IN CAP. VI MICHÆÆ ENARRATIO. IN CAP. VI MICHÆÆ ENARRATIO.

datur justitia, qua ego punio populum. datur justitia, qua ego punio populum. Isa. 1, 14 Dominus ad judicium ve- Isa. 1, 14 Dominus ad judicium ve- niet cum senibus populi sui. « Adversum niet cum senibus populi sui. « Adversum montes,» superbos scilicet, et potentes montes,» superbos scilicet, et potentes in principatibus constitutos. Hieronymus in principatibus constitutos. Hieronymus tamen vocat montes superiores Angelos tamen vocat montes superiores Angelos terris præpositos, et inducit illud Deute- terris præpositos, et inducit illud Deute- ron. xxxi, 8, secundum litteram Sep- ron. xxxi, 8, secundum litteram Sep- tuaginta: «Statuit terminos populorum tuaginta: «Statuit terminos populorum «juxta numerum Angelorum Dei ¹.» Po- «juxta numerum Angelorum Dei ¹.» Po- tuit tamen melius induci hoc Eccli. XVII, tuit tamen melius induci hoc Eccli. XVII, 14 et 15 In unamquamque gentem præ- 14 et 15 In unamquamque gentem præ- posuit rectorem : et pars Dei Israel fa- posuit rectorem : et pars Dei Israel fa- cta est manifesta. « Et audiant colles cta est manifesta. « Et audiant colles vocem tuam, » justitiam scilicet meam vocem tuam, » justitiam scilicet meam proponentem. Colles vocat inferiores proponentem. Colles vocat inferiores Prælatos, vel secundum Hieronymum, Prælatos, vel secundum Hieronymum, Angelos inferiores singulis hominibus Angelos inferiores singulis hominibus deputatos. Et est sensus secundum Hie- deputatos. Et est sensus secundum Hie- ronymum « Contende judicio, ut non ronymum « Contende judicio, ut non « solum coram hominibus, sed etiam co- « solum coram hominibus, sed etiam co- «ram Angelis superioribus et inferiori- «ram Angelis superioribus et inferiori- « bus justitia mea appareat. » Ezech. « bus justitia mea appareat. » Ezech. xxxvi, 4 Hæc dicit Dominus Deus xxxvi, 4 Hæc dicit Dominus Deus montibus et collibus, torrentibus valli- montibus et collibus, torrentibus valli- busque. busque.

« Audiant montes judicium Domini, »> « Audiant montes judicium Domini, »> convictionis scilicet qua convincit popu- convictionis scilicet qua convincit popu- lum suum. Et sicut dicit Hieronymus, lum suum. Et sicut dicit Hieronymus, « magnæ humilitatis est, quod ille qui « magnæ humilitatis est, quod ille qui « ex auctoritate judicare habet, dijudi- « ex auctoritate judicare habet, dijudi- << cari vult cum servo. » Job, xxx1, 13: << cari vult cum servo. » Job, xxx1, 13: Si contempsi subire judicium cum servo Si contempsi subire judicium cum servo meo. « Et fortia fundamenta terræ, » meo. « Et fortia fundamenta terræ, » hoc est, fortes principes, in quorum cu- hoc est, fortes principes, in quorum cu- stodia fundantur terreni. Job, IX, 13: stodia fundantur terreni. Job, IX, 13: Deus, cujus iræ nemo resistere potest, et Deus, cujus iræ nemo resistere potest, et sub quo curvantur qui portant orbem. sub quo curvantur qui portant orbem. Psal. xv, 8 Fundamenta montium Psal. xv, 8 Fundamenta montium conturbata sunt, et commota sunt, quo- conturbata sunt, et commota sunt, quo- niam iratus est eis. niam iratus est eis.

Et subdit causam : Et subdit causam :

357 357

tionis scilicet et convictionis, supple, est tionis scilicet et convictionis, supple, est « cum populo suo, » hoc est, contra po- « cum populo suo, » hoc est, contra po- pulum suum, quod valde terribile est. pulum suum, quod valde terribile est. Psal. CXLII, 2: Non intres in judicium Psal. CXLII, 2: Non intres in judicium cum servo tuo quia non justificabitur cum servo tuo quia non justificabitur in conspectu tuo omnis vivens. « Et, » id in conspectu tuo omnis vivens. « Et, » id est, « cum Israel dijudicabitur, » quia est, « cum Israel dijudicabitur, » quia ille est populus suus, et tanti patris scili- ille est populus suus, et tanti patris scili- cet qui a rectitudine nomen accepit, de- cet qui a rectitudine nomen accepit, de- beret esse imitator. Et est sensus: Non beret esse imitator. Et est sensus: Non ex potestate, sed ex judicio vult agere ex potestate, sed ex judicio vult agere vobiscum. Populus enim murmurabat, vobiscum. Populus enim murmurabat, quod non recte pro peccatis parentum quod non recte pro peccatis parentum punirentur, sicut dicitur Ezech. xvi, 19 punirentur, sicut dicitur Ezech. xvi, 19 et seq. Unde et ibi convincuntur, quod et seq. Unde et ibi convincuntur, quod æqua est via Domini et viæ illorum pra- æqua est via Domini et viæ illorum pra- væ sunt. Ideo dicitur etiam, Isa. LVIII, væ sunt. Ideo dicitur etiam, Isa. LVIII, 2 Rogant me judicia justitiæ: appro- 2 Rogant me judicia justitiæ: appro- pinquare Deo volunt. Et ideo dicitur,ibi- pinquare Deo volunt. Et ideo dicitur,ibi- dem, . 1 Annuntia populo meo scele- dem, . 1 Annuntia populo meo scele- ra eorum, et domui Jacob peccata eo- ra eorum, et domui Jacob peccata eo-

rum. rum.

Et proponit pro Domino beneficia et Et proponit pro Domino beneficia et gratias quas fecit, primo in genere, se- gratias quas fecit, primo in genere, se- cundo in specie. In genere dupliciter, cundo in specie. In genere dupliciter, scilicet quod bona exhibuit, et in nullo scilicet quod bona exhibuit, et in nullo molestus fuit. molestus fuit.

« Popule meus, quid feci tibi? » hoc « Popule meus, quid feci tibi? » hoc est, quid in beneficiis non feci tibi? est, quid in beneficiis non feci tibi? Osee, v1, 4 : Quid faciam tibi, Ephraim? Osee, v1, 4 : Quid faciam tibi, Ephraim? quid faciam tibi, Juda? hoc est, cum quid faciam tibi, Juda? hoc est, cum omnia fecerim quæ debui, quid ulterius omnia fecerim quæ debui, quid ulterius requiris? « Aut quid molestus fui tibi, » requiris? « Aut quid molestus fui tibi, » injurias scilicet aliquas inferendo ? Ad injurias scilicet aliquas inferendo ? Ad primum respondet Isaias, xXVI, 12: primum respondet Isaias, xXVI, 12: Omnia opera nostra operatus es in nobis, Omnia opera nostra operatus es in nobis, Domine. Tobias, XII, 3 : Bonis omnibus Domine. Tobias, XII, 3 : Bonis omnibus per eum repleti sumus. Ad secundum per eum repleti sumus. Ad secundum respondetur, I Regum, xxv, 15 : Homi- respondetur, I Regum, xxv, 15 : Homi- nes isti boni satis fuerunt nobis, et non nes isti boni satis fuerunt nobis, et non molesti: nec quidquam aliquando periit molesti: nec quidquam aliquando periit omni tempore, quo fuimus conversati omni tempore, quo fuimus conversati

« Quia judicium Domini, » discepta- cum eis. II ad Corinth. vII, 2: Neminem « Quia judicium Domini, » discepta- cum eis. II ad Corinth. vII, 2: Neminem

1 Vulg. habet, Deuter. xxxii, 8: Constituit, 1 Vulg. habet, Deuter. xxxii, 8: Constituit, Dominus scilicet, terminos populorum juxta nu- Dominus scilicet, terminos populorum juxta nu- merum filiorum Israel. merum filiorum Israel.

2 Ezech. XVIII, 25: Et dixistis: Non est æqua 2 Ezech. XVIII, 25: Et dixistis: Non est æqua

via Domini, etc. via Domini, etc.

3 3

358 358

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

læsimus, neminem corrupimus, nemi- læsimus, neminem corrupimus, nemi- nem circumvenimus. Et si hoc faciunt nem circumvenimus. Et si hoc faciunt homines divini, multo magis facit Deus. homines divini, multo magis facit Deus. « Responde mihi. » Hoc remissive le- « Responde mihi. » Hoc remissive le- gendum est tamen Deo objicienti non gendum est tamen Deo objicienti non est qui respondeat. Job, 1x, 3: Si vo- est qui respondeat. Job, 1x, 3: Si vo- luerit contendere cum eo, non poterit ei luerit contendere cum eo, non poterit ei responderet unum pro mille. Isa. xxxvIII, responderet unum pro mille. Isa. xxxvIII, 15 Quid dicam, aut quid respondebit 15 Quid dicam, aut quid respondebit

mihi? mihi?

