13 13

232 232

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

mandabitis, dicentes: Ne prophetetis. mandabitis, dicentes: Ne prophetetis. Quod et modo fit Prædicatores enim Quod et modo fit Prædicatores enim veritatis ejiciuntur. Matth. xxiv, 34 : veritatis ejiciuntur. Matth. xxiv, 34 : Persequemini de civitate in civitatem. Persequemini de civitate in civitatem. « Et comede ibi panem. » Despective di- « Et comede ibi panem. » Despective di- cit, ac cit, ac prædicatione veritatis panem prædicatione veritatis panem quæreret, sicut mercenarii : cum non quæreret, sicut mercenarii : cum non prædicaret ut comederet, sed potius prædicaret ut comederet, sed potius comederet ut prædicaret. Et hoc est comederet ut prædicaret. Et hoc est quod sequitur: « Et prophetabis ibi, » quod sequitur: « Et prophetabis ibi, » pro pane scilicet et retorquet in eum pro pane scilicet et retorquet in eum avaritiam falsorum prophetarum, de avaritiam falsorum prophetarum, de quibus, Ezech. XIII, 19: Violabant me quibus, Ezech. XIII, 19: Violabant me ad populum meum propter pugillum ad populum meum propter pugillum hordei, et fragmen panis. Contra quod hordei, et fragmen panis. Contra quod dicitur, ad Cor. ix, 18: Quæ est er- dicitur, ad Cor. ix, 18: Quæ est er- go merces mea? Ut Evangelium præ- go merces mea? Ut Evangelium præ- dicans, sine sumptu ponam Evangelium, dicans, sine sumptu ponam Evangelium, hoc est, gratis. Matth. x, 8 Gratis ac- hoc est, gratis. Matth. x, 8 Gratis ac- cepistis, gratis date. cepistis, gratis date.

« Et in Bethel non adjicies ultra ut « Et in Bethel non adjicies ultra ut prophetes. Quasi dicat: Istud quod modo prophetes. Quasi dicat: Istud quod modo fecisti, parco sed si ultra feceris, malo fecisti, parco sed si ultra feceris, malo tuo feceris : « quia sanctificatio regis tuo feceris : « quia sanctificatio regis est, » qui scilicet ibi vitulum posuit. Et est, » qui scilicet ibi vitulum posuit. Et hoc explanat, subdens : « Et domus reg- hoc explanat, subdens : « Et domus reg- ni est, » in qua scilicet rex ad regnan- ni est, » in qua scilicet rex ad regnan- dum consecratur, sicut Babylon domus dum consecratur, sicut Babylon domus regni fuit. Et sicut Susis domus fuit re- regni fuit. Et sicut Susis domus fuit re- gni Assueri. Sensus est, quod reus fit gni Assueri. Sensus est, quod reus fit criminis læsæ majestatis, qui contra se- criminis læsæ majestatis, qui contra se- dem et domum regis loquitur. Jerem. dem et domum regis loquitur. Jerem. xx, 2 Percussit Phassur Jeremiam xx, 2 Percussit Phassur Jeremiam Prophetam, et misit eum in nervum. Prophetam, et misit eum in nervum. Phassur enim etiam erat sacerdos qui Phassur enim etiam erat sacerdos qui propter ve- constitutus erat in domo Domini. Et Je- propter ve- constitutus erat in domo Domini. Et Je- cæditur. rem. xxxvi, 23, combustus est liber Je- cæditur. rem. xxxvi, 23, combustus est liber Je-

Jeremias Jeremias

ritatem ritatem

remiæ prophetæ ab iniquo rege. Jerem. remiæ prophetæ ab iniquo rege. Jerem. XXXVIII, 4 Rogamus ut occidatur homo XXXVIII, 4 Rogamus ut occidatur homo iste de industria enim dissolvit manus iste de industria enim dissolvit manus virorum bellantium qui remanserunt in virorum bellantium qui remanserunt in civitate hac, et manus universi populi, civitate hac, et manus universi populi, loquens ad eos juxta verba hæc siqui- loquens ad eos juxta verba hæc siqui- dem homo iste non quærit pacem populo dem homo iste non quærit pacem populo huic, sed malum. huic, sed malum.

1 Cf. Daniel. IV, 27. 1 Cf. Daniel. IV, 27.

2 Cf. Esther, 1, 2. 2 Cf. Esther, 1, 2.

« Responditque Amos. » I Petr. III. « Responditque Amos. » I Petr. III. 15 Parati semper ad satisfactionem 15 Parati semper ad satisfactionem omni poscenti vos rationem de ea qua omni poscenti vos rationem de ea qua in vobis est spe. Prov. xxvi, 5: Respon- in vobis est spe. Prov. xxvi, 5: Respon- de stulto juxta stultitiam suam, ne sibi de stulto juxta stultitiam suam, ne sibi sapiens esse videatur. « Et dixit ad sapiens esse videatur. « Et dixit ad Amasiam, » constanter scilicet stans pro Amasiam, » constanter scilicet stans pro veritate. Eccli. 1v, 33: Pro justitia ago- veritate. Eccli. 1v, 33: Pro justitia ago- nizare pro anima tua, et usque ad mor- nizare pro anima tua, et usque ad mor- tem certa pro justitia, et Deus expugna- tem certa pro justitia, et Deus expugna- bit pro te inimicos tuos. « Non sum bit pro te inimicos tuos. « Non sum Propheta, » officio scilicet, vel parentela, Propheta, » officio scilicet, vel parentela, vel educatione inter Prophetas, sicut of- vel educatione inter Prophetas, sicut of- ficio Propheta fuit Eliseus, qui in Pro- ficio Propheta fuit Eliseus, qui in Pro- phetam unctus fuit ab Elia 3. Generatio- phetam unctus fuit ab Elia 3. Generatio- ne autem, sive natalibus Propheta fuit ne autem, sive natalibus Propheta fuit Isaias et alii multi, quorum patres Pro- Isaias et alii multi, quorum patres Pro- phetæ fuerunt, a quibus ad filios quasi phetæ fuerunt, a quibus ad filios quasi per hæreditatem gratia descendit prophe- per hæreditatem gratia descendit prophe- talis educatione vero fuerunt Prophetæ, talis educatione vero fuerunt Prophetæ, multi qui erant cum Eliseo *. multi qui erant cum Eliseo *.

Et hoc subdit exponendo : « Et, » id Et hoc subdit exponendo : « Et, » id est, « non sum filius Prophetæ. » Glossa est, « non sum filius Prophetæ. » Glossa tamen aliter exponitur, dicens : « Non tamen aliter exponitur, dicens : « Non «sum Propheta nunc, quia jam in isto in- «sum Propheta nunc, quia jam in isto in- « stanti non habeo revelationem. » Hu- « stanti non habeo revelationem. » Hu- milis iste magna de se negans, et humi- milis iste magna de se negans, et humi- lia confitens, imitator est Joannis Bap- lia confitens, imitator est Joannis Bap- tistæ, de quo dicitur, Joan, 1, 20 : Con- tistæ, de quo dicitur, Joan, 1, 20 : Con- fessus est, et non negavit : et confessus fessus est, et non negavit : et confessus est Quia non sum ego Christus. Grego- est Quia non sum ego Christus. Grego- rius : rius : « Cum tantus esset ut Christus « Cum tantus esset ut Christus « credi potuisset, elegit magis solide « credi potuisset, elegit magis solide << subsistere in se, quam inaniter elevari << subsistere in se, quam inaniter elevari « supra se. » « Sed armentarius ego « supra se. » « Sed armentarius ego sum. » Glossa: « Hoc veritatis est, bu- sum. » Glossa: « Hoc veritatis est, bu- « bulcus enim vel pastor alienorum pe- « bulcus enim vel pastor alienorum pe- « corum fuit. » Ad Rom. XII, 16 Non « corum fuit. » Ad Rom. XII, 16 Non alta sapientes, sed humilibus consentien- alta sapientes, sed humilibus consentien- tes. Et inter pastores dicit se minimum, tes. Et inter pastores dicit se minimum, subdens: << Vellicans sycomoros, » quia subdens: << Vellicans sycomoros, » quia scilicet propria prata non habeo in qui- scilicet propria prata non habeo in qui- bus pascam, sed vellico sive discerpo fo- bus pascam, sed vellico sive discerpo fo- lia sycomorum et aliarum arborum ad lia sycomorum et aliarum arborum ad pascua pecorum. Simile, I ad Cor. xv, pascua pecorum. Simile, I ad Cor. xv, 9 9

Ego enim sum minimus Apostolo- Ego enim sum minimus Apostolo- rum, qui non sum dignus vocari Aposto- rum, qui non sum dignus vocari Aposto-

3 Cf. III Reg. xix, 19. 3 Cf. III Reg. xix, 19.

1 Cf. IV Reg. xv, 38. 1 Cf. IV Reg. xv, 38.

lus. 1 Reg. xxv. 41 lus. 1 Reg. xxv. 41

IN CAP. VII AMOS ENARRATIO. IN CAP. VII AMOS ENARRATIO.

Ecce famula tua sit Ecce famula tua sit in ancillam, ut lavet pedes servorum in ancillam, ut lavet pedes servorum domini mei. domini mei.

Negando autem de se quod non fuit, Negando autem de se quod non fuit, et confitens humiliter quod fuit, refert et confitens humiliter quod fuit, refert gratiam quæ humilibus semper præsto gratiam quæ humilibus semper præsto

est. est.

