Juda, « reliquias Baal, qui deus Sidoniorum fuit, et Baal, qui deus Sidoniorum fuit, et absque jugo vel vorator interpretatur, et absque jugo vel vorator interpretatur, et fuit idolum quod posuerant statim juxta fuit idolum quod posuerant statim juxta ostium templi. Ezech. VIII, 3 : Ubi erat ostium templi. Ezech. VIII, 3 : Ubi erat statutum idolum zeli ad provocandam statutum idolum zeli ad provocandam æmulationem. Spiritualiter autem vora- æmulationem. Spiritualiter autem vora- tor in templo Dei est, quando ministri projiciatur. tor in templo Dei est, quando ministri projiciatur. altaris jugum disciplinæ abjicientes, ad altaris jugum disciplinæ abjicientes, ad

Vorator e Vorator e templo Dei templo Dei

464 464

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

gulam et luxuriam convertuntur. Da- gulam et luxuriam convertuntur. Da- niel. xiv, 5 An non vides quanta come- niel. xiv, 5 An non vides quanta come- dat, et bibat quotidie ? Isa. xx11, 12 et dat, et bibat quotidie ? Isa. xx11, 12 et 13: Vocabit Dominus Deus exercituum 13: Vocabit Dominus Deus exercituum in die illa ad fletum, et ad planctum, in die illa ad fletum, et ad planctum, et ad calvitium, et ad cingulum sacci : et ad calvitium, et ad cingulum sacci : et ecce gaudium et lætitia, occidere vi- et ecce gaudium et lætitia, occidere vi- tulos, et jugulare arietes, comedere car- tulos, et jugulare arietes, comedere car- nes, et bibere vinum. Psal. LXXVII, 30 et nes, et bibere vinum. Psal. LXXVII, 30 et 31 Adhuc escæ eorum erant in ore ipso- 31 Adhuc escæ eorum erant in ore ipso- rum, et ira Dei ascendit super eos. Et rum, et ira Dei ascendit super eos. Et occidit pingues eorum. « Et nomina ædi- occidit pingues eorum. « Et nomina ædi- tuorum, hoc est, custodum ædis sive tuorum, hoc est, custodum ædis sive templi, « cum sacerdotibus. » Ædituos templi, « cum sacerdotibus. » Ædituos vocat sacerdotes minoribus officiis depu- vocat sacerdotes minoribus officiis depu- tatos, sacerdotes autem majores. Psal. tatos, sacerdotes autem majores. Psal. LXXVII, 64 Sacerdotes eorum in gladio LXXVII, 64 Sacerdotes eorum in gladio ceciderunt. Et nota, quod primi interfi- ceciderunt. Et nota, quod primi interfi- ciuntur sacerdotes majores et minores : ciuntur sacerdotes majores et minores : quia sicut fuerunt exemplum perditionis, quia sicut fuerunt exemplum perditionis, ita primi erunt in pœnis. Levitic. x, 3 : ita primi erunt in pœnis. Levitic. x, 3 : Sanctificabor in iis qui appropinquant Sanctificabor in iis qui appropinquant mihi, et in conspectu omnis populi glori- mihi, et in conspectu omnis populi glori- ficabor. Ezech. Ix, 6, dixit Angelus per- ficabor. Ezech. Ix, 6, dixit Angelus per- cutientibus A sanctuario meo inci- cutientibus A sanctuario meo inci- pite. pite.

: :

«Et, supple, disperdam « eos qui «Et, supple, disperdam « eos qui adorant super tecta militiam cœli. » adorant super tecta militiam cœli. » Tecta in Palæstina fuerunt plana, cum Tecta in Palæstina fuerunt plana, cum carratiis facta et in illis propter altitudi- carratiis facta et in illis propter altitudi- nem figuras stellarum posuerunt, et so- nem figuras stellarum posuerunt, et so- lem et lunam, et stellas adoraverunt, lem et lunam, et stellas adoraverunt, sicut improperat Dominus, Jerem. v, 17 sicut improperat Dominus, Jerem. v, 17 et 18 Nonne vides quid isti faciunt in et 18 Nonne vides quid isti faciunt in civitatibus Juda, et in plateis Jerusa- civitatibus Juda, et in plateis Jerusa- lem? filii colligunt ligna, et patres suc- lem? filii colligunt ligna, et patres suc- cendunt ignem, et mulieres conspergunt cendunt ignem, et mulieres conspergunt adipem, ut faciant placentas reginæ adipem, ut faciant placentas reginæ coli, et libent diis alienis, et me ad ira- coli, et libent diis alienis, et me ad ira- cundiam provocent. Super tecta autem cundiam provocent. Super tecta autem spiritualiter sacrificant, qui peccata sua spiritualiter sacrificant, qui peccata sua publicant et exaltant. Isa. 111, 9: Pecca- publicant et exaltant. Isa. 111, 9: Pecca- tum suum sicut Sodoma prædicaverunt, tum suum sicut Sodoma prædicaverunt, nec absconderunt. Unde et Dominus, nec absconderunt. Unde et Dominus, Matth. x, 27, de bonis dicit : Quod in Matth. x, 27, de bonis dicit : Quod in

1 Cf. Isa. xxv, 13. 1 Cf. Isa. xxv, 13.

aure auditis, prædicate super tecta, hoc aure auditis, prædicate super tecta, hoc est, publice. Et subdit de his qui partim est, publice. Et subdit de his qui partim idola, et partim Deum venerati sunt, qui idola, et partim Deum venerati sunt, qui significant hypocritas : « Et adorant, » significant hypocritas : « Et adorant, » divisa scilicet adoratione, « et jurant, » divisa scilicet adoratione, « et jurant, » in confirmatione sermonis et causarum, in confirmatione sermonis et causarum, « in Domino, » et cum hoc, « et jurant « in Domino, » et cum hoc, « et jurant in Melchom, » quod fuit idolum Moabi- M in Melchom, » quod fuit idolum Moabi- M tarum, et interpretatur rex eorum, hoc tarum, et interpretatur rex eorum, hoc est, tantum confidebant de divinitate est, tantum confidebant de divinitate Melchom, quantum de divinitate Domini. Melchom, quantum de divinitate Domini. Tales sunt qui verbo Deum adorant, et Tales sunt qui verbo Deum adorant, et diabolum facto. III Reg. xvII, 21: Us- diabolum facto. III Reg. xvII, 21: Us- quequo claudicatis in duas partes ? quequo claudicatis in duas partes ? Matth. xv, 8: Populus hic labiis me ho- Matth. xv, 8: Populus hic labiis me ho- norat, cor autem eorum longe est a norat, cor autem eorum longe est a me¹. me¹.

