Jonas Chris- Jonas Chris- ti typum ti typum gessit. gessit.

312 312

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

auferantur, pœnitentibus tamen juste auferantur, pœnitentibus tamen juste conserventur. In signum hujus, Job, conserventur. In signum hujus, Job, XLII, 10, cum Job purgatus esset, reddi- XLII, 10, cum Job purgatus esset, reddi- dit ei Dominus omnia duplicia 1. Job, 1, dit ei Dominus omnia duplicia 1. Job, 1, 10 Operibus manuum ejus benedixisti, 10 Operibus manuum ejus benedixisti, et possessio ejus crevit in terra. et possessio ejus crevit in terra.

Glossæ dicunt, quod Jonas naufragio Glossæ dicunt, quod Jonas naufragio Christum significat in mare hujus mun- Christum significat in mare hujus mun- di missum, cetus gluttiens et revomens di missum, cetus gluttiens et revomens Jonam mortem significat et infernum, Jonam mortem significat et infernum, quæ et gluttierunt et revomuerunt Chri- quæ et gluttierunt et revomuerunt Chri- stum. Osee, x1, 14: Morsus tuus ero, in- stum. Osee, x1, 14: Morsus tuus ero, in- ferne. Prima missio Jonæ significat pri- ferne. Prima missio Jonæ significat pri- mam Christi missionem ad Judæos: et in mam Christi missionem ad Judæos: et in illa ad Gentes ire noluit, quod fuga Jonæ illa ad Gentes ire noluit, quod fuga Jonæ significat. Matth. xv, 24: Non sum mis- significat. Matth. xv, 24: Non sum mis- sus nisi ad oves, quæ perierunt domus sus nisi ad oves, quæ perierunt domus Israel. Secunda missio secundam ad Israel. Secunda missio secundam ad Gentes significat missionem in Aposto- Gentes significat missionem in Aposto- lis. Isa. XLIX, 6: Dedi te in lucem gen- lis. Isa. XLIX, 6: Dedi te in lucem gen- tium, ut sis salus mea usque ad extre- tium, ut sis salus mea usque ad extre- mum terræ. Tristitia Jonæ tristitiam si- mum terræ. Tristitia Jonæ tristitiam si- gnificat Apostolorum de excæcatione gnificat Apostolorum de excæcatione

1 Job, XLII, 10: Et addidit Dominus omnia 1 Job, XLII, 10: Et addidit Dominus omnia

Synagogæ. Ad Roman. Ix, 2: Tristitia Synagogæ. Ad Roman. Ix, 2: Tristitia magna mihi est, et continuus dolor cordi magna mihi est, et continuus dolor cordi meo, scilicet pro fratribus. Hedera Sy- meo, scilicet pro fratribus. Hedera Sy- nagogam significat, quæ ante solis or- nagogam significat, quæ ante solis or- tum viruit, et post ortum aruit: quia an- tum viruit, et post ortum aruit: quia an- tequam oriretur sol justitiæ, Christum tequam oriretur sol justitiæ, Christum Deus noster, (Malach. IV, 2: Orietur vo- Deus noster, (Malach. IV, 2: Orietur vo- bis timentibus nomen meum Sol justi- bis timentibus nomen meum Sol justi- tiæ) viridis erat Synagoga. Orto autem tiæ) viridis erat Synagoga. Orto autem lumine gratiæ in prædicatione Aposto- lumine gratiæ in prædicatione Aposto- lorum tota exaruit. Matth. XIII, 6: Sole lorum tota exaruit. Matth. XIII, 6: Sole autem orto, æstuaverunt: et quia non autem orto, æstuaverunt: et quia non habebant radicem, aruerunt. Receptio Ni- habebant radicem, aruerunt. Receptio Ni- nive ad gratiam, introitum significat nive ad gratiam, introitum significat Gentium in Ecclesiam. Ad Roman. xi, Gentium in Ecclesiam. Ad Roman. xi, 25 et 26: Cæcitas ex parte contigit in 25 et 26: Cæcitas ex parte contigit in Israel, donec plenitudo gentium intraret, Israel, donec plenitudo gentium intraret, et sic omnis Israel salvus fieret. Et ibi- et sic omnis Israel salvus fieret. Et ibi- dem, y. 11 Illorum scilicet Judæorum, dem, y. 11 Illorum scilicet Judæorum, delicto salus est gentibus, ut illos delicto salus est gentibus, ut illos

æmulentur. æmulentur.

Quæ autem de pœnitentia Ninivitarum Quæ autem de pœnitentia Ninivitarum dicta sunt per se moralia sunt, nec ad dicta sunt per se moralia sunt, nec ad aliam trahenda expositionem. aliam trahenda expositionem.

quæcumque fuerant Job duplicia. quæcumque fuerant Job duplicia.

INDEX INDEX

IN JONAM PROPHETAM. IN JONAM PROPHETAM.

Prologus D. Hieronymi in Jonam prophetam. Prologus D. Hieronymi in Jonam prophetam.

289 289

Explicatio prologi. Explicatio prologi.

290 290

Argumentum D. Hieronymi in Jonam prophetam. Argumentum D. Hieronymi in Jonam prophetam.

292 292

Explicatio argumenti. Explicatio argumenti.

292 292

CAPUT I. CAPUT I.

293 293

II. II.

301 301

III. III.

305 305

IV. IV.

309 309

D. ALBERTI MAGNI, D. ALBERTI MAGNI,

EPISCOPI RATISBONENSIS DOCTRINA TOTO ORBE EPISCOPI RATISBONENSIS DOCTRINA TOTO ORBE

Celeberrimi, Ordinis Prædicatorum, Celeberrimi, Ordinis Prædicatorum,

IN MICHEAM PROPHETAM IN MICHEAM PROPHETAM

ENARRATIO. ENARRATIO.

Prologus Divi Hieronymi in Michæam prophetam. Prologus Divi Hieronymi in Michæam prophetam.

Temporibus Joathan et Achaz et Ezechiæ, regum Juda, Michæam prophe- Temporibus Joathan et Achaz et Ezechiæ, regum Juda, Michæam prophe- tam ad hanc prophetiam Spiritu sancto repletum fuisse, lectio ipsa demon- tam ad hanc prophetiam Spiritu sancto repletum fuisse, lectio ipsa demon- strat. Sed de supradicto numero regum, Joathan et Ezechiam Deo ob reli- strat. Sed de supradicto numero regum, Joathan et Ezechiam Deo ob reli- gionem placuisse, historia libri quarti Regum et secundi Paralipomenon in- gionem placuisse, historia libri quarti Regum et secundi Paralipomenon in- dicat¹. Achaz vero, derelicto Deo, idola Samariæ, quibus etiam filios suos in dicat¹. Achaz vero, derelicto Deo, idola Samariæ, quibus etiam filios suos in sacrificium igni concremandos obstulerat, coluisse constat. Quam ob rem, sacrificium igni concremandos obstulerat, coluisse constat. Quam ob rem, Deus Samariam, quæ reges Israel et Juda memoratorum simulacrorum Deus Samariam, quæ reges Israel et Juda memoratorum simulacrorum superstitione fefellerat, increpans, indignationem suam in eam processuram superstitione fefellerat, increpans, indignationem suam in eam processuram comminatus est. Populo etiam Israel prævaricatori, et principibus ejus, qui comminatus est. Populo etiam Israel prævaricatori, et principibus ejus, qui eumdem populum fallaci suasione ad colenda idola impulerant, verbis in eumdem populum fallaci suasione ad colenda idola impulerant, verbis in sequentibus, captivitatem et interitum affuturum denuntiavit. sequentibus, captivitatem et interitum affuturum denuntiavit.

« «

PROLOGI D. HIERONYMI IN MICHAAM PROLOGI D. HIERONYMI IN MICHAAM

EXPLANATIO. EXPLANATIO.

ronymus tria facit, scilicet tempora pro- ronymus tria facit, scilicet tempora pro- phetiæ describit, qualitates regum dis- phetiæ describit, qualitates regum dis- tinguit, tertio causam suscepti operis tinguit, tertio causam suscepti operis concludit quæ patent in littera. concludit quæ patent in littera.

« Temporibus Joathan, » de quo « Temporibus Joathan, » de quo IV Regum xv, << et Achaz, »> IV Regum xv, << et Achaz, »> de quo de quo

Temporibus. » In hoc Prologo Hie- IV Regum, xvi « et Ezechiæ, » de quo Temporibus. » In hoc Prologo Hie- IV Regum, xvi « et Ezechiæ, » de quo

1 Cf. IV Regum. xv, XVI et XVIII, et II Paralip. XXVII et XXIX. 1 Cf. IV Regum. xv, XVI et XVIII, et II Paralip. XXVII et XXIX.