« Et tulit me Dominus, » hoc est, « Et tulit me Dominus, » hoc est, Spiritu suo sustulit. Simile in Psal. Spiritu suo sustulit. Simile in Psal. L.XXVII, 70 Sustulit eum de gregibus L.XXVII, 70 Sustulit eum de gregibus ovium de post fœtantes accepit eum. ovium de post fœtantes accepit eum. « Cum sequerer gregem, » more scili- « Cum sequerer gregem, » more scili- M. cet bubulci. I Reg, 1, 8: Suscitat de M. cet bubulci. I Reg, 1, 8: Suscitat de pulvere egenum, et de stercore elevat pau- pulvere egenum, et de stercore elevat pau- perem. «Et dixit Dominus ad me, » sup- perem. «Et dixit Dominus ad me, » sup- ple, interiorem illuminationem infun- ple, interiorem illuminationem infun- dendo. Jacob. IV, 6: Deus superbis resi- dendo. Jacob. IV, 6: Deus superbis resi- stit, humilibus autem dat gratiam. Isa. stit, humilibus autem dat gratiam. Isa.

LXVI, LXVI,

2 Ad quem respiciam, nisi ad 2 Ad quem respiciam, nisi ad pauperculum, et contritum spiritu, et pauperculum, et contritum spiritu, et trementem sermones meos? « Vade, pro- trementem sermones meos? « Vade, pro- pheta, ad populum meum Israel, » Quod pheta, ad populum meum Israel, » Quod dicit, Vade, intelligitur de profectu vir- dicit, Vade, intelligitur de profectu vir- tutis. Job, xxxvIII, 35: Numquid mittes tutis. Job, xxxvIII, 35: Numquid mittes fulgura, et ibunt, et revertentia dicent ti- fulgura, et ibunt, et revertentia dicent ti- bi Adsumus? Ezech. 1, 14 Animalia bi Adsumus? Ezech. 1, 14 Animalia ibant, et revertebantur in similitudinem ibant, et revertebantur in similitudinem fulguris corruscantis, tonantia scilicet fulguris corruscantis, tonantia scilicet verbis, ac coruscantia exemplis. verbis, ac coruscantia exemplis.

« Et nunc, » quia scilicet prohibes « Et nunc, » quia scilicet prohibes prophetare, « audi verbum Domini, » prophetare, « audi verbum Domini, » comminationis scilicet. « Tu dicis, » te- comminationis scilicet. « Tu dicis, » te- mere scilicet contra Dominum, dicens: mere scilicet contra Dominum, dicens: « Non prophetabis snper Israel, » et sic « Non prophetabis snper Israel, » et sic prohibes, ne verbum Dei loquar. Isa. prohibes, ne verbum Dei loquar. Isa. xxx, 10 Dicunt videntibus: Nolite vi- xxx, 10 Dicunt videntibus: Nolite vi- dere et adspicientibus: Nolite adspice- dere et adspicientibus: Nolite adspice- re nobis ea, quæ recta sunt. « Et non re nobis ea, quæ recta sunt. « Et non stillabis super domum idoli, » Bethel sci- stillabis super domum idoli, » Bethel sci- licet, et Dan. Stillare vocat loqui ordi- licet, et Dan. Stillare vocat loqui ordi- nate, ut poena determinetur ad culpam. nate, ut poena determinetur ad culpam. Unde Glossa « Non annuntiabis iram Unde Glossa « Non annuntiabis iram « Dei cultoribus idolorum. » Job, xxix, « Dei cultoribus idolorum. » Job, xxix, 22 Verbis meis addere nihil audebant, 22 Verbis meis addere nihil audebant, super eos et stillabat eloquium meum. super eos et stillabat eloquium meum.

253 253

Deut. xxxII, 2 Fluat ut ros eloquium Deut. xxxII, 2 Fluat ut ros eloquium meum, quasi imber super herbam, et meum, quasi imber super herbam, et quasi stillæ super gramina. Ros enim quasi stillæ super gramina. Ros enim verbum est Dei, dulcia promittens bonis : verbum est Dei, dulcia promittens bonis : imber autem, doctrinam exhibens sim- imber autem, doctrinam exhibens sim- plicibus: stillæ vero, comminationes plicibus: stillæ vero, comminationes malis inferens: quia stillæ secundum Phi- malis inferens: quia stillæ secundum Phi- losophum sunt magnæ guttæ, quæ cum losophum sunt magnæ guttæ, quæ cum impetu cadunt. Job, xxvi, 14: Cum vix impetu cadunt. Job, xxvi, 14: Cum vix parvam stillam sermonis ejus audieri- parvam stillam sermonis ejus audieri- mus, quis poterit tonitruum magnitudi- mus, quis poterit tonitruum magnitudi- nis illius intueri ? nis illius intueri ?

« Propter hoc, hæc dicit Dominus, » « Propter hoc, hæc dicit Dominus, » hoc est, propter hanc culpam. Isa. xxx, hoc est, propter hanc culpam. Isa. xxx, 12 et 13 Pro eo quod reprobastis ver- 12 et 13 Pro eo quod reprobastis ver- bum hoc, et sperastis in calumnia et in bum hoc, et sperastis in calumnia et in tumultu, et innixi estis super eo : pro- tumultu, et innixi estis super eo : pro- pterea erit vobis iniquitas hæc sicut in- pterea erit vobis iniquitas hæc sicut in- terruptio cadens, et requisita in muro terruptio cadens, et requisita in muro excelso. excelso.

Et subinfert quinque pœnas. Et subinfert quinque pœnas. Prima est: Prima est:

« Uxor tua in civitate fornicabitur, » « Uxor tua in civitate fornicabitur, » Bethel scilicet, ubi tu es summus sacer- Bethel scilicet, ubi tu es summus sacer- dos. Deut. xxvIII, 30: Uxorem accipias, dos. Deut. xxvIII, 30: Uxorem accipias, et alius dormiat cum ea. Fornicationem et alius dormiat cum ea. Fornicationem vocat adulterium et pollutionem per ho- vocat adulterium et pollutionem per ho- stes. Job, xxxi, 10: Scortum alterius sit stes. Job, xxxi, 10: Scortum alterius sit uxor mea, et super illam incurventur uxor mea, et super illam incurventur alii. Thren. v, 11: Mulieres in Sion hu- alii. Thren. v, 11: Mulieres in Sion hu- miliaverunt, et virgines in civitatibus miliaverunt, et virgines in civitatibus Juda. Juda.

« Et filii tui, » quæ præclarior tibi « Et filii tui, » quæ præclarior tibi natio est, «et filiæ tuæ, » per quas ge- natio est, «et filiæ tuæ, » per quas ge- neros tibi acquirere cupiebas, « in gladio neros tibi acquirere cupiebas, « in gladio cadent, » hostium scilicet. Ezech. ix, 6: cadent, » hostium scilicet. Ezech. ix, 6: Senem, adolescentulum, et virginem, Senem, adolescentulum, et virginem, parvulum, et mulieres interficite usque parvulum, et mulieres interficite usque ad internecionem. Et hæc est secunda ad internecionem. Et hæc est secunda poena. Si objiciatur quod hoc est contra poena. Si objiciatur quod hoc est contra justitiam divinam ut innocens occidatur, justitiam divinam ut innocens occidatur, Ezech. xvIII, 20: Filius non portabit Ezech. xvIII, 20: Filius non portabit iniquitatem patris, et pater non portabit iniquitatem patris, et pater non portabit iniquitatem filii. Hieronymus respondet, iniquitatem filii. Hieronymus respondet, quod loquitur de illis qui jam imitato- quod loquitur de illis qui jam imitato- « res paternæ malitiæ fuerunt, et si aliqui « res paternæ malitiæ fuerunt, et si aliqui « alii occisi sunt, bene actum est cum « alii occisi sunt, bene actum est cum

17 17

Filius cur Filius cur

puniatur pro puniatur pro

peccato peccato

patris? patris?

254 254

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

« eis, ne malitias parentum imitarentur, « eis, ne malitias parentum imitarentur, « sicut dici consuevit de infantibus So- « sicut dici consuevit de infantibus So- « domorum. » Sap. IV, 6: Ex iniquis « domorum. » Sap. IV, 6: Ex iniquis somnis filii qui nascuntur, testes sunt somnis filii qui nascuntur, testes sunt nequitiæ adversus parentes in interroga- nequitiæ adversus parentes in interroga- tione sua. tione sua.

Et subdit poenam tertiam : Et subdit poenam tertiam :

« Et humus tua, » supple, quam pos- « Et humus tua, » supple, quam pos- sides, « in funiculo metietur, » ab ho- sides, « in funiculo metietur, » ab ho- stibus scilicet, ut æqualiter inter eos divi- stibus scilicet, ut æqualiter inter eos divi- datur. Thren. v, 2: Hæreditas nostra datur. Thren. v, 2: Hæreditas nostra versa est ad alienos, domus nostræ ad versa est ad alienos, domus nostræ ad extraneos. Psal. CVIII, 8: Fiant dies ejus extraneos. Psal. CVIII, 8: Fiant dies ejus pauci, et episcopatum ejus accipiat alter. pauci, et episcopatum ejus accipiat alter. Et subdit quartam pœnam : Et subdit quartam pœnam :

« Et tu in terra polluta morieris. » « Et tu in terra polluta morieris. » Pollutam terram dicit Gentilium, prop- Pollutam terram dicit Gentilium, prop- ter idola quæ colebant. İsaiæ, xx11, 18: ter idola quæ colebant. İsaiæ, xx11, 18: Quasi pilam mittet te in terram latam et Quasi pilam mittet te in terram latam et spatiosam ibi morieris, et ibi erit cur- spatiosam ibi morieris, et ibi erit cur- rus gloriæ tuæ, ignominia domus Domi- rus gloriæ tuæ, ignominia domus Domi-

ni tui. ni tui.

