IN CAP. I NAHUM ENARRATIO. IN CAP. I NAHUM ENARRATIO.

qualiter populum prævaricari faciat, ut qualiter populum prævaricari faciat, ut scilicet a Deo recedat, et regi Assyrio- scilicet a Deo recedat, et regi Assyrio- rum se subdat, vel diabolo. Ad Galat. v, rum se subdat, vel diabolo. Ad Galat. v, 7 et 8 Quis vos impedivit veritati non 7 et 8 Quis vos impedivit veritati non obedire? Persuasio hæc non est ex eo obedire? Persuasio hæc non est ex eo qui vocat vos. qui vocat vos.

387 387

bit. Non enim delectaris in perditionibus bit. Non enim delectaris in perditionibus nostris. nostris.

« Et, » id est, quia « nunc, » supple, « Et, » id est, quia « nunc, » supple, sine mora, « conteram virgam ejus, » sine mora, « conteram virgam ejus, » hoc est, potestatem percutiendi et affli- hoc est, potestatem percutiendi et affli- gendi, sive Assyrii, sive dæmonis, sivē gendi, sive Assyrii, sive dæmonis, sivē

Et subdit de ablatione præsumptionis alterius tortoris. Isa. ix, 4: Jugum enim Et subdit de ablatione præsumptionis alterius tortoris. Isa. ix, 4: Jugum enim ad resistendum: ad resistendum:

« Hæc dicit Dominus. » Confirmatio « Hæc dicit Dominus. » Confirmatio est quod absque dubio erit. Numer. XXIII, est quod absque dubio erit. Numer. XXIII, 19 Non est Deus quasi homo, ut men- 19 Non est Deus quasi homo, ut men- tiatur. « Si perfecti fuerint, » Assyrii tiatur. « Si perfecti fuerint, » Assyrii scilicet, supple, arte pugnandi, viribus scilicet, supple, arte pugnandi, viribus corporis, armis, numero militum, et or- corporis, armis, numero militum, et or- dinatione sive instructione acierum, «< et dinatione sive instructione acierum, «< et ita plures,» supple, fuerint quam modo ita plures,» supple, fuerint quam modo sunt, « sic quoque » in omnibus viribus sunt, « sic quoque » in omnibus viribus suis «attondentur, » Angelo scilicet va- suis «attondentur, » Angelo scilicet va- stante. Attondentur autem dicit, quia so- stante. Attondentur autem dicit, quia so- lum caput evasit, exercitus autem totus lum caput evasit, exercitus autem totus qui sicut pilus capiti adhæret, attonsus qui sicut pilus capiti adhæret, attonsus est novacula, Angeli. Isaiæ, VII, 20: Ra- est novacula, Angeli. Isaiæ, VII, 20: Ra- det Dominus in novacula conducta in det Dominus in novacula conducta in his qui trans flumen sunt, in rege As- his qui trans flumen sunt, in rege As- syriorum, capu et pilos pedum, et bar- syriorum, capu et pilos pedum, et bar- bam universam. « Et pertransibit, » bam universam. « Et pertransibit, » Assyrius scilicet, ut de cætero non sub- Assyrius scilicet, ut de cætero non sub- sistat. Psal. xxxvI, 36: Transivi, et ecce sistat. Psal. xxxvI, 36: Transivi, et ecce non erat. Hoc etiam de potestate dæmo- non erat. Hoc etiam de potestate dæmo- nis potest dici, vel de quolibet malo tor- nis potest dici, vel de quolibet malo tor- tore. Psal. xc, 7 Cadent a latere tore. Psal. xc, 7 Cadent a latere tuo mille, et decem millia a dextris tuis. tuo mille, et decem millia a dextris tuis. Et subdit de consolatione bonorum : Et subdit de consolatione bonorum : « Afflixi te, » scilicet in captivitate « Afflixi te, » scilicet in captivitate decem tribuum, vel in obsidione civita- decem tribuum, vel in obsidione civita- tis, vel in quacunque tentatione. « Et tis, vel in quacunque tentatione. « Et non affligam te ultra, » quia non con- non affligam te ultra, » quia non con- surget duplex tribulatio. Unde Luc. xvi, surget duplex tribulatio. Unde Luc. xvi, 23, dicitur de Lazaro qui recepit mala in 23, dicitur de Lazaro qui recepit mala in vita sua, nunc vero consolatur. Joan. vita sua, nunc vero consolatur. Joan. XVI, 20 Tristitia vestra vertetur in XVI, 20 Tristitia vestra vertetur in gaudium. Tob. III, 21 et 22: Hoc autem gaudium. Tob. III, 21 et 22: Hoc autem pro certo habet omnis qui te colit, quod pro certo habet omnis qui te colit, quod vita ejus, si in probatione fuerit, coro- vita ejus, si in probatione fuerit, coro- nabitur si autem in tribulatione fue- nabitur si autem in tribulatione fue- rit, liberabitur et si in correptione fue- rit, liberabitur et si in correptione fue- rit, ad misericordiam tuam venire lice- rit, ad misericordiam tuam venire lice-

oneris ejus, et virgam humeri ejus, et oneris ejus, et virgam humeri ejus, et sceptrum exactoris ejus superasti,sicut in sceptrum exactoris ejus superasti,sicut in die Madian. « De dorso tuo, » ut scilicet die Madian. « De dorso tuo, » ut scilicet non vapules virga sua amplius. Isa. xiv, non vapules virga sua amplius. Isa. xiv, 5 et 6: Contrivit Dominus baculum im- 5 et 6: Contrivit Dominus baculum im- piorum, virgam dominantium, cædentem piorum, virgam dominantium, cædentem populos in indignatione, plaga insana- populos in indignatione, plaga insana- bili. Et infra, ibidem, y. 25: Sic eveniet bili. Et infra, ibidem, y. 25: Sic eveniet ut conteram Assyrium in terra mea, et ut conteram Assyrium in terra mea, et in montibus meis conculcem eum. « Et in montibus meis conculcem eum. « Et vincula tua disrumpam, » hoc est, an- vincula tua disrumpam, » hoc est, an- garias et perangarias quibus te vinxit ad garias et perangarias quibus te vinxit ad serviendum. Isa. xiv, 25: Auferetur ab serviendum. Isa. xiv, 25: Auferetur ab eis jugum ejus, et onus illius ab hume- eis jugum ejus, et onus illius ab hume- ro eorum tolletur. Psal. cxv, 16 et 17: ro eorum tolletur. Psal. cxv, 16 et 17: Dirupisti vincula mea: tibi sacrificabo Dirupisti vincula mea: tibi sacrificabo hostiam laudis. Item, Psal. cxxiv, hostiam laudis. Item, Psal. cxxiv, Non relinquet Dominus virgam peccato- Non relinquet Dominus virgam peccato- rum super sortem justorum. rum super sortem justorum.

3: 3:

« Et, » id est, quia « præcipiet super « Et, » id est, quia « præcipiet super te, »o Assur, « Dominus : » hoc est, te, »o Assur, « Dominus : » hoc est, solo præcepto te delebit, et verbo suæ solo præcepto te delebit, et verbo suæ virtutis. Sap. xvIII, 15 et 16: Omnipo- virtutis. Sap. xvIII, 15 et 16: Omnipo- tens sermo tuus, Domine, de cœlo, a re- tens sermo tuus, Domine, de cœlo, a re- galibus sedibus, supple, exsiliens, durus galibus sedibus, supple, exsiliens, durus debellator in mediam exterminii terram debellator in mediam exterminii terram prosilivit, gladius acutus insimulatum prosilivit, gladius acutus insimulatum imperium tuum portans, et stans, reple- imperium tuum portans, et stans, reple- vit omnia morte. « Non seminabitur ex vit omnia morte. « Non seminabitur ex nomine tuo amplius, »o rex Assur, hoc nomine tuo amplius, »o rex Assur, hoc est, semina tyrannidis tuæ et oppressio- est, semina tyrannidis tuæ et oppressio- nis ulterius non colliges, nec ministri tui nis ulterius non colliges, nec ministri tui nomine tuo præcepta tua seminabunt. nomine tuo præcepta tua seminabunt. Job, IV, 8 et 9: Vidi eos qui operantur Job, IV, 8 et 9: Vidi eos qui operantur iniquitatem, et seminant dolores, et me- iniquitatem, et seminant dolores, et me- tunt eos, flante Deo periisse, et spiritu tunt eos, flante Deo periisse, et spiritu iræ ejus esse consumptos. Isa. xiv, 20: iræ ejus esse consumptos. Isa. xiv, 20: Non vocabitur in æternum semen pessi- Non vocabitur in æternum semen pessi-

13 13

14 14

Rex Assy- Rex Assy-

riorum a riorum a

ditur. ditur.

388 388

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

morum. Et quod dicit, non seminabitur, morum. Et quod dicit, non seminabitur, impersonaliter legendum est, hoc est, impersonaliter legendum est, hoc est, seminatio ex nomine tuo non fiet. seminatio ex nomine tuo non fiet. Et subdit de regis interfectione, qui Et subdit de regis interfectione, qui filiis occi- tantum cum decem fugerat, et cum ve- filiis occi- tantum cum decem fugerat, et cum ve- nisset in Niniven et adoraret in templo nisset in Niniven et adoraret in templo Nefroch, deum suum, gratias agens quod Nefroch, deum suum, gratias agens quod fugerat, tanta multitudine pereunte, fugerat, tanta multitudine pereunte, Adramelech et Sarasar, filii ejus, percus- Adramelech et Sarasar, filii ejus, percus- serunt eum gladio'. Et hoc est quod hic serunt eum gladio'. Et hoc est quod hic dicitur «De domo dei tui interficiam, » dicitur «De domo dei tui interficiam, » supple, te, « sculptile, et conflatile, » supple, te, « sculptile, et conflatile, » hoc est, templum sculptilis et conflatilis, hoc est, templum sculptilis et conflatilis, « ponam sepulcrum tuum. » Isa. XXII, « ponam sepulcrum tuum. » Isa. XXII, 18: Ibi morieris, et ibi erit currus gloriæ 18: Ibi morieris, et ibi erit currus gloriæ tuæ, ignominia domus Domini tui. tuæ, ignominia domus Domini tui. « Quia inhonoratus es, » hoc est, nullo « Quia inhonoratus es, » hoc est, nullo honore dignus habitus es coram me sci- honore dignus habitus es coram me sci- licet, quod nec plangaris in exsequiis, licet, quod nec plangaris in exsequiis, nec honeste sepeliaris. Numer. xxiv, 11: nec honeste sepeliaris. Numer. xxiv, 11: Decreveram quidem magnifice honorare Decreveram quidem magnifice honorare te, sed Dominus privavit te honore dis- te, sed Dominus privavit te honore dis- posito. posito.