316 316

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

IV Regum XVIII, « et regum Juda, » hoc IV Regum XVIII, « et regum Juda, » hoc est, duarum tribuum, « Michæam Pro- est, duarum tribuum, « Michæam Pro- phetam, » qui simpliciter Propheta phetam, » qui simpliciter Propheta dicitur, quia patrem Prophetam non dicitur, quia patrem Prophetam non habuit, « ob hanc prophetiam, » sup- habuit, « ob hanc prophetiam, » sup- ple, enuntiandam. Deuter. xvi, 15: Pro- ple, enuntiandam. Deuter. xvi, 15: Pro- phetam de gente tua et de fratribus tuis phetam de gente tua et de fratribus tuis sicut me, suscitabit tibi Dominus Deus sicut me, suscitabit tibi Dominus Deus tuus ipsum audies. « Spiritu sancto tuus ipsum audies. « Spiritu sancto repletum fuisse. » In hoc notatur Scriptu- repletum fuisse. » In hoc notatur Scriptu- ræ auctoritas, quæ de fonte veritatis pro- ræ auctoritas, quæ de fonte veritatis pro- cedit. II Petr. 1, 21: Non voluntate hu- cedit. II Petr. 1, 21: Non voluntate hu- mana allata est aliquando prophetia: mana allata est aliquando prophetia: sed Spiritu sancto inspirati, locuti sunt sed Spiritu sancto inspirati, locuti sunt sancti Dei homines. Repletio etiam im- sancti Dei homines. Repletio etiam im- pletionem talem sonat quæ pectus pre- pletionem talem sonat quæ pectus pre- mat, et signat quod de abundantia inte- mat, et signat quod de abundantia inte- riori eructatio istorum sermonum proce- riori eructatio istorum sermonum proce- dit. Psal. XLIV, 2: Eructavit cor meum dit. Psal. XLIV, 2: Eructavit cor meum verbum bonum. Act. II, 4: Repleti sunt verbum bonum. Act. II, 4: Repleti sunt omnes Spiritu sancto, et cœperunt loqui omnes Spiritu sancto, et cœperunt loqui variis linguis, prout Spiritus sanctus da- variis linguis, prout Spiritus sanctus da- bat eloqui illis. « Lectio ipsa demon- bat eloqui illis. « Lectio ipsa demon- strat, » hoc est, principium prophetiæ. strat, » hoc est, principium prophetiæ.

Et subdit de regum istorum qualitate: Et subdit de regum istorum qualitate: « Sed de supradicto numero regum, »> « Sed de supradicto numero regum, »> trium scilicet, « Joatham, » primum sci- trium scilicet, « Joatham, » primum sci- licet, «et Ezechiam, » tertium scilicet, licet, «et Ezechiam, » tertium scilicet, « Deo ob religionem placuisse, » qua « Deo ob religionem placuisse, » qua scilicet idola detestati sunt, « historia scilicet idola detestati sunt, « historia quarti libri Regum, » de Joathan in cap. quarti libri Regum, » de Joathan in cap. xv, de Ezechia vero in cap. xvш, « et xv, de Ezechia vero in cap. xvш, « et secundi Paralipomenon indicat: » de secundi Paralipomenon indicat: » de Joathan quidem in cap. xxvII, 2, ubi sic Joathan quidem in cap. xxvII, 2, ubi sic dicitur Fecit Joathan quod rectum erat dicitur Fecit Joathan quod rectum erat coram Domino, juxta omnia quæ fecerat coram Domino, juxta omnia quæ fecerat Ozias, pater ejus. De Ezechia vero, II Pa- Ozias, pater ejus. De Ezechia vero, II Pa- ralip. xxix, 2, sic dicitur: Fecit Eze- ralip. xxix, 2, sic dicitur: Fecit Eze- chias quod erat placitum in conspectu chias quod erat placitum in conspectu Domini, juxta omnia quæ fecerat David, Domini, juxta omnia quæ fecerat David, pater ejus. «Achaz vero, derelicto 'Deo,»> pater ejus. «Achaz vero, derelicto 'Deo,»> hoc est, cultu Dei, « idola Samariæ con- hoc est, cultu Dei, « idola Samariæ con- stat coluisse.» Unde, IV Regum, XVI, 2 stat coluisse.» Unde, IV Regum, XVI, 2 et 3: Non fecit Achaz quod erat placitum et 3: Non fecit Achaz quod erat placitum in conspectu Domini Dei sui... Sed am- in conspectu Domini Dei sui... Sed am- bulavit in viis regum Israel. Insuper et bulavit in viis regum Israel. Insuper et

1 Biblia Rob. Stephani habet, relicto. 1 Biblia Rob. Stephani habet, relicto.

filium suum consecravit, transferens per filium suum consecravit, transferens per ignem secundum idola Gentium, qua ignem secundum idola Gentium, qua dissipavit Dominus coram filiis Israel. dissipavit Dominus coram filiis Israel. Et hoc est quod sequitur: « Quibus etiam Et hoc est quod sequitur: « Quibus etiam filios suos, » ut scilicet factum Abraha filios suos, » ut scilicet factum Abraha imitaretur 2, ut sicut patriarcha Deo, ita imitaretur 2, ut sicut patriarcha Deo, ita ipse idolis cariora sua pignora sacrifica- ipse idolis cariora sua pignora sacrifica- ret, « in sacrificium igni concremandos ret, « in sacrificium igni concremandos obtulerat »sed Abraham obtulit, et non obtulerat »sed Abraham obtulit, et non occidit: iste autem interfecit, quia dæ- occidit: iste autem interfecit, quia dæ- mones in sanguine delectantur. II Paralip. mones in sanguine delectantur. II Paralip. XXVIII, 3 Ipse, scilicet Achaz, est qui XXVIII, 3 Ipse, scilicet Achaz, est qui adolevit incensum in valle Benennom, et adolevit incensum in valle Benennom, et lustravit filios suos in igne, juxta ritum lustravit filios suos in igne, juxta ritum Gentium, quas interfecit Dominus in ad- Gentium, quas interfecit Dominus in ad- ventu filiorum Israel. ventu filiorum Israel.

Ex his concludit causam suscepti ope- Ex his concludit causam suscepti ope- ris, dicens: ris, dicens:

« Quam ob rem, Deus Samariam, »> « Quam ob rem, Deus Samariam, »> terram scilicet decem tribuum, «< quæ re- terram scilicet decem tribuum, «< quæ re- ges Israel, » omnes scilicet a Jeroboam ges Israel, » omnes scilicet a Jeroboam usque ad Oseam, « et Juda, » hoc est, usque ad Oseam, « et Juda, » hoc est, reges Juda, non omnes, sed multos : quia reges Juda, non omnes, sed multos : quia etiam tempore Joathæ populus immola- etiam tempore Joathæ populus immola- bat in excelsis. Eccli. XLIX, 5: Præter bat in excelsis. Eccli. XLIX, 5: Præter David, et Ezechiam, et Josiam, omnes, David, et Ezechiam, et Josiam, omnes, scilicet reges, peccatum commiserunt. scilicet reges, peccatum commiserunt. «< Memoratorum simulacrorum supersti- «< Memoratorum simulacrorum supersti- tione fefellerat. » « Superstitio est (ut di- tione fefellerat. » « Superstitio est (ut di- «cit Augustinus) religio supra modum «cit Augustinus) religio supra modum « servata. » Et hoc fit, quando religio tur- « servata. » Et hoc fit, quando religio tur- pibus et falsis innititur articulis. Hoc au- pibus et falsis innititur articulis. Hoc au- tem attribuitur Samariæ, propter hoc tem attribuitur Samariæ, propter hoc quod error vitulorum aureorum primo a quod error vitulorum aureorum primo a Samaria processit. « Increpans, » scilicet Samaria processit. « Increpans, » scilicet Deus per Prophetam Zachariam, 111, 2 : Deus per Prophetam Zachariam, 111, 2 : Increpet Dominus in te, Satan! et increpet Increpet Dominus in te, Satan! et increpet Dominus in te, qui elegit Jerusalem! Dominus in te, qui elegit Jerusalem! « Indignationem suam, » Dei scilicet, « Indignationem suam, » Dei scilicet, «< in eam,» hoc est, in Samariam, per ex- «< in eam,» hoc est, in Samariam, per ex- ercitum scilicet Assyriorum, « processu- ercitum scilicet Assyriorum, « processu- ram comminatus est. » Thren. 11, 4: ram comminatus est. » Thren. 11, 4: Effudit quasi ignem indignationem Effudit quasi ignem indignationem suam. « Populo etiam Israel, » plebeio suam. « Populo etiam Israel, » plebeio scilicet « prævaricatori, » Isa. XLVIII, 8: scilicet « prævaricatori, » Isa. XLVIII, 8: Quia prævaricans prævaricaberis, et Quia prævaricans prævaricaberis, et * Cf. Genes. XXII, 1 et seq. * Cf. Genes. XXII, 1 et seq.

CAP. I MICHÆÆ. CAP. I MICHÆÆ.

transgressorem ex utero vocavi te, « et transgressorem ex utero vocavi te, « et principibus ejus, » populi scilicet præva- principibus ejus, » populi scilicet præva- ricatoris. Isaiæ, 1, 23: Principes tui in- ricatoris. Isaiæ, 1, 23: Principes tui in- fideles, socii furum. « Qui,» scilicet fideles, socii furum. « Qui,» scilicet principes, « eumdem populum, » Sama- principes, « eumdem populum, » Sama- riæ scilicet, «fallaci suasione 1, » ne sci- riæ scilicet, «fallaci suasione 1, » ne sci- licet populus rediret ad Deum suum si licet populus rediret ad Deum suum si adoraret in Jerusalem, « ad colenda ido- adoraret in Jerusalem, « ad colenda ido- la impulerant. » Osee, VII, 3 : In malitia la impulerant. » Osee, VII, 3 : In malitia

317 317

sua lætificaverunt regem, et in mendaciis sua lætificaverunt regem, et in mendaciis suis principes. « Verbis in sequentibus,» suis principes. « Verbis in sequentibus,» hoc est, in sequentibus verbis prophetiæ, hoc est, in sequentibus verbis prophetiæ, «< captivitatem, » per Assyrios, << et in- «< captivitatem, » per Assyrios, << et in- teritum, » peste, et fame, et gladio, « af- teritum, » peste, et fame, et gladio, « af- futurum,» supple, ordinatione Dei, « de- futurum,» supple, ordinatione Dei, « de- nuntiavit, » Propheta scilicet. Osee, vi, nuntiavit, » Propheta scilicet. Osee, vi, 5: Dolavi in prophetis, et occidi eos in 5: Dolavi in prophetis, et occidi eos in verbis oris mei. verbis oris mei.

CAPUT I. CAPUT I.