Et proponit in speciali : Et proponit in speciali :

« Quia eduxi te de terra Ægypti¹. » « Quia eduxi te de terra Ægypti¹. » Et debet intelligi: Eduxi te cum potesta- Et debet intelligi: Eduxi te cum potesta- te magna et gloria, sicut et nos educit te magna et gloria, sicut et nos educit de peccatis et desideriis sæculi. Osee, xi, de peccatis et desideriis sæculi. Osee, xi, 1 Ex Ægypto vocavi filium meum. 1 Ex Ægypto vocavi filium meum. Isa. LXIII, Isa. LXIII, 14: Sicut adduxisti populum 14: Sicut adduxisti populum tuum, ut faceres tibi nomen gloriæ. Deu- tuum, ut faceres tibi nomen gloriæ. Deu- teron. XXXII, 12: Dominus solus dux teron. XXXII, 12: Dominus solus dux ejus fuit et non erat cum eo Deus alie- ejus fuit et non erat cum eo Deus alie- nus. Psal. CIV, 43 Eduxit populum nus. Psal. CIV, 43 Eduxit populum suum in exsultatione, et electos suos in suum in exsultatione, et electos suos in lætitia. «Et de domo servientium, » ubi lætitia. «Et de domo servientium, » ubi scilicet in luto et latere serviebas², « li- scilicet in luto et latere serviebas², « li- beravi te, » hoc est, libertate donavi, ubi beravi te, » hoc est, libertate donavi, ubi etiam, ut dicitur in Psal. LXXX, 7: In etiam, ut dicitur in Psal. LXXX, 7: In Cophinus. cophino servierunt. Cophinus autem est Cophinus. cophino servierunt. Cophinus autem est sporta qua immunditiæ platearum ex- sporta qua immunditiæ platearum ex- portantur. Psal. Lxxx, 7: Manus ejus portantur. Psal. Lxxx, 7: Manus ejus in cophino servierunt, sicut et nos a ser- in cophino servierunt, sicut et nos a ser- vitute diaboli liberat et operibus carnis. vitute diaboli liberat et operibus carnis. Christus Ad Galat. v, 13: Vos in libertatem vocati Christus Ad Galat. v, 13: Vos in libertatem vocati libertati estis, fratres tantum ne libertatem in oc- libertati estis, fratres tantum ne libertatem in oc-

fideles suos fideles suos

restituit. restituit.

casionem detis carnis. Ad Galat. IV, 26: casionem detis carnis. Ad Galat. IV, 26: Illa quæ sursum est Jerusalem, libera Illa quæ sursum est Jerusalem, libera est, quæ est mater nostra. Joan. VIII, est, quæ est mater nostra. Joan. VIII, 31 et 32 Si vos manseritis in sermone 31 et 32 Si vos manseritis in sermone

meo, vere discipuli mei eritis et cog- meo, vere discipuli mei eritis et cog- noscetis veritatem, et veritas liberabit noscetis veritatem, et veritas liberabit vos. «Et,» supple, ne errares, « misi vos. «Et,» supple, ne errares, « misi ante faciem tuam, » ut videres eos et ante faciem tuam, » ut videres eos et imitareris. Simile, Luc. 1, 17: Ipse præ- imitareris. Simile, Luc. 1, 17: Ipse præ- cedet ante illum in spiritu, et virtute cedet ante illum in spiritu, et virtute Eliæ. « Moysen, » in ducem scilicet, Eliæ. « Moysen, » in ducem scilicet,

1 Cf. Exod. v, xiv et xv. 1 Cf. Exod. v, xiv et xv.

2 Cf. Exod. v, 6 et seq. 2 Cf. Exod. v, 6 et seq.

« et Aaron, » in sacerdotem, « et Ma- « et Aaron, » in sacerdotem, « et Ma- riam » in prophetissam. Osee, XII, 13: riam » in prophetissam. Osee, XII, 13: In propheta eduxit Dominus Israel de In propheta eduxit Dominus Israel de Ægypto, et in propheta servatus est. Ægypto, et in propheta servatus est. Ex Moyse legem accepit in formam vitæ. Ex Moyse legem accepit in formam vitæ. Eccli. xxiv, 33: Legem mandavit vobis Eccli. xxiv, 33: Legem mandavit vobis Moyses in præceptis justitiarum. Joan. Moyses in præceptis justitiarum. Joan. I, 17 Lex per Moysen data est, per I, 17 Lex per Moysen data est, per Aaron in sacramentis sanctificationem, Aaron in sacramentis sanctificationem, et pro peccatis intercessionem. Sapient. et pro peccatis intercessionem. Sapient. XVIII, 21 Properans homo sine querela XVIII, 21 Properans homo sine querela deprecari pro populis, proferens servitu- deprecari pro populis, proferens servitu- tis suæ scutum, orationem, et per incen- tis suæ scutum, orationem, et per incen- sum deprecationem allegans, restitit iræ, sum deprecationem allegans, restitit iræ, et finem imposuit necessitati. In Maria et finem imposuit necessitati. In Maria autem (quæ illuminatrix interpretatur) autem (quæ illuminatrix interpretatur) responsi divini in verbo habuit illumi- responsi divini in verbo habuit illumi- nationem. Exod. xv, 20 et 21: Sumpsit nationem. Exod. xv, 20 et 21: Sumpsit ergo Maria prophetissa, soror Aaron, ergo Maria prophetissa, soror Aaron, tympanum in manu sua, egressæque tympanum in manu sua, egressæque sunt omnes mulieres post eam cum tym- sunt omnes mulieres post eam cum tym- panis et choris, quibus præcinebat. Joel, panis et choris, quibus præcinebat. Joel, II, 28: Prophetabunt filii vestri, et filiæ II, 28: Prophetabunt filii vestri, et filiæ vestræ. Hæc in Christo completa sunt, vestræ. Hæc in Christo completa sunt, qui dux fuit per naturam divinam, sacer- qui dux fuit per naturam divinam, sacer- dos per naturam humanam, illuminator dos per naturam humanam, illuminator per verbum. per verbum.

Et subdit de secundo beneficio, in quo Et subdit de secundo beneficio, in quo molestiam machinatam a populo exclu- molestiam machinatam a populo exclu-

sit: sit:

4 4

« Populus³ meus. » Vocativi casus est, « Populus³ meus. » Vocativi casus est, et est antiqua grammatica. Simile, Isa. et est antiqua grammatica. Simile, Isa. 111, 12 Populus meus, qui te beatum 111, 12 Populus meus, qui te beatum dicunt, ipsi te decipiunt. « Memento,quæ- dicunt, ipsi te decipiunt. « Memento,quæ- so. » Humilitatis est servum rogare, cui so. » Humilitatis est servum rogare, cui imperare potest. Job, xix, 17: Servum imperare potest. Job, xix, 17: Servum meum vocavi, et non respondit, ore pro- meum vocavi, et non respondit, ore pro- prio deprecabar illum. prio deprecabar illum.

Et subdit de beneficio liberationis a Et subdit de beneficio liberationis a molestiis: « Memento, quæso, quid cogi- molestiis: « Memento, quæso, quid cogi- taverit Balach, » qui interpretatur eli- 116414 taverit Balach, » qui interpretatur eli- 116414 dens, « rex Moab. » Tangit historiam dens, « rex Moab. » Tangit historiam quæ continetur, Numer. xxII, XXIII et quæ continetur, Numer. xxII, XXIII et XXIV. Interpretatur autem Moab ex patre XXIV. Interpretatur autem Moab ex patre

Vulg. habet, Popule. Vulg. habet, Popule. 4 Idem. 4 Idem.

IN CAP. VI MICHÆÆ ENARRATIO. IN CAP. VI MICHÆÆ ENARRATIO.

vel aqua paterna, et significat eos qui vel aqua paterna, et significat eos qui ex patre diabolo sunt, et insipidi sicut ex patre diabolo sunt, et insipidi sicut aqua. Genes. XLIX, 4: Effusus es sicut aqua. Genes. XLIX, 4: Effusus es sicut aqua, non crescas. « Et quid responderit aqua, non crescas. « Et quid responderit ei Balaam, » qui vanus populus inter- ei Balaam, » qui vanus populus inter- pretatur, «filius Beor, » quod iniquitas pretatur, «filius Beor, » quod iniquitas iracundiæ interpretatur, « de Setim us- iracundiæ interpretatur, « de Setim us- que ad Galgalam. » Tangit historiam que ad Galgalam. » Tangit historiam quæ habetur, Numer. xxIII, ubi Balaam quæ habetur, Numer. xxIII, ubi Balaam sæpe mutavit locum, et fecit ædificari sæpe mutavit locum, et fecit ædificari aras septem per totam longitudinem aras septem per totam longitudinem exercitus regis Moab, qui diffusus erat exercitus regis Moab, qui diffusus erat de loco qui dicitur Setim, hoc est, ubi de loco qui dicitur Setim, hoc est, ubi arbores spinæ albæ crescebant, usque ad arbores spinæ albæ crescebant, usque ad Galgalam, hoc est, usque ad locum ubi Galgalam, hoc est, usque ad locum ubi postea fundata et ædificata est Galgala. postea fundata et ædificata est Galgala. Lustravit enim totum exercitum, semper Lustravit enim totum exercitum, semper ædificando septem aras, ut ex aliquo in- ædificando septem aras, ut ex aliquo in- fausto loco adspiceret exercitum Israelis fausto loco adspiceret exercitum Israelis et malediceret, et Dominus e converso et malediceret, et Dominus e converso semper vertit maledictionem in benedi- semper vertit maledictionem in benedi- ctionem. Unde dixit: Ad benedicendum ctionem. Unde dixit: Ad benedicendum adductus sum, benedictionem prohibere adductus sum, benedictionem prohibere non valeo. Quidam tamen dicunt, quod non valeo. Quidam tamen dicunt, quod Setim juxta montem Sinai est, ubi primo Setim juxta montem Sinai est, ubi primo accepta lege, populus transgressus est accepta lege, populus transgressus est adorando vitulum 2. Galgala autem locus adorando vitulum 2. Galgala autem locus est in quo unctus est Saul in regem³, est in quo unctus est Saul in regem³, qui inter reges primus prævaricatus est. qui inter reges primus prævaricatus est. A prima enim prævaricatione usque ad A prima enim prævaricatione usque ad ultimam semper mala operatus est popu- ultimam semper mala operatus est popu- lus, quibus econtra multa bona fecit lus, quibus econtra multa bona fecit Deus. Psal. xxxiv, 12: Retribuebant Deus. Psal. xxxiv, 12: Retribuebant mihi mala pro bonis. Quidam etiam ex- mihi mala pro bonis. Quidam etiam ex- ponunt moraliter: Setim enim congela- ponunt moraliter: Setim enim congela- scens interpretatur, Galgala autem voluta- scens interpretatur, Galgala autem voluta- brum. Et est sensus: A principio pecca- brum. Et est sensus: A principio pecca- ti, in quo homo congelascit et infrigida- ti, in quo homo congelascit et infrigida- tur a charitate, usque ad volutabrum tur a charitate, usque ad volutabrum peccati, hoc est, profundum in quo de peccati, hoc est, profundum in quo de peccato non erubescit, Jerem. vi, 15 peccato non erubescit, Jerem. vi, 15 Confusione non sunt confusi, et erube- Confusione non sunt confusi, et erube- scere nescierunt: in quo tamen tempore scere nescierunt: in quo tamen tempore Deus bona facere non desinit. Genes. Deus bona facere non desinit. Genes. XLVIII, 15: Deus qui pascit me ab ado- XLVIII, 15: Deus qui pascit me ab ado- lescentia mea, usque in præsentem diem. lescentia mea, usque in præsentem diem.

