14 14

Deus pro- Deus pro-

pugnator pugnator

est justo est justo

rum. rum.

15 15

282 282

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

Et subdit septimum: « Neque stabis in Et subdit septimum: « Neque stabis in exitibus,» supple, sicut fecisti, « ut in- exitibus,» supple, sicut fecisti, « ut in- terficias eos qui fugerint. » Et tangit terficias eos qui fugerint. » Et tangit quod obsessa civitate exitus observabant quod obsessa civitate exitus observabant Idumæi, et fugientes occiderunt. Psal. Idumæi, et fugientes occiderunt. Psal. XXXVI, 14: Gladium evaginaverunt pec- XXXVI, 14: Gladium evaginaverunt pec- catores intenderunt arcum suum,... ut catores intenderunt arcum suum,... ut trucident rectos corde. trucident rectos corde.

Et subjungit octavum : « Et non con- Et subjungit octavum : « Et non con- cludes reliquos ejus, » qui effugere sci- cludes reliquos ejus, » qui effugere sci- licet potuerunt Romanam captivitatem, licet potuerunt Romanam captivitatem, supple, sicut fecisti in Chaldaica captivi- supple, sicut fecisti in Chaldaica captivi- tate, « in die tribulationis, » per capti- tate, « in die tribulationis, » per capti- vitatem scilicet Romanam. vitatem scilicet Romanam.

In omnibus autem his sensus est, In omnibus autem his sensus est, quod tot malis pressus erit in captivitate quod tot malis pressus erit in captivitate propria, quod pressus proprio gemitu propria, quod pressus proprio gemitu non poterit inferre aliis malum. Simile, non poterit inferre aliis malum. Simile, Exod. XIV, Exod. XIV, 13 et 14 Egyptios quos 13 et 14 Egyptios quos nunc videtis, nequaquam ultra videbitis nunc videtis, nequaquam ultra videbitis usque in sempiternum. Dominus pu- usque in sempiternum. Dominus pu- gnabit pro vobis, et vos tacebitis. Psal. gnabit pro vobis, et vos tacebitis. Psal. CXI, 10: Peccator videbit, et irascetur, CXI, 10: Peccator videbit, et irascetur, dentibus suis fremet et tabescet: deside- dentibus suis fremet et tabescet: deside- rium peccatorum peribit. rium peccatorum peribit.

Quando autem et qualiter hoc fiet, Quando autem et qualiter hoc fiet, subdit: subdit:

« Quoniam juxta est dies Domini, » « Quoniam juxta est dies Domini, » vindicta scilicet, « super omnes gentes, » vindicta scilicet, « super omnes gentes, » gentiliter scilicet viventes. Isa. xxvi, 21: gentiliter scilicet viventes. Isa. xxvi, 21: Visitabit iniquitatem habitatoris terræ Visitabit iniquitatem habitatoris terræ contra eum. Joel, III, 2: Congregabo contra eum. Joel, III, 2: Congregabo omnes gentes, et deducam eas in vallem omnes gentes, et deducam eas in vallem Josaphat et disceptabo cum eis ibi super Josaphat et disceptabo cum eis ibi super populo meo, et hæreditate mea Israel. populo meo, et hæreditate mea Israel. « Sicut fecisti, fiet tibi. » Matth. v, 2 : « Sicut fecisti, fiet tibi. » Matth. v, 2 : In qua mensura mensi fueritis, reme- In qua mensura mensi fueritis, reme- tietur vobis. Matth. xx1, 41: Malos ma- tietur vobis. Matth. xx1, 41: Malos ma- le perdet. « Retributionem tuam, » hoc le perdet. « Retributionem tuam, » hoc est, dignam meritis tuis, « convertet in est, dignam meritis tuis, « convertet in caput tuum, » Joel, III, 4: Cito velociter caput tuum, » Joel, III, 4: Cito velociter reddam vicissitudinem vobis super caput reddam vicissitudinem vobis super caput vestrum. Et ibidem post pauca, y. 7: vestrum. Et ibidem post pauca, y. 7: Convertam retributionem vestram in ca- Convertam retributionem vestram in ca- put vestrum. Malach. IV, 3: Calcabitis put vestrum. Malach. IV, 3: Calcabitis impios, cum fuerint cinis sub planta pe- impios, cum fuerint cinis sub planta pe- dum vestrorum. dum vestrorum.

>> >>

Et hoc deducit ad speciem, subdens: Et hoc deducit ad speciem, subdens: « Quomodo enim bibistis, » in lætitia « Quomodo enim bibistis, » in lætitia scilicet deorum vestrorum, « super mon- scilicet deorum vestrorum, « super mon- tem sanctum meum, » captum scilicet a tem sanctum meum, » captum scilicet a Chaldæis. Dan. V, 23 Vasa domus Dei Chaldæis. Dan. V, 23 Vasa domus Dei allata sunt coram te et tu, et optima- allata sunt coram te et tu, et optima- tes tui, et uxores tuæ, et concubinæ tua tes tui, et uxores tuæ, et concubinæ tua vinum bibistis in eis. Psal. LXVIII, vinum bibistis in eis. Psal. LXVIII, 13: 13: In me psallebant qui bibebant vinum. In me psallebant qui bibebant vinum. « Bibent omnes gentes jugiter, supple, « Bibent omnes gentes jugiter, supple, super montem tuum captum et desola- super montem tuum captum et desola- tum in lætitia scilicet captivitatis tuæ. tum in lætitia scilicet captivitatis tuæ. Apocal. XVIII, 6: In poculo quo miscuit, Apocal. XVIII, 6: In poculo quo miscuit, miscere illi duplum. « Et bibent, » hoc miscere illi duplum. « Et bibent, » hoc est, in delectatione absument possessio- est, in delectatione absument possessio- nes tuas «et, » id est, « absorbebunt. » nes tuas «et, » id est, « absorbebunt. » Jerem. L1, 34: Absorbuit me quasi dra- Jerem. L1, 34: Absorbuit me quasi dra- co, replevit ventrem suum teneritudine co, replevit ventrem suum teneritudine mea. Osee, v, 7: Nunc devorabit eos mea. Osee, v, 7: Nunc devorabit eos mensis, cum partibus suis. « Et erunt mensis, cum partibus suis. « Et erunt quasi non sint: » erunt enim socii ejus quasi non sint: » erunt enim socii ejus qui non est, hoc est, diaboli. Job, xvш, qui non est, hoc est, diaboli. Job, xvш, 15 Habitent in tabernaculo illius socii 15 Habitent in tabernaculo illius socii ejus, qui non est, aspergatur in taberna- ejus, qui non est, aspergatur in taberna- culo ejus sulphur. Et post pauca, y. 17: culo ejus sulphur. Et post pauca, y. 17: Memoria illius pereat de terra. Memoria illius pereat de terra.

« Et in monte Sion. » Tangit hic con- « Et in monte Sion. » Tangit hic con- solationem Sanctorum in duobus, scili- solationem Sanctorum in duobus, scili- cet in subjectione inimicorum, et in dis- cet in subjectione inimicorum, et in dis- tributione possessionum, ibi, « Et hære- tributione possessionum, ibi, « Et hære- ditabunt. » ditabunt. »

« Et in monte Sion erit salvatio, » vel « Et in monte Sion erit salvatio, » vel post Babylonicam captivitatem, vel in post Babylonicam captivitatem, vel in Ecclesia, quod melius est. Mons enim Ecclesia, quod melius est. Mons enim Sion eminentia speculationis est, quæ Sion eminentia speculationis est, quæ est Ecclesia in contemplatione fidelium. est Ecclesia in contemplatione fidelium. Isaiæ, XLVI, 13: Dabo in Sion salutem, Isaiæ, XLVI, 13: Dabo in Sion salutem, et in Israel gloriam meam. « Et erit et in Israel gloriam meam. « Et erit sanctus, » hoc est, in sanctitate confir- sanctus, » hoc est, in sanctitate confir- matus. Isa. IV, 3 Omnis qui relictus matus. Isa. IV, 3 Omnis qui relictus fuerit in Sion, et residuus in Jerusalem, fuerit in Sion, et residuus in Jerusalem, sanctus vocabitur, omnis qui scriptus est sanctus vocabitur, omnis qui scriptus est in vita in Jerusalem. Jerem. XXXI, 23: in vita in Jerusalem. Jerem. XXXI, 23: Benedicat tibi Dominus pulchritudo ju- Benedicat tibi Dominus pulchritudo ju- stitiæ, mons sanctus. « Et possidebit do- stitiæ, mons sanctus. « Et possidebit do- mus Jacob » dicit quantum ad duas mus Jacob » dicit quantum ad duas tribus, « eos qui se possederant. » Quod tribus, « eos qui se possederant. » Quod

: :

17 17

IN ABDIAM ENARRATIO IN ABDIAM ENARRATIO

si ad litteram dicatur, factum est post si ad litteram dicatur, factum est post captivitatem Babylonicam, I Machab. captivitatem Babylonicam, I Machab. v, 28, ubi dicitur, quod Judas Macha- v, 28, ubi dicitur, quod Judas Macha- bæus occupavit civitatem Gentium, et bæus occupavit civitatem Gentium, et occidit omne masculinum in ore gladii, occidit omne masculinum in ore gladii, et accepit omnia spolia eorum 1. Melius et accepit omnia spolia eorum 1. Melius tamen intelligitur spiritualiter, quod do- tamen intelligitur spiritualiter, quod do- mus Jacob Ecclesia est, quæ possidet mus Jacob Ecclesia est, quæ possidet possessiones tyrannorum, qui aliquando possessiones tyrannorum, qui aliquando possederant eam. Isa. xi, 14: Et vola- possederant eam. Isa. xi, 14: Et vola- bunt in humeros Philisthiim per mare, bunt in humeros Philisthiim per mare, simul prædabuntur filios Orientis : Idu- simul prædabuntur filios Orientis : Idu- mæa et Moab præceptum manus eorum, mæa et Moab præceptum manus eorum, et filii Ammon obedientes erunt. Isa. et filii Ammon obedientes erunt. Isa. XIV, 2: Erunt capientes eos qui se cepe- XIV, 2: Erunt capientes eos qui se cepe- rant, et subjicient exactores suos. rant, et subjicient exactores suos.