15 15

« Ecce super montes. » Tangit hic læ- « Ecce super montes. » Tangit hic læ- titiam ortam in populo de morte regis: titiam ortam in populo de morte regis: « Ecce super montes, » supple, jam vi- « Ecce super montes, » supple, jam vi- dentur «pedes evangelizantis, » hoc est, dentur «pedes evangelizantis, » hoc est, bonum nuntiantis, « et annuntiantis pa- bonum nuntiantis, « et annuntiantis pa- cem, » destructo scilicet vastatore, hoc cem, » destructo scilicet vastatore, hoc est, per montes et valles videntur discur- est, per montes et valles videntur discur- rere qui hoc annuntient. Jerem. LI, 31: rere qui hoc annuntient. Jerem. LI, 31: Currens obviam currenti veniet, et nun- Currens obviam currenti veniet, et nun- tius obvius nuntianti. Isa. LII, 7 : Quam tius obvius nuntianti. Isa. LII, 7 : Quam pulchri sunt super montes pedes annun- pulchri sunt super montes pedes annun- tiantis et prædicantis pacem! tiantis et prædicantis pacem!

«Celebra, Juda, festivitates tuas. » Tan- «Celebra, Juda, festivitates tuas. » Tan- git hic quod dicitur, II Paral. xxxII, 1 et git hic quod dicitur, II Paral. xxxII, 1 et

1 Cf. Isa. XXXVII, 38. 1 Cf. Isa. XXXVII, 38.

: :

seq., quod sub Ezechia quartodecimo dio seq., quod sub Ezechia quartodecimo dio mensis Aprilis festum Paschæ celebraro mensis Aprilis festum Paschæ celebraro non poterant propter obsidionem. Interfe- non poterant propter obsidionem. Interfe- cto autem exercitu quartodecimo die se- cto autem exercitu quartodecimo die se- quentis mensis, hoc est, Maii, præcepit quentis mensis, hoc est, Maii, præcepit Ezechias ut celebrarent secundum præcep- Ezechias ut celebrarent secundum præcep- tum legis 2, et hoc nuntii Ezechiæ læta tum legis 2, et hoc nuntii Ezechiæ læta voce in populo nuntiaverunt. « Juda, » voce in populo nuntiaverunt. « Juda, » hoc est, duæ tribus, celebra festivitates hoc est, duæ tribus, celebra festivitates tuas a Domino tibi ordinatas. Psal. cxvII, tuas a Domino tibi ordinatas. Psal. cxvII, 27 Constituite diem solemnem in con- 27 Constituite diem solemnem in con- densis, usque ad cornu altaris. Item, densis, usque ad cornu altaris. Item, Psalm. LXXV, 11: Reliquiæ cogitationis Psalm. LXXV, 11: Reliquiæ cogitationis diem festum agent tibi. « Et redde vota diem festum agent tibi. « Et redde vota tua, » quæ scilicet in tribulatione vovi- tua, » quæ scilicet in tribulatione vovi- sti. Jonæ, 11, 10: Ego autem in voce lau- sti. Jonæ, 11, 10: Ego autem in voce lau- dis immolabo tibi quæcumque vovi, dis immolabo tibi quæcumque vovi, reddam pro salute Domino. Psal. LXV, reddam pro salute Domino. Psal. LXV, 13 et 14 Reddam tibi, Deus, vota 13 et 14 Reddam tibi, Deus, vota mea, quæ distinxerunt labia mea. « Quia mea, quæ distinxerunt labia mea. « Quia non adjiciet ultra, » supple, sicut fecit, non adjiciet ultra, » supple, sicut fecit, « ut pertranseat in te, » hoc est, in terra « ut pertranseat in te, » hoc est, in terra tua, « Belial, » quod absque jugo, vel tua, « Belial, » quod absque jugo, vel vastator interpretatur, et significat dæ- vastator interpretatur, et significat dæ- monem vel tyrannum Sanctos vastan- monem vel tyrannum Sanctos vastan- tem, et jugum Dei abjicientem. Isaiæ, tem, et jugum Dei abjicientem. Isaiæ, LII, 1 Non adjiciet ultra ut pertranseat LII, 1 Non adjiciet ultra ut pertranseat per te incircumcisus et immundus. Matth. per te incircumcisus et immundus. Matth. XVI, 18 Portæ inferi non prævalebunt XVI, 18 Portæ inferi non prævalebunt adversus eam. « Universus interiit, » adversus eam. « Universus interiit, » supple, Belial. Exod. xiv, 28: Nec unus supple, Belial. Exod. xiv, 28: Nec unus quidem superfuit ex eis. Quod maxime quidem superfuit ex eis. Quod maxime completum est destructa Ninive per completum est destructa Ninive per Chaldæos. Deuter. xxxIII, 27: Ejiciet a Chaldæos. Deuter. xxxIII, 27: Ejiciet a facie tua inimicum tuum, dicetque : facie tua inimicum tuum, dicetque : Conterere. Ad Roman. xv1, 20 : Deus pa- Conterere. Ad Roman. xv1, 20 : Deus pa- cis conterat Satanam sub pedibus vestris cis conterat Satanam sub pedibus vestris velociter. velociter.

: :

2 Exod. xii, 18. 2 Exod. xii, 18.

CAP. II NAHUM. CAP. II NAHUM.

389 389

CAPUT II. CAPUT II.

Obsidio Ninive ejusque a Chaldæis depopulatio, quia superbe egit contra populum Obsidio Ninive ejusque a Chaldæis depopulatio, quia superbe egit contra populum

Domini. Domini.

1. Ascendit qui dispergat coram te, 1. Ascendit qui dispergat coram te, qui custodiat obsidionem : con- qui custodiat obsidionem : con- templare viam, conforta lum- templare viam, conforta lum- bos, robora virtutem valde. bos, robora virtutem valde. 2. Quia reddidit Dominus superbiam 2. Quia reddidit Dominus superbiam Jacob, sicut superbiam Israel : Jacob, sicut superbiam Israel : quia vastores dissipaverunt eos, quia vastores dissipaverunt eos, et propagines eorum corrupe- et propagines eorum corrupe-

runt. runt.

3. Clypeus fortium ejus ignitus, viri 3. Clypeus fortium ejus ignitus, viri exercitus in coccineis: igneæ exercitus in coccineis: igneæ habenæ currus in die præpara- habenæ currus in die præpara- tionis ejus, et agitatores conso- tionis ejus, et agitatores conso- piti sunt. piti sunt.

4. In itineribus conturbati sunt, qua- 4. In itineribus conturbati sunt, qua- drigæ collisæ sunt in plateis : drigæ collisæ sunt in plateis : adspectus eorum quasi lampa- adspectus eorum quasi lampa- des, quasi fulgura discurrentia. des, quasi fulgura discurrentia. 5. Recordabitur fortium suorum, 5. Recordabitur fortium suorum, ruent in itineribus suis: veloci- ruent in itineribus suis: veloci- ter ascendent muros ejus, et ter ascendent muros ejus, et præparabitur umbraculum. præparabitur umbraculum.

6. Portæ fluviorum apertæ sunt, et 6. Portæ fluviorum apertæ sunt, et templum ad solum dirutum. templum ad solum dirutum.

7. Et miles captivus abductus est : 7. Et miles captivus abductus est : et ancillæ ejus minabantur ge- et ancillæ ejus minabantur ge- mentes ut columbæ, murmu- mentes ut columbæ, murmu- rantes in cordibus suis. rantes in cordibus suis.

8. Et Ninive quasi piscina aquarum 8. Et Ninive quasi piscina aquarum

aquæ ejus ipsi vero fugerunt. aquæ ejus ipsi vero fugerunt. State, state! non est qui rever- State, state! non est qui rever-

tatur. tatur.

9. Diripite argentum, diripite au- 9. Diripite argentum, diripite au- rum et non est finis divitiarum rum et non est finis divitiarum ex omnibus vasis desiderabi- ex omnibus vasis desiderabi- libus. libus.

10. Dissipata est, et scissa, et dilacera- 10. Dissipata est, et scissa, et dilacera- ta et cor tabescens, et dissolu- ta et cor tabescens, et dissolu- tio geniculorum, et defectio in tio geniculorum, et defectio in cunctis renibus, et facies om- cunctis renibus, et facies om- nium eorum sicut nigredo ollæ. nium eorum sicut nigredo ollæ. 11. Ubi est habitaculum leonum, et 11. Ubi est habitaculum leonum, et pascua catulorum leonum, ad pascua catulorum leonum, ad quam ivit leo ut ingrederetur quam ivit leo ut ingrederetur illuc, catulus leonis, et non est illuc, catulus leonis, et non est qui exterreat? qui exterreat?