Quo tempore Michæas prophetaverit : comminatur Samariæ et Jerusalem exi- Quo tempore Michæas prophetaverit : comminatur Samariæ et Jerusalem exi- tium et captivitatem propter idololatriam ipsorum: quos plangit propheta, et tium et captivitatem propter idololatriam ipsorum: quos plangit propheta, et ad planctum provocat. ad planctum provocat.

1. Verbum Domini, quod factum est 1. Verbum Domini, quod factum est ad Michæam Morasthiten, in ad Michæam Morasthiten, in diebus Joathan, Achaz, et Eze- diebus Joathan, Achaz, et Eze- chiæ, regum Juda, quod vidit chiæ, regum Juda, quod vidit super Samariam et Jerusalem. super Samariam et Jerusalem. 2. Audite, populi omnes et attendat 2. Audite, populi omnes et attendat terra, et plenitudo ejus 3 : et sit terra, et plenitudo ejus 3 : et sit Dominus Deus vobis in testem, Dominus Deus vobis in testem, Dominus de templo sancto suo. Dominus de templo sancto suo. 3. Quia ecce Dominus egredietur de 3. Quia ecce Dominus egredietur de

loco suo : et descendet, et loco suo : et descendet, et calcabit super excelsa terræ. calcabit super excelsa terræ. 4. Et consumentur montes subtus 4. Et consumentur montes subtus eum, et valles scindentur sicut eum, et valles scindentur sicut cera a facie ignis, et sicut aquæ cera a facie ignis, et sicut aquæ quæ decurrunt in præceps. quæ decurrunt in præceps.

5. In scelere Jacob omne istud, et in 5. In scelere Jacob omne istud, et in peccatis domus Israel. Quod peccatis domus Israel. Quod scelus Jacob, nonne Samaria? scelus Jacob, nonne Samaria? et quæ excelsa Judæ, nonne Je- et quæ excelsa Judæ, nonne Je- rusalem? rusalem?

6. Et ponam Samariam quasi acer- 6. Et ponam Samariam quasi acer- vum lapidum in agro, cum vum lapidum in agro, cum plantatur vinea : et detraham in plantatur vinea : et detraham in vallem lapides ejus, et funda- vallem lapides ejus, et funda- menta ejus revelabo. menta ejus revelabo.

1 Cf. III Reg. XII, 26 et seq. 1 Cf. III Reg. XII, 26 et seq.

2 Biblia Rob. Stephani habet, denuntiat. 2 Biblia Rob. Stephani habet, denuntiat.

7. Et omnia sculptilia ejus conciden- 7. Et omnia sculptilia ejus conciden-

tur, et omnes mercedes ejus tur, et omnes mercedes ejus comburentur igne, et omnia comburentur igne, et omnia idola ejus ponam in perditio- idola ejus ponam in perditio- nem, quia de mercedibus me- nem, quia de mercedibus me- retricis congregata sunt, et usque retricis congregata sunt, et usque ad mercedem meretricis rever- ad mercedem meretricis rever- tentur. tentur.

8. Super hoc plangam, et ululabo : 8. Super hoc plangam, et ululabo : vadam spoliatus, et nudus: fa- vadam spoliatus, et nudus: fa- ciam planctum velut draconum, ciam planctum velut draconum, et luctum quasi struthionum : et luctum quasi struthionum : 9. Quia desperata est plaga ejus, 9. Quia desperata est plaga ejus, quia venit usque ad Judam, quia venit usque ad Judam, tetigit portam populi mei usque tetigit portam populi mei usque ad Jerusalem. ad Jerusalem.

10. In Geth nolite annuntiare: lacry- 10. In Geth nolite annuntiare: lacry- mis ne ploretis: in domo pul- mis ne ploretis: in domo pul- veris pulvere vos conspergite. veris pulvere vos conspergite. II. Et transite vobis, habitatio pul- II. Et transite vobis, habitatio pul- chra, confusa ignominia: non chra, confusa ignominia: non est egressa quæ habitat in exi- est egressa quæ habitat in exi- tu planctum domus vicina ac- tu planctum domus vicina ac- cipiet ex vobis, quæ stetit si- cipiet ex vobis, quæ stetit si- bimet. bimet.

12. Quia infirmata est in bonum, quæ 12. Quia infirmata est in bonum, quæ

* Deuter. XXXII, 1; Isa. 1, 2. * Deuter. XXXII, 1; Isa. 1, 2.

* Isa. xxvi, 21. * Isa. xxvi, 21.

1 1

318 318

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

habitat in amaritudinibus: quia habitat in amaritudinibus: quia descendit malum a Domino in descendit malum a Domino in portam Jerusalem. portam Jerusalem.

13. Tumultus quadriga stuporis ha- 13. Tumultus quadriga stuporis ha- bitanti Lachis principium pec- bitanti Lachis principium pec-

cati est filiæ Sion, quia in te cati est filiæ Sion, quia in te inventa sunt scelera Israel. inventa sunt scelera Israel. 14. Propterea dabit emissarios super 14. Propterea dabit emissarios super hæreditatem Geth: domus men- hæreditatem Geth: domus men-

IN CAPUT I MICHÆÆ IN CAPUT I MICHÆÆ

ENARRATIO. ENARRATIO.

« Verbum Domini. » « Michæas iste « Verbum Domini. » « Michæas iste « qui contra duas et decem tribus pro- « qui contra duas et decem tribus pro- «phetat, ut dicit Hieronymus, secundum «phetat, ut dicit Hieronymus, secundum « Hebraicam veritatem, sextus est in or- « Hebraicam veritatem, sextus est in or- « dine Prophetarum, et quasi in medio « dine Prophetarum, et quasi in medio << sive in corde positus, profundiora, con- << sive in corde positus, profundiora, con- « tinet mysteria. » Dividitur autem in « tinet mysteria. » Dividitur autem in partes duas, titulum scilicet, et tracta- partes duas, titulum scilicet, et tracta- tum, ibi, ỳ. 2 : « Audite, populi omnes. » tum, ibi, ỳ. 2 : « Audite, populi omnes. » Titulus tria continet, scilicet ad quem Titulus tria continet, scilicet ad quem et a quo facta est revelatio, quorum re- et a quo facta est revelatio, quorum re- gum temporibus, et contra quos. gum temporibus, et contra quos.

« Verbum Domini, » quod quamvis ad « Verbum Domini, » quod quamvis ad suscipientes ipsum multa verba sint, ta- suscipientes ipsum multa verba sint, ta- men quantum ad fontem primum, unum men quantum ad fontem primum, unum est sicut objectum vultus unum est, est sicut objectum vultus unum est, formæ autem in speculis multis multæ formæ autem in speculis multis multæ apparent et quia auctoritatem habet a apparent et quia auctoritatem habet a fonte veritatis, et secundum quod unum fonte veritatis, et secundum quod unum est, propter hoc dicit: « Verbum Domini est, propter hoc dicit: « Verbum Domini quod factum est. » Hoc ideo dicit, quia quod factum est. » Hoc ideo dicit, quia seipsum ad effectum deducit, sicut dicit seipsum ad effectum deducit, sicut dicit Psal. CXLVIII, 5 Dixit, et facta sunt. Psal. CXLVIII, 5 Dixit, et facta sunt. « Ad Michæam. » Præpositio hic notat « Ad Michæam. » Præpositio hic notat appropinquationem verbi ad rationem appropinquationem verbi ad rationem hominis. Deut. xxx, 14, et ad Roman. x, hominis. Deut. xxx, 14, et ad Roman. x, 8 Prope est verbum in ore tuo, et in 8 Prope est verbum in ore tuo, et in corde tuo. Auctorem autem instrumenta- corde tuo. Auctorem autem instrumenta- interpreta lem describit nomine, et patria: nomine interpreta lem describit nomine, et patria: nomine Michæam, quod interpretatur humilitas. Michæam, quod interpretatur humilitas.

Michæas Michæas

tur humi- tur humi-

litas. litas.

dacii in deceptionem regibus dacii in deceptionem regibus Israel. Israel.

15. Adhuc hæredem adducam tibi, 15. Adhuc hæredem adducam tibi, quæ habitas in Maresa: usque quæ habitas in Maresa: usque ad Odollam veniet gloria Israel. ad Odollam veniet gloria Israel. 16. Decalvare, et tondere super filios 16. Decalvare, et tondere super filios deliciarum tuarum: dilata cal- deliciarum tuarum: dilata cal- vitium tuum sicut aquila: quo- vitium tuum sicut aquila: quo- niam captivi ducti sunt ex te. niam captivi ducti sunt ex te.

Matth. xi, 29 Discite a me, quia mitis Matth. xi, 29 Discite a me, quia mitis sum, et humilis corde. Jacob. IV, 6: sum, et humilis corde. Jacob. IV, 6: Deus superbis resistit, humilibus autem Deus superbis resistit, humilibus autem dat gratiam. A patria, cum dicit : « Mo- dat gratiam. A patria, cum dicit : « Mo- rasthiten. » Morasthis autem parvulus rasthiten. » Morasthis autem parvulus viculus est Palæstinæ juxta Eleutheropo- viculus est Palæstinæ juxta Eleutheropo- lim urbem, et interpretatur hæreditas. Ad lim urbem, et interpretatur hæreditas. Ad Roman. VII, 17: Hæredes quidem Dei, Roman. VII, 17: Hæredes quidem Dei, cohæredes autem Christi. Hieronymus : cohæredes autem Christi. Hieronymus :

<< Humili cohæredi Christi fit revelatio. »> << Humili cohæredi Christi fit revelatio. »> Et subdit quorum temporibus : Et subdit quorum temporibus :

« In diebus Joathan, » qui bonus fuit, « In diebus Joathan, » qui bonus fuit, « Achaz, » qui malus, « et Ezechiæ, » qui « Achaz, » qui malus, « et Ezechiæ, » qui inter tres optimus, « regum Juda, » inter tres optimus, « regum Juda, » hoc est, duarum tribuum, de quibus satis hoc est, duarum tribuum, de quibus satis in prologo dictum est. Ad Roman. 1, 14: in prologo dictum est. Ad Roman. 1, 14: Sapientibus, et insipientibus debitor Sapientibus, et insipientibus debitor

sum. sum.