« Et erit » supple, tunc, « domus Ja- « Et erit » supple, tunc, « domus Ja- cob, hoc est, duæ tribus, « ignis, » cob, hoc est, duæ tribus, « ignis, » hoc est, causa incendii, « et domus Jo- hoc est, causa incendii, « et domus Jo- seph, hoc est, decem tribus, supple, seph, hoc est, decem tribus, supple, erunt «flamma, » hoc est, causa inflam- erunt «flamma, » hoc est, causa inflam- mationis, « et domus Esau stipula, » mationis, « et domus Esau stipula, » supple, erit, quæ scilicet ira Domini faci- supple, erit, quæ scilicet ira Domini faci- le succendatur. Isa. LXII, 1: Egrediatur le succendatur. Isa. LXII, 1: Egrediatur ut splendor justus ejus, et salvator ejus ut splendor justus ejus, et salvator ejus ut lampas accendatur. De stipula, I ad ut lampas accendatur. De stipula, I ad Corinth. v, 12 et 13: Si quis ædificaverit Corinth. v, 12 et 13: Si quis ædificaverit super fundamentum hoc, aurum, argen- super fundamentum hoc, aurum, argen- tum, lapides pretiosos, ligna, fænum, tum, lapides pretiosos, ligna, fænum, stipulam, uniuscujusque opus quale sit, stipulam, uniuscujusque opus quale sit, ignis probabit. ignis probabit.

Et ideo sequitur: « Et succendentur Et ideo sequitur: « Et succendentur in eis, » domus scilicet Jacob, et domus in eis, » domus scilicet Jacob, et domus Joseph, sicut in stipulis. Isaiæ, ix, 18: Joseph, sicut in stipulis. Isaiæ, ix, 18: Succensa est quasi ignis impietas, ve- Succensa est quasi ignis impietas, ve- prem et spinam vorabit. « Et devorabunt prem et spinam vorabit. « Et devorabunt cos, » direptione scilicet possessionum et cos, » direptione scilicet possessionum et occisione gladii. Esther, x1, 11: Sol or- occisione gladii. Esther, x1, 11: Sol or- lus est, et humiles exaltati sunt, et devo- lus est, et humiles exaltati sunt, et devo- raverunt inclytos. « Et non erunt reli- raverunt inclytos. « Et non erunt reli- quiæ domus Esau. » Isaiæ, xiv, 22: quiæ domus Esau. » Isaiæ, xiv, 22: Perdam Babylonis nomen, et reliquias, Perdam Babylonis nomen, et reliquias, et germen, et prògeniem. II Reg. xxi, 5: et germen, et prògeniem. II Reg. xxi, 5:

1 I Machab. v, 28: Et convertit Judas, et exer- 1 I Machab. v, 28: Et convertit Judas, et exer- citus ejus, viam in desertum Bosor repente, et oc- citus ejus, viam in desertum Bosor repente, et oc- cupavit civitatem : et occidit omne maseulinum in cupavit civitatem : et occidit omne maseulinum in

283 283

Virum, qui attrivit nos et oppressit ini- Virum, qui attrivit nos et oppressit ini- que, ita delere debemus, ut nec unus qui- que, ita delere debemus, ut nec unus qui- dem residuus sit de stirpe ejus. « Quia dem residuus sit de stirpe ejus. « Quia Dominus locutus est. » Hæc litteraliter Dominus locutus est. » Hæc litteraliter numquam sunt impleta, unde spirituali- numquam sunt impleta, unde spirituali- ter melius intelliguntur, quod domus Ja- ter melius intelliguntur, quod domus Ja- cob sint perfecti in virtute, qui sunt velut cob sint perfecti in virtute, qui sunt velut ignis per charitatem et domus Joseph ignis per charitatem et domus Joseph perfecti in scientia veritatis quæ accrescit perfecti in scientia veritatis quæ accrescit virtuti: qui sunt ceu splendor claritate virtuti: qui sunt ceu splendor claritate doctrinæ, et ignis fervore prædicationis. doctrinæ, et ignis fervore prædicationis. Cantic. VIII, 6 : Lampades ejus, lampa- Cantic. VIII, 6 : Lampades ejus, lampa- des ignis atque flammarum. Domus au- Stipula pes des ignis atque flammarum. Domus au- Stipula pes `tem Esau sunt carnales peccatores, vacui gnificat. `tem Esau sunt carnales peccatores, vacui gnificat. sicut stipula, et aridi a gratia: qui cum sicut stipula, et aridi a gratia: qui cum succenduntur a charitate, fiunt non sti- succenduntur a charitate, fiunt non sti- pula, et a sanctis devorantur, hoc est, pula, et a sanctis devorantur, hoc est, incorporantur, sicut dictum est Petro, incorporantur, sicut dictum est Petro, Act. x, 13: Occide, et manduca. Act. x, 13: Occide, et manduca.

Et subdit de distributione possessio- Et subdit de distributione possessio-

num. num.

» »

« Et hæreditabunt hi, » Judæi scilicet, « Et hæreditabunt hi, » Judæi scilicet, « qui ad austrum sunt, » hoc est, versus « qui ad austrum sunt, » hoc est, versus meridiem, « montem Esau, » hoc est, meridiem, « montem Esau, » hoc est, montuosam terram. Hieronymus : « Re- montuosam terram. Hieronymus : « Re- « verso Juda de Babylone in regnum, hi « verso Juda de Babylone in regnum, hi «< qui in Meridie habitabant et angustos «< qui in Meridie habitabant et angustos « terminos habebant, occupabant mon- « terminos habebant, occupabant mon- « tem Esau ad dilatandum terminum « tem Esau ad dilatandum terminum « suum. » « Et qui in campestribus, « suum. » « Et qui in campestribus, hoc est, de duabus tribubus qui in planis hoc est, de duabus tribubus qui in planis habitabant, supple, possidebunt « Phi- habitabant, supple, possidebunt « Phi- listhiim, » hoc est, quinque civitates listhiim, » hoc est, quinque civitates Philisthinorum ad dilatandum terminum Philisthinorum ad dilatandum terminum suum. Isaiæ, XLIX, 20: Adhuc dicent in suum. Isaiæ, XLIX, 20: Adhuc dicent in auribus tuis filii sterilitatis tuæ : An- auribus tuis filii sterilitatis tuæ : An- gustus est mihi locus, fac spatium mihi, gustus est mihi locus, fac spatium mihi, ut habitem. « Et possidebunt regionem ut habitem. « Et possidebunt regionem Ephraim, » supple, duæ tribus, hoc est, Ephraim, » supple, duæ tribus, hoc est, ubi habitabat quondam Ephraim, « et ubi habitabat quondam Ephraim, « et regionem Samariæ,» supple, posside- regionem Samariæ,» supple, posside- bunt. Judas enim dilatavit terminum bunt. Judas enim dilatavit terminum suum in terras decem tribuum. Isaiæ, suum in terras decem tribuum. Isaiæ,

ore gladii, et accepit omnia spolia eorum, et suc- ore gladii, et accepit omnia spolia eorum, et suc- cendit eam igni. cendit eam igni.

catores si- catores si-

19 19

20 20

284 284

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

LIV, 2 et 3 Longos fac funiculos tuos, LIV, 2 et 3 Longos fac funiculos tuos, et clavos tuos consolida. Ad dexteram et clavos tuos consolida. Ad dexteram enim, et lævam penetrabis et semen enim, et lævam penetrabis et semen tuum Gentes hæreditabit, et civitates de- tuum Gentes hæreditabit, et civitates de- sertas inhabitabit. « Et Benjamin, » cu- sertas inhabitabit. « Et Benjamin, » cu- jus scilicet terminus est contra Septen- jus scilicet terminus est contra Septen- trionem, » possidebit Galaad, » hoc est, trionem, » possidebit Galaad, » hoc est, terram ultra Jordanem, quæ prius Ga- terram ultra Jordanem, quæ prius Ga- laad, nunc Arabia dicitur, ubi ante cap- laad, nunc Arabia dicitur, ubi ante cap- tivitatem Ruben et Gad, et dimidia tribus tivitatem Ruben et Gad, et dimidia tribus Manasse habitaverunt. Manasse habitaverunt.

« Et transmigratio exercitus hujus, » « Et transmigratio exercitus hujus, » ductus scilicet in Babylonem, « filiorum ductus scilicet in Babylonem, « filiorum Israel,» hoc est, illi qui de decem tribu- Israel,» hoc est, illi qui de decem tribu- bus captivi ducti sunt in Babylonem re- bus captivi ducti sunt in Babylonem re- vertentur cum eis, et possidebunt « om- vertentur cum eis, et possidebunt « om- nia loca Chananæorum, » hoc est, ubi nia loca Chananæorum, » hoc est, ubi quondam Chananæi habitaverunt, ter- quondam Chananæi habitaverunt, ter- ram quam promisit Deus Abrahæ 1. ram quam promisit Deus Abrahæ 1. Psal. civ, 11 : Tibi dabo terram Cha- Psal. civ, 11 : Tibi dabo terram Cha- naan, funiculum hæreditatis vestræ. naan, funiculum hæreditatis vestræ. « Usque ad Sareptam, » quæ angustia « Usque ad Sareptam, » quæ angustia panis interpretatur, ubi vidua pavit panis interpretatur, ubi vidua pavit Eliam. « Et transmigratio Jerusalem, » Eliam. « Et transmigratio Jerusalem, » hoc est, transmigrati de Jerusalem, hoc est, transmigrati de Jerusalem, « quæ in Bosphoro est, » hoc est, juxta « quæ in Bosphoro est, » hoc est, juxta mare Bosphorum; ibi enim posuit eos mare Bosphorum; ibi enim posuit eos Nabuchodonosor. Et interpretatur an- Nabuchodonosor. Et interpretatur an- gustia succrescens, ubi secundum fabulas gustia succrescens, ubi secundum fabulas Poetarum, (ut dicit Hieronymus) bos, Poetarum, (ut dicit Hieronymus) bos, hoc est, Io transivit. Illa (inquam) trans- hoc est, Io transivit. Illa (inquam) trans- migratio « possidebit civitates austri, » migratio « possidebit civitates austri, » sibi scilicet vicinas. sibi scilicet vicinas.