Et subdit quintam pœnam : Et subdit quintam pœnam :

« Et Israel, » populus scilicet decem « Et Israel, » populus scilicet decem tribuum, « captivus, » scilicet ab hosti- tribuum, « captivus, » scilicet ab hosti- bus, Chaldæis, et Assyriis « migrabit de bus, Chaldæis, et Assyriis « migrabit de terra sua, » scilicet vel in Babylonem, terra sua, » scilicet vel in Babylonem, vel ad montes Persarum et Medorum. vel ad montes Persarum et Medorum. Isaiæ, LI, 20 Filii tui projecti sunt, Isaiæ, LI, 20 Filii tui projecti sunt, dormierunt in capite omnium viarum, dormierunt in capite omnium viarum, sicut oryx illaqueatus, pleni indigna- sicut oryx illaqueatus, pleni indigna- tione Domini, increpatione Dei tui. Hæc tione Domini, increpatione Dei tui. Hæc sub eisdem auctoritatibus dicuntur de sub eisdem auctoritatibus dicuntur de malis Prælatis, quorum uxores, hoc est, malis Prælatis, quorum uxores, hoc est, Ecclesiæ polluuntur hæresi et peccatis, Ecclesiæ polluuntur hæresi et peccatis, et filii et filiæ qui significant subjectos, et filii et filiæ qui significant subjectos, gladio diaboli trucidantur; et ipsi inter gladio diaboli trucidantur; et ipsi inter pollutos polluti moriuntur, et possessio- pollutos polluti moriuntur, et possessio- nes Ecclesiæ a tyrannis distrahuntur, et nes Ecclesiæ a tyrannis distrahuntur, et populus eis commissus a diabolo cap- populus eis commissus a diabolo cap- tivus et illaqueatus ducitur. Isa. v, 13: tivus et illaqueatus ducitur. Isa. v, 13: Propterea captivus ductus est populus Propterea captivus ductus est populus meus, quia non habuit scientiam. meus, quia non habuit scientiam.

CAPUT VIII CAPUT VIII

Amos sub parabola uncini pomorum prophetat finem imminere regni Israel, prop- Amos sub parabola uncini pomorum prophetat finem imminere regni Israel, prop- ter pauperum oppressiones: acerbitatem vero imminentis calamitatis explicat : ter pauperum oppressiones: acerbitatem vero imminentis calamitatis explicat : ac festivitates eorum dicit in luctum convertendas, famemque verbi Dei futu- ac festivitates eorum dicit in luctum convertendas, famemque verbi Dei futu- ram denuntiat. ram denuntiat.

1. Hæc ostendit mihi Dominus Deus: 1. Hæc ostendit mihi Dominus Deus: et ecce uncinus pomorum. et ecce uncinus pomorum.

: :

2. Et dixit Quid tu vides, Amos? 2. Et dixit Quid tu vides, Amos? Et dixi Uncinum pomorum. Et dixi Uncinum pomorum. Et dixit Dominus ad me : Et dixit Dominus ad me : Venit finis super populum Venit finis super populum meum Israel : non adjiciam meum Israel : non adjiciam ultra ut pertranseam eum. ultra ut pertranseam eum.

3. Et stridebunt cardines templi in 3. Et stridebunt cardines templi in die illa, dicit Dominus Deus : die illa, dicit Dominus Deus : multi morientur: in omni loco multi morientur: in omni loco projicietur silentium. projicietur silentium.

4. Audite hoc, qui conteritis pauperem, 4. Audite hoc, qui conteritis pauperem, et deficere facitis egenos terræ: et deficere facitis egenos terræ:

5. Dicentes Quando transibit men- 5. Dicentes Quando transibit men- sis, et venumdabimus merces? sis, et venumdabimus merces? et sabbatum, et aperiemus fru- et sabbatum, et aperiemus fru- mentum, ut imminuamus men- mentum, ut imminuamus men- suram, et augeamus siclum, et suram, et augeamus siclum, et supponamus stateras dolosas, supponamus stateras dolosas, 6. Ut possideamus in argento ege- 6. Ut possideamus in argento ege- nos et pauperes pro calceamen- nos et pauperes pro calceamen- tis, et quisquilias frumenti ven- tis, et quisquilias frumenti ven- damus? damus?

7. Juravit Dominus in superbiam Ja- 7. Juravit Dominus in superbiam Ja- cob Si oblitus fuero usque ad cob Si oblitus fuero usque ad finem omnia opera eorum ! finem omnia opera eorum ! 8. Numquid super isto non commo- 8. Numquid super isto non commo-

IN CAP. VIII AMOS ENARRATIO. IN CAP. VIII AMOS ENARRATIO.

vebitur terra, et lugebit omnis vebitur terra, et lugebit omnis habitator ejus et ascendet quasi habitator ejus et ascendet quasi fluvius universus, et ejicietur, fluvius universus, et ejicietur, et defluet quasi rivus Ægypti ? et defluet quasi rivus Ægypti ? 9. Et erit in die illa, dicit Dominus 9. Et erit in die illa, dicit Dominus Deus, occidet sol in meridie, Deus, occidet sol in meridie, et tenebrescere faciam terram in et tenebrescere faciam terram in die luminis : die luminis :

10. Et convertam festivitates vestra in 10. Et convertam festivitates vestra in luctum, et omnia cantica vestra luctum, et omnia cantica vestra in planctum : et inducam su- in planctum : et inducam su- per omne dorsum vestrum sac- per omne dorsum vestrum sac- cum, et super omne caput cal- cum, et super omne caput cal- vitium et ponam eam quasi vitium et ponam eam quasi luctum unigeniti, et novissima luctum unigeniti, et novissima ejus quasi diem amarum.. ejus quasi diem amarum..

255 255

11. Ecce dies veniunt, dicit Dominus, 11. Ecce dies veniunt, dicit Dominus, et mittam famem in terram: non et mittam famem in terram: non famem panis, neque sitim aquæ, famem panis, neque sitim aquæ, sed audiendi verbum Domini. sed audiendi verbum Domini. 12. Et commovebuntur a mari usque 12. Et commovebuntur a mari usque ad mare, et ab aquilone usque ad mare, et ab aquilone usque ad orientem: circuibunt quæ- ad orientem: circuibunt quæ- rentes verbum Domini, et non rentes verbum Domini, et non invenient. invenient.

13. In die illa deficient virgines pul- 13. In die illa deficient virgines pul- chræ et adolescentes in siti, chræ et adolescentes in siti, 14. Qui jurant in delicto Samariæ, et 14. Qui jurant in delicto Samariæ, et dicunt Vivit Deus tuus, Dan! dicunt Vivit Deus tuus, Dan! et Vivit via Bersabee! et cadent, et Vivit via Bersabee! et cadent, et non resurgent ultra. et non resurgent ultra.

_lati _lati

IN CAPUT VIII AMOS IN CAPUT VIII AMOS

ENARRATIO. ENARRATIO.

« Hæc ostendit mihi Dominus Deus. » « Hæc ostendit mihi Dominus Deus. » Tangit hic similitudinem attractionis Tangit hic similitudinem attractionis suppliciorum. Et habet partes duas. suppliciorum. Et habet partes duas. Primo enim ostendit, qualiter continuo Primo enim ostendit, qualiter continuo attrahantur supplicia. Secundo, qualiter attrahantur supplicia. Secundo, qualiter ipsa destructio fiet, infra, Ix, 1, ibi, ipsa destructio fiet, infra, Ix, 1, ibi, « Vidi Dominum stantem super alta- « Vidi Dominum stantem super alta-

re. re.

Prima dividitur in duas. Primo enim Prima dividitur in duas. Primo enim ponit similitudinem: secundo, similitudi- ponit similitudinem: secundo, similitudi- nis explanationem, ibi, y. 4 : « Audite nis explanationem, ibi, y. 4 : « Audite hoc, qui conteritis pauperem. » hoc, qui conteritis pauperem. »

In prima duo dicuntur, similitudo sci- In prima duo dicuntur, similitudo sci- licet, et instructio Prophetæ ad similitu- licet, et instructio Prophetæ ad similitu- dinis intellectum. dinis intellectum.

« Hæc ostendit mihi Dominus Deus. » « Hæc ostendit mihi Dominus Deus. »

Osee, XII, 10 Ego visionem multiplica- Osee, XII, 10 Ego visionem multiplica- vi, et in manu prophetarum assimilatus vi, et in manu prophetarum assimilatus sum. « Et ecce uncinus pomorum. » sum. « Et ecce uncinus pomorum. » Hieronymus «Per uncinum intelligi- Hieronymus «Per uncinum intelligi- << tur abbreviatum tempus captivitatis. << tur abbreviatum tempus captivitatis.

1 Tob. 11, 6; I Machab. 1, 41. 1 Tob. 11, 6; I Machab. 1, 41.

« Sicut enim uncino post excussionem « Sicut enim uncino post excussionem « arboris modici fructus attrahuntur, « arboris modici fructus attrahuntur, << remanentes in summitatibus ramuscu- << remanentes in summitatibus ramuscu- «<lorum; ita post tot concussiones et «<lorum; ita post tot concussiones et «< comminutiones non restat, nisi ut at- «< comminutiones non restat, nisi ut at- « trahantur reliqui, et de arbore naturali « trahantur reliqui, et de arbore naturali << abrupti in vasis ponantur hostium, et << abrupti in vasis ponantur hostium, et « ad terram hostium transportentur. » « ad terram hostium transportentur. » Psal. xx, 11 Fructum eorum de terra Psal. xx, 11 Fructum eorum de terra perdes, et semen eorum perdes, et semen eorum a filiis homi- a filiis homi-

пит. пит.

sit vanitas sit vanitas mundi! mundi!