Et subdit contra quos: Et subdit contra quos:

« Quod vidit,» scilicet verbum : « Vi- « Quod vidit,» scilicet verbum : « Vi- dit, » id est, intellexit. Exod. xx, 18: dit, » id est, intellexit. Exod. xx, 18: Cunctus populus videbat voces. Daniel. Cunctus populus videbat voces. Daniel. x, 1 Intelligentia est opus in visione. x, 1 Intelligentia est opus in visione. Quamvis enim in omnibus sensibilibus Quamvis enim in omnibus sensibilibus viribus animæ, sensibile vocis differat a viribus animæ, sensibile vocis differat a sensibili visus, tamen hæc duo ad intel sensibili visus, tamen hæc duo ad intel lectum relata nihil differunt: in intelle- lectum relata nihil differunt: in intelle- ctu enim ad rem referuntur: una autem ctu enim ad rem referuntur: una autem res est ostensa sub forma propria, et sig- res est ostensa sub forma propria, et sig- no vocis in nomine proprio designata. no vocis in nomine proprio designata. « Super: » oppressionem notat. Psal. « Super: » oppressionem notat. Psal. XXXVII, 5: Sicut onus grave gravatæ sunt XXXVII, 5: Sicut onus grave gravatæ sunt super me. «Samariam, » terram scilicet super me. «Samariam, » terram scilicet decem tribuum, quæ laicos significat. decem tribuum, quæ laicos significat. Osee, xiv, 1: Pereat Samaria! quoniam Osee, xiv, 1: Pereat Samaria! quoniam ad amaritudinem concitavit Deum suum. ad amaritudinem concitavit Deum suum. « Et Jerusalem, » id est, terram duarum « Et Jerusalem, » id est, terram duarum tribuum, quæ idola a decem tribubus sus- tribuum, quæ idola a decem tribubus sus-

IN CAP. I MICHÆÆ ENARRATIO. IN CAP. I MICHÆÆ ENARRATIO.

ceperat. Isa. 1, 21: Quomodo facta est me- ceperat. Isa. 1, 21: Quomodo facta est me- retrix civitas fidelis, plena judicii ? Hæc retrix civitas fidelis, plena judicii ? Hæc ergo dicta sint de titulo. Hieronymus : ergo dicta sint de titulo. Hieronymus : « Sub Ozia cœperunt prophetare Osee, « Sub Ozia cœperunt prophetare Osee, « Amos, Isaias. Sub Joathan, filio Oziæ, in- « Amos, Isaias. Sub Joathan, filio Oziæ, in- « cepit prophetare Michæas, prophetavit « cepit prophetare Michæas, prophetavit « etiam sub Achaz, et sub Ezechia, sub « etiam sub Achaz, et sub Ezechia, sub « quo decem tribus captivatæ sunt ab As- « quo decem tribus captivatæ sunt ab As- « syriis. Et quia primum Samaria metro- « syriis. Et quia primum Samaria metro- « polis decem tribuum captivata est, « polis decem tribuum captivata est, « deinde Jerusalem, prophetiæ imponi- « deinde Jerusalem, prophetiæ imponi- «tur titulus, primum de Samaria, se- «tur titulus, primum de Samaria, se- «< cundo de Jerusalem. » Item, Hierony- «< cundo de Jerusalem. » Item, Hierony- mus : « Quomodo apud nos quasi ad mus : « Quomodo apud nos quasi ad << virtutis auspicium imponuntur vocabu- << virtutis auspicium imponuntur vocabu- « la, verbi gratia, victoris, casti, pii, « la, verbi gratia, victoris, casti, pii, << probi sic et apud Hebræos Michæas, << probi sic et apud Hebræos Michæas, « et Abdias, et Zacharias, cæterorumque « et Abdias, et Zacharias, cæterorumque « similia ex virtutum vocabulo liberis a « similia ex virtutum vocabulo liberis a « parentibus imposita sunt. » « parentibus imposita sunt. »

: :

« Audite, populi omnes. » Hic incipit « Audite, populi omnes. » Hic incipit prophetia, quæ in duas partes dividitur, prophetia, quæ in duas partes dividitur, in quarum prima inclinat ad timorem et in quarum prima inclinat ad timorem et spem quæ duæ virtutes pœnitenti ne- spem quæ duæ virtutes pœnitenti ne- cessariæ sunt. In secunda, contestatione cessariæ sunt. In secunda, contestatione judicii divini inducit ad pœnitentiam, judicii divini inducit ad pœnitentiam, infra, vi, 1, ibi, « Audite quæ Dominus infra, vi, 1, ibi, « Audite quæ Dominus loquitur. » loquitur. »

Prima in duas primo enim commi- Prima in duas primo enim commi- nando inducit ad timorem: secundo, pro- nando inducit ad timorem: secundo, pro- mittendo elevat ad spem, infra, IV, 1, mittendo elevat ad spem, infra, IV, 1, ibi, «Et erit: In novissimo dierum. » ibi, «Et erit: In novissimo dierum. »

In primo tria sunt: primo enim exag- In primo tria sunt: primo enim exag- geratur malum comminatum in compa- geratur malum comminatum in compa- ratione ad culpam idololatriæ: secundo, ratione ad culpam idololatriæ: secundo, comminatur malum, in comparatione a comminatur malum, in comparatione a studio injuriæ contra proximum, infra, studio injuriæ contra proximum, infra, 11, 1, ibi, « Væ qui cogitatis inutile! » 11, 1, ibi, « Væ qui cogitatis inutile! » Tertio, comminatur iterum malum in Tertio, comminatur iterum malum in comparatione ad violentiam principum comparatione ad violentiam principum et calumniam judicum, infra, 111, 1, ibi, et calumniam judicum, infra, 111, 1, ibi, « Audite, principes Jacob. » « Audite, principes Jacob. »

Istud autem capitulum in duas partes Istud autem capitulum in duas partes dividitur primo enim exaggerat malum dividitur primo enim exaggerat malum quantum ad culpam et pœnam: secundo, quantum ad culpam et pœnam: secundo, magnitudinem mali quantum ad plan- magnitudinem mali quantum ad plan-

319 319

ctum, ibi, y. 8 « Super hoc plangam, ctum, ibi, y. 8 « Super hoc plangam,

et ululabo. » et ululabo. »

In prima tria sunt: primo enim ex In prima tria sunt: primo enim ex magnitudine dicendorum reddit attentos: magnitudine dicendorum reddit attentos: secundo, pœnam refert ad culpam, ibi, secundo, pœnam refert ad culpam, ibi, « In scelere Jacob. » Tertio, exaggerat « In scelere Jacob. » Tertio, exaggerat pœnam, ibi, « Et ponam Samariam. » pœnam, ibi, « Et ponam Samariam. »

« Audite, populi omnes. » Quod enim « Audite, populi omnes. » Quod enim ad omnes pertinet, ab omnibus est au- ad omnes pertinet, ab omnibus est au- diendum. Sap. v1, 8 : Pusillum et mag- diendum. Sap. v1, 8 : Pusillum et mag- num ipse fecit, et æqualiter cura est illi num ipse fecit, et æqualiter cura est illi de omnibus. « Et attendat, » corde sci- de omnibus. « Et attendat, » corde sci- licet, « terra, » hoc est, terreni, per me- licet, « terra, » hoc est, terreni, per me- tonymiam. Deut. xxx11, 1: Audite, cæli, tonymiam. Deut. xxx11, 1: Audite, cæli, quæ loquor, audiat terra verba oris mei. quæ loquor, audiat terra verba oris mei. « Et plenitudo ejus, » terræ scilicet, hoc « Et plenitudo ejus, » terræ scilicet, hoc est, omnes qui sunt in terra. Septuagin- est, omnes qui sunt in terra. Septuagin- ta: «Audite populi omnes, et auscultet ta: «Audite populi omnes, et auscultet << terra, et omnes qui sunt in ea. » « Et sit << terra, et omnes qui sunt in ea. » « Et sit Dominus Deus, » potestate scilicet emi- Dominus Deus, » potestate scilicet emi- nens, et divino intellectu cuncta dispi- nens, et divino intellectu cuncta dispi- ciens, « vobis, » hoc est, contra vos, « in ciens, « vobis, » hoc est, contra vos, « in testem. » Psal. XLIX, 7: Testificabor tibi: testem. » Psal. XLIX, 7: Testificabor tibi: Deus, Deus tuus ego sum. Ipse enim est Deus, Deus tuus ego sum. Ipse enim est testis et judex, Apoc. III, 14: Hæc dicit: testis et judex, Apoc. III, 14: Hæc dicit: Amen, testis fidelis, et verus, qui est Amen, testis fidelis, et verus, qui est principium creaturæ Dei. principium creaturæ Dei.

« Dominus de templo sancto suo. » « Dominus de templo sancto suo. » Refert hic poenam, et culpam, primo os- Refert hic poenam, et culpam, primo os- tendens Dei judicium in pœnam, se- tendens Dei judicium in pœnam, se- cundo subinferens culpam. cundo subinferens culpam.

« Dominus de templo sancto suo, » « Dominus de templo sancto suo, » supple, egredietur, in quo scilicet in pro- supple, egredietur, in quo scilicet in pro- pitiatu gratiam faciens hactenus quievit : pitiatu gratiam faciens hactenus quievit : modo autem extra templum extendens modo autem extra templum extendens majestatem, idolatrias et idola opprimet. majestatem, idolatrias et idola opprimet. Isa. xxvi, 4 In prælio gradiar super Isa. xxvi, 4 In prælio gradiar super eam, succendam eam pariter. Ezech. xi, eam, succendam eam pariter. Ezech. xi, 8: Gladium inducam super vos, ait Do- 8: Gladium inducam super vos, ait Do- minus Deus. minus Deus.