12. Leo cepit sufficienter catulis suis, 12. Leo cepit sufficienter catulis suis, et necavit leænis suis, et im- et necavit leænis suis, et im- plevit præda speluncas suas, et plevit præda speluncas suas, et cubile suum rapina. cubile suum rapina. 13. Ecce ego ad te, dicit Dominus 13. Ecce ego ad te, dicit Dominus exercituum et succendam usque exercituum et succendam usque ad fumum quadrigas tuas, et ad fumum quadrigas tuas, et leunculos tuos comedet gladius, leunculos tuos comedet gladius, et exterminabo de terra prædam et exterminabo de terra prædam tuam, et non audietur ultra tuam, et non audietur ultra vox nuntiorum tuorum. vox nuntiorum tuorum.

390 390

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

IN CAPUT II NAHUM IN CAPUT II NAHUM

ENARRATIO. ENARRATIO.

« Ascendit. » Hic agit de destructione « Ascendit. » Hic agit de destructione regni Assyriorum, et habet duas partes. regni Assyriorum, et habet duas partes. Primo tangitur destructio in se: secundo, Primo tangitur destructio in se: secundo, in comparatione ad causam, cap. 1, 1, in comparatione ad causam, cap. 1, 1, infra, ibi, « Væ civitas sanguinum! » infra, ibi, « Væ civitas sanguinum! »

Prima in duas. Primo describit vasta- Prima in duas. Primo describit vasta- tionem quantum ad terribilitatem hostis: tionem quantum ad terribilitatem hostis: secundo, quantum ad impotentiam resi- secundo, quantum ad impotentiam resi- stendi impugnantibus, ibi, y. 8: « State, stendi impugnantibus, ibi, y. 8: « State, state ! » state ! »

Prima harum in tres dividitur, in qua- Prima harum in tres dividitur, in qua- rum prima describit obsidionem: secun- rum prima describit obsidionem: secun- do, invasionis terrorem, ibi, « Clypeus do, invasionis terrorem, ibi, « Clypeus fortium. » Tertio, civitatis et populi fortium. » Tertio, civitatis et populi captionem, ibi, « Portæ fluviorum. « captionem, ibi, « Portæ fluviorum. «

In prima tria sunt, obsidio scilicet ci- In prima tria sunt, obsidio scilicet ci- vitatis, dissolutio civium, et causa mali vitatis, dissolutio civium, et causa mali meriti. meriti.

« Ascendit, » Nabuchodonosor scilicet « Ascendit, » Nabuchodonosor scilicet vel diabolus. Jerem. XLIX, 19: Ecce qua- vel diabolus. Jerem. XLIX, 19: Ecce qua- si leo ascendet de superbia Jordanis ad si leo ascendet de superbia Jordanis ad pulchritudinem robustam: quia subito pulchritudinem robustam: quia subito currere faciam eum ad illam. Ninive in- currere faciam eum ad illam. Ninive in- terpretatur speciosa, et ideo robusta pul- terpretatur speciosa, et ideo robusta pul- chritudo fuit. De ascensu autem diaboli chritudo fuit. De ascensu autem diaboli super tentatum dicitur, Eccle. x, 4: Si super tentatum dicitur, Eccle. x, 4: Si spiritus potestatem habentis ascenderit spiritus potestatem habentis ascenderit super te, locum tuum ne dimiseris. « Qui super te, locum tuum ne dimiseris. « Qui dispergat coram te, » villas scilicet, dispergat coram te, » villas scilicet, agros, et agricolas: sicut et dæmones agros, et agricolas: sicut et dæmones spiritualia bona dispergunt. Isa. xxi, 2 : spiritualia bona dispergunt. Isa. xxi, 2 : Qui depopulator est, vastat. Jerem. 1, Qui depopulator est, vastat. Jerem. 1, 10: Ut evellas, et destruas, et disperdas, 10: Ut evellas, et destruas, et disperdas, et dissipes. «Qui custodiat obsidionem,» et dissipes. «Qui custodiat obsidionem,» hoc est, non tantum obsidet et recedit, hoc est, non tantum obsidet et recedit, sed custodit diu manens in obsidione: sed custodit diu manens in obsidione: sicut et dæmones obsident hominem. sicut et dæmones obsident hominem. Eccle. ix, 14 Civitas parva, et pauci in Eccle. ix, 14 Civitas parva, et pauci in eaviri: venit contra eam rex fortis, et val- eaviri: venit contra eam rex fortis, et val- lavit eam, exstruxitque munitiones per lavit eam, exstruxitque munitiones per gyrum, et perfecta est obsidio. Job, xix, gyrum, et perfecta est obsidio. Job, xix,

12: Obsederunt in gyro tabernaculum 12: Obsederunt in gyro tabernaculum

meum. meum.

Et subdit de dissolutione obsessorum Et subdit de dissolutione obsessorum « Contemplare viam, » o Ninive, per « Contemplare viam, » o Ninive, per quam scilicet invadere possis hostem vel quam scilicet invadere possis hostem vel fugere. Jerem. VI, 16 State super vias, fugere. Jerem. VI, 16 State super vias, et videte, et interrogate de semitis anti- et videte, et interrogate de semitis anti- quis, quæ sit via bona, et ambulate in quis, quæ sit via bona, et ambulate in ea. Tobiæ, x, 7: Quotidie exsiliens cir- ea. Tobiæ, x, 7: Quotidie exsiliens cir- cumspiciebat, et circuibat vias omnes, cumspiciebat, et circuibat vias omnes, per quas spes remeandi videbatur. « C'o- per quas spes remeandi videbatur. « C'o- forta lumbos. » Irrisio est : dissolutio forta lumbos. » Irrisio est : dissolutio enim timidorum maxime in lumbis est, enim timidorum maxime in lumbis est, et tamen contra diabolum nimis valet et tamen contra diabolum nimis valet confortatio lumborum. Ad Ephes. vi, 11: confortatio lumborum. Ad Ephes. vi, 11: State succincti lumbos vestros in veritate. State succincti lumbos vestros in veritate. Hieronymus « Nihil ita confortat lum- Hieronymus « Nihil ita confortat lum- « bos ut veritas cognitio enim veritati « bos ut veritas cognitio enim veritati « delectationem lumborum mortificat. » « delectationem lumborum mortificat. » Alia translatio : « Accinge lumbos, » hoc Alia translatio : « Accinge lumbos, » hoc est restringe per castitatem. Gregorius: est restringe per castitatem. Gregorius: « Lumbos præcingimus, cum carnis con- « Lumbos præcingimus, cum carnis con- «< cupiscentiam per continentiam coarcta- «< cupiscentiam per continentiam coarcta- «mus. » Job, xxXVIII, 3: Accinge sicut vir «mus. » Job, xxXVIII, 3: Accinge sicut vir lumbos tuos. Prov. xxxi, 17: Accinrit lumbos tuos. Prov. xxxi, 17: Accinrit fortitudine lumbos suos, et roborarit fortitudine lumbos suos, et roborarit brachium suum. Et hoc est quod sequi- brachium suum. Et hoc est quod sequi- tur: « Robora virtutem valde, » congre- tur: « Robora virtutem valde, » congre- gando scilicet exercitum, et animando mi- gando scilicet exercitum, et animando mi- lites. Et quamvis irrisio sit ad Niniven, lites. Et quamvis irrisio sit ad Niniven, tamen bonum consilium est contra diabo- tamen bonum consilium est contra diabo- lum. Psal. xvII, 40: Et præcinxisti mr lum. Psal. xvII, 40: Et præcinxisti mr virtute ad bellum, et supplantasti in- virtute ad bellum, et supplantasti in- surgentes in me subtus me. I Machab. surgentes in me subtus me. I Machab. 111, 58 Accingimini, et estote filii poten- 111, 58 Accingimini, et estote filii poten- tes. tes.

Et subdit causam : Et subdit causam :

« Quia reddidit Dominus, » per con- « Quia reddidit Dominus, » per con- dignam poenam scilicet, « superbiam Ju- dignam poenam scilicet, « superbiam Ju- cob » et est malum a superbia illatum cob » et est malum a superbia illatum Jacob a Sennacherib, rege Assyriorum, Jacob a Sennacherib, rege Assyriorum, per hoc scilicet quod suos destruxit ante per hoc scilicet quod suos destruxit ante Jerusalem Jacob autem dicit duas tri- Jerusalem Jacob autem dicit duas tri- bus. Isa. XXXII, 14 Conterriti sunt in bus. Isa. XXXII, 14 Conterriti sunt in Sion peccatores, possedit timor hypo- Sion peccatores, possedit timor hypo- critas. Et loquitur ad litteram de de- critas. Et loquitur ad litteram de de- structione a Sennacherib. Jacob, 1v, 6: structione a Sennacherib. Jacob, 1v, 6:

IN CAP. II NAHUM ENARRATIO. IN CAP. II NAHUM ENARRATIO.

Deus superbis resistit 1. Eccli. x, 18: Deus superbis resistit 1. Eccli. x, 18: Radices gentium superbarum arefecit Radices gentium superbarum arefecit Deus. « Sicut,» supple, reddet « super- Deus. « Sicut,» supple, reddet « super- biam Israel, » hoc est, factam contra biam Israel, » hoc est, factam contra Israel, hoc est, decem tribus ad Assyriis. Israel, hoc est, decem tribus ad Assyriis. Jerem. II, 3: Sanctus Israel Domino, Jerem. II, 3: Sanctus Israel Domino, primitiæ frugum ejus omnes qui de- primitiæ frugum ejus omnes qui de- vorant eum, delinquunt. Psal. xxvii, 4 : vorant eum, delinquunt. Psal. xxvii, 4 : Da illis secundum opera eorum, et se- Da illis secundum opera eorum, et se- cundum nequitiam adinventionum ip- cundum nequitiam adinventionum ip- sorum. Isa. III, 11: Væ impio in ma- sorum. Isa. III, 11: Væ impio in ma- lum! retributio enim manuum ejus fiet lum! retributio enim manuum ejus fiet ei. ei.