« Et dixit, » instruens scilicet me: « Et dixit, » instruens scilicet me: « Quid tu vides, Amos? » Hoc est, con- « Quid tu vides, Amos? » Hoc est, con- sidera, ut intelligas quid significet quod sidera, ut intelligas quid significet quod vides. Daniel. x, 1: Intelligentia opus vides. Daniel. x, 1: Intelligentia opus est in visione. « Et dixi, » ut occasionem est in visione. « Et dixi, » ut occasionem darem instruenti: «< Uncinum pото- darem instruenti: «< Uncinum pото- rum, » supple, video. Per poma enim Quam fluxa rum, » supple, video. Per poma enim Quam fluxa significatur fructus vanitatis hujus mun- significatur fructus vanitatis hujus mun- di. Sap. v, 9 et 10 Transierunt omnia di. Sap. v, 9 et 10 Transierunt omnia illa tamquam umbra, et tamquam nun- illa tamquam umbra, et tamquam nun- tius præcurrens, et tamquam navis, quæ tius præcurrens, et tamquam navis, quæ pertransit fluctuantem aquam. Sicut pertransit fluctuantem aquam. Sicut enim pomum odore suo resolvitur, sic enim pomum odore suo resolvitur, sic pompa mundi et vanitas, dum in auras pompa mundi et vanitas, dum in auras spargitur, dissipatur. spargitur, dissipatur.

« Et dixit Dominus ad me, »> instruens « Et dixit Dominus ad me, »> instruens

256 256

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

scilicet me de significatione. Isa. L, 5: scilicet me de significatione. Isa. L, 5: Dominus Deus aperuit mihi aurem, ego Dominus Deus aperuit mihi aurem, ego autem non contradico. « Venit finis su- autem non contradico. « Venit finis su- per populum meum Israel, » captivitatis per populum meum Israel, » captivitatis scilicet, vel interfectionis. Ezech. VII, 2: scilicet, vel interfectionis. Ezech. VII, 2: Finis venit, venit finis super quatuor Finis venit, venit finis super quatuor plagas terræ. Et iste est finis consump- plagas terræ. Et iste est finis consump- tionis, non consummationis. Isa. xvi, 4: tionis, non consummationis. Isa. xvi, 4: Finitus est pulvis, consummatus est mi- Finitus est pulvis, consummatus est mi- ser defecit qui conculcabat terram. ser defecit qui conculcabat terram. «Non adjiciam ultra, » supple, sicut «Non adjiciam ultra, » supple, sicut feci, «ut pertranseam eum, » dissimu- feci, «ut pertranseam eum, » dissimu- lando scilicet, ne percuterem. Job, xxiv, lando scilicet, ne percuterem. Job, xxiv, 23 Dedit ei Deus locum pœnitentiæ, et 23 Dedit ei Deus locum pœnitentiæ, et Deus dissi- ille abutitur eo in superbiam. Ad tem- Deus dissi- ille abutitur eo in superbiam. Ad tem- percata ali- pus enim Deus dissimulat, sed peccato- percata ali- pus enim Deus dissimulat, sed peccato- non oblivis- rem non transit quin feriat: non enim non oblivis- rem non transit quin feriat: non enim pertransit nisi eos qui signum Thau ha- pertransit nisi eos qui signum Thau ha- bent in fronte. Ezech. IX, 6: Omnem bent in fronte. Ezech. IX, 6: Omnem super quem videritis thau, ne occidatis. super quem videritis thau, ne occidatis. Exod. XII, 23: Transibit Dominus per- Exod. XII, 23: Transibit Dominus per- cutiens Ægyptios: cumque viderit san- cutiens Ægyptios: cumque viderit san- guinem in superliminari, et in utroque guinem in superliminari, et in utroque poste, transcendet ostium domus, et non poste, transcendet ostium domus, et non sinet percussorem ingredi domus vestras sinet percussorem ingredi domus vestras et lædere. et lædere.

mulat mulat

quantis per, quantis per,

citur. citur.

Ecclesiæ. Ecclesiæ.

morientur, » propter peccatum scilicet. morientur, » propter peccatum scilicet. Ad Rom. vi, 10 Corpus quidem mor- Ad Rom. vi, 10 Corpus quidem mor- tuum est propter peccatum. Mortuus tuum est propter peccatum. Mortuus enim est qui principium vitæ (quod est enim est qui principium vitæ (quod est Deus) in se non habet. « In omni loco Deus) in se non habet. « In omni loco projicietur, » hoc est, spargetur, « si- projicietur, » hoc est, spargetur, « si- lentium, » ut scilicet nihil in quo vita est, lentium, » ut scilicet nihil in quo vita est, audiatur. I Reg. 11, 9: Impii in tenebris audiatur. I Reg. 11, 9: Impii in tenebris conticescent. Osee, Iv, 5 et 6: Nocte tacere conticescent. Osee, Iv, 5 et 6: Nocte tacere feci matrem tuam. Conticuit populus feci matrem tuam. Conticuit populus meus, eo quod non habuerit scientiam. meus, eo quod non habuerit scientiam.

«< Audite hoc. » Explanat hic similitu- «< Audite hoc. » Explanat hic similitu- dinis inductionem per tria: per peccati dinis inductionem per tria: per peccati scilicet exprobationem, per prosperitatis scilicet exprobationem, per prosperitatis et consolationis ablationem, ibi, « Occi- et consolationis ablationem, ibi, « Occi- det sol in meridie, » et per defectus et det sol in meridie, » et per defectus et mortis inductionem, ibi, « Ecce dies ve- mortis inductionem, ibi, « Ecce dies ve- niunt. » niunt. »

In prima harum duo dicit, scilicet pec- In prima harum duo dicit, scilicet pec- cati exprobrationem, et condemnatio- cati exprobrationem, et condemnatio- nem, ibi, «Juravit Dominus. » nem, ibi, «Juravit Dominus. »

« Audite hoc,» id est, quid significet « Audite hoc,» id est, quid significet hoc audite. Job, x1, 11: Nonne auris hoc audite. Job, x1, 11: Nonne auris verba dijudicat, et fauces comedentis, verba dijudicat, et fauces comedentis, saporem. « Qui conteritis pauperem, » saporem. « Qui conteritis pauperem, » bona scilicet pauperum diripiendo. Isa. bona scilicet pauperum diripiendo. Isa.

Effectum autem subjungit significatio- 111, 15: Quare atteritis populum meum, Effectum autem subjungit significatio- 111, 15: Quare atteritis populum meum,

nis uncini : nis uncini :

: :

« Et stridebunt cardines templi in die « Et stridebunt cardines templi in die Cardines illa, dicit Dominus Deus. » Cardines Cardines illa, dicit Dominus Deus. » Cardines templi, præ- templi, præ- sides sunt templi in quibus volvitur ostium templi sides sunt templi in quibus volvitur ostium templi ad intrandum et exeundum, vocat prin- ad intrandum et exeundum, vocat prin- cipes, et pontifices, et reges, per quos cipes, et pontifices, et reges, per quos est introitus vel exitus in Synagogam, est introitus vel exitus in Synagogam, vel Ecclesiam et hi tunc stridebunt, eo vel Ecclesiam et hi tunc stridebunt, eo quod lugebunt. Thren. 1, 9: Defixæ quod lugebunt. Thren. 1, 9: Defixæ sunt in terra portæ ejus, perdidit et sunt in terra portæ ejus, perdidit et contrivit vectes ejus : regem ejus et prin- contrivit vectes ejus : regem ejus et prin- cipes ejus in gentibus. Et hæc dicit Do- cipes ejus in gentibus. Et hæc dicit Do- minus, quem nihil latet. Ad Hebr. iv, minus, quem nihil latet. Ad Hebr. iv, 13: Omnia nuda et aperta sunt oculis 13: Omnia nuda et aperta sunt oculis ejus, ad quem nobis sermo. ejus, ad quem nobis sermo.

et facies pauperum commolitis? « El et facies pauperum commolitis? « El deficere facitis egenos terræ. » « Defi- deficere facitis egenos terræ. » « Defi- << ciunt enim egeni quando sua subtrahun- << ciunt enim egeni quando sua subtrahun- «< tur, » sicut dicit Hieronymus. Hoc fa- «< tur, » sicut dicit Hieronymus. Hoc fa- ciunt clerici nostri temporis, qui bonas ciunt clerici nostri temporis, qui bonas consuetudines vocant inventiones ad ex- consuetudines vocant inventiones ad ex- tenuandos pauperes. Prov. xxx, 14: tenuandos pauperes. Prov. xxx, 14: Generatio, quæ pro dentibus gladios ha- Generatio, quæ pro dentibus gladios ha- bet, et commandit molaribus suis, ut com- bet, et commandit molaribus suis, ut com- edat inopes de terra, et pauperes ex edat inopes de terra, et pauperes ex hominibus. hominibus.

« Dicentes, » per avaritiam scilicet, « Dicentes, » per avaritiam scilicet, « Quando transibit messis 1 ? » Messis « Quando transibit messis 1 ? » Messis Et hoc explanat, subdens: «Multi hic non dicitur tempus messium, Et hoc explanat, subdens: «Multi hic non dicitur tempus messium, sed sed

1 Vulg. habet mensis, scilicet dies novæ lu- 1 Vulg. habet mensis, scilicet dies novæ lu- næ, quia prima dies neomeniæ dies festus erat næ, quia prima dies neomeniæ dies festus erat Hebræorum, Num. x, 10 et XVIII, 11, et his Hebræorum, Num. x, 10 et XVIII, 11, et his

diebus festis nec emere, nec venumdare lici- diebus festis nec emere, nec venumdare lici- tum erat. tum erat.