Et hoc est quod sequitur : Et hoc est quod sequitur :

« Quia ecce Dominus. » Adverbium « Quia ecce Dominus. » Adverbium demonstrandi vicinitatem temporis si- demonstrandi vicinitatem temporis si- gnificat. Isa. xiv, 1 : Prope est ut veniat gnificat. Isa. xiv, 1 : Prope est ut veniat tempus ejus. « Egredietur de loco suo. » tempus ejus. « Egredietur de loco suo. »

Quando Quando

Deus locum Deus locum suum suum egrediatur? egrediatur?

320 320

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

« Locus, secundum Hieronymum, im- « Locus, secundum Hieronymum, im- « mensitas bonitatis et dulcedinis ejus « mensitas bonitatis et dulcedinis ejus << est : » extra quem locum egreditur, << est : » extra quem locum egreditur, quando peccatis provocatur. Isa. XXVI, quando peccatis provocatur. Isa. XXVI, 21 Egredietur Dominus de loco suo, 21 Egredietur Dominus de loco suo, ut visitet iniquitatem habitatoris terræ ut visitet iniquitatem habitatoris terræ contra eum. Zach. xiv, 3 Egredietur contra eum. Zach. xiv, 3 Egredietur Dominus, et præliabitur contra gentes. Dominus, et præliabitur contra gentes. « Et descendet, » visitando scilicet, sin- « Et descendet, » visitando scilicet, sin- gulorum opera discutiens. Genes. XVIII, gulorum opera discutiens. Genes. XVIII, 21: Descendam et videbo, utrum clamo- 21: Descendam et videbo, utrum clamo- rem qui venit ad me, opere compleverint. rem qui venit ad me, opere compleverint. « Et calcabit super excelsa terræ, » vel « Et calcabit super excelsa terræ, » vel conterens, loca eminentia idolorum con- conterens, loca eminentia idolorum con- culcando, vel excelsa mundi dejiciens et culcando, vel excelsa mundi dejiciens et pedibus Assyriorum vel dæmonum con- pedibus Assyriorum vel dæmonum con- culcans. Amos, IV, 13: Gradiens super culcans. Amos, IV, 13: Gradiens super excelsa terræ : Dominus Deus exerci- excelsa terræ : Dominus Deus exerci- tuum nomen ejus. Isa. xxvi, 3: Pedi- tuum nomen ejus. Isa. xxvi, 3: Pedi- bus conculcabitur corona superbiæ ebrio- bus conculcabitur corona superbiæ ebrio- rum Ephraim. rum Ephraim.

Et hoc est quod sequitur : Et hoc est quod sequitur :

mea, mea,

« Et consumentur montes, » altiores « Et consumentur montes, » altiores scilicet principes, « subtus eum, » hoc scilicet principes, « subtus eum, » hoc est, sub pondere pedum judiciorum ejus. est, sub pondere pedum judiciorum ejus. Malach. IV, 3: Calcabitis impios, cum Malach. IV, 3: Calcabitis impios, cum fuerint cinis sub planta pedum vestro- fuerint cinis sub planta pedum vestro- rum. Judic. v, 21: Conculca, anima rum. Judic. v, 21: Conculca, anima robustos. « Et valles scindentur, » robustos. « Et valles scindentur, » plebeii scilicet, et inferiores. Glossa, « ut plebeii scilicet, et inferiores. Glossa, « ut « nihil mali lateat in eis, » unde scindi « nihil mali lateat in eis, » unde scindi est corda aperiri. Dan. xIII, 55: Ange- est corda aperiri. Dan. xIII, 55: Ange- lus Dei accepta sententia ab eo, scindet lus Dei accepta sententia ab eo, scindet te medium. « Sicut cera, » quæ esca te medium. « Sicut cera, » quæ esca ignis est, « a facie, » hoc est, a præsen- ignis est, « a facie, » hoc est, a præsen- tia « ignis. » Isa. LXIV, 1: Utinam di- tia « ignis. » Isa. LXIV, 1: Utinam di- rumperes cœlos et descenderes a facie rumperes cœlos et descenderes a facie tua montes defluerent. Sicut exustio tua montes defluerent. Sicut exustio ignis tabescerent. Psal. LXVI, 3 :· Sicut ignis tabescerent. Psal. LXVI, 3 :· Sicut fluit cera a facie ignis, sic pereant pec- fluit cera a facie ignis, sic pereant pec- catores a facie Dei. « Et sicut aquæ, quæ catores a facie Dei. « Et sicut aquæ, quæ decurrunt in præceps, » supple, defi- decurrunt in præceps, » supple, defi- cient. II Reg. xiv, 14 Omnes mori- cient. II Reg. xiv, 14 Omnes mori- et quasi aquæ dilabimur in ter- et quasi aquæ dilabimur in ter- ram. Unde igni comparatur ira judicis, ram. Unde igni comparatur ira judicis, aquæ autem mortalis infirmitas hominis. aquæ autem mortalis infirmitas hominis.

mur, mur,

| |

Et refert pœnam ad culpam, subdens : Et refert pœnam ad culpam, subdens : « In scelere, » hoc est, pro scelero « In scelere, » hoc est, pro scelero « Jacob, » hoc est, decem et duarum « Jacob, » hoc est, decem et duarum tribuum, « omne istud,» supple, fict. tribuum, « omne istud,» supple, fict. Isaiæ, 1, 4 Væ genti peccatrici, populo Isaiæ, 1, 4 Væ genti peccatrici, populo gravi iniquitate, semini nequam, filiis gravi iniquitate, semini nequam, filiis sceleratis! « Et in peccatis, » hoc est, sceleratis! « Et in peccatis, » hoc est, pro peccatis « domus Israel. » Glossa, pro peccatis « domus Israel. » Glossa, qui Deum se videre mentiuntur. » Ad qui Deum se videre mentiuntur. » Ad Tit. 1, 16 Confitentur se nosse Deum, Tit. 1, 16 Confitentur se nosse Deum, factis autem negant. factis autem negant.

« «

Et hoc probat convincens eos proprio Et hoc probat convincens eos proprio testimonio : « Quod scelus Jacob ? » hoc testimonio : « Quod scelus Jacob ? » hoc est, quod posset esse apertius et majus est, quod posset esse apertius et majus scelus, « nonne Samaria? » hoc est, scelus, « nonne Samaria? » hoc est, idololatria vitulorum positorum in Dan idololatria vitulorum positorum in Dan et in Bethel, quæ sunt loca Samariæ. Et et in Bethel, quæ sunt loca Samariæ. Et Samaria quæ custodia interpretatur, Samaria quæ custodia interpretatur, Prælatos significat, qui per malum Prælatos significat, qui per malum exemplum aliis sunt causa sceleris. exemplum aliis sunt causa sceleris. Osee, v, 1 Laqueus facti estis specula- Osee, v, 1 Laqueus facti estis specula- tioni. «Et quæ excelsa Judæ ? » duarum tioni. «Et quæ excelsa Judæ ? » duarum scilicet tribuum, « nonne Jerusalem ? » scilicet tribuum, « nonne Jerusalem ? » malum malum per per qua scilicet qua scilicet plum Sacerdotum et principum deriva- plum Sacerdotum et principum deriva- tum est peccatum in totum populum. tum est peccatum in totum populum. Ezech. viii, 10: Universa idola domus Ezech. viii, 10: Universa idola domus Israel depicta erant in pariete. Sicut et Israel depicta erant in pariete. Sicut et nunc a clero peccatum derivatur in po- nunc a clero peccatum derivatur in po- pulum. Isa. xxi, 17, de Sobna præposito pulum. Isa. xxi, 17, de Sobna præposito templi, qui per malum exemplum ruina templi, qui per malum exemplum ruina fuit populi, cui dicitur: Ecce Dominus fuit populi, cui dicitur: Ecce Dominus asportari te faciet, sicut asportatur gal- asportari te faciet, sicut asportatur gal- lus gallinaceus, et quasi amictum sic lus gallinaceus, et quasi amictum sic sublevabit te. sublevabit te.

a a

Et subdit de pœna : Et subdit de pœna :

exem- exem-

« Et ponam Samariam. » Et tangit « Et ponam Samariam. » Et tangit pœnæ dilatationem per ruinas civitatum pœnæ dilatationem per ruinas civitatum et villarum, et ignis exustionem, subdens et villarum, et ignis exustionem, subdens causam quæ est turpe lucrum idololatriæ. causam quæ est turpe lucrum idololatriæ.