Et quia hæc numquam litteraliter facta Et quia hæc numquam litteraliter facta sunt, spiritualiter intelligitur, quod Ec- sunt, spiritualiter intelligitur, quod Ec- Ecce hic clesia possidet montem Esau in dignitate Ecce hic clesia possidet montem Esau in dignitate nem Eccle- carnali, et campestria Philisthiim in co- nem Eccle- carnali, et campestria Philisthiim in co-

locupletatio- locupletatio-

siæ. mitate populari, quæ Ecclesiæ obcdit, et siæ. mitate populari, quæ Ecclesiæ obcdit, et regionem Ephraim in ubertate temporali, regionem Ephraim in ubertate temporali, et regionem Samariæ in custodia pastorali, et regionem Samariæ in custodia pastorali, et Galaad in studio Scripturarum, quia et Galaad in studio Scripturarum, quia Galaad acervus testimonii interpretatur. Galaad acervus testimonii interpretatur. Hæc Ecclesiæ transmigratio est, quæ di- Hæc Ecclesiæ transmigratio est, quæ di- cit cum Apostolo, ad Hebr. xi, 14 : cit cum Apostolo, ad Hebr. xi, 14 :

1 Cf. Genes. XII, 7. 1 Cf. Genes. XII, 7. 2 Cf III Reg. XVII, 15. 2 Cf III Reg. XVII, 15.

Non habemus hic manentem civitatem, Non habemus hic manentem civitatem, sed futuram inquirimus. Et possidet om- sed futuram inquirimus. Et possidet om- nia loca Chananæorum, hoc est, de pec- nia loca Chananæorum, hoc est, de pec- catis ad gratiam transmigratorum. Trans- catis ad gratiam transmigratorum. Trans- migratio autem Jerusalem hæc est ad migratio autem Jerusalem hæc est ad supernam civitatem pertinens. Possidet supernam civitatem pertinens. Possidet civitates austri, hoc est, religiones³ lumi- civitates austri, hoc est, religiones³ lumi- ni divino, et calori sancti Spiritus expo- ni divino, et calori sancti Spiritus expo- sitas. Isa. LX, sitas. Isa. LX, 12: Gens et regnum, quod 12: Gens et regnum, quod non servierit tibi, peribit et gentes non servierit tibi, peribit et gentes solitudine vastabuntur. Psal. 11, 8: Po- solitudine vastabuntur. Psal. 11, 8: Po- stula a me, et dabo tibi gentes hæredita- stula a me, et dabo tibi gentes hæredita-

tem tuam. tem tuam.

Et subdit populi optima in regimine Et subdit populi optima in regimine dispositione: dispositione:

« Et ascendent salvatores, » Zorobabel « Et ascendent salvatores, » Zorobabel scilicet, et Jesus sacerdos magnus, et scilicet, et Jesus sacerdos magnus, et Esdras, et Nehemias, et cæteri qui de Esdras, et Nehemias, et cæteri qui de captivitate Babylonica redierunt et sal- captivitate Babylonica redierunt et sal- vabant populum, « in montem Sion,» hoc vabant populum, « in montem Sion,» hoc est, in Jerusalem, sicut præcepit Cyrus ^. est, in Jerusalem, sicut præcepit Cyrus ^. « Judicare montem Esau, » qua scilicet « Judicare montem Esau, » qua scilicet pœna dignus sit. Hi salvatores Aposto- pœna dignus sit. Hi salvatores Aposto- los, et successores Apostolorum signifi- los, et successores Apostolorum signifi- cant, in quibus est salus Ecclesiæ. Isa. cant, in quibus est salus Ecclesiæ. Isa. xix, 20: Mittet eis salvatorem et propu- xix, 20: Mittet eis salvatorem et propu- gnatorem, qui liberet eos. Hi ascendunt gnatorem, qui liberet eos. Hi ascendunt de virtute in virtutem. Psal. LXXXIII, 8: de virtute in virtutem. Psal. LXXXIII, 8: Ibunt de virtute in virtutem. Et sedebunt Ibunt de virtute in virtutem. Et sedebunt in monte Sion, hoc est, in potestate Ec- in monte Sion, hoc est, in potestate Ec- clesiæ et dignitate, et judicabunt montem clesiæ et dignitate, et judicabunt montem Esau, hoc est de sæcularibus, superbis, Esau, hoc est de sæcularibus, superbis, et timidis. Sap. 111, 8: Judicabunt justi et timidis. Sap. 111, 8: Judicabunt justi nationes, et dominabuntur populis. nationes, et dominabuntur populis. «Et,» supple, sic, « erit Domino re- «Et,» supple, sic, « erit Domino re- gnum. » Psal. LXXXI, 8: Surge, Deus, ju- gnum. » Psal. LXXXI, 8: Surge, Deus, ju- dica terram, quoniam tu hæreditabis in dica terram, quoniam tu hæreditabis in 25: 25: omnibus gentibus. I ad Corinth. xv, omnibus gentibus. I ad Corinth. xv, Oportet illum regnare, donec ponat om- Oportet illum regnare, donec ponat om- nes inimicos sub pedibus ejus. Psal. nes inimicos sub pedibus ejus. Psal. CXLIV, 13: Regnum tuum, regnum om- CXLIV, 13: Regnum tuum, regnum om- nium sæculorum. Daniel. vII, 14: Potestas nium sæculorum. Daniel. vII, 14: Potestas ejus, potestas æterna, quæ non auferetur, ejus, potestas æterna, quæ non auferetur, et regnum ejus, quod non corrumpetur. et regnum ejus, quod non corrumpetur.

3 Vel forte melius regiones. 3 Vel forte melius regiones. 4 Cf. II Esdræ, 1, 2. 4 Cf. II Esdræ, 1, 2.

INDEX INDEX

IN ABDIAM PROPHETAM IN ABDIAM PROPHETAM

Prologus D. Hieronymi in Abdiam. Prologus D. Hieronymi in Abdiam. Explanatio Prologi. Explanatio Prologi.

CAPUT unicum. CAPUT unicum.

271 271

272 272

275 275

D. ALBERTI MAGNI, D. ALBERTI MAGNI,

EPISCOPI RATISBONENSIS, DOCTRINA TOTO ORBE EPISCOPI RATISBONENSIS, DOCTRINA TOTO ORBE

ORDINIS ORDINIS

CELEBERRIMI, CELEBERRIMI,

PRÆDICATORUM. PRÆDICATORUM.

IN JONAM PROPHETAM IN JONAM PROPHETAM

ENARRATIO. ENARRATIO.

Prologus Divi Hieronymi in Jonam prophetam ‘. Prologus Divi Hieronymi in Jonam prophetam ‘.

Jonam sanctum Hebræi affirmant filium fuisse mulieris viduæ Sarepta - Jonam sanctum Hebræi affirmant filium fuisse mulieris viduæ Sarepta - næ, quem Elias propheta mortuum suscitavit: matre postea dicente ad eum: næ, quem Elias propheta mortuum suscitavit: matre postea dicente ad eum: Nunc in isto cognovi, quia vir Dei es tu, et verbum Dei in ore tuo veritas Nunc in isto cognovi, quia vir Dei es tu, et verbum Dei in ore tuo veritas est. Ob hanc etiam causam ipsum puerum sic vocavit, Amathi. Amathi est. Ob hanc etiam causam ipsum puerum sic vocavit, Amathi. Amathi enim in nostra lingua veritatem sonat. Et ex eo quod verum Elias locutus est, enim in nostra lingua veritatem sonat. Et ex eo quod verum Elias locutus est, ille qui suscitatus est, filius esse dicitur veritatis. Ideo de veritate columba ille qui suscitatus est, filius esse dicitur veritatis. Ideo de veritate columba nascitur, quia Jonas, columbam 3 sonat. In condemnationem autem Israel Jo- nascitur, quia Jonas, columbam 3 sonat. In condemnationem autem Israel Jo- nas ad gentes mittitur: quod Ninive agente pœnitentiam, illi in malitia per- nas ad gentes mittitur: quod Ninive agente pœnitentiam, illi in malitia per- severant. severant.

Temporibus quippe Jeroboam regis Israel, qui, Deo vero derelicto cum po- Temporibus quippe Jeroboam regis Israel, qui, Deo vero derelicto cum po- pulo suo, in Samaria idolis sacrificabat, Jonam prophetam fuisse, quartus pulo suo, in Samaria idolis sacrificabat, Jonam prophetam fuisse, quartus liber Regum indicat. Is, cum prophetia illuminante, peccatores civitatis Ni- liber Regum indicat. Is, cum prophetia illuminante, peccatores civitatis Ni- nive Dei misericordiam consecuturos videret, ne falsa prædicare videretur, nive Dei misericordiam consecuturos videret, ne falsa prædicare videretur, ad denuntiandum interitum ejusdem civitatis ire nolebat. Nam sicut Deus ad ad denuntiandum interitum ejusdem civitatis ire nolebat. Nam sicut Deus ad Abraham de impietate Sodomorum et Gomorrhæorum locutus est: Clamor Abraham de impietate Sodomorum et Gomorrhæorum locutus est: Clamor Sodomorum et Gomorrhæorum pervenit ad me ³, ita et de Ninive dicitur : Sodomorum et Gomorrhæorum pervenit ad me ³, ita et de Ninive dicitur : Eo quod ascenderit clamor malitiæ ejus ad Deum. Et quia sententia Dei Eo quod ascenderit clamor malitiæ ejus ad Deum. Et quia sententia Dei

'Ex prooemio Comment. Hieronymi in Jonam prophetam. 'Ex prooemio Comment. Hieronymi in Jonam prophetam.