IN CAP. VIII AMOS ENARRATIO. IN CAP. VIII AMOS ENARRATIO.

fructus et optant ut fructus messium fructus et optant ut fructus messium transeant, ut sua carius vendant, quæ transeant, ut sua carius vendant, quæ scilicet de anno in annum propter caris- scilicet de anno in annum propter caris- tiam reservaverunt, contra hoc quod di- tiam reservaverunt, contra hoc quod di- citur, Levit. xxv, 35 et seq. : Si attenua- citur, Levit. xxv, 35 et seq. : Si attenua- tus fuerit frater tuus, et infirmus manu, tus fuerit frater tuus, et infirmus manu, el susceperis eum quasi advenam et pe- el susceperis eum quasi advenam et pe- regrinum, et vixerit tecum, ne accipias regrinum, et vixerit tecum, ne accipias usuras ab eo, nec amplius quam dedisti: usuras ab eo, nec amplius quam dedisti: time Deum tuum, ut vivere possit frater time Deum tuum, ut vivere possit frater tuus apud te. Pecuniam tuam non dabis tuus apud te. Pecuniam tuam non dabis ei ad usuram, et frugum superabundan- ei ad usuram, et frugum superabundan- tiam non exiges, ab eo scilicet. Frugum tiam non exiges, ab eo scilicet. Frugum autem superabundantiam quærit qui mul- autem superabundantiam quærit qui mul- to majoris vendit quam emit. to majoris vendit quam emit.

Et hoc est quod sequitur : Et hoc est quod sequitur :

« Et venumdabimus merces, » hoc est, « Et venumdabimus merces, » hoc est, ad voluntatem nostram vendemus, quan- ad voluntatem nostram vendemus, quan- do pauperes scilicet necessitate famis do pauperes scilicet necessitate famis compulsos emere oportet, sicut illi volunt compulsos emere oportet, sicut illi volunt qui habent granum, vel vinum. « Et qui habent granum, vel vinum. « Et sabbatum,» supple, quando transibit? sabbatum,» supple, quando transibit? Et intelligit de sabbato terræ, quando Et intelligit de sabbato terræ, quando terra non seminabatur: tunc enim se- terra non seminabatur: tunc enim se- quenti anno caristia fuit. Et hoc est quenti anno caristia fuit. Et hoc est quod sequitur: « Et aperiemus frumen- quod sequitur: « Et aperiemus frumen- tum, » ut scilicet carius vendamus. Unde, tum, » ut scilicet carius vendamus. Unde, Proverb. xi, 26: Qui abscondit frumenta, Proverb. xi, 26: Qui abscondit frumenta, maledicetur in populis benedictio au- maledicetur in populis benedictio au- tem super caput vendentium. Frumenta tem super caput vendentium. Frumenta abscondit in tempore, qui antea novum abscondit in tempore, qui antea novum bono foro emit, et usque ad tempus ca- bono foro emit, et usque ad tempus ca- ristiæ abscondit. In tempore autem ven- ristiæ abscondit. In tempore autem ven- dit, qui frumenta requirentibus vendit, dit, qui frumenta requirentibus vendit, non elevato ultra communem ac justam non elevato ultra communem ac justam aestimationem pretio. aestimationem pretio.

Et hoc subditur : Et hoc subditur :

: :

« Ut imminuamus mensuram, » hoc « Ut imminuamus mensuram, » hoc est, mensuram parvam pro majori quam est, mensuram parvam pro majori quam videlicet magnam emimus, vendamus: videlicet magnam emimus, vendamus: « et augeamus siclum, » magis scilicet « et augeamus siclum, » magis scilicet pretium in pondere accipiendo. Contra pretium in pondere accipiendo. Contra quod dicitur, Levit. xix, 35 et 36: No- quod dicitur, Levit. xix, 35 et 36: No- lite facere iniquum aliquid in judicio, lite facere iniquum aliquid in judicio, in regula, in pondere, in mensura. Sta- in regula, in pondere, in mensura. Sta- tera justa, et æqua sint pondera, justus tera justa, et æqua sint pondera, justus modius, æquusque sextarius. « Et sup- modius, æquusque sextarius. « Et sup-

Cf. Levit. xxv et seq. Cf. Levit. xxv et seq.

XX XX

257 257

ponamus stateras dolosas, majori scili- ponamus stateras dolosas, majori scili- cet emendo et minori vendendo. Pro- cet emendo et minori vendendo. Pro- verb. xi, 1 Statera dolosa, abominatio verb. xi, 1 Statera dolosa, abominatio est apud Dominum et pondus æquum, est apud Dominum et pondus æquum, voluntas ejus. Michææ, vi, 10: Adhuc voluntas ejus. Michææ, vi, 10: Adhuc ignis in domo impii thesauri iniquita- ignis in domo impii thesauri iniquita- tis, et mensura minor iræ plena. tis, et mensura minor iræ plena.

Et quod intentione avaritiæ hoc fece- Et quod intentione avaritiæ hoc fece- rint, subdit : rint, subdit :

« Ut possideamus in argento egenos. » « Ut possideamus in argento egenos. » Necesse est enim ut et seipsos consumpta Necesse est enim ut et seipsos consumpta substantia vendant in servos et ancillas. substantia vendant in servos et ancillas. Genes. XLVII, 18 et 19: Non celamus Genes. XLVII, 18 et 19: Non celamus dominum nostrum quod deficiente pecu- dominum nostrum quod deficiente pecu- nia, pecora simul defecerunt: nec clam nia, pecora simul defecerunt: nec clam te est, quod absque corporibus et terra te est, quod absque corporibus et terra nihil habemus. Cur ergo moriemur te nihil habemus. Cur ergo moriemur te vidente? et nos et terra nostra tui eri- vidente? et nos et terra nostra tui eri- mus. Et pauperes pro calceamentis, » mus. Et pauperes pro calceamentis, » supple, possideamus. Calceamentum au- supple, possideamus. Calceamentum au- tem vocat conculcationem ab usu, quia tem vocat conculcationem ab usu, quia conculcatur calceamentum. Et sensus est: conculcatur calceamentum. Et sensus est: Ut possideamus pauperes ad conculcan- Ut possideamus pauperes ad conculcan- dum. Mich. vi, 11 et 12: Numquid ju- dum. Mich. vi, 11 et 12: Numquid ju- stificabo stateram impiam, et saccelli stificabo stateram impiam, et saccelli pondera dolosa? In quibus divites ejus pondera dolosa? In quibus divites ejus repleti sunt iniquitate, et habitantes in repleti sunt iniquitate, et habitantes in ea loquebantur mendacium, et lingua eo- ea loquebantur mendacium, et lingua eo- rum fraudulenta in ore eorum. « Et qui- rum fraudulenta in ore eorum. « Et qui- squilias frumenti vendamus? » Sap. 11, 10: squilias frumenti vendamus? » Sap. 11, 10: Opprimamus pauperem justum, et non Opprimamus pauperem justum, et non parcamus viduæ. Quisquiliæ enim sunt parcamus viduæ. Quisquiliæ enim sunt paleæ immixtæ frumento quas pauperes paleæ immixtæ frumento quas pauperes emere coguntur, propter famis necessi- emere coguntur, propter famis necessi- tatem. Lucæ, xv1, 21: Cupiens saturari tatem. Lucæ, xv1, 21: Cupiens saturari de micis, quæ cadebant de mensa divi- de micis, quæ cadebant de mensa divi- tis. tis.

Cujus peccati subjungit detestationem: Cujus peccati subjungit detestationem: « Juravit Dominus, » hoc est, in sua « Juravit Dominus, » hoc est, in sua veritate statuit, « in superbiam, » hoc veritate statuit, « in superbiam, » hoc est, contra superbiam, « Jacob, » hoc est, contra superbiam, « Jacob, » hoc est, decem tribuum. Glossa inducit illud est, decem tribuum. Glossa inducit illud I Petri, v, 5 Deus superbis resistit *. I Petri, v, 5 Deus superbis resistit *.

2 Cf. Jacob. IV, 6. 2 Cf. Jacob. IV, 6.

17 17

Avaritia Avaritia modum ne- modum ne- scit. scit.

258 258

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

« Si oblitus fuero, » supple, per indul- « Si oblitus fuero, » supple, per indul- gentiam, « usque in finem, » hoc est, gentiam, « usque in finem, » hoc est, usque ad ultimum, « omnia opera eo- usque ad ultimum, « omnia opera eo- rum, » peccatorum scilicet. Job, xiv, rum, » peccatorum scilicet. Job, xiv, 17 Signasti quasi in sacculo delicta 17 Signasti quasi in sacculo delicta mea. Sap. 1, 19: In cogitationibus im- mea. Sap. 1, 19: In cogitationibus im- pii interrogatio erit: sermonum autem pii interrogatio erit: sermonum autem illius auditio ad Deum veniet. illius auditio ad Deum veniet.

« Numquid super isto, » supple, pec- « Numquid super isto, » supple, pec- cato tam crudeli, et tam nefando, « non, » cato tam crudeli, et tam nefando, « non, » supple, merito, & commovebitur terra, » supple, merito, & commovebitur terra, » hoc est, terreni concutientur commotione hoc est, terreni concutientur commotione conturbationis. Isa. xxiv, 3: Dissipa- conturbationis. Isa. xxiv, 3: Dissipa- tione dissipabitur terra, et direptione tione dissipabitur terra, et direptione prædabitur. prædabitur.