« Et ponam Samariam, » terram de- « Et ponam Samariam, » terram de- cem tribuum, « quasi acervum lapidum cem tribuum, « quasi acervum lapidum in agro, » ut scilicet muris ruentibus, in agro, » ut scilicet muris ruentibus, non ædificia, sed acervi lapidum appa- non ædificia, sed acervi lapidum appa- reant: sicut in loco ubi plantanda est reant: sicut in loco ubi plantanda est vinea, primo colliguntur lapides in acer- vinea, primo colliguntur lapides in acer- vos magnos, ut in fundo libero vites vos magnos, ut in fundo libero vites

Maven- Maven-

IN CAP. I MICHÆÆ ENARRATIO. IN CAP. I MICHÆÆ ENARRATIO.

plantentur. Et hoc est quod sequitur : plantentur. Et hoc est quod sequitur : "Cum plantatur vinea. » Isa. xxv, 2: "Cum plantatur vinea. » Isa. xxv, 2: Posuisti civitatem in tumulum, urbem Posuisti civitatem in tumulum, urbem fortem in ruinam, domum alienorum, fortem in ruinam, domum alienorum, ut non sit civitas. « Et detraham in val- ut non sit civitas. « Et detraham in val- lem lapides ejus. » Civitates in monti- lem lapides ejus. » Civitates in monti- bus ædificatæ erant, et ruentibus civitati- bus ædificatæ erant, et ruentibus civitati- bus, lapides murorum non in cacumine bus, lapides murorum non in cacumine montium remanserunt, sed ad præcipitia montium remanserunt, sed ad præcipitia vallium submissi sunt, ne de facili mons vallium submissi sunt, ne de facili mons posset reædificari. « Et fundamenta ejus posset reædificari. « Et fundamenta ejus revelabo. » Hieronymus : « Tanta erit revelabo. » Hieronymus : « Tanta erit « subversio urbis, ut non solum ædificia « subversio urbis, ut non solum ædificia «< corruant, sed etiam fundamenta usque «< corruant, sed etiam fundamenta usque « ad extremum lapidem effodiantur. » « ad extremum lapidem effodiantur. » Isa. xiv, 22: Perdam Babylonis nomen, Isa. xiv, 22: Perdam Babylonis nomen, et reliquias, et germen, et progeniem, di- et reliquias, et germen, et progeniem, di- cit Dominus. Psal. cxxxvi, 7 : Dicunt: cit Dominus. Psal. cxxxvi, 7 : Dicunt: Exinanite, exinanite usque ad funda- Exinanite, exinanite usque ad funda-

mentum in ea. mentum in ea.

« Et omnia sculptilia ejus, » Samariæ « Et omnia sculptilia ejus, » Samariæ co scilicet, «< concidentur. » Avaritia enim co scilicet, «< concidentur. » Avaritia enim untauri et metalli quod erat in idolis, cupi- untauri et metalli quod erat in idolis, cupi- dos fecit hostes ut conciderentur idola et dos fecit hostes ut conciderentur idola et dividerentur raptoribus. Eccli. xxv11, 3 : dividerentur raptoribus. Eccli. xxv11, 3 : Conteretur cum delinquente delictum. Conteretur cum delinquente delictum.

Ner. Ner.

Ma. Ma.

Et subdit de ignis combustione : Et subdit de ignis combustione : « Et omnes mercedes ejus comburentur « Et omnes mercedes ejus comburentur igne. » Mercedes vocat opes, quas, ut igne. » Mercedes vocat opes, quas, ut putabant, idola conferebant pro mercede putabant, idola conferebant pro mercede hominibus, ut colerentur ab eis: sicut hominibus, ut colerentur ab eis: sicut dixerunt Cererem conferre fruges, Æs- dixerunt Cererem conferre fruges, Æs- culapium herbas, Bacchum vinum, et culapium herbas, Bacchum vinum, et cæteros hujusmodi. Osee, 11, 12: Cor- cæteros hujusmodi. Osee, 11, 12: Cor- rumpam vineam ejus, et ficum ejus, de rumpam vineam ejus, et ficum ejus, de quibus dixit Mercedes hæ meæ sunt, quibus dixit Mercedes hæ meæ sunt, quas dederunt mihi amatores mei. Hæc quas dederunt mihi amatores mei. Hæc enim igne comburentur, vel æterno, vel enim igne comburentur, vel æterno, vel temporali ab hostibus. Job, xv, 34 : temporali ab hostibus. Job, xv, 34 : Ignis devorabit tabernaculam eorum Ignis devorabit tabernaculam eorum qui munera libenter accipiunt. I ad Co- qui munera libenter accipiunt. I ad Co- rinth. 1,13 Uniuscujusque opus quale rinth. 1,13 Uniuscujusque opus quale sit, ignis probabit. « Et omnia idola sit, ignis probabit. « Et omnia idola ejus ponam in perditionem, » hostibus ejus ponam in perditionem, » hostibus scilicet omnia conflantibus. Isa. 11, 17 et scilicet omnia conflantibus. Isa. 11, 17 et 18 Elevabitur Dominus solus in die 18 Elevabitur Dominus solus in die

ΧΙΧ ΧΙΧ

321 321

lla: et idola penitus conterentur. Et lla: et idola penitus conterentur. Et post pauca, . 20: In die illa projiciet post pauca, . 20: In die illa projiciet homo idola argenti sui, et simulacra homo idola argenti sui, et simulacra auri sui quæ fecerat sibi. auri sui quæ fecerat sibi.

Et subdit causam turpis lucri : Et subdit causam turpis lucri :

« Quia de mercedibus meretricis con- « Quia de mercedibus meretricis con- gregata sunt. » meretricem vocat terram gregata sunt. » meretricem vocat terram decem tribuum, fornicationi idolorum decem tribuum, fornicationi idolorum se exponentem pro opibus quas idola se exponentem pro opibus quas idola conferre putabant. Isa. 1, 21: Quomodo conferre putabant. Isa. 1, 21: Quomodo facta est meretrix civitas fidelis ? Ezech. facta est meretrix civitas fidelis ? Ezech. XVI, 25: Divisisti pedes tuos omni trans- XVI, 25: Divisisti pedes tuos omni trans- eunti. « Et usque ad mercedem mere- eunti. « Et usque ad mercedem mere- tricis revertentur. » Hic meretricem vo- tricis revertentur. » Hic meretricem vo- cat Niniven, ubi fuit sedes regis Assyrio- cat Niniven, ubi fuit sedes regis Assyrio- rum, quæ etiam spe mercedis temporalis rum, quæ etiam spe mercedis temporalis cum idolis fornicabatur. Et est sensus, cum idolis fornicabatur. Et est sensus, quod divitiæ quas congregaverant colen- quod divitiæ quas congregaverant colen- tes idola, ad terras idolorum illorum tes idola, ad terras idolorum illorum cum ipsis hostes deducerent. Jerem. v, 19: cum ipsis hostes deducerent. Jerem. v, 19: Sicut servistis deo alieno in terra vestra, Sicut servistis deo alieno in terra vestra, sic servietis alienis in terra non vestra. sic servietis alienis in terra non vestra.

Hæc moraliter ad malos vel hæreticos Hæc moraliter ad malos vel hæreticos referuntur, quorum divitiæ quas custo- referuntur, quorum divitiæ quas custo- diunt quotidie ruunt, sicut dicitur, Apoc. diunt quotidie ruunt, sicut dicitur, Apoc. XVIII, 2, de Babylone: Cecidit, cecidit XVIII, 2, de Babylone: Cecidit, cecidit Babylon. Et ipsi mali ut duri corde in Babylon. Et ipsi mali ut duri corde in præceps in vallem inferni detrahuntur. præceps in vallem inferni detrahuntur. Mich. III, 12 Jerusalem quasi acervus Mich. III, 12 Jerusalem quasi acervus lapidum erit. Isti lapides de Ecclesia ab- lapidum erit. Isti lapides de Ecclesia ab- jiciuntur, ne alios scandalizent. Isa. LXII, jiciuntur, ne alios scandalizent. Isa. LXII, 10 Planum facite iter, eligite lapides. 10 Planum facite iter, eligite lapides. Eccli. xx1, 11: Via peccantium com- Eccli. xx1, 11: Via peccantium com- planata lapidibus, et in fine illorum in- planata lapidibus, et in fine illorum in- feri, et tenebræ, et pænæ. Et loco illo- feri, et tenebræ, et pænæ. Et loco illo- rum plantatur vinea de viris sanctis et rum plantatur vinea de viris sanctis et virtuosis, quia, sicut dicit Boetius, virtuosis, quia, sicut dicit Boetius, « prius exstirpanda sunt vitia ut inseran- « prius exstirpanda sunt vitia ut inseran- << tur virtutes. » Jerem. II, 21: Ego plan- << tur virtutes. » Jerem. II, 21: Ego plan- tavi te vineam electam, omne semen ve- tavi te vineam electam, omne semen ve- rum. Fundamenta malorum per confes- rum. Fundamenta malorum per confes- sionem revelanda sunt, assertiones hæ- sionem revelanda sunt, assertiones hæ- reticorum, divitiæ avarorum, deliciæ li- reticorum, divitiæ avarorum, deliciæ li- bidinosorum, et honores ambitiosorum. bidinosorum, et honores ambitiosorum. Job, xx, 15 Divitias, quas devo- Job, xx, 15 Divitias, quas devo- ravit, evomet, et de ventre illius ex- ravit, evomet, et de ventre illius ex- trahet eas Deus. Hæc est domus fundata trahet eas Deus. Hæc est domus fundata super arenam, cujus ruina facta est super arenam, cujus ruina facta est