Vulg. habet, III Reg. xv, 24: Nunc cognovi, quoniam vir Dei es tu, et verbum Domini Vulg. habet, III Reg. xv, 24: Nunc cognovi, quoniam vir Dei es tu, et verbum Domini in ore tuo verum est. in ore tuo verum est.

⚫ S. Hieronymus in Prologo galeato : « Jonas pulcherrima columba naufragio suo passionem ⚫ S. Hieronymus in Prologo galeato : « Jonas pulcherrima columba naufragio suo passionem

« Domini præfigurans, mundum ad pœnitentiam revocat : et sub nomine Ninive, gentibus salu- « Domini præfigurans, mundum ad pœnitentiam revocat : et sub nomine Ninive, gentibus salu- « tem nuntiat. » (Hieronymus Paulino.) « tem nuntiat. » (Hieronymus Paulino.)

Cf. IV Reg. XIV, 25. Cf. IV Reg. XIV, 25.

* Vulg. habet, Genes. xviii, 20: Clamor Sodomorum et Gomorrhæ multiplicatus est, etc. * Vulg. habet, Genes. xviii, 20: Clamor Sodomorum et Gomorrhæ multiplicatus est, etc.

⚫ Vulg. habet, Jonæ, 1, 2: Quia ascendit malitia ejus coram me. ⚫ Vulg. habet, Jonæ, 1, 2: Quia ascendit malitia ejus coram me.

288 288

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

de Sodoma, minime revocata est, ita et Jonas adversum Niniven prolatamı de Sodoma, minime revocata est, ita et Jonas adversum Niniven prolatamı sententiam revocari nolebat, divinæ dispensationis ignarus, qui salutem homi- sententiam revocari nolebat, divinæ dispensationis ignarus, qui salutem homi- num ad se convertentium magis vult quam interitum. Hoc illi acciderat quod num ad se convertentium magis vult quam interitum. Hoc illi acciderat quod et sancto Eliseo, qui filium Sunamitidis mulieris mortuum ignoravit. Ideo a et sancto Eliseo, qui filium Sunamitidis mulieris mortuum ignoravit. Ideo a conspectu Dei fugere se Jonas putabat, humanum aliquid passus, dicento conspectu Dei fugere se Jonas putabat, humanum aliquid passus, dicento David: Quo ibo a spiritu tuo? et quo a facie tua fugiam¹? David: Quo ibo a spiritu tuo? et quo a facie tua fugiam¹?

PROLOGI DIVI HIERONYMI IN JONAM PROLOGI DIVI HIERONYMI IN JONAM PROPHETAM EXPLICATIO. PROPHETAM EXPLICATIO.

« Sanctum Jonam. » In hoc Prologo « Sanctum Jonam. » In hoc Prologo ostendit Hieronymus, quis sit iste Pro- ostendit Hieronymus, quis sit iste Pro- pheta, cui, quando, et qualiter prophe- pheta, cui, quando, et qualiter prophe- tavit. Et secundum hoc dividitur prologus. tavit. Et secundum hoc dividitur prologus.

« Sanctum Jonam. » Sanctum dicit, « Sanctum Jonam. » Sanctum dicit, ne propter fugam qua Dominum fugit, ne propter fugam qua Dominum fugit, peccator videatur: « Hebræi affirmant, » peccator videatur: « Hebræi affirmant, » sive asserunt, cum tamen sit opinio po- sive asserunt, cum tamen sit opinio po- Jonas filius tius quam assertio, « filium fuisse mulie- Jonas filius tius quam assertio, « filium fuisse mulie- Sareptanæ. ris viduæ Sareptanæ, » de qua III Reg. Sareptanæ. ris viduæ Sareptanæ, » de qua III Reg.

fuit viduæ fuit viduæ

XVII, 17 et seq., ubi dicitur, quod filium XVII, 17 et seq., ubi dicitur, quod filium illius viduæ Elias suscitavit 2: sed non di- illius viduæ Elias suscitavit 2: sed non di- citur, quod filius ille Jonas fuerit, « quem citur, quod filius ille Jonas fuerit, « quem Elias Propheta mortuum suscitavit, » Elias Propheta mortuum suscitavit, » sicut ibidem legitur, « matre postea di- sicut ibidem legitur, « matre postea di- cente ad eum, » hoc est, ad Eliam : cente ad eum, » hoc est, ad Eliam : « Nunc in isto, » facto scilicet suscitatio- « Nunc in isto, » facto scilicet suscitatio- nis, « cognovi, quoniam vir Dei es tu,» nis, « cognovi, quoniam vir Dei es tu,» strenue scilicet te habens in obsequiis strenue scilicet te habens in obsequiis divinis. Job, 1, 3: Erat vir ille magnus divinis. Job, 1, 3: Erat vir ille magnus inter omnes orientales. « Et verbum Dei in inter omnes orientales. « Et verbum Dei in ore tuo est veritas. » Littera Vulgatæ, III ore tuo est veritas. » Littera Vulgatæ, III Reg. XVIII, 24, sic habet: Et verbum Domi- Reg. XVIII, 24, sic habet: Et verbum Domi- ni in ore tuo verum est. « Ob hanc etiam ni in ore tuo verum est. « Ob hanc etiam - causam ipsum puerum, » supple, suscita- - causam ipsum puerum, » supple, suscita- tum, « vocavit, » mater scilicet, « Ama- tum, « vocavit, » mater scilicet, « Ama- thi,» hoc est, filium Amathi. Et secun- thi,» hoc est, filium Amathi. Et secun- dum hoc intelligitur de secunda nativi- dum hoc intelligitur de secunda nativi- tate, qua suscitatus est a mortuis, quod tate, qua suscitatus est a mortuis, quod fuerit filius Amathi: et non intelligitur fuerit filius Amathi: et non intelligitur de prima, qua natus est ex matre. de prima, qua natus est ex matre.

Et hoc est quod sequitur: « Amathi Et hoc est quod sequitur: « Amathi

1 Psal. CXXXVIII, 7. 1 Psal. CXXXVIII, 7.

2 III Reg. XVII, 22: Et exaudivit Dominus vocem 2 III Reg. XVII, 22: Et exaudivit Dominus vocem

enim in nostra lingua veritatem sonat. » enim in nostra lingua veritatem sonat. » Et nominis subjungit rationem: « Et ex eo Et nominis subjungit rationem: « Et ex eo quod verum locutus est Elias. » Joan. quod verum locutus est Elias. » Joan. XVII, 17: Sermo tuus veritas est, «< ille qui XVII, 17: Sermo tuus veritas est, «< ille qui suscitatus est, » et sic quodammodo se- suscitatus est, » et sic quodammodo se- cundam nativitatem habuit, « filius di- cundam nativitatem habuit, « filius di- citur esse veritatis, » formam veritatis citur esse veritatis, » formam veritatis habens in spiritu prophetico, sicut filius habens in spiritu prophetico, sicut filius formam habet patris. « Ideo de veri- formam habet patris. « Ideo de veri- tate, » divina scilicet, « columba nasci- tate, » divina scilicet, « columba nasci- tur, » donum scilicet Spiritus sancti : tur, » donum scilicet Spiritus sancti : quia Spiritus sanctus de Verbo quod ve- quia Spiritus sanctus de Verbo quod ve- ritas est procedit. Act. x, 44: Adhuc ritas est procedit. Act. x, 44: Adhuc loquente Petro verba hæc, cecidit Spiri- loquente Petro verba hæc, cecidit Spiri- tus sanctus super omnes qui audiebant tus sanctus super omnes qui audiebant verbum. « Quia Jonas columbam so- verbum. « Quia Jonas columbam so- nat » et ideo Jonas fuit nomen pro- nat » et ideo Jonas fuit nomen pro- prium, sed Amathi cognomen. Et cum prium, sed Amathi cognomen. Et cum dicitur Jonas Amathi, Amathi genitivi dicitur Jonas Amathi, Amathi genitivi casus est, et intelligitur filius Amathi se- casus est, et intelligitur filius Amathi se- cundum consuetudinem quarumdam gen- cundum consuetudinem quarumdam gen- tium, qui filios ex patribus cognominant, tium, qui filios ex patribus cognominant, ut Petrus Eliæ. Hæc ergo de nomine et ut Petrus Eliæ. Hæc ergo de nomine et genere dicta sunt. genere dicta sunt.

Et subdit quibus prædicavit: Et subdit quibus prædicavit:

<< In condemnationem autem Isreel, » << In condemnationem autem Isreel, » quæ fit judicio comparationis, « Jonas ad quæ fit judicio comparationis, « Jonas ad Gentes, » hoc est, ad Gentiles, << mitti- Gentes, » hoc est, ad Gentiles, << mitti- tur. » Jeremiæ, XLIX, 14: Legatus ad tur. » Jeremiæ, XLIX, 14: Legatus ad Gentes missus est. « Quod Ninive agente Gentes missus est. « Quod Ninive agente pœnitentiam, » quæ civitas est Gentilium, pœnitentiam, » quæ civitas est Gentilium, « illi, »hoc est, filii Israel, «< in malitia « illi, »hoc est, filii Israel, «< in malitia perseverant. » Lucæ, x1, 32: Viri Nini- perseverant. » Lucæ, x1, 32: Viri Nini- vitæ surgent in judicio cum generatione vitæ surgent in judicio cum generatione hac, et condemnabunt illam : quia pœni- hac, et condemnabunt illam : quia pœni- tentiam egerunt ad prædicationem Jonæ, tentiam egerunt ad prædicationem Jonæ, et ecce plusquam Jonas hic. et ecce plusquam Jonas hic.