« Et qui avertuntur de post tergum « Et qui avertuntur de post tergum Domini, » qui sunt communiter pecca- Domini, » qui sunt communiter pecca- tores, Dominum non sequentes. Isa. LIX, tores, Dominum non sequentes. Isa. LIX, 13: Aversi sumus ne iremus post tergum 13: Aversi sumus ne iremus post tergum Dei nostri. Zachar. vi, 11: Averterunt Dei nostri. Zachar. vi, 11: Averterunt scapulam recedentem. Homo enim cæcus scapulam recedentem. Homo enim cæcus est, et nisi manu terga Domini tangat et est, et nisi manu terga Domini tangat et ducatur, in foveam cadit. Job, xxIII, 11: ducatur, in foveam cadit. Job, xxIII, 11: Vestigia ejus secutus est pes meus, viam Vestigia ejus secutus est pes meus, viam ejus custodivi. « Et qui non quæsierunt ejus custodivi. « Et qui non quæsierunt Dominum,» supple, per rectam intentio- Dominum,» supple, per rectam intentio- nem. Hi sunt qui oculum mentis non pu- nem. Hi sunt qui oculum mentis non pu- rum, et intentionem tenebrosam habent. rum, et intentionem tenebrosam habent. Matth. vi, 23 Si oculus tuus fuerit Matth. vi, 23 Si oculus tuus fuerit nequam, totum corpus tuum tenebrosum nequam, totum corpus tuum tenebrosum erit. Zachar. x1, 17: Oculus dexter ejus erit. Zachar. x1, 17: Oculus dexter ejus tenebrescens obscurabitur. « Nec investi- tenebrescens obscurabitur. « Nec investi-

gaverunt eum, » scilicet per studium gaverunt eum, » scilicet per studium virtutis. Job, vIII, 8: Interroga genera- virtutis. Job, vIII, 8: Interroga genera- tionem pristinam, et diligenter investiga tionem pristinam, et diligenter investiga patrum memoriam. Patres enim per stu- patrum memoriam. Patres enim per stu- dium virtutis investigaverunt Deum. dium virtutis investigaverunt Deum.

« Silete. » Hic ponitur punitorum con- « Silete. » Hic ponitur punitorum con- fusio, et ideo indicitur eis silentium, ne fusio, et ideo indicitur eis silentium, ne saltem loqui audeant confusi in pœnis : saltem loqui audeant confusi in pœnis : tum quia prope est judicium, tum quia tum quia prope est judicium, tum quia

IN CAP. I SOPHONIÆ ENARRATIO. IN CAP. I SOPHONIÆ ENARRATIO.

parati sunt ad mortem per malum me- parati sunt ad mortem per malum me- ritum, tum quia parati sunt occisores ritum, tum quia parati sunt occisores

corum. corum.

« Silete, » hoc est, obmutescite, « a « Silete, » hoc est, obmutescite, « a facie Domini Dei, » hoc est, a præsentia facie Domini Dei, » hoc est, a præsentia majestatis ejus. I Reg. 11, 9: Impii in majestatis ejus. I Reg. 11, 9: Impii in tenebris conticescent. Matth. xxu, 12: tenebris conticescent. Matth. xxu, 12: At ille obmutuit « Quia juxta est dies At ille obmutuit « Quia juxta est dies Domini, » claræ scilicet justitiæ qua Domini, » claræ scilicet justitiæ qua condemnabimini. Jacob. v, 9: Ecce ju- condemnabimini. Jacob. v, 9: Ecce ju- dex ante januam assistit. dex ante januam assistit.

Et subjungit, quod parati sunt ad mor- Et subjungit, quod parati sunt ad mor- tem per malum meritum : « Quia præ- tem per malum meritum : « Quia præ- paravit Dominus hostiam, » per ordinem paravit Dominus hostiam, » per ordinem De scilicet justitiæ. Dicit enim Hieronymus, De scilicet justitiæ. Dicit enim Hieronymus, quod << mensuras habet justitia Dei, » quod << mensuras habet justitia Dei, » scilicet per complementum iniquitatis. scilicet per complementum iniquitatis. Isa. xxxiv, 5 Inebriatus est in cœlo gla- Isa. xxxiv, 5 Inebriatus est in cœlo gla- dius meus, dius meus, hoc est, in ratione cœlestis hoc est, in ratione cœlestis justitiæ, quod ulterius dissimulari non justitiæ, quod ulterius dissimulari non poterit. Hæc est exsecutio gladii, qua poterit. Hæc est exsecutio gladii, qua peccatis nostris exigentibus exacuitur. peccatis nostris exigentibus exacuitur. Deuter. xxxn, 41: Si acuero ut fulgur Deuter. xxxn, 41: Si acuero ut fulgur gladium meum. Isa. xxxiv, 6: Gladius gladium meum. Isa. xxxiv, 6: Gladius Domini repletus est sanguine, incrassa- Domini repletus est sanguine, incrassa- tus est adipe, hoc est, repletus est pecca- tus est adipe, hoc est, repletus est pecca- tis ex corruptione sanguinis procedenti- tis ex corruptione sanguinis procedenti- bus, et repletus est adipe, hoc est, dul- bus, et repletus est adipe, hoc est, dul- cedine et delectatione quam habent in cedine et delectatione quam habent in peccatis. Psal. LXXII, 7 Prodiit quasi peccatis. Psal. LXXII, 7 Prodiit quasi ex adipe iniquitas eorum. Sic ergo præ- ex adipe iniquitas eorum. Sic ergo præ- parata est hostia, quæ justitiæ Dei san- parata est hostia, quæ justitiæ Dei san- ctificanda est. « Sanctificavit vocatos ctificanda est. « Sanctificavit vocatos suos,» hoc est, sanctificavit contra vos suos,» hoc est, sanctificavit contra vos et confortavit vocatos suos, hoc est, Ba- et confortavit vocatos suos, hoc est, Ba- bylonios, quos vocavit ut vos mactent et bylonios, quos vocavit ut vos mactent et perdant. Habacuc, 1, 12: Domine, in perdant. Habacuc, 1, 12: Domine, in judicium posuisti eum : et fortem, ut judicium posuisti eum : et fortem, ut corriperes, fundasti eum. Et ita diabolus corriperes, fundasti eum. Et ita diabolus ex peccato nostro confortatur contra ex peccato nostro confortatur contra

nos. nos.

« Et erit. » Quartus paragraphus in « Et erit. » Quartus paragraphus in quo tangitur puniendorum secundum quo tangitur puniendorum secundum peccata distinctio. peccata distinctio.

«Et erit.» Confirmationis indicium est. «Et erit.» Confirmationis indicium est.

Cf. IV Reg. XXIII, 31 et seq. Cf. IV Reg. XXIII, 31 et seq.

AIX AIX

465 465

regrina. regrina.