1 Numer. XXIII, 20. 1 Numer. XXIII, 20.

Cf. Exod. xxxII, 1 et seq. Cf. Exod. xxxII, 1 et seq.

: :

359 359

Indignis etiam Deus multa bona præstat. Indignis etiam Deus multa bona præstat. Oratio Manassæ, sub fine: Indignum sal- Oratio Manassæ, sub fine: Indignum sal- vabis me secundum magnam misericor- vabis me secundum magnam misericor- diam tuam. « Ut cognosceres justitias diam tuam. « Ut cognosceres justitias Domini.» « Justitiæ Domini sunt quæ Domini.» « Justitiæ Domini sunt quæ « Domino optime competunt, cujus « Domino optime competunt, cujus << substantia est bonitas, natura dulcedo, << substantia est bonitas, natura dulcedo, « proprium misereri et parcere, »> ut dicit « proprium misereri et parcere, »> ut dicit Gregorius. Illius enim justitia est dissi- Gregorius. Illius enim justitia est dissi- mulare mala et facere bona. Sap. xi, 24: mulare mala et facere bona. Sap. xi, 24: Misereris omnium, quia omnia potes, et Misereris omnium, quia omnia potes, et dissimulas peccata hominum propter dissimulas peccata hominum propter pœnitentiam. Justitia enim Dei semper pœnitentiam. Justitia enim Dei semper cum clementia et bonitate juncta est. cum clementia et bonitate juncta est. Psal. XVIII, 9: Justitiæ Domini rectæ, Psal. XVIII, 9: Justitiæ Domini rectæ, lætificantes corda. lætificantes corda.

« Quid dignum offeram Domino? » « Quid dignum offeram Domino? » Audiens populus talem Deo esse justi- Audiens populus talem Deo esse justi- tiam, compunctus est, et quærit quomo- tiam, compunctus est, et quærit quomo- do placare possit Dominum. Quod au- do placare possit Dominum. Quod au- diens Propheta, et videns quod in lega- diens Propheta, et videns quod in lega- libus nihil esset acceptum ad gratiam libus nihil esset acceptum ad gratiam novi testamenti, consilium dat, ibi, « In- novi testamenti, consilium dat, ibi, « In- dicabo tibi. » dicabo tibi. »

« Quid dignum offeram Domino? » « Quid dignum offeram Domino? » Dignum scilicet se, vel dignum emenda, Dignum scilicet se, vel dignum emenda, nihil enim dignum potest ei offerri, sed nihil enim dignum potest ei offerri, sed dignatio et bonitas sua accipit quod dignatio et bonitas sua accipit quod offerimus, non quod dignum sit, sed offerimus, non quod dignum sit, sed quod bonitate sua facit dignum. Psal. quod bonitate sua facit dignum. Psal. cxv, 12 Quid retribuam Domino, pro cxv, 12 Quid retribuam Domino, pro omnibus quæ retribuit mihi? omnibus quæ retribuit mihi?

Et descendit ad specialia: Et descendit ad specialia:

« Curvabo genu Deo excelso? » Quod « Curvabo genu Deo excelso? » Quod quidem in adoratione bonum est et quidem in adoratione bonum est et Christo debetur, qui nos a curvitate pec- Christo debetur, qui nos a curvitate pec- cati erexit. Genes. XLI, 43, præcepit Pha- cati erexit. Genes. XLI, 43, præcepit Pha- scilicet Jo- scilicet Jo-

rao ut omnes coram rao ut omnes coram

eo, eo,

seph, genu flecterent, et præpositum seph, genu flecterent, et præpositum esse scirent universæ terræ Ægypti. Isa. esse scirent universæ terræ Ægypti. Isa. XLV, 23: Mihi curvabitur omne genu, et XLV, 23: Mihi curvabitur omne genu, et jurabit omnis lingua. Ad Philip. n, 10: jurabit omnis lingua. Ad Philip. n, 10: In nomine Jesu In nomine Jesu omne genuflectatur. omne genuflectatur. Bonum est ergo hoc, sed non sufficiens Bonum est ergo hoc, sed non sufficiens

Cf. I Reg. XIII, 7. Cf. I Reg. XIII, 7.

Christo Christo

debetur debetur adoratio. adoratio.

360 360

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

et dignum. I ad Timoth. iv, 8: Corpo- et dignum. I ad Timoth. iv, 8: Corpo- ralis exercitatio, ad modicum utilis est. ralis exercitatio, ad modicum utilis est.

Et subdit de reprobatione legalium : Et subdit de reprobatione legalium : « Numquid offeram ei holocautoma- « Numquid offeram ei holocautoma- ta, » quæ tota scilicet incendebantur, ta, » quæ tota scilicet incendebantur, " et vitulos anniculos, » qui pro peccatis " et vitulos anniculos, » qui pro peccatis offerebantur? Psal. xxxix, 7: Holocau- offerebantur? Psal. xxxix, 7: Holocau- stum et pro peccato non postulasti. Isa. I, stum et pro peccato non postulasti. Isa. I, 11 Quo mihi multitudinem victimarum 11 Quo mihi multitudinem victimarum vestrarum, dicit Dominus? Holocaustum vestrarum, dicit Dominus? Holocaustum autem in memoria fiebat devotionis. Vi- autem in memoria fiebat devotionis. Vi- tuli autem anniculi, hoc est, unius anni, tuli autem anniculi, hoc est, unius anni, significant incensiones lascivorum mo- significant incensiones lascivorum mo- tuum in petulantia carnis, qui in com- tuum in petulantia carnis, qui in com- punctione cordis incendendi sunt. I Reg. punctione cordis incendendi sunt. I Reg. 1, 24: Anna adduxit filium suum Sa- 1, 24: Anna adduxit filium suum Sa- muelem secum, postquam ablactaverat muelem secum, postquam ablactaverat eum, in vitulis tribus, et tribus satis fa- eum, in vitulis tribus, et tribus satis fa- rinæ, et amphora vini. Tres vituli sunt rinæ, et amphora vini. Tres vituli sunt lascivia gulæ, et luxuriæ, et gaudiorum lascivia gulæ, et luxuriæ, et gaudiorum mundi, quæ Anna, id est, gratia, Domino mundi, quæ Anna, id est, gratia, Domino offert. Tria sata farinæ, tres puritates offert. Tria sata farinæ, tres puritates sunt conscientiæ, scilicet a commissione sunt conscientiæ, scilicet a commissione contra præceptum, ab omissione præcep- contra præceptum, ab omissione præcep- ti, ab impuritate erroris et ignorantiæ. ti, ab impuritate erroris et ignorantiæ. Genes. xvi11,6 Accelera,tria sata similæ Genes. xvi11,6 Accelera,tria sata similæ commisce. Amphora vini, mens est con- commisce. Amphora vini, mens est con- scia coelestis gaudii. Psal. CII, 15: Vinum scia coelestis gaudii. Psal. CII, 15: Vinum lætificat cor hominis. lætificat cor hominis.

« Numquid placari potest Dominus in « Numquid placari potest Dominus in millibus arietum? » qui in veteri lege millibus arietum? » qui in veteri lege scilicet offerebantur in memoriam mar- scilicet offerebantur in memoriam mar- tyrum, « aut in multis millibus hicorum tyrum, « aut in multis millibus hicorum pinguium, » qui scilicet pro expiatione pinguium, » qui scilicet pro expiatione peccati offerebantur? Ad Hebr. x, 4: peccati offerebantur? Ad Hebr. x, 4: Impossibile est sanguine taurorum et hir- Impossibile est sanguine taurorum et hir- corum peccata auferri. Psal. XLIX, 13: corum peccata auferri. Psal. XLIX, 13: Numquid manducabo carnes taurorum ? Numquid manducabo carnes taurorum ? aut sanguinem hircorum potabo? aut sanguinem hircorum potabo?