Et hoc explanat, subdens: Et hoc explanat, subdens:

« Et,» id est, ideɔ « lugebit omnis habi- « Et,» id est, ideɔ « lugebit omnis habi- tator ejus. » Habitator terræ est qui mente tator ejus. » Habitator terræ est qui mente inhabitat terram. Isa. xxiv, 6 : Propter inhabitat terram. Isa. xxiv, 6 : Propter hoc maledictio vorabit terram, et pecca- hoc maledictio vorabit terram, et pecca- bunt habitatores ejus: ideoque insanient bunt habitatores ejus: ideoque insanient cultores ejus, quia et relinquentur ho- cultores ejus, quia et relinquentur ho- mines pauci. « Et, » id est, ideo « ascen- mines pauci. « Et, » id est, ideo « ascen- det quasi fluvius universus, » supple, det quasi fluvius universus, » supple, habitator terræ, hoc est, sicut Nilus ob- habitator terræ, hoc est, sicut Nilus ob- structus in ostiis cumulis arenarum, su- structus in ostiis cumulis arenarum, su- per ripas ascendens, operit terram: ita per ripas ascendens, operit terram: ita isti cumulis divitiarum quasi ascendentes isti cumulis divitiarum quasi ascendentes inundant super pauperes. Isaiæ, vi, 8: inundant super pauperes. Isaiæ, vi, 8: Ibit per Judam, inundans, et transiens Ibit per Judam, inundans, et transiens perum sunt usque ad collum veniet. Multos enim perum sunt usque ad collum veniet. Multos enim suffocato suffocant pauperes, quasi ad collum suffocato suffocant pauperes, quasi ad collum

Avari pau- Avari pau-

res. res.

stringentes, sicut dicitur, Matth. xvIII, stringentes, sicut dicitur, Matth. xvIII, 30 Abiit, et misit eum in carcerem, 30 Abiit, et misit eum in carcerem, donec redderet debitum. Hoc enim malus donec redderet debitum. Hoc enim malus servus fecit conservo. Et dicitur, ibidem, servus fecit conservo. Et dicitur, ibidem, *. 28, quod tenens suffocabat eum, di- *. 28, quod tenens suffocabat eum, di- cens cens

Redde quod debes. « Et ejicie- Redde quod debes. « Et ejicie- tur, » de divitiis scilicet, per captivita- tur, » de divitiis scilicet, per captivita- tem, vel mortem, sicut ejiciuntur cumuli tem, vel mortem, sicut ejiciuntur cumuli arenarum, obstruentes Nilum. Isa. xxii, arenarum, obstruentes Nilum. Isa. xxii, 19 Expellam te de statione tua, et de 19 Expellam te de statione tua, et de ministerio tuo deponam te. « Et defluet ministerio tuo deponam te. « Et defluet quasi rivus Ægypti, » hoc est, sicut Nilus quasi rivus Ægypti, » hoc est, sicut Nilus remotis cumulis arenarum defluit in ma- remotis cumulis arenarum defluit in ma- reita isti per mortem ablatis divitiis, reita isti per mortem ablatis divitiis, defluent in amaritudinem æternam. defluent in amaritudinem æternam.

II Reg. xiv, 14: Omnes morimur, et II Reg. xiv, 14: Omnes morimur, et quasi aquæ dilabimur in terram, quæ non quasi aquæ dilabimur in terram, quæ non revertuntur. Psal. LVII, 8: Ad nihilum revertuntur. Psal. LVII, 8: Ad nihilum devenient tamquam aqua decurrens. devenient tamquam aqua decurrens.

« Et erit. » Tangit hic lætitiæ in tri- « Et erit. » Tangit hic lætitiæ in tri- stitiam conversionem. stitiam conversionem.

« Et erit, » certitudinem notat futuri « Et erit, » certitudinem notat futuri quod prædicitur, « in die illa, dicit Do- quod prædicitur, « in die illa, dicit Do- minus Deus, » claræ scilicet justitiæ, minus Deus, » claræ scilicet justitiæ, « occidet sol in Meridie, » hoc est, quan- « occidet sol in Meridie, » hoc est, quan- do clarius deberet lucere. Sol autem est do clarius deberet lucere. Sol autem est vel intelligentia veritatis, vel splendor vel intelligentia veritatis, vel splendor prosperitatis. Sap. v, 6 et 7 : Sol intelli- prosperitatis. Sap. v, 6 et 7 : Sol intelli- gentiæ non est ortus nobis. Lassati su- gentiæ non est ortus nobis. Lassati su- mus in via iniquitatis. « Et tenebrescere mus in via iniquitatis. « Et tenebrescere faciam terram, » hoc est, terrenos, « in faciam terram, » hoc est, terrenos, « in die luminis, » quando scilicet lumen læ- die luminis, » quando scilicet lumen læ- titiæ et veritatis magis desideraretur. titiæ et veritatis magis desideraretur. Isaiæ, x1, 10 Obtenebratus est sol in Isaiæ, x1, 10 Obtenebratus est sol in ortu suo, et luna non splendebit in lu- ortu suo, et luna non splendebit in lu- mine suo. Joel, 11, 31 : Sol convertetur mine suo. Joel, 11, 31 : Sol convertetur in tenebras, et luna in sanguinem. in tenebras, et luna in sanguinem.

« Et convertam festivitates vestras,» hoc | « Et convertam festivitates vestras,» hoc | est, lætitias mundanas, « in luctum » tem- est, lætitias mundanas, « in luctum » tem- poralis, vel æternæ captivitatis. Malachiæ, poralis, vel æternæ captivitatis. Malachiæ, 11, 3 Dispergam super vultum vestrum 11, 3 Dispergam super vultum vestrum stercus solemnitatum vestrarum. stercus solemnitatum vestrarum. "Et "Et omnia cantica vestra, » quæ de vanitate omnia cantica vestra, » quæ de vanitate scilicet mundi sunt, « in planctum, » scilicet mundi sunt, « in planctum, » supple, convertam. Thren. v, 15: Versus supple, convertam. Thren. v, 15: Versus est in luctum chorus noster. Amos, v, 23: est in luctum chorus noster. Amos, v, 23: Aufer a me tumultum carminum tuo- Aufer a me tumultum carminum tuo- rum et cantica lyræ tuæ non audiam. rum et cantica lyræ tuæ non audiam. Et subdit de signis tristitiæ : Et subdit de signis tristitiæ :

« Et inducam super omne dorsum ve- « Et inducam super omne dorsum ve- strum saccum, » qui scilicet asper, et strum saccum, » qui scilicet asper, et humilis est. Tali enim habitu tempore humilis est. Tali enim habitu tempore tristitiæ utebantur antiqui. Job, XVI, 16 tristitiæ utebantur antiqui. Job, XVI, 16 et 17 Saccum consui super cutem et 17 Saccum consui super cutem meam, et operui cinere carnem meam. meam, et operui cinere carnem meam. Facies mea intumuit a fletu, t palpe- Facies mea intumuit a fletu, t palpe- bræ meæ caligaverunt. « Et super omne bræ meæ caligaverunt. « Et super omne caput calvitium, » supple, inducam, caput calvitium, » supple, inducam, evulsis pilis præ tristitia. Ezech. xxix, evulsis pilis præ tristitia. Ezech. xxix, 18 Omne caput decalvatum est. Isaiæ, 18 Omne caput decalvatum est. Isaiæ,

IN CAP. VIII AMOS ENARRATIO. IN CAP. VIII AMOS ENARRATIO.

VII, 20 In die illa radet Dominus in VII, 20 In die illa radet Dominus in novacula conducta, in his qui trans flu- novacula conducta, in his qui trans flu- vium sunt, in rege Assyriorum, caput et vium sunt, in rege Assyriorum, caput et pilos pedum, et barbam universam. I Es- pilos pedum, et barbam universam. I Es- dre, 1x, 3 Cumque audissem sermo- dre, 1x, 3 Cumque audissem sermo- nem istum, scidi pallium meum, et tu- nem istum, scidi pallium meum, et tu- nicam evelli, et capillos capitis mei et nicam evelli, et capillos capitis mei et barbæ, et sedi mærens. « Et » supple, barbæ, et sedi mærens. « Et » supple, sic, «ponam eam, » terram scilicet, sic, «ponam eam, » terram scilicet, « quasi luctum unigeniti, » scilicet, ut « quasi luctum unigeniti, » scilicet, ut unusquisque tam amare lugeat, sicut unusquisque tam amare lugeat, sicut consuevit lugeri unigenitus. Jeremiæ, consuevit lugeri unigenitus. Jeremiæ, vi, 26: Luctum unigeniti fac tibi, plan- vi, 26: Luctum unigeniti fac tibi, plan- ctum amarum. « Et novissima ejus, » ctum amarum. « Et novissima ejus, » scilicet in Romana captivitate, vel in- scilicet in Romana captivitate, vel in- ferni, supple, ponam « quasi diem ama- ferni, supple, ponam « quasi diem ama- rum, » propter scilicet pœnæ tempora- rum, » propter scilicet pœnæ tempora- lis, vel æternæ amaritudinem. Sopho- lis, vel æternæ amaritudinem. Sopho- niæ, 1, 14: Vox diei Domini amara, niæ, 1, 14: Vox diei Domini amara, ■ tribulabitur ibi fortis. Hæc poenitenti- ■ tribulabitur ibi fortis. Hæc poenitenti- bus conveniunt sub eisdem auctoritati- bus conveniunt sub eisdem auctoritati- bus, qui gaudia peccatorum in luctum bus, qui gaudia peccatorum in luctum convertunt, suavitatem deliciarum in convertunt, suavitatem deliciarum in sacci asperitatem, caput mentis radunt sacci asperitatem, caput mentis radunt a pilis malarum cogitationum, et po- a pilis malarum cogitationum, et po- nunt sive fundant se in luctum, quasi nunt sive fundant se in luctum, quasi unigenitum lugeant, hoc est, spiritum unigenitum lugeant, hoc est, spiritum suum, et novissimam mortis, vel inferni suum, et novissimam mortis, vel inferni amaritudinem quotidie præ oculis ha- amaritudinem quotidie præ oculis ha- bent. Eccli. vII, 40 : In omnibus operi- bent. Eccli. vII, 40 : In omnibus operi- bus tuis memorare novissima tua, et in bus tuis memorare novissima tua, et in æternum non peccabis. æternum non peccabis.