Genes. XLI, 32: Fiat sermo Domini, et Genes. XLI, 32: Fiat sermo Domini, et velocius impleatur. « In die hostiæ Do- velocius impleatur. « In die hostiæ Do- mini, » hoc est, qua sacrificanda est ho- mini, » hoc est, qua sacrificanda est ho- stia Domini ad interfectionem. Job, xx, stia Domini ad interfectionem. Job, xx, 27: Revelabunt cæli iniquitatem ejus, 27: Revelabunt cæli iniquitatem ejus, et terra consurget adversus eum. Hæc et terra consurget adversus eum. Hæc enim dicitur dies, revelatio scilicet ini- enim dicitur dies, revelatio scilicet ini- quitatis ad justitiam. « Visitabo super quitatis ad justitiam. « Visitabo super principes, » qui scilicet causa fuerunt principes, » qui scilicet causa fuerunt peccati in populo. Sapient. v1, 7 : Potentes peccati in populo. Sapient. v1, 7 : Potentes potenter tormenta patientur. « Et super potenter tormenta patientur. « Et super filios regis,» ad litteram Josiæ, qui tres filios regis,» ad litteram Josiæ, qui tres erant et omnes puniti et captivati¹: vel erant et omnes puniti et captivati¹: vel quia usque ad illud tempus de stirpe Da- quia usque ad illud tempus de stirpe Da- vid reges fuerunt, et postea defecerunt : vid reges fuerunt, et postea defecerunt : vel hoc dicit contra nobiles qui sicut vel hoc dicit contra nobiles qui sicut stemmate, ita alios excedunt vitiis. Psal. stemmate, ita alios excedunt vitiis. Psal. CXLIX, 8: Ad alligandos reges eorum in CXLIX, 8: Ad alligandos reges eorum in compedibus, et nobiles eorum in manicis compedibus, et nobiles eorum in manicis ferreis. « Et super omnes qui induti sunt ferreis. « Et super omnes qui induti sunt veste peregrina. » Peregrina vestis est Vestis pe- veste peregrina. » Peregrina vestis est Vestis pe- quadrupliciter, scilicet, a lege, Levit. xix, quadrupliciter, scilicet, a lege, Levit. xix, 19: Veste, quæ ex duobus texta est, non 19: Veste, quæ ex duobus texta est, non indueris, scilicet non indueris veste lana indueris, scilicet non indueris veste lana linoque contexta: et significat hypocri- linoque contexta: et significat hypocri- tas, qui duplicibus vestiti sunt : linum tas, qui duplicibus vestiti sunt : linum mollitiei carnalis concupiscentiæ habent mollitiei carnalis concupiscentiæ habent intus, lanam autem innocentiæ exhibent intus, lanam autem innocentiæ exhibent foris. Et est peregrina vestis a statu sive foris. Et est peregrina vestis a statu sive professione, sicut matrona habet habitum professione, sicut matrona habet habitum meretricis, vel clericus habitum laici, vel meretricis, vel clericus habitum laici, vel monachus habitum sæcularis. Numer. monachus habitum sæcularis. Numer. 38 et 39 Loquere filiis Israel, et 38 et 39 Loquere filiis Israel, et dices ad eos, ut faciant sibi fimbrias per dices ad eos, ut faciant sibi fimbrias per quatuor angulos palliorum, ponentes in quatuor angulos palliorum, ponentes in eis vittas hyacinthinas: quas cum vide. eis vittas hyacinthinas: quas cum vide. rint, recordentur omnium mandatorum rint, recordentur omnium mandatorum Domini. Sic habitus uniuscujusque reli- Domini. Sic habitus uniuscujusque reli- gionis in signum luctus inventus est, et gionis in signum luctus inventus est, et quando mutatur in aliud, peregrinus est. quando mutatur in aliud, peregrinus est. Et dicitur peregrinus a professione, non Et dicitur peregrinus a professione, non enim apparet in eo, quod primo profes- enim apparet in eo, quod primo profes- sus est: tales sunt monachi calceis noda- sus est: tales sunt monachi calceis noda- tis et caligis sericatis et strictis, et tunicis tis et caligis sericatis et strictis, et tunicis coronatis induti. Tertio modo, peregrina coronatis induti. Tertio modo, peregrina vestis est a consuetudine et hoc est vestis est a consuetudine et hoc est quando in incisione et figura contra con- quando in incisione et figura contra con-

XV, XV,

30 30

Sacra reli- Sacra reli-

giose giose tractanda. tractanda.

466 466

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

suetudinem vestis mutatur, sicut quando suetudinem vestis mutatur, sicut quando Sacerdotes incisuram sumunt militum, Sacerdotes incisuram sumunt militum, vel etiam ribaldorum, et monachi simili- vel etiam ribaldorum, et monachi simili- ter. II Machab. IV, 13: Erat hoc non ini- ter. II Machab. IV, 13: Erat hoc non ini- tium, sed incrementum quoddam, et pro- tium, sed incrementum quoddam, et pro- fectus gentilis, et alienigenæ conversa- fectus gentilis, et alienigenæ conversa- tionis. Et, post pauca, . 16: Eorum in- tionis. Et, post pauca, . 16: Eorum in- stituta æmulabantur, ac per omnia his stituta æmulabantur, ac per omnia his consimiles esse cupiebant, quos hostes et consimiles esse cupiebant, quos hostes et peremptores habuerant. Quarto modo, peremptores habuerant. Quarto modo, peregrina vestis est a fortuna, quando peregrina vestis est a fortuna, quando pauper vult vestiri sicut dives, et ignobi- pauper vult vestiri sicut dives, et ignobi- lis sicut nobilis. Matth. x1, 8: Ecce qui lis sicut nobilis. Matth. x1, 8: Ecce qui mollibus vestiuntur, in domibus regum mollibus vestiuntur, in domibus regum sunt. Contra quod dicitur, I ad Timoth. sunt. Contra quod dicitur, I ad Timoth. v1, 8 Habentes alimenta, et quibus te- v1, 8 Habentes alimenta, et quibus te- gamur, his contenti simus. Omnes istos gamur, his contenti simus. Omnes istos visitat Dominus. Psal. LVII, 6: Intende visitat Dominus. Psal. LVII, 6: Intende ad visitandas omnes gentes: non mise- ad visitandas omnes gentes: non mise- rearis omnibus, qui operantur iniquita- rearis omnibus, qui operantur iniquita-

tem. tem.