Eliæ et reversa est anima pueri intra eum, et re- Eliæ et reversa est anima pueri intra eum, et re- vixit. vixit.

PROLOGI D. HIERONYMI IN JONAM EXPLICATIO. PROLOGI D. HIERONYMI IN JONAM EXPLICATIO.

Et subdit quando prophetavit: Et subdit quando prophetavit:

«Temporibus quippe Jeroboam 1, regis «Temporibus quippe Jeroboam 1, regis Israel » qui pronepos fuit Jehu, sub quo Israel » qui pronepos fuit Jehu, sub quo etiam Osee, Joel, et Amos prophetave- etiam Osee, Joel, et Amos prophetave- runt secundum regulam Hebræorum, qui runt secundum regulam Hebræorum, qui dicunt quod Prophetæ in quorum titulis dicunt quod Prophetæ in quorum titulis tempora prophetiæ non ponuntur, eo- tempora prophetiæ non ponuntur, eo- rumdem regum temporibus prophetave- rumdem regum temporibus prophetave- runt, sub quibus illi qui ante eos in ti- runt, sub quibus illi qui ante eos in ti- tulis reges habent, prophetaverunt. tulis reges habent, prophetaverunt. « Qui, » scilicet Jeroboam, « Deo vero « Qui, » scilicet Jeroboam, « Deo vero derelicto cum populo suo, » decem tri- derelicto cum populo suo, » decem tri- buum scilicet, « in Samaria idolis sacri- buum scilicet, « in Samaria idolis sacri- ficabat, » hoc est, vitulis aureis in Dan et ficabat, » hoc est, vitulis aureis in Dan et in Bethel positis, « Jonam Prophetam in Bethel positis, « Jonam Prophetam fuisse, hoc est, vixisse, « quartus liber fuisse, hoc est, vixisse, « quartus liber Regum indicat, » octavo capitulo scili- Regum indicat, » octavo capitulo scili-

cet. cet.

Et subdit qualiter se habuit in pro- Et subdit qualiter se habuit in pro- phetando: phetando:

« Is,» scilicet Jonas, a cum prophe- « Is,» scilicet Jonas, a cum prophe- tia illuminante, » hoc est, prophetica tia illuminante, » hoc est, prophetica illuminatione illuminante ad scientiam illuminatione illuminante ad scientiam scilicet futurorum, « peccatores civitatis scilicet futurorum, « peccatores civitatis Ninive, » qui tunc scilicet peccatores Ninive, » qui tunc scilicet peccatores erant, « Dei misericordiam consecuturos erant, « Dei misericordiam consecuturos videret, » per poenitentiam, « ne falsa vi- videret, » per poenitentiam, « ne falsa vi- deretur prædicare, » sive prædicere de deretur prædicare, » sive prædicere de futura scilicet civitatis eversione,» ad futura scilicet civitatis eversione,» ad denuntiandum interitum ejusdem civita- denuntiandum interitum ejusdem civita- tis ire nolebat, » hoc est, volebat non tis ire nolebat, » hoc est, volebat non ire, ne scilicet derogatio fieret veritati. ire, ne scilicet derogatio fieret veritati. Et attende quod voluntas cadit super Et attende quod voluntas cadit super antecedens absque consequente, et super antecedens absque consequente, et super affirmationem et negationem simul, et affirmationem et negationem simul, et cadit divisim super ea, quæ secundum cadit divisim super ea, quæ secundum rem dividi non possunt et ideo possi- rem dividi non possunt et ideo possi- bile est, quod volebat non ire cum præ- bile est, quod volebat non ire cum præ- judicio veritatis, et volebat ire cum ædi- judicio veritatis, et volebat ire cum ædi- ficatione charitatis, tamen præelegit non ficatione charitatis, tamen præelegit non

Biblia Rob. Stephani addit: filii Joas. Biblia Rob. Stephani addit: filii Joas. Nihil invenitur de Jona in octavo capitulo Nihil invenitur de Jona in octavo capitulo libri quarti Regum, sed, IV Reg. xiv, 23 et 25, libri quarti Regum, sed, IV Reg. xiv, 23 et 25, dicitur: Regnavit Jeroboam, filius Joas, regis Is- dicitur: Regnavit Jeroboam, filius Joas, regis Is- rael... Ipse restituit terminos Israel... juxta ser- rael... Ipse restituit terminos Israel... juxta ser- monem Domini Dei Israel, quem locutus est per monem Domini Dei Israel, quem locutus est per servum suum Jonam, filium Amathi, prophetam, servum suum Jonam, filium Amathi, prophetam, qui erat de Geth, qui est in Opher. qui erat de Geth, qui est in Opher.

* Genes. XVIII, 20: Dixit itaque Dominus: Cla- * Genes. XVIII, 20: Dixit itaque Dominus: Cla-

XVI XVI

289 289

ire in actu ad ostensionem humilitatis, ire in actu ad ostensionem humilitatis, sperans quod per alium a Deo missum, sperans quod per alium a Deo missum, essent convertendi. essent convertendi.

Quare autem missus sit, subdit : Quare autem missus sit, subdit :

, ,

« Nam sicut Deus ad Abraham, de « Nam sicut Deus ad Abraham, de impietate Sodomorum et Gomorrhæo- impietate Sodomorum et Gomorrhæo- rum locutus est, » hæc verba scilicet: rum locutus est, » hæc verba scilicet: « Clamor Sodomorum et Gomorrhæo- « Clamor Sodomorum et Gomorrhæo- rum pervenit ad me ita et de Ninive rum pervenit ad me ita et de Ninive dicitur: Eo quod ascendit clamor mali- dicitur: Eo quod ascendit clamor mali- tiæ ejus, » hoc est, Ninive, « ad eum, » tiæ ejus, » hoc est, Ninive, « ad eum, » hoc est, ad Deum *. « Et quia sententia hoc est, ad Deum *. « Et quia sententia Dei, » quam scilicet « de »> subvertenda Dei, » quam scilicet « de »> subvertenda dedit « Sodoma minime revocata est, » dedit « Sodoma minime revocata est, » precibus Abrahæ scilicet, « ita et Jonas precibus Abrahæ scilicet, « ita et Jonas adversus Niniven prolatam sententiam, > adversus Niniven prolatam sententiam, > de subversione scilicet, « revocari nole- de subversione scilicet, « revocari nole- bat, » hoc est, volebat non revocari bat, » hoc est, volebat non revocari cum præjudicio veritatis. Et ideo factum cum præjudicio veritatis. Et ideo factum fecit, hoc est, fugit, ne veritas in ore suo fecit, hoc est, fugit, ne veritas in ore suo labem pateretur, sperans quod peccato- labem pateretur, sperans quod peccato- res aliter converterentur, «< divinæ di- res aliter converterentur, «< divinæ di- spensationis ignarus. » Dispensationem spensationis ignarus. » Dispensationem vocat rigoris per misericordiam relaxa- vocat rigoris per misericordiam relaxa- tionem, qua cedens severitati justitiæ tionem, qua cedens severitati justitiæ misereri potius eligit quam condemnare. misereri potius eligit quam condemnare. Et hoc est quod sequitur: « Qui, » Et hoc est quod sequitur: « Qui, » relatio simplex est ad intellectum, per relatio simplex est ad intellectum, per hoc quod dicitur divinæ, « salutem ho- hoc quod dicitur divinæ, « salutem ho- minum ad se convertentium, » supple, minum ad se convertentium, » supple, se, « magis vult quam interitum, » Eze- se, « magis vult quam interitum, » Eze- chielis, xv, 23: Numquid voluntatis chielis, xv, 23: Numquid voluntatis meæ est mors impii, dicit Dominus meæ est mors impii, dicit Dominus Deus, et non ut convertatur a viis suis, Deus, et non ut convertatur a viis suis, et vivat? et vivat?

« Hoc illi acciderat, » eodem scilicet « Hoc illi acciderat, » eodem scilicet modo ignorantiæ, « quod et sancto Eli- modo ignorantiæ, « quod et sancto Eli- seo, qui filium Sunamitidis mulieris, » seo, qui filium Sunamitidis mulieris, » cum esset in Carmelo, « mortuum, » cum esset in Carmelo, « mortuum, » supple, esse domi, « ignoravit 6. » Unde supple, esse domi, « ignoravit 6. » Unde

mor Sodomorum et Gomorrhæ multiplicatus est, mor Sodomorum et Gomorrhæ multiplicatus est, et peccatum eorum aggravatum est nimis. et peccatum eorum aggravatum est nimis.

4 Jonæ, 1, 2 Surge, et vade in Niniven civi- 4 Jonæ, 1, 2 Surge, et vade in Niniven civi- tatem grandem, et prædica in ea: quia ascendit tatem grandem, et prædica in ea: quia ascendit malitia ejus coram me. malitia ejus coram me.

5 Biblia Rob. Stephani: Et quia sententia Dei 5 Biblia Rob. Stephani: Et quia sententia Dei de Sodomis facta minime revocata est. de Sodomis facta minime revocata est.

6 Cf. IV Reg. 1x, 25 et seq. 6 Cf. IV Reg. 1x, 25 et seq.

19 19

290 290

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

dicit, ibidem, IV Reg. iv, 27: Dimitte dicit, ibidem, IV Reg. iv, 27: Dimitte illam anima enim ejus in amaritudine illam anima enim ejus in amaritudine est, et Dominus celavit a me, et non in- est, et Dominus celavit a me, et non in- dicavit mihi. dicavit mihi.