Et subinfert de majori sacrificio : Et subinfert de majori sacrificio :

« «

Numquid dabo primogenitum meum Numquid dabo primogenitum meum pro scelere meo? » sicut scilicet Abra- pro scelere meo? » sicut scilicet Abra- ham primogenitum obtulit': et profana ham primogenitum obtulit': et profana

devotione rex Moab primogenitum suum, devotione rex Moab primogenitum suum, qui regnaturus erat post ipsum, obtulit qui regnaturus erat post ipsum, obtulit super murum. Quasi dicat: Non. Hac super murum. Quasi dicat: Non. Hac enim profana et impia sunt : sed primum enim profana et impia sunt : sed primum de Abraham factum est in memoriam de Abraham factum est in memoriam passionis Christi secundum autem de- passionis Christi secundum autem de- testabile factum fuit in honorem dænio- testabile factum fuit in honorem dænio- num, qui humanum sanguinem sitiunt. num, qui humanum sanguinem sitiunt. Psal. cv, 38: Effuderunt sanguinem Psal. cv, 38: Effuderunt sanguinem innocentem sanguinem filiorum suo- innocentem sanguinem filiorum suo- rum et filiarum suarum, quas sacrifica. rum et filiarum suarum, quas sacrifica. verunt sculptilibus Chanaan. « Fructum verunt sculptilibus Chanaan. « Fructum ventris mei, » hoc est, numquid dabo ventris mei, » hoc est, numquid dabo fructum ventris mei « pro peccato anima fructum ventris mei « pro peccato anima meæ ? » hoc est, quod ex animo feci, meæ ? » hoc est, quod ex animo feci, sicut fecit Jephthe, qui filiam suam stul- sicut fecit Jephthe, qui filiam suam stul- te offerendam vovit, et impie votum te offerendam vovit, et impie votum reddidit ³. Et est sensus : Numquid san- reddidit ³. Et est sensus : Numquid san- guine animalium, aut etiam hominum, guine animalium, aut etiam hominum, animæ a peccato lavantur? Quasi dicat: animæ a peccato lavantur? Quasi dicat: Non. Daniel. 111,38 et 39: Non est in tem- Non. Daniel. 111,38 et 39: Non est in tem- pore hoc princeps, et dux, et prophetu, pore hoc princeps, et dux, et prophetu, neque holocaustum, neque sacrificium, neque holocaustum, neque sacrificium, neque oblatio, neque incensum, nequi neque oblatio, neque incensum, nequi locus primitiarum coram te, ut possimus locus primitiarum coram te, ut possimus invenire misericordiam tuam sed in invenire misericordiam tuam sed in animo contrito, et spiritu humilitatis animo contrito, et spiritu humilitatis suscipiamur, scilicet a te. suscipiamur, scilicet a te.

Populo sic quærenti objicit se Prophe- Populo sic quærenti objicit se Prophe- ta, respondens : ta, respondens :

« Indicabo tibi, o homo, » qui scilicet « Indicabo tibi, o homo, » qui scilicet jam vides profanas esse Gentilium obla- jam vides profanas esse Gentilium obla- tiones, et imperfectas esse legis cæremo- tiones, et imperfectas esse legis cæremo- nias, « quid sit bonum. » << Bonum est, nias, « quid sit bonum. » << Bonum est, << ut dicit Anselmus, quod omni ei quod << ut dicit Anselmus, quod omni ei quod « est, melius est esse quam non esse : » « est, melius est esse quam non esse : » << et hoc est quod bonum facit simplici- << et hoc est quod bonum facit simplici- << ter, sicut est virtus, gratia, gloria, et << ter, sicut est virtus, gratia, gloria, et hujusmodi, item esse et intelligere, hujusmodi, item esse et intelligere, ut dicit Augustinus. « Et quid Dominus ut dicit Augustinus. « Et quid Dominus requirat a te, » in opere scilicet præcep- requirat a te, » in opere scilicet præcep- torum hoc enim quærit Dominus ut illa torum hoc enim quærit Dominus ut illa serventur. Tob. xiv, 10: Servite Domi- serventur. Tob. xiv, 10: Servite Domi-

«< «<

» »

1 Cf. Genes. XXII, 9 et seq. 1 Cf. Genes. XXII, 9 et seq.

2 IV Reg. II, 27. 2 IV Reg. II, 27.

8 Cf. Judic. x1, 30 et seq. 8 Cf. Judic. x1, 30 et seq.

Mentur Mentur

IN CAP. VI MICHÆÆ ENARRATIO. IN CAP. VI MICHÆÆ ENARRATIO.

no in veritate, et inquirite ut faciatis no in veritate, et inquirite ut faciatis quæ placita sunt illi. Act. IX, 6: Do- quæ placita sunt illi. Act. IX, 6: Do- mine, quid me vis facere ? mine, quid me vis facere ?

Et determinat, subdens : « Utique fa- Et determinat, subdens : « Utique fa- cere judicium, » ut scilicet ex judicio cere judicium, » ut scilicet ex judicio rationis omnia facias, rationis, dico, in- rationis omnia facias, rationis, dico, in- formatæ lege. Psal. cxvi, 121: Feci formatæ lege. Psal. cxvi, 121: Feci judicium et justitiam. 1 ad Corinth. xi, judicium et justitiam. 1 ad Corinth. xi, 31 Si nosmetipsos dijudicaremus, non 31 Si nosmetipsos dijudicaremus, non utique judicaremur. Hieronymus, « ut utique judicaremur. Hieronymus, « ut << nihil sine consilio et ratione agas.»Tob. << nihil sine consilio et ratione agas.»Tob. IV, 19 Consilium semper a sapiente IV, 19 Consilium semper a sapiente perquire. Et hoc ordinat hominem ad se- perquire. Et hoc ordinat hominem ad se- ipsum. Prov. xx, 8: Rex, qui sedet in ipsum. Prov. xx, 8: Rex, qui sedet in solio judicii, dissipat omne malum in- solio judicii, dissipat omne malum in- or tuitu suo. « Et diligere misericordiam, » or tuitu suo. « Et diligere misericordiam, » ut scilicet opera misericordiæ in proxi- ut scilicet opera misericordiæ in proxi- mum ex dilectione, non ex necessitate, mum ex dilectione, non ex necessitate, vel coactione facias. II ad Corinth. ix, vel coactione facias. II ad Corinth. ix, 7: Non ex tristitia, aut ex necessita- 7: Non ex tristitia, aut ex necessita- te hilarem enim datorem diligit Deus. te hilarem enim datorem diligit Deus. Daniel. iv, 24 Consilium meum pla- Daniel. iv, 24 Consilium meum pla- ceat tibi, et peccata tua eleemosynis red- ceat tibi, et peccata tua eleemosynis red- ime et iniquitates tuas misericordiis ime et iniquitates tuas misericordiis pauperum. Prov. xvI, 6: Misericordia pauperum. Prov. xvI, 6: Misericordia et veritate redimitur iniquitas. Judicium et veritate redimitur iniquitas. Judicium enim innititur veritati, misericordia au- enim innititur veritati, misericordia au- tem pietati. Proverb. xx, 28: Miseri- tem pietati. Proverb. xx, 28: Miseri- cordia et veritas custodiunt regem. cordia et veritas custodiunt regem. Prov. XXI, 3: Facere misericordiam et Prov. XXI, 3: Facere misericordiam et judicium, magis placet Domino, quam judicium, magis placet Domino, quam victimæ. Hoc ergo ordinat hominem ad victimæ. Hoc ergo ordinat hominem ad proximum. « Et sollicitum ambulare proximum. « Et sollicitum ambulare cum Deo tuo, » ut scilicet toto corde co- cum Deo tuo, » ut scilicet toto corde co- gites, qualiter cum Deo proficias, sicut gites, qualiter cum Deo proficias, sicut dicitur, Gen. v, 22 : Ambulavit Henoch dicitur, Gen. v, 22 : Ambulavit Henoch cum Deo. Et Gen. v1, 9: Noe vir justus cum Deo. Et Gen. v1, 9: Noe vir justus atque perfectus fuit in generationibus atque perfectus fuit in generationibus suis, cum Deo ambulavit. suis, cum Deo ambulavit.

« Vox Domini. » Hic incipit redargue- « Vox Domini. » Hic incipit redargue- re peccata in proximum et primo, pro- re peccata in proximum et primo, pro- vocat ad auditum secundo autem dicit vocat ad auditum secundo autem dicit quid audiatur, ibi, « Adhuc ignis. » quid audiatur, ibi, « Adhuc ignis. » Provocat autem ad auditum duplici- Provocat autem ad auditum duplici- ter in communi, et in speciali. ter in communi, et in speciali.

1 Cf. Genes. IV, 17. 1 Cf. Genes. IV, 17.

361 361

In communi dupliciter : simpliciter sci- In communi dupliciter : simpliciter sci- licet, et sub promissione audientium. licet, et sub promissione audientium.