« Et visitabo super omnem, qui arro- « Et visitabo super omnem, qui arro- ganter ingreditur super limen in die illa.»> ganter ingreditur super limen in die illa.»> Ad litteram loquitur de his qui ob vene- Ad litteram loquitur de his qui ob vene- rationem idoli Dagon Philisthinorum li- rationem idoli Dagon Philisthinorum li- men calcare noluerunt, sed quasi pom- men calcare noluerunt, sed quasi pom- pam exhibentes limini, pedem transpo- pam exhibentes limini, pedem transpo- suerunt. I Reg. v, 5: Propter hanc cau- suerunt. I Reg. v, 5: Propter hanc cau- sam non calcant sacerdotes Dagon, et sam non calcant sacerdotes Dagon, et omnes qui ingrediuntur templum ejus, omnes qui ingrediuntur templum ejus, super limen. Hanc, observationem Judæi super limen. Hanc, observationem Judæi ab Allophylis acceperunt. Vel, arrogan- ab Allophylis acceperunt. Vel, arrogan- ter ingreditur super limen qui non dimis- ter ingreditur super limen qui non dimis- so capite, tonso pectore, oris supplica- so capite, tonso pectore, oris supplica- tione, ingreditur in templum, et irreve- tione, ingreditur in templum, et irreve- renter accedit ad sacra. Propter quod, renter accedit ad sacra. Propter quod, Exod. 111, 5, dicitur Moysi: Ne appro- Exod. 111, 5, dicitur Moysi: Ne appro- pies, inquit, huc solve calceamentum pies, inquit, huc solve calceamentum de pedibus tuis: locus enim in quo stas, de pedibus tuis: locus enim in quo stas, terra sancta est. Amos, vi, 1: Væ qui terra sancta est. Amos, vi, 1: Væ qui opulenti estis in Sion, et confiditis in opulenti estis in Sion, et confiditis in monte Samariæ: optimates capita popu- monte Samariæ: optimates capita popu- lorum, ingredientes pompatice domum lorum, ingredientes pompatice domum Israel! Et de mulieribus, Isa. II, 16 et Israel! Et de mulieribus, Isa. II, 16 et 17: Pro eo quod elevatæ sunt filiæ 17: Pro eo quod elevatæ sunt filiæ Sion, et ambulaverunt extento collo, et Sion, et ambulaverunt extento collo, et nutibus oculorum ibant, et plaudebant, nutibus oculorum ibant, et plaudebant,

ambulabant pedibus suis, et composit ambulabant pedibus suis, et composit gradu incedebant: decalvabit Dominus gradu incedebant: decalvabit Dominus verticem filiarum Sion. Hanc visitatio- verticem filiarum Sion. Hanc visitatio- nem faciet in die illa, quando clara scili- nem faciet in die illa, quando clara scili- cet ut dies erit justitia. I ad Corinth. iv, cet ut dies erit justitia. I ad Corinth. iv, 5: Illuminabit abscondita tenebrarum, 5: Illuminabit abscondita tenebrarum, et manifestabit consilia cordium. « Qui et manifestabit consilia cordium. « Qui complent domum Domini Dei sui iniqui- complent domum Domini Dei sui iniqui- tate, »super illos, supple, visitabit. Et tate, »super illos, supple, visitabit. Et tangit specialiter Sacerdotes, qui omne tangit specialiter Sacerdotes, qui omne judicium, pœnam et dispensationem sa- judicium, pœnam et dispensationem sa- cramentorum convertunt ad iniquum lu- cramentorum convertunt ad iniquum lu- crum. Jerem. VII, 11: Numquid ergo crum. Jerem. VII, 11: Numquid ergo spelunca latronum facta est domus istu, spelunca latronum facta est domus istu, in qua invocatum est nomem meum in in qua invocatum est nomem meum in oculis vestris ? Joan. II, 16: Nolite face- oculis vestris ? Joan. II, 16: Nolite face- re domum Patris mei, domum negotin- re domum Patris mei, domum negotin- tionis. Et dolo. » Hoc videtur tangere tionis. Et dolo. » Hoc videtur tangere advocatos. Jerem. ix, 8: Sagitta vulne- advocatos. Jerem. ix, 8: Sagitta vulne- rans lingua eorum, dolum locuta est. rans lingua eorum, dolum locuta est.

« Et erit. » Quintus paragraphus in quo « Et erit. » Quintus paragraphus in quo per clamorem, generalitatem significat per clamorem, generalitatem significat mali. «In die illa, dicit Dominus, mali. «In die illa, dicit Dominus, vox clamoris, » ejulantium scilicet vox clamoris, » ejulantium scilicet in pœnis, « a porta Piscium. » Porta in pœnis, « a porta Piscium. » Porta Piscium erat versus Joppen, in qua Piscium erat versus Joppen, in qua pisces de mari allati vendebantur. « El pisces de mari allati vendebantur. « El ululatus a secunda. » Secunda porta se- ululatus a secunda. » Secunda porta se- cundi muri dicitur ex opposito. Et est cundi muri dicitur ex opposito. Et est sensus: A porta usque ad portam per sensus: A porta usque ad portam per longitudinem urbis, ita quod ubique cla- longitudinem urbis, ita quod ubique cla- mor sit. Isa. XXII, 2 et 3: Clamoris ple- mor sit. Isa. XXII, 2 et 3: Clamoris ple- na, urbs frequens, civitas exsultans, sup- na, urbs frequens, civitas exsultans, sup- ple, quondam: sed nunc supple, inter- ple, quondam: sed nunc supple, inter- fecti tui, non interfecti gladio, nec mor- fecti tui, non interfecti gladio, nec mor- tui in bello. Cuncti principes tui fuye- tui in bello. Cuncti principes tui fuye- runt simul, dureque ligati sunt. a El runt simul, dureque ligati sunt. a El contritio magna a collibus. » Duo col- contritio magna a collibus. » Duo col- les erant in Jerusalem, scilicet mons les erant in Jerusalem, scilicet mons templi qui Moria dicebatur, et mons templi qui Moria dicebatur, et mons Sion in quo erat sedes regni: et vult Sion in quo erat sedes regni: et vult dicere quod a superiori parte civitatis ubi dicere quod a superiori parte civitatis ubi potentes habitabant, clamor descendit potentes habitabant, clamor descendit usque ad ima, hoc est, a ditioribus et usque ad ima, hoc est, a ditioribus et potentioribus usque ad pauperes. Sap. potentioribus usque ad pauperes. Sap. VI, 7 Potentes potenter tormenta pu- VI, 7 Potentes potenter tormenta pu- tientur. Majores enim primo contriti tientur. Majores enim primo contriti

IN CAP. I SOPHONIÆ ENARRATIO. IN CAP. I SOPHONIÆ ENARRATIO.

sunt a Nabuchodonosor, et populus post- sunt a Nabuchodonosor, et populus post- ea ductus est in captivitatem. Et hoc ea ductus est in captivitatem. Et hoc etiam fit a diabolo, qui primo occupat etiam fit a diabolo, qui primo occupat majores, et postea minores. majores, et postea minores.