21 21

322 322

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

magna. Sculptilia figmenta cordis sunt magna. Sculptilia figmenta cordis sunt ad venerationem idolorum conficta, quæ ad venerationem idolorum conficta, quæ in morte conterentur. Sap. x111, 10: Infe- in morte conterentur. Sap. x111, 10: Infe- lices sunt, et inter mortuos spes illorum lices sunt, et inter mortuos spes illorum est, qui appellaverunt deos opera ma- est, qui appellaverunt deos opera ma- nuum hominum, aurum et argentum. nuum hominum, aurum et argentum. Mercedes horum igne comburentur vel Mercedes horum igne comburentur vel charitatis in pœnitentia, vel inferni in charitatis in pœnitentia, vel inferni in poena. Isa. 1, 31: Erit fortitudo vestra poena. Isa. 1, 31: Erit fortitudo vestra ut favilla stuppa, et opus vestrum quasi ut favilla stuppa, et opus vestrum quasi scintilla et succendetur utrumque si- scintilla et succendetur utrumque si- mul, et non erit qui exstinguat. Idola ho- mul, et non erit qui exstinguat. Idola ho- rum perduntur, quia vanitates eorum, rum perduntur, quia vanitates eorum, quas pro diis dilexerant, pro nihilo re- quas pro diis dilexerant, pro nihilo re- putabuntur. Jerem. x, 14 et 15 : Falsum putabuntur. Jerem. x, 14 et 15 : Falsum est quod conflavit, et non est spiritus in est quod conflavit, et non est spiritus in eis. Vana sunt, et opus risu dignum : eis. Vana sunt, et opus risu dignum : in tempore visitationis suæ peribunt. in tempore visitationis suæ peribunt. Quæ habent, de mercede meretricis sunt, Quæ habent, de mercede meretricis sunt, quia nisi a Deo fornicati essent, talibus quia nisi a Deo fornicati essent, talibus non inhærerent. Psal. LXXII, 27 Perdi- non inhærerent. Psal. LXXII, 27 Perdi- disti omnes qui fornicantur abs te. Hæc disti omnes qui fornicantur abs te. Hæc ad prostibulum meretricis revertuntur, ad prostibulum meretricis revertuntur, quia mortuis dominis, aliorum concu- quia mortuis dominis, aliorum concu- piscentiis ea quæ relinquunt, exponun- piscentiis ea quæ relinquunt, exponun- tur. Job, XVIII, 15: Habitent in taberna- tur. Job, XVIII, 15: Habitent in taberna- culo illius socii ejus, qui non est, scilicet culo illius socii ejus, qui non est, scilicet diaboli. Socii ejus sunt ambitiosi, et va- diaboli. Socii ejus sunt ambitiosi, et va- ni, et avari, qui in ruinis hominum ha- ni, et avari, qui in ruinis hominum ha- bitant, ut ea quæ relinquunt, possideant. bitant, ut ea quæ relinquunt, possideant. Propter hoc præcipitur, Deut. xxm, 18 : Propter hoc præcipitur, Deut. xxm, 18 : Non offeres mercedem prostibuli, nec Non offeres mercedem prostibuli, nec pretium canis, in domo Domini Dei tui, pretium canis, in domo Domini Dei tui, quidquid illud est quod voveris. quidquid illud est quod voveris.

« Super hoc plangam. » Exaggerat « Super hoc plangam. » Exaggerat hic magnitudinem mali per planctum, et hic magnitudinem mali per planctum, et habet tres partes. Describit enim primo habet tres partes. Describit enim primo habitum plangentis: secundo, quid plan- habitum plangentis: secundo, quid plan- gat, ibi, « Et transite vobis. » Tertio, gat, ibi, « Et transite vobis. » Tertio, qualiter, ibi, « In Geth. » qualiter, ibi, « In Geth. »

In prima quatuor sunt, scilicet quod In prima quatuor sunt, scilicet quod planget, quod habitum plangentis as- planget, quod habitum plangentis as- sumet, et modum planctus exponit, sumet, et modum planctus exponit, et causam planctus subjungit. et causam planctus subjungit.

« Super hoc, » hoc est, propter hoe « Super hoc, » hoc est, propter hoe malum « plangam. » Sancti enim plan- malum « plangam. » Sancti enim plan- gunt miserias peccatorum: sicut David, gunt miserias peccatorum: sicut David, Saul et Jonathan 2. Jerem. ix, 1 Plo- Saul et Jonathan 2. Jerem. ix, 1 Plo- rabo die ac nocte interfectos filiæ populi rabo die ac nocte interfectos filiæ populi mei. « Et ululabo, » quod canum vel mei. « Et ululabo, » quod canum vel luporum est, et magnitudinem planctus luporum est, et magnitudinem planctus significat. Isa. Lxv, 14: Clamabitis pra significat. Isa. Lxv, 14: Clamabitis pra dolore cordis, et præ contritione spiritus dolore cordis, et præ contritione spiritus ululabitis. ululabitis.

Et subdit de habitu plangentis: Et subdit de habitu plangentis:

: :

« Vadam spoliatus, » vestibus scilicet, « Vadam spoliatus, » vestibus scilicet, ut significem terram in proximo spolian- ut significem terram in proximo spolian- dam opibus et rebus, « et nudus, » ut dam opibus et rebus, « et nudus, » ut significem terram cito denudandam. significem terram cito denudandam. Ezech. XII, 11 Quomodo feci, sic fiel Ezech. XII, 11 Quomodo feci, sic fiel illis in transmigrationem, et in capti- illis in transmigrationem, et in capti- vitatem ibunt. Et ibidem, y. 6 : Porten- vitatem ibunt. Et ibidem, y. 6 : Porten- tum dedi te domui Israel. Isa. xx, 3 et tum dedi te domui Israel. Isa. xx, 3 et 4: Sicut ambulavit servus meus Isaias 4: Sicut ambulavit servus meus Isaias nudus et discalceatus, trium annorum nudus et discalceatus, trium annorum signum et portentum erit super Ægyp- signum et portentum erit super Ægyp- tum et super Æthiopiam: sic minabit tum et super Æthiopiam: sic minabit rex Assyriorum captivitatem Ægypti, et rex Assyriorum captivitatem Ægypti, et transmigrationem Æthiopiæ, juvenum transmigrationem Æthiopiæ, juvenum et senum, nudam et discalceatam, disco- et senum, nudam et discalceatam, disco- opertis natibus ad ignominiam Ægypti. opertis natibus ad ignominiam Ægypti. Et subdit explanationem modi plan- Et subdit explanationem modi plan- ctus per metaphoram: ctus per metaphoram:

« Faciam planctum velut draconum. » « Faciam planctum velut draconum. » Draco hic intelligitur magnæ longitudi- Draco hic intelligitur magnæ longitudi- nis et magnitudinis in corpore, qui (ut nis et magnitudinis in corpore, qui (ut dicunt naturales) non veneno, sed fos- dicunt naturales) non veneno, sed fos- sura dentium interficit, de quo dicit sura dentium interficit, de quo dicit Hieronymus, quod « dum vincitur ab Hieronymus, quod « dum vincitur ab « elephante, præ magnitudine doloris si- « elephante, præ magnitudine doloris si- << bilum magnum, et stridorem emittit. » << bilum magnum, et stridorem emittit. » Et est sensus Tantum plangam, quod Et est sensus Tantum plangam, quod præ magnitudine doloris, acumine vocis præ magnitudine doloris, acumine vocis potius sibilum draconis et stridorem, potius sibilum draconis et stridorem, quam humanam vocem videar emittere. quam humanam vocem videar emittere. Thren. 1, 2 Plorans ploravit in nocte, Thren. 1, 2 Plorans ploravit in nocte, et lacrymæ ejus in maxillis ejus. « Et et lacrymæ ejus in maxillis ejus. « Et luctum quasi struthionum. » Struthio, luctum quasi struthionum. » Struthio, ut dicitur Job, xxxix, 14 et 15, in pul- ut dicitur Job, xxxix, 14 et 15, in pul- vere ponit ova sua, et obliviscitur quod vere ponit ova sua, et obliviscitur quod

1 Cf. Matth. VII, 26. 1 Cf. Matth. VII, 26.

2 Cf. II Reg. 1, 12. 2 Cf. II Reg. 1, 12.

IN CAP. I MICHÆÆ ENARRATIO. IN CAP. I MICHÆÆ ENARRATIO.

pes hominis vel bestia conculcet ea. Et pes hominis vel bestia conculcet ea. Et est sensus, quod sicut struthio derelicta est sensus, quod sicut struthio derelicta ova perdit, ita ego plangam filios dere- ova perdit, ita ego plangam filios dere- lictos et perditos. Septuaginta sic : lictos et perditos. Septuaginta sic : « Propter hoc planget atque lugebit, « Propter hoc planget atque lugebit, a ibit discalceata et nuda, faciet plan- a ibit discalceata et nuda, faciet plan- « ctum quasi draconum, et luctum quasi « ctum quasi draconum, et luctum quasi « filiæ Sirenarum. » Isa. XIII, 22: Sire- « filiæ Sirenarum. » Isa. XIII, 22: Sire- nes in delubris voluptatis. nes in delubris voluptatis.

Et subdit causam : Et subdit causam :

« Quia desperata est plaga ejus, » « Quia desperata est plaga ejus, » hoc est, quia desperatio et impœnitentia hoc est, quia desperatio et impœnitentia non permittunt redire ad pœnitentiam. non permittunt redire ad pœnitentiam. Jerem. x, 19 Væ mihi super contritio- Jerem. x, 19 Væ mihi super contritio- ne mea, pessima plaga mea! Jerem. xxx, ne mea, pessima plaga mea! Jerem. xxx, 12: Insanabilis fractura tua, pessima 12: Insanabilis fractura tua, pessima plaga tua. Et signum hujus subdit : plaga tua. Et signum hujus subdit : « Quia venit, » per exemplum scilicet et « Quia venit, » per exemplum scilicet et imitationem, peccatum Samariæ « us- imitationem, peccatum Samariæ « us- que ad Judam, » hoc est, usque ad duas que ad Judam, » hoc est, usque ad duas Tribus. «Tetigit portam populi mei. » Tribus. «Tetigit portam populi mei. » Ilic si per portam intelligantur sensus Ilic si per portam intelligantur sensus corporis, per quos velut per portam in- corporis, per quos velut per portam in- tratur ad interiora spiritus, notatur ido- tratur ad interiora spiritus, notatur ido- lolatriæ crimen tam fuisse commune et lolatriæ crimen tam fuisse commune et publicum, ut omnium sensui esset expo- publicum, ut omnium sensui esset expo- situm et obvium. Unde et videtur ad lit- situm et obvium. Unde et videtur ad lit- teram, quod idola juxta portas ponebant, teram, quod idola juxta portas ponebant, quæ intrantes et exeuntes de civitate ve- quæ intrantes et exeuntes de civitate ve- nerarentur. II ad Timoth. II, 16 et 17: nerarentur. II ad Timoth. II, 16 et 17: Multum enim proficiunt ad impietatem, Multum enim proficiunt ad impietatem, et sermo eorum ut cancer serpit. « Usque et sermo eorum ut cancer serpit. « Usque ad Jerusalem,» ita scilicet quod etiam ad Jerusalem,» ita scilicet quod etiam in templo idola colerentur, sicut dicitur in templo idola colerentur, sicut dicitur Ezech. VII, 6 et seq. Isa. LVII, 8 : Juxta Ezech. VII, 6 et seq. Isa. LVII, 8 : Juxta me discooperuisti, et suscepisti adulte- me discooperuisti, et suscepisti adulte- rum. Hanc malitiam Prælatorum in Ec- rum. Hanc malitiam Prælatorum in Ec- clesia videmus dilatatam etiam usque ad clesia videmus dilatatam etiam usque ad religionem, ut verum sit quod dicitur, religionem, ut verum sit quod dicitur, Isa. 1, 6 A planta pedis usque ad ver- Isa. 1, 6 A planta pedis usque ad ver- ticem non est in eo sanitas. ticem non est in eo sanitas.