« Vox Domini, » per me scilicet so- « Vox Domini, » per me scilicet so- nans. Joan. 1, 23: Ego vox clamantis nans. Joan. 1, 23: Ego vox clamantis in deserto. Luc. x, 16: Qui vos audit, in deserto. Luc. x, 16: Qui vos audit, me audit. « Ad civitatem, » hoc est, me audit. « Ad civitatem, » hoc est, contra civitatem quæ est civilitas malo- contra civitatem quæ est civilitas malo- rum a Cain incepta 1, et per Nemrod mu- rum a Cain incepta 1, et per Nemrod mu- nita 2. Psal. LIV, 10 et seq. Vidi ini- nita 2. Psal. LIV, 10 et seq. Vidi ini- quitatem, et contradictionem in civitate. quitatem, et contradictionem in civitate. Die ac nocte circumdabit eam super mu- Die ac nocte circumdabit eam super mu- ros ejus iniquitas et labor in medio ros ejus iniquitas et labor in medio ejus, et injustitia. Et non defecit de ejus, et injustitia. Et non defecit de plateis ejus usura, et dolus. « Clamat, » plateis ejus usura, et dolus. « Clamat, » intentionem notat, et instantiam prædi- intentionem notat, et instantiam prædi- cationis. Prov. VII, 4 : 0 viri, ad vos cationis. Prov. VII, 4 : 0 viri, ad vos clamito, et vox mea ad filios hominum. clamito, et vox mea ad filios hominum. Psal. LXVIII, 4: Laboravi clamans, rau- Psal. LXVIII, 4: Laboravi clamans, rau- cæ factæ sunt fauces meæ. Et subdit cæ factæ sunt fauces meæ. Et subdit promissionem : « Et salus erit timenti- promissionem : « Et salus erit timenti- bus nomen tuum, » hoc est, ex auditu bus nomen tuum, » hoc est, ex auditu concipientibus notitiam, et per timorem concipientibus notitiam, et per timorem corrigentibus se a peccato. Eccli. 1, 27 et corrigentibus se a peccato. Eccli. 1, 27 et 28 Timor Domini expellit peccatum: Timor Do- 28 Timor Domini expellit peccatum: Timor Do- nam qui sine timore est, non poterit ju- muni resistit nam qui sine timore est, non poterit ju- muni resistit stificari. Malach. IV, 2: Orietur vobis ti- stificari. Malach. IV, 2: Orietur vobis ti- mentibus nomen meum Sol justitiæ. mentibus nomen meum Sol justitiæ. Et subdit de auditu in speciali : Et subdit de auditu in speciali :

Audite, tribus. » Tribus vocat genus Audite, tribus. » Tribus vocat genus Judæorum. Jacob. I, 1: Duodecim tri- Judæorum. Jacob. I, 1: Duodecim tri- bubus, quæ sunt in dispersione, salu- bubus, quæ sunt in dispersione, salu- tem. Istæ enim tribus specialiter audire tem. Istæ enim tribus specialiter audire deberent, quæ notitiam Dei acceperunt. deberent, quæ notitiam Dei acceperunt. Isa. Ll, 1 Audite me, qui sequimini Isa. Ll, 1 Audite me, qui sequimini quod justum est, et quæritis Dominum. quod justum est, et quæritis Dominum. « Et quis, » supple, tam sapiens, et tam « Et quis, » supple, tam sapiens, et tam commendabilis, vel tam rarus, « appro- commendabilis, vel tam rarus, « appro- babit illud? » verbum scilicet auditum. babit illud? » verbum scilicet auditum. Isa. L, 10 Quis ex vobis timens Deum, Isa. L, 10 Quis ex vobis timens Deum, audiens vocem servi sui ? Psal. cvI, audiens vocem servi sui ? Psal. cvI, 43 Quis sapiens, et custodiet hæc, et 43 Quis sapiens, et custodiet hæc, et intelliget misericordias Domini ? intelliget misericordias Domini ?

Quid autem audiant, subdit, et ponit Quid autem audiant, subdit, et ponit septem genera peccatorum, omnia ad septem genera peccatorum, omnia ad fraudem pertinentia : fraudem pertinentia :

* Ibidem, x, 11 et 12. * Ibidem, x, 11 et 12.

peccato. peccato.

11 11

362 362

XXXI, XXXI,

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

« Adhuc ignis in domo impii. » Ignis « Adhuc ignis in domo impii. » Ignis scilicet avaritiæ, de quo, Prov. xxx, 16: scilicet avaritiæ, de quo, Prov. xxx, 16: Ignis numquam dicit: Sufficit. Job, Ignis numquam dicit: Sufficit. Job, 12: Ignis est usque ad perditionem 12: Ignis est usque ad perditionem devorans, et omnia eradicans genimina. devorans, et omnia eradicans genimina. Eccli. x, 9 Avaro nihil est scelestius. Eccli. x, 9 Avaro nihil est scelestius. Dicitur autem esse in domo, quia per Dicitur autem esse in domo, quia per avaritiam domum ædificat, et cor etiam avaritiam domum ædificat, et cor etiam suum occupatum est avaritia. Unde, Ec- suum occupatum est avaritia. Unde, Ec- cle. v, 9 Avarus non implebitur pecu- cle. v, 9 Avarus non implebitur pecu- nia. Et dicitur, Impii, quia omni pietate nia. Et dicitur, Impii, quia omni pietate in proximum privatus est. Isa. XI, 4: in proximum privatus est. Isa. XI, 4: Spiritu labiorum suorum interficiet im- Spiritu labiorum suorum interficiet im- pium. Habac. II, 9: Væ qui congregat pium. Habac. II, 9: Væ qui congregat avaritiam malam domui suæ! avaritiam malam domui suæ!

Quis autem sit ignis, subdit : « The- Quis autem sit ignis, subdit : « The- sauri iniquitatis. » Thesaurus autem sauri iniquitatis. » Thesaurus autem abundantiam et copiam, iniquitas ma- abundantiam et copiam, iniquitas ma- lam significat acquisitionem sive tur- lam significat acquisitionem sive tur- pem, sive injustam. Proverb. x, 2: Nil pem, sive injustam. Proverb. x, 2: Nil proderunt thesauri impietatis: justitia proderunt thesauri impietatis: justitia vero liberabit a morte. Job, xx, 15: Di- vero liberabit a morte. Job, xx, 15: Di- vitias, quas devoravit, evomet, et de ven- vitias, quas devoravit, evomet, et de ven- tre illius extrahet eas Deus. Jacob. v, tre illius extrahet eas Deus. Jacob. v, 3 Aurum et argentum vestrum ærugi- 3 Aurum et argentum vestrum ærugi- navit, et ærugo eorum in testimonium navit, et ærugo eorum in testimonium vobis erit, et manducabit carnes vestras vobis erit, et manducabit carnes vestras sicut ignis. « Et mensura minor. » Duas sicut ignis. « Et mensura minor. » Duas enim mensuras habebant, majorem ad enim mensuras habebant, majorem ad emendum, et minorem ad vendendum, emendum, et minorem ad vendendum, « iræ plena. » Prov. xx, 10: Pondus et « iræ plena. » Prov. xx, 10: Pondus et pondus, mensura et mensura: utrumque pondus, mensura et mensura: utrumque abominabile est apud Deum. Matth. vii, abominabile est apud Deum. Matth. vii, 2 In qua mensura mensi fueritis, re- 2 In qua mensura mensi fueritis, re- metietur vobis. metietur vobis.

Et hoc est quod sequitur : Et hoc est quod sequitur : « Numquid justificabo, » hoc est, « Numquid justificabo, » hoc est, justam esse judicabo, « stateram im- justam esse judicabo, « stateram im- piam? » Hieronymus : « Cum alio pon- piam? » Hieronymus : « Cum alio pon- «< dere emitis, et cum alio pondere ven- «< dere emitis, et cum alio pondere ven- « ditis mercimonia: hoc etiam non ju- « ditis mercimonia: hoc etiam non ju- << stificabo, sed condemnabo. » Prov. XI, << stificabo, sed condemnabo. » Prov. XI, 1: Statera dolosa, abominatio est apud 1: Statera dolosa, abominatio est apud Dominum: et pondus æquum, voluntas Dominum: et pondus æquum, voluntas ejus. Et hoc est quod sequitur: « Et ejus. Et hoc est quod sequitur: « Et saccelli pondera dolosa. » Saccellus oc- saccelli pondera dolosa. » Saccellus oc- cultum sacculum notat, ex quo pondus cultum sacculum notat, ex quo pondus

dolosum supponebatur incautis. Levit. dolosum supponebatur incautis. Levit. XIX, 35 et 36: Nolite facere iniquum ali- XIX, 35 et 36: Nolite facere iniquum ali- quid in judicio, in regula, in pondere, quid in judicio, in regula, in pondere, in mensura. Statera justa, et æqua sint in mensura. Statera justa, et æqua sint pondera, justus modius, æquusque sex- pondera, justus modius, æquusque sex-

tarius. tarius.

« In quibus, » supple, ponderibus et « In quibus, » supple, ponderibus et stateris, « divites ejus, » civitatis scili- stateris, « divites ejus, » civitatis scili- cet non modo pauperes in quibus ino- cet non modo pauperes in quibus ino- pia forte scelus defenderet, sed divites pia forte scelus defenderet, sed divites qui non ex inopia, sed ex sola avaritia qui non ex inopia, sed ex sola avaritia fecerunt, « repleti sunt iniquitate, fecerunt, « repleti sunt iniquitate, » hoc » hoc est, ex inique acquisito. Deuteron. xxv, est, ex inique acquisito. Deuteron. xxv, 13 et 14 Non habebis in sacculo diversa 13 et 14 Non habebis in sacculo diversa pondera, majus et minus: nec erit in do- pondera, majus et minus: nec erit in do- mo tua modius major et minor. Reple- mo tua modius major et minor. Reple- tio autem sonat impletionem premen- tio autem sonat impletionem premen- tem usque ad vomitum. Prov. 1, 13: tem usque ad vomitum. Prov. 1, 13: Implebimus domos nostras spoliis. « Et Implebimus domos nostras spoliis. « Et habitantes in ea, » civitate scilicet, « lo- habitantes in ea, » civitate scilicet, « lo- quebantur mendacium. » Hieronymus : M quebantur mendacium. » Hieronymus : M « Congregationes divitiarum sequitur « Congregationes divitiarum sequitur « mendacium, et manus assueta thesau- « mendacium, et manus assueta thesau- « ros condere, fraudulentam linguam « ros condere, fraudulentam linguam « possidet: veritas paupertatem, menda- « possidet: veritas paupertatem, menda- « cium divitias parit. » Psal. v, 7 : « cium divitias parit. » Psal. v, 7 : Perdes omnes qui loquuntur menda- Perdes omnes qui loquuntur menda- cium. « Et lingua eorum fraudulenta cium. « Et lingua eorum fraudulenta in ore eorum. » In ore dicitur, quia in- in ore eorum. » In ore dicitur, quia in- tra os mendacium occultatur: si enim tra os mendacium occultatur: si enim emitteretur, deprehenderetur. Jerem. 1x, emitteretur, deprehenderetur. Jerem. 1x, 8 Sagitta vulnerans lingua eorum, do- 8 Sagitta vulnerans lingua eorum, do- lum locuta est. Isa. xxxII, 7: Fraudulen- lum locuta est. Isa. xxxII, 7: Fraudulen- ti vasa pessima sunt: ipse enim cogita- ti vasa pessima sunt: ipse enim cogita- tiones concinnavit ad perdendos mites. tiones concinnavit ad perdendos mites. Psal. XLIX, 19 Lingua tua concinnabat Psal. XLIX, 19 Lingua tua concinnabat dolos. dolos.