« Ululate. » Hic inducit ululatum, ut « Ululate. » Hic inducit ululatum, ut magnitudinem mali ostendat. Et habet magnitudinem mali ostendat. Et habet quinque paragraphos, in quorum primo quinque paragraphos, in quorum primo generalis inducitur contritio, quæ est generalis inducitur contritio, quæ est causa ululatus. In secundo aliam inducit causa ululatus. In secundo aliam inducit causam, scilicet districtissimam visita- causam, scilicet districtissimam visita- tionem, ibi, « Et erit in tempore illo. » tionem, ibi, « Et erit in tempore illo. » In tertio dicit, quod malum est cui re- In tertio dicit, quod malum est cui re- sisti non potest per aliquam fortitudi- sisti non potest per aliquam fortitudi- nem, ibi, nem, ibi, « Et erit fortitudo eorum. » « Et erit fortitudo eorum. » In quarto quod prope et non longe est In quarto quod prope et non longe est judicium, ibi, « Juxta est dies Domini. » judicium, ibi, « Juxta est dies Domini. » In quinto, quod donis se liberare non In quinto, quod donis se liberare non possunt, ibi, « Sed et argentum eorum, possunt, ibi, « Sed et argentum eorum,

et aurum. » et aurum. »

« Ululate, habitatores Pilæ. » Pila « Ululate, habitatores Pilæ. » Pila dicitur hic per metaphoram ad similitu- dicitur hic per metaphoram ad similitu- dinem pilæ, in qua ptisanæ contundun- dinem pilæ, in qua ptisanæ contundun- tur, et est instrumentum concavum. Pi- tur, et est instrumentum concavum. Pi- lum autem dicitur instrumentum quod- lum autem dicitur instrumentum quod- dam rotundum, quod desuper ferit ut dam rotundum, quod desuper ferit ut ptisanæ contundantur in concavo. Unde, ptisanæ contundantur in concavo. Unde, Proverb. xxvII, 22: Si contuderis stul- Proverb. xxvII, 22: Si contuderis stul- tum in pila quasi ptisanas feriente desu- tum in pila quasi ptisanas feriente desu- per pilo, non auferetur ab eo stultitia per pilo, non auferetur ab eo stultitia ejus. Et sic ædificata fuit civitas Jerusa- ejus. Et sic ædificata fuit civitas Jerusa- lem quædam enim pars erat in monte, lem quædam enim pars erat in monte, quædam in valle quæ dicebatur Mello, quædam in valle quæ dicebatur Mello, et illam vocat pilam ad similitudinem et illam vocat pilam ad similitudinem prædictæ pilæ. Est enim pila æquivo- prædictæ pilæ. Est enim pila æquivo- cum multa significans. Unde versus : cum multa significans. Unde versus :

Est pila pes pontis, pila ludus, pila taberna, Est pila pes pontis, pila ludus, pila taberna, Pila terit pultes, sed pila geruntur in hostes. Pila terit pultes, sed pila geruntur in hostes.

Et est sensus, quod descendente contri- Et est sensus, quod descendente contri- tione a collibus, populus in vallibus ha- tione a collibus, populus in vallibus ha- bitans tamquam in pila nimio ululabit do- bitans tamquam in pila nimio ululabit do- lore. Et subdit causam, et suppletur, quia lore. Et subdit causam, et suppletur, quia «< Conticuit omnis populus Chanaan. » «< Conticuit omnis populus Chanaan. » Chanaan vocat populum Jerusalem, non Chanaan vocat populum Jerusalem, non propter naturam, sed propter imitatio- propter naturam, sed propter imitatio- nem. Daniel. XIII, 56: Semen Chanaan nem. Daniel. XIII, 56: Semen Chanaan

467 467

et non Juda, species decepit te. Ezech. et non Juda, species decepit te. Ezech. XVI, 3 Radix tua, et generatio tua de XVI, 3 Radix tua, et generatio tua de terra Chanaan: pater tuus Amorrhæus, terra Chanaan: pater tuus Amorrhæus, et mater tua Cethæa. Chanaan enim in- Chanaan. et mater tua Cethæa. Chanaan enim in- Chanaan. terpretatur transmutatus: illi enim trans- terpretatur transmutatus: illi enim trans- mutati fuerunt in poenis. Dicuntur ergo mutati fuerunt in poenis. Dicuntur ergo conticuisse : quia etiam gemere et suspi- conticuisse : quia etiam gemere et suspi- rare in poenis non audebant. I Reg. 11, 9: rare in poenis non audebant. I Reg. 11, 9: Impii in tenebris conticescent. Et quia Impii in tenebris conticescent. Et quia divites primi sunt in pœnis, propter hoc divites primi sunt in pœnis, propter hoc nominat illos. « Disperierunt, » scilicet nominat illos. « Disperierunt, » scilicet per peccatum et captivitatem, « omnes per peccatum et captivitatem, « omnes involuti argento, » hoc est, qui divitiis involuti argento, » hoc est, qui divitiis circumvoluti erant sicut veste: vel forte circumvoluti erant sicut veste: vel forte sapientes et loquentes intelligit, qui sa- sapientes et loquentes intelligit, qui sa- pientia et eloquentia se liberare non pot- pientia et eloquentia se liberare non pot- erant. Thren. IV, 2: Filii Sion inclyti, erant. Thren. IV, 2: Filii Sion inclyti, et amicti auro primo, quomodo compu- et amicti auro primo, quomodo compu- tati sunt in vasa testea, opus manuum tati sunt in vasa testea, opus manuum figuli? figuli?

« Et erit. » Secundus paragraphus in « Et erit. » Secundus paragraphus in quo tangit severissimam visitationem. quo tangit severissimam visitationem. Præmittit autem confirmationem prophe- Præmittit autem confirmationem prophe- ticam, ut indubitabilis sit sermo : ticam, ut indubitabilis sit sermo :

« Et erit in tempore illo, » judicii « Et erit in tempore illo, » judicii illius scilicet. Psal. LXXIV, 3: Cum acce- illius scilicet. Psal. LXXIV, 3: Cum acce- pero tempus, ego justitias judicabo. pero tempus, ego justitias judicabo. « Scrutabor, » per singula scilicet pec- « Scrutabor, » per singula scilicet pec- cata, « Jerusalem, » per metonymiam, cata, « Jerusalem, » per metonymiam, hoc est, habitantes in Jerusalem, « in hoc est, habitantes in Jerusalem, « in lucernis, hoc est, illuminationibus, ut lucernis, hoc est, illuminationibus, ut omnia occulta manifestentur. I ad Co- omnia occulta manifestentur. I ad Co- rinth. iv, Veniet Dominus, qui et rinth. iv, Veniet Dominus, qui et illuminabit abscondita tenebrarum, et illuminabit abscondita tenebrarum, et manifestabit consilia cordium. Luc. xv, manifestabit consilia cordium. Luc. xv, 8 Accendit lucernam, et everrit domum, 8 Accendit lucernam, et everrit domum, et quærit diligenter. Et hoc quod dixit, et quærit diligenter. Et hoc quod dixit, exponit, subdens : « Et,» id est, « visitabo exponit, subdens : « Et,» id est, « visitabo super viros defixos in fæcibus suis. » Vi- super viros defixos in fæcibus suis. » Vi- sitatio est luminibus Domini occultorum sitatio est luminibus Domini occultorum manifestatio. Viri autem viriles in peccatis manifestatio. Viri autem viriles in peccatis defixi pertinaces in fæcibus suis, in ster- defixi pertinaces in fæcibus suis, in ster- corosis et fœtidis peccatis. Isa. xxvi, 21: corosis et fœtidis peccatis. Isa. xxvi, 21: Dominus egredietur de loco suo, ut visi- Dominus egredietur de loco suo, ut visi- tet iniquitatem habitatoris terræ contra tet iniquitatem habitatoris terræ contra eum. Jerem. XLVIII, 11: Fertilis fuit eum. Jerem. XLVIII, 11: Fertilis fuit Moab ab adolescentia sua, et requievit in Moab ab adolescentia sua, et requievit in

12 12

ceptus er- ceptus er-

ror. ror.