323 323

Et subdit de habitu timentis, qui præ Et subdit de habitu timentis, qui præ timore mutire non audebat: timore mutire non audebat:

10 10

« In Geth nolite annuntiare. » Geth « In Geth nolite annuntiare. » Geth metropolis est Philisthinorum, unde fuit metropolis est Philisthinorum, unde fuit Goliath Gethæus, quem David interfecit 2. Goliath Gethæus, quem David interfecit 2. Et est sensus: Philisthæi nesciant ma- Et est sensus: Philisthæi nesciant ma- lum nostrum, ne lætentur: derisio enim lum nostrum, ne lætentur: derisio enim inimici poena sustinentis est. II Reg. 1, inimici poena sustinentis est. II Reg. 1, 20 Nolite annuntiare in Geth, neque 20 Nolite annuntiare in Geth, neque annuntietis in compitis Ascalonis : ne annuntietis in compitis Ascalonis : ne forte lætentur filiæ Philistiim, ne ex- forte lætentur filiæ Philistiim, ne ex- sultent filiæ incircumcisorum. Plagæ sultent filiæ incircumcisorum. Plagæ enim occultandæ sunt, ne per exemplum enim occultandæ sunt, ne per exemplum ad alios deriventur. « Lacrymis ne plore- ad alios deriventur. « Lacrymis ne plore- tis, » aperte scilicet, ne hostes lacrymis tis, » aperte scilicet, ne hostes lacrymis ad deteriora provocentur. Psal. XXXVIII, ad deteriora provocentur. Psal. XXXVIII, 2 et 3 Cum consisteret peccator adver- 2 et 3 Cum consisteret peccator adver- sum me, obmutui, et humiliatus sum, et sum me, obmutui, et humiliatus sum, et silui a bonis. Isa. xxix, 4: Humiliabe- silui a bonis. Isa. xxix, 4: Humiliabe- ris, de terra loqueris, et de humo audie- ris, de terra loqueris, et de humo audie- tur eloquium tuum et erit quasi pytho- tur eloquium tuum et erit quasi pytho- nis de terra vox tua, et de humo elo- nis de terra vox tua, et de humo elo- quium tuum mussitabit. Et est hoc ar- quium tuum mussitabit. Et est hoc ar- gumentum, quod peccata Prælatorum, gumentum, quod peccata Prælatorum, vel Cleri, nec nuntianda nec plangenda temere pu- vel Cleri, nec nuntianda nec plangenda temere pu- sunt in publico, ne alii scandalizentur. sunt in publico, ne alii scandalizentur. « In domo pulveris, » hoc est, ruinosa « In domo pulveris, » hoc est, ruinosa et in pulverem redacta, in quibus potius et in pulverem redacta, in quibus potius antra quædam quam domus remanent, antra quædam quam domus remanent, « pulvere vos conspergite, » hoc est, ci- « pulvere vos conspergite, » hoc est, ci- nere ruinarum. Et est sensus: In pla- nere ruinarum. Et est sensus: In pla- teis et in publico, conspersione pulveris teis et in publico, conspersione pulveris signa tristitiæ non ostendite propter cau- signa tristitiæ non ostendite propter cau- sas supradictas, sed in occulto. Isa. II, sas supradictas, sed in occulto. Isa. II, 19 Introibunt in speluncas petrarum, 19 Introibunt in speluncas petrarum, et in voragines terræ, a facie formidinis et in voragines terræ, a facie formidinis Domini, et a gloria majestatis ejus, Domini, et a gloria majestatis ejus, cum surrexerit percutere terram. Mora- cum surrexerit percutere terram. Mora- liter autem in domo pulveris, hoc est, liter autem in domo pulveris, hoc est, hujus terrenæ habitationis, se pulvere hujus terrenæ habitationis, se pulvere conspergit, qui se semper pulverem fore conspergit, qui se semper pulverem fore meditatur. Job, VII, 21 Ecce, nunc in meditatur. Job, VII, 21 Ecce, nunc in pulvere dormiam. Genes. III, 19: Pulvis pulvere dormiam. Genes. III, 19: Pulvis es, et in pulverem reverteris. es, et in pulverem reverteris.

Peccata Peccata Prælatorum Prælatorum non sunt non sunt

blicanda. blicanda.

1 Job, xxxix, 14 et 15 Quando struthio dere- 1 Job, xxxix, 14 et 15 Quando struthio dere- linquit ova sua in terra, tu forsitan in pulvere linquit ova sua in terra, tu forsitan in pulvere calefacies ea? Obliviscitur quod pes conculcet ea, calefacies ea? Obliviscitur quod pes conculcet ea,

aut bestia agri conterat. aut bestia agri conterat. 2 Cf. I Reg. xvII, 50. 2 Cf. I Reg. xvII, 50.

11 11

324 324

Et subdit quid plangat : Et subdit quid plangat :

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

« Et transite vobis, » hoc est, tali ha- « Et transite vobis, » hoc est, tali ha- bitu timoris et tristitiæ transite vobis, bitu timoris et tristitiæ transite vobis, hoc est ad utilitatem vitæ, in captivita- hoc est ad utilitatem vitæ, in captivita- tem, quia melius est ut saltem captivi tem, quia melius est ut saltem captivi vivatis, quam ab hostibus interficiamini. vivatis, quam ab hostibus interficiamini. Judith, 11, 2: Melius est ut viventes ser- Judith, 11, 2: Melius est ut viventes ser- viamus Nabuchodonosor, regi, magno, et viamus Nabuchodonosor, regi, magno, et subditi simus tibi, quam morientes cum subditi simus tibi, quam morientes cum interitu nostro ipsi servitutis nostræ dam- interitu nostro ipsi servitutis nostræ dam- na patiamur. « Habitatio Saphir, » quod na patiamur. « Habitatio Saphir, » quod pulchra interpretatur. Samaria enim pulchra interpretatur. Samaria enim quondam in pulcherrimo fuit loco habi- quondam in pulcherrimo fuit loco habi- tationis. « Confusa ignominia, » supple, tationis. « Confusa ignominia, » supple, nunc. I Machab. 1, 42 Secundum glo- nunc. I Machab. 1, 42 Secundum glo- riam ejus multiplicata est ignominia riam ejus multiplicata est ignominia ejus. Osee, IV, 7: Gloriam eorum in ejus. Osee, IV, 7: Gloriam eorum in ignominiam commutabo. Hoc de transitu ignominiam commutabo. Hoc de transitu poenitentis planum est exponere. poenitentis planum est exponere.

: :

Et ne causari possent, quod duæ tri- Et ne causari possent, quod duæ tri- bus sic non transeunt in captivitatem, bus sic non transeunt in captivitatem, subdit: subdit:

nan, nan,

et et

« Non est egressa quæ habitabat Saa- « Non est egressa quæ habitabat Saa- » quod interpretatur in exitu » quod interpretatur in exitu secundum Hieronymum intelligitur de secundum Hieronymum intelligitur de Samaria, quæ jam in foribus captivitatis Samaria, quæ jam in foribus captivitatis habitabat, et propria voluntate transire habitabat, et propria voluntate transire noluit. Posset tamen dici, quod intelligi- noluit. Posset tamen dici, quod intelligi- tur de duabus tribubus, hoc est, de Ju- tur de duabus tribubus, hoc est, de Ju- dæa, quæ propter simile peccatum etiam dæa, quæ propter simile peccatum etiam in exitu habitabat, licet tunc cum decem in exitu habitabat, licet tunc cum decem tribubus non egrederetur. Jerem. xv, 1 tribubus non egrederetur. Jerem. xv, 1 et 2: Ejice illos a facie mea, et egredian- et 2: Ejice illos a facie mea, et egredian- tur. Quod si dixerint ad te : Quo egre- tur. Quod si dixerint ad te : Quo egre- diemur? dices ad eos: Hæc dicit Domi- diemur? dices ad eos: Hæc dicit Domi- nus Qui ad mortem, ad mortem: et qui nus Qui ad mortem, ad mortem: et qui ad gladium, ad gladium: et qui ad fa- ad gladium, ad gladium: et qui ad fa- mem, ad famem: et qui ad captivitatem, mem, ad famem: et qui ad captivitatem, ad captivitatem. « Planctum domus Asel, » ad captivitatem. « Planctum domus Asel, » quod interpretatur vicinæ vel ex latere : quod interpretatur vicinæ vel ex latere : et est domus Asel genitivi casus, et et est domus Asel genitivi casus, et singularis numeri, « accipiet ex vobis, » singularis numeri, « accipiet ex vobis, » ut sicut fuistis primi in culpa, quæ ex ut sicut fuistis primi in culpa, quæ ex vobis transiit in Judam, ita sitis priores vobis transiit in Judam, ita sitis priores in pœna. Unde planctus domus vicinæ in pœna. Unde planctus domus vicinæ planctus est decem tribuum, quæ vicina planctus est decem tribuum, quæ vicina per generationem unius patris, et per vi- per generationem unius patris, et per vi-