Quid autem fecerint in Jacob et in Is- Quid autem fecerint in Jacob et in Is- rael, subdit : « Quia vastatores, » Assyrii rael, subdit : « Quia vastatores, » Assyrii scilicet, « dissipaverunt eos, » Jacob scilicet, « dissipaverunt eos, » Jacob scilicet, et Israel. Jerem. L, 17: Primus scilicet, et Israel. Jerem. L, 17: Primus comedit eum rex Assur: iste novissimus comedit eum rex Assur: iste novissimus exossavit eum, Nabuchodonosor, rex Ba- exossavit eum, Nabuchodonosor, rex Ba- bylonis. Isa. LII, 4: Assur absque ulla bylonis. Isa. LII, 4: Assur absque ulla causa calumniatus est eum. Jerem. IV, causa calumniatus est eum. Jerem. IV, 20 Repente vastata sunt tabernacula 20 Repente vastata sunt tabernacula mea, subito pelles meæ. « Et propagines mea, subito pelles meæ. « Et propagines eorum corruperunt. » Loquitur ad mo- eorum corruperunt. » Loquitur ad mo- dum vineæ succisæ, et propagines vocat dum vineæ succisæ, et propagines vocat familias et cognationis societates: quæ familias et cognationis societates: quæ omnia succisa et corrupta sunt per cap- omnia succisa et corrupta sunt per cap- tivitatem Assyriorum. Quod sub meta- tivitatem Assyriorum. Quod sub meta- phora plangit, Psal. Lxxix, 14: Exter- phora plangit, Psal. Lxxix, 14: Exter- minavit eam aper de silva, et singula minavit eam aper de silva, et singula ris ferus depastus est eam. Isa. XVI, ris ferus depastus est eam. Isa. XVI, 8 8

Vineam Sabama domini gentium Vineam Sabama domini gentium exciderunt flagella ejus usque ad Ja- exciderunt flagella ejus usque ad Ja- ser pervenerunt. ser pervenerunt.

« Clypeus fortium. » Describit hic ter- « Clypeus fortium. » Describit hic ter- rorem invadentis hostis, et dicit tria: rorem invadentis hostis, et dicit tria: terrorem hostis, multitudinem, et velo- terrorem hostis, multitudinem, et velo- citatem. citatem.

« Clypeus fortium ejus, » Babylonio- « Clypeus fortium ejus, » Babylonio- rum scilicet, est « ignitus. » Ignitum vo- rum scilicet, est « ignitus. » Ignitum vo- cat, quia propter peltas aureas circum- cat, quia propter peltas aureas circum- positas sole desuper insidente ignem cly- positas sole desuper insidente ignem cly- peus videtur emittere. I Machab. VI, 39: peus videtur emittere. I Machab. VI, 39:

1 I Petr. v, 5. 1 I Petr. v, 5.

* Apocal. XVII, 4, 6: Et mulier erat circumda- * Apocal. XVII, 4, 6: Et mulier erat circumda- ta purpura, et coccino, etc. Et vidi mulierem ta purpura, et coccino, etc. Et vidi mulierem

391 391

5: 5:

Verbum Verbum Domini cly- Domini cly-

Refulsit sol in clypeos aureos, et æreos: Refulsit sol in clypeos aureos, et æreos: resplenduerunt montes ab eis. Nihilomi- resplenduerunt montes ab eis. Nihilomi- nus tamen fortium clypeus Christi, ver- nus tamen fortium clypeus Christi, ver- bum Dei est et fides. Proverb. xxx, bum Dei est et fides. Proverb. xxx, Omnis sermo Dei ignitus, clypeus est Omnis sermo Dei ignitus, clypeus est omnibus sperantibus in se. Ad Ephes. peus est. omnibus sperantibus in se. Ad Ephes. peus est. VI, 16 In omnibus sumentes scutum VI, 16 In omnibus sumentes scutum fidei, in quo possitis omnia tela ne- fidei, in quo possitis omnia tela ne- quissimi ignea exstinguere. « Viri ex- quissimi ignea exstinguere. « Viri ex- ercitus, » Nabuchodonosor scilicet, « in ercitus, » Nabuchodonosor scilicet, « in coccineis,» supple, super arma sunt ve- coccineis,» supple, super arma sunt ve- stiti. Et dicit viros, quia viriles: coccino stiti. Et dicit viros, quia viriles: coccino autem vestitos, ut notetur quod sitiunt autem vestitos, ut notetur quod sitiunt sanguinem. Unde, Apoc. xvu, 4, 6, mulier sanguinem. Unde, Apoc. xvu, 4, 6, mulier quæ Babyloniam significat, vestita dicitur quæ Babyloniam significat, vestita dicitur esse coccino, quia ebria erat de sangui- esse coccino, quia ebria erat de sangui- ne, sicut ibidem dicitur. Deut. xxx111, 24, ne, sicut ibidem dicitur. Deut. xxx111, 24, 25 Tinget in sanguine 3 pedem suum. 25 Tinget in sanguine 3 pedem suum. Ferrum et æs calceamentum ejus. Ut di- Ferrum et æs calceamentum ejus. Ut di- cit Vegetius in libro de Re militari : cit Vegetius in libro de Re militari : « Coccinis se vestiebant, ut adspectu ru- « Coccinis se vestiebant, ut adspectu ru- << bei acuerentur in proelium. » 1 Machab. << bei acuerentur in proelium. » 1 Machab. v1, 34: Elephantis ostenderunt sangui- v1, 34: Elephantis ostenderunt sangui- nem uvæ et mori, ad acuendos eos in præ- nem uvæ et mori, ad acuendos eos in præ- lium. lium.

« Igneæ habenæ currus, » hoc est, « Igneæ habenæ currus, » hoc est, curruum, in quibus scilicet arma et vi- curruum, in quibus scilicet arma et vi- ctualia portabantur, et in quibus falcatis ctualia portabantur, et in quibus falcatis quidam pugnabant: habenas, hoc est, quidam pugnabant: habenas, hoc est, lora quibus dirigebant tales currus colo- lora quibus dirigebant tales currus colo- re aureo vestiebant, ut ipsi currus ad re aureo vestiebant, ut ipsi currus ad solem quasi ignem emittere viderentur ; solem quasi ignem emittere viderentur ; et per hoc signaretur quod ex ira ignem et per hoc signaretur quod ex ira ignem spirarent in hostes. Simile, II Machab. 1x, spirarent in hostes. Simile, II Machab. 1x, 7, de Antiocho, qui dicitur ignem animo 7, de Antiocho, qui dicitur ignem animo spirasse in Judæos. De talibus dicitur, spirasse in Judæos. De talibus dicitur, Osee, VII, 4 Omnes adulterantes, quasi Osee, VII, 4 Omnes adulterantes, quasi clibanus succensus a coquente. Job, XLI, clibanus succensus a coquente. Job, XLI, 11 et 12, dicitur de Behemoth: De naribus 11 et 12, dicitur de Behemoth: De naribus ėjus procedit fumus... Halitus ejus pru- ėjus procedit fumus... Halitus ejus pru- nas ardere facit, et flamma de ore ejus nas ardere facit, et flamma de ore ejus egreditur. « In die præparationis ejus. » egreditur. « In die præparationis ejus. » Sensus est, quod non subito ita terribi- Sensus est, quod non subito ita terribi- lis factus est, sed a prima fundatione et lis factus est, sed a prima fundatione et præparatione ejus terribilis est: et ideo præparatione ejus terribilis est: et ideo

ebriam de sanguine sanctorum, et de sanguine ebriam de sanguine sanctorum, et de sanguine martyrum Jesu. martyrum Jesu.

3 Vulg. habet, in oleo. 3 Vulg. habet, in oleo.

Plateæ. Plateæ.

392 392

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

per antiquam experientiam bellator et per antiquam experientiam bellator et vastator est. Unde, Genes. x, 9 et 10, vastator est. Unde, Genes. x, 9 et 10, dicitur, quod Nemrod qui coepit robustus dicitur, quod Nemrod qui coepit robustus venator esse coram Domino, principium venator esse coram Domino, principium regni sui habuit Babylon. regni sui habuit Babylon.

Deinde facit apostrophen, convertens Deinde facit apostrophen, convertens se ad Ninivitas « Et,» id est, quia, se ad Ninivitas « Et,» id est, quia, « agitatores,» scilicet ejus, hoc est, Ni- « agitatores,» scilicet ejus, hoc est, Ni- nive, « consopiti sunt. » Ac si dicat: nive, « consopiti sunt. » Ac si dicat: Non est mirum quod Babylonii veniunt, Non est mirum quod Babylonii veniunt, quia agitatores, hoc est, incitatores ad quia agitatores, hoc est, incitatores ad bellum Assyriorum consopiti sunt, te- bellum Assyriorum consopiti sunt, te- mulenti, et ebrii, et viribus destituti. mulenti, et ebrii, et viribus destituti. Jerem. xxv, 27 : Bibite, et inebriamini, Jerem. xxv, 27 : Bibite, et inebriamini, et vomite et cadite, neque surgatis. et vomite et cadite, neque surgatis.

Deinde redit ad descriptionem terroris Deinde redit ad descriptionem terroris ex multitudine : ex multitudine :

« In itineribus conturbati sunt, » « In itineribus conturbati sunt, » Babylonii scilicet præ multitudine exerci- Babylonii scilicet præ multitudine exerci- tus ita scilicet quod unus impedit tus ita scilicet quod unus impedit alium, et mixtim feruntur: quilibet enim alium, et mixtim feruntur: quilibet enim alium præcurrere nititur. Isa. v, 26 et alium præcurrere nititur. Isa. v, 26 et 27 Ecce festinus velociter veniet. Non 27 Ecce festinus velociter veniet. Non est deficiens, neque laborans in eo. est deficiens, neque laborans in eo.