: :

Et subdit hujus peccati pœnam : Et subdit hujus peccati pœnam :

« Et ego ergo, » hoc est, propter pec- « Et ego ergo, » hoc est, propter pec- cata illa, « cœpi, » supple, primo, a cata illa, « cœpi, » supple, primo, a parvis poenis, « percutere te perditione, » parvis poenis, « percutere te perditione, » primo scilicet comminata per Prophe- primo scilicet comminata per Prophe- tas. Sap. XII, 2: Eos qui exerrant, par- tas. Sap. XII, 2: Eos qui exerrant, par- tibus corripis, et de quibus peccant ad- tibus corripis, et de quibus peccant ad- mones et alloqueris, ut relicta malitia mones et alloqueris, ut relicta malitia

Com Com

IN CAP. VI MICHEÆ ENARRATIO. IN CAP. VI MICHEÆ ENARRATIO.

credant in te, Domine. « Super peccatis credant in te, Domine. « Super peccatis tuis, » supple, quæ commisisti. II Ma- tuis, » supple, quæ commisisti. II Ma- chab. vi, 13 Multo tempore non sinere chab. vi, 13 Multo tempore non sinere peccatoribus ex sententia agere, sed sta- peccatoribus ex sententia agere, sed sta- tim ultiones adhibere, magni beneficii tim ultiones adhibere, magni beneficii

est indicium. est indicium.

Et subdit poenas : Et subdit poenas :

« Tu comedes, et non saturaberis. » « Tu comedes, et non saturaberis. » Glossa inducit illud Amos, IV, 6: Dedi Glossa inducit illud Amos, IV, 6: Dedi vobis stuporem dentium in cunctis urbi- vobis stuporem dentium in cunctis urbi- bus vestris, et indigentiam panum in bus vestris, et indigentiam panum in omnibus locis vestris. Justum enim est, omnibus locis vestris. Justum enim est, quod qui aliena rapuit, ipse in egestate quod qui aliena rapuit, ipse in egestate sit. Deuter. xxvIII, 38: Sementem multam sit. Deuter. xxvIII, 38: Sementem multam jacies in terram, et modicum congrega- jacies in terram, et modicum congrega- bis. Aggæi, 1, 6: Comedistis, et non estis bis. Aggæi, 1, 6: Comedistis, et non estis saturati. Prov. XIII, 25: Venter impio- saturati. Prov. XIII, 25: Venter impio- rum insaturabilis. « Et humiliatio rum insaturabilis. « Et humiliatio tua,» hoc est, hostes qui te humilient, tua,» hoc est, hostes qui te humilient, et ad humum prosternant, « in medio et ad humum prosternant, « in medio tui,» supple, erunt. Luc. xix, 43: Cir- tui,» supple, erunt. Luc. xix, 43: Cir- cumdabunt te inimici tui vallo, et cir- cumdabunt te inimici tui vallo, et cir- cumdabunt te et coangustabunt te un- cumdabunt te et coangustabunt te un- dique. Isa. XXIX, 4: Humiliaberis, de dique. Isa. XXIX, 4: Humiliaberis, de terra loqueris. terra loqueris.

« Et apprehendes, » afflictos scilicet « Et apprehendes, » afflictos scilicet his plagis, fame scilicet, et peste, et his plagis, fame scilicet, et peste, et gladio, « et non salvabis, » hoc est, sal- gladio, « et non salvabis, » hoc est, sal- vare non poteris a plagis istis. Unde IV vare non poteris a plagis istis. Unde IV Reg. VI, 27, cum mulier clamaret ad Reg. VI, 27, cum mulier clamaret ad regem ut salvaret eam, respondit rex : regem ut salvaret eam, respondit rex : Non te salvat Deus: unde te salvare Non te salvat Deus: unde te salvare possum? de area, vel de torculari? « Et possum? de area, vel de torculari? « Et quos salvaveris, » hoc est, quos salvare quos salvaveris, » hoc est, quos salvare putaveris, « in gladium dabo. » Amos, putaveris, « in gladium dabo. » Amos,

1, 1,

14 Robustus non salvabit animam 14 Robustus non salvabit animam suam. Thren. 1, 20: Foris interficit gla- suam. Thren. 1, 20: Foris interficit gla- dius, et domi mors similis est dius, et domi mors similis est

« Tu seminabis, » spe scilicet colligen- « Tu seminabis, » spe scilicet colligen- di fructus, labores et expensas impen- di fructus, labores et expensas impen- dens, « et non metes: » hostes enim au- dens, « et non metes: » hostes enim au- ferent. Isa. XVII, 11: Mane semen tuum ferent. Isa. XVII, 11: Mane semen tuum florebit ablata est messis in die hæredi- florebit ablata est messis in die hæredi-

1 Cf. III Reg. XVI, 23 et seq. 1 Cf. III Reg. XVI, 23 et seq.

363 363

tatis, et dolebit graviter. Aggæi, 1, 6: tatis, et dolebit graviter. Aggæi, 1, 6: Seminastis multum, et intulistis parum. Seminastis multum, et intulistis parum. Tu calcabis olivam, »oleum scilicet Tu calcabis olivam, »oleum scilicet premendo de amurca, « et non ungeris premendo de amurca, « et non ungeris oleo. » Deuter. xxvIII, 40: Olivas habe- oleo. » Deuter. xxvIII, 40: Olivas habe- bis in omnibus terminis tuis, et non un- bis in omnibus terminis tuis, et non un- geris oleo: quia defluent, et peribunt. geris oleo: quia defluent, et peribunt. « Et mustum, » supple, calcabis, hoc « Et mustum, » supple, calcabis, hoc est, laborabis ad calcandum, « et non est, laborabis ad calcandum, « et non bibes vinum. » Hieronymus : « Steriles bibes vinum. » Hieronymus : « Steriles << vindemiæ vinum negaverunt. » Deuter. << vindemiæ vinum negaverunt. » Deuter. xxv, 39: Vineam plantabis, et fodies : xxv, 39: Vineam plantabis, et fodies : et vinum non bibes, nec colliges ex ea et vinum non bibes, nec colliges ex ea quippiam : quoniam vastabitur vermi- quippiam : quoniam vastabitur vermi- bus. Sine fructu seminat, qui mala in- bus. Sine fructu seminat, qui mala in- tentione prædicat: olivas absque unctio- tentione prædicat: olivas absque unctio- ne calcat, qui virtutem simulat cum vi- ne calcat, qui virtutem simulat cum vi- tiosus sit mustum calcat et vinum non tiosus sit mustum calcat et vinum non bibit, qui de æternis gaudiis loquitur, et bibit, qui de æternis gaudiis loquitur, et dulcedinem eorum non sentit. Amos, v, dulcedinem eorum non sentit. Amos, v, 11 Vineas plantabitis amantissimas, et 11 Vineas plantabitis amantissimas, et non bibetis vinum earum. non bibetis vinum earum.

Horum omnium causam subdit: Horum omnium causam subdit:

« Et » id est, quia « custodisti præce- « Et » id est, quia « custodisti præce- pta Amri, » de quo legitur, III Reg. xvi, pta Amri, » de quo legitur, III Reg. xvi, 28, quod fuit pater Achab et impiissi- 28, quod fuit pater Achab et impiissi- mus. Et præcepta dicuntur opera ejus, mus. Et præcepta dicuntur opera ejus, quæ populus sicut præcepta custodiebat. quæ populus sicut præcepta custodiebat. Unde Amri amaricans vel magisterium Unde Amri amaricans vel magisterium interpretatur: malorum enim magiste- interpretatur: malorum enim magiste- rium facile discitur. Joan. VIII, 44: Vos rium facile discitur. Joan. VIII, 44: Vos ex patre diabolo estis, et desideria pa- ex patre diabolo estis, et desideria pa- tris vestri vultis facere. « Et omne opus tris vestri vultis facere. « Et omne opus domus Achab, » supple, custodisti. Do- domus Achab, » supple, custodisti. Do- mus Achab dicitur familia, sicut Jezabel mus Achab dicitur familia, sicut Jezabel et pessimi filii ejus, quos populus imita- et pessimi filii ejus, quos populus imita- tus est: et ideo frater patris interpreta- tus est: et ideo frater patris interpreta- tur, quia malitia frater fuit patris sui tur, quia malitia frater fuit patris sui Amri. III Reg. xx1, 25 et 26 : Non fuit Amri. III Reg. xx1, 25 et 26 : Non fuit alter talis sicut Achab, qui venumdatus alter talis sicut Achab, qui venumdatus est ut faceret malum in conspectu Do- est ut faceret malum in conspectu Do- mini: concitavit enim eum Jezabel, uxor mini: concitavit enim eum Jezabel, uxor sua, et abominabilis factus est. sua, et abominabilis factus est.

« Et ambulasti, » proficiendo de ma- « Et ambulasti, » proficiendo de ma- lo in pejus, « in voluntatibus eorum. » lo in pejus, « in voluntatibus eorum. »

16 16

/ mri. / mri.

Achab. Achab.