Et subdit de causa fugæ : « Ideo, » Et subdit de causa fugæ : « Ideo, » scilicet propter verecundiam si verum scilicet propter verecundiam si verum non diceret, « a conspectu Dei, » hoc non diceret, « a conspectu Dei, » hoc est, a Judæa, in qua conspectus Dei fue- est, a Judæa, in qua conspectus Dei fue- rat, » Jonas fugere se putabat, » sperans rat, » Jonas fugere se putabat, » sperans quod in alia terra Dominus sibi non ap- quod in alia terra Dominus sibi non ap-

pareret, « humanum aliquid passus. » pareret, « humanum aliquid passus. » Augustinus : « Falsa pro veris approba- Augustinus : « Falsa pro veris approba- « re humana tentatio est. » « Dicento « re humana tentatio est. » « Dicento David, in Psal. CXXXVIII, 7 : « Quo ibo a David, in Psal. CXXXVIII, 7 : « Quo ibo a spiritu tuo? et quo a facie tua fu- spiritu tuo? et quo a facie tua fu- giam? » et sic nullus potest effugere giam? » et sic nullus potest effugere Deum. Augustinus: « Domine, ubique Deum. Augustinus: « Domine, ubique « es, et qui a te recedit quo it, nisi a to « es, et qui a te recedit quo it, nisi a to placido ad te iratum? Unde et Jonas placido ad te iratum? Unde et Jonas << fugiens ex ira Dei tempestatem invenit. << fugiens ex ira Dei tempestatem invenit.

« «

Argumentum D. Hieronymi in Jonam prophetam. Argumentum D. Hieronymi in Jonam prophetam.

Jonas columba et dolens, filius Amathi, qui fuit de Geth, quæ est in Jonas columba et dolens, filius Amathi, qui fuit de Geth, quæ est in Opher, ad Gentium præconium mittitur. Missus contemnit, fugit, fugiens Opher, ad Gentium præconium mittitur. Missus contemnit, fugit, fugiens dormit, propter quem periclitatur navis, sed sors latentem reperit. Ejectus dormit, propter quem periclitatur navis, sed sors latentem reperit. Ejectus prædicavit subversionem. Sed contristatur in pœnitentia urbis. et saluti Gen- prædicavit subversionem. Sed contristatur in pœnitentia urbis. et saluti Gen- tium invidet. Gaudet etiam in hederæ virentis umbraculo, et dolet subito tium invidet. Gaudet etiam in hederæ virentis umbraculo, et dolet subito arescente. arescente.

Cujus sepulcrum in quadam urbium Geth in viculo demonstratur, in se- Cujus sepulcrum in quadam urbium Geth in viculo demonstratur, in se- cundo milliario Sephorim, itinere quo pergitur Tiberiaden. cundo milliario Sephorim, itinere quo pergitur Tiberiaden.

Jonas inter- Jonas inter-

pretatur pretatur columba columba et dolens. et dolens.

ARGUMENTI DIVI HIERONYMI IN JONAM ARGUMENTI DIVI HIERONYMI IN JONAM PROPHETAM EXPLICATIO. PROPHETAM EXPLICATIO.

« Jonas columba. » Istud videtur esse « Jonas columba. » Istud videtur esse argumentum De omnibus enim dictis argumentum De omnibus enim dictis in textu mentem aperit. «Jonas, » sup- in textu mentem aperit. «Jonas, » sup- ple, interpretatur « columba et dolens. » ple, interpretatur « columba et dolens. » Duas enim habet interpretationes. « Fi- Duas enim habet interpretationes. « Fi- lius Amathi, » hoc est, veritatis, « qui, » lius Amathi, » hoc est, veritatis, « qui, » scilicet Jonas, « fuit de Geth, » natus scilicet Jonas, « fuit de Geth, » natus scilicet, « quæ » scilicet Geth, « est in scilicet, « quæ » scilicet Geth, « est in Opher »provincia. Et hoc dicitur ad Opher »provincia. Et hoc dicitur ad differentiam illius Geth, quæ est in ter- differentiam illius Geth, quæ est in ter- ra Philisthiim. « Ad Gentium præco- ra Philisthiim. « Ad Gentium præco-

1 Cf. IV Reg. XIV, 25. 1 Cf. IV Reg. XIV, 25.

nium mittitur, hoc est, ad Niniven nium mittitur, hoc est, ad Niniven quæ Gentium civitas est. Et sicut di- quæ Gentium civitas est. Et sicut di- ctum est, temporibus Jeroboam prone- ctum est, temporibus Jeroboam prone- potis Jehu, IV Regum, xiv, 25: Jero- potis Jehu, IV Regum, xiv, 25: Jero- boam restituit terminos Israel ab in- boam restituit terminos Israel ab in- troitu Emath usque ad mare solitudi- troitu Emath usque ad mare solitudi- nis, juxta sermonem Domini Dei Israel, nis, juxta sermonem Domini Dei Israel, quem locutus est per servum suum Jo- quem locutus est per servum suum Jo- nam, filium Amathi, prophetam, qui erat nam, filium Amathi, prophetam, qui erat de Geth, quæ est in Opher. « Missus con- de Geth, quæ est in Opher. « Missus con- temnit, » hoc est, negligit dissimulando, temnit, » hoc est, negligit dissimulando, mandatum contemnens sive negligens, mandatum contemnens sive negligens, «< fugit, » a Judæa scilicet, « fugiens dor- «< fugit, » a Judæa scilicet, « fugiens dor- mit » in navi : « propter quem pericli- mit » in navi : « propter quem pericli- tatur navis » per tempestatem a Domino tatur navis » per tempestatem a Domino emissam, « sed sors, hoc est, explora- emissam, « sed sors, hoc est, explora-

CAP. I JONÆ. CAP. I JONÆ.

tio divini judicii, « latentem, » supple, tio divini judicii, « latentem, » supple, in navi, « reperit » et hoc totum in pri- in navi, « reperit » et hoc totum in pri- mo capitulo continetur. mo capitulo continetur.

« «

« Ejectus, » supple, a pisce in terram, « Ejectus, » supple, a pisce in terram, prædicavit subversionem, » supple, Ni- prædicavit subversionem, » supple, Ni- nive. Et hoc in secundo et tertio capitulo.. nive. Et hoc in secundo et tertio capitulo.. « Sed contristatur in pœnitentia ur- « Sed contristatur in pœnitentia ur- bis, hoc est, contristatur de facto quod bis, hoc est, contristatur de facto quod sequebatur ex pœnitentia urbis, quod sequebatur ex pœnitentia urbis, quod fuit apparens lapsus veritatis, « et saluti fuit apparens lapsus veritatis, « et saluti Gentium invidet. » Invidia duo habet: Gentium invidet. » Invidia duo habet: unum ex genere, quod est contristatio : unum ex genere, quod est contristatio : alterum ex specie, quod est non velle alterum ex specie, quod est non velle bonum proximo, et hoc Jonas non ha- bonum proximo, et hoc Jonas non ha- buit, nisi quoad quid, scilicet quoad con- buit, nisi quoad quid, scilicet quoad con- sequens ex pœnitentia urbis. Diximus sequens ex pœnitentia urbis. Diximus enim quod voluntas cadit super antece- enim quod voluntas cadit super antece- dens absque consequente, et super affir- dens absque consequente, et super affir- mnationem et negationem simul : quæ ta_ mnationem et negationem simul : quæ ta_ men simul esse non possunt et propter men simul esse non possunt et propter hoc vera invidia non fuit, sed verecundia hoc vera invidia non fuit, sed verecundia

291 291

quædam aliquid simile habens invidiæ. quædam aliquid simile habens invidiæ. << Gaudet etiam in hederæ virentis um- << Gaudet etiam in hederæ virentis um- braculo,» sub qua scilicet sedit, eversio- braculo,» sub qua scilicet sedit, eversio- nem urbis exspectans, « et dolet subito nem urbis exspectans, « et dolet subito arescente, » supple, hederæ umbraculo. arescente, » supple, hederæ umbraculo. Et hoc totum continetur in quarto capi- Et hoc totum continetur in quarto capi- tulo. tulo.

crum. crum.

« Cujus, » scilicet Jonæ, « sepulcrum Jonæ sepul- « Cujus, » scilicet Jonæ, « sepulcrum Jonæ sepul- in quadam urbium Geth, » hoc est, per- in quadam urbium Geth, » hoc est, per- tinentium ad metropolim quæ dicitur tinentium ad metropolim quæ dicitur Geth, «< in viculo » quodam (viculus Geth, «< in viculo » quodam (viculus vocatur parva villa) « demonstratur, » vocatur parva villa) « demonstratur, » his scilicet qui venerationis causa adve- his scilicet qui venerationis causa adve- niunt, « in secundo milliario Sepho- niunt, « in secundo milliario Sepho- rim, » hoc est, a civitate Sephorim, rim, » hoc est, a civitate Sephorim, quæ, ut dicit Hieronymus, hodie appella- quæ, ut dicit Hieronymus, hodie appella- tur Diocesaria, « itinere quo pergitur tur Diocesaria, « itinere quo pergitur Tiberiaden, » quæ est super mare Tibe- Tiberiaden, » quæ est super mare Tibe- riadis in Galilæa, et ab eoden vico di- riadis in Galilæa, et ab eoden vico di- cunt quidam beatam Annam matrem glo- cunt quidam beatam Annam matrem glo- riosæ Virginis fuisse natam. riosæ Virginis fuisse natam.

Anna, Ma- Anna, Ma- mater ubi- mater ubi-

riæ virginis riæ virginis

sit orta? sit orta?

CAPUT I. CAPUT I.

Jonas a Domino missus ut in Ninive prædicaret, navigio fugit in Tharsis a fa- Jonas a Domino missus ut in Ninive prædicaret, navigio fugit in Tharsis a fa- cie Domini : quo immittente in navim tempestatem, jactisque sortibus, depre- cie Domini : quo immittente in navim tempestatem, jactisque sortibus, depre- hensus Jonas in mare mittitur, cessatque tempestas. hensus Jonas in mare mittitur, cessatque tempestas.