468 468

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

fæcibus suis. Joel, 1, 17: Computruerunt fæcibus suis. Joel, 1, 17: Computruerunt Vulgo re- jumenta in stercore suo. Quid autem in Vulgo re- jumenta in stercore suo. Quid autem in fæcibus defigat, subdit : « Qui, » hoc est, fæcibus defigat, subdit : « Qui, » hoc est, quia illi « dicunt in cordibus suis, » hoc quia illi « dicunt in cordibus suis, » hoc est, cum consensu cordis, ut scili- est, cum consensu cordis, ut scili- cet verbo et operi cor consentiat. cet verbo et operi cor consentiat. Psal. XIII, 1 Dixit insipiens in cor- Psal. XIII, 1 Dixit insipiens in cor- de suo Non est Deus. « Non faciet de suo Non est Deus. « Non faciet bene Dominus, et non faciet male, » bene Dominus, et non faciet male, » hoc est, non est providentia apud hoc est, non est providentia apud Deum, nec retribuit malis mala, nec bo- Deum, nec retribuit malis mala, nec bo- nis bona. Job, XXII, 13 et 14, dicitur: nis bona. Job, XXII, 13 et 14, dicitur: Quid enim novit Deus ? et quasi per ca- Quid enim novit Deus ? et quasi per ca- liginem judicat. Nubes latibulum ejus, liginem judicat. Nubes latibulum ejus, nec nostra considerat. Hi licentiose per- nec nostra considerat. Hi licentiose per- petrant omnia mala, quia non credunt petrant omnia mala, quia non credunt judicium. Sap. 11, 21 et 22: Hæc cogita- judicium. Sap. 11, 21 et 22: Hæc cogita- verunt, et erraverunt: excæcavit enim verunt, et erraverunt: excæcavit enim illos malitia eorum. Et nescierunt sacra- illos malitia eorum. Et nescierunt sacra- menta Dei, nec mercedem speraverunt menta Dei, nec mercedem speraverunt justitiæ. justitiæ.

13 13

« «

Et erit. » Tertius paragraphus: Et erit. » Tertius paragraphus: « fortitudo eorum in direptionem, » hoc « fortitudo eorum in direptionem, » hoc est, divitiæ in quibus se fortes esse puta- est, divitiæ in quibus se fortes esse puta- bant, ab hostibus diripientur. Psal. bant, ab hostibus diripientur. Psal. LXXXVIII, 42: Diripuerunt eum omnes LXXXVIII, 42: Diripuerunt eum omnes transeuntes viam. Nahum, 11, 9: Diripi- transeuntes viam. Nahum, 11, 9: Diripi- te argentum, diripite aurum : et non est te argentum, diripite aurum : et non est finis divitiarum. « Et domus eorum in finis divitiarum. « Et domus eorum in desertum,» supple, erunt. Hieronymus, desertum,» supple, erunt. Hieronymus, << ut nec parietina relinquantur, sicut fit de << ut nec parietina relinquantur, sicut fit de « domibus sæculi post mortem divitum.>> « domibus sæculi post mortem divitum.>> Isa. vi, 11 Desolentur civitates sine habi- Isa. vi, 11 Desolentur civitates sine habi- tatore, et domus sine homine. « Et » ta- tatore, et domus sine homine. « Et » ta- men dicta Prophetarum non attendentes, men dicta Prophetarum non attendentes, « ædificabunt domos, » sperantes quod « ædificabunt domos, » sperantes quod habitaturi sint in eis, « et non habita- habitaturi sint in eis, « et non habita- bunt, » in eis scilicet. Amos, v, 11 Do- bunt, » in eis scilicet. Amos, v, 11 Do- mos quadro lapide ædificabilis, et non mos quadro lapide ædificabilis, et non habitabitis in eis. Psal. LI, 7: Evellet te, habitabitis in eis. Psal. LI, 7: Evellet te, et emigrabit te de tabernaculo tuo. Job, et emigrabit te de tabernaculo tuo. Job, XVIII, 14 Avellatur de tabernaculo suo XVIII, 14 Avellatur de tabernaculo suo fiducia ejus, et calcet super eum, quasi fiducia ejus, et calcet super eum, quasi rex, interitus. « Et plantabunt vineas, » rex, interitus. « Et plantabunt vineas, » hoc est, materiam gaudiorum sæcula- hoc est, materiam gaudiorum sæcula- rium, « et non bibent vinum earum. » rium, « et non bibent vinum earum. » Amos, v, 11 et 12: Vineas plantabitis Amos, v, 11 et 12: Vineas plantabitis

amantissimas, et non bibetis vinum ea- amantissimas, et non bibetis vinum ea- rum. Quia cognovi multa scelera vestra, rum. Quia cognovi multa scelera vestra, et fortia peccata vestra. et fortia peccata vestra.

« Juxta est dies. » Quartus paragra- « Juxta est dies. » Quartus paragra- phus. Ne dicat quod in longum prophe- phus. Ne dicat quod in longum prophe- tet, et quod post mortem eorum ventu- tet, et quod post mortem eorum ventu- ra sunt quæ dicit, dicit quod « Juxta est ra sunt quæ dicit, dicit quod « Juxta est dies Domini magnus. » Magnus quia mul- dies Domini magnus. » Magnus quia mul- tos involvit, et magnos punit. Isa. xiv, tos involvit, et magnos punit. Isa. xiv, 1: Prope est ut veniat tempus ejus, et 1: Prope est ut veniat tempus ejus, et dies ejus non elongabuntur. Et hoc est dies ejus non elongabuntur. Et hoc est quod sequitur: « Juxta est et velox ni- quod sequitur: « Juxta est et velox ni- mis, » appropinquando scilicet continuo. mis, » appropinquando scilicet continuo. Habacuc, 11, 3: Veniens veniet, et non Habacuc, 11, 3: Veniens veniet, et non tardabit. Luc. XII, 20: Hac nocte ani- tardabit. Luc. XII, 20: Hac nocte ani- mam tuam repetunt a te. mam tuam repetunt a te.