364 364

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

II ad Timoth. 111, 13: Mali homines, et II ad Timoth. 111, 13: Mali homines, et seductores proficient in pejus, errantes, seductores proficient in pejus, errantes, et in errorem mittentes. « Ut, » consecu- et in errorem mittentes. « Ut, » consecu- tivum est, et non causale, « darem te in tivum est, et non causale, « darem te in perditionem, » temporalem scilicet, et perditionem, » temporalem scilicet, et æternam. Isa. xiv, 22: Perdam Baby- æternam. Isa. xiv, 22: Perdam Baby- lonis nomen, et reliquias, et germen, et lonis nomen, et reliquias, et germen, et progeniem. << Et habitantes in ea, » sup- progeniem. << Et habitantes in ea, » sup- ple, darem « in sibilum, » deridentium ple, darem « in sibilum, » deridentium scilicet. Job, xXVII, 23: Stringet super scilicet. Job, xXVII, 23: Stringet super eum manus suas, et sibilabit super il- eum manus suas, et sibilabit super il- lum, intuens locum ejus. Thren. 11, 18: lum, intuens locum ejus. Thren. 11, 18:

» »

Aperuerunt super te os suum omnes ini- Aperuerunt super te os suum omnes ini- mici tui sibilaverunt, et fremuerunt mici tui sibilaverunt, et fremuerunt dentibus. « Et opprobrium populi mri dentibus. « Et opprobrium populi mri portabitis. In poena scilicet: ut sicut portabitis. In poena scilicet: ut sicut fuerunt auctores in culpa, ita præ omni. fuerunt auctores in culpa, ita præ omni. bus portent pœnæ derisionem. Isa. ., bus portent pœnæ derisionem. Isa. ., 11: De manu mea factum est hoc vobis, 11: De manu mea factum est hoc vobis, in doloribus dormietis. Psal. LXXIX, 7: in doloribus dormietis. Psal. LXXIX, 7: Posuisti nos in opprobrium vicinis no- Posuisti nos in opprobrium vicinis no- stris, et inimici nostri subsannaverunt stris, et inimici nostri subsannaverunt

nos. nos.

CAPUT VII. CAPUT VII.

Luget propheta tam paucos esse reliquos qui non sint iniqui in nullo homine Luget propheta tam paucos esse reliquos qui non sint iniqui in nullo homine ostendit esse confidendum, sed in solo Deo salvatore : qui miserebitur Sion, ostendit esse confidendum, sed in solo Deo salvatore : qui miserebitur Sion, et pudefactis inimicis, eam ad se reducet, complens factas ad patres promis- et pudefactis inimicis, eam ad se reducet, complens factas ad patres promis- siones. siones.

1. Væ mihi, quia factus sum sicut qui 1. Væ mihi, quia factus sum sicut qui

colligit in autumno racemos colligit in autumno racemos vindemiæ non est botrus ad vindemiæ non est botrus ad comedendum, præcoquas ficus comedendum, præcoquas ficus desideravit anima mea. desideravit anima mea.

2. Periit sanctus de terra, et rectus 2. Periit sanctus de terra, et rectus in hominibus non est : omnes in hominibus non est : omnes in sanguine insidiantur : vir in sanguine insidiantur : vir fratrem suum ad mortem vena- fratrem suum ad mortem vena-

tur. tur.

3. Malum manuum suarum dicunt 3. Malum manuum suarum dicunt bonum princeps postulat, et bonum princeps postulat, et judex in reddendo est : et ma- judex in reddendo est : et ma- gnus locutus est desiderium gnus locutus est desiderium animæ suæ, et conturbaverunt animæ suæ, et conturbaverunt

eam. eam.

4. Qui optimus in eis est, quasi pa- 4. Qui optimus in eis est, quasi pa- liurus et qui rectus, quasi liurus et qui rectus, quasi spina de sepe. Dies speculatio- spina de sepe. Dies speculatio- nis tuæ, visitatio tua venit : nis tuæ, visitatio tua venit : nunc erit vastitas eorum. nunc erit vastitas eorum.

5. Nolite credere amico, et nolite 5. Nolite credere amico, et nolite

1 Jerem. x, 6; Act. x, 43. 1 Jerem. x, 6; Act. x, 43.

confidere in duce: ab ea quæ confidere in duce: ab ea quæ dormit in sinu tuo custodi clau- dormit in sinu tuo custodi clau- stra oris tui. stra oris tui. 6. Quia filius contumeliam facit pa- 6. Quia filius contumeliam facit pa- tri, et filia consurgit adversus tri, et filia consurgit adversus matrem suam, nurus adversus matrem suam, nurus adversus socrum suam et inimici homi- socrum suam et inimici homi- nis domestici ejus 1. nis domestici ejus 1.

7. Ego autem ad Dominum adspi- 7. Ego autem ad Dominum adspi- ciam exspectabo Deum, sal- ciam exspectabo Deum, sal- vatorem meum : audiet me vatorem meum : audiet me Deus meus. Deus meus.

8. Ne læteris, inimica mea, super 8. Ne læteris, inimica mea, super me, quia cecidi : consurgam me, quia cecidi : consurgam cum sedero in tenebris: Domi- cum sedero in tenebris: Domi- nus lux mea est. nus lux mea est.

9. Iram Domini portabo, quoniam 9. Iram Domini portabo, quoniam peccavi ei, donec causam meam peccavi ei, donec causam meam judicet, et faciat judicium judicet, et faciat judicium meum educet me in lucem, meum educet me in lucem, videbo justitiam ejus. videbo justitiam ejus. 10. Et adspiciet inimica mea, et ope- 10. Et adspiciet inimica mea, et ope-

IN CAP. VII MICHÆÆ ENARRATIO. IN CAP. VII MICHÆÆ ENARRATIO.

rietur confusione, quæ dicit ad rietur confusione, quæ dicit ad me Ubi est Dominus Deus me Ubi est Dominus Deus tuus? Oculi mei videbunt in tuus? Oculi mei videbunt in eam nunc erit in conculca- eam nunc erit in conculca- tionem ut lutum platearum. tionem ut lutum platearum. 11. Dies, ut ædificentur maceriæ tuæ: 11. Dies, ut ædificentur maceriæ tuæ: in die illa longe fiet lex. in die illa longe fiet lex. 12. In die illa et usque ad te veniet 12. In die illa et usque ad te veniet de Assur, et usque ad civitates de Assur, et usque ad civitates munitas, et a civitatibus muni- munitas, et a civitatibus muni- tis usque ad flumen, et ad mare tis usque ad flumen, et ad mare de mari, et ad montem de de mari, et ad montem de

monte. monte.

13. Et terra erit in desolationem prop- 13. Et terra erit in desolationem prop- ter habitatores suos, et propter ter habitatores suos, et propter fructum cogitationum eorum. fructum cogitationum eorum. 14. Pasce populum tuum in virga tua, 14. Pasce populum tuum in virga tua, gregem hæreditatis tuæ, habi- gregem hæreditatis tuæ, habi- tantes solos in saltu, in medio tantes solos in saltu, in medio Carmeli. Pascentur Basan et Carmeli. Pascentur Basan et Galaad juxta dies antiquos. Galaad juxta dies antiquos.

15. Secundum dies egressionis tuæ de 15. Secundum dies egressionis tuæ de terra Ægypti, ostendam ei mira- terra Ægypti, ostendam ei mira- bilia. bilia.

365 365

16. Videbunt gentes, et confundentur 16. Videbunt gentes, et confundentur super omni fortitudine sua. Po- super omni fortitudine sua. Po- nent manum super os, aures nent manum super os, aures eorum surdæ erunt. eorum surdæ erunt.

17. Lingent pulverem sicut serpen- 17. Lingent pulverem sicut serpen- tes velut reptilia terræ pertur- tes velut reptilia terræ pertur- babuntur in ædibus suis: Do- babuntur in ædibus suis: Do- minum Deum nostrum formi- minum Deum nostrum formi- dabunt, et timebunt te. dabunt, et timebunt te.

18. Quis, Deus, similis tui, qui aufers 18. Quis, Deus, similis tui, qui aufers iniquitatem, et transis peccatum iniquitatem, et transis peccatum reliquiarum hæreditatis tuæ ? reliquiarum hæreditatis tuæ ? non immittet ultra furorem non immittet ultra furorem suum, quoniam volens miseri- suum, quoniam volens miseri- cordiam est. cordiam est.

19. Revertetur, et miserebitur nostri : 19. Revertetur, et miserebitur nostri : deponet iniquitates nostras, et deponet iniquitates nostras, et projiciet in profundum maris projiciet in profundum maris omnia peccata nostra. omnia peccata nostra.

20. Dabis veritatem Jacob, miseri- 20. Dabis veritatem Jacob, miseri- cordiam Abraham: quæ jurasti cordiam Abraham: quæ jurasti patribus nostris a diebus anti- patribus nostris a diebus anti- quis. quis.

IN CAPUT VII MICHÆÆ IN CAPUT VII MICHÆÆ

ENARRATIO. ENARRATIO.