« Ecce dies veniunt. » Hic tangit re- « Ecce dies veniunt. » Hic tangit re- sponsionis et consolationis divinæ abla- sponsionis et consolationis divinæ abla- tionem, sub metaphora famis. Et ideo tionem, sub metaphora famis. Et ideo ponit metaphoram, secundo explanatio- ponit metaphoram, secundo explanatio- nem, tertio defectum consequentem. nem, tertio defectum consequentem.

« Ecce dies veniunt, » claræ scilicet « Ecce dies veniunt, » claræ scilicet justitiæ, «dicit Dominus, » qui non justitiæ, «dicit Dominus, » qui non mentitur, « et mittam famem. » Ver- mentitur, « et mittam famem. » Ver- bum missionis notat, quod ipsa fames bum missionis notat, quod ipsa fames quantum ad demeritum eorum diu veni- quantum ad demeritum eorum diu veni- re debuerat: «< in terram, » terrenos scili- re debuerat: «< in terram, » terrenos scili- cet Judæos. Psal. CIV, 16: Vocavit fa- cet Judæos. Psal. CIV, 16: Vocavit fa- mem super terram: et omne firmamen- mem super terram: et omne firmamen- tum panis contrivit. Genes. tum panis contrivit. Genes. XLI, 56: XLI, 56: Crescebat quotidie fames in omni terra. Crescebat quotidie fames in omni terra.

259 259

Et explanat metaphoram : « Non famem Et explanat metaphoram : « Non famem panis, » materialis scilicet, « neque si- panis, » materialis scilicet, « neque si- tim aquæ,» materialis scilicet, « sed au- tim aquæ,» materialis scilicet, « sed au- diendi verbum Dei, » hoc est, responsa diendi verbum Dei, » hoc est, responsa et oracula facta per prophetas, quos mo- et oracula facta per prophetas, quos mo- do contemnitis. I Reg. 11, 3 : Sermo do contemnitis. I Reg. 11, 3 : Sermo Domini erat pretiosus, hoc est, rarus. Domini erat pretiosus, hoc est, rarus. Josephus enim dicit, quod « in ultima Josephus enim dicit, quod « in ultima ⚫ captivitate responsum per Prophetas ⚫ captivitate responsum per Prophetas « habere non poterant. » Nec mirum, « habere non poterant. » Nec mirum, quia Dominum prophetarum occiderunt. quia Dominum prophetarum occiderunt. Isa. xxix, 10: Claudet oculos vestros, Isa. xxix, 10: Claudet oculos vestros, Prophetas et principes vestros, qui vi- Prophetas et principes vestros, qui vi- dent visiones, operiet. Ezech. xiv, 3: dent visiones, operiet. Ezech. xiv, 3: Viri isti posuerunt immunditias suas Viri isti posuerunt immunditias suas in cordibus suis, et scandalum iniqui- in cordibus suis, et scandalum iniqui- tatis suæ statuerunt contra faciem tatis suæ statuerunt contra faciem suam, numquid interrogatus, responde- suam, numquid interrogatus, responde- bo eis? Quasi diceret, Non. I Regum, bo eis? Quasi diceret, Non. I Regum, xxvIII, 15 Deus recessit a me, et exau- xxvIII, 15 Deus recessit a me, et exau- dire me noluit, neque in manu prophe- dire me noluit, neque in manu prophe- tarum, neque per somnia. tarum, neque per somnia.

« Et commovebuntur, » pressi scili- « Et commovebuntur, » pressi scili- cet hac fame et siti, «a mari » orien- cet hac fame et siti, «a mari » orien- tali, scilicet Mortuo, « usque ad mare » tali, scilicet Mortuo, « usque ad mare » Magnum, scilicet occidentale, « et ab Magnum, scilicet occidentale, « et ab Aquilone, quod est aliud latus terræ Aquilone, quod est aliud latus terræ conjunctum Occidenti, « usque ad Orien- conjunctum Occidenti, « usque ad Orien- tem, hoc est, ad latus meridionale tem, hoc est, ad latus meridionale quod conjungitur Orienti, « circuibunt, » quod conjungitur Orienti, « circuibunt, » ignorantes scilicet quid agant, « quæren- ignorantes scilicet quid agant, « quæren- tes verbum Domini, » responsa scilicet tes verbum Domini, » responsa scilicet prophetarum. Psal. LVIII, 15: Famem prophetarum. Psal. LVIII, 15: Famem patientur ut canes, et circuibunt civi- patientur ut canes, et circuibunt civi- tatem. «Et non invenient, » respon- tatem. «Et non invenient, » respon- sum scilicet. Osee, v, 6: In gregibus sum scilicet. Osee, v, 6: In gregibus suis, et armentis suis vadent ad quæ- suis, et armentis suis vadent ad quæ- rendum Dominum, et non invenient: rendum Dominum, et non invenient: ablatus est ab eis. Thren. 11, 9 Pro- ablatus est ab eis. Thren. 11, 9 Pro- phetæ ejus non invenerunt visionem a phetæ ejus non invenerunt visionem a Domino. Hæc sub eisdem auctoritati- Domino. Hæc sub eisdem auctoritati- bus ad laicos referuntur, quærentes a bus ad laicos referuntur, quærentes a pastoribus Ecclesiæ verbi Dei pabulum, pastoribus Ecclesiæ verbi Dei pabulum, et sapientiæ potum, et non invenientes. et sapientiæ potum, et non invenientes. Thren. IV, 4: Parvuli petierunt panem, Thren. IV, 4: Parvuli petierunt panem, et non erat qui frangeret eis. et non erat qui frangeret eis.

12 12

260 260

13 13

causa est causa est

licti. licti.

: :

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD.

« Et subdit de consequente defectu, qui sine anima est. Et pro sanitate qui « Et subdit de consequente defectu, qui sine anima est. Et pro sanitate qui dicens: dicens: dem infirmum deprecatur, et pro vitu dem infirmum deprecatur, et pro vitu rogat mortuum. « Et, Vivit via Bersa rogat mortuum. « Et, Vivit via Bersa bee! » Hoc dicit propter duas tribus. bee! » Hoc dicit propter duas tribus. Bersabee enim est in tribu Juda, ub Bersabee enim est in tribu Juda, ub duæ tribus idola coluerunt, sicut in an duæ tribus idola coluerunt, sicut in an tehabitis dictum est. Unde sensus est tehabitis dictum est. Unde sensus est Juro per vitam idoli quod est in Ber Juro per vitam idoli quod est in Ber sabee, pro cujus devotione viam hane sabee, pro cujus devotione viam hane ad ipsum eundum suscepi, secundum ad ipsum eundum suscepi, secundum quod dicitur, Jeremiæ, v, 7: Filii m quod dicitur, Jeremiæ, v, 7: Filii m dereliquerunt me, et jurant in his, qm dereliquerunt me, et jurant in his, qm non sunt dii. « Et cadent, » a statu sci- non sunt dii. « Et cadent, » a statu sci- licet libertatis in captivitatem. Isaia. licet libertatis in captivitatem. Isaia. 6 Cecidimus quasi folium uni- 6 Cecidimus quasi folium uni- versi, et iniquitates nostræ quasi ventus versi, et iniquitates nostræ quasi ventus abstulerunt nos. « Et non resurgent ul- abstulerunt nos. « Et non resurgent ul- tra. » Amos, v, 1: Domus Israel cecidit, tra. » Amos, v, 1: Domus Israel cecidit, et non adjiciet ut resurgat. et non adjiciet ut resurgat.

« In illa die, » scilicet cum misero « In illa die, » scilicet cum misero famem, « deficient virgines pulchræ, » famem, « deficient virgines pulchræ, » a pulchritudine propter inediam famis. a pulchritudine propter inediam famis. Thren. 1, 4 Virgines ejus squalidæ, Thren. 1, 4 Virgines ejus squalidæ, et ipsa oppressa amaritudine. « Et ado- et ipsa oppressa amaritudine. « Et ado- lescentes, supple, deficient « in siti. » lescentes, supple, deficient « in siti. » Thren. Iv, 5 Qui vescebantur volup- Thren. Iv, 5 Qui vescebantur volup- tuose, interierunt in viis : et qui nu- tuose, interierunt in viis : et qui nu- triebantur in croceis, amplexati sunt triebantur in croceis, amplexati sunt stercora. Job, xvIII, 9: Exardescet con- stercora. Job, xvIII, 9: Exardescet con- tra eum sitis. Et ibidem post pauca, yy. tra eum sitis. Et ibidem post pauca, yy. 12 et 13 Attenuetur fame robur ejus, 12 et 13 Attenuetur fame robur ejus, et inedia invadat costas illius. Devoret et inedia invadat costas illius. Devoret pulchritudinem culis ejus, consumat bra- pulchritudinem culis ejus, consumat bra- chia illius primogenita mors. chia illius primogenita mors.