EA EA

judi judi

Et subdit de qualitatibus diei: « Vox Et subdit de qualitatibus diei: « Vox diei Domini amara, » hoc est, vox quæ diei Domini amara, » hoc est, vox quæ auditur de die Domini quæ post mortem auditur de die Domini quæ post mortem est uniuscujusque, et in fine mundi de horie est uniuscujusque, et in fine mundi de horie omnibus, est amara: quia tunc dulcis omnibus, est amara: quia tunc dulcis Dominus per naturam, peccatis nostris Dominus per naturam, peccatis nostris ad amaritudinem provocabitur, ut dicit ad amaritudinem provocabitur, ut dicit Hieronymus. Eccli. XLI, 1 et seq. : 0 Hieronymus. Eccli. XLI, 1 et seq. : 0 mors, quam amara est memoria tua ho- mors, quam amara est memoria tua ho- mini habenti pacem in substantiis suis, mini habenti pacem in substantiis suis, etc. « Tribulabitur ibi fortis. » Amos, etc. « Tribulabitur ibi fortis. » Amos, II, 14 Fortis non obtinebit virtutem II, 14 Fortis non obtinebit virtutem suam. Psal. xxxII, 16: Gigas non salva- suam. Psal. xxxII, 16: Gigas non salva- bitur in multitudine virtutis suæ. bitur in multitudine virtutis suæ.

« Dies iræ, » scilicet Dei, « dies illa. » « Dies iræ, » scilicet Dei, « dies illa. » Tunc enim Deus irascetur inimi- Tunc enim Deus irascetur inimi- cis. Apoc. vi, 16 et 17: Dicunt monti- cis. Apoc. vi, 16 et 17: Dicunt monti- bus et petris Cadite super nos, et abs- bus et petris Cadite super nos, et abs- condite nos a facie sedentis super thro- condite nos a facie sedentis super thro- num, et ab ira Agni : quoniam venit dies num, et ab ira Agni : quoniam venit dies magnus iræ ipsorum, et quis poterit magnus iræ ipsorum, et quis poterit stare? «< Dies tribulationis, » in corpore stare? «< Dies tribulationis, » in corpore scilicet, « et angustiæ, »in corde. Isa. scilicet, « et angustiæ, »in corde. Isa. XXXVII, 3: Dies tribulationis, et corre- XXXVII, 3: Dies tribulationis, et corre- ptionis, et blasphemiæ dies hæc. « Dies ptionis, et blasphemiæ dies hæc. « Dies calamitatis et miseriæ. » Calamitas est calamitatis et miseriæ. » Calamitas est inedia ex defectu fructus calami suborta, inedia ex defectu fructus calami suborta, miseria vero omnis boni destitutio. Hæc miseria vero omnis boni destitutio. Hæc enim erunt in judicio Domini, quando enim erunt in judicio Domini, quando

15 15

17 17

IN CAP. I SOPHONIÆ ENARRATIO. IN CAP. I SOPHONIÆ ENARRATIO.

mali separabuntur ab omni bono. Job, mali separabuntur ab omni bono. Job, XVIII, 12 Attenuetur fame robur ejus, XVIII, 12 Attenuetur fame robur ejus, et inedia invadat costas illius. Psal. et inedia invadat costas illius. Psal. LVIII, 7 Famem patientur ut canes, et LVIII, 7 Famem patientur ut canes, et circuibunt civitatem, mendicantes scili- circuibunt civitatem, mendicantes scili- cet, et nemo dabit eis. « Dies tenebra- cet, et nemo dabit eis. « Dies tenebra- rum et caliginis : » tenebrarum in ratio- rum et caliginis : » tenebrarum in ratio- ne, et caliginis in opere: in ratione enim ne, et caliginis in opere: in ratione enim non videbunt consilium, et in opere non non videbunt consilium, et in opere non habebunt effugium. Isa. LIX, 10: Im- habebunt effugium. Isa. LIX, 10: Im- pegimus meridie quasi in tenebris, in ca- pegimus meridie quasi in tenebris, in ca- liginosis quasi mortui. « Dies nebulæ et liginosis quasi mortui. « Dies nebulæ et turbinis » nebulæ ad litteram, quia pul- turbinis » nebulæ ad litteram, quia pul- vis elevatus videtur esse nebula: turbi- vis elevatus videtur esse nebula: turbi- nis vero, quia impetum faciet hostis ut nis vero, quia impetum faciet hostis ut turbo. Nahum, 1, 3: Dominus in tem- turbo. Nahum, 1, 3: Dominus in tem- pestate et turbine viæ ejus, et nebulæ pestate et turbine viæ ejus, et nebulæ pulvis pedum ejus. Hæc referuntur ad pulvis pedum ejus. Hæc referuntur ad caliginem involventem impios in judicio. caliginem involventem impios in judicio. Joel, II, 1 et 2: Prope est dies tenebra- Joel, II, 1 et 2: Prope est dies tenebra- rum, et caliginis, dies nubis, et turbi- rum, et caliginis, dies nubis, et turbi-

nis. nis.

«< Dies tubæ et' clangoris. » Tuba dici- «< Dies tubæ et' clangoris. » Tuba dici- tur cornea qua convocantur exercitus tur cornea qua convocantur exercitus cohortes minores. Clangor autem est so- cohortes minores. Clangor autem est so- nus tubæ majoris, qua omnes hostes nus tubæ majoris, qua omnes hostes convocantur. Job, xv, 21: Sonitus ter- convocantur. Job, xv, 21: Sonitus ter- roris semper in auribus illius. Jerem. roris semper in auribus illius. Jerem. IV, 21: Usquequo videbo fugientem, au- IV, 21: Usquequo videbo fugientem, au- diam vocem buccinæ ? I ad Corinth. xv, diam vocem buccinæ ? I ad Corinth. xv, 52 Canet enim tuba, et mortui resur- 52 Canet enim tuba, et mortui resur- gent incorrupti. « Super civitates muni- gent incorrupti. « Super civitates muni- tas, » victas scilicet. Jerem. 1v, 26: Om- tas, » victas scilicet. Jerem. 1v, 26: Om- nes urbes ejus destructæ sunt a facie nes urbes ejus destructæ sunt a facie Domini, et a facie iræ furoris ejus. « Et Domini, et a facie iræ furoris ejus. « Et super angulos excelsos, » hoc est, super super angulos excelsos, » hoc est, super principes qui sicut anguli retinent parie- principes qui sicut anguli retinent parie- tes, ita ipsi tenebant populum in pecca- tes, ita ipsi tenebant populum in pecca- tis. Simile, Isa. XIX, 13: Deceperunt tis. Simile, Isa. XIX, 13: Deceperunt Ægyptum, angulum populorum ejus. Ægyptum, angulum populorum ejus. Isa. x, 33 Excelsi statura succidentur. Isa. x, 33 Excelsi statura succidentur.