1. Et factum est verbum Domini ad 1. Et factum est verbum Domini ad Jonam, filium Amathi, dicens : Jonam, filium Amathi, dicens : 2. Surge, et vade in Niniven, civita- 2. Surge, et vade in Niniven, civita- tem grandem, et prædica in ea, tem grandem, et prædica in ea, quia ascendit malitia ejus coram quia ascendit malitia ejus coram

me. me.

3. Et surrexit Jonas, ut fugeret in 3. Et surrexit Jonas, ut fugeret in Tharsis a facie Domini et de- Tharsis a facie Domini et de- scendit in Joppen: et invenit na- scendit in Joppen: et invenit na- vem euntem in Tharsis, et de- vem euntem in Tharsis, et de- dit naulum ejus, et descendit dit naulum ejus, et descendit in eam ut iret cum eis in Thar- in eam ut iret cum eis in Thar- sis a facie Domini. sis a facie Domini.

4. Dominus autem misit ventum ma- 4. Dominus autem misit ventum ma- gnum in mare et facta est tem- gnum in mare et facta est tem- pestas magna in mari, et navis pestas magna in mari, et navis periclitabatur conteri. periclitabatur conteri.

5. Et timuerunt nautæ, et clamave- 5. Et timuerunt nautæ, et clamave- runt viri ad deum suum, et mi- runt viri ad deum suum, et mi- serunt vasa quæ erant in navi, serunt vasa quæ erant in navi, in mare, ut alleviaretur ab eis : in mare, ut alleviaretur ab eis : et Jonas descendit ad interiora et Jonas descendit ad interiora navis, et dormiebat sopore gra- navis, et dormiebat sopore gra- vi. vi.

6. Et accessit ad eum gubernator, et 6. Et accessit ad eum gubernator, et

dixit ei: Quid tu sopore depri- dixit ei: Quid tu sopore depri- meris? surge, invoca Deum meris? surge, invoca Deum tuum, si forte recogitet Deus tuum, si forte recogitet Deus de nobis, et non pereamus. de nobis, et non pereamus. 7. Et dixit vir ad collegam suum: 7. Et dixit vir ad collegam suum: Venite, et mittamus sortes, et Venite, et mittamus sortes, et sciamus quare hoc malum sit sciamus quare hoc malum sit nobis. Et miserunt sortes, et nobis. Et miserunt sortes, et cecidit sors super Jonam. cecidit sors super Jonam.

292 292

D. ALB. MAG, ORD. PRÆD. D. ALB. MAG, ORD. PRÆD.

8. Et dixerunt ad eum: Indica nobis 8. Et dixerunt ad eum: Indica nobis cujus causa malum istud sit cujus causa malum istud sit nobis? quod est opus tuum? nobis? quod est opus tuum? quæ terra tua, et quo vadis? quæ terra tua, et quo vadis? vel ex quo populo es tu? vel ex quo populo es tu?

9. Et dixit ad eos: Hebræus ego 9. Et dixit ad eos: Hebræus ego sum, et Dominum Deum coeli sum, et Dominum Deum coeli ego timeo, qui fecit mare et ego timeo, qui fecit mare et aridam. aridam.

10. Et timuerunt viri timore magno, 10. Et timuerunt viri timore magno, et dixerunt ad eum : Quid hoc et dixerunt ad eum : Quid hoc fecisti? Cognoverunt enim viri fecisti? Cognoverunt enim viri quod a facie Domini fugeret, quod a facie Domini fugeret, quia indicaverat eis. quia indicaverat eis.

11. Et dixerunt ad eum: Quid facie- 11. Et dixerunt ad eum: Quid facie- mus tibi, et cessabit mare a no- mus tibi, et cessabit mare a no- bis? quia mare ibat, et intu- bis? quia mare ibat, et intu- mescebat. mescebat.

12. Et dixit ad eos: Tollite me, et 12. Et dixit ad eos: Tollite me, et mittite in mare, et cessabit ma- mittite in mare, et cessabit ma-

IN CAPUT I JONÆ IN CAPUT I JONÆ

ENARRATIO. ENARRATIO.

« Et factum est. » Prophetia ista divi- « Et factum est. » Prophetia ista divi- ditur in titulum et tractatum. ditur in titulum et tractatum.

In titulo sex continentur, scilicet di- In titulo sex continentur, scilicet di- vinorum studium, et meditatio, quod vinorum studium, et meditatio, quod notatur in copulativa conjunctione notatur in copulativa conjunctione « et. » Cum enim non copulet aliquid « et. » Cum enim non copulet aliquid ante in sermone, necesse est quod copu- ante in sermone, necesse est quod copu- let ad id quod præcessit in mente. Unde let ad id quod præcessit in mente. Unde Glossa «Multa in spiritu videns, de Glossa «Multa in spiritu videns, de « multis in hæc verba prorupit. » Simi- « multis in hæc verba prorupit. » Simi- le, Ezech. 1,1: Et factum est. Psal. 1, 2: le, Ezech. 1,1: Et factum est. Psal. 1, 2: In lege ejus meditabitur die ac nocte. In lege ejus meditabitur die ac nocte.

Secundo, notatur efficacia sermonis et Secundo, notatur efficacia sermonis et potestas, cum dicit, « Factum est. » Ser- potestas, cum dicit, « Factum est. » Ser- mo enim Dei factivus est eorum quæ lo- mo enim Dei factivus est eorum quæ lo- quitur. Matth. vII, 28: Erat docens eos quitur. Matth. vII, 28: Erat docens eos sicut potestatem habens, et non sicut sicut potestatem habens, et non sicut Scribæ eorum, et Pharisæi. Psal. CXL, 6: Scribæ eorum, et Pharisæi. Psal. CXL, 6: Audient verba mea, quoniam potuerunt. Audient verba mea, quoniam potuerunt.

1 S. AUGUSTINUS, de Trinitate, lib. VIII. 1 S. AUGUSTINUS, de Trinitate, lib. VIII.

2 Vulg. habet, Deuter. xxx, 14: Juxta te est 2 Vulg. habet, Deuter. xxx, 14: Juxta te est

re a vobis scio enim ego quo- re a vobis scio enim ego quo-

: :

niam propter me tempestas hæc niam propter me tempestas hæc grandis venit super vos. grandis venit super vos. 13. Et remigabant viri ut reverteren- 13. Et remigabant viri ut reverteren- tur ad aridam, et non valebant, tur ad aridam, et non valebant,

quia mare ibat, et intumescebat quia mare ibat, et intumescebat super eos. super eos.

14. Et clamaverunt ad Dominum, et 14. Et clamaverunt ad Dominum, et dixerunt Quæsumus, Domine, dixerunt Quæsumus, Domine,

ne pereamus in anima viri is- ne pereamus in anima viri is- tius et ne des super nos san- tius et ne des super nos san- guinem innocentem, quia tu, guinem innocentem, quia tu, Domine, sicut voluisti, fecisti. Domine, sicut voluisti, fecisti. 15. Et tulerunt Jonam, et miserunt in 15. Et tulerunt Jonam, et miserunt in mare et stetit mare a fervore mare et stetit mare a fervore

suo. suo.

16. Et timuerunt viri timore magno 16. Et timuerunt viri timore magno Dominum : et immolaverunt Dominum : et immolaverunt hostias Domino, et voverunt hostias Domino, et voverunt

vota. vota.

Tertium est illuminatio quod notatur Tertium est illuminatio quod notatur per « verbum, » Eccli. 1, 5: Fons sa- per « verbum, » Eccli. 1, 5: Fons sa- pientiæ verbum Dei in excelsis. Augusti- pientiæ verbum Dei in excelsis. Augusti- nus in libro de Trinitate: «Verbum quod nus in libro de Trinitate: «Verbum quod « insinuare intendimus cum amore noti- « insinuare intendimus cum amore noti- << tia est *. » << tia est *. »

Quarto, notatur auctoritas per hoc Quarto, notatur auctoritas per hoc quod dicitur, « Domini. » Verbum enim quod dicitur, « Domini. » Verbum enim Domini auctoritatem habet : verbum au- Domini auctoritatem habet : verbum au- tem hominis non. I ad Thess. 11, 13: tem hominis non. I ad Thess. 11, 13: Cum accepissetis a nobis verbum audi- Cum accepissetis a nobis verbum audi- tus Dei, accepistis illud, non ut verbum tus Dei, accepistis illud, non ut verbum hominum, sed (sicut est vere) verbum hominum, sed (sicut est vere) verbum Dei. Lucæ, x, 16: Qui vos audit, me Dei. Lucæ, x, 16: Qui vos audit, me audit. audit.

Quintum est appropinquatio verbi ad Quintum est appropinquatio verbi ad rationem prophetæ, quod notatur in præ- rationem prophetæ, quod notatur in præ- positione « ad. » Deuter. xxx, 14: Non positione « ad. » Deuter. xxx, 14: Non longe est verbum a te 2. Ad Rom. x, 8: longe est verbum a te 2. Ad Rom. x, 8: Prope est verbum in ore tuo, et in corde Prope est verbum in ore tuo, et in corde tuo. Jacob. 1, 21 Suscipite insitum tuo. Jacob. 1, 21 Suscipite insitum verbum, quod potest salvare animas ve- verbum, quod potest salvare animas ve-

stras. stras.

Sextum est auctor, cum dicit, «Jo- Sextum est auctor, cum dicit, «Jo-

sermo, scilicet Domini, in ore tuo, et in cor- sermo, scilicet Domini, in ore tuo, et in cor- de tuo, ut facias illum. de tuo, ut facias illum.