« «

: :

Quadriga collisæ sunt in plateis, » Quadriga collisæ sunt in plateis, » hoc est, quamvis platea dicitur a Græco hoc est, quamvis platea dicitur a Græco Tλáros, quod est latum, tamen tot erunt Tλáros, quod est latum, tamen tot erunt quadrigæ, quod una ad alteram collide- quadrigæ, quod una ad alteram collide- tur in impetu veniendi. Simile, Exod. tur in impetu veniendi. Simile, Exod. XIV, 7 Tulit Pharao sexcentos currus XIV, 7 Tulit Pharao sexcentos currus electos, et quidquid in Ægypto curruum electos, et quidquid in Ægypto curruum fuit, et duces totius exercitus. Psal. fuit, et duces totius exercitus. Psal. XIX, 8 Hi in curribus, et hi in equis. XIX, 8 Hi in curribus, et hi in equis. Isaiæ, v, 28: Ungulæ equorum ejus ut Isaiæ, v, 28: Ungulæ equorum ejus ut silex, et rotæ ejus quasi impetus tem- silex, et rotæ ejus quasi impetus tem- pestatis. «Adspectus eorum quasi lam- pestatis. «Adspectus eorum quasi lam- pades, hoc est, flammæ: λáμmaç enim pades, hoc est, flammæ: λáμmaç enim Græce, latine flamma dicitur. Hierony- Græce, latine flamma dicitur. Hierony- mus « Ita ut inflammato vultu prius mus « Ita ut inflammato vultu prius « terreant quam ense feriant. » Simile, « terreant quam ense feriant. » Simile, Apoc. 1, 14 Oculi ejus tamquam flam- Apoc. 1, 14 Oculi ejus tamquam flam- ma ignis. « Quasi fulgura discurren- ma ignis. « Quasi fulgura discurren- tia. » Hoc dicit, quia micabant arma tia. » Hoc dicit, quia micabant arma hoste discurrente per homines quasi hoste discurrente per homines quasi fulgura discurrentia: micabant enim ar- fulgura discurrentia: micabant enim ar-

1 Vel melius a πλατύς, εἴα, ύ (πλατ. Η. ). 1 Vel melius a πλατύς, εἴα, ύ (πλατ. Η. ).

ma, et tonabant increpationes, et mina. ma, et tonabant increpationes, et mina. Unde, Ezech. 1, 13, ubi ferocitatem Unde, Ezech. 1, 13, ubi ferocitatem Chaldæorum describit, dicit: Hæc erat Chaldæorum describit, dicit: Hæc erat visio discurrens in medio animalium. visio discurrens in medio animalium. splendor ignis, et de igne fulgur egre- splendor ignis, et de igne fulgur egre-

diens. diens.

Et, supple, tunc Assur Et, supple, tunc Assur

«Recordabitur fortium suorum, » ul «Recordabitur fortium suorum, » ul scilicet animet eos ad resistendum, sed scilicet animet eos ad resistendum, sed dicetur ei illud Amos, 11, 14: Fortis dicetur ei illud Amos, 11, 14: Fortis non obtinebit virtutem suam. Et hoc est non obtinebit virtutem suam. Et hoc est quod sequitur : « Ruent in itineribus quod sequitur : « Ruent in itineribus suis,» fortes scilicet: tantum enim expa- suis,» fortes scilicet: tantum enim expa- vescent quod in ipso itinere quo fugient, vescent quod in ipso itinere quo fugient, cadent. Deuter. XXVIII, 7 : Dabit Do cadent. Deuter. XXVIII, 7 : Dabit Do minus inimicos tuos, qui consurgunt ad- minus inimicos tuos, qui consurgunt ad- versum te, corruentes in conspectu tuo. versum te, corruentes in conspectu tuo.

" "

« Velociter ascendent muros ejus, « Velociter ascendent muros ejus, Ninive scilicet. Et est duplex sensus, Ninive scilicet. Et est duplex sensus, scilicet, vel cives campum relinquentes scilicet, vel cives campum relinquentes et infra muros Ninive conclusi, velociter et infra muros Ninive conclusi, velociter ad defendendum ascendent muros: vel ad defendendum ascendent muros: vel hostes exterius obsidentes, velociter as- hostes exterius obsidentes, velociter as- cendent murum ad capiendam civitatem. cendent murum ad capiendam civitatem. Isa. xx11, 5 Scrutans murum, et mu- Isa. xx11, 5 Scrutans murum, et mu- gnificus super montem, supple, est gnificus super montem, supple, est inimicus. « Et præparabitur umbracu- inimicus. « Et præparabitur umbracu- lum, » tentoria scilicet, quæ militem ab lum, » tentoria scilicet, quæ militem ab ardore solis protegunt et a tempestate ardore solis protegunt et a tempestate imbrium in longa obsidione. Simile, imbrium in longa obsidione. Simile, Isa. 11, 6 Tabernaculum erit in umbra- Isa. 11, 6 Tabernaculum erit in umbra- culum diei ab æstu, et in securitatem, culum diei ab æstu, et in securitatem, et absconsionem a turbine, et a pluvia. et absconsionem a turbine, et a pluvia.

« Portæ fluviorum. » Tangit hic cap- « Portæ fluviorum. » Tangit hic cap- turam civitatis. turam civitatis.

" "

« Portæ fluviorum apertæ sunt. « Portæ fluviorum apertæ sunt. Portæ fluviorum dicuntur portæ civita- Portæ fluviorum dicuntur portæ civita- tis Ninive, per quas undatim sicut flumi- tis Ninive, per quas undatim sicut flumi- na quædam, multitudo populi consuevit na quædam, multitudo populi consuevit ingredi et egredi. Simile, Isa. II, 2: ingredi et egredi. Simile, Isa. II, 2: Fluent ad eum omnes gentes. Hæ di- Fluent ad eum omnes gentes. Hæ di- cuntur apertæ, quia prostratis curribus cuntur apertæ, quia prostratis curribus quæ in porta erant, apertura muri libe- quæ in porta erant, apertura muri libe-

IN CAP. II NAHUM ENARRATIO. IN CAP. II NAHUM ENARRATIO.

rum hosti dedit introitum. Thren. 11, 7: rum hosti dedit introitum. Thren. 11, 7: Tradidit in manus inimici muros tur- Tradidit in manus inimici muros tur- rium ejus. Et post pauca, y. 9: Defixæ rium ejus. Et post pauca, y. 9: Defixæ sunt in terram portæ ejus perdidit et sunt in terram portæ ejus perdidit et contrivit vectes ejus. Job, xxx, 14 : Quasi contrivit vectes ejus. Job, xxx, 14 : Quasi rupto muro, et aperta janua, irruerunt rupto muro, et aperta janua, irruerunt super me, et ad meas miserias devoluti super me, et ad meas miserias devoluti sunt. «Et templum ad solum dirutum. » sunt. «Et templum ad solum dirutum. » Hieronymus dicit, quod « templum erat Hieronymus dicit, quod « templum erat « regnum, eo qnod venerabatur ut tem- « regnum, eo qnod venerabatur ut tem- «plum : » amen potest dici quod templumt «plum : » amen potest dici quod templumt ad litteram fuit templum Nefroch, quod ad litteram fuit templum Nefroch, quod Ninus in venerationem filii sui ædifica- Ninus in venerationem filii sui ædifica- verat, quod per Chaldæos dirutum est. verat, quod per Chaldæos dirutum est. Simile fecit Jehu, IV Reg. x, 25 et seq., Simile fecit Jehu, IV Reg. x, 25 et seq., ubi interfectis sacerdotibus et prophetis ubi interfectis sacerdotibus et prophetis Baal, destruxerunt quoque ædes Baal, Baal, destruxerunt quoque ædes Baal, et fecerunt inde latrinas usque in diem et fecerunt inde latrinas usque in diem hanc. hanc.

« Et miles,» hoc est, militia Assy- « Et miles,» hoc est, militia Assy- riorum, «captivus abductus est, » a riorum, «captivus abductus est, » a Babyloniis scilicet. Simile, Thren. 1, 6: Babyloniis scilicet. Simile, Thren. 1, 6: Facti sunt principes ejus velut arietes Facti sunt principes ejus velut arietes non invenientes pascua, abierunt abs- non invenientes pascua, abierunt abs- que fortitudine ante faciem subsequentis. que fortitudine ante faciem subsequentis. « Et ancillæ ejus : » Ancillas vocat vil- « Et ancillæ ejus : » Ancillas vocat vil- las et oppida et castra subjecta Ninive, las et oppida et castra subjecta Ninive, « minabantur, » supple, in captivitatem « minabantur, » supple, in captivitatem «gementes ut columbæ, » hoc est, sicut «gementes ut columbæ, » hoc est, sicut columba intra semetipsam sonat, et columba intra semetipsam sonat, et apertum sonum non emittit, ita et co- apertum sonum non emittit, ita et co- ram hoste intus gement, et aperte geme- ram hoste intus gement, et aperte geme- re non audebunt. Isa. xxxvIII, 14: Sicut re non audebunt. Isa. xxxvIII, 14: Sicut pullus hirundinis sic clamabo, medita- pullus hirundinis sic clamabo, medita- bor ut columba. Et hoc est quod sequi- bor ut columba. Et hoc est quod sequi- tur: « Murmurantes in cordibus suis, » tur: « Murmurantes in cordibus suis, » ore scilicet gemere non audentes. Isa. ore scilicet gemere non audentes. Isa. LIX, 11 Rugiemus quasi ursi omnes, qua- LIX, 11 Rugiemus quasi ursi omnes, qua- si columbæ meditantes gememus. si columbæ meditantes gememus.