Et quod dixit, exponit, subdens : Et quod dixit, exponit, subdens : « Et tribulabo homines, » humum « Et tribulabo homines, » humum scilicet sapientes, hoc est, peccatores. scilicet sapientes, hoc est, peccatores. Apoc. xvIII, 9: Et flebunt, et plangent Apoc. xvIII, 9: Et flebunt, et plangent

469 469

se super illam reges terræ qui cum il- se super illam reges terræ qui cum il- la fornicati sunt, etc. « Et ambulabunt la fornicati sunt, etc. « Et ambulabunt ut cæci, » effugium scilicet non videntes, ut cæci, » effugium scilicet non videntes, nec pœnitentiam agentes. Isa. Lix, 10: nec pœnitentiam agentes. Isa. Lix, 10: Palpavimus sicut cæci parietem, et qua- Palpavimus sicut cæci parietem, et qua- si absque oculis attrectavimus. Et horum si absque oculis attrectavimus. Et horum omnium causam subdit : « Quia Domino omnium causam subdit : « Quia Domino peccaverunt, » hoc est, contra Dominum. peccaverunt, » hoc est, contra Dominum. Isa. III, 8 Lingua eorum et adinventio- Isa. III, 8 Lingua eorum et adinventio- nes eorum contra Dominum, ut provoca- nes eorum contra Dominum, ut provoca- rent oculos majestatis ejus. Isa. LIX, 12: rent oculos majestatis ejus. Isa. LIX, 12: Multiplicatæ sunt iniquitates nostræ co- Multiplicatæ sunt iniquitates nostræ co- ram te, et iniquitates nostræ responde- ram te, et iniquitates nostræ responde- runt nobis. « Et effundetur sanguis eo- runt nobis. « Et effundetur sanguis eo- rum sicut humus, » hoc est, viliter sicut rum sicut humus, » hoc est, viliter sicut pulvis humi spargitur. Isa. xxxiv, 7: pulvis humi spargitur. Isa. xxxiv, 7: Inebriabitur terra eorum sanguine, et Inebriabitur terra eorum sanguine, et humus eorum adipe pinguium. « Et cor- humus eorum adipe pinguium. « Et cor- pora eorum sicut stercora, » supple, con- pora eorum sicut stercora, » supple, con- culcabuntur. Psal. xvII, 43 Ut lutum culcabuntur. Psal. xvII, 43 Ut lutum platearum delebo eos. Isa. xiv, 19: platearum delebo eos. Isa. xiv, 19: Tu projectus es de sepulcro tuo, quasi Tu projectus es de sepulcro tuo, quasi stirps inutilis, pollutus, et obvolutus. stirps inutilis, pollutus, et obvolutus. Vult enim dicere quod abjicientur inse- Vult enim dicere quod abjicientur inse- pulti sicut stercora. Jerem. xx11, 19: pulti sicut stercora. Jerem. xx11, 19: Sepultura asini sepelietur, putrefactus Sepultura asini sepelietur, putrefactus et projectus extra portas Jerusalem. et projectus extra portas Jerusalem.

Quartus paragraphus : « Sed et ar- Quartus paragraphus : « Sed et ar- gentum eorum, et aurum eorum non pot- gentum eorum, et aurum eorum non pot- erit liberare eos. » II Regum, XXI, 4: erit liberare eos. » II Regum, XXI, 4: Non est nobis super auro et argento Non est nobis super auro et argento quæstio, supple, ulla. Et, post pauca, quæstio, supple, ulla. Et, post pauca, 7.5: Ut neque unus quidem residuus sit 7.5: Ut neque unus quidem residuus sit de stirpe ejus. Proverb. vi, 34 et 35: de stirpe ejus. Proverb. vi, 34 et 35: Zelus et furor viri non parcet in die Zelus et furor viri non parcet in die vindictæ, nec acquiescet cujusquam pre- vindictæ, nec acquiescet cujusquam pre- cibus, nec suscipiet pro redemptione dona cibus, nec suscipiet pro redemptione dona plurima. Job, xv, 31: Non credet fru- plurima. Job, xv, 31: Non credet fru- stra errore deceptus, quod aliquo pretio stra errore deceptus, quod aliquo pretio redimendus sit. « In die iræ Domini. » redimendus sit. « In die iræ Domini. » Isa. xxxiv, 8: Dies ultionis Domini, sci- Isa. xxxiv, 8: Dies ultionis Domini, sci- licet in corde meo, annus retributionum, licet in corde meo, annus retributionum, supple, venit, quia « in igne zeli ejus, » supple, venit, quia « in igne zeli ejus, » hoc est, Dei, « devorabitur omnis ter- hoc est, Dei, « devorabitur omnis ter- ra, » Idem. infra, ш, 8: In igne zeli ra, » Idem. infra, ш, 8: In igne zeli mei devorabitur omnis terra. Deute- mei devorabitur omnis terra. Deute- ronom. xxx11, 22: Ignis succensus est ronom. xxx11, 22: Ignis succensus est

18 18

470 470

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

in furore meo, et ardebit usque ad infer- in furore meo, et ardebit usque ad infer- ni novissima, devorabitque terram cum ni novissima, devorabitque terram cum germine suo. Quia consummationem, » germine suo. Quia consummationem, » hoc est, vindictam omnia consumentem, hoc est, vindictam omnia consumentem, «< cum festinatione, » hoc est, cito « fa- «< cum festinatione, » hoc est, cito « fa- ciet, » scilicet Dominus, « cunctis habi- ciet, » scilicet Dominus, « cunctis habi-

tantibus terram, » per amorem scilicet, tantibus terram, » per amorem scilicet, et delectationem. Isa. x, 23: Consum- et delectationem. Isa. x, 23: Consum- mationem et abbreviationem Dominus mationem et abbreviationem Dominus Deus exercituum faciet in medio omnis Deus exercituum faciet in medio omnis terræ. terræ.

CAPUT II. CAPUT II.

Hortatur propheta populum ut ad Deum convertatur, priusquam ira Domini ei Hortatur propheta populum ut ad Deum convertatur, priusquam ira Domini ei superveniat, omnesque mansuetos terræ ut Dominum quærant: denuntians superveniat, omnesque mansuetos terræ ut Dominum quærant: denuntians destructionem imminere Philisthæis, Moabitis, Ammonitis, Æthiopibus et destructionem imminere Philisthæis, Moabitis, Ammonitis, Æthiopibus et Assyriis. Assyriis.

1. Convenite, congregamini, gens 1. Convenite, congregamini, gens non amabilis, non amabilis,

2. Priusquam pariat jussio quasi pul- 2. Priusquam pariat jussio quasi pul-

verem transeuntem diem, ante- verem transeuntem diem, ante- quam veniat super vos ira fu- quam veniat super vos ira fu- roris Domini, antequam veniat roris Domini, antequam veniat super vos dies indignationis super vos dies indignationis Domini. Domini.