14 « Qui, » hoc est, quia illi « jurant 14 « Qui, » hoc est, quia illi « jurant Idololatria in delicto Samariæ, » hoc est, in idolo, Idololatria in delicto Samariæ, » hoc est, in idolo, omnis de- quod est causa delicti. Sapient. xiv, omnis de- quod est causa delicti. Sapient. xiv, 27 Infandorum idolorum cultura, om- 27 Infandorum idolorum cultura, om- nis mali causa est, et initium, el finis. nis mali causa est, et initium, el finis. « Et dicunt, » supple, jurantes, et ad « Et dicunt, » supple, jurantes, et ad modum antiquorum juramenta forman- modum antiquorum juramenta forman- tes «Vivit Deus tuus, Dan! » In Dan tes «Vivit Deus tuus, Dan! » In Dan unum vitulorum Jeroboam posuit. Un- unum vitulorum Jeroboam posuit. Un- de sensus est: Juro per vitam idoli de sensus est: Juro per vitam idoli quod est in Dan, a cujus vita suam vi- quod est in Dan, a cujus vita suam vi- tam pendere putabant. Sapient. xi, 17 tam pendere putabant. Sapient. xi, 17 et 18 Non erubescit loqui cum illo et 18 Non erubescit loqui cum illo

LXIV, LXIV,

Iste defectus spiritualiter est, quan- Iste defectus spiritualiter est, quan- do virgineæ mentes ex defectu pabuli do virgineæ mentes ex defectu pabuli spiritualis et gratiæ destituuntur, et spiritualis et gratiæ destituuntur, et juvenes in quibus ætas robusta deberet juvenes in quibus ætas robusta deberet esse, eadem causa infirmantur. Et ad esse, eadem causa infirmantur. Et ad hoc auctoritates inductæ sufficiunt. hoc auctoritates inductæ sufficiunt. Thren. I, 11: Omnis populus ejus ge- Thren. I, 11: Omnis populus ejus ge- mens, et quærens panem dederunt pre- mens, et quærens panem dederunt pre- tiosa quæque pro cibo ad refocillandum tiosa quæque pro cibo ad refocillandum animam. Zachariæ, 1x, 17: Quid bonum animam. Zachariæ, 1x, 17: Quid bonum ejus est, aut quid pulchrum ejus, nisi ejus est, aut quid pulchrum ejus, nisi frumentum electorum, et vinum germi- frumentum electorum, et vinum germi- nans virgines? nans virgines?

CAPUT IX. CAPUT IX.

Vastaturum se dicit Dominus impios, sic ut nulli pateat effugium; postea ta- Vastaturum se dicit Dominus impios, sic ut nulli pateat effugium; postea ta- men suscitabit tabernaculum David, et captivitatem filiorum Israel conver- men suscitabit tabernaculum David, et captivitatem filiorum Israel conver- tet, cum magna ipsorum felicitate. tet, cum magna ipsorum felicitate.

1. Vidi Dominum stantem super alta- 1. Vidi Dominum stantem super alta- re, et dixit Percute cardinem, re, et dixit Percute cardinem, et commoveantur superlimina- et commoveantur superlimina-

ria, avaritia enim in capite om- ria, avaritia enim in capite om- nium: et novissimum eorum in nium: et novissimum eorum in gladio interficiam, non erit fu- gladio interficiam, non erit fu-

CAP. IX AMOS. CAP. IX AMOS.

ga eis. Fugient, et non salvabi- ga eis. Fugient, et non salvabi- tur ex eis qui fugerit. tur ex eis qui fugerit. 2. Si descenderint usque ad infer- 2. Si descenderint usque ad infer- num, inde manus mea educet num, inde manus mea educet eos : et si ascenderit usque in eos : et si ascenderit usque in coelum, inde detraham cos. coelum, inde detraham cos. 3. Et si absconditi fuerint in vertice 3. Et si absconditi fuerint in vertice Carmeli, inde scrutans auferam Carmeli, inde scrutans auferam cos et si celaverint se ab ocu- cos et si celaverint se ab ocu- lis meis in profundo maris, ibi lis meis in profundo maris, ibi mandabo serpenti, et mordebit mandabo serpenti, et mordebit

eos. eos.

4. Et si abierint in captivitatem co- 4. Et si abierint in captivitatem co- ram inimicis suis, ibi mandabo ram inimicis suis, ibi mandabo gladio, et occidet eos: et ponam gladio, et occidet eos: et ponam oculos meos super eos in ma- oculos meos super eos in ma- lum, et non in bonum 2. lum, et non in bonum 2.

5. Et Dominus Deus exercituum, qui 5. Et Dominus Deus exercituum, qui tangit terram, et tabescet: et tangit terram, et tabescet: et lugebunt omnes habitantes in lugebunt omnes habitantes in ea, et ascendet sicut rivus om- ea, et ascendet sicut rivus om- nis, et defluet sicut fluvius nis, et defluet sicut fluvius Ægypti. Ægypti. 6. Qui ædificat in coelo ascensionem 6. Qui ædificat in coelo ascensionem suam, et fasciculum suum super suam, et fasciculum suum super terram fundavit : qui vocat terram fundavit : qui vocat aquas maris 3, et effundit eas aquas maris 3, et effundit eas super faciem terræ : Dominus super faciem terræ : Dominus nomen ejus. nomen ejus.

7. Numquid non ut filii Æthiopum 7. Numquid non ut filii Æthiopum vos estis mihi, filii Israel? ait vos estis mihi, filii Israel? ait Dominus. Numquid non Israel Dominus. Numquid non Israel ascendere feci de terra Ægyp- ascendere feci de terra Ægyp- ti et Palæstinos de Cappado- ti et Palæstinos de Cappado- cia, et Syros de Cyrene? cia, et Syros de Cyrene?

8. Ecce oculi Domini Dei super re- 8. Ecce oculi Domini Dei super re- gnum peccans : et conteram il- gnum peccans : et conteram il- lud a facie terræ: verumtamen. lud a facie terræ: verumtamen.

1 Psal. CXXXVIII, 8. 1 Psal. CXXXVIII, 8.

Jerem. XLIV, 11. Jerem. XLIV, 11.

* Supra, v, 8. * Supra, v, 8.

261 261

conterens non conteram domum conterens non conteram domum Jacob, dicit Dominus. Jacob, dicit Dominus. 9. Ecce enim mandabo ego, et con- 9. Ecce enim mandabo ego, et con- cutiam in omnibus gentibus do- cutiam in omnibus gentibus do-

mum Israel, sicut concutitur mum Israel, sicut concutitur triticum in cribro, et non cadet triticum in cribro, et non cadet lapillus super terram. lapillus super terram. 10. In gladio morientur omnes pecca- 10. In gladio morientur omnes pecca- tores populi mei, qui dicunt : tores populi mei, qui dicunt : Non appropinquabit, et non Non appropinquabit, et non veniet super nos malum. veniet super nos malum.

11. In die illa suscitabo tabernaculum 11. In die illa suscitabo tabernaculum David, quod cecidit : et reædi- David, quod cecidit : et reædi- ficabo aperturas murorum ejus, ficabo aperturas murorum ejus, et ea quæ corruerant instaura- et ea quæ corruerant instaura- bo et reædificabo illud sicut in bo et reædificabo illud sicut in diebus antiquis. diebus antiquis.

12. Ut possident reliquias Idumææ, 12. Ut possident reliquias Idumææ, et omnes nationes, eo quod in- et omnes nationes, eo quod in- vocatum sit nomen meum super vocatum sit nomen meum super eos dicit Dominus faciens hæc. eos dicit Dominus faciens hæc. 13. Ecce dies veniunt, dicit Dominus, 13. Ecce dies veniunt, dicit Dominus, et comprehendet arator messo- et comprehendet arator messo- rem, et calcator uvæ mittentem rem, et calcator uvæ mittentem semen et stillabunt montes semen et stillabunt montes dulcedinem 5, et omnes colles dulcedinem 5, et omnes colles culti erunt. culti erunt. 14. Et convertam captivitatem popu- 14. Et convertam captivitatem popu- li mei Israel : et ædificabunt li mei Israel : et ædificabunt civitates desertas, et inhabita- civitates desertas, et inhabita- bunt: et plantabunt vineas, bunt: et plantabunt vineas, et bibent vinum earum, et fa- et bibent vinum earum, et fa- cient hortos, et comedent fru- cient hortos, et comedent fru-

ctus eorum. ctus eorum.

15. Et plantabo eos super humum 15. Et plantabo eos super humum suam, et non evellam eos ultra suam, et non evellam eos ultra de terra sua, quam dedi eis, di- de terra sua, quam dedi eis, di- cit Dominus Deus tuus. cit Dominus Deus tuus.

+ Act. xv, 16. + Act. xv, 16.

* Joel, 111, 18. * Joel, 111, 18.

262 262

D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. D. ALB. MAG. ORD. PRÆD. Et subdit causam : Et subdit causam :

IN CAPUT IX AMOS IN CAPUT IX AMOS

ENARRATIO. ENARRATIO.

«< Vidi Dominum stantem. » Hic in- «< Vidi Dominum stantem. » Hic in- ducit duarum tribuum destructionem, et ducit duarum tribuum destructionem, et habet partes duas. Primo enim dicit, habet partes duas. Primo enim dicit, qualiter destruentur. Secundo, falsam qualiter destruentur. Secundo, falsam removet consolationem, qua sibi blan- removet consolationem, qua sibi blan- diebantur, ibi, . 7 : « Numquid non ut diebantur, ibi, . 7 : « Numquid non ut filii Æthiopum ? » filii Æthiopum ? »

Primum dividitur in tres. Primo enim Primum dividitur in tres. Primo enim ponit destructionem : secundo, fugæ ponit destructionem : secundo, fugæ impossibilitatem, ibi, « Non erit fuga impossibilitatem, ibi, « Non erit fuga ejus. » Tertio, ne se putent posse resiste- ejus. » Tertio, ne se putent posse resiste- re, percutientis Dei scribit majestatem, re, percutientis Dei scribit majestatem, ibi, « Qui tangit terram. » ibi, « Qui tangit terram. »