« Et Ninive,» supple, in talibus ma- « Et Ninive,» supple, in talibus ma- lis erit, et est nominativus absolutus, lis erit, et est nominativus absolutus, « quasi piscina aquarum aquæ ejus. » « quasi piscina aquarum aquæ ejus. » Sensus est: Aquæ ejus, hoc est, volup- Sensus est: Aquæ ejus, hoc est, volup- tates in quibus rigata fuit, erunt sicut tates in quibus rigata fuit, erunt sicut piscina aquarum. Donatus per antiphra- piscina aquarum. Donatus per antiphra-

393 393

sim dicit : « Piscina dicitur, eo quod mi- sim dicit : « Piscina dicitur, eo quod mi- << nime habeat pisces. » Et est sensus, << nime habeat pisces. » Et est sensus, quod sicut in paludibus fluviales aquæ quod sicut in paludibus fluviales aquæ corruptæ sunt et amaræ, ita quod pisces corruptæ sunt et amaræ, ita quod pisces nutrire non possunt: ita voluptates et nutrire non possunt: ita voluptates et divitiæ in amaritudinem convertentur, divitiæ in amaritudinem convertentur, ita quod cives ad voluptates nutrire ita quod cives ad voluptates nutrire non possint. Isa. XIX, 7 et 8: Nudabitur non possint. Isa. XIX, 7 et 8: Nudabitur alveus rivi a fonte suo et omnis semen- alveus rivi a fonte suo et omnis semen- tis irrigua siccabitur, arescet, et non erit. tis irrigua siccabitur, arescet, et non erit. Et merebunt piscatores. « Ipsi vero fu- Et merebunt piscatores. « Ipsi vero fu- gerunt, » scilicet Ninivitæ. Isa. xx, 3 : gerunt, » scilicet Ninivitæ. Isa. xx, 3 : Cuncti principes tui fugerunt simul, du- Cuncti principes tui fugerunt simul, du- reque ligati sunt. Hoc facile est expone- reque ligati sunt. Hoc facile est expone- re de impetu Domini venientis ad judi- re de impetu Domini venientis ad judi- cium damnationis mundi cum exercitibus cium damnationis mundi cum exercitibus sanctorum Angelorum, et dæmonum et sanctorum Angelorum, et dæmonum et sufficiunt eædem auctoritates. sufficiunt eædem auctoritates.

« State, state ! » Tangit hic impoten- « State, state ! » Tangit hic impoten- tiam resistendi. Et dividitur in partes tiam resistendi. Et dividitur in partes tres, in quarum prima tangit impoten- tres, in quarum prima tangit impoten- tiam rebellandi: in secunda, insultatio- tiam rebellandi: in secunda, insultatio- nem, ibi, « Ubi est habitaculum leo- nem, ibi, « Ubi est habitaculum leo- num? » Tertio ostendit, quod hæc vir- num? » Tertio ostendit, quod hæc vir- tute Domini perficiuntur, ibi, « Ecce ego tute Domini perficiuntur, ibi, « Ecce ego ad te. » ad te. »

In prima tria sunt: irrisio scilicet, de- In prima tria sunt: irrisio scilicet, de- prædatio, et resistendi impotentia. prædatio, et resistendi impotentia.

« State, state ! » Irrisio est, vel sicut « State, state ! » Irrisio est, vel sicut dicit Glossa, « mater civitas, scilicet dicit Glossa, « mater civitas, scilicet « Ninive, clamat ad filios, videns se esse « Ninive, clamat ad filios, videns se esse « destitutam State, state, ad defensionem « destitutam State, state, ad defensionem « scilicet. » Et tunc est dictum gementis: « scilicet. » Et tunc est dictum gementis: mater enim gemuit non stantibus de. mater enim gemuit non stantibus de. fensoribus. Malach. III, 2: Quis stabit fensoribus. Malach. III, 2: Quis stabit ad videndum eum? Josue, vi, 13: Ana- ad videndum eum? Josue, vi, 13: Ana- thema in medio tui est, Israel : non poteris thema in medio tui est, Israel : non poteris stare coram hostibus tuis, donec deleatur stare coram hostibus tuis, donec deleatur ex te qui hoc contaminatus est scelere. ex te qui hoc contaminatus est scelere. Bis autem dicit: State ! state ! quia vidit Bis autem dicit: State ! state ! quia vidit cadentes per culpam, et cadentes per cadentes per culpam, et cadentes per poenam. Unde Dominus in Psal. XCIII, poenam. Unde Dominus in Psal. XCIII, 16, clamat Quis consurget mihi ad- 16, clamat Quis consurget mihi ad- versus malignantes ? aut quis stabit versus malignantes ? aut quis stabit mecum adversus operantes iniquitatem? mecum adversus operantes iniquitatem? Rarus enim est qui stet. Rarus enim est qui stet.

Et hoc est quod sequitur: « Et non Et hoc est quod sequitur: « Et non est qui revertatur, » ad ducem scilicet, est qui revertatur, » ad ducem scilicet,

Piscina. Piscina.

10 10

394 394

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

aut vexillum ducis, cunctis fugientibus. aut vexillum ducis, cunctis fugientibus. Isa. xx11, 3: Cuncti principes tui fugerunt Isa. xx11, 3: Cuncti principes tui fugerunt simul. Contra hoc, II Paralip. xx, 17: simul. Contra hoc, II Paralip. xx, 17: Confidenter state, et videbitis auxilium Confidenter state, et videbitis auxilium Domini super vos. Reverti enim est fu- Domini super vos. Reverti enim est fu- gientem ad ducem faciem convertere. gientem ad ducem faciem convertere. Cant. vi, 12 Revertere, revertere Sula- Cant. vi, 12 Revertere, revertere Sula- mitis. mitis.

« Diripite argentum, » ad litteram, « Diripite argentum, » ad litteram, « diripite aurum » quod pretiosius est. « diripite aurum » quod pretiosius est. Prov. 1, 13: Omnem pretiosam substan- Prov. 1, 13: Omnem pretiosam substan- tiam reperiemus, implebimus domos no- tiam reperiemus, implebimus domos no- stras spoliis. « Et, » id est, quia « non stras spoliis. « Et, » id est, quia « non est finis divitiarum, » quas, supple, ex est finis divitiarum, » quas, supple, ex avaritia congregavit. Eccle. v, 9: Avarus avaritia congregavit. Eccle. v, 9: Avarus non implebitur pecunia, «Ex omnibus non implebitur pecunia, «Ex omnibus vasis desiderabilibus, » quæ scilicet ad vasis desiderabilibus, » quæ scilicet ad speciem anaglyphi sibi fecerant: vel speciem anaglyphi sibi fecerant: vel vasa dicit thecas in quibus repositi the- vasa dicit thecas in quibus repositi the- sauri erant. Hæc enim omnia Babylonii sauri erant. Hæc enim omnia Babylonii diripuerunt. Baruch, 111, 18: Qui argen- diripuerunt. Baruch, 111, 18: Qui argen- tum thesaurizant, et aurum, in quo con- tum thesaurizant, et aurum, in quo con- fidunt homines, et non est finis acquisi- fidunt homines, et non est finis acquisi- tionis eorum. Glossa etiam dicit, quod, tionis eorum. Glossa etiam dicit, quod, « per hoc quod dicitur: Diripite aurum, « per hoc quod dicitur: Diripite aurum, «< intelligantur Prædicatores et Doctores, «< intelligantur Prædicatores et Doctores, « qui aurum sapientiæ mundi et ar- « qui aurum sapientiæ mundi et ar- « gentum eloquentiæ diripiunt, et in « gentum eloquentiæ diripiunt, et in << thesauros Domini et Ecclesiæ conver- << thesauros Domini et Ecclesiæ conver- « tunt. Et vasa desiderabilia sunt ani- « tunt. Et vasa desiderabilia sunt ani- « mæ virorum illustrium, quas diripiunt « mæ virorum illustrium, quas diripiunt « Doctores, et templo Dei, hoc est, « Doctores, et templo Dei, hoc est, « Ecclesiæ consecrant eas, sicut fuit « Ecclesiæ consecrant eas, sicut fuit << Constantinus et Augustinus, et alii. » << Constantinus et Augustinus, et alii. » Propter quod dicitur, Eccli. L, Propter quod dicitur, Eccli. L, 10: 10: Quasi vas auri solidum, ornatum omni Quasi vas auri solidum, ornatum omni lapide pretioso. Act. Ix, 15: Vas electio- lapide pretioso. Act. Ix, 15: Vas electio- nis est mihi iste. nis est mihi iste.