« Væ mihi! » In ista parte tangit con- « Væ mihi! » In ista parte tangit con- solationem, et habet duas partes. In pri- solationem, et habet duas partes. In pri- ma tangit paucitatem eorum qui ad ma tangit paucitatem eorum qui ad consolationem pertinent. Secundo, de- consolationem pertinent. Secundo, de- scribit consolationem, ibi, y. 11 : « Dies, scribit consolationem, ibi, y. 11 : « Dies, ut ædificentur maceriæ tuæ. » ut ædificentur maceriæ tuæ. »

Prima subdividitur in duas, in qua- Prima subdividitur in duas, in qua- rum prima ostendit paucitatem, et cau- rum prima ostendit paucitatem, et cau- sam paucitatis. In secunda, spem erigit sam paucitatis. In secunda, spem erigit in Domino de paucorum multiplicatione in Domino de paucorum multiplicatione et consolatione, ibi, y. 7: « Ego autem et consolatione, ibi, y. 7: « Ego autem ad Dominum adspiciam. » ad Dominum adspiciam. »

Prima habet tres partes. Primo enim Prima habet tres partes. Primo enim ponit per metaphoram paucitatem. Se- ponit per metaphoram paucitatem. Se- cundo, explanat, ibi, « Periit sanctus. » cundo, explanat, ibi, « Periit sanctus. » Tertio, dicit quod propter hoc immissa Tertio, dicit quod propter hoc immissa est eis poena, ibi, « Dies speculationis est eis poena, ibi, « Dies speculationis

tuæ. » tuæ. »

« Væ mihi!» doloris, scilicet ex com- « Væ mihi!» doloris, scilicet ex com- passione, non mortis interminatio. Ad passione, non mortis interminatio. Ad Rom. ix, 2 et 3: Tristitia mihi magna est Rom. ix, 2 et 3: Tristitia mihi magna est et continuus dolor cordi meo. Optabam et continuus dolor cordi meo. Optabam enim ego ipse anathema esse a Christo enim ego ipse anathema esse a Christo pro fratribus meis, qui sunt cognati mei pro fratribus meis, qui sunt cognati mei secundum carnem. Jerem. xv, 10: Væ secundum carnem. Jerem. xv, 10: Væ mihi mater mea! quare genuisti me? mihi mater mea! quare genuisti me? I Machab. 11, 7 Væ mihi! ut quid natus I Machab. 11, 7 Væ mihi! ut quid natus sum videre contritionem populi mei, et sum videre contritionem populi mei, et contritionem civitatis sanctæ ? « Qui contritionem civitatis sanctæ ? « Qui factus sum, » hoc est, assimilatus sum, factus sum, » hoc est, assimilatus sum, « sicut qui colligit in autumno race- « sicut qui colligit in autumno race- mos, » post vindemiantes scilicet: vinde- mos, » post vindemiantes scilicet: vinde- miato enim populo a Chaldæis, et de- miato enim populo a Chaldæis, et de- cepto per diabolum, vix aliquis justus in cepto per diabolum, vix aliquis justus in populo inveniebatur, qui dignus esset populo inveniebatur, qui dignus esset consolatione divina. Isa. xvi, 14: Aufe- consolatione divina. Isa. xvi, 14: Aufe- retur gloria Moab super omni populo retur gloria Moab super omni populo multo, et relinquetur, in eo scilicet sic- multo, et relinquetur, in eo scilicet sic- ut racemus, parvus, et modicus, nequa- ut racemus, parvus, et modicus, nequa- quam multus. Dicuntur autem racemi id quam multus. Dicuntur autem racemi id in quo fundantur uvæ, quod in medio in quo fundantur uvæ, quod in medio

366 366

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

botri est, quod parvum habet saporem botri est, quod parvum habet saporem vini. Et intelligit eos, qui etiam parvum vini. Et intelligit eos, qui etiam parvum saporem habent sanctitatis. Autumnum saporem habent sanctitatis. Autumnum autem nominat, quia tempus maturitatis autem nominat, quia tempus maturitatis est, et hoc fuit tempus completæ iniqui- est, et hoc fuit tempus completæ iniqui- tatis ad metendum per gladium. Apoc. tatis ad metendum per gladium. Apoc. XIV, 18 Mitte falcem tuam acutam, et XIV, 18 Mitte falcem tuam acutam, et vindemia botros vineæ terræ: quia ma- vindemia botros vineæ terræ: quia ma- turæ sunt uvæ ejus. Isa. LXV, 8: Hæc turæ sunt uvæ ejus. Isa. LXV, 8: Hæc dicit Dominus: Quomodo si inveniatur dicit Dominus: Quomodo si inveniatur granum in botro, et dicatur : Ne dissipes granum in botro, et dicatur : Ne dissipes illud, quoniam benedictio est : sic fa- illud, quoniam benedictio est : sic fa- ciam propter servos meos, ut non disper- ciam propter servos meos, ut non disper- dam totum. Vult ergo dicere quod ali- dam totum. Vult ergo dicere quod ali- quos invenit, qui gaudia coelestia sape- quos invenit, qui gaudia coelestia sape- rent, sed paucos. « Vindemiæ, >> hoc est, rent, sed paucos. « Vindemiæ, >> hoc est, post vindemiam scilicet, qui effugere post vindemiam scilicet, qui effugere possunt vindemiantium manus. possunt vindemiantium manus.

Et hoc est quod sequitur: Et hoc est quod sequitur:

« Non est botrus ad comedendum » « Non est botrus ad comedendum » Botrus significat aliquam bonorum con- Botrus significat aliquam bonorum con- gregationem, quæ non invenitur. Cant. gregationem, quæ non invenitur. Cant. I, 13 Botrus cypri dilectus meus mihi. I, 13 Botrus cypri dilectus meus mihi. Sed tunc verificatum est illud Deuter. Sed tunc verificatum est illud Deuter. XXXII, 32: Uva eorum uva fellis, et bo- XXXII, 32: Uva eorum uva fellis, et bo- tri amarissimi. Et ideo se dicit botrum tri amarissimi. Et ideo se dicit botrum non invenisse ad comedendum. Gustum non invenisse ad comedendum. Gustum enim fellis ingerebant ori Sanctorum: et enim fellis ingerebant ori Sanctorum: et sicut non fuit ibi sapor gaudii æterni, ita sicut non fuit ibi sapor gaudii æterni, ita nec sapor dulcedinis virtutis. nec sapor dulcedinis virtutis.

Et hoc est quod sequitur : Et hoc est quod sequitur :

« Præcoquas ficus desideravit anima « Præcoquas ficus desideravit anima mea. » Præcoquæ ficus sunt grossi quos mea. » Præcoquæ ficus sunt grossi quos primo ficus emittit. Cant. 11, 13: Ficus primo ficus emittit. Cant. 11, 13: Ficus protulit grossos suos. Grossi autem non protulit grossos suos. Grossi autem non sunt tantæ dulcedinis, quantum veræ sunt tantæ dulcedinis, quantum veræ ficus quos tamen desiderare Propheta se ficus quos tamen desiderare Propheta se dixit, quia saltem in modico virtutis dixit, quia saltem in modico virtutis sapore aliquem invenire cupiebat. Je- sapore aliquem invenire cupiebat. Je- rem. vi, 13 Non est uva in vitibus, et rem. vi, 13 Non est uva in vitibus, et non sunt ficus in ficulnea, folium deflu- non sunt ficus in ficulnea, folium deflu- xit. Sensus autem est, quod modica pro xit. Sensus autem est, quod modica pro bono haberet, si inveniret quisquilias et bono haberet, si inveniret quisquilias et aliquas saltem paleas, hoc est, vestigia aliquas saltem paleas, hoc est, vestigia bonorum, ut dicit Hieronymus. Isaiæ, bonorum, ut dicit Hieronymus. Isaiæ, XXXIV, 4: Omnis militia cœlorum defluet, XXXIV, 4: Omnis militia cœlorum defluet, sicut defluit folium de vinea et de ficu. sicut defluit folium de vinea et de ficu. Bonæ enim ficus conversæ sunt in ma- Bonæ enim ficus conversæ sunt in ma- las, et gustanti generant vomitum et las, et gustanti generant vomitum et

abominationem: quia in quo evanescit abominationem: quia in quo evanescit dulcedo virtutis, abominabilior efficitur dulcedo virtutis, abominabilior efficitur aliis. Jerem. xxiv, 2: Calathus unus aliis. Jerem. xxiv, 2: Calathus unus ficus habebat malas nimis, quæ comedi ficus habebat malas nimis, quæ comedi non poterant, eo quod essent mala. non poterant, eo quod essent mala. Habac. III, 17: Ficus non florebit, et non Habac. III, 17: Ficus non florebit, et non erit germen in vineis. Dicit autem : « De- erit germen in vineis. Dicit autem : « De- sideravit anima mea: » quia medullitus sideravit anima mea: » quia medullitus hoc Sancti desiderant, multiplicationem hoc Sancti desiderant, multiplicationem scilicet bonorum, et in omnibus saporem scilicet bonorum, et in omnibus saporem gratiæ et virtutis. Ad Philip. 11,1 et 2: Si gratiæ et virtutis. Ad Philip. 11,1 et 2: Si qua ergo consolatio in Christo, si quod qua ergo consolatio in Christo, si quod solatium charitatis, si qua societas spi- solatium charitatis, si qua societas spi- ritus, si qua viscera miserationis: im- ritus, si qua viscera miserationis: im- plete gaudium meum ut idem sapiatis. plete gaudium meum ut idem sapiatis. Modus iste Prophetiæ sumitur ab Isa. Modus iste Prophetiæ sumitur ab Isa. XVII, 4 et 5: Et erit in die illa: Attenua- XVII, 4 et 5: Et erit in die illa: Attenua- bitur gloria Jacob, et pinguedo carnis bitur gloria Jacob, et pinguedo carnis ejus emarcescet. Et erit sicut congregans ejus emarcescet. Et erit sicut congregans in messe quod restiterit, et brachium in messe quod restiterit, et brachium ejus spicas leget: et erit sicut quærens ejus spicas leget: et erit sicut quærens spicas in valle Raphaim. Et, ibidem, spicas in valle Raphaim. Et, ibidem, .6: Relinquetur in eo racemus, et sicut .6: Relinquetur in eo racemus, et sicut excussio oleæ duarum vel trium oliva- excussio oleæ duarum vel trium oliva- rum in summitate rami, sive quatuor aut rum in summitate rami, sive quatuor aut quinque, etc. quinque, etc.