IN CAP. II MICHÆÆ ENARRATIO. IN CAP. II MICHÆÆ ENARRATIO.

IN CAPUT II MICHÆÆ IN CAPUT II MICHÆÆ

ENARRATIO. ENARRATIO.

« Væ qui cogitatis inutile! » In parte « Væ qui cogitatis inutile! » In parte ista comminatur malum in comparatione ista comminatur malum in comparatione ad studium Ninive contra proximum. Et ad studium Ninive contra proximum. Et habet duas partes, mali scilicet exagge- habet duas partes, mali scilicet exagge- rationem, et Prophetæ compassionem, rationem, et Prophetæ compassionem, ibi, . 11 Utinam non essem vir! » ibi, . 11 Utinam non essem vir! »

Prima in tres. Primo enim malum Prima in tres. Primo enim malum exaggerat : secundo quæstioni populi re- exaggerat : secundo quæstioni populi re- spondet, ibi, y. 4 : « Quomodo recedet spondet, ibi, y. 4 : « Quomodo recedet ame? » Tertio, exaggerato malo, pœnam ame? » Tertio, exaggerato malo, pœnam comminatur, ibi,y. 8: « Desuper tunica. » comminatur, ibi,y. 8: « Desuper tunica. » In 'prima tria sunt, scilicet culpæ In 'prima tria sunt, scilicet culpæ exaggeratio: pœnæ interminatio, ibi, exaggeratio: pœnæ interminatio, ibi, « Idcirco hæc dicit Dominus. » Et mag- « Idcirco hæc dicit Dominus. » Et mag- nitudinis pœnæ descriptio, ibi, « In die nitudinis pœnæ descriptio, ibi, « In die illa sumetur super vos parabola. » illa sumetur super vos parabola. »

In prima tria sunt, scilicet peccati ma- In prima tria sunt, scilicet peccati ma- ledictio, ad peccatum perpetrandum stu- ledictio, ad peccatum perpetrandum stu- diosa cogitatio, et omnium peccatorum diosa cogitatio, et omnium peccatorum in avaritia radicatio. in avaritia radicatio.

« Væ qui cogitatis inutile! » Inutile « Væ qui cogitatis inutile! » Inutile vocat nocivum, hoc est, peccatum. Ad vocat nocivum, hoc est, peccatum. Ad Roman. vi, 21: Quem ergo fructum ha- Roman. vi, 21: Quem ergo fructum ha- buistis tunc in illis, in quibus nunc eru- buistis tunc in illis, in quibus nunc eru- bescitis? Nam finis illorum mors est. bescitis? Nam finis illorum mors est. Psal. v, 3 Ut quid diligitis vanita- Psal. v, 3 Ut quid diligitis vanita- tem, et quæritis mendacium ? Isa. 1, 16: tem, et quæritis mendacium ? Isa. 1, 16: Auferte malum cogitationum vestrarum Auferte malum cogitationum vestrarum ab oculis meis. « Et operamini malum, » ab oculis meis. « Et operamini malum, » quod ante scilicet cogitastis, « in cubili- quod ante scilicet cogitastis, « in cubili- bus vestris. » Notat peccata libidinis, quæ bus vestris. » Notat peccata libidinis, quæ mente primo tractantur, et postea in stu- mente primo tractantur, et postea in stu- pris et adulteriis committuntur. Unde pris et adulteriis committuntur. Unde Hieronymus « Cubilia ad quiescendum Hieronymus « Cubilia ad quiescendum « data, stupris polluistis. » Genes. XLIX,4 : « data, stupris polluistis. » Genes. XLIX,4 : Ascendisti cubile patris tui, et maculasti Ascendisti cubile patris tui, et maculasti stratum ejus. Apoc. 1, 20: Permittis stratum ejus. Apoc. 1, 20: Permittis mulierem Jezabel, quæ se dicit prophe- mulierem Jezabel, quæ se dicit prophe- ten, docere, et seducere servos meos, for- ten, docere, et seducere servos meos, for- nicari, et manducare de idolothytis. nicari, et manducare de idolothytis.

" "

327 327

Amos, V1, Amos, V1, 4 Lascivitis in stratis vestris. 4 Lascivitis in stratis vestris. Hoc est cubile meretricis. Prov. VII, 17 Hoc est cubile meretricis. Prov. VII, 17 et 18 Aspersi cubile meum myrrha, et et 18 Aspersi cubile meum myrrha, et aloe, et cinnamomo, quæ scilicet libidi- aloe, et cinnamomo, quæ scilicet libidi- nem incitant: Veni, inebriemur uberibus, nem incitant: Veni, inebriemur uberibus, et fruamur cupitis amplexibus, donec et fruamur cupitis amplexibus, donec illucescat dies. illucescat dies.

Et subdit de studio perficiendi : Et subdit de studio perficiendi :

« In luce matutina faciunt illud, » « In luce matutina faciunt illud, » hoc est, in publico et mane. Job, xxxIV, hoc est, in publico et mane. Job, xxxIV, 14 Mane primo consurgit homicida, 14 Mane primo consurgit homicida, interficit egenum et pauperem. In luce interficit egenum et pauperem. In luce faciunt qui ad scandalum plurimorum faciunt qui ad scandalum plurimorum peccant. Isaiæ, III, 9: Peccatum suum peccant. Isaiæ, III, 9: Peccatum suum quasi Sodoma prædicaverunt, nec abs- quasi Sodoma prædicaverunt, nec abs- conderunt. Jerem. III, 3: Frons mulie- conderunt. Jerem. III, 3: Frons mulie- ris meretricis facta est tibi, noluisti eru- ris meretricis facta est tibi, noluisti eru- bescere. «Quoniam contra Deum est ma- bescere. «Quoniam contra Deum est ma- nus eorum,» hoc est, tota potestas qua nus eorum,» hoc est, tota potestas qua possunt malignari. Job, xv, 26 : Cucurrit possunt malignari. Job, xv, 26 : Cucurrit adversus Deum erecto collo, et pingui adversus Deum erecto collo, et pingui cervice armatus est. cervice armatus est.

Et subdit de peccatorum in avaritia Et subdit de peccatorum in avaritia radicatione : radicatione :

: :

lorum est lorum est

« Et concupierunt agros » supple, alie- « Et concupierunt agros » supple, alie- nos. II ad Timoth. vi, 10: Radix om- Radix om- nos. II ad Timoth. vi, 10: Radix om- Radix om- nium malorum est cupiditas. Contra minium ma- nium malorum est cupiditas. Contra minium ma- quod dicitur, Exod. xx, 17 : Non concu- cupiditas. quod dicitur, Exod. xx, 17 : Non concu- cupiditas. pisces domum proximi tui. Jacob. IV, pisces domum proximi tui. Jacob. IV, 1 Unde bella, et lites in vobis ? Nonne 1 Unde bella, et lites in vobis ? Nonne hinc? ex concupiscentiis vestris, quæ mi- hinc? ex concupiscentiis vestris, quæ mi- litant in membris vestris ? « Et violenter litant in membris vestris ? « Et violenter tulerunt, » hoc est, abstulerunt. Job, tulerunt, » hoc est, abstulerunt. Job, XXIV, 6: Agrum non suum demetunt : et XXIV, 6: Agrum non suum demetunt : et vineam ejus, quem vi oppresserunt, vin- vineam ejus, quem vi oppresserunt, vin- demiant. Simile factum est, III Regum, demiant. Simile factum est, III Regum, xx1, 16, ubi Naboth interfecto, Achab xx1, 16, ubi Naboth interfecto, Achab vineam ejus possedit. « Et domos rapue- vineam ejus possedit. « Et domos rapue- runt, » alienas scilicet per rapinam suas runt, » alienas scilicet per rapinam suas esse dixerunt. Isa. v, 8: Væ qui conjun- esse dixerunt. Isa. v, 8: Væ qui conjun- gitis domum ad domum, el agrum agro gitis domum ad domum, el agrum agro copulatis usque ad terminum loci ! « Et copulatis usque ad terminum loci ! « Et calumniabantur virum, » hoc est, per calumniabantur virum, » hoc est, per calumniam oppresserunt. Genes. XLIII, calumniam oppresserunt. Genes. XLIII, 18: Introducti sumus, ut devolvat in 18: Introducti sumus, ut devolvat in nos calumniam, et violenter subjiciat nos calumniam, et violenter subjiciat servituti et nos, et asinos nostros. Iša. servituti et nos, et asinos nostros. Iša.

328 328

: :

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

LII, 4 Assur absque ulla causa calum- LII, 4 Assur absque ulla causa calum- niatus est eum. « Et domum ejus, » hoc niatus est eum. « Et domum ejus, » hoc est, familiam ejus ut non tantum sub- est, familiam ejus ut non tantum sub- jicerent patremfamilias, sed etiam filios jicerent patremfamilias, sed etiam filios et filias ejus acciperent in servos et an- et filias ejus acciperent in servos et an- cillas. IV Regum, 1v, 1: Ecce venit cre- cillas. IV Regum, 1v, 1: Ecce venit cre- ditor ut tollat duos filios meos ad ser- ditor ut tollat duos filios meos ad ser- viendum sibi. « Virum, » supple, calum- viendum sibi. « Virum, » supple, calum- niabantur, «<et hæreditatem ejus, » quæ niabantur, «<et hæreditatem ejus, » quæ scilicet extra domum ad sustentationem scilicet extra domum ad sustentationem filiorum pertinebat. III Regum, xxi, 3 : filiorum pertinebat. III Regum, xxi, 3 : Propitius sit mihi Deus, ne dem hæredi- Propitius sit mihi Deus, ne dem hæredi- tatem patrum meorum tibi. Thren. v, tatem patrum meorum tibi. Thren. v, 2: Hæreditas nostra versa est ad alienos, 2: Hæreditas nostra versa est ad alienos, domus nostræ ad extraneos. domus nostræ ad extraneos.