« Dissipata est, » supple, civitas Ni- « Dissipata est, » supple, civitas Ni- nive. Et est dissipatio per discordiam nive. Et est dissipatio per discordiam intestinam, hoc est, sepis munientis intestinam, hoc est, sepis munientis destructio, quæ fuit per fortes bellato- destructio, quæ fuit per fortes bellato- res, sapientes consiliarios, Prælatos in res, sapientes consiliarios, Prælatos in unitate populum continentes. Isa. unitate populum continentes. Isa. 1,2 Ecce Dominator, Dominus exerci- 1,2 Ecce Dominator, Dominus exerci- tuum, auferet a Jerusalem et a Juda tuum, auferet a Jerusalem et a Juda validum et fortem, omne robur panis, validum et fortem, omne robur panis, et omne robur aquæ: fortem, et virum et omne robur aquæ: fortem, et virum

rum, rum,

III, III,

Illis autem fugientibus, hostibus dat bellatorem, judicem, et prophetam, Illis autem fugientibus, hostibus dat bellatorem, judicem, et prophetam, licentiam diripiendi. licentiam diripiendi. et ariolum, et senem. Et post pauca, et ariolum, et senem. Et post pauca, . 4 et 5: Et dabo pueros principes eo- . 4 et 5: Et dabo pueros principes eo- et effeminati dominabuntur eis : et effeminati dominabuntur eis : Et irruet populus, vir ad virum. Isa. v, Et irruet populus, vir ad virum. Isa. v, 5 Auferam sepem ejus, et erit in dire- 5 Auferam sepem ejus, et erit in dire- ptionem « Et scissa » per sectas et inimi- ptionem « Et scissa » per sectas et inimi- citias manifestas, quæ scissura signum est citias manifestas, quæ scissura signum est proximi interitus. Amos, VI, 12: Per- proximi interitus. Amos, VI, 12: Per- cutiet domum majorem ruinis, et do- cutiet domum majorem ruinis, et do- mum minorem scissionibus. Hoc enim mum minorem scissionibus. Hoc enim in omni congregatione signum destru- in omni congregatione signum destru- ctionis est. Matth. XII, 25 : Omne ctionis est. Matth. XII, 25 : Omne regnum divisum contra se desolabitur : regnum divisum contra se desolabitur : et omnis civitas, et domus divisa et omnis civitas, et domus divisa contra se non stabit ¹. « Et dilacerata. » contra se non stabit ¹. « Et dilacerata. » per bella scilicet intestina, quibus scili- per bella scilicet intestina, quibus scili- cet se invicem lacerabant : laceratio cet se invicem lacerabant : laceratio enim dilaniatio est, qua unus alium dila- enim dilaniatio est, qua unus alium dila- niat. Unde, infra, 111, 1, dicitur: Dilace- niat. Unde, infra, 111, 1, dicitur: Dilace- ratione plena, non recedet a te rapina. ratione plena, non recedet a te rapina. Job, xu, 14 Quare lacero carnes meas Job, xu, 14 Quare lacero carnes meas dentibus meis ? Zachar. XII, 3: Omnes dentibus meis ? Zachar. XII, 3: Omnes qui levabunt eum, concisione lacerabun- qui levabunt eum, concisione lacerabun- tur. Hoc etiam in Ecclesia destructionis tur. Hoc etiam in Ecclesia destructionis signum est: quia scilicet dissipati sunt signum est: quia scilicet dissipati sunt per invidiam, scissi per discordias, dila- per invidiam, scissi per discordias, dila- cerati per advocatos in causas et conten- cerati per advocatos in causas et conten- tiones. Psal. xxxiv, 16: Dissipati sunt, tiones. Psal. xxxiv, 16: Dissipati sunt, nec compuncti. Scissio vero significatur, nec compuncti. Scissio vero significatur, I Reg. xv, 28, ubi scissum est pallium I Reg. xv, 28, ubi scissum est pallium Samuelis, apprehendente eum Saul. Et Samuelis, apprehendente eum Saul. Et dixit Samuel: Scidit Dominus regnum a dixit Samuel: Scidit Dominus regnum a te hodie, et tradidit illud proximo tuo te hodie, et tradidit illud proximo tuo meliori te. Habacuc, 1, 4, dicitur de di- meliori te. Habacuc, 1, 4, dicitur de di- laceratione: Propter hoc lacerata est laceratione: Propter hoc lacerata est lex, et non pervenit ad finem judicium. lex, et non pervenit ad finem judicium.

Et subdit de impotentia resistendi : Et subdit de impotentia resistendi : primo in civitate, secundo in homini- primo in civitate, secundo in homini-

bus. bus.

1 Cf. Luc. x1, 17: Omne regnum in seipsum 1 Cf. Luc. x1, 17: Omne regnum in seipsum

divisum desolabitur, et domus supra domum cadet. divisum desolabitur, et domus supra domum cadet.

will will

IN CAP. II NAHUM ENARRATIO. IN CAP. II NAHUM ENARRATIO.

Quia impius prævalet adversus justum, Quia impius prævalet adversus justum, propterea egreditur judicium perver- propterea egreditur judicium perver-

Hum. Hum.

Et subdit de destitutione hominum: Et subdit de destitutione hominum: « Et cor tabescens. » Quod lues vel « Et cor tabescens. » Quod lues vel sanies est in vivo, sanguis scilicet putre- sanies est in vivo, sanguis scilicet putre- factus, hoc tabes est in mortuo, et signi- factus, hoc tabes est in mortuo, et signi- ficat destitutionem cordis moribundi et ficat destitutionem cordis moribundi et intra semetipsum jam putridi et destituti. intra semetipsum jam putridi et destituti. Psal. cx1, 10 Dentibus suis fremet, et Psal. cx1, 10 Dentibus suis fremet, et tabescet desiderium peccatorum peribit. tabescet desiderium peccatorum peribit.

Reg. 11, 33 Ut deficiat et tabescat ani- Reg. 11, 33 Ut deficiat et tabescat ani- ma tua, et pars magna domus tuæ ma tua, et pars magna domus tuæ morietur. Hoc enim primum est, quod morietur. Hoc enim primum est, quod cor destituitur, et pavore tabescit. Sap. cor destituitur, et pavore tabescit. Sap. XVI, 29: Ingrati spes tamquam hiberna- XVI, 29: Ingrati spes tamquam hiberna- lis glacies tabescet, et disperiet tamquam lis glacies tabescet, et disperiet tamquam aqua supervacua. « Et dissolutio genicu- aqua supervacua. « Et dissolutio genicu- lorum. » Quando juncturæ corporis ti- lorum. » Quando juncturæ corporis ti- more solvuntur, primum hoc apparet in more solvuntur, primum hoc apparet in tremore geniculorum, ita quod crura tremore geniculorum, ita quod crura hominem continere non possunt, Isa. hominem continere non possunt, Isa. VIII, 22 Ecce... dissolutio et angu- VIII, 22 Ecce... dissolutio et angu- stia,... et non poterit avolare de angustia stia,... et non poterit avolare de angustia sua. Isti sunt claudicantes in duas par- sua. Isti sunt claudicantes in duas par- tes, nescientes in qua stare velint, vel ad tes, nescientes in qua stare velint, vel ad quid se tenere. III Reg. xvIII, 21: Us- quid se tenere. III Reg. xvIII, 21: Us- quequo claudicatis in duas partes? Ad quequo claudicatis in duas partes? Ad Hebr. xII, 12 et 13: Remissas manus, Hebr. xII, 12 et 13: Remissas manus, et soluta genua erigite, et gressus re- et soluta genua erigite, et gressus re- ctos facite pedibus vestris. « Et defectio ctos facite pedibus vestris. « Et defectio in cunctis renibus. » Renes sunt in qui- in cunctis renibus. » Renes sunt in qui- bus superiora inferioribus colliguntur, bus superiora inferioribus colliguntur, et sunt loca delectationum. Et sensus et sunt loca delectationum. Et sensus est, quod deficiet delectatio in eis, litte- est, quod deficiet delectatio in eis, litte- raliter scilicet in Ninivitis, et moraliter raliter scilicet in Ninivitis, et moraliter in mundanis. Psal. LXXII, 21 et 22: Re- in mundanis. Psal. LXXII, 21 et 22: Re- nes mei commutati sunt, et ego ad nihi- nes mei commutati sunt, et ego ad nihi- lum redactus sum. Ideo dicitur de forti lum redactus sum. Ideo dicitur de forti muliere, Prov. XXXI, 17 Accinxit muliere, Prov. XXXI, 17 Accinxit fortitudine lumbos suos. Exod. XII, 11 : fortitudine lumbos suos. Exod. XII, 11 : Renes vestros accingetis. « Et facies Renes vestros accingetis. « Et facies omnium eorum sicut nigredo ollæ, » omnium eorum sicut nigredo ollæ, » ex pallore scilicet in nigrorem conversa ex pallore scilicet in nigrorem conversa præ nimio timore. Thren. iv, 2 : Quo- præ nimio timore. Thren. iv, 2 : Quo- modo reputati sunt in vasa testea, opus modo reputati sunt in vasa testea, opus manuum figuli ? Isa. xш, 8: Facies manuum figuli ? Isa. xш, 8: Facies combustæ vultus eorum. combustæ vultus eorum.

Et subdit de insultatione: Et subdit de insultatione:

395 395

11 11

« Ubi est habitaculum leonum ? » « Ubi est habitaculum leonum ? » Habitaculum leonum vocat Niniven, Habitaculum leonum vocat Niniven, ubi oppressores et prædones habitabant. ubi oppressores et prædones habitabant. Ezech. xix, 2 et 3: In medio leunculo- Ezech. xix, 2 et 3: In medio leunculo- rum enutrivit catulos suos, et eduxit rum enutrivit catulos suos, et eduxit unum de leunculis suis, et leo factus est: unum de leunculis suis, et leo factus est: et didicit capere prædam, hominemque et didicit capere prædam, hominemque comedere. Psal. x secundum Hebræos, comedere. Psal. x secundum Hebræos, 9: Insidiatur in abscondito quasi leo in 9: Insidiatur in abscondito quasi leo in spelunca sua. Quasi dicat: Dirutum est spelunca sua. Quasi dicat: Dirutum est habitaculum. Matth. xx, 7: Missis habitaculum. Matth. xx, 7: Missis exercitibus suis, perdidit homicidas il- exercitibus suis, perdidit homicidas il- los, et civitatem illorum succendit. « Et los, et civitatem illorum succendit. « Et pascua catulorum leonum, » supple, pascua catulorum leonum, » supple, non sunt. Catulos leonum vocat cives non sunt. Catulos leonum vocat cives civitatis, et officiatos regis: quia præda civitatis, et officiatos regis: quia præda tunc periit ab eis, sicut a prædonibus tunc periit ab eis, sicut a prædonibus Ecclesiæ, et a prædonibus mundi peribit. Ecclesiæ, et a prædonibus mundi peribit. Job, iv, 10 et 11 : Rugitus leonis, et vox Job, iv, 10 et 11 : Rugitus leonis, et vox leænæ, et dentes catulorum leonum con- leænæ, et dentes catulorum leonum con- triti sunt. Tigris periit, eo quod non triti sunt. Tigris periit, eo quod non haberet prædam, et catuli leonis dissi- haberet prædam, et catuli leonis dissi- pati sunt. Tunc enim fiet quod dicitur, pati sunt. Tunc enim fiet quod dicitur, Job, xx, 15: Divitias, quas devoravit, Job, xx, 15: Divitias, quas devoravit, evomet, et de ventre illius extrahet eas evomet, et de ventre illius extrahet eas Deus et bene dico, « Ubi est. » « Ad Deus et bene dico, « Ubi est. » « Ad quam ivit leo, » Nabuchodonosor scili- quam ivit leo, » Nabuchodonosor scili- cet, vel diabolus, expugnandam scilicet, cet, vel diabolus, expugnandam scilicet, « ut ingrederetur illuc, » sine scilicet « ut ingrederetur illuc, » sine scilicet aliquo resistente. Jerem. iv, 7 : Ascendit aliquo resistente. Jerem. iv, 7 : Ascendit leo de cubili suo, et prædo gentium se leo de cubili suo, et prædo gentium se levavit: egressus est de loco suo, ut ponat levavit: egressus est de loco suo, ut ponat terram tuam in desolationem. I Petr. v, terram tuam in desolationem. I Petr. v, 8 Adversarius vester diabolus, tam- 8 Adversarius vester diabolus, tam- quam leo rugiens circuit, quærens quem quam leo rugiens circuit, quærens quem devoret «Catulus leonis, » scilicet Ho- devoret «Catulus leonis, » scilicet Ho- lophernes, vel alius nuntius Nabuchodo- lophernes, vel alius nuntius Nabuchodo- nosor, vel diaboli cui qui se sibi leones nosor, vel diaboli cui qui se sibi leones esse videbantur, resistere non poterant. esse videbantur, resistere non poterant. Unde Rapsaces, Isa. xxxvi, 9, dicit : Unde Rapsaces, Isa. xxxvi, 9, dicit : Quomodo sustinebitis faciem judicis Quomodo sustinebitis faciem judicis unius loci ex servis domini mei minori- unius loci ex servis domini mei minori- bus? Et prosequitur metaphoram : « Et bus? Et prosequitur metaphoram : « Et non est qui exterreat, » leonem scilicet. non est qui exterreat, » leonem scilicet. Genes. XLIX, 9: Requiescens accubuisti ut Genes. XLIX, 9: Requiescens accubuisti ut leo, et quasi leæna, quis suscitabit leo, et quasi leæna, quis suscitabit eum ? eum ?

12 12

13 13

396 396

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

« Leo cepit sufficienter catulis suis, » « Leo cepit sufficienter catulis suis, » hoc est, filiis suis. Spoliis enim aliorum hoc est, filiis suis. Spoliis enim aliorum filios ditavit. Proverb. xxvII, 15: Leo ru- filios ditavit. Proverb. xxvII, 15: Leo ru- giens, et ursus esuriens, princeps impius giens, et ursus esuriens, princeps impius super populum pauperem. Psal. xx1, 14: super populum pauperem. Psal. xx1, 14: Aperuerunt super me os suum, sicut leo Aperuerunt super me os suum, sicut leo rapiens et rugiens. « Et necavit leænis rapiens et rugiens. « Et necavit leænis suis, » hoc est, uxoribus, vel principibus, suis, » hoc est, uxoribus, vel principibus, vel civitatibus sibi subjectis. Eccli. XIII, vel civitatibus sibi subjectis. Eccli. XIII, 23 Venatio leonis, et onager in eremo : 23 Venatio leonis, et onager in eremo : sic sunt pascua divitum, pauperes. Et ad sic sunt pascua divitum, pauperes. Et ad litteram loquitur de rapacibus Ecclesiæ litteram loquitur de rapacibus Ecclesiæ et mundi. « Et implevit præda spelun- et mundi. « Et implevit præda spelun- cas suas,» scilicet domos suas, et suo- cas suas,» scilicet domos suas, et suo- rum. Proverb. 1, 13: Implebimus domos rum. Proverb. 1, 13: Implebimus domos nostras spoliis. « Et cubile suum, » nostras spoliis. « Et cubile suum, » supple, implevit « rapina. » Isa. I, 14: supple, implevit « rapina. » Isa. I, 14: Rapina pauperis in domo vestra. Isa. v, Rapina pauperis in domo vestra. Isa. v, 19: Rugitus ejus ut leonis, rugiet ut 19: Rugitus ejus ut leonis, rugiet ut catuli leonum et frendet, et tenebit catuli leonum et frendet, et tenebit prædam et amplexabitur, et non erit prædam et amplexabitur, et non erit qui eruat. qui eruat.

Et subdit quod hæc omnia virtute Do- Et subdit quod hæc omnia virtute Do- mini fient : mini fient :

« Ecce ego ad te, » hoc est, contra te, « Ecce ego ad te, » hoc est, contra te, supple, convertar ut impugnem te, ut supple, convertar ut impugnem te, ut scilicet fortitudine mea fiat, quod manus scilicet fortitudine mea fiat, quod manus ministri iniqui exsequitur. Eccli. xxxvi, ministri iniqui exsequitur. Eccli. xxxvi, 12 Contere caput principum inimico- 12 Contere caput principum inimico- rum, dicentium : Non est alius præter rum, dicentium : Non est alius præter nos. Jerem. L1,25: Ecce ego ad te, mons nos. Jerem. L1,25: Ecce ego ad te, mons pestifer, ait Dominus, qui corrumpis pestifer, ait Dominus, qui corrumpis universam terram: et extendam manum universam terram: et extendam manum Dispositio- meam super te. « Dicit Dominus exerci- Dispositio- meam super te. « Dicit Dominus exerci- cuncta ge- tuum, » cujus infinita potentia, et immu- cuncta ge- tuum, » cujus infinita potentia, et immu- tabilia sunt verba, qui determinat, quid tabilia sunt verba, qui determinat, quid faciendum per exercitum Angelorum faciendum per exercitum Angelorum

ne divina ne divina

runtur. runtur.

1 Vulg. habet, usque ad fumum, et fere idem 1 Vulg. habet, usque ad fumum, et fere idem

bonorum, inclinat et instigat malos ad bonorum, inclinat et instigat malos ad nocendum per exercitum dæmonum: " nocendum per exercitum dæmonum: " ideo ter dicitur, Isa. VI, ideo ter dicitur, Isa. VI, 3 Sanctus, 3 Sanctus,

« «

sanctus, sanctus Dominus Deus Sabaoth, sanctus, sanctus Dominus Deus Sabaoth, hoc est, exercituum. « Et succendam us- hoc est, exercituum. « Et succendam us- que ad summum 1, » ut scilicet ab infimo que ad summum 1, » ut scilicet ab infimo usque ad summum nihil remaneat, usque ad summum nihil remaneat, quadrigas tuas, » ad litteram, qua quadrigas tuas, » ad litteram, qua victualia et arma portabant : quæ qua- victualia et arma portabant : quæ qua- drigæ significant quatuor animi passio- drigæ significant quatuor animi passio- nes inordinatas, timorem scilicet, et nes inordinatas, timorem scilicet, et spem, et gaudium, et tristitiam, et (ut spem, et gaudium, et tristitiam, et (ut dicit Augustinus) consensum, opus, con- dicit Augustinus) consensum, opus, con- suetudinem, et præsumptionem, vel de- suetudinem, et præsumptionem, vel de- sperationem. Illæ enim quadrigæ vel igne sperationem. Illæ enim quadrigæ vel igne furoris Domini, vel igne charitatis suc- furoris Domini, vel igne charitatis suc- cendendæ sunt. Hoc significatur, II Reg. cendendæ sunt. Hoc significatur, II Reg. VIII, 4, ubi David equos Syriæ subnerva- VIII, 4, ubi David equos Syriæ subnerva- vit, et currus igne combussit. « Et leun- vit, et currus igne combussit. « Et leun- culos tuos comedet gladius. » Leunculos culos tuos comedet gladius. » Leunculos vocat audaces, qui se fortes reputabant : vocat audaces, qui se fortes reputabant : gladium vero ultionem sententiæ divinæ. gladium vero ultionem sententiæ divinæ. I Reg. xvII, 36 : Leonem, et ursum in- I Reg. xvII, 36 : Leonem, et ursum in- terfeci. Job, xxIX, 17: Conterebam mo- terfeci. Job, xxIX, 17: Conterebam mo- las iniqui, et de dentibus illius auferebam las iniqui, et de dentibus illius auferebam prædam. De gladio, Isa. 1, 20: Gladius, prædam. De gladio, Isa. 1, 20: Gladius, scilicet meus, devorabit vos. « Et exter- scilicet meus, devorabit vos. « Et exter- minabo de terra prædam tuam, » ne ul- minabo de terra prædam tuam, » ne ul- tra scilicet alios prædari possis. Isa. tra scilicet alios prædari possis. Isa. XXXIII, 1 Væ qui prædaris, nonne et XXXIII, 1 Væ qui prædaris, nonne et ipse prædaberis ? Isa. xiv, 4: Quomodo ipse prædaberis ? Isa. xiv, 4: Quomodo cessavit exactor, quievit tributum ? « El cessavit exactor, quievit tributum ? « El non audietur ultra, » a regnis scilicet non audietur ultra, » a regnis scilicet subjectis, « vox nuntiorum tuorum, » subjectis, « vox nuntiorum tuorum, » exigentium scilicet tributum. Job, xxxix, exigentium scilicet tributum. Job, xxxix, 7 Clamorem exactoris non audit. Ju- 7 Clamorem exactoris non audit. Ju- dith, 1, 11 Omnes uno animo contradi- dith, 1, 11 Omnes uno animo contradi- xerunt, et remiserunt eos vacuos, xerunt, et remiserunt eos vacuos, honore abjecerunt. honore abjecerunt.