Vark-witt Vark-witt

tom tom

01+|| 01+||

IN CAP. I JONÆ ENARRATIO. IN CAP. I JONÆ ENARRATIO.

293 293

nam, » quem describit nomine et gene- nam, » quem describit nomine et gene- re. Jonas autem columba, vel dolens in- re. Jonas autem columba, vel dolens in- terpretatur, et a columba, hoc est, a terpretatur, et a columba, hoc est, a Spiritu accepit revelationem: dolens au- Spiritu accepit revelationem: dolens au- tem annuntiavit, sicut et omnis Prædi- tem annuntiavit, sicut et omnis Prædi- cator facere debet: quod enim haurit in cator facere debet: quod enim haurit in contemplatione, cum gemitu debet effun- contemplatione, cum gemitu debet effun- dere in prædicatione. Act. xx, 18 et 19: dere in prædicatione. Act. xx, 18 et 19: Vos scitis a prima die, qua ingressus Vos scitis a prima die, qua ingressus sum in Asiam, qualiter vobiscum per sum in Asiam, qualiter vobiscum per omne tempus fuerim, serviens Domino omne tempus fuerim, serviens Domino cum omni humilitate, et lacrymis. Cant. cum omni humilitate, et lacrymis. Cant. 11, 12 Vox turturis audita est in terra 11, 12 Vox turturis audita est in terra nostra. Turtur enim gemitum habet pro nostra. Turtur enim gemitum habet pro cantu. In his figura Christi est, dicit cantu. In his figura Christi est, dicit Glossa super Christum enim quievit Glossa super Christum enim quievit Spiritus in specie columbæ 1. Et pro no- Spiritus in specie columbæ 1. Et pro no- bis doluit, Isa. LIII, 4: Vere languores bis doluit, Isa. LIII, 4: Vere languores nostros ipse tulit. Et describit per genus: nostros ipse tulit. Et describit per genus: « Filium Amathi, » hoc est veritatis. « Filium Amathi, » hoc est veritatis. Quamvis enim litteraliter fuerit filius Quamvis enim litteraliter fuerit filius Amathi, tamen etiam verum est quod Amathi, tamen etiam verum est quod æterna veritate Prophetæ formantur in æterna veritate Prophetæ formantur in filios veritatis. Sap. v, 27: Sapientia Mundum mente gerens pulchrum pulcherri- filios veritatis. Sap. v, 27: Sapientia Mundum mente gerens pulchrum pulcherri- per nationes in animas sanctas se trans- per nationes in animas sanctas se trans- fert, amicos Dei et prophetas constituit. fert, amicos Dei et prophetas constituit.

In prima horum tria sunt, scilicet In prima horum tria sunt, scilicet elevatio ad cœlum quod notatur per elevatio ad cœlum quod notatur per « Surge. » Ad Coloss. III, 1 : Si consur- « Surge. » Ad Coloss. III, 1 : Si consur- rexistis cum Christo, quæ sursum sunt rexistis cum Christo, quæ sursum sunt quærite. Componitur enim surge a sur- quærite. Componitur enim surge a sur- sum et age. Unde sensus est: Sursum sum et age. Unde sensus est: Sursum te age qui enim in imis est nebulis te age qui enim in imis est nebulis phantasiarum et tenebris errorum impe- phantasiarum et tenebris errorum impe- ditus, claritatem incircumscripti luminis ditus, claritatem incircumscripti luminis videre non poterit. « Et vade, » profectu videre non poterit. « Et vade, » profectu virtutis et veritatis. Psal. LXXXVIII, 16: virtutis et veritatis. Psal. LXXXVIII, 16: In lumine vultus tui ambulabunt. Prov. In lumine vultus tui ambulabunt. Prov. IV, 18 Justorum semita, quasi lux IV, 18 Justorum semita, quasi lux splendens, procedit et crescit usque ad splendens, procedit et crescit usque ad perfectam diem. « In Niniven, » quæ perfectam diem. « In Niniven, » quæ speciosa interpretatur, et mundum signi- speciosa interpretatur, et mundum signi- ficat, qui propter quod pulcher est, græce ficat, qui propter quod pulcher est, græce xóμos dicitur, quod latine sonat ornatus, xóμos dicitur, quod latine sonat ornatus, et latine dicitur mundus (ut dicit Boe- et latine dicitur mundus (ut dicit Boe- tius) quia a mundissimo exivit exem- tius) quia a mundissimo exivit exem- plari. Unde in Consolatione philoso- Mundus a plari. Unde in Consolatione philoso- Mundus a phiæ dicit: phiæ dicit:

Dicens. » Per hoc notatur processus a Dicens. » Per hoc notatur processus a Deo in cor Prophetæ ab eo enim qui Deo in cor Prophetæ ab eo enim qui dicit verbum formatum procedit. II Reg. dicit verbum formatum procedit. II Reg. XXIII, 3 Dixit Deus Israel mihi, locutus XXIII, 3 Dixit Deus Israel mihi, locutus est Fortis Israel: Dominator hominum, est Fortis Israel: Dominator hominum, justus dominator in timore Dei. justus dominator in timore Dei.

« Surge. » Ista prophetia dividitur in « Surge. » Ista prophetia dividitur in duas partes. Prima continet primum duas partes. Prima continet primum præceptum missionis cum suis adhæren- præceptum missionis cum suis adhæren- tiis: secunda, secundum cum pertinenti- tiis: secunda, secundum cum pertinenti- bus ad ipsum, infra, 1, 1, ibi, « Et fa- bus ad ipsum, infra, 1, 1, ibi, « Et fa- clum est verbum Domini ad Jonam se- clum est verbum Domini ad Jonam se- cundo, dicens. » cundo, dicens. »

Prima in duas dividitur. Primo enim Prima in duas dividitur. Primo enim tangitur præceptum, quod est causa fu- tangitur præceptum, quod est causa fu- gæ secundo, fuga ipsa. gæ secundo, fuga ipsa.

In præcepto tria sunt, scilicet præpa- In præcepto tria sunt, scilicet præpa- ratio Prophetæ ad obediendum, opus ratio Prophetæ ad obediendum, opus præceptum, et causa. præceptum, et causa.

1 Cf. Matth. 111, 16; Marc. 1, 10; Luc. 111, 22; 1 Cf. Matth. 111, 16; Marc. 1, 10; Luc. 111, 22;

[mus ipse. [mus ipse.

Psal. XLIX, 11: Pulchritudo agri me- Psal. XLIX, 11: Pulchritudo agri me- cum est. «Civitatem, » quæ dicitur qua- cum est. «Civitatem, » quæ dicitur qua- si civium unitas, quia uno consensu fe- si civium unitas, quia uno consensu fe- rebantur ad mala. Genes. VI, 12: Om- rebantur ad mala. Genes. VI, 12: Om- nis caro corruperat viam suam. « Gran- nis caro corruperat viam suam. « Gran- dem,» propter peccati scilicet deformi- dem,» propter peccati scilicet deformi- tatem. Reg. 1, 17 Erat ergo pecca- tatem. Reg. 1, 17 Erat ergo pecca- tum puerorum grande. Ezech. xxi, 5: tum puerorum grande. Ezech. xxi, 5: Sordida, nobilis, grandis interitu. « Et Sordida, nobilis, grandis interitu. « Et prædica in ea. » Opus præcepti est. Et prædica in ea. » Opus præcepti est. Et dicit Chrysostomus super Matth. 1v, dicit Chrysostomus super Matth. 1v, quod « prædicatio est de his quæ sunt quod « prædicatio est de his quæ sunt «< fidei, et supra rationem doctrina au- «< fidei, et supra rationem doctrina au- << tem de his quæ sunt bonorum morum, << tem de his quæ sunt bonorum morum, « sub ratione. » II ad Timoth. IV, 2: « sub ratione. » II ad Timoth. IV, 2: Prædica verbum, insta opportune, im- Prædica verbum, insta opportune, im- portune. portune.

Et subdit præcepti causam et necessi- Et subdit præcepti causam et necessi- tatem «Quia ascendit, » per super- tatem «Quia ascendit, » per super- biam et incrementum. Psal. LXXIII, 23: biam et incrementum. Psal. LXXIII, 23: Superbia eorum qui te oderunt, ascen- Superbia eorum qui te oderunt, ascen-

Joan. 1, 32. Joan. 1, 32.

quo dictus quo dictus

sit? sit?

Tharsis Tharsis hic mare hic mare significat. significat.

294 294

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

dit semper. I ad Thessal. 11, 16: Ut im- dit semper. I ad Thessal. 11, 16: Ut im- pleant peccata sua semper. « Malitia pleant peccata sua semper. « Malitia ejus. » Non dicit peccatum, quia pecca- ejus. » Non dicit peccatum, quia pecca- tum est deformis actus, qui alicujus ex tum est deformis actus, qui alicujus ex infirmitate vel ignorantia procedit : ma- infirmitate vel ignorantia procedit : ma- litia vero hic dicitur peccatum quod pro- litia vero hic dicitur peccatum quod pro- cedit ex mala radice, scilicet ex delecta- cedit ex mala radice, scilicet ex delecta- tione in malo. Psal. LXXII, 7: Prodiit tione in malo. Psal. LXXII, 7: Prodiit quasi ex adipe iniquitas eorum. Sap. v, quasi ex adipe iniquitas eorum. Sap. v, 13: In malignitate nostra consumpti su- 13: In malignitate nostra consumpti su- mus. « Coram me: » clamat scilicet ut mus. « Coram me: » clamat scilicet ut vindicem in eos. Genes. iv, 10: Vox vindicem in eos. Genes. iv, 10: Vox sanguinis fratris tui clamat ad me. Ge- sanguinis fratris tui clamat ad me. Ge- nes. XVIII, 20: Clamor Sodomorum et nes. XVIII, 20: Clamor Sodomorum et Gommorrhæ multiplicatus est. Gommorrhæ multiplicatus est.