Et subdit pœnam, et magnitudinem Et subdit pœnam, et magnitudinem poenæ exaggerat per parabolam et mo- poenæ exaggerat per parabolam et mo- dum vastationis : dum vastationis :

« Idcirco hæc dicit Dominus: Ecce ego « Idcirco hæc dicit Dominus: Ecce ego cogito, » disponendo scilicet, et adducen- cogito, » disponendo scilicet, et adducen- do. Isa. xxxi, 2 Ipse sapiens adduxit do. Isa. xxxi, 2 Ipse sapiens adduxit malum, et verba sua non abstulit. « Su- malum, et verba sua non abstulit. « Su- per familiam istam, » supple, pessimam, per familiam istam, » supple, pessimam, « malum » poenæ. Deut. xxxII, 20: Ge- « malum » poenæ. Deut. xxxII, 20: Ge- neratio perversa est, et infideles filii. neratio perversa est, et infideles filii. Isa. xxxi, Isa. xxxi, 2 Consurget contra domum 2 Consurget contra domum pessimorum. « Unde non auferetis colla pessimorum. « Unde non auferetis colla vestra, » hoc est, auferre non possi- vestra, » hoc est, auferre non possi- Judæorum tis. Hoc maxime videtur intelligi de cap- Judæorum tis. Hoc maxime videtur intelligi de cap- est captivi- tivitate Romana. Eccli. xxiv, 11: Ex- est captivi- tivitate Romana. Eccli. xxiv, 11: Ex- tas. cellentium et humilium colla propria tas. cellentium et humilium colla propria

perpetua perpetua

virtute calcavi. Eccli. XL, 1: Occupatio virtute calcavi. Eccli. XL, 1: Occupatio magna creata est omnibus hominibus, et magna creata est omnibus hominibus, et jugum grave super filios Adam. Et ex jugum grave super filios Adam. Et ex sermone isto videtur quod liberandi non sermone isto videtur quod liberandi non sint, sed condemnati ad perpetuam servi- sint, sed condemnati ad perpetuam servi- tutem. Osee, x1, 7: Jugum imponetur tutem. Osee, x1, 7: Jugum imponetur eis simul, quod non auferetur. Et ibi- eis simul, quod non auferetur. Et ibi- dem, y.4 Ero eis quasi exaltans jugum dem, y.4 Ero eis quasi exaltans jugum super maxillas eorum. « Et non ambu- super maxillas eorum. « Et non ambu- labitis superbi, » pœna scilicet captivita- labitis superbi, » pœna scilicet captivita- tis, vel pœnitentiæ vos humiliante. Isa, tis, vel pœnitentiæ vos humiliante. Isa, 11, 17 Incurvabitur sublimitas homi- 11, 17 Incurvabitur sublimitas homi- num, et humiliabitur altitudo virorum, num, et humiliabitur altitudo virorum, et elevabitur Dominus solus in die illa. et elevabitur Dominus solus in die illa.

1 Cf. Isa. xiv, 4 et seq: 1 Cf. Isa. xiv, 4 et seq:

« Quoniam tempus pessimum est, » pro- « Quoniam tempus pessimum est, » pro- pter scilicet pœnæ magnitudinem. Matth. pter scilicet pœnæ magnitudinem. Matth. XXIV, 21 Erit enim tunc tribulatio ma. XXIV, 21 Erit enim tunc tribulatio ma. gna, qualis non fuit ab initio mundi us- gna, qualis non fuit ab initio mundi us- que modo. Daniel. que modo. Daniel. XII, 1 Veniet tempus XII, 1 Veniet tempus quale non fuit ab eo ex quo gentes esse quale non fuit ab eo ex quo gentes esse coeperunt usque ad tempus illud. coeperunt usque ad tempus illud.

Et exaggerat per parabolam, subdens : Et exaggerat per parabolam, subdens : << In die illa sumetur super vos para- << In die illa sumetur super vos para- bola, »ut scilicet ex poena vestra aliis bola, »ut scilicet ex poena vestra aliis fiat parabola correctionis. Psal. Lxviii, fiat parabola correctionis. Psal. Lxviii, 12 Factus sum illis in parabolam. 12 Factus sum illis in parabolam. Sic Isaias parabolam sumpsit super Sic Isaias parabolam sumpsit super regem Babylonis 1. Sic Ezechiel con- regem Babylonis 1. Sic Ezechiel con- tra regem Tyri « Et cantabitur tra regem Tyri « Et cantabitur canticum, » supple, miseriæ vestræ, canticum, » supple, miseriæ vestræ, « cum suavitate dicentium, » qui sci- « cum suavitate dicentium, » qui sci- licet lætabuntur in poenis nostris. Thren. licet lætabuntur in poenis nostris. Thren. 1, 21 Omnes inimici mei audierunt 1, 21 Omnes inimici mei audierunt malum meum lætati sunt, quoniam malum meum lætati sunt, quoniam tu fecisti. Job, xxx, 9: Nunc in eorum tu fecisti. Job, xxx, 9: Nunc in eorum canticum versus sum, et factus sum eis canticum versus sum, et factus sum eis in proverbium. Psal. LXXVII, 4: Facti in proverbium. Psal. LXXVII, 4: Facti sumus opprobrium vicinis nostris, sub- sumus opprobrium vicinis nostris, sub- sannatio et illusio his qui in circuitu sannatio et illusio his qui in circuitu nostro sunt. nostro sunt.

Et subdit de modo vastationis in se et Et subdit de modo vastationis in se et in signo. Et est sermo prophetæ recog- in signo. Et est sermo prophetæ recog- noscentis poenam judicis. noscentis poenam judicis.

« Depopulatione vastati sumus. » Ty- « Depopulatione vastati sumus. » Ty- rannus enim rapiens, aliquid relinquit, rannus enim rapiens, aliquid relinquit, depopulatio populi nihil. Jerem. iv, 29 depopulatio populi nihil. Jerem. iv, 29 et 30 Universæ urbes derelictæ sunt, et et 30 Universæ urbes derelictæ sunt, et non habitat in eis homo. Tu autem, non habitat in eis homo. Tu autem, vastata, quid facies ? Et hujus ponit si- vastata, quid facies ? Et hujus ponit si- gnum : « Pars populi mei commutata gnum : « Pars populi mei commutata est. » Hieronymus, hoc est, «< templum est. » Hieronymus, hoc est, «< templum << meum quod in vobis et non in aliis << meum quod in vobis et non in aliis « gentibus habebam, mutabitur in rui- « gentibus habebam, mutabitur in rui- << nam. » Posset tunc dici, quod intran- << nam. » Posset tunc dici, quod intran- sitiva constructio est, inter obliquum et sitiva constructio est, inter obliquum et rectum, et est sensus: Pars quod est rectum, et est sensus: Pars quod est populus meus, commutata est et cultu, populus meus, commutata est et cultu, et moribus, et dominatu, quia ad alie- et moribus, et dominatu, quia ad alie- nos dominos transivit. Thren, v, 8: nos dominos transivit. Thren, v, 8:

2 Cf. Ezech. xxvii, 2 et seq. 2 Cf. Ezech. xxvii, 2 et seq.

IN CAP. II MICHÆÆ ENARRATIO. IN CAP. II MICHÆÆ ENARRATIO.

Servi dominati sunt nostri : non fuit qui Servi dominati sunt nostri : non fuit qui redimeret de manu eorum. Joan. VIII, redimeret de manu eorum. Joan. VIII, 34 Qui facit peccatum, servus est pec- 34 Qui facit peccatum, servus est pec-

cati. cati.

« Quomodo recedet a me. » Removet « Quomodo recedet a me. » Removet hic falsas rationes et consolationes po- hic falsas rationes et consolationes po- puli, et sunt duæ : una quod transito- puli, et sunt duæ : una quod transito- rium sit flagellum secunda quod tanta rium sit flagellum secunda quod tanta sit misericordia Dei, quod malum non sit misericordia Dei, quod malum non immittet. Prima tacita est, et est ac si immittet. Prima tacita est, et est ac si dicat Vos dicitis quod transitoria est dicat Vos dicitis quod transitoria est tribulatio, et quod recedet tribulator; tribulatio, et quod recedet tribulator; ego vero per affectum connumerans me ego vero per affectum connumerans me populo, respondeo : « Quomodo recedet populo, respondeo : « Quomodo recedet a me ? » hoc est, a sorte mea, Assyrius a me ? » hoc est, a sorte mea, Assyrius scilicet vel Romanus, vel diabolus, scilicet vel Romanus, vel diabolus, « cum revertatur » iterata tyrannide, « cum revertatur » iterata tyrannide, « qui regiones nostras dividat,» hoc est, « qui regiones nostras dividat,» hoc est, suis satellitibus sorte distribuat. Simile, suis satellitibus sorte distribuat. Simile, lsa. xxvi, 15: Dixistis enim : Percussi- lsa. xxvi, 15: Dixistis enim : Percussi- mus fœdus cum morte, et cum inferno fe- mus fœdus cum morte, et cum inferno fe- cimus pactum. Flagellum inundans cum cimus pactum. Flagellum inundans cum transierit, non veniet super nos. Et post transierit, non veniet super nos. Et post pauca respondet, y. 18: Delebitur fœdus pauca respondet, y. 18: Delebitur fœdus vestrum cum morte, et peccatum ve- vestrum cum morte, et peccatum ve- strum cum inferno non stabit: flagellum strum cum inferno non stabit: flagellum inundans cum transierit, eritis ei in con- inundans cum transierit, eritis ei in con- culcationem. Isa. 1, 7: Regionem ve- culcationem. Isa. 1, 7: Regionem ve- stram coram vobis alieni devorant, et stram coram vobis alieni devorant, et desolabitur sicut in vastitate hostili. desolabitur sicut in vastitate hostili.

« поп « поп

« Propter hoc » scilicet quia talem fal- « Propter hoc » scilicet quia talem fal- sam consolationem tibi promittis, sam consolationem tibi promittis, erit tibi mittens funiculum sortis, » in erit tibi mittens funiculum sortis, » in restituenda tibi hæreditate, « in cœtu restituenda tibi hæreditate, « in cœtu Domini, » hoc est, in coetu revertentium Domini, » hoc est, in coetu revertentium de captivitate. Hoc significatum est, II Es- de captivitate. Hoc significatum est, II Es- dræ, xı, 3, ubi qui non invenerunt dræ, xı, 3, ubi qui non invenerunt genealogiam scripturæ suæ, separati sunt genealogiam scripturæ suæ, separati sunt ab hæreditate Domini 1. ab hæreditate Domini 1.

329 329

consolatio, ubi sibi impunitatem ex mi- consolatio, ubi sibi impunitatem ex mi- sericordia Dei promittebant. sericordia Dei promittebant.

« Ne loquamini loquentes. » Isa. 111, « Ne loquamini loquentes. » Isa. 111, 12: Popule meus, qui te beatum dicunt, 12: Popule meus, qui te beatum dicunt, ipsi te decipiunt, et viam gressuum tuo- ipsi te decipiunt, et viam gressuum tuo- rum dissipant. « Non stillabit super is- rum dissipant. « Non stillabit super is- tos,» supple, ira Dei, per temporalem tos,» supple, ira Dei, per temporalem poenam quia sicut stilla post stillam, ita poenam quia sicut stilla post stillam, ita poena post pœnam ordinate inducitur. poena post pœnam ordinate inducitur. Job, xxix, 22: Super illos stillabat elo- Job, xxix, 22: Super illos stillabat elo- quium meum. quium meum.

Et quod dixit, exponit subdens : Et quod dixit, exponit subdens : «Non comprehendet confusio, » per pœ- «Non comprehendet confusio, » per pœ- nam scilicet: hoc est enim contra hoc nam scilicet: hoc est enim contra hoc quod dicitur, Matth. xx1, 41: Malos quod dicitur, Matth. xx1, 41: Malos male perdet. male perdet.

« Dicit domus Jacob, » impunitatem « Dicit domus Jacob, » impunitatem scilicet in peccatis sibi promittens, quod scilicet in peccatis sibi promittens, quod est lactare peccatores. Proverb. I, 10 est lactare peccatores. Proverb. I, 10 Fili mi, si te lactaverint peccatores, ne Fili mi, si te lactaverint peccatores, ne acquiescas eis. acquiescas eis.

« Numquid abbreviatus est spiritus « Numquid abbreviatus est spiritus Domini ? » Ratio est populi ad confir- Domini ? » Ratio est populi ad confir- mandam falsam consolationem, et est mandam falsam consolationem, et est sensus Numquid spiritus Domini om- sensus Numquid spiritus Domini om- nibus largus in bonitate, brevis et restri- nibus largus in bonitate, brevis et restri- ctus erit nobis? Quasi dicat: Non et ctus erit nobis? Quasi dicat: Non et ideo salvabit nos. Fundatur super illud ideo salvabit nos. Fundatur super illud Isa. LIX, 1 Ecce non est abbreviata ma- Isa. LIX, 1 Ecce non est abbreviata ma- nus Domini ut salvare nequeat, neque nus Domini ut salvare nequeat, neque aggravata est auris ejus ut non exau- aggravata est auris ejus ut non exau- diat. Et addunt aliam rationem : « Aut diat. Et addunt aliam rationem : « Aut tales sunt cogitationes ejus ?» quales sci- tales sunt cogitationes ejus ?» quales sci- licet hominum, ut antiquam retineat licet hominum, ut antiquam retineat iram. Isa. Lv, 9: Sicut exaltantur cœli iram. Isa. Lv, 9: Sicut exaltantur cœli a terra, sic exaltatæ sunt viæ meæ a viis a terra, sic exaltatæ sunt viæ meæ a viis vestris, et cogitationes meæ a cogitatio- vestris, et cogitationes meæ a cogitatio-

nibus vestris. nibus vestris.

Et subdit responsionem Domini con- Et subdit responsionem Domini con- tra præsumptionem eorum: tra præsumptionem eorum:

« Nonne verba mea, » per Prophetas « Nonne verba mea, » per Prophetas scilicet dicta, « bona sunt, » hoc est con- scilicet dicta, « bona sunt, » hoc est con-

«Ne loquamini loquentes. » Secunda solatoria, et multa bona promittentia, «Ne loquamini loquentes. » Secunda solatoria, et multa bona promittentia,

Peccatores Peccatores

spe impu- spe impu- sunt lactan- sunt lactan-

nitatis non nitatis non

di. di.

1 II Esdræ, XIII, 3: Factum est autem, cum 1 II Esdræ, XIII, 3: Factum est autem, cum audissent legem, separavarunt omnem alieni- audissent legem, separavarunt omnem alieni-

geman ab Israel. geman ab Israel.

8 8

330 330

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

« cum eo, » bono scilicet viro « qui re- muneribus, et justitiam justi aufertis ab « cum eo, » bono scilicet viro « qui re- muneribus, et justitiam justi aufertis ab cte graditur ? » Hieronymus « Bonus cte graditur ? » Hieronymus « Bonus

« «

« quidem sum, sed non malis, sed eis « quidem sum, sed non malis, sed eis

qui recte gradiuntur. » Zach. I, 13: qui recte gradiuntur. » Zach. I, 13: Respondit Dominus Angelo, qui loque- Respondit Dominus Angelo, qui loque- batur in me verba bona, verba conso- batur in me verba bona, verba conso- latoria. Psal. LXXII, 1 : Quam bonus latoria. Psal. LXXII, 1 : Quam bonus Israel Deus, his qui recto sunt corde! Israel Deus, his qui recto sunt corde!

« Et e contrario, » contra me scilicet « Et e contrario, » contra me scilicet sæviendo, « populus meus » supple, sæviendo, « populus meus » supple, quondam, « in adversarium consurre- quondam, « in adversarium consurre- xit, » contra me scilicet. Propter quod, xit, » contra me scilicet. Propter quod, Jerem. III, 6 et seq., dicitur: Aversatrix Jerem. III, 6 et seq., dicitur: Aversatrix Israel.., prævaricatrix soror ejus, Juda, Israel.., prævaricatrix soror ejus, Juda, quia adversatur Deo suo. Jerem. XII, 8: quia adversatur Deo suo. Jerem. XII, 8: Facta est mihi hæreditas mea quasi leo Facta est mihi hæreditas mea quasi leo in silva dedit contra me vocem. in silva dedit contra me vocem.

: :

In quo autem adversetur, subdit, pec- In quo autem adversetur, subdit, pec- cata improperando : cata improperando :

« Desuper tunica pallium sustuli- « Desuper tunica pallium sustuli- stis. » Tunica a tegendo dicta operimen- stis. » Tunica a tegendo dicta operimen- tum nuditatis est: pallium vero exterius tum nuditatis est: pallium vero exterius vestimentum, quod tollebant solum tegi- vestimentum, quod tollebant solum tegi- men nuditatis propter confusionem re- men nuditatis propter confusionem re- linquentes. Job, xxiv, 7: Nudos dimit- linquentes. Job, xxiv, 7: Nudos dimit- tunt homines indumenta tollentes, qui- tunt homines indumenta tollentes, qui- bus non bus non est operimentum in frigore. est operimentum in frigore. Cant. v, 7 Tulerunt pallium meum mi- Cant. v, 7 Tulerunt pallium meum mi- hi custodes murorum. Quod etiam Præ- hi custodes murorum. Quod etiam Præ- latis convenit per calumniam populum latis convenit per calumniam populum spoliantibus. spoliantibus.

Et subdit: Et subdit:

« Et eos, qui transibant simpliciter, » « Et eos, qui transibant simpliciter, » hoc est, sine dolo et fraude negotia sua hoc est, sine dolo et fraude negotia sua agentes, « convertistis in bellum, » per agentes, « convertistis in bellum, » per advocatos scilicet, et cavillationes. Psal. advocatos scilicet, et cavillationes. Psal. LXVII, 31 Dissipa gentes, quæ bella vo- LXVII, 31 Dissipa gentes, quæ bella vo- Advocato- lunt. Advocati enim sunt qui omne re- Advocato- lunt. Advocati enim sunt qui omne re- ctum pervertunt. Amos, v, 7: Converti- ctum pervertunt. Amos, v, 7: Converti- tis in absinthium judicium, et justi- tis in absinthium judicium, et justi- tiam, Domini scilicet, in terra relinqui- tiam, Domini scilicet, in terra relinqui- tis. Isa. v, 23 Justificatis impium pro tis. Isa. v, 23 Justificatis impium pro

rum perver- rum perver-

sitas. sitas.

eo. eo.

Nec hoc solum, sed « Mulieres populi Nec hoc solum, sed « Mulieres populi mei ejecistis, » vel in captivitatem mit- mei ejecistis, » vel in captivitatem mit- tendo propter peccatum, vel a viris suis tendo propter peccatum, vel a viris suis separando per calumniam. Et hoc est separando per calumniam. Et hoc est quod sequitur: « De domo deliciarum quod sequitur: « De domo deliciarum suarum, » hoc est, in quibus quondam suarum, » hoc est, in quibus quondam delicate vivebant cum maritis et pueris. delicate vivebant cum maritis et pueris. Malach. 11, 11 et 12: Contaminavit Judas Malach. 11, 11 et 12: Contaminavit Judas sanctificationem Domini, quam dilexit, sanctificationem Domini, quam dilexit, hoc est, matrimonium, et habuit filiam hoc est, matrimonium, et habuit filiam dei alieni. Disperdet Dominus virum, dei alieni. Disperdet Dominus virum, qui fecerit hoc, magistrum et discipu- qui fecerit hoc, magistrum et discipu- lum de tabernaculis Jacob. Hæc est lin- lum de tabernaculis Jacob. Hæc est lin-

gua tertia advocatorum, de qua dicitur, gua tertia advocatorum, de qua dicitur, Eccli. XXVIII, 19: Lingua tertia mulieres Eccli. XXVIII, 19: Lingua tertia mulieres viratas ejecit, et privavit illas laboribus viratas ejecit, et privavit illas laboribus suis. Prima enim lingua expositio veri- suis. Prima enim lingua expositio veri- tatis est in conquerente. Secunda lingua tatis est in conquerente. Secunda lingua responsio veritatis est in judice. Tertia responsio veritatis est in judice. Tertia lingua justitiæ perversio est in cavilla- lingua justitiæ perversio est in cavilla- tore. « A parvulis earum, » quos scilicet tore. « A parvulis earum, » quos scilicet nutriendos ad laudem meam suscepe- nutriendos ad laudem meam suscepe- runt, « tulistis, » hoc est, abstulistis, runt, « tulistis, » hoc est, abstulistis, « laudem meam, » hoc est, materiam « laudem meam, » hoc est, materiam laudis meæ,« in perpetuum. » Ejecti enim laudis meæ,« in perpetuum. » Ejecti enim et spoliati beneficiis, Deum jam non lau- et spoliati beneficiis, Deum jam non lau- dant, sed potius murmurant et blasphe- dant, sed potius murmurant et blasphe- mant. Isa. LII, 5: Jugiter tota die nomen mant. Isa. LII, 5: Jugiter tota die nomen meum blasphematur, scilicet per vos in- meum blasphematur, scilicet per vos in- ter Gentes. Econtra autem de bonis di- ter Gentes. Econtra autem de bonis di- citur in Psal. VIII, 3: Ex ore infantium et citur in Psal. VIII, 3: Ex ore infantium et lactentium perfecisti laudem. Hierony- lactentium perfecisti laudem. Hierony- mus «Per matronas, urbes Judæ me- mus «Per matronas, urbes Judæ me- << taphorice captæ intelliguntur. » << taphorice captæ intelliguntur. »

Ex omnibus his infert comminatio- 10 Ex omnibus his infert comminatio- 10

nem, subdens : nem, subdens :

« Surgite, » supple, ergo, « et ite, » « Surgite, » supple, ergo, « et ite, » in captivitatem, « quia non habetis in captivitatem, « quia non habetis

2 Ad Roman. 11, 54: Nomen Dei per vos blas- 2 Ad Roman. 11, 54: Nomen Dei per vos blas- phematur inter Gentes, sicut scriptum est, Isa. phematur inter Gentes, sicut scriptum est, Isa.

L11, 5; Ezech. xxxvi, 20. L11, 5; Ezech. xxxvi, 20.

IN CAP. II MICHÆÆ ENARRATIO. IN CAP. II MICHÆÆ ENARRATIO.

hic, »in domibus et in terra vestra, hic, »in domibus et in terra vestra, « requiem. » Jerem. xvi, 13: Servietis « requiem. » Jerem. xvi, 13: Servietis ibi diis alienis die ac nocte, qui non da- ibi diis alienis die ac nocte, qui non da- bunt vobis requiem. Thren. v, 5: Cervi- bunt vobis requiem. Thren. v, 5: Cervi- cibus nostris minabamur, lassis non da- cibus nostris minabamur, lassis non da- batur requies. batur requies.

" "

Quare autem non sint hic habituri Quare autem non sint hic habituri requiem, subdit, supple, quia, « Pro- requiem, subdit, supple, quia, « Pro- pter immunditiam ejus, populi, pter immunditiam ejus, populi, scilicet in peccatis et idololatriis, « cor- scilicet in peccatis et idololatriis, « cor- rumpetur, » supple, terra, fœtore scili- rumpetur, » supple, terra, fœtore scili- cet cadaverum, « putredine pessima, » cet cadaverum, « putredine pessima, » per gladium scilicet regis Babylonis, vel per gladium scilicet regis Babylonis, vel extremæ condemnationis. Amos, IV, 10: extremæ condemnationis. Amos, IV, 10: Percussi in gladio juvenes vestros usque Percussi in gladio juvenes vestros usque ad captivitatem equorum vestrorum : et ad captivitatem equorum vestrorum : et ascendere feci putredinem castrorum ve- ascendere feci putredinem castrorum ve- strorum in nares vestras. Isaiæ, xxxiv, strorum in nares vestras. Isaiæ, xxxiv, 7 et 8 Inebriabitur terra eorum san- 7 et 8 Inebriabitur terra eorum san- guine, et humus eorum adipe pinguium, guine, et humus eorum adipe pinguium, quia dies ultionis Domini, supple, est. quia dies ultionis Domini, supple, est. Septuaginta sic: « Duces populi mei Septuaginta sic: « Duces populi mei « projicientur de domibus deliciarum « projicientur de domibus deliciarum etiam « suarum, propter malas adinventiones etiam « suarum, propter malas adinventiones « suas ejecti sunt. » Hieronymus : « Ec- « suas ejecti sunt. » Hieronymus : « Ec- « clesiæ principes qui deliciis affluunt, et « clesiæ principes qui deliciis affluunt, et «< inter epulas atque lascivias pudicitiam «< inter epulas atque lascivias pudicitiam << se servare credunt, propheticus sermo << se servare credunt, propheticus sermo « describit, quod ejiciendi sint de spa- « describit, quod ejiciendi sint de spa- «tiosis domibus, lautisque conviviis et «tiosis domibus, lautisque conviviis et « multo labore epulis conquisitis, et eji- « multo labore epulis conquisitis, et eji- «< ciendi propter malas cogitationes et «< ciendi propter malas cogitationes et « opera sua. Et si vis scire quo ejicien- « opera sua. Et si vis scire quo ejicien- «< di sint, Evangelium lege, Matth. xxv, «< di sint, Evangelium lege, Matth. xxv, «< 30 In tenebras scilicet exteriores: illic «< 30 In tenebras scilicet exteriores: illic « erit fletus et stridor dentium. An non « erit fletus et stridor dentium. An non « confusionis et ignominiæ est,Jesum cru- « confusionis et ignominiæ est,Jesum cru- «< cifixum magistrum pauperum atque esu- «< cifixum magistrum pauperum atque esu- << rientem fartis prædicare corporibus, et << rientem fartis prædicare corporibus, et « jejuniorum doctrinam rubentes buccas, « jejuniorum doctrinam rubentes buccas, << tumentiaque ora proferre ? » << tumentiaque ora proferre ? »

pulas pulas

ware ware Belle. Belle.

11 11

"Utinam non essem vir! » Tangitur "Utinam non essem vir! » Tangitur hic compassio Prophetæ in tribus, affe- hic compassio Prophetæ in tribus, affe- ctu scilicet compassionis, prædicatione ctu scilicet compassionis, prædicatione veritatis, et promissione consolationis. veritatis, et promissione consolationis.

« Utinam non essem vir, » scilicet non « Utinam non essem vir, » scilicet non fractus mollitie falsitatis, sed viriliter fractus mollitie falsitatis, sed viriliter

331 331

lanı de ver- lanı de ver-

ticis. ticis.

stans veritatis vigore. I ad Timoth. 11, stans veritatis vigore. I ad Timoth. 11, 14 Adam non est seductus, mulier au- 14 Adam non est seductus, mulier au- tem seducta in prævaricatione fuit. « Ha- tem seducta in prævaricatione fuit. « Ha- bens spiritum. » Hieronymus : « Ubi- Nota regu- bens spiritum. » Hieronymus : « Ubi- Nota regu- << cumque in Veteri vel Novo Testamento, bis prophe- << cumque in Veteri vel Novo Testamento, bis prophe- « spiritus sine additamento ponitur,in bo- « spiritus sine additamento ponitur,in bo- << nam partem accipitur.»'« Et mendacium << nam partem accipitur.»'« Et mendacium potius loquerer, » hoc est, utinam spiri- potius loquerer, » hoc est, utinam spiri- tu meo, qui falli potest, hoc dicerem, tu meo, qui falli potest, hoc dicerem, et non a Spiritu veritatis ! Et sic excludi- et non a Spiritu veritatis ! Et sic excludi- tur objectio quorumdam, dicentium non tur objectio quorumdam, dicentium non debere sanctum virum optare se Spiri- debere sanctum virum optare se Spiri- tum Dei non habere. Cum verbis enim tum Dei non habere. Cum verbis enim ad animam pertinentibus non valet hu- ad animam pertinentibus non valet hu- jusmodi processus, volo hoc, ergo non jusmodi processus, volo hoc, ergo non volo contrarium ejus quod cum ipso volo contrarium ejus quod cum ipso stare non potest. Unde voluit et Spiri- stare non potest. Unde voluit et Spiri- tum Dei habere, et tamen hoc quod di- tum Dei habere, et tamen hoc quod di- xit, a Spiritu Dei non dicere. Simile, xit, a Spiritu Dei non dicere. Simile, Apostolus ad Roman. ix, 3: Optabam Apostolus ad Roman. ix, 3: Optabam ego ipse anathema esse a Christo pro ego ipse anathema esse a Christo pro fratribus meis. Jerem. xxvш, 2 et 6, fratribus meis. Jerem. xxvш, 2 et 6, cum Hananias pseudopropheta diceret : cum Hananias pseudopropheta diceret : Contrivi jugum regis Babylonis, et quod Contrivi jugum regis Babylonis, et quod referenda essent vasa Domini in Jerusa- referenda essent vasa Domini in Jerusa- lem, ait Jeremias ad Hananiam Amen, lem, ait Jeremias ad Hananiam Amen, sic faciat Dominus: suscitet Dominus sic faciat Dominus: suscitet Dominus verba tua, quæ prophetasti, ut referan- verba tua, quæ prophetasti, ut referan- tur vasa in domum Domini. tur vasa in domum Domini.

a a

Et subdit de prædicatione veritatis : Et subdit de prædicatione veritatis : Stillabo tibi in vinum. » Ac si di- Stillabo tibi in vinum. » Ac si di- cat; infra, Mich. III, 8: Ego repletus cat; infra, Mich. III, 8: Ego repletus sum fortitudine spiritus Domini, qui est sum fortitudine spiritus Domini, qui est spiritus veritatis, stillabo, hoc est, ordi- spiritus veritatis, stillabo, hoc est, ordi- nate prophetabo, in vinum, compunctio- nate prophetabo, in vinum, compunctio- nis scilicet et amaritudinis (Psal. LIX, nis scilicet et amaritudinis (Psal. LIX, 5: Potasti nos vino compunctionis, et 5: Potasti nos vino compunctionis, et Psal. LXXIX, 6: Potum dabis nobis in Psal. LXXIX, 6: Potum dabis nobis in lacrymis) « et in ebrietatem. » Hierony- lacrymis) « et in ebrietatem. » Hierony- mus «Quia Propheta sum et Spiritu mus «Quia Propheta sum et Spiritu << Dei loquor, et a divinitate missus præ- << Dei loquor, et a divinitate missus præ- « dico veritatem, propterea stillabo tibi « dico veritatem, propterea stillabo tibi << sermonem meum in meracum, vinum << sermonem meum in meracum, vinum « quod te inebriet et corruere faciat. » « quod te inebriet et corruere faciat. » Jerem. xxv, 27: Bibite, et inebriamini, Jerem. xxv, 27: Bibite, et inebriamini, et vomite et cadite, neque surgatis a et vomite et cadite, neque surgatis a facie gladii, quem ego mittam inter vos. facie gladii, quem ego mittam inter vos. « Et erit super quem stillatur, » supple, « Et erit super quem stillatur, » supple, sive velit sive nolit, « populus iste. » sive velit sive nolit, « populus iste. »

12 12

332 332

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

II ad Corinth. XII, 8: Non possumus II ad Corinth. XII, 8: Non possumus aliquid adversus veritatem, sed pro veri- aliquid adversus veritatem, sed pro veri-

tate. tate.

Et subdit de promissione consolatio- Et subdit de promissione consolatio-

nis. nis.

« «

Congregatione congregabo, Jacob. » Congregatione congregabo, Jacob. » Vocativi casus est : « totum in te. » Vocativi casus est : « totum in te. » Hoc est 0 Jacob, totum te qui verus Hoc est 0 Jacob, totum te qui verus luctator es virtutis, totum te congregabo luctator es virtutis, totum te congregabo congregatione. Congregatione congrega- congregatione. Congregatione congrega- tur, in quo est aliqua forma congrega- tur, in quo est aliqua forma congrega- tionis, sicut est forma charitatis vel spi- tionis, sicut est forma charitatis vel spi- ritus, et ordo ecclesiasticus vel virtutis: ritus, et ordo ecclesiasticus vel virtutis: in unum autem congregatur, qui non in unum autem congregatur, qui non dispari cultu, sed uni Deo conjungitur. dispari cultu, sed uni Deo conjungitur. Psal. cv, 47 Congrega nos de nationi- Psal. cv, 47 Congrega nos de nationi- bus, ut confiteamur nomini sancto tuo. bus, ut confiteamur nomini sancto tuo. Ezech. xxxix, 23: Congregabo eos de Ezech. xxxix, 23: Congregabo eos de terris inimicorum suorum. Et post pau- terris inimicorum suorum. Et post pau- ca, . 29 Et scient quia ego Dominus ca, . 29 Et scient quia ego Dominus Deus eorum, eo quod transtulerim eos Deus eorum, eo quod transtulerim eos in nationes, et congregaverim eos super in nationes, et congregaverim eos super terram suam, et non reliquerim quem- terram suam, et non reliquerim quem- quam ex eis ibi. quam ex eis ibi.

Et hoc est quod sequitur : Et hoc est quod sequitur :

« In unum conducam reliquias Is- « In unum conducam reliquias Is- rael,» in cor unum scilicet et animam rael,» in cor unum scilicet et animam unam. Act. IV, 32: Multitudinis creden- unam. Act. IV, 32: Multitudinis creden- tium erat cor unum, et anima una. Isa. tium erat cor unum, et anima una. Isa. LXVI, 20 Adducent omnes fratres vestros LXVI, 20 Adducent omnes fratres vestros de cunctis gentibus donum Domino. de cunctis gentibus donum Domino. « Pariter ponam illum quasi gregem in « Pariter ponam illum quasi gregem in ovili, » hoc est, sub unius pastoris cu- ovili, » hoc est, sub unius pastoris cu- stodia in Ecclesia. Joan. x, 16: Alias stodia in Ecclesia. Joan. x, 16: Alias oves habeo, quæ non sunt ex hoc ovili: oves habeo, quæ non sunt ex hoc ovili: et illas oportet me adducere, et vocem et illas oportet me adducere, et vocem meam audient, et fiet unum ovile, et meam audient, et fiet unum ovile, et unus pastor. « Quasi pecus in medio unus pastor. « Quasi pecus in medio caularum, » supple, ponam eum. Glos- caularum, » supple, ponam eum. Glos- sa inducit hoc Psal. XXII, 2: In loco pa- sa inducit hoc Psal. XXII, 2: In loco pa- scuæ, ibi me collocavit. Caula ovium est, scuæ, ibi me collocavit. Caula ovium est, in qua pabula reponuntur. Genes. xxiv, in qua pabula reponuntur. Genes. xxiv, 25 Palearum quoque et fæeni plurimum 25 Palearum quoque et fæeni plurimum

est apud nos, et locus spatiosus ad ma- est apud nos, et locus spatiosus ad ma- nendum. Ezech. xxxiv, 14: In pascuis nendum. Ezech. xxxiv, 14: In pascuis uberrimis pascam eas, et in montibus uberrimis pascam eas, et in montibus excelsis Israel erunt pascua earum : ibi excelsis Israel erunt pascua earum : ibi requiescent in herbis virentibus, et in requiescent in herbis virentibus, et in pascuis pinguibus pascentur. « Tumul- pascuis pinguibus pascentur. « Tumul- tuabuntur a multitudine hominum. » tuabuntur a multitudine hominum. » Hieronymus «Tumultus est clamor ni- Hieronymus «Tumultus est clamor ni- « miæ multitudinis pari aspiratione emis- « miæ multitudinis pari aspiratione emis- « sus. » Isaiæ, LX, 5: Tunc videbis, et af- « sus. » Isaiæ, LX, 5: Tunc videbis, et af- flues, et mirabitur et dilatabitur cor tuum, flues, et mirabitur et dilatabitur cor tuum, quando conversa fuerit ad te multitudo quando conversa fuerit ad te multitudo maris, fortitudo gentium venerit tibi. maris, fortitudo gentium venerit tibi.

« Ascendet enim, » pastor scilicet et « Ascendet enim, » pastor scilicet et dux, per verbum scilicet et exemplum, dux, per verbum scilicet et exemplum, pandens iter ante eos, » hoc est, pla- pandens iter ante eos, » hoc est, pla- num iter faciens et patulum. Joan. x, num iter faciens et patulum. Joan. x, 4 4

« «

Cum proprias oves emiserit, ante Cum proprias oves emiserit, ante eas vadit : et oves illum sequuntur. « Di- eas vadit : et oves illum sequuntur. « Di- vident, et transibunt portam, » hoc est, vident, et transibunt portam, » hoc est, divident greges, scilicet hircos ab ovibus, divident greges, scilicet hircos ab ovibus, et malos a bonis, et transibunt portamı et malos a bonis, et transibunt portamı sacramentorum et virtutum, quæ inducit sacramentorum et virtutum, quæ inducit in Ecclesiam. Ezech. xxxiv, 17: Ecce in Ecclesiam. Ezech. xxxiv, 17: Ecce ego judico inter pecus et pecus, arietum ego judico inter pecus et pecus, arietum et hircorum. Matth. xxv, 32: Separabit et hircorum. Matth. xxv, 32: Separabit eos ab invicem, sicut pastor segregat eos ab invicem, sicut pastor segregat oves ab hædis. « Et ingredientur per oves ab hædis. « Et ingredientur per eam, » portam Ecclesiæ, pastorem scili- eam, » portam Ecclesiæ, pastorem scili- cet, qui est ostium et ostiarius. Joan. x, cet, qui est ostium et ostiarius. Joan. x, 9 Ego sum ostium. Per me si quis in- 9 Ego sum ostium. Per me si quis in- troierit, salvabitur et ingredietur, et troierit, salvabitur et ingredietur, et egredietur,et pascua inveniet. « Et trans- egredietur,et pascua inveniet. « Et trans- ibit rex, » hoc est, Prælatus « eorum ibit rex, » hoc est, Prælatus « eorum coram eis,» in verbo scilicet et exemplo. coram eis,» in verbo scilicet et exemplo. I Petr. v, 3: Forma facti gregis ex ani- I Petr. v, 3: Forma facti gregis ex ani- mo. «Et Dominus in capite eorum, » mo. «Et Dominus in capite eorum, » supple, transibit, tamquam omnium supple, transibit, tamquam omnium princeps. I ad Corinth. x1, 3 : Caput princeps. I ad Corinth. x1, 3 : Caput Christi, Deus. I Petr. 11, 25: Conversi es- Christi, Deus. I Petr. 11, 25: Conversi es- tis nunc ad Pastorem, et Episcopum ani- tis nunc ad Pastorem, et Episcopum ani- marum vestrarum. marum vestrarum.

CAP. III MICHÆÆ. CAP. III MICHÆÆ.

333 333

CAPUT III. CAPUT III.

Propter peccata principum, judicum, pseudoprophetarum ac sacerdotum po- Propter peccata principum, judicum, pseudoprophetarum ac sacerdotum po- puli Israel, comminatur Dominus gravem ultionem, et Jerosolymæ dele- puli Israel, comminatur Dominus gravem ultionem, et Jerosolymæ dele-

tionem. tionem.

1. Et dixi Audite, principes Jacob, 1. Et dixi Audite, principes Jacob, et duces domus Israel: Num- et duces domus Israel: Num- quid non vestrum est scire ju- quid non vestrum est scire ju- dicium? dicium?

2. Quia odio habetis bonum, et dili- 2. Quia odio habetis bonum, et dili- gitis malum: qui violenter tolli- gitis malum: qui violenter tolli- tis pelles eorum desuper eis, et tis pelles eorum desuper eis, et carnem eorum desuper ossibus carnem eorum desuper ossibus

eorum. eorum.

3. Qui comederunt carnem populi 3. Qui comederunt carnem populi mei, et pellem eorum desuper mei, et pellem eorum desuper excoriaverunt, et ossa eorum excoriaverunt, et ossa eorum confregerunt, et conciderunt confregerunt, et conciderunt sicut in lebete, et quasi carnem sicut in lebete, et quasi carnem in medio ollæ. in medio ollæ.

4. Tunc clamabunt ad Dominum, et 4. Tunc clamabunt ad Dominum, et non exaudiet eos et abscon- non exaudiet eos et abscon- det faciem suam ab eis in tem- det faciem suam ab eis in tem- pore illo, sicut nequiter egerunt pore illo, sicut nequiter egerunt in adinventionibus suis. in adinventionibus suis.

5. Hæc dicit Dominus super prophe- 5. Hæc dicit Dominus super prophe- tas qui seducunt populum tas qui seducunt populum meum, qui mordent dentibus meum, qui mordent dentibus suis, et prædicant pacem ; et si suis, et prædicant pacem ; et si quis non dederit in ore eorum quis non dederit in ore eorum quippiam, sanctificant quippiam, sanctificant eum prælium. eum prælium.

super super

6. Propterea nox vobis pro visione 6. Propterea nox vobis pro visione erit, et tenebræ vobis pro divi- erit, et tenebræ vobis pro divi- natione et occumbet sol su- natione et occumbet sol su-

1 Ezech. xx11, 27; Sophon. 111, 3. 1 Ezech. xx11, 27; Sophon. 111, 3.

per prophetas, et obtenebrabi- per prophetas, et obtenebrabi- tur super eos dies. tur super eos dies.

7. Et confundentur qui vident visio- 7. Et confundentur qui vident visio- nes, et confundentur divini : et nes, et confundentur divini : et operient omnes vultus suos, operient omnes vultus suos, quia non est responsum Dei. quia non est responsum Dei. 8. Verumtamen ego repletus sum 8. Verumtamen ego repletus sum fortitudine spiritus Domini, ju- fortitudine spiritus Domini, ju- dicio, et virtute, ut annuntiem dicio, et virtute, ut annuntiem Jacob scelus suum, et Israel Jacob scelus suum, et Israel peccatum suum. peccatum suum.

IO. IO.

9. Audite hoc, principes domus Ja- 9. Audite hoc, principes domus Ja- cob, et judices domus Israel, cob, et judices domus Israel, qui abominamini judicium, et qui abominamini judicium, et omnia recta pervertitis : omnia recta pervertitis : Qui ædificatis Sion in sanguini- Qui ædificatis Sion in sanguini- bus, et Jerusalem in iniquitate. bus, et Jerusalem in iniquitate. 11. Principes ejus in muneribus judi- 11. Principes ejus in muneribus judi- cabant, et sacerdotes ejus in cabant, et sacerdotes ejus in mercede docebant, et prophe- mercede docebant, et prophe- tæ ejus in pecunia divinabant : tæ ejus in pecunia divinabant : et super Dominum requiesce- et super Dominum requiesce- bant, dicentes: Numquid non bant, dicentes: Numquid non Dominus in medio nostrum ? Dominus in medio nostrum ? Non venient super nos mala. Non venient super nos mala. 12. Propter hoc, causa vestri, Sion 12. Propter hoc, causa vestri, Sion quasi ager arabitur, et Jerusa- quasi ager arabitur, et Jerusa- lem quasi acervus lapidum erit, lem quasi acervus lapidum erit, et mons templi in excelsa sil- et mons templi in excelsa sil- varum 2. varum 2.

2 Jerem. xxvi, 18. 2 Jerem. xxvi, 18.

334 334

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

IN CAPUT III MICHÆÆ IN CAPUT III MICHÆÆ

ENARRATIO. ENARRATIO.

« Et dixi. » In hoc capitulo exagge- « Et dixi. » In hoc capitulo exagge- rat poenam sub differentia peccantium. rat poenam sub differentia peccantium. Et dividitur in tria, in peccata scilicet Et dividitur in tria, in peccata scilicet tyrannorum, pseudoprophetarum, ibi, tyrannorum, pseudoprophetarum, ibi, y. 5«Hæc dicit Dominus super Pro- y. 5«Hæc dicit Dominus super Pro- phetas, » et Prælatorum, ibi, . 9: phetas, » et Prælatorum, ibi, . 9: « Audite hoc, principes domus Jacob. » « Audite hoc, principes domus Jacob. » Prima in duas: primo improperat Prima in duas: primo improperat peccata, secundo interminatur pœnam, peccata, secundo interminatur pœnam, ibi, «Tunc clamabunt. » ibi, «Tunc clamabunt. »

In prima attentos reddit, et explanat In prima attentos reddit, et explanat circa quid attendant. circa quid attendant.

« Et dixi: » auctoritate scilicet Domi- « Et dixi: » auctoritate scilicet Domi- ni. Ezech. 11, 7: Loqueris verba mea ad ni. Ezech. 11, 7: Loqueris verba mea ad

eos, eos,

si forte audiant, et quiescant. « Au- si forte audiant, et quiescant. « Au- dite,principes Jacob, » duodecim scilicet dite,principes Jacob, » duodecim scilicet tribuum. Et nominat Jacob, ut pudeat tribuum. Et nominat Jacob, ut pudeat eos tantum patrem non imitari. Morali- eos tantum patrem non imitari. Morali- ter autem, per Jacob qui luctator inter- ter autem, per Jacob qui luctator inter- pretatur, sæculares significantur, in lu- pretatur, sæculares significantur, in lu- cta mundi viventes; et principes Jacob, cta mundi viventes; et principes Jacob, principes tribuum et familiarum dicun- principes tribuum et familiarum dicun- tur. «Et duces domus Israel, » hoc est, tur. «Et duces domus Israel, » hoc est, sacerdotes et reges et præfecti, qui non sacerdotes et reges et præfecti, qui non tantum super familias, sed super totum tantum super familias, sed super totum populum vel magnam partem constituti populum vel magnam partem constituti sunt. Psal. LXVII, 28: Principes Juda, sunt. Psal. LXVII, 28: Principes Juda, duces eorum: principes Zabulon, princi- duces eorum: principes Zabulon, princi- pes Nephthali. Sap. vi, 2: Audite, reges, pes Nephthali. Sap. vi, 2: Audite, reges, et intelligite discite, judices finium et intelligite discite, judices finium terræ. Psal. II, 10: Et nunc, reges intel- terræ. Psal. II, 10: Et nunc, reges intel- ligite: erudimini, qui judicatis terram. ligite: erudimini, qui judicatis terram. Et subdit quid audiant, scilicet quod Et subdit quid audiant, scilicet quod impedimentum boni et impedimentum impedimentum boni et impedimentum veritatis est apud eos, eo quod informati veritatis est apud eos, eo quod informati sunt contrario boni et contrario veri. Et sunt contrario boni et contrario veri. Et hoc primo dicit in universali, secundo hoc primo dicit in universali, secundo demonstrat in particulari. demonstrat in particulari.

dicium? » Quasi diceret: Non est. Quia CK dicium? » Quasi diceret: Non est. Quia CK quamvis ex officio scirent, tamen pravi- quamvis ex officio scirent, tamen pravi- tas mentis scire cum affectu non permit- tas mentis scire cum affectu non permit- tit. Hieronymus: «Non estis digni scire tit. Hieronymus: «Non estis digni scire « judicium Dei, quod est abyssus multa, « judicium Dei, quod est abyssus multa, «< nec prava mens vestra penetrat pro- «< nec prava mens vestra penetrat pro- « fundam ejus justitiam. » Simile, Jerem. « fundam ejus justitiam. » Simile, Jerem. XIII, 23: Si mutare potest Æthiops pel- XIII, 23: Si mutare potest Æthiops pel- lem suam, aut pardus varietates suas: lem suam, aut pardus varietates suas: et vos poteritis benefacere, cum didi- et vos poteritis benefacere, cum didi- ceritis malum. I Regum, 11, 12 et 13: ceritis malum. I Regum, 11, 12 et 13: Filii Heli, filii Belial, nescientes Domi- Filii Heli, filii Belial, nescientes Domi- num, neque officium sacerdotum ad po- num, neque officium sacerdotum ad po- pulum. Sap. 1, 4: In malevolam ani- pulum. Sap. 1, 4: In malevolam ani- mam non introibit sapientia, nec habita- mam non introibit sapientia, nec habita- bit in corpore subdito peccatis. bit in corpore subdito peccatis.

Et subdit quod obstat contrarius habi- Et subdit quod obstat contrarius habi- tus et affectus: tus et affectus:

« Qui odio habetis bonum, » neutrali- « Qui odio habetis bonum, » neutrali- ter vel masculine. Si neutraliter bonum ter vel masculine. Si neutraliter bonum in actibus et effectibus odio habuerunt, in actibus et effectibus odio habuerunt, sed non bonum unde omne bonum, quia sed non bonum unde omne bonum, quia hoc (ut dicit Dionysus) nemo odisse pot- hoc (ut dicit Dionysus) nemo odisse pot- est. Si masculine, tunc bonos et san- est. Si masculine, tunc bonos et san- ctos odio habuerunt. Amos, v, 10: Odio ctos odio habuerunt. Amos, v, 10: Odio habuerunt corripientem in porta, et lo- habuerunt corripientem in porta, et lo- quentem perfecte abominati sunt. Psal. quentem perfecte abominati sunt. Psal. XLIX, 17: Tu vero odisti disciplinam, et XLIX, 17: Tu vero odisti disciplinam, et projecisti sermones meo sretrorsum. « Et projecisti sermones meo sretrorsum. « Et diligitis malum, » neutraliter vel ma- diligitis malum, » neutraliter vel ma- sculine. Psal. XLIX, 18: Si videbas furem, sculine. Psal. XLIX, 18: Si videbas furem, currebas cum eo, et cum adulteris portio- currebas cum eo, et cum adulteris portio- nem tuam ponebas. Isa. LIX, 6 et 7: Ope- nem tuam ponebas. Isa. LIX, 6 et 7: Ope- ra eorum opera inutilia, et opus iniqui- ra eorum opera inutilia, et opus iniqui- tatis in manibus eorum. Pedes eorum ad tatis in manibus eorum. Pedes eorum ad malum currunt, et festinant ut effundant malum currunt, et festinant ut effundant sanguinem innocentem. sanguinem innocentem.

Et descendit ad specialia: Et descendit ad specialia:

prin prin

« Qui violenter tollitis pelles eorum « Qui violenter tollitis pelles eorum desuper eis. Per pelles exteriora bona Tyre desuper eis. Per pelles exteriora bona Tyre significantur, quæ in tegumentum et de- ex candl significantur, quæ in tegumentum et de- ex candl fensionem mortalitatis data sunt. Ideo fensionem mortalitatis data sunt. Ideo sub metaphora leonis vel latronis crude- sub metaphora leonis vel latronis crude- litas principum Israel describitur, qui litas principum Israel describitur, qui subditis tamquam pecoribus utuntur, subditis tamquam pecoribus utuntur, excoriantes oppressionibus angariarum excoriantes oppressionibus angariarum

« Numquid non vestrum est scire ju- et perangariarum rapinis. Animal enim « Numquid non vestrum est scire ju- et perangariarum rapinis. Animal enim

IN CAP. III MICHÆÆ ENARRATIO. IN CAP. III MICHÆÆ ENARRATIO.

cui tota pellis aufertur, moritur. Isa. 111, cui tota pellis aufertur, moritur. Isa. 111, 12: Populum meum exactores sui spolia- 12: Populum meum exactores sui spolia- verunt, et mulieres dominatæ sunt eis. verunt, et mulieres dominatæ sunt eis. « Et carnem eorum desuper ossibus eo- « Et carnem eorum desuper ossibus eo- rum, » supple, violenter tollitis. Per rum, » supple, violenter tollitis. Per carnes significantur mollia et delicata ad carnes significantur mollia et delicata ad fomentum teneritudinis humanæ con- fomentum teneritudinis humanæ con- cessa, tam in vestitu quam in lectulo et cessa, tam in vestitu quam in lectulo et esculento et poculento. Job, x, 11 : Pelle esculento et poculento. Job, x, 11 : Pelle et carnibus vestisti me: ossibus et nervis et carnibus vestisti me: ossibus et nervis compegisti me. De talibus mollibus dici- compegisti me. De talibus mollibus dici- tur, Ezech. xvi, 13: Similam, et mel, tur, Ezech. xvi, 13: Similam, et mel, et oleum comedisti, et decora facta es et oleum comedisti, et decora facta es vehementer nimis. Hæc mollia vestiunt vehementer nimis. Hæc mollia vestiunt ossa ne arescant; ossa ne arescant;

Et exaggerando peccatum iterat: Et exaggerando peccatum iterat:

« Qui comederunt carnem populi « Qui comederunt carnem populi mei. » Psal. x1, 4: Qui devorant ple- mei. » Psal. x1, 4: Qui devorant ple- bem meam sicut escam panis. « Et pel- bem meam sicut escam panis. « Et pel- lem eorum desuper excoriaverunt : » et lem eorum desuper excoriaverunt : » et exteriora et teneritudini interiori conces- exteriora et teneritudini interiori conces- sa devorantes. Ezech. xxxIV, 8: Facti sa devorantes. Ezech. xxxIV, 8: Facti sunt greges mei in rapinam, et oves meæ sunt greges mei in rapinam, et oves meæ in devorationem omnium bestiarum. in devorationem omnium bestiarum. « Et ossa eorum confregerunt. » Ossa in « Et ossa eorum confregerunt. » Ossa in quibus sustentatio et robur corporis est, quibus sustentatio et robur corporis est, vires corporis et virtutes animæ signifi- vires corporis et virtutes animæ signifi- cant quæ confringunt, qui angariis et cant quæ confringunt, qui angariis et perangariis consumunt vires corporis, et perangariis consumunt vires corporis, et lassant virtutes animæ. Isaiæ, III, 15: lassant virtutes animæ. Isaiæ, III, 15: Quare atteritis populum meum, et facies Quare atteritis populum meum, et facies pauperum commolitis ? Psal. cı, 4: Ossa pauperum commolitis ? Psal. cı, 4: Ossa mea sicut cremium aruerunt. « Et conci- mea sicut cremium aruerunt. « Et conci- derunt sicut in lebete. » Scissura divi- derunt sicut in lebete. » Scissura divi- sionem notat: non enim unus rapuit, sionem notat: non enim unus rapuit, sed quilibet in officio. Lebes autem con- sed quilibet in officio. Lebes autem con- strictionem significat, qua in termino strictionem significat, qua in termino suæ potestatis constrinxerunt pauperes. suæ potestatis constrinxerunt pauperes. Et hoc est quod sequitur: « Et quasi car- Et hoc est quod sequitur: « Et quasi car- nem,» supple, conciderunt eos, « in me- nem,» supple, conciderunt eos, « in me- dio olla. » Olla Jerusalem significat ci- dio olla. » Olla Jerusalem significat ci- vitatem, vel Ecclesiam, in qua prædicto vitatem, vel Ecclesiam, in qua prædicto modo coquuntur pauperes. Ezech. xxiv, modo coquuntur pauperes. Ezech. xxiv, 6: Væ civitati sanguinum, ollæ cujus 6: Væ civitati sanguinum, ollæ cujus rubigo in ea est ! Et post pauca, . 9 et rubigo in ea est ! Et post pauca, . 9 et

1 Jacob. II, 13. 1 Jacob. II, 13.

335 335

10: Cujus ego grandem faciam pyram. 10: Cujus ego grandem faciam pyram. Congere ossa, quæ igne succendam: con- Congere ossa, quæ igne succendam: con- sumentur carnes, et coquetur universa sumentur carnes, et coquetur universa compositio. Jerem. 1, 13: Ollam succen- compositio. Jerem. 1, 13: Ollam succen- sam ego video. sam ego video.

Et subdit poenam : Et subdit poenam :

« Tunc, »in tribulatione scilicet fu- « Tunc, »in tribulatione scilicet fu- tura, «clamabunt ad Dominum. » Isa. tura, «clamabunt ad Dominum. » Isa. LXV, 14: Vos clamabitis præ dolore cor- LXV, 14: Vos clamabitis præ dolore cor- dis, et præ contritione spiritus ululabi- dis, et præ contritione spiritus ululabi- tis. « Et non exaudiet eos. » Glossa: tis. « Et non exaudiet eos. » Glossa: «Judicium fiet illi, sine misericordia «Judicium fiet illi, sine misericordia « qui non fecit misericordiam 1. » Pro- « qui non fecit misericordiam 1. » Pro- verb. 1, 28: Tunc invocabunt me, et non verb. 1, 28: Tunc invocabunt me, et non exaudiam mane consurgent, et non in- exaudiam mane consurgent, et non in- venient me. venient me.

Et hoc est quod sequitur : » «< Et abs- Et hoc est quod sequitur : » «< Et abs- condet faciem suam ab eis. » Abscon- condet faciem suam ab eis. » Abscon- dere faciem est subtrahere gratiam. dere faciem est subtrahere gratiam. Job, x111, 24: Faciem tuam abscondis, et Job, x111, 24: Faciem tuam abscondis, et arbitraris me inimicum tuum. Isa. LIV, arbitraris me inimicum tuum. Isa. LIV, 8: In momento indignationis abscondi 8: In momento indignationis abscondi faciem meam parumper a te. « In tem- faciem meam parumper a te. « In tem- pore illo, » quando scilicet maxime indi- pore illo, » quando scilicet maxime indi- gent. Psal. LXXIV, 3: Cum accepero tem- gent. Psal. LXXIV, 3: Cum accepero tem- pus, ego justitias judicabo. « Sicut ne- pus, ego justitias judicabo. « Sicut ne- quiter egerunt. » Nequiter agere est tan- quiter egerunt. » Nequiter agere est tan- tum malum facere, quod nequeat plus. tum malum facere, quod nequeat plus. I Reg. xv, 28: Ego novi superbiam I Reg. xv, 28: Ego novi superbiam tuam, et nequitiam cordis tui. « In tuam, et nequitiam cordis tui. « In adinventionibus suis, » novos modos ex- adinventionibus suis, » novos modos ex- torsionis semper invenientes. Isa. III, 8: torsionis semper invenientes. Isa. III, 8: Lingua eorum et adinventiones eorum Lingua eorum et adinventiones eorum contra Dominum, ut provocarent oculos contra Dominum, ut provocarent oculos majestatis ejus. majestatis ejus.

« Hæc dicit Dominus Deus super Pro- « Hæc dicit Dominus Deus super Pro- phetas. » In hac secunda parte loquitur phetas. » In hac secunda parte loquitur contra Prophetas, exaggerando peccatum contra Prophetas, exaggerando peccatum et interminando pœnam. et interminando pœnam.

« Hæc dicit Dominus Deus super Pro- « Hæc dicit Dominus Deus super Pro- phetas, » opprimendos scilicet massa phetas, » opprimendos scilicet massa tribulationis, « qui seducunt populum tribulationis, « qui seducunt populum meum, » hoc est, seorsum a veritate du- meum, » hoc est, seorsum a veritate du-

པ་ པ་

pseudopro- pseudopro-

et menda- et menda-

tes. tes.

336 336

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

cunt. Ad Roman. xvi, 18: Per dulces ser- cunt. Ad Roman. xvi, 18: Per dulces ser- mones, et benedictiones seducunt corda mones, et benedictiones seducunt corda Contra innocentium. Videtur tangere eos qui Contra innocentium. Videtur tangere eos qui phetas visis nostris temporibus se fingunt visiones phetas visis nostris temporibus se fingunt visiones ciis niten- videre, et divinant seducendo populum. ciis niten- videre, et divinant seducendo populum. Jerem. XIV, Jerem. XIV, 14: Visionem mendacem, et 14: Visionem mendacem, et divinationem, et fraudulentiam, et se- divinationem, et fraudulentiam, et se- ductionem cordis sui prophetant vobis. ductionem cordis sui prophetant vobis. Jerem. XXIII, 26 et 27, multum de hoc Jerem. XXIII, 26 et 27, multum de hoc est, et sic concluditur: Usquequo istud est, et sic concluditur: Usquequo istud in corde Prophetarum vaticinantium in corde Prophetarum vaticinantium mendacium, et prophetantium seductio- mendacium, et prophetantium seductio- nes cordis sui? Qui volunt facere ut nes cordis sui? Qui volunt facere ut obliviscatur populus meus nominis mei. obliviscatur populus meus nominis mei. Ezech. XIII, 6: Vident vana, et divinant Ezech. XIII, 6: Vident vana, et divinant mendacium, dicentes: Ait Dominus, cum mendacium, dicentes: Ait Dominus, cum Dominus non miserit eos et persevera- Dominus non miserit eos et persevera- verunt confirmare sermonem. « Qui mor- verunt confirmare sermonem. « Qui mor- dent dentibus suis, » comminationes sci- dent dentibus suis, » comminationes sci- licet, et iras denuntiantes non dantibus. licet, et iras denuntiantes non dantibus. Prov. xxx, 14: Generatio, quæ pro den- Prov. xxx, 14: Generatio, quæ pro den- tibus gladios habet, et commandit mola- tibus gladios habet, et commandit mola- ribus suis, ut comedat inopes de terra et ribus suis, ut comedat inopes de terra et pauperes ex hominibus. « Et prædicant pauperes ex hominibus. « Et prædicant pacem,» supple, dentibus. Ezech. XIII, pacem,» supple, dentibus. Ezech. XIII, 10 Deceperunt populum meum, dicen- 10 Deceperunt populum meum, dicen- tes: Pax, et non est pax. tes: Pax, et non est pax.

6 6

Et quod dixit, exponit: « Et, » id est, Et quod dixit, exponit: « Et, » id est, « si quis non dederit in ore eorum quip- « si quis non dederit in ore eorum quip- piam, »munus scilicet, « sanctificant, » piam, »munus scilicet, « sanctificant, » hoc est, prophetali sermone confirmant, hoc est, prophetali sermone confirmant, « super eum prælium, » futurum scili- « super eum prælium, » futurum scili- cet. Ezech. XIII, 19: Violabant me ad cet. Ezech. XIII, 19: Violabant me ad populum meum propter pugillum hordei, populum meum propter pugillum hordei, et fragmen panis, ut interficerent ani- et fragmen panis, ut interficerent ani- mas quæ non moriuntur, et vivificarent mas quæ non moriuntur, et vivificarent animas quæ non vivunt, mentientes po- animas quæ non vivunt, mentientes po- pulo meo credenti mendaciis. pulo meo credenti mendaciis.

Et subdit de pœna : Et subdit de pœna :

« Propterea nox vobis pro visione « Propterea nox vobis pro visione erit. » Genes. 1, 5: Tenebras vocavit erit. » Genes. 1, 5: Tenebras vocavit Noctem. Tenebræ autem hic dicuntur Noctem. Tenebræ autem hic dicuntur occultatio veritatis. Job, III, 6: Noctem occultatio veritatis. Job, III, 6: Noctem illam tenebrosus turbo possideat. Et ibi- illam tenebrosus turbo possideat. Et ibi- dem, . 4 Dies ille vertatur in tene- dem, . 4 Dies ille vertatur in tene- bras,... et non illustretur lumine. « Et bras,... et non illustretur lumine. « Et tenebræ vobis,» supple, erunt « pro di- tenebræ vobis,» supple, erunt « pro di-

vinatione. »Divinationem vocat conje- vinatione. »Divinationem vocat conje- cturam de futuris per imagines, vel spe- cturam de futuris per imagines, vel spe- cies sensibilium, vel alias conjecturas cies sensibilium, vel alias conjecturas quæ in creaturis fiunt. Quia Hierony- quæ in creaturis fiunt. Quia Hierony- mus dicit, quod « divinatio in malum mus dicit, quod « divinatio in malum « sonat. » Isa. Lix, 10: Impegimus meri- « sonat. » Isa. Lix, 10: Impegimus meri- die quasi in tenebris, in caliginosis quasi die quasi in tenebris, in caliginosis quasi mortui. « Et occumbet sol super Prophe- mortui. « Et occumbet sol super Prophe- tas. » Sol dicitur lumen intellectus divi- tas. » Sol dicitur lumen intellectus divi- ni, veritates rerum irradians, qui occum- ni, veritates rerum irradians, qui occum- bit super Pseudoprophetas. Sap. v, 6: bit super Pseudoprophetas. Sap. v, 6: Sol intelligentiæ non est ortus nobis. Sol intelligentiæ non est ortus nobis. « Et obtenebrabitur super eos dies, » « Et obtenebrabitur super eos dies, » hoc est, dies claræ veritatis in effectu hoc est, dies claræ veritatis in effectu erit eis tenebrosus, quia tunc videbitur erit eis tenebrosus, quia tunc videbitur quod falsum dixerunt. Sap. xvII, 19: quod falsum dixerunt. Sap. xvII, 19: Omnis orbis terrarum limpido illumina- Omnis orbis terrarum limpido illumina- batur lumine. batur lumine.

« Et confundentur qui vident visio- « Et confundentur qui vident visio- nes. » Confusionem vocat ruborem. Ve- nes. » Confusionem vocat ruborem. Ve- recundantur enim cum res contraria pro- recundantur enim cum res contraria pro- missioni eorum venerit. Psal. cvIII, 29: missioni eorum venerit. Psal. cvIII, 29: Operiantur sicut diploide confusione sua. Operiantur sicut diploide confusione sua. Visiones dicit videre, qui se jactant visio- Visiones dicit videre, qui se jactant visio- nes videre, cum tamen nihil videant. nes videre, cum tamen nihil videant. Jerem. xx, 31 et 32: Prophetæ assu- Jerem. xx, 31 et 32: Prophetæ assu- munt linguas suas, et aiunt: Dicit Do- munt linguas suas, et aiunt: Dicit Do- minus. Ecce ego ad Prophetas somnian- minus. Ecce ego ad Prophetas somnian- tes mendacium, ait Dominus: qui nar- tes mendacium, ait Dominus: qui nar- raverunt ea, et seduxerunt populum raverunt ea, et seduxerunt populum meum in mendacio suo, et in miraculis meum in mendacio suo, et in miraculis suis. Dicunt enim quod Deus miracula suis. Dicunt enim quod Deus miracula cum eis facit, et quod plus est, sic stig- cum eis facit, et quod plus est, sic stig- mata eis imponit suæ passionis, ut di- mata eis imponit suæ passionis, ut di- cunt. « Et confundentur divini, » divi- cunt. « Et confundentur divini, » divi- nantes scilicet in conjecturis, vel lu- nantes scilicet in conjecturis, vel lu- dificationibus dæmonum. II Reg. xxII, dificationibus dæmonum. II Reg. xxII, 22: Ero spiritus mendax in ore om- 22: Ero spiritus mendax in ore om- nium prophetarum ejus. « Et operient nium prophetarum ejus. « Et operient omnes vultus suos, » præ confusione. omnes vultus suos, » præ confusione. Isa. xxix, 10: Claudet oculos vestros : Isa. xxix, 10: Claudet oculos vestros : prophetas et principes vestros, qui vi- prophetas et principes vestros, qui vi- dent visiones, operiet. Et reddit cau- dent visiones, operiet. Et reddit cau- sam : « Quia non est responsum sam : « Quia non est responsum Dei,» supple, in eis, sed potius spiritus Dei,» supple, in eis, sed potius spiritus erroris decepit eos. Ezech. xx, 3 : Hav erroris decepit eos. Ezech. xx, 3 : Hav dicit Dominus. Numquid ad interrogan- dicit Dominus. Numquid ad